Zadanie 1

Protisty zwierzęce to jednokomórkowce, budową przypominające komórki zwierzęce.

Posiadają charakterystyczne struktury komórkowe.
a) Jedną ze struktur występujących u protistów są wodniczki tętniące. Służą one do
usuwania na zewnątrz organizmu wody i zbędnych metabolitów. Wyjaśnij, dlaczego
struktury te są lepiej rozwinięte u protistów słodkowodnych.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) Przedstawiciele orzęsków posiadają duże, poliploidalne jądro wegetatywne sterujące
czynnościami komórki, zwane makronukleusem oraz małe, diploidalne jądro, zwane
mikronukleusem. Podaj, jaką funkcję pełni mikronukleus.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 2
Giardioza (lamblioza), wywoływana przez pierwotniaka – giardię jelitową (Giardia lamblia),
jest szeroko rozpowszechnioną chorobą pasożytniczą, będącą przyczyną biegunki u ludzi.
Cechą charakterystyczną tego pierwotniaka jest obecność podwójnych organellów – dwóch
jąder komórkowych i dwóch kompletów wici, ułożonych po obu stronach osi komórki. Do
zarażenia się giardią dochodzi drogą pokarmową – przez połknięcie cyst znajdujących się w
zanieczyszczonej nimi wodzie lub pokarmie. W jelicie z cyst uwalniają się trofozoity, które
przyczepiają się za pomocą specjalnego dysku czepnego, stanowiącego rodzaj przyssawki, do
mikrokosmków jelita i intensywnie się rozmnażają. Trofozoity, które nie przyczepią się do
komórek nabłonka, są przesuwane dalej wraz z treścią jelita i przekształcają się w cysty,
wydalane z kałem żywiciela. Giardioza może mieć charakter przewlekły i nie powodować
wyraźnych objawów.
Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy giardii jelitowej w organizmie człowieka.

a) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. Podkreśl w
każdym nawiasie właściwe określenie.

Giardia jelitowa jest przedstawicielem (orzęsków / wiciowców). Ten organizm pasożytuje w

jelicie (cienkim / grubym) człowieka. Giardia jelitowa rozmnaża się bezpłciowo przez
(poprzeczny / podłużny) podział komórki.
b) Na podstawie przedstawionych informacji podaj jedną cechę budowy giardii jelitowej
stanowiącą przystosowanie do pasożytniczego trybu życia oraz określ, na czym to
przystosowanie polega.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c) Podaj przykład działania profilaktycznego zapobiegającego giardiozie.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 3
Wśród protistów obserwuje się różne sposoby poruszania się. Zależnie od posiadanych
organellów ruchu, w otoczeniu komórki powstają charakterystyczne ruchy cząsteczek wody.
Można je lepiej uwidocznić, jeżeli doda się do preparatu mikroskopowego odpowiednią
substancję (np. sproszkowany grafit), której drobne cząstki można obserwować wraz z
ruchem wody.
Zaplanuj obserwację, która pozwoli określić sposób poruszania się orzęsków, i opisz
sposób przeprowadzenia tej obserwacji. Spośród wymienionych poniżej wybierz
materiały niezbędne do przeprowadzenia obserwacji.

Zadanie 4
Świdrowiec gambijski (Trypanosoma gambiense) to protist wywołujący śpiączkę afrykańską.
Pasożytuje on we krwi różnych ssaków (np. bydła), z których może być przeniesiony na
człowieka. U ssaków świdrowiec rozmnaża się przez podział komórki. Jest roznoszony przez
krwiopijną, trudną do zwalczenia, muchę tse-tse, w której organizmie przechodzi część
swojego cyklu życiowego. Dopiero w 2014 roku odkryto, że w cyklu świdrowca na tym
etapie może zachodzić mejoza, a następnie – zapłodnienie. Rozmnażanie płciowe nie jest
jednak niezbędne do zamknięcia cyklu życiowego tego pasożyta.
a) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące świdrowca gambijskiego są prawdziwe.
Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
b) Określ, który organizm – człowiek czy mucha tse-tse – może być uważany za
żywiciela ostatecznego świdrowca gambijskiego. Odpowiedź uzasadnij.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
c) Określ ploidalność (n / 2n) formy świdrowca występującej w organizmach ssaków.
Odpowiedź uzasadnij.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 5
Na rysunku przedstawiono budowę pantofelka (Paramecium caudatum) należącego do
orzęsków żyjących w środowisku słodkowodnym. Charakterystyczną cechą tych protistów
jest aparat jądrowy złożony z dwóch jąder komórkowych: makronukleusa i mikronukleusa. U
niektórych gatunków aparat ten jest zwielokrotniony.

a) Podaj nazwę struktury oznaczonej na rysunku literą A i wykaż związek funkcji tej
struktury ze środowiskiem życia tych orzęsków.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

b) Wyjaśnij, w jaki sposób struktura oznaczona na rysunku literą B umożliwia

rekombinację materiału genetycznego podczas koniugacji pantofelków.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 6
Na rysunku przedstawiono budowę pantofeleka – jednokomórkowego organizmu
heterotroficznego, zaliczanego do Protista. Występuje on pospolicie w strefie przybrzeżnej i
otwartej toni wodnej zbiorników słodkowodnych.

a) Podaj nazwy elementów budowy pantofelka oznaczonych na rysunku numerami 1 i 2.

1………………………………………………………..

2………………………………………………………..

b) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące pantofelka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli

informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
Zadanie 7
Pantofelki żyjące w środowisku hipotonicznym przeniesiono do środowiska dla nich
izotonicznego. U pantofelków za regulację ilości wody w komórce odpowiadają wodniczki
tętniące.
Określ, jak zmieni się – obniży się czy wzrośnie – aktywność wodniczek tętniących
pantofelków po opisanej zmianie środowiska. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając
zjawisko osmozy.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 8
Wśród jednokomórkowych protistów wyróżniamy m.in. korzenionóżki (np. pełzak),
wiciowce (np. euglena) i orzęski (np. pantofelek).
a) Podaj cechę budowy komórek tych organizmów stanowiącą kryterium, na podstawie
którego można odróżnić wymienione grupy.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) Uwzględniając to kryterium, podaj element budowy charakterystyczny dla komórek
przedstawicieli każdej z wymienionych grup, który umożliwia im poruszanie się.

Zadanie 9
Na schemacie przedstawiono cykl życiowy organizmu zaliczanego do królestwa Protistów.

a) Zaznacz dwa zdania będące prawidłową interpretacją powyższego schematu.

b) Określ rolę, jaką pełnią podziały mitotyczne w przedstawionym cyklu życiowym.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 10
Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy taśmy morskiej należącej do zielenic. W cyklu
tym występuje diploidalny sporofit oraz haploidalny gametofit, które mają podobną budowę
morfologiczną.

a) Na podstawie powyższych informacji zapisz litery, którymi na schemacie oznaczono:

b) Wpisz na schemacie literę R w miejscu, gdzie zachodzi mejoza.

Zadanie 11
Na rysunku przedstawiono pantofelka należącego do orzęsków.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 12

Zadanie 13
Zadanie 14

Zadanie 15
Zadanie 16