Bloque 1: Prehistoria e Historia antiga CARLOTA GARCÍA 2ºBach A

1. O NEOLÍTICO: características e cambios con respecto á época Paleolítica

O neolítico é un período da prehistoria (longo período anterior á aparición da escritura).

Cara ó ano 5000 a.C  primeiras comunidades neolíticas, debido á difusión polo mediterráneo de correntes
culturais procedentes de Oriente próximo e a progresiva evolución das culturas autóctonas ante as novas
influencias.

Produciuse unha gran revolución (REVOLUCIÓN NEOLÍTICA) que deu paso a un cambio económico:

 A economía predadora Economía produtora

(caza, pesca e recolección) (agricultura, gandaría, domesticación, tecidos, cerámica)
 Nomadismo . Sedentarismo (covas, aldeas, cidades...). + preto de fontes de auga
 Aparición de excedentes, posibles grazas a esa nova economía produtora  inicios dun comercio
primitivo baseado en trocos
 Existencia de actividades mineiras e do seu comercio (troco) a longa distancia.

Cambio tecnolóxico: melloras na técnica da elaboración de ferramentas de pedra

 Arados, fouces, aixadas, muíño de pedra, fornos para pan

Cambio social:

 Propiedade colectiva Propiedade privada

 Sedentarismo vivendas preto dalgunha fonte de auga // NON campo – SI outras activ
Deu lugar a + tempo libre = tarefas artesanais (ESPECIALIZACIÓN DO TRABALLO)
Olería, cestería, artesanía textil, cerámica cardial

Cambio cultural:

 Importancia da muller e da proxenie DAMA DE ELCHE

 Pinturas rupestres = Estilo levantino (Paleolítico)  + esquemático (Neolítico) COVA DE ALTAMIRA
 Primeiras construcións de pedra
 Rituais funerarios (taulas, talaiots e navetas)
 1º indicios da presenza de elementos neolíticos na P. Ibérica remóntase ós inicios do 6 milenio A. C.
Cambios que chegaron de Oriente próximo mesturáronse cos elementos autóctonos. Entraron ao
interior pola costa do Mediterráneo en diferentes fases:
o 6 milenio A.C.: Cataluña, Levante e Andalucía. Característicos: restos da cerámica cardial
o 4 milenio A.C.: expandiuse polo interior da P.Ibérica: Interior de Cataluña: enxovais
funerarios individuais cubertos con lousas de pedra (sepulcros de foxa)
 Aparición de necrópoles (Almería) 2 tipos:
 Sepulcros de foxa; escarvados na terra
 Cistas funerarias; cofres/caixas.
Ambos inclúen obxectos da vida cotiá que reflexan a xerarquización social
 GALICIA = petroglifos (PETRÓGLIFOS DE CAMPOLAMEIRO) e castros. Dolmen (DOLMEN DE
DOMBATE ), menhir, mámoas e crómlech (megalitismo)
Bloque 1: Prehistoria e Historia antiga CARLOTA GARCÍA 2ºBach A

2. OS POBOS PRERROMANOS na Península Ibérica

 Iberos
Pobos en contacto co Imperio Romano
Durante o 1 milenio a.C, na Península tres culturas ≠  Celtas
durante a conquista da Península.
 Celtíberos

 CELTAS: Pireneos NO e leste . Trazos culturais indoeuropeos

1. Economía agropecuaria (gandaría + agricultura)
 Agricultores (legumes e hortalizas)  sedentarios e vivían en castros;
 Gandeiros (cabalos e vacas)  nómades.
 Sist. de troco = metais, cerámica, produtos perecedoiros
o Traballaban a cerámica e o textil. Fabricaban instrumentos e armas de ferro e bronce.
o Importante explotación mineira comercio con fenicios e cartaxineses
terras galegas: estaño e ouro.
2. NON moeda e escritura

 Clans = lazos
C familiares
 Tribos = agrupación
l de diversas familias (= lugar  un xefe)
 Unidos polo idioma, relixión, costumes
3. Sociedade a
 Non goberno forte
n
 Xerarquización social
s
 Riqueza ≠

=
 IBEROS: leste e sur da Península. Influenciados por: fenicios, gregos e cartaxineses.
1. Economía agrícola mediterránea; cereais, vide e oliveira.
l
 Habitaban en poboados amurallados plan urbanístico regular.
a
Próximo a rutas comerciais
z
 Traballaban a cerámicaoe os tecidos + ourivaría
 Metalurxia: fabricación sde armas.
 comercio  moeda e alfabeto
2. Sociedade tribos f
moi xerarquizada
a
 Aristocracia guerreira (caudillos)
m
3. Crenza relixiosa: complexos irituais.

 CELTIBEROS: leste da meseta e sistema l ibérico

i
1. Economía agrícola (cereal) e gandería.
 Produción de ferro. a

2. Influencia ibérica  moeda e ralfabeto ibero.

e
3. Influencia celta  habitaban en castros.
s
4. Sociedade: Xerarquizada + existencia de aristocracia guerreira.
 T
r
i
b
o
s
Bloque 1: Prehistoria e Historia antiga CARLOTA GARCÍA 2ºBach A

3. CONQUISTA E ROMANIZACIÓN (etapas da conquista, elementos de romanización:

organización político-administrativa do territorio, lingua e cultura, obras públicas)

Chegada dos romanos á península  2ª guerra púnica (Mediterráneo = Romanos vs. Cartaxineses).

220 a.C., Aníbal foi elexido xefe do exército púnico e ideou a conquista de Roma atravesando os Pireneos e
os Alpes. Para impedir o seu paso, os romanos enviaron á Península 2 exércitos que desembarcaron en
Ampurias (218 a.C.)  inicio da CONQUISTA ROMANA PENINSULAR (200 anos)

 PRIMERIA FASE DA CONQUISTA (218 – 197 A.C.) O TRATADO DO EBRO:

Os romanos desembarcaron en Ampurias.
Expulsaron aos cartaxineses.
Dominaron a costa mediterránea.
(moi violento, Catón)

 SEGUNDA FASE DA CONQUISTA (197 – 133 A.C) O ASEDIO DE NUMANCIA :

Conquista da Meseta, Baleares e Numancia (piratería comercio)
Batallas moi duras pero os indíxenas resistiron
Guerra de guerrillas = durou ata desgastar ao enimigo
(Viriato)

 DERRADEIRA FASE (29 – 19 A.C.) AS GUERRAS CÁNTABRAS:

Para completar a dominación da Península, o emperador Augusto levou a cabo as guerras
cántabras (Imperio romano vs. pobos do norte da Península Ibérica).

HISPANIA, PROVINCIA ROMANA: División do territorio en provincias. Cada unha gobernada por un pretor, un
procónsul / un cónsul, e por un consello. As provincias subdivídense en Conventus (Conventi Iuridici)

Romanización e organización político-administrativa-económica do territorio

Proceso polo que Hispania pasou a formar parte do Imperio Romano mediante a introdución de elementos
culturais e a estrutura social e económica  adscrición do territorio hispano no marco cultural romano.

 Lingua = latín
 Leis = dereito romano (regulación de institucións)
 Organización administrativa, política e social
- Culto = emperador + deuses romanos (Xúpiter, Xuno e Minerva)
 Relixión - S. 3 = Imposición do cristianismo
- 313, Edicto de Milán = liberdade relixiosa
 Costumes
 Patrimonio artístico:
o Elementos arquitectónicos: Arco de medio punto, arco de triunfo (Ponte de Alcántara
o Calzadas, teatros (Mérida), anfiteatros, murallas, acuedutos (Segovia), foros
 ECONOMÍA
- Grandes latifundios Principais actividades
- Propiedade privada 1. Agricultura + gandaría
- Man de obra escrava 2. Pesca
- Cidade = centro de produción + comercio 3. Artesáns + comercio
- Terras conquistadas  Estado 4. Minería
- Uso da moeda
Bloque 1: Prehistoria e Historia antiga CARLOTA GARCÍA 2ºBach A

4. A MONARQUÍA VISIGODA: organización política - Alta Idade Media

Durante o proceso de ruralización os bárbaros (asentados nas fronteiras), aproveitáronse da

decadencia do Imperio e foron fortalecéndose e loitando dende o S. 3 ata invadir Hispania
arredor dos S. 4 e 5.

409, suevos (Gallaecia), vándalos e alanos (sur) chegan á Península sen atopar case
resistencia pola crise do I. Romano.

No 415, o Imperio, ao ser consciente desta invasión, pacta cos visigodos (xa romanizados), e
estes expulsan aos vándalos e alanos a finais de século.

O rei Teodorico II expulsa aos suevos de Galicia

Desaparición do I. Romano  expansión do reino visigodo dominan a Galia (capital Toulousse)

Son expulsados do sur da Galia polos francos na Batalla de Vouillé, 507. Pasan a instalarse na
Península creando así un reino visigodo independente con capital en Toledo (+ de 200 anos)

 Establecen unha monarquía electiva (sempre contando co apoio dos nobres); é inestable
 reis asasinados, depostos violentamente...). Vai rematar sendo hereditaria.
 Monarca = xefe de exército, xuíz, lexislador...
 Desigualdades sociais  Ruralización da economía
 Inicio do proceso de feudalización   o comercio e a economía

Choque cultural – búsqueda dunha unificación territorial, relixiosa, xurídica e política

LEOVIXILDO (finais S.6)
 Unidade política
 Legalizou o matrimonio mixto (hispano romanos – visigodos)
 Impuxo unha moeda
 creou os símbolos do Rei = coroa / cetro.
 división en provincias (ducados e condados)
 Crea institucións de carácter asesorativo = Aula Rexia (Officium Palatinum)

RECAREDO (finais S.6 - principios S.7) fillo de Leovixildo

 Unidade relixiosa
 Cristianismo = relixión oficial
 Creou os Concilios de Toledo (institución relixiosa que asesoraba ao Rei)

RECESVINTO (mediados do s 7)
 Unidade xurídica.
 Unión do dereito romano-visigodo  1 única lei Libro da Xustiza (Liber ludiciorum)
 Crea o Foro Xulgo.

No ano 710 as disputas entre os partidarios do nobre Witiza e os de Rodrigo (o rei sucesor)
facilitaron a entrada dos musulmáns (dende Arabia ata O Estreito) na península

No 711, Batalla de Guadalete = musulmáns > visigodos