GED 2: MALAYUNING KOMUNIKASYON

Remember:
1. Set your mind
2. Know the big 'why' to pursue the board exam.
3. Pray and study smarter.
4. Claim your dreams

There is power in DECLARATION. HUMILITY is the key

WIKA
- (Castillo et. al, 2008) from Latin word 'Lengua'; DILA/TONGUE
- (Noah Webster) Nalilikha ng dila at karatig na organo
(Aparato - needs in order to speak which is the energy)
(ENERGY from the lungs which is the air (source of energy in speaking)
(ARTIKULADOR - Voice vibration)
(RESONADOR - Modifies the speaking. Gumaganap sa pagsasalita)
- (Henry Gleason) MASISTEMANG BALANGKAS ng sinasalitang tunog.

KATANGIAN NG WIKA
1. Masistemang Balangkas (Tunog-Salita-Barirala-Pangungusap)
2. Sinasalitang Tunog (26 Alphabets - ENGLISH, 28 Alphabets - FILIPINO). Ponema ng Filipino - 21
(Important Sounds)
3. Pinipili at Inaayos (Naka-arrange/Finifilter)
4. Arbitraryo - Napagkasunduan
5. Ginagamit - Salita ay buhay; laging ginagamit
6. Natatangi - Unique/Walang katulad o kapareho
7. Kagila-gilalas - Amazing
8. Dinamiko - Nagbabago
9. Nakabatay sa Kultura - Magkabuhol ang Kultura at Wika (Cannot be separated)

MGA TEORYA NG PINAGMULAN NG WIKA

1. Biblikal - Bibliya/Tore Ng Babel (Language is Diversed)
2. Pentecostes - Biyaya ng Espiritu Santo
3. Hocus Pocus - Magic/Religious
4. Pooh-Pooh - Masidhing Damdamin (Pagmumura/Bulalas/Cursing)
5. Yo-He-Ho - Bulalas may Force
6. Babble-Lucky - Walang bulalas/walang damdamin
7. Tarara-boom-de-ay - Sayaw (Language produced by indak sa sayaw)
8. Tata - Dila at Kamay (Ginagaya ng dila ang kumpas ng kamay)
9. Yum-Yum - Dila at Bibig
10. Bow-wow - Hayop at Kalikasan
11. Ding-Dong - Bagay na Walang Buhay
12. Sing-Song - Pag-awit/Pagtawa
13. Lala -Romance and Sex
14. Coo-coo - Iyak ng Bata

MGA TEORYA NG PAGKATUTO NG WIKA

1. Innative - Likas/Nature (By Chomsky - LAD: Language Acquisition Device: I-activate ang language ng bata)
2. Behaviorist - Kapaligiran/Environment (By Skinner: Kontrolin ang Kapaligiran ng bata)
3. Kognitib/Cognitive - Thinking over Thinking (By Piaget: mahalaga ang pagkakamali sa pagkatuto)
4. Makatao - Saloobin at Damdamin (Consider the emotion of the student)

KAHALAGAHAN NG WIKA
1. Nag-iingat at nagpapalaganap ng Kaalaman (Contribution and Invention)
2. Instrumento ng Komunikasyon (2 people communicating/speaker n listener)
3. Simbolo ng Soberanya - Malaya/Kalayaan
4. Lingua Franca (Mother Tongue/L1) - Nagsisilbing tulay na wika
5. Nagpapayabong ng Kultura- Naipasaa ang tradisyon from one generation to another

MGA TUNGKULIN NG WIKA

1. Personal - Feelings/Saloobin
2. Interaksyunal - Relasyong Sosyal (Pormulasyong Panlipunana - Modest Greetings)
 GED 2: MALAYUNING KOMUNIKASYON
3. Regulatori - Control (Babala/Warning/Sign/Caution) (Formal information)
4. Instrumental - Pangangailangan/Tool (Utos at Pakiusap)
5. Heuristik - Nagtatanong ka (Naghahanap ng info)
6. Impormatibo - Sumasagot ka (Nagbibigay ng info) (Plain information)
7. Representasyonal - Specific/Trivia or Facts
8. Imahinatibo - Ginagamitan ng imagination (Pusa ka ba?) (Vivid expressions) (Figures of Speech)

ANTAS NG WIKA
1. Pormal - May paggalang
- Pampanitikan (Matalinhaga) e.g. 'Haligi ng Tahanan'
- Pambansa (Hindi Matalinhaga) e.g. 'Ama'
2. Di-Pormal - Daily conversations
- Lalawiganin (Regional/Dialective) e.g Cotabateno-Tagalog, Batanggeno-Tagalog, Katagalugin
- Kolokyal (Pinaikli) e.g. 'mayroon - meron', 'hintay ka muna - teka'
- Balbal (Pahabain o Paiksiin) e.g. kapatid-kaps-utol
- Bulgar (Cursing/Bad Words)

BARAYTI NG WIKA
1. Dayalek - Geographic (Language naka-base sa Lugar)
2. Sosyolek - Social (Language based on social status)
3. Pidgin - Nabubuo kapag nagsasama ang wika pero PUTOL-PUTOL sa una
4. Creole - Nabubuo kapag nagsasama ang dalawang wika (TagLish) (POLISHED)
5. Etnolek - Nabuo sa TRIBO
6. Ekolek - Nabuo sa BAHAY
7. Idyolek - Nabuo sa IDENTITY (Your language defines your identity)
8. Jargon - Exclusive Vocabulary ng isang trabaho o profession. (Words na nag-exist lamang sa loob ng isang
trabaho)
9. Register - Existing sa iba't ibang fields ng trabaho (Same words, different meanings depende sa panlipunang
papel)

DIMENSYON NG REHISTRO NG WIKA

1. Field - Paksa/Layunin
2. Tenor - Tao (Tono ng Tao)
3. Mode - Pasalita at Pasulat

TERMINOLOHIYANG PANGWIKA
1. Unang Wika - Kinamulatang Wika/Mother Tongue (Wikang Sinuso)
2. Pangalawang Wika - L2/Second Language (Refers to all language after your first language)
3. Dayalek - Sanga
4. Monolingguwal - Isang wika
lingual (kakayahan)
5. Bilingguwal - Dalawang wika
6. Multilingguwal - More than 2 languages
7. Polyglot - Can speak different languages
8. Lingguwista - NAg-aaral ng Wika (Dalubwika: Dalubhasa sa Wika)

KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA

1. Panahon ng Katutubo
- Baybayin/Alibata - Oldest Alphabet (17 symbols, 3 vowels)

2. Panahon ng Kastila
- ABECEDARIO - Spanish' alphabet (31 symbols)
- Enye (From Abecedario)
3. Panahon ng Amerikano
- 26 Alphabets
- Japanese Occupation/Regime - Golden Age of Tagalog Literature
4. Panahon ng Masariling Pamahalaan
- Pagtatakda ng National Language
4.1 1935 - Hakbang
4.2 1936 - SWP (Surian ng Wikang Pambansa)
Jaime De Veyra - Unang Pangulo ng SWP/ Bisaya
Cecilio Lopez - Unang Kalihim ng SWP (Ama ng Lingguwistika)/ Tagalog
They chose Tagalog - Reason: Ito ang nauunawaan nang marami
 GED 2: MALAYUNING KOMUNIKASYON
4.3 1937 - Batayan ng Wikang Tagalog (Tinakda as a basis)
4.4 1940 - Teach (Tinuturo ang Tagalog sa school)
4.5 1959 - Pilipino as Natl. Language
4.6 1987 - FILIPINO (BAwat titik sa alpabetong Filipino ay binibigkas sa pa-Ingles, maliban sa
Enye)

WIKANG FILIPINO
1. Wikang Pambansa (Wikang gagamitin ng buong kapuluan) - Filipino
2. Wikang Opisyal (Wikang gagamitin ng government) - English at Filipino
3. WIkang Panturo (Medium of Instruction under Bilingual Education Policy)
4. Intelektuwalisasyon - Modernazation (May Books and Research na Filipino)

BALARILA/GRAMMAR
1. Phonnology - Pag-aaral of Tunog (Phonology)
Ponema - Makabuluhang Tunog
2. Morpolohiya - Pag-aaral ng Istruktura ng Salita
Morpema - Word Structure
3. Sintaks - Pagbubuo ng Pangungusap

PONEMANG SEGMENTAL
Patinig - Vowel
Katinig - Consonant
1. Diptonggo - patinig+katinig na nasa isang pantig/syllable (alIW)
2. Klaster - kambal katinig sa isang pantig (PLato)

PONEMANG SUPASEGMENTAL
1. Tono - taas-baba (statement or question tone)
2. Diin/Stress - Lakas
3. Antala - Saglit na pagpigil

ANYO NG MORPEMA
1. Salitang Ugat/Malayang Morpema - Simpleng payak na salita
2. Panlapi/Di-Malayang Morpema/Prefixes - Dinidikitan ng ibang word
- unlapi: NAGlaba
- gitlapi: kINain
- hulapi: kantaHAN
- kabilaan: KAsamaHAN
- laguhan: MAGsINampalukAn - sampalok - root word

3. Morpemang ponemang A at O - Matukoy ang kasarian (lalake: tsismosO, babae: tsismosA)

4. Alomorp - Pang-, Pam-, Pan- (Pangatlo, Pampalo, Pandaigdig)
Pa'm' = b, p (Pambansa, Pampanitikan)
Pa'n' = d, l, r, s, t (Pandaraya, Panlipunan)
Pa'ng' = Pangatlo

BAHAGI NG PANANALITA
1. Pangngalan (Noun) - Ngalan ng bagay, pook, at pangyayari
Pantangi (Proper) - Specific (Starts with Capital letter)
Pambalana (Common) - Not Specific (General)
Tahas (Count or Mass) - Nahahawakan
Basal (Abstract) - Di Nakikita
Palansak (Collective) - One word pero pangmaramihan e.g. Lahi, Hukbo, Pulutong

2. Panghalip (Pronoun)
Siya, Sila, Tayo, Ikaw, Kata, Kita, Kami, Kanila
SiNa - Present ang subject in real life
SiLa - Absent ang subject sa convo
 GED 2: MALAYUNING KOMUNIKASYON
3. Pandiwa (Verb) - Nagsasaad ng kilos
Aspekto ng Pandiwa
Perpektibo (Past) - Sumayaw
Perpektibong Katatapos - Kaliligo, kakabasa
Imperpektibo (Present) - Sumasayaw
Kontemplatibo (Future) - Sasayaw
Pandiwang Pawatas - Neutral; Di sure kung past, present or future

4. Pang-uri (Adjective)
5. Pang-abay (Adverb)
6. Pangatnig (Conjunctions) e.g. ngunit, sapagkat
7. Pang-ukol (e.g. Ukol kay, ukol sa)
8. Pang-angkop (e.g. na, ng, g)
-g, if word ends with ‘consonant’
-ng, if word ends with ‘vowel’

BAHAGI NG PANGUNGUSAP
1. Paksa (Subject)
Ma-identify ang paksa after ng 'ang', 'si', 'sina', 'ang mga', which they're called PANTUKOY
2. Panaguri (Predicate)
Information about sa Paksa

Niluto ng mga babae sa kusina ang gulay.

Panaguri paksa

AYOS NG PANGUNGUSAP
1. Karaniwan - Nauuna ang panaguri sa paksa
e.g. Naligo ako.
2. Di-Karaniwan - Nauuna ang paksa sa panaguri
e.g. Ako ay naligo
'ay - pangawing/pandugtog'

PANGUNGUSAP NA WALANG PAKSA

- Walang paksa pero naiintindihan ang pangungusap.
1. Penomenal - Gawaing pangkalikasan (e.g 'Bumabagyo!)
2. Temporal - Panandalian (e.g. 'Madaling araw na.')
3. Modal - May indicator; nagsisimula sa 'gusto' o 'nais' (e.g. 'Nais kitang makita')
4. Eksistensyal - 'May', o 'Wala' (e.g. 'Walang jowa?')
5. Pormulasyong Panlipunan - 'Salamat', 'Walang anuman.', 'Magandang umaga'
6. Paghanga - 'Ang galing mo!', 'Ang saya mo kasama!' (Appreciation sa mga bagay-bagay)
7. Sambitla - 'Aray!', 'Yehey!'
8. Pagtawag - 'Hoy!', 'Cardo!'

KOMUNIKASYON
- From the Latin word 'Communicare' na ang ibig sabihin ay 'Pakikipag-usap'.

TUNGKULIN NG KOMUNIKASYON
1. Controlling Function - Utos, paghingi ng pabor
2. Getting Factual Information - Pag-uulat/Reporting
3. Sharing your Feelings - Pakikiramay
4. Ritualizing Function - Pagbati/Greetings
5. Creating Function - Pagsasadula/Pagkukuwento

SANGKAP NG KOMUNIKASYON (BERLO MODEL)

1. Sender/Encoder - Sa Kaniya nagsimula ang saloobin
1.1. Message - Pinapadala ni Sender
2. Channel/Daluyan - Dinadaanan ng message
3. Decoder/Receiver - Tagatanggap ng message
4. Feedback/Tugon/Reply - Response ni Decoder
 GED 2: MALAYUNING KOMUNIKASYON
5. Barrier/Sagabal - Magdudulot ng misunderstanding na cause ng ingay o noise

URI NG SAGABAL
1. Pisikal - Maingay na paligid na galing sa tao o hayop o bagay
2. Pisyolohikal - Sagabal ang kapansanan

3. Semantika - Meaning; may kahulugan

3.1 Connotation - May vivid meaning
e.g. Siya ang aking kanang kamay. - Katulong
3.2 Dennotation - May literal na meaning
e.g. Nabali ang aking kanang kamay. - Left Arm

4. Sikolohikal - Pag-iisip (kinalakihang paligid)

SPEAKING (Dell Hymes)

S - Setting (Saan nag-uusap?)
P - Participants (Sino ang nag-uusap?)
E - Ends (Layunin/Objectives)
A - Act Sequence (Takbo ng usapan)
K - Keys (Formal or Informal ang daloy ng usapan)
I - Instrumentalities (Pasalita ba? o Pasulat?)
N - Norms (Ano ang Paksa/Subject?)
G - Genre (Ano ang uri ng pagpapahayag?)

MGA MODELO NG KOMUNIKASYON

1. Inoculation Model - Action (Actionized ang communication)
2. Model ni Berlo - SMCR (Sender-Message-Channel-Receiver)
3. Interaction Model - Bawat action ay may reaction.
4. Model ni Schramm - I-consider ang KARANASAN nila sender at receiver sa pag-unawa ng signal.
5. Transaksyunal na Model - Position
6. Modelo ni Dance - Malasuso/Spiral Model
7. Shannon-Weaver - Mother of Model Communications
8. Aristotle - Oldest Father of Model Comm

URI NG KOMUNIKASYON
1. Intrapersonal - Kausap ang sarili
2. Interpersonal - Two or more katao
3. Pampubliko - Kausap ang madla o maraming tao
4. Pangmasa - Kausap ang masa sa radyo o telebisyon
5. Pang-organisasyon - Nag-uusap as a group; symposium, meeting, committee
6. Pangkultura - Pinag-uusapan ang tradisyon ng kultura
7. Pangkaunlaran - Pinag-uusapan ang pag-unlad ng community
8. Machine-Assisted - Ginagamitan ng Modern Technology

BERBAL AT DI-BERBAL NA KOMUNIKASYON

1. Berbal - Words to convey meaning
2. Di-Berbal - Convey meanings through actions
Abstrak na Anyo ng Komunikasyon:
2.1 Mata - Oculesics
2.2 Haplos - Haptics
2.3 Bagay - Objectics
2.4 Galaw ng Katawan - Kinesics (Actions speak louder than words)
2.5 Mukha - Pictics
2.6 Pang-amoy - Olfactics
2.7 Kulay - Colorics
 GED 2: MALAYUNING KOMUNIKASYON
2.8 Simbolo - Iconics (logo, symbols, icons)
2.9 Oras - Chronemics
2.10 Distansya - Proxemics (espasyo/space)
2.11 Tono - Paralanguage

MIDYA
URI NG MIDYA
1. Print - Newspaper, Magazine
2. Broadcast - TV, Radio
3. Digital - Cellphone, Internet

DISKURSO
URI NG DISKURSO
1. Paglalahad - Pagpapaliwanag/Expository
2. Paglalarawan - Deskriptibo (Focus ay characteristic/katangian ng isang tao, bagay, o pangyayari)
3. Pagsasalaysay - Narrate (Pag may storytelling)
4. Panghihikayat - Persuasive
Aristotle's 3 ways to convince someone: (Rhetorical Triangle)
4.1 Ethos - Credibility (naniwala kay speaker kasi siya'y may title ng masteral, doctorate;
identity's credibility)
4.2 Pathos - Sympathy (naawa kay speaker dahil sa nakakaawang panghihikayat)
4.3 Logos - Logic (magaling si speaker sa logic)
5. Pangangatuwiran - Specific (may stand sa isang issue; argumentatibo)

URI NG PAGTATALO
1. Lincoln-Douglas - 1 member per panig
2. Oregon-Oxford - 2 to 3 members per panig
3. Di-Pormal - Free magsalita ang members on both sides during the debate

MAKRONG KASANAYAN
5 Macro Skills: Pakikinig, Pagsasalita, Pagbasa, Pagsulat, Panonood

PAKIKINIG - Foundation of Communication

URI NG TAGAPAKINIG
1. Tiger - Naghihintay na magkamali si speaker
2. Bewildered - Nakakunot ang uno dahil walang maintindihan
3. Eagle Beaver - Ngiti nang ngiti ngunin kwestiyonable kung naintindihan
4. Sleeper - Papikit-pikit lang, natutulog na pala
5. Busy Bee - Abala sa ibang gawain
6. Two-eared Listener - Ginagamit ang utak at tenga sa pakikinig
7. Relaxed - Walang interest makinig
8. Frowner - Naghihintay ng opportunity magtatanong para magpasikat/magpabida

PAGSASALITA
Kakayahang Komunikatibo: (Communication Competence)
1. Linggwistik - Grammar
2. Sosyo-linggwistik - Ugnayan/Pakiki-angkop
3. Diskorsal - Pag-unawa sa message
4. Istrategic - Nagkakamali pero natatakpan ang mali na hindi nahahalata
 GED 2: MALAYUNING KOMUNIKASYON

TALUMPATI
URI NG TALUMPATI
1. Daglian - Impromptu (On the spot ang topic)
2. Maluwag - Extemporaneous (May konting time to prepare)
3. Handa - (Maagang ibinibigay kay speaker ang paksang tatalakayin. Pinaka-pormal.)

BAHAGI NG TALUMPATI
1. Panimula (Introduction) - Pinupukaw ang interest ng audience
2. Paglalahad (Discussion) - Pagtalakay
3. Paninindigan (Argument) - Naglalatag ng katuwiran
4. Pamimitawan (Last Part) - Mag-iiwan ng message na tatatak sa audience

PAGBASA
TEORYA NG PAGBASA
1. Top-Down - Tao-sa-Libro Pattern
2. Bottom-up - Libro-sa-Tao Pattern
3. Interaktib - Top-Down + Bottom-Up (Directional)
4. Schema - (Mahalagang role sa teksto)
PROSESO NG PAGBASA
1. Persepsyon - Pagkilala sa Salita
2. Komprehensyon - Pag-unawa sa Salita
3. Reaksyon - Magbigay ng Feedback sa Teksto
4. Integrasyon/Asimilasyon - Iniuugnay sa experiences sa buhay ang teksto

URI NG PAGBASA
1. Iskaning - Quick reading pero hinahanap ay 'information'
2. Iskiming - Quick reading pero hinahanap ay 'main idea'
3. Previewing - Hinahanap ang style or context ng author
4. Muling Basa - Sa una hindi maintindihan kaya babasahin ulit

PANUNURING PAMPANITIKAN
1. Fenimismo - Kakayahan ng Babae
2. Sosyolohikal - Suliraning Panlipunan
3. Realismo - Totoong nasaksihan ni author
4. Bayograpikal - Totoong pangyayari sa buhay ni author
5. Romantisismo - Damdaming dominant
6. Pormalismo - Pisikal na anyo ng akda

PAGSULAT
DIMENSYON NG PAGSULAT
1. Oral - Author; Nakikilala ang author o writer gamit ang kaniyang nabuong piyesa
2. Biswal - Malikhaing pag-iisip
3. Ekspresibo - Nagbibigay ng kaalaman
4. Artistiko - Masining na panghihikayat

KATANGIAN NG MAHUSAY NA PAGSULAT

1. Kaisahan - Umiikot sa pangunahing paksa
2. Kaugnayan - May maayos na pagkasunod-sunod ng mga pangungusap
3. Diin - Nakasentro sa paksa
4. Orihinalidad - Makikita ang 'pagkakakilanlan/identity' ni writer
5. Makatotohanan - Naglalaman ng mga impormasyon at mga detalye
 GED 2: MALAYUNING KOMUNIKASYON

PANANALIKSIK
KATANGIAN NG MAHUSAY NA PANANALIKSIK
1. Sistematiko - Step-by-Step
2. Empirikal - Experimentasyon (Hindi tsismis, dumaan sa process para maprove na valid ang research)
3. Analitikal - Sinusuri ang mga nakalap na datos sa talatanungan
4. Obhetibo - Hindi opinionated. Dapat may reference.

BAHAGI NG PANANALIKSIK
1. Kabanata 1 Background of the Study
2. Kabanata 2 RRL
3. Kabanata 3 Methodology
4. Kabanata 4 Results and Discussion
5. Kabanata 5 Konklusyon

PORMAT NG SANGGUNIAN
1. APA (American Psychological Assosication) - Social Sciences
2. MLA (Modern Language Association) - Language

URI NG PAKIKIPANAYAM
1. Biograpikal - Talambuhay
2. Factual - Ini-interview ay isang person na may authority at isang expert
3. Pangkatan - Focus Group Discussion
4. Ekslusibo - One-on-one interview
5. Personality - Sikat ang ini-interview

PANITIKAN
1. Balagtasan - Patulang debate
Francisco Baltazar - Ama ng Balagtasan
Jose Corazon De Jesus - Huseng Batute (Hari ng Balagtasan)
First role ni De Jesus sa Balagtasan - Butterfly
2. Pasyon - Tula o akda na naglalaman ng pagpapakasakit ni Jesus
Jose Corazon De Jesus - Huseng Batute (Hari ng Balagtasan)
First role ni De Jesus sa Balagtasan - Butterfly
Pasyon - Tula
Senakulo - Dula/Stage Play
3. Awit - e.g. Florante at Laura
Awit is composed of 12 syllables
4. Korido - e.g. Ibong Adarna
Korido is composed of 8 syllables
Jose Dela Cruz - Huseng Sisiw (Author of Ibong Adarna, once became Baltazar's Teacher)
5. Tibag - Paghahanap ng Krus ni Jesus
- Pag nahanap na ang Krus ni Jesus ay may ‘Santacruzan’
6. Moro-Moro - Play between the battle of Christians and Muslims
Severino Reyes - Ama ng Zarzuelang Tagalong (Lola Basyang)
- Ama ng Dulang Pilipino
7. Haiku - 5,7,5 pattern syllables
8. Tanaga - 7,7,7,7 pattern syllables
 GED 2: MALAYUNING KOMUNIKASYON

Ama ng Malayang Taludturan (Poem without Rhythym)- Alejandro Abadilla (AGA: Pen Name) 'Ako Ang
Daigdig'
Ama ng Maikling Kwentong Tagalog - Deogracias Rosario
Ama ng Nobelang Tagalog - Valeriano Pena
Makata ng Manggagawa - Amando Hernandez 'Isang Dipang Langit'
Unang Makatang Pilipinong Tumuligsa laban sa mga Americano - Florentino Collantes (Kuntil-Butil:
Pen Name) Became an opponent of De Jesus as a Bee
Sumulat ng Ninay (First Nobel in Spanish) - Pedro Paterno
'A Child of Sorrow' - Zoilo Galang

IDYOMA
1. Nagbibilang ng poste - Naghahanap ng trabaho
2. Basa ang Papel - Hindi mapagkakatiwalaan
3. Kaututang-dila - Tsismisan
4. Balat-kalabaw - Makapal ang mukha/Hindi nahihiya
5. Pabalat-bunga - Hindi tunay/Mapagkunwari
6. Bahag ang buntot - Duwag
7. Alog na ang baba - Matanda na
8. Naniningalang-pugad - Nanliligaw