Aralin 6

Pagsasaliksik ukol sa
Kulturang Pilipino
Mga Layunin:
01 Naibabahagi ang sariling opinyon o pananaw sa napakinggang
pag-uulat;
02 Naipaliliwanag ang mga hakbang sa paggawa ng pananaliksik;

03 Nabibigyang-kahulugan ang mga salitang di-maunawaan

kaugnay ng mga hakbang sa pananaliksik;
04 Nakagagawa ng ulat-pananaliksik nang maayos sa lugar at
panahon ng pananaliksik;
05 Nagagamit sa pagsulat ng resulta ng pananaliksik ang
awtentikong datos ng pagpapahalaga sa katutubong kulturang
Pilipino; at
06 Nagagamit nang maayos ang mga pahayag sa pag-aayos ng
datos (una, isa pa, at iba pa).
Napakayaman ng kulturang Pilipino. Kultura ang nagbibigay
depinisyon sa bawat kinagawian ng mga mamamayan na nasa
iisang grupo. Kaya masasabing hindi mapaghihiwalay
kailanman ang kultura, tao, at komunidad.

Sa Pilipinas, mayroong Ngunit, hindi naman

humigit-kumulang na 150 masasabing nagtatapos
pangkat ng mga katutubo. lamang dito ang kultura
Ayon sa mga mananalaysay ng mga katutubo.
at antropologo, ang Maaaring magkaroon ng
katawagan sa mga impluwensiya ang ibang
katutubong grupo ay katutubo sa pamumuhay
nagmula sa mga ng iba pang katutubo,
katawagang-tubig at/o gaya ng kolonyalismong
katawagang-lupa. banyaga noon.
Basahin at unawain ang KANKANAEY: Alus
di Kankanae (Kontribusyon ng Kankanaey)
ni Ruth M. Tindaan na nagpapakita sa resulta
ng isang pagsasaliksik tungkol sa kultura ng
isang pangkat katutubo sa Pilipinas.

(Pahina 60 ng libro).
MULA SA PAREHONG SANAYSAY.....
Mga Salitang May Kinalaman sa Agrikultura:
Alluyun. (png): Tawag sa bukal na palitan ng tulong ng mga
magsasaka sa mga gawaing-bukid.
Batakagan. (png): Ang pinakamaliwanag at pinakamalaking
bituin na makikita sa hilagang bahagi ng himpapawid kapag
madaling-araw.
Beska. (png): Tawag sa unang paglabas ng buwan sa korteng
letrang C.
Inat. (png): Kabilugan ng buwan.
Kabiti. (png): Ito ang tawag sa pinagpatong-patong na bato sa
gilid ng bai-baitang na sakahang inukit sa mga bundok.
Lungayban. (png): Orchid sa wikang Ingles.
MULA SA PAREHONG SANAYSAY.....
Mga Salitang May Kinalaman sa Kultura/Kaugalian
Dasadas. (png): Tawag sa ritwal na ginagawa bago tumira
ang pamilya sa kanilang katatapos na bahay.

Inayan. (1) Pagpigil ng isang tao sa paggawa ng isang

bagay; at (2) Ekspresyong nagpapahayag ng
pagkadismaya.

Gait. (png): Kasama.

Pakde. (png): Tumutukoy sa ritwal ng pag-aalay ng baboy

na isinasagawa ng isang matandang lalaki at dalawang
batang lalaki sa ilalim ng sagradong punongkahoy upang
magkaroon ng kasaganaan sa komunidad.
Panoorin buhat sa Youtube ang isang episode ng
dokumentaryo ng Tipong Pinoy tungkol sa espiritwalidad
ng mga katutubong Pilipino. Matapos panoorin ang
dokumentaryo, sagutun ang sumusunod na mga tanong:
1. Ano-ano ang ipinakitang mga halimbawa ng
espiritwalidad ng mga katutubo? Paanp nila ito
isinasagawa?
2. Ano-anong pangkat katutubo ang binanggit sa
dokumento? Pumili ng isa at saliksikin ang kaniyang
kredibilidad bilang sanggunian.
3. Isa-isahin ang naging proseso ng pananaliksik na
nagresulta sa pagkabuo ng dokumentaryong
napanood.
Pagkilala sa mga Hakbang sa Pananaliksik
PANANALIKSIK
Isang mahabang proseso ng pagtitimbang sa importansya ng impormasyon sa
kasalukuyang konteksto. Sa pagpili ng isyu o usapin, kinakailangang maingat
ang manunulat at siguradong mayroong angkop na mga sangguniang makikita
at balido ang bawat impormasyong gagamitin at/o ilalahad.
Pagkilala sa mga Hakbang sa Pananaliksik
PANANALIKSIK
Isang mahabang proseso ng pagtitimbang sa importansya ng impormasyon sa
kasalukuyang konteksto. Sa pagpili ng isyu o usapin, kinakailangang maingat
ang manunulat at siguradong mayroong angkop na mga sangguniang makikita
at balido ang bawat impormasyong gagamitin at/o ilalahad.

LAYUNIN
01 Maktuklas ng bagong datos at bagong kaalaman.
02 Magbigay-linaw sa isang isyu.
03 Siyasaton o hamunin ang katotohanan ng isang tanggap o ipinapalagay
na makatotohanang pahayag.
04 Patunayang balido ang isang konspeto, pananaw, o paniniwala.
PARA MATIYAK ANG PAGIGING SISTEMATIKO NG PANANALIKSIK,
NARITO ANG MGA HAKBANG SA PAGSASAGAWA NITO:

1. Pumili ng paksang interesante at makabuluhan.

2. Igawa ito ng isang konspetong papel.
3. Mangalap ng mga datos sa mga maaasahang batis.
4. Suriin ang mga impormasyon.
5. Gumawa ng balangkas.
6. Sumulat ng borador.
7. Tiyaking organisado ang dokumentasyon, sanggunian, at
ang kabuuan ng papel.
8. Rebisahin ang papel.
9. Gumawa ng pinal na bersyon.
PAGKUHA AT PAGGAMIT NG TALA MULA SA MGA SANGGUNIAN
Sa pagtatala, hindi ito maaaring bastang pagkopya lamang sa mga
makikitang impormasyon mula sa mga batis. Kapag ganito, pamamalahiyo o
walang orihinalidad lamang ang ginagawa ng manunulat. Kinakailangan ang
mga impormasyong makukuha sa mga batis ay magsilbi lamang instrumento
o pundasyon ng iyong sariling papel-pananaliksik.

Upang maiwasan ito, mayroon tayong mga

hakbangin o paraan ng pagkilala na
kailangang tandaan;

TUWIRANG SIPI
PRESI
HAWIG
1. Tuwirang Sipi
Basahing mabuti ang sisipiing pahayag at ipaloob sa panipi. Nasa
unahan/hulihan ng pahayag ang awtor o pamagat ng aklat.

HALIMBAWA:
Ayon kay Reuel Molina Aguila, sa kaniyang sanaysay na Noon Pa Man,
Nandyan Na: Ano’t Iniesta-Pwera Ang Maraming Wika ng Pilipinas,
“batid man o hindi ng mga mababatas na lumikha ng Konstitusyon ng
1987, ang probisyong ito ay isang mapanghimagsik na tindig; isang
paghahalaw sa isang post-kolokyal na pagtingin; isang pag-decenter
sa kahalili ng mananakop sa katauhan ng punong lunsod na Maynila
at punong wikang Tagalog.”
2. Presi
Ang pinakakatas lamang ng kabuuang impormasyon ang kinukuha.
Nananatili ang orihinal na ayos ng pahayag, at maaari ring manatili ang
orihinal na salita ng may-akda o palitan ito ang sariling salita ng
mananaliksik.

HALIMBAWA:
Ayon kay Reuel Molina Aguila, sa kaniyang sanaysay na Noon Pa Man,
Nandyan Na: Ano’t Iniesta-Pwera Ang Maraming Wika ng Pilipinas, ang
probisyon ukol sa wikang Filipino ng Konstitusyon 1987 ay ang pag-
decenter nila sa Maynila at naging batayan nitong wikang Tagalog. Ibig
sabihin, ang Filipino bilang wikang pambansa ay pagkilala at paggalang
sa 171 wika ng 171 etno-lingwistikong grupo kahit wala pa noon ang
tinatawag ngayong bansang Pilipinas.
3. Hawig
Nananatili pa rin ang orihinal na ideya ng pahayag ngunit
nagkakaroon naman ng pagsasalin gamit ang sariling salita ng
mananaliksik.

HALIMBAWA:
Ayon kay Reuel Molina Aguila, sa kaniyang sanaysay na Noon Pa
Man, Nandyan Na: Ano’t Iniesta-Pwera Ang Maraming Wika ng
Pilipinas, alam man o hindi ng mga lumikha ng Konstitusyon 1987, ang
probisyon ukol sa wikang Filipino ay rebolusyonaryo;
nangangahulugan ito ng pag-decenter sa punong lunsod na Maynila
at punong wikang Tagalog.
PAGSASANAY
Gumawa ng tuwirang sipi, presi at hawig para sa siniping
pahayag na sumusunod. Isulat ang sagot sa loob ng mga kahon.
Taong 2005 nang magpalabas ang Sentro ng Wikang
Filipino (SWF) ng Unibersidad ng Pilipinas (UP) ng Gabay A. Isulat ang pahayag sa
sa Editing sa Wikang Filipino (tuon sa pagbaybay) na anyo ng tuwirang sipi.
naglayong makapag-ambag sa proseso ng
istandardisyasyon ng wikang Filipino. Isinagawa ito sa
tulong ng ilang proyektong pampublikasyon ng UP_SWF,
tulad ng Daluyan, gayon din ng ilang piling konsultant. B. Isulat ang pahayag sa
Nagsagawa ng maraming pulong ang mga eidtor upang anyo ng isang presi.
tukuyin ang iba’t ibang suliranin sa pagbaybay na kanilang
naeenkuwentro sa pag-eedit ng nakasulat na mfa artikulo
sa wikang Filipino. Sa huli, binalangkas nila ang Gabay sa
Editing batay sa mga tiyak na karanasan sa paggamit ng C. Isulat ang pahayag sa
wikang pambansa. (“Umiira; na Rehistro ng Filipino sa ga anyo ng hawig.
Pahayagang Filipino: Gabay sa Pagbuo ng Ilang
Alituntunin sa Pagbaybay ng mga Hiram na Salita” ni
Michael Angelo E. Dela Cerna).
HAKBANG-HAKBANG NA PAMAMARAAN SA PAGBUBUO
NG ISANG PAPEL-PANANALIKSIK
A. Paghahanda ng Konseptong Papel
KONSEPTONG PAPEL
Ito ay ang buod ng papel-pananaliksik. Nilalaman nito ang simula
hanggang bunga ng papel-pananaliksik.
HAKBANG-HAKBANG NA PAMAMARAAN SA PAGBUBUO
NG ISANG PAPEL-PANANALIKSIK
A. Paghahanda ng Konseptong Papel
KONSEPTONG PAPEL
Ito ay ang buod ng papel-pananaliksik. Nilalaman nito ang simula
hanggang bunga ng papel-pananaliksik.

APAT NA BAHAGI NG KONSEPTONG PAPEL:

01 Rasyunal. Sumasagot sa tanong na “Bakit?”
02 Mga Layunin. Sumasagot sa tanong na “Ano?”
03 Metodolohiya. Sumasagot sa tanong na “Paano?” at “Saan?”
04 Bunga. Ang resulta ng gagagwing pananaliksik.
Pamagat/Paksa
I. (Unang pangunahing ideya) B. Paghahanda ng Balangkas
A. (Unang di-pangunahing ideya)… Unang antas
1. (Unang katuwang na ideya).… Ikalawang antas
2. (Ikalawang katuwang na ideya).. Ikatlong antas
Kinakailangan ng
II. (Ikalawang pangunahing ideya) balangkas bago
A. (Unang di-pangunahing ideya) simulan ang
1. (Unang katuwang na ideya) papel-
2. (Ikalawang katuwang na ideya) pananaliksik dahil
3. (Ikatlong katuwang na ideya) ito ang kalansay
B. (Ikalawang di-pangunahing ideya)
C. (Ikatlong di-pangunahing ideya)
o hubog ng
III. (Ikatlong pangunahing ideya) kaniyang
A. (Unang di-pangunahing ideya) gagawing
B. (Ikalawang di-pangunahing ideya) papel-
C. (Ikatlong di-pangunahing ideya) pananaliksik.
1. (Unang katuwang na ideya)
2. (Ikalawang katuwang na ideya)
3. (Ikatlong katuwang na ideya)
IV. (Ikaapat na pangunahing ideya)
B. Paghahanda ng Balangkas
TANDAAN:
1. Ang bawat antas ay kumakatawang
sa ideyang nakasaad sa balangkas.
2. Ang mga numerong Romano, titik,
at bilang ay dapat magkakatapat;
nilalaman ng numerong Romano ang
mga pangunahing ideya, sa
malalaking titik naman ay ang mga
di-pangunahing ideya, at sa mga
bilang naman ang mga katuwang na
ideya.
3. Linawin ang kaibahan ng mga
ideya batay sa kaantasan nito.
B. Paghahanda ng Balangkas
TANDAAN:
1. Ang bawat antas ay kumakatawang
sa ideyang nakasaad sa balangkas.
2. Ang mga numerong Romano, titik,
at bilang ay dapat magkakatapat;
nilalaman ng numerong Romano ang
mga pangunahing ideya, sa
malalaking titik naman ay ang mga
di-pangunahing ideya, at sa mga
bilang naman ang mga katuwang na
ideya.
3. Linawin ang kaibahan ng mga
ideya batay sa kaantasan nito.
TATLONG URI NG BALANGKAS NA
MAAARING GAWIN:
1. Balangkas na paksa.
Gumagamit lamang ito ng mga
susing-salita o parirala.
2. Balangkas na pangungusap.
Naglalaman ng mga mas
konkretong paglalarawan sa
magiging nilalaman ng sulatin.
3. Balangkas na talata.
Talata na halos katulad na ng
mismong akda ang gagawin.