Professional Documents
Culture Documents
Zamach Majowy I Rządy Sanacji
Zamach Majowy I Rządy Sanacji
GENEZA
- upadek rządu Grabskiego
- rozczarowanie niestabilnymi rządami
- trudna sytuacja polityczna i gospodarcza (bezrobocie, bieda, inflacja, liczne zmiany
rządów)
- J. Piłsudski obwiniał o ten stan rzeczy tzw. rządy sejmokracji i uważał, że demokracja
się nie sprawdziła
- autorytet władzy osłabiały skandale korupcyjne
- J. Piłsudski ustępuje z funkcji naczelnika państwa i marszałka wojska
- izolacja na arenie międzynarodowej po podpisaniu układu z Locarno
Niesforni tancerze, satyra przedstawiająca polski sejm z premierem Witosem. Brak zgody,
bunty, niemożność reformowania, częste zmiany.
Skróty:
GENEZA
Powstanie 10 maja 1926 roku drugiego rządu Chjeno-Piasta z premierem Witosem na czele
(rząd ten był nieudolny i doprowadził do masakry robotników krakowskich w 1923 roku.
ZAMACH MAJOWY
- przygotowania do przejęcia władzy przez Piłsudskiego i jego zwolenników trwały już
do końca 1925 roku. Ostatnia faza rozegrała się w maju 1926 roku, kiedy zaczął
kruszyć się koalicyjny rząd Skrzyńskiego
- minister spraw wojskowych gen. Lucjan Żeligowski wydał polecenie zgromadzenia
na 10 maja specjalnie dobranych oddziałów. Ćwiczenia te zostały odwołane, ale pod
Warszawę nadal przybywały oddziały wierne Piłsudskiemu
- odstrzelenie willi w Sulejówku
- Zamach stanu rozpoczęła się 12 maja. Wierne Piłsudskiemu wojska, biorące dotąd
udział w manewrach, opanowały prawobrzeżna część stolicy i zatrzymały się na linii
Wisły.
- nocą z dnia 11 na 12 maja 1926 gen. Żeligowski oddał dowództwo nad oddziałem w
Rembertowie Józefowi
SPOTKANIE NA MOŚCIE
- oddziały Piłsudskiego opanowały MSW, Dowództwa Okręgu Korpusu i koszary
Szwoleżerów
- prezydent Stanisław Wojciechowski udał się na spotkanie z marszałkiem
KAPITULACJA
- 14 maja prezydent i rzad wycofali się do Wilanowa. Tam prezydent przekazał swoje
uprawnienia marszałkowi Sejmu- Maciejowi Ratajowi, dymisja
NOWY RZĄD
- Kazimierz Bartlow formuje rząd
- sanacja
- marszałek sejmu- Maciej Rataj
- 31 maja 1926 Zgromadzenie Narodowe
- J.Piłsudski został wybrany na prezydenta, który stanowiska nie przyjął, co tłumaczył
zbyt małymi kompetencjami
- 1 czerwca 1926 roku Zgromadzenie wybrało Ignacego Mościckiego
- 2 sierpnia 1926 roku Sejm uchwalił rządową propozycję nowelizacji konstytucji tzw.
nowelę sierpniową
- Prezydent otrzymał prawo do rozwiązywania Sejmu i Senatu przed upływem kadencji
oraz wydawania rozporządzeń z mocą ustawy w czasie gdy sejm nie obraduje
● 6 sierpnia 1926 roku prezydent Mościcki wydał dekret o organizacji najwyższych
władz wojskowych- powołano urząd Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (GISZ)
odpowiedzialnego tylko przed prezydentem. Stanowisko to otrzymał J. Piłsudski
● 2 października na czele rządu stanął Piłsudski( premier, szef spraw wojskowych)
NOWELA SIERPNIOWA → 4 sierpnia 1926 r.
- nowelizacja konstytucji
- rozszerzeniu uległy kompetencje prezydenta
- prezydent mógł samodzielnie wydawać dekrety z mocą ustawy i samodzielnie
rozwiązywać parlament
-ograniczenie uprawnień sejmu
SANACJA
→ system rządów stworzony przez piłsudczyków po zamachu majowym
PSL → opozycja
partie lewicowe → początkowo popierały Marszałka następnie przeszły do opozycji’
KONSTYTUCJA KWIETNIOWA
- BBWR przegłosowało projekt nowej konstytucji, mimo protestów opozycji
- 23 kwietnia 1935 roku uchwalona została konstytucja kwietniowa. Sankcjonowała
ona odejście trójpodziału władzy i wprowadza silne rządy prezydenta.
- na miejsce zasady suwerenności została wprowadzona zasada nadrzędności
- ideologia państwowa
- system prezydencki
- ograniczenie wpływu społeczeństwa na wybór głowy państwa
- kolegium elektorów
Uprawnienia prezydenta:
- powoływanie i odwoływanie premiera oraz członków rady ministrów
- mianowanie wyższych urzędników państwowych i sędziów
- zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi
- reprezentował państwo za granicą
- zwoływał i rozwiązywał sejm i senat
- posiadał inicjatywę ustawodawczą i prawo wydawania dekretów
- mogą wetować ustawy sejmowe
- wyznaczał swojego następcę w czasie wojny