MỞ ĐẦU

1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài nghiên cứu

Lã i suấ t tín dụ ng là mộ t biến số rấ t nhạ y cả m vớ i sự biến độ ng củ a
nền
kinh tế. Tấ t cả cá c nướ c khi chuyển sang nền kinh tế thị trườ ng đều á p dụ ng
cơ chế tự do hó a lã i suấ t. Vớ i cơ chế nà y, cá c NHTM khi giao dịch tín dụ ng
(huy độ ng vố n và cấ p tín dụ ng) cầ n điều chỉnh lã i suấ t mộ t cá ch linh hoạ t,
kịp thờ i lã i suấ t tín dụ ng, thờ i hạ n tín dụ ng, cơ cấ u tín dụ ng…để hạ n chế rủ i
ro lã i suấ t phá t sinh.
Rủ i ro lã i suấ t luô n tồ n tạ i trong hoạ t độ ng củ a cá c tổ chứ c tín dụ ng,
là mộ t phầ n rủ i ro phá t sinh trong quá trình hoạ t độ ng ngâ n hà ng. Khi xẩ y
ra
rủ i ro lã i suấ t thì thu nhậ p củ a ngâ n hà ng giả m sú t, mộ t lượ ng vố n
tương ứ ng
khô ng đượ c quay vò ng, dò ng tiền trong nền kinh tế khô ng lưu thô ng
đượ c và
hệ thố ng ngâ n hà ng sẽ gặ p khó khă n về thanh khoả n. Rủ i ro cũ ng là m
ả nh
hưở ng đến hiệu quả điều hà nh chính sá ch tiền tệ, lã i suấ t và quả n lý
thị
trườ ng tiền tệ củ a Ngâ n hà ng Nhà nướ c. Chính vì vậ y cá c nhà quả n trị
NHTM luô n quan tâ m đến quả n trị rủ i ro lã i suấ t và xâ y dự ng, điều
chỉnh
chính sá ch lã i suấ t cho phù hợ p vớ i sự biến độ ng củ a thị trườ ng trong
từ ng
giai đoạ n. Quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a NHTM là gì? Quả n trị rủ i ro lã i
suấ t
nhằ m để đạ t mụ c tiêu và cầ n thự c hiện ở nhữ ng nộ i dung nà o? Cá c
nhâ n tố
nà o ả nh hưở ng đên quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a NHTM?... Hơn nữ a
trong mỗ i
 thờ i kỳ và điều kiện phá t triển hệ thố ng ngâ n hà ng củ a mỗ i quố c gia
cầ n có
sự đổ i mớ i và hoà n thiện nhữ ng vấ n đề lý luậ n nêu trên.
Bên cạ nh đó trong giai đoạ n cô ng nghiệp 4.0 cá c ngâ n hà ng khô ng chỉ
cạ nh tranh vớ i cá c ngâ n hà ng khá c mà cò n phả i cạ nh tranh vớ i cá c
doanh
nghiệp ngoà i ngà nh như cá c cô ng ty tà i chính, bả o hiểm, Fintech,… vì
vậ y
để cạ nh tranh đượ c vớ i cá c đố i thủ trong và ngoà i ngà nh thì chính
sá ch lã i
suấ t là chiến lượ c mang tính chấ t quyết định vì cả ngườ i gử i hay
ngườ i vay
đều quan tâ m đến lã i suấ t, ngườ i gử i sẽ chọ n ngâ n hà ng huy độ ng lã i
suấ t
cao, cò n ngườ i vay lạ i chọ n ngâ n hà ng có lã i suấ t cho vay thấ p chính
vì vậ y
cá c ngâ n hà ng phả i tă ng lã i suấ t huy độ ng và giả m lã i suấ t cho vay
dẫ n đến
bấ t câ n xứ ng trong mố i quan hệ lã i suấ t và chính vì thế rủ i ro sẽ gia
tă ng.
Ngoà i ra sau cuộ c khủ ng hoả ng tà i chính – tiền tệ toà n cầ u và Đạ i dịch
covid 19 nền kinh tế nướ c ta rơi và o tình trạ ng suy giả m, hoạ t độ ng
củ a cá c
NHTM gặ p nhiều khó khă n. Ban quả n trị Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ
phầ n
Cô ng thương Việt Nam phả i đố i phó vớ i hà ng loạ t rủ i ro phá t sinh.
Trong đó
rủ i ro lã i suấ t có nhiều biến độ ng nhạ y cả m vớ i NHTM. Vớ i nhữ ng
chính
sá ch, chiến lượ c thích hợ p và kịp thờ i, cô ng tá c quả n trị RRLS tạ i
Ngâ n hà ng
 Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam đạ t đượ c mộ t số thà nh
quả ,
như điều chỉnh sá ch lã i suấ t kịp thờ i theo sự biến độ ng lã i suấ t thị
trườ ng,
2
thờ i hạ n huy độ ng vố n và thờ i hạ n cho vay cơ bả n là hợ p lý…Tuy
nhiên, do
nhiều nguyên nhâ n là m cho Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng
thương
Việt Nam cò n gặ p nhiều bấ t cậ p, khó khă n trong việc quả n trị RRLS.
Xuấ t phá t từ cá c lý do trên việc nghiên cứ u, đá nh giá sự biến độ ng lã i
suấ t, đo lườ ng rủ i ro lã i suấ t và xá c định rủ i ro lã i suấ t là thậ t sự cầ n
thiết
trong giai đoạ n hiện nay. Do đó , tá c giả đã chọ n đề tà i: “Quả n trị rủ i ro
lã i
suấ t tạ i Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt nam” là m
nộ i
dung nghiên cứ u cho luậ n á n tiến sĩ.
2. Tổ ng quan tình hình nghiên cứ u

2.1. Cá c cô ng trình nghiên cứ u có liên quan đến luậ n á n

Hoạ t độ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t có vai trò quan trọ ng đố i vớ i sự tồ n tạ i

và phá t triển củ a mỗ i NHTM. Trong mô i trườ ng kinh doanh có nhiều sự

biến

độ ng như hiện nay, quả n trị rủ i ro lã i suấ t đượ c coi là mộ t trong nhữ ng
cô ng

cụ quan trọ ng giú p cá c NHTM ứ ng phó vớ i nhữ ng biến độ ng củ a mô i trườ ng

kinh doanh theo định hướ ng an toà n và hiệu quả , do đó thự c tế trên thế giớ i

và Việt Nam đã nhiều tá c giả nghiên cứ u về vấ n đề RRLS và QTRRLS, như:

Fredic S.Mishkin (1992), đã nghiên cứ u “The Economics of Money, Banking

and Financial Markets; Hennie van Greuing và Sonia Brajovic

Bratanovic(2003), vớ i nghiên cứ u: “Analyzing and managing banking risk”;

Helen K Simon, vớ i nghiên cứ u: “Managing interest rate risk”; Lê Hoà ng

Nga (2004), đề tà i nghiên cứ u khoa họ c cấ p ngà nh củ a ngâ n hà ng nhà nướ c,

tá c giả đã nghiên cứ u “Cơ chế điều hà nh lã i suấ t trên thị trườ ng tiền tệ củ a

ngâ n hà ng Trung ương: định hướ ng và cá c giả i phá p cho nhữ ng nă m trướ c

mắ t; Đỗ Kim Hả o (2005), Luậ n á n tiến sỹ, tá c giả nghiên cứ u “Giả i phá p

quả n lý rủ i ro lã i suấ t tạ i NH nô ng nghiệp và phá t triển nô ng thô n Việt

Nam”; Tô Kim Ngọ c (2008), đề tà i nghiên cứ u khoa họ c cấ p ngà nh củ a

ngâ n hà ng nhà nướ c, tá c giả nghiên cứ u“ Hoà n thiện điều kiện xâ y dự ng

đườ ng cong lã i suấ t chuẩ n củ a Việt Nam”; Nguyễn Hồ ng Yến (2012), Luậ n

á n tiến sỹ, tá c giả nghiên cứ u: “Rủ i ro gắ n vớ i sai lệch kép củ a hệ thố ng

ngâ n hà ng Việt Nam trong tiến trình hộ i nhậ p Kinh tế Quố c tế”; Tạ Ngọ c

Sơn (2011), luậ n á n Tiến sĩ, tá c giả nghiên cứ u: “Quả n lý RRLS trong hoạ t

độ ng kinh doanh củ a NHTM Việt Nam”; Vũ Ngọ c Điệp (2019), Luậ n á n

Tiến sĩ, tá c giả đã nghiên cứ u: “Quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n hà ng

Thương mạ i Cổ phầ n Bưu điện Liên Việt”.

2.2. Khoả ng trố ng nghiên cứ u

Qua phầ n lượ c khả o cá c nghiên cứ u trướ c cho thấ y cá c nghiên cứ u trướ c

tậ p trung nghiên cứ u phâ n tích lã i suấ t, quả n trị lã i suấ t và đo lườ ng rủ i ro

lã i

suấ t và trong luậ n á n củ a tá c giả sẽ thừ a kế cá c nộ i dung trên để nghiên cứ u

quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương

3
Việt Nam như là m rõ rủ i ro lã i suấ t là gì, nguyên nhâ n củ a rủ i ro lã i suấ t, tá c

độ ng tiêu cự c củ a rủ i ro lã i suấ t, cá c chỉ tiêu đo lườ ng rủ i ro lã i suấ t. Tuy

nhiên cá c nhiên cá c nghiên cứ u trướ c chưa đi sâ u xem xét cụ thể yếu tố nà o

tá c độ ng đến quả n trị rủ i ro lã i suấ t, như chú ng ta biết xá c định đượ c yếu tố

tá c độ ng đến quả n trị rủ i ro lã i suấ t thì sẽ giú p cá c nhà quả n trị ngâ n hà ng

chủ độ ng phò ng ngừ a rủ i ro hiệu quả , do đó qua kết quả lượ c khả o cho thấ y

mộ t nộ i dung chưa đượ c nghiên cứ u đó là “xá c định yếu tố ả nh hưở ng đến

cô ng tá c quả n trị rủ i ro lã i suấ t” do vậ y trong nghiên cứ u củ a luậ n á n sẽ đi

sâ u nghiên cứ u nộ i dung nà y, sẽ xâ y dự ng bộ thang đo cá c yếu tố ả nh

hưở ng

đến quả n trị rủ i ro lã i suấ t, bằ ng phương phá p nhâ n tố khá m phá và sau đó
sử

dụ ng tiếp nhâ n tố khẳ ng định, cuố i cù ng sử dụ ng phâ n tích cấ u trú c tuyến

tính xem mố i quan hệ giữ a cá c yếu tố và cá c yếu tố tá c độ ng như thế nà o

đến

quả n trị rủ i ro lã i suấ t.

Từ đó đưa ra nhữ ng vấ n đề că n bả n trong quả n trị rủ i ro lã i suấ t đố i vớ i

Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam trong thờ i gian tớ i

như: Qui trình quả n trị rủ i ro lã i suấ t? Khung phá p lý cho hoạ t độ ng phò ng

ngừ a và xử lý rủ i ro lã i suấ t? Cô ng nghệ thô ng tin và trình độ cá n bộ ả nh

hưở ng như thế nà o đến quả n trị rủ i ro lã i suấ t. Tiếp theo luậ n á n đề xuấ t
giả i

phá p pḥ ò ng ngừ a, kiểm soá t rủ i ro lã i suấ t đượ c tố t hơn cho ngâ n hà ng

thương mạ i cổ phầ n cô ng thương Việt nam, gó p phầ n là m giả m chi phí và

tă ng hiệu quả kinh doanh cho ngâ n hà ng trong giai đoạ n kinh doanh tiếp

theo.
2.3. Câ u hỏ i nghiên cứ u

Că n cứ trên mụ c tiêu nghiên cứ u, tá c giả đưa ra cá c câ u hỏ i nghiên cứ u

như sau:

- Cơ sở lý luậ n về lã i suấ t và quả n trị rủ i ro lã i suấ t trong hoạ t độ ng kinh

doanh củ a Ngâ n hà ng thương mạ i như thế nà o?.

- Kinh nghiệm củ a cá c nướ c trong quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a cá c Ngâ n

hà ng thương mạ i như thế nà o?.

- Cô ng tá c quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n

Cô ng thương Việt Nam trong thờ i gian 2011-2019 như thế nà o?

- Là m thế nà o để xâ y dự ng, kiểm định bộ thang đo cá c yếu tố ả nh hưở ng

đến quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i ngâ n hà ng thương mạ i cổ phầ n Cô ng thương

Việt Nam?

- Yếu tố nà o ả nh hưở ng? và mứ c độ ả nh hưở ng củ a cá c yếu tố đến quả n

trị rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt

Nam?.

- Giả i phá p nà o để tă ng cườ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n hà ng

Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam trong thờ i gian tớ i?.

3. Mụ c tiêu nghiên cứ u

- Hệ thố ng hoá nhữ ng vấ n đề lý luậ n về lã i suấ t và quả n trị rủ i ro lã i suấ t

trong hoạ t độ ng kinh doanh củ a ngâ n hà ng thương mạ i.

- Tham khả o kinh nghiệm củ a cá c nướ c trong quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a

cá c ngâ n hà ng thương mạ i, từ đó rú t ra nhữ ng bà i họ c kinh nghiệm cho

Ngâ n
hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam.

- Đá nh giá thự c trạ ng cô ng tá c quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a Ngâ n hà ng

Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam trong thờ i gian 2011-2019, từ

đó phâ n tích nhữ ng kết quả đạ t đượ c, nhữ ng hạ n chế và nguyên nhâ n.

- Xá c định cá c yếu tố ả nh hưở ng đến quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n

hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam.

- Đề xuấ t cá c giả i phá p nhằ m tă ng cườ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a

Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam trong thờ i gian tớ i.

4. Đố i tượ ng và phạ m vi nghiên cứ u củ a luậ n á n

- Đố i tượ ng nghiên cứ u: Luậ n á n tậ p trung nghiên cứ u rủ i ro lã i suấ t và

quả n trị rủ i ro lã i suấ t trong hoạ t độ ng kinh doanh củ a Ngâ n hà ng thương

mạ i.

- Phạ m vi nghiên cứ u củ a luậ n á n

 Về nộ i dung khoa họ c: Nghiên cứ u rủ i ro lã i suấ t và quả n trị rủ i ro lã i

suấ t trong hoạ t độ ng huy độ ng vố n và cấ p tín dụ ng củ a Ngâ n hà ng thương

mạ i.

 Về khô ng gian: Luậ n á n nghiên cứ u về Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ

phầ n Cô ng thương Việt Nam.

 Thờ i gian nghiên cứ u: Thự c trạ ng giai đoạ n từ 2011 – 2019, đề xuấ t

định hướ ng và giả i phá p để triển khai cho giai đoạ n 2020 – 2025.

5. Phương phá p nghiên cứ u

Để giả i quyết nhữ ng nhiệm vụ đặ t ra, trong quá trình thự c hiện luậ n á n,

tá c giả đã sử dụ ng cá c phương phá p sau: Phương phá p luậ n củ a chủ nghĩa

duy vậ t biện chứ ng, duy vậ t lịch sử và phương phá p hệ thố ng; Phương phá p
thố ng kê; Phương phá p phâ n tích tổ ng hợ p; Phương phá p so sá nh, đố i

chiếu; Phương phá p định lượ ng.

6. Nhữ ng đó ng gó p mớ i củ a Luậ n á n.

- Về mặ t lý luậ n:

Khá i niệm quả n trị rủ i ro lã i suấ t, đượ c luậ n á n đi từ cá c khá i niệm gố c

về quả n trị, quả n trị rủ i ro trong kinh doanh ngâ n hà ng trong cá c cuố n sá ch

giá o trình củ a cá c nhà nghiên cứ u kinh tế hiện đạ i, để đưa ra mộ t khá i niệm

tổ ng hợ p về quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a NHTM; nộ i dung quả n trị rủ i ro lã i

suấ t đượ c luậ n á n trình bà y đầ y đủ trên cá c nộ i dung: (1) Chuẩ n mự c và

thô ng lệ quố c tế, (2) Nhậ n biết RRLS, (3) Phâ n tích, dự bá o biến độ ng củ a

lã i suấ t, (4) Tổ chứ c quả n trị RRLS, (5) Phương phá p lượ ng hó a RRLS, (6)

Cô ng cụ QRRRLS.

- Về thự c tiễn:

Phương phá p đá nh giá thự c trạ ng:

Luậ n á n sử dụ ng cá c phương phá p để đá nh giá khá toà n diện và đầ y đủ

thự c trạ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a Ngâ n hà ng thương mạ i cổ phầ n Cô ng

thương Việt Nam thô ng qua phâ n tích mộ t cá ch khoa họ c: (1) Phâ n tích đầ y

đủ cá c chỉ tiêu đo lườ ng rủ i ro lã i suấ t để thấ y đượ c bứ c tranh đầ y đủ nhấ t,

châ n thự c nhấ t về quả n trị rủ i ro tạ i Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng

thương Việt Nam, (2) Xâ y dự ng và kiểm định đượ c bộ thang đo đá nh giá cá c

yếu tố tá c độ ng đến quả n trị rủ i ro lã i suấ t, từ đó xá c định đượ c yếu tố nà o

ả nh hưở ng đến quả n trị rủ i ro lã i suấ t, đâ y là mộ t că n cứ khoa họ c để giú p

cá c nhà quả n trị ngâ n hà ng có cá c giả i phá p để quả n trị rủ i ro lã i suấ t tố t
hơn.

Kết quả đá nh giá đó cho thấ y mứ c độ ả nh hưở ng củ a cá c yếu tố , nhữ ng

thà nh cô ng và tồ n tạ i trong quả n trị RRLS củ a Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ

phầ n Cô ng thương Việt Nam trong thờ i gian nghiên cứ u thự c trạ ng (2011 –

2019).

Đề xuấ t cá c giả i phá p mớ i:

+ Xâ y dự ng chính sá ch và hoà n thiện quy trình quả n trị rủ i ro lã i suấ t,

khi NH xâ y dự ng đượ c chính sá ch và quy trình quả n trị hợ p lý có tá c độ ng

mạ nh đến tă ng cườ ng quả n trị RRLS.

+ Á p dụ ng mô hình dự bá o lã i suấ t hiện đạ i và phù hợ p, nhó m giả i phá p

nà y là sự lự a chọ n á p dụ ng mô hình quả n trị rủ i ro tiên tiến trong nền kinh

tế

thị trườ ng, phù hợ p vớ i cá c điều kiện QTRRLS tạ i Ngâ n hà ng Thương mạ i

Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam.

+ Tă ng cườ ng độ chính xá c trong đo lườ ng rủ i ro lã i suấ t, thự c hiện

nhó m giả i phá p nà y là cơ sở cho việc quả n trị RRLS có hiệu quả .

Ngoà i ra luậ n á n cò n đề xuấ t mộ t số giả i phá p và kiến nghị vớ i Chính

phủ , Ngâ n hà ng Nhà nướ c Việt Nam. Nhữ ng giả i phá p và kiến nghị nà y sẽ

giú p Ngâ n hà ng Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam

tă ng cườ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t trong thờ i gian tớ i.

7. Ý nghĩa khoa họ c và thự c tiễn củ a luậ n á n

Ý nghĩa khoa họ c: Trên cơ sở lượ c khả o, tổ ng hợ p, luậ n á n đã hệ thố ng

hoá , luậ n giả i khú c chiết và là m rõ hơn mộ t số vấ n đề lý luậ n và thự c tiễn:

tổ ng quan về Ngâ n hà ng Thương mạ i, lã i suấ t và quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a

Ngâ n hà ng Thương mạ i. Bên cạ nh đó , luậ n á n cũ ng đã lượ c khả o kinh

nghiệm về quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a mộ t số NHTM ở mộ t số quố c gia trên

thế giớ i, từ đó rú t ra nhữ ng kinh nghiệm có giá trị tham khả o, vậ n dụ ng cho

cô ng tá c quả n trị rủ i ro lã i suấ t cho Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng

thương Việt Nam.

Ý nghĩa thự c tiễn: Luậ n á n đã tổ ng hợ p và phâ n tích mộ t cá ch hệ thố ng

về thự c trạ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n

Cô ng thương Việt Nam trong giai đoạ n 2011 - 2019. Trên cơ sở phâ n tích

nhữ ng kết quả đạ t đượ c, nhữ ng hạ n chế, luậ n á n cũ ng đã chỉ ra nguyên

nhâ n

dẫ n đến nhữ ng hạ n chế trong quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a Ngâ n hà ng Thương

mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam. Kết hợ p vớ i kinh nghiệm quả n trị rủ i

ro lã i suấ t củ a cá c NHTM ở mộ t số quố c gia trên thế giớ i, đặ c biệt luậ n á n đã

xâ y dự ng đượ c bộ thang đo để phâ n tích nhâ n tố ả nh hưở ng đến quả n trị

rủ i

ro lã i suấ t và từ kết quả khả o sá t luậ n á n cũ ng đã xá c định đượ c yếu tố ả nh

hưở ng đến cô ng tá c quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i ngâ n hà ng. Luậ n á n đã hệ

thố ng hó a có chọ n lọ c bố i cả nh, quan điểm và mụ c tiêu phá t triển kinh tế -

xã hộ i, định hướ ng chung và định hướ ng quả n trị RRLS củ a Ngâ n hà ng

Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam giai đoạ n 2020 – 2025. Từ cá c

kết quả nghiên cứ u luậ n á n đã đề xuấ t cá c giả i phá p thiết thự c nhằ m gó p

phầ n tă ng cườ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n

Cô ng thương Việt Nam trong thờ i gian tớ i.

8. Kết cấ u củ a luậ n á n
Ngoà i phầ n mở đầ u và kết luậ n, luậ n á n đượ c kết cấ u thà nh 3 chương:

Chương 1: Lý luậ n cơ bả n về quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a Ngâ n hà ng

thương mạ i

Chương 2: Thự c trạ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a Ngâ n hà ng Thương mạ i

Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam

Chương 3: Giả i phá p quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n hà ng Thương mạ i

Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam.

CHƯƠNG 1 : LÝ LUẬ N CƠ BẢ N VỀ QUẢ N TRỊ RỦ I RO LÃ I SUẤ T

CỦ A NGÂ N HÀ NG THƯƠNG MẠ I

1.1. Tín dụ ng ngâ n hà ng và lã i suấ t tín dụ ng ngâ n hà ng

1.1.1. Khá i niệm về NHTM

Như vậ y, khá i niệm về NHTM đượ c phá t biểu như sau: NHTM là mộ t

loạ i hình tổ chứ c tín dụ ng thự c hiện cá c hoạ t độ ng kinh doanh tiền tệ và cá c

dịch vụ ngâ n hà ng, vớ i nộ i dung thườ ng xuyên là nhậ n tiền gử i và cấ p tín

dụ ng, cung ứ ng cá c dịch vụ thanh toá n qua tà i khoả n.

1.1.2. Chứ c nă ng củ a Ngâ n hà ng thương mạ i

Chứ c nă ng là m trung gian tín dụ ng, chứ c nă ng trung gian thanh toá n,

chứ c nă ng tạ o tiền.

1.1.3. Cá c nghiệp vụ cơ bả n củ a ngâ n hà ng thương mạ i

Nghiệp vụ Tà i sả n nợ , nghiệp vụ Tà i sả n có , nghiệp vụ khá c.

1.1.4. Rủ i ro trong hoạ t độ ng kinh doanh củ a ngâ n hà ng thương mạ i

Cá c rủ i ro củ a ngâ n hà ng thương mạ i có thể đượ c chia là m 4 loạ i: rủ i ro

tà i chính, rủ i ro hoạ t độ ng, rủ i ro kinh doanh và rủ i ro sự kiện [V26].

1.1.5. Lã i suấ t tín dụ ng

1.1.5.1. Định nghĩa

Lã i suấ t tín dụ ng là tỷ lệ phầ n tră m giữ a số lợ i tứ c tín dụ ng (tiền lã i) thu

đượ c và tổ ng số tiền cho vay trong mộ t đơn vị thờ i gian nhấ t định. Lã i suấ t

tín dụ ng đượ c tính theo thá ng hoặ c nă m.

1.1.5.2. Cá c loạ i lã i suấ t tín dụ ng.

- Că n cứ và o tiêu thứ c quả n lý: Lã i suấ t chỉ đạ o, lã i suấ t kinh doanh.

- Că n cứ và o tiêu thứ c biến độ ng củ a giá trị tiền tệ: Lã i suấ t danh nghĩa,

lã i suấ t thự c.

- Că n cứ và o loạ i tiền cho vay: Lã i suấ t nộ i tệ, lã i suấ t ngoạ i tệ.

- Că n cứ và o sự dao độ ng củ a lã i suấ t trong thờ i hạ n vay: Lã i suấ t cố

định, Lã i suấ t biến đổ i (khả biến).

1.1.5.3. Cấ u trú c lã i suấ t tín dụ ng

Cấ u trú c rủ i ro củ a lã i suấ t, cấ u trú c kỳ hạ n.

1.1.5.4. Cá c nhâ n tố ả nh hưở ng đến lã i suấ t tín dụ ng

Cung cầ u tín dụ ng, Tỷ lệ lạ m phá t, Tỷ suấ t lợ i nhuậ n bình quâ n củ a nền

kinh tế, Chính sá ch kinh tế củ a Nhà nướ c

1.1.5.5. Ý Nghĩa lã i suấ t tín dụ ng

Lã i suấ t tín dụ ng là mộ t trong nhữ ng “đò n bẩ y kinh tế” quan trọ ng trong

nền kinh tế thị trườ ng. Nó tá c độ ng đến tấ t cả cá c lĩnh vự c củ a nền kinh tế

quố c dâ n nó i chung.

1.2. Rủ i ro lã i suấ t trong hoạ t độ ng kinh doanh củ a ngâ n hà ng thương

mạ i
1.2.1. Khá i niệm rủ i ro lã i suấ t

Rủ i ro lã i suấ t (RRLS) là nguy cơ biến độ ng thu nhậ p và giá trị rò ng củ a

ngâ n hà ng khi lã i suấ t thị trườ ng biến độ ng. Đâ y là rủ i ro mang tính đặ c

trưng củ a bấ t kỳ mộ t NHTM nà o. Quá trình chuyển hoá tà i sả n đượ c coi như

mộ t chứ c nă ng đặ c biệt cơ bả n củ a hệ thố ng ngâ n hà ng. Quá trình chuyển

hoá tà i sả n bao gồ m việc mua cá c chứ ng khoá n sơ cấ p, tứ c là sử dụ ng vố n

và

phá t hà nh cá c chứ ng khoá n sơ cấ p, tứ c là huy độ ng vố n. Kỳ hạ n và mứ c độ

thanh khoả n củ a cá c chứ ng khoá n sơ cấ p trong danh mụ c đầ u tư thuộ c Tà i

sả n có (TSC) thườ ng khô ng câ n xứ ng vớ i cá c chứ ng khoá n thứ cấ p thuộ c tà i

sả n nợ (TSN). Chính sự khô ng câ n xứ ng về kỳ hạ n giữ a TSC và TSN là m

cho ngâ n hà ng phả i chịu RRLS khi lã i suấ t trên thị trườ ng biến độ ng [V31];

[V23]; [V18].

RRLS là khả nă ng ngâ n hà ng phả i đố i mặ t vớ i sự suy giả m lợ i nhuậ n

hoặ c nhữ ng tổ n thấ t về tà i sả n do sự biến độ ng củ a lã i suấ t. Sự khô ng câ n

xứ ng về kỳ hạ n giữ a TSC và TSN là m cho ngâ n hà ng phả i chịu rủ i ro về lã i

suấ t.

1.2.2. Cá c loạ i rủ i ro lã i suấ t

Rủ i ro hiển nhiên, rủ i ro đườ ng cong lợ i suấ t, rủ i ro cơ bả n, rủ i ro về thu

nhậ p, rủ i ro giả m giá trị tà i sả n.

1.2.3. Nguyên nhâ n dẫ n đến rủ i ro lã i suấ t

Sự biến độ ng củ a lã i suấ t trên thị trườ ng, sự khô ng câ n xứ ng về kỳ hạ n

giữ a TSC và TSN

1.3. Quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a ngâ n hà ng thương mạ i

1.3.1. Khá i niệm về quả n trị rủ i ro lã i suấ t

QTRRLS là việc ngâ n hà ng tổ chứ c mộ t bộ phậ n nhằ m nhậ n biết, định

lượ ng nhữ ng tổ n thấ t đang và sẽ gâ y ra từ RRLS để từ đó có thể giá m sá t và

kiểm soá t RRLS thô ng qua việc lậ p nên nhữ ng chính sá ch, chiến lượ c sử

dụ ng cá c cô ng cụ phò ng ngừ a và hạ n chế RRLS cá c hoạ t độ ng kinh doanh

củ a ngâ n hà ng mộ t cá ch đầ y đủ , toà n diện và liên tụ c.

1.3.2. Ý nghĩa củ a quả n trị rủ i ro lã i suấ t

Thứ nhấ t: RRLS là mộ t trong nhữ ng rủ i ro cơ bả n nhấ t củ a NHTM, Thứ

hai: hiệu quả kinh doanh củ a NHTM phụ thuộ c và o nă ng lự c QTRRLS, Thứ

ba: QTRRLS tố t là điều kiện quan trọ ng để nâ ng cao chấ t lượ ng hoạ t độ ng

kinh doanh củ a NHTM.

1.3.3. Nộ i dung quả n trị rủ i ro lã i suấ t

1.3.3.1. Quả n trị theo quy trình

1.3.3.1.1. Nhậ n biết RRL

1.3.3.1.2. Phâ n tích, dự bá o biến độ ng củ a lã i suấ t

1.3.3.1.3. Tổ chứ c quả n trị rủ i ro lã i suấ t

1.3.3.2. Quả n trị theo chứ c nă ng củ a quả n trị

Hoạ ch định chính sá ch quả n trị rủ i ro lã i suấ t, Xâ y dự ng mô hình và tổ

chứ c bộ má y quả n trị rủ i ro lã i suấ t, Kiểm soá t và bá o cá o

1.3.3.3. Phương phá p lượ ng hó a rủ i ro lã i suấ t

Phâ n tích khe hở thu nhậ p, phâ n tích khe hở kỳ hạ n

1.3.3.4. Cá c biện phá p phò ng ngừ a, hạ n chế rủ i ro lã i suấ t

Biện phá p nộ i bả ng, biện phá p ngoạ i bả ng.

1.3.4. Cá c yếu tố ả nh hưở ng đến quả n trị rủ i ro lã i suấ t

1.3.4.1. Yếu tố khá ch quan

Cơ chế điều hà nh lã i suấ t củ a ngâ n hà ng trung ương, mứ c độ phá t triển

và sự ổ n định củ a nền kinh tế vĩ mô

1.3.4.2. Yếu tố chủ quan

Quy trình quả n trị rủ i ro và cô ng tá c kiểm tra, giá m sá t thự c hiện quy

trình , hệ thố ng cô ng nghệ thô ng tin củ a ngâ n hà ng, cô ng tá c thô ng tin dự

bá o, đặ c thù hoạ t độ ng kinh doanh củ a cá c NHTM, á p dụ ng cô ng nghệ trong

quả n trị rủ i ro, độ i ngủ quả n lý rủ i ro lã i suấ t.

1.4.Kinh nghiệm quố c tế về quả n trị rủ i ro lá i suấ t và bà i họ c cho Ngâ n

hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam

1.4.1. Kinh nghiệm quố c tế về quả n trị rủ i ro lã i suấ t

1.4.1.1. Kinh nghiệm củ a cá c chi nhá nh ngâ n hà ng nướ c ngoà i tạ i Việt Nam

1.4.1.2. Kinh nghiệm củ a cá c ngâ n hà ng thương mạ i Latvia

1.4.1.3. Kinh nghiệm củ a cá c ngâ n hà ng thương mạ i Ấ n Độ

1.4.2. Bà i họ c kinh nghiệm về quả n trị rủ i ro lã i suấ t cho Ngâ n hà ng

Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam

Thứ nhấ t, cầ n phả i có cơ cấ u tổ chứ c chặ t chẽ, lự a chọ n mô hình hoạ t

độ ng quả n lý TSN - TSC phù hợ p vớ i đặ c điểm, mụ c tiêu hoạ t độ ng củ a ngâ n

hà ng.

Thứ hai, xá c định rõ mụ c tiêu, trá ch nhiệm cũ ng như cá c nộ i dung hoạ t

độ ng củ a hoạ t độ ng quả n lý TSN - TSC và phả i có chiến lượ c hoạ t độ ng cụ

thể để đạ t đượ c cá c mụ c tiêu đề ra.

Thứ ba, trong QTRRLS, cầ n phả i thiết lậ p khẩ u vị rủ i ro.

Thứ tư, ngâ n hà ng cầ n chú trọ ng ứ ng dụ ng cô ng nghệ ngâ n hà ng hiện

đạ i.

Thứ nă m, ngâ n hà ng cầ n chú trọ ng xâ y dự ng cơ cấ u Tà i sả n và Nợ hợ p

lý.

Thứ sá u, nguồ n nhâ n lự c phả i đả m bả o chấ t lượ ng.

Kết luậ n chương 1

10

CHƯƠNG 2 : THỰ C TRẠ NG QUẢ N TRỊ RỦ I RO LÃ I SUẤ T TẠ I

NGÂ N HÀ NG THƯƠNG MẠ I CỔ PHẦ N CÔ NG THƯƠNG VIỆ T

NAM

2.1. Khá i quá t về Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt

Nam

2.1.1. Lịch sử hình thà nh và quá trình phá t triển củ a Ngâ n hà ng Thương

mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam

2.1.2. Mô hình cơ cấ u tổ chứ c quả n lý củ a Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ

phầ n Cô ng thương Việt Nam

2.1.3. Kết quả hoạ t độ ng kinh doanh củ a Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n

Cô ng thương Việt Nam 2011 – 2019

Kết quả hoạ t độ ng kinh doanh củ a Vietinbank trong giai đoạ n 2011 -

2019: tổ ng tà i sả n củ a ngâ n hà ng khô ng ngừ ng gia tă ng trong giai đoạ n nà y,

nă m 2011 tổ ng tà i sả n là 460.420 tỷ đồ ng, nă m 2012 là 503.530 tỷ đồ ng,

nă m 2013 là 576.368 tỷ đồ ng, nă m 2014 là 661.241 tỷ đồ ng nă m 2015 là

779.483 tỷ đồ ng, nă m 2016 là 948.699 tỷ đồ ng, nă m 2017 là 1.095.061 tỷ

đồ ng, nă m 2018 là 1.164.434 tỷ đồ ng, đến nă m 2019 tă ng lên 1.249.711 tỷ

đồ ng. Về nguồ n vố n chủ sở hữ u và vố n điều lệ củ a Vietinbank trong giai

đoạ n 2011 - 2019 cũ ng khô ng ngừ ng gia tă ng, ta thấ y vố n chủ sở hữ u củ a

Vietinbank nă m 2011 là 28.491 tỷ đồ ng, nă m 2012 là 33.625 tỷ đồ ng, nă m

2013 là 54.075 tỷ đồ ng, nă m 2014 là 55.259 tỷ đồ ng, nă m 2015 là 56.110 tỷ

đồ ng, nă m 2016 là 60.399 tỷ đồ ng, nă m 2017 là 63.765 tỷ đồ ng, nă m 2018

là

67.456 tỷ đồ ng đến nă m 2019 vố n chủ sở hữ u đã là 77.355 tỷ đồ ng. Vố n

điều lệ nă m 2011 là 20.230 tỷ đồ ng, nă m 2012 là 26.218 tỷ đồ ng, nă m

2013,

nă m 2014 nă m 2015, nă m 2016 và nă m 2017-2019 vố n điều lệ củ a

Vietinbank là 37.234 tỷ đồ ng.

2.2. Thự c trạ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ

phầ n Cô ng thương Việt Nam

2.2.1. Thự c trạ ng chính sá ch lã i suấ t và cá c cô ng cụ quả n lý, điều hà nh lã i

suấ t củ a Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam giai

đoạ n 2011 - 2019

Lã i suấ t huy độ ng và cho vay củ a ngâ n hà ng Vietinbank đã biến độ ng

lớ n từ nă m 2011 đến nă m 2019, cụ thể nă m 2011 lã i suấ t huy độ ng bình

quâ n lên đến 12,61%, nguyên nhâ n là nă m nà y tín dụ ng cho thị trườ ng bấ t

độ ng sả n tă ng mạ nh nên nhu cầ u vay vố n đã tă ng dẫ n đến ngâ n hà ng cầ n

vố n

để cho vay do vậ y lã i suấ t huy độ ng đã tă ng mạ nh, sau đó lã u suấ t huy độ ng

đã giả m dầ n qua cá c nă m: nă m 2012 lã i suấ t huy độ ng 9,92%, nă m 2013 là

7,25%; nă m 2014 là 5,62% và nă m 2015 giả m mạ nh nhấ t trong giai đoạ n

phâ n tích 4,82%, sau đó lã i suấ t huy độ ng tă ng nhẹ: nă m 2016 là 8,33%, sau
11

đó lạ i giả m đến nă m 2019 lã i suấ t huy độ ng chỉ cò n 7,02%. Tương tự lã u

suấ t huy độ ng thì lã i suấ t cho vay cũ ng biến độ ng tương đồ ng vớ i lã i suấ t

huy độ ng nă m 2011 lã i suấ t cho vay lên đến 18,00% bên cạ nh đó ngâ n hà ng

cò n thu cá c khoả n phí khá c trong quá trình cho vay như: phí định giá tà i
sả n;

phí quả n lý tà i sả n,…dẫ n đến chi phí vay vố n củ a khá ch hà ng lên đến

20%/nă m, ẩ n chứ a nhiều rủ i ro trong cho vay. Sau khi thị trườ ng bấ t độ ng

sả n đó ng bă ng cuố i nă m 2011, dẫ n đến khá ch hà ng khô ng có nhu cầ u vay

vố n nữ a nên nguồ n vố n ngâ n hà ng dồ i dà o, vì thế lã i suấ t cho vay cũ ng giả m

dầ n qua cá c nă m: nă m 2015 lã i suấ t cho vay là 8,78%/nă m đến nă m 2019

tă ng nhẹ lên 10.5%/nă m.

Qua diễn biến lã i suấ t giai đoạ n 2011-2019 cho thấ y lã i suấ t củ a ngâ n

hà ng chịu ả nh hưở ng rấ t lớ n do cá c tá c độ ng từ bên ngoà i củ a ngâ n hà ng

như: Thị trườ ng bấ t độ ng; giá cả trên thị trườ ng thế giớ i; chính sá ch củ a

chính phủ ; kết quả kinh doanh củ a cá c doanh nghiệp,…do đó nếu ngâ n hà ng

khô ng có dự bá o tố t tình hình kinh tế trong nướ c và thế giớ i; khô ng có kế

hoạ ch ứ ng phó vớ i rủ i ro lã i suấ t thì việc biến độ ng lã i suấ t sẽ ả nh hưở ng

đến

kết quả kinh doanh là rấ t lớ n.

2.2.2. Thự c trạ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ

phầ n Cô ng thương Việt Nam giai đoạ n 2011 - 2019

2.2.2.1. Thự c trạ ng nhậ n biết rủ i ro lã i suấ t và dự bá o lã i suấ t

Theo cá c nhiệm vụ trong cô ng tá c quả n trị rủ i ro lã i suấ t đã đề cậ p ở mụ c

chương 1, thì việc nhậ n biết rủ i ro lã i suấ t đượ c ngâ n hà ng Vietinbank thự c
hiện như sau:

Trướ c tiên cầ n xem xét sự biến độ ng lã i suấ t củ a ngâ n hà ng cũ ng như

củ a cả hệ thố ng ngâ n hà ng trong giai đoạ n 2011-2019.

Sự biến độ ng giả m củ a cả lã i suấ t huy độ ng và lã i suấ t cho vay trong giai

đoạ n 2011-2016, đến nă m 2017 và 2019 đã có xu hướ ng tă ng.

Chênh lệch lã i suấ t huy độ ng và cho vay đã giả m từ nă m 2011-2019, cụ

thể nă m 2011 mứ c chệnh lệch là 5,41%, đến nă m 2014 mứ c chênh lệch là

4,7% và đến nă m 2018 mứ c chệnh lệch là 3,89% và nă m 2019 mứ c chênh

lệch là 3,48%. Vớ i số liệu nà y cho thấ y á p lự c cạ nh tranh lớ n giữ a cá c ngâ n

hà ng nên Vietinbank phả i điều chỉnh giả m chênh lệch giữ a huy độ ng và cho

vay cũ ng đồ ng nghĩa giả m lợ i nhuậ n để thu hú t khá ch hà ng.

Qua thự c tế tìm hiểu tạ i ngâ n hà ng thì ngâ n hà ng đã nhậ n biết rủ i ro

thô ng qua sự biến độ ng lã i suấ t huy độ ng và cho vay. Ngâ n hà ng đã có

nhữ ng điều chỉnh kịp thờ i trong việc điều hà nh lã i suấ t huy độ ng và cho
vay,

tuy nhiên việc nhậ n biết nà y rấ t chậ m sau khi đã có biểu hiện giả m lã i suấ t

thự c tế trên thị trườ ng.

12

2.2.2.2. Thự c trạ ng đo lườ ng rủ i ro lã i suấ t

Trên thự c tế ở cá c NHTM Việt nam hiện nay, cá n bộ phò ng kế hoạ ch và

hỗ trợ Ủ y ban quả n lý TSN - TSC thự c hiện đo lườ ng RRLS theo mô hình

định giá lạ i vớ i nộ i dung như sau:

Mộ t là , đo lườ ng khe hở nhạ y cả m lã i suấ t theo cá c dả i kỳ hạ n định giá

lạ i, bao gồ m: khô ng kỳ hạ n, dướ i 1 thá ng, từ 1-3 thá ng, từ 3-6 thá ng, từ 6-12
thá ng. Từ 1-5 nă m, trên 5 nă m khô ng nhạ y cả m vớ i lã i suấ t vì thờ i gian định

giá lạ i thườ ng là 1 nă m

Hai là , ngâ n hà ng sử dụ ng thờ i hạ n định lạ i lã i suấ t là thờ i hạ n cò n lạ i

tính từ thờ i điểm lậ p bá o cá o tà i chính cho tớ i kỳ định lạ i lã i suấ t gầ n nhấ t

củ a cá c khoả n mụ c tà i sả n và nguồ n vố n.

Ba là , khi phâ n tích thờ i hạ n định lạ i lã i suấ t thự c tế củ a cá c tà i sả n và

nguồ n vố n, ngâ n hà ng đưa ra cá c giả định và điều kiện để phâ n loạ i tà i sả n

nà o khô ng nhạ y cả m vớ i lã i suấ t, hoặ c sắ p xếp cá c tà i sả n và o nhó m kỳ hạ n

tương ứ ng vớ i kỳ hạ n củ a FTP.

Nhìn chung việc đo lườ ng rủ i ro tạ i ngâ n hà ng có thự c hiện tuy nhiên

việc đo lườ ng theo mô hình trên chưa phả n á nh hết rủ i ro lã i suấ t.

2.2.2.3. Thự c trạ ng kiểm soá t, giá m sá t, bá o cá o rủ i ro lã i suấ t

Việc kiểm soá t, giá m sá t, bá o cá o rủ i ro lã i suấ t đượ c cá c bộ phậ n trong

ngâ n hà ng thự c hiện như sau:

Cá n bộ phụ trá ch QTRRLS: có trá ch nhiệm thườ ng xuyên đo lườ ng,

giá m sá t và kịp thờ i bá o cá o lã nh đạ o Phò ng Quả n trị rủ i ro thị trườ ng tình

hình thự c hiện giớ i hạ n khe hở tà i sả n nhạ y cả m lã i suấ t, hạ n mứ c thay đổ i

thu nhậ p lã i rò ng, hạ n mứ c thay đổ i giá trị hiện tạ i rò ng khi lã i suấ t thị

trườ ng thay đổ i, hạ n mứ c giá trị chịu RRLS.

Định kỳ (phù hợ p vớ i cơ chế hoạ t độ ng củ a Ủ y ban quả n lý TSN - TSC),

phò ng Quả n trị rủ i ro thị trườ ng lậ p bá o cá o về tình hình tuâ n thủ giớ i hạ n

khe hở tà i sả n nhạ y cả m lã i suấ t, hạ n mứ c thay đổ i thu nhậ p lã i rò ng, hạ n

mứ c thay đổ i giá trị hiện tạ i rò ng khi lã i suấ t thị trườ ng thay đổ i, hạ n mứ c

giá trị chịu RRLS để trình cá c cấ p phê duyệt (lã nh đạ o Ban quả n trị rủ i ro thị
trườ ng và tá c nghiệp, Phó tổ ng giá m đố c phụ trá ch quả n lý rủ i ro) bá o cá o

Ủ y ban quả n lý TSN – TSC.

Tạ i Vietinbank, việc quả n lý và giá m sá t RRLS đượ c thự c hiện thô ng

qua cá c hạ n mứ c đã đượ c phê duyệt bở i Ủ y ban quả n lý TSN - TSC. Hạ n

mứ c thườ ng đượ c sử dụ ng là hạ n mứ c về tỷ lệ khe hở nhạ y cả m lũ y

kế/Tổ ng

tà i sả n. Cơ sở xâ y dự ng hạ n mứ c đượ c dự a trên hạ n mứ c củ a nă m trướ c, kế

hoạ ch kinh doanh và lợ i nhuậ n, điều kiện thị trườ ng, khẩ u vị rủ i ro, kết quả

kiểm tra - tuâ n thủ . Định kỳ phê duyệt hạ n mứ c GAP thườ ng là hà ng thá ng

13

hoặ c khi có sự biến độ ng lớ n trên thị trườ ng theo yêu cầ u củ a ủ y ban Ủ y

ban

quả n lý TSN - TSC. Hạ n mứ c quy định như sau:

Cá c nă m 2011 - 2019 tỷ lệ khe hở nhạ y cả m lũ y kế/Tổ ng tà i sả n củ a

ngâ n hà ng đều tuâ n thủ hạ n mứ c mà ngâ n hà ng đề ra (Nă m 2011, ở dả i kỳ

hạ n đến 6 thá ng, tá c giả khô ng có điều kiện lấ y số liệu vì bá o cá o củ a ngâ n

hà ng chia dả i kỳ hạ n từ 3-12 thá ng, khô ng có số liệu cho dả i kỳ hạ n từ 6-12

thá ng).

Ngoà i ra, kết quả củ a quả n trị rủ i ro lã i suấ t cò n đượ c thể hiện thô ng qua

mứ c độ biến độ ng thu nhậ p lã i rò ng (NII) củ a ngâ n hà ng.

Thự c tế, do lã i suấ t TS và Nợ khô ng biến độ ng cù ng mộ t mứ c như nhau

nên việc tính toá n sự biến độ ng củ a thu nhậ p lã i rò ng đượ c tính trên cơ sở
sự

biến độ ng lã i suấ t củ a từ ng TS và lã i suấ t củ a cá c khoả n Nợ .

Ta có cô ng thứ c sau: ∆NIIt = RSAt-1 * ∆RAt - RSLt-1* ∆RLt

Trong đó : RSA, RSL thể hiện ở bả ng sau 2.13 sau đâ y:

Để tính đượ c mứ c thay đổ i củ a thu nhậ p lã i rò ng khi lã i suấ t thị trườ ng

thay đổ i, cầ n phả i tính đượ c sự thay đổ i củ a lã i suấ t trung bình củ a Tà i sả n

(∆ RA ) và thay đổ i lã i suấ t trung bình củ a cá c khoả n Nợ (∆ RL). Số liệu tạ i

cá c bả ng sau đâ y thể hiện sự thay đổ i củ a lã i suấ t trung bình TSN và TSC.

Thay cá c số liệu về cho vay và o cô ng thứ c sau để tính đượ c ∆ RA:

∆ RA = RACK - RAĐK = ∑n

i=1 (WAi * RAi)CK - ∑

i=1 (WAi * RAi)ĐK

Trên thự c tế, TS và Nợ nhạ y cả m vớ i lã i suấ t củ a ngâ n hà ng bao gồ m cả

đồ ng nộ i tệ và ngoạ i tệ. Mà lã i suấ t củ a cá c đồ ng tiền nà y là khá c nhau. Vì

vậ y, để đưa ra đượ c mứ c thay đổ i lã i suấ t đồ ng nhấ t, tá c giả đã khắ c phụ c

vấ n đề nà y bằ ng cá ch: tạ i cá c thờ i điểm đầ u kỳ và cuố i kỳ, tiến hà nh thu

thậ p

dữ liệu về tổ ng TS, Nợ nhạ y cả m vớ i lã i suấ t củ a đồ ng nộ i tệ và đồ ng ngoạ i

tệ theo cá c dả i kỳ hạ n như đã quy định củ a ngâ n hà ng, sau đó tiến hà nh quy

đổ i cá c TS và Nợ nhạ y cả m vớ i lã i suấ t củ a đồ ng ngoạ i tệ (bao gồ m cả gố c

và lã i theo lã i suấ t tương ứ ng củ a đồ ng ngoạ i tệ) ở từ ng dả i kỳ hạ n theo tỷ

giá thố ng nhấ t tạ i thờ i điểm quy đổ i (vớ i giả định tỷ giá ổ n định), sau đó
tính

thu nhậ p từ lã i, chi phí trả lã i quy đổ i về đồ ng nộ i tệ, từ đó tính lã i suấ t cho

vay, huy độ ng bình quâ n củ a TS, Nợ củ a đồ ng ngoạ i tệ tương ứ ng vớ i đồ ng

nộ i tệ. Sau khi tính đượ c lã i suấ t cho vay, lã i suấ t huy độ ng bình quâ n củ a

đồ ng nộ i tệ và đồ ng ngoạ i tệ quy đổ i tương ứ ng, theo phương phá p bình

quâ n gia quyền để tính đượ c lã i suấ t trung bình củ a TS, Nợ nhạ y cả m vớ i lã i

suấ t, từ đó tính đượ c mứ c biến độ ng lã i suấ t củ a TS và Nợ nhạ y cả m lã i

suấ t.

Cô ng thứ c tính ∆ RL:

∆ RL = RLCK - RLĐK = ∑m

j=1 (WLj * RLj)CK - ∑

j=1 (WLj * RLj)Đ

Từ đâ y, ta tính đượ c mứ c độ thay đổ i thu nhậ p lã i rò ng củ a ngâ n hà ng

(Ví dụ : tạ i thờ i điểm cuố i nă m so vớ i đầ u nă m) mà ngâ n hà ng phả i gá nh

14

chịu khi lã i suấ t thay đổ i như sau:

Nă m 2015, nă m 2017, nă m 2018 và nă m 2019 thu nhậ p lã i rò ng (NII)

củ a ngâ n hà ng bị suy giả m, do ngâ n hà ng có Tà i sả n nhạ y cả m lã i suấ t lớ n

hơn Nợ nhạ y cả m lã i suấ t, trong khi đó mứ c giả m lã i suấ t củ a Tà i sả n lạ i

giả m nhiều hơn mứ c giả m lã i suấ t củ a Nợ . Kết quả là thu nhậ p lã i rò ng giả m

xuố ng như bả ng trên. Đâ y chính là biểu hiện cụ thể nhấ t về rủ i ro lã i suấ t,

xuấ t phá t từ sự bấ t câ n xứ ng kỳ hạ n giữ a Tà i sả n và Nợ , cù ng vớ i sự biến

độ ng củ a lã i suấ t thị trườ ng. Tuy nhiên, mứ c suy giả m thu nhậ p lã i rò ng củ a

ngâ n hà ng nằ m trong hạ n mứ c rủ i ro lã i suấ t, nên ngâ n hà ng vẫ n kiểm soá t

tố t vấ n đề nà y.

2.2.2.4. Biện phá p phò ng ngừ a rủ i ro lã i suấ t mà ngâ n hà ng đã thự c hiện

Trong giai đoạ n 2011-2019 ngâ n hà ng Vietinbank đã thự c hiện cá c biện

phá p như sau để phò ng ngừ a rủ i ro: Biện phá p nộ i bả ng, biện phá p ngoạ i
bả ng.

2.3. Phâ n tích cá c yếu tố ả nh hưở ng đến quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n

hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng Thương Việt Nam

2.3.1. Quy trình nghiên cứ u

2.3.2. Giả thuyết nghiên cứ u

2.3.3. Mô hình đề xuấ t:

Cơ chế điều hà nh lã i suấ t củ a NHTW

Mứ c độ phá t triển và sự ổ n định củ a nền

kinh tế vĩ mô

Xâ y dự ng quy trình QTRR

Cô ng tá c kiểm tra giá m sá t quy trình quả n

trị rủ i ro lã i suấ t

Hệ thố ng cô ng nghệ thô ng tin củ a ngâ n

hà ng

Dự bá o rủ i ro lã i suấ t

Đặ c thù hoạ t độ ng kinh doanh củ a cá c

NHTM

Nhâ n lự c củ a ngâ n hà ng

Quả n

trị

rủ i

ro

lã i

suấ t
H1(+)

H2(+)

H3 (+)

H4 (+)

H5 (+)

H6 (+)

H7 (+)

H8 (+)

15

2.3.4. Phương phá p nghiên cứ u

Cá ch thứ c chọ n mẫ u điều tra: Tá c giả tiến hà nh lấ y mẫ u phi xá c suấ t

theo kiểu thuậ n tiện bằ ng việc lấ y ý kiến củ a hơn 350 nhâ n viên ngâ n hà ng

Viettinbank, tiến hà nh lấ y mẫ u theo phương phá p thuậ n tiện. Đố i tượ ng

đượ c

khả o sá t là cá c cá n bộ đang cô ng tá c tạ i Viettinbank. Dữ liệu nghiên cứ u sau

khi đượ c tá c giả điều tra sẽ đượ c tiến hà nh sà ng lọ c và là m sạ ch (loạ i bỏ

nhữ ng phiếu rá c). Mẫ u cuố i cù ng đượ c đưa và o phâ n tích là N = 324, dữ liệu

sẽ đượ c xử lý trên phầ n mềm SPSS và AMOS để đưa ra nhữ ng kiểm định,

kết luậ n và khuyến nghị cho cá c nhà quả n lý ngâ n hà ng tạ i Viettinbank.

2.3.5. Kết quả nghiên cứ u

2.3.5.1. Đá nh giá độ tin cậ y thang đo (Cronbach Alpha)

2.3.5.2. Phâ n tích nhâ n tố khá m phá EFA

Trong luậ n á n nghiên cứ u nà y, phâ n tích nhâ n tố sẽ giú p ta xem xét khả

nă ng rú t gọ n số lượ ng 43 biến quan sá t (sau khi đã loạ i 02 quan sá t:

DBRR7,
KD5) xuố ng cò n mộ t số ít cá c biến dù ng để phả n á nh mộ t cá ch cụ thể sự tá c

độ ng củ a cá c nhâ n tố trong mô hình nghiên cứ u. Kết quả phâ n tích nhâ n tố

đượ c thể hiện dướ i đâ y:

Kiểm định KMO

Bả ng 2.13. Kiểm định KMO thang đo cá c thà nh phầ n tá c độ ng HQ

KMO and Bartlett's Test

Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy. .822

Bartlett's Test of

Sphericity

Approx. Chi-Square 6672.6

77

df 903

Sig. .000

Nguồ n: Hệ thố ng phầ n mềm SPSS

Kết quả phâ n tích nhâ n tố , thang đo HQ gồ m 43 biến quan sá t, theo kiểm

định Cronbach’s alpha thì cá c quan sá t nà y đều phù hợ p. Kiểm định KMO

và Barlett’s trong phâ n tích factor cho thấ y sig = ,000 và hệ số KMO rấ t cao

( 0,822 > 0,5) nên phâ n tích EFA thích hợ p sử dụ ng trong nghiên cứ u nà y.

Bả ng 2.16. Tổ ng hợ p kết quả kiểm định thang đo

Thà nh phầ n

Số

biến

quan sá t

Độ tin
cậ y

(Cronbach

Alpha)

Cơ chế điều hà nh lã i suấ t củ a NHTW (LS) 04 0,830

Mứ c độ phá t triển và sự ổ n định củ a nền kinh tế vĩ

mô (VM) 05 0,870

16

Xâ y dự ng quy trình quả n trị rủ i ro (QTRR) 05 0,833

Cô ng tá c kiểm tra giá m sá t quy trình quả n trị rủ i ro

lã i suấ t (KTGS) 04 0,875

Hệ thố ng cô ng nghệ thô ng tin củ a ngâ n hà ng

(CNTT) 04 0,868

Dự bá o rủ i ro lã i suấ t (DBRR) 06 0,867

Đặ c thù hoạ t độ ng kinh doanh củ a cá c NHTM (KD) 04 0,867

Nhâ n lự c củ a ngâ n hà ng (NLNH) 03 0,795

Cô ng tá c Quả n trị rủ i ro lã i suấ t (HQ) 08 0,870

Nguồ n: Tá c giả tổ ng hợ p

2.3.5.3. Phâ n tích nhâ n tố khẳ ng định CFA

Phâ n tích nhâ n tố khẳ ng định CFA đượ c thự c hiện vớ i 43 biến quan sá t.

Từ kết quả phâ n tích EFA có 9 nhâ n tố đượ c rú t ra vớ i cá c nhó m thang đo

tương ứ ng tạ o thà nh mô hình đo lườ ng cá c khá i niệm và đượ c đưa và o

phâ n

tích CFA để xem xét sự phù hợ p củ a mô hình vớ i dữ liệu nghiên cứ u. Kết

quả phâ n tích CFA như sau:

Kiểm định sự phù hợ p củ a mô hình: Kết quả CFA cho thấ y Chi-bình

phương = 1,313 vớ i giá trị p = 0,000, TLI = 0,954 và CFI = 0,958, Chi-bình

phương/df=1,313 < 2,5 và RMSEA = 0,31< 0,08, cá c chỉ tiêu nà y đều cho

thấ y mô hình nà y phù hợ p vớ i dữ liệu thị trườ ng. Hệ số tương quan giữ a
cá c

khá i niệm (xem Bả ng 2.17) cho chú ng ta thấ y cá c hệ số nà y nhỏ hơn 1 (có ý

nghĩa thố ng kê). Vì vậ y cá c khá i niệm đạ t giá trị phâ n biệt.

Tính đơn nguyên: Từ kết quả thu đượ c, mô hình đượ c xem là phù hợ p

vớ i dữ liệu nghiên cứ u và khô ng có tương quan giữ a cá c sai số đo lườ ng

nên

có thể kết luậ n nó đạ t tính đơn nguyên.

Giá trị phâ n biệt: Từ bả ng số liệu, ta thấ y P-value <0,05 nên giả thuyết

H0 bị bá c bỏ chấ p nhậ n giả thuyết H1 => hệ số tương quan củ a từ ng cặ p

khá i

niệm khá c biệt so vớ i 1 ở độ tin cậ y 95%. Do đó cá c khá i niệm nà y đạ t đượ c

giá trị phâ n biệt.

Kiểm định độ tin cậ y tổ ng hợ p và phương sai trích: Kết quả cho thấ y,

cá c thang đo đều đạ t cá c yêu cầ u về độ tin cậ y tổ ng hợ p ( PC >0.5), phương

sai trích củ a cá c thà nh phầ n dao độ ng từ 50.2% đến 65.69%. Tấ t cả cá c

thang đo đều đạ t yêu cầ u và đạ t giá trị về nộ i dung.

17

2.3.5.4. Mô hình phương trình cấ u trú c tuyến tính SEM

Hình 2. 3 Mô hình cấ u trú c tuyến tính SEM

Kết quả thể hiện ở hình, có thể nó i mô hình phù hợ p vớ i dữ liệu nghiên
cứ u vì Chi square/df= 1.313 (<2); TLI= 0.954 (> 0. 9); CFI = 0.958 (>0. 9);

RMSEA= 0.031 (<0.08). Sau khi xem xét độ phù hợ p củ a mô hình, vấ n đề

tiếp theo nghiên cứ u sẽ đá nh giá kết quả phâ n tích SEM.

Kết quả phâ n tích SEM cho thấ y nhâ n tố CNTT và NLNH khô ng có mố i

liên hệ rõ rà ng vớ i nhâ n tố HQ (p>0.05). Tiến hà nh loạ i nhâ n tố nà y ra khỏ i

mô hình nghiên cứ u do khô ng đạ t yêu cầ u kiểm định vớ i mứ c ý nghĩa 5%.

Trong đó nhâ n tố VM có ả nh hưở ng mạ nh nhấ t đến nhâ n tố phụ thuộ c

HQ vớ i hệ số Beta đã chuẩ n hó a là 0.316. Tiếp theo là nhâ n tố DBRR

(0.262); nhâ n tố KTGS (0.247); nhâ n tố QTRR (0.204), nhâ n tố KD (0.184)

và nhâ n tố LS (0.170).

18

Như vậ y cá c giả thuyết nhữ ng yếu tố tá c độ ng đến cô ng tá c QTRRLS

củ a ngâ n hà ng Viettinbank gồ m: Dự bá o rủ i ro lã i suấ t, Mứ c độ phá t triển và

sự ổ n định củ a nền kinh tế vĩ mô , Xâ y dự ng quy trình quả n trị rủ i ro, Cô ng

tá c kiểm tra giá m sá t quy trình quả n trị rủ i ro lã i suấ t, Đặ c thù hoạ t độ ng

kinh doanh củ a cá c NHTM, Cơ chế điều hà nh lã i suấ t củ a NHTW, đượ c

chấ p nhậ n tạ i độ tin cậ y 95%.

2.4. Đá nh giá kết quả cô ng tá c quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n hà ng

Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam giai đoạ n 2011 – 2019

2.4.1. Kết quả đạ t đượ c

Nhậ n diện RRLS và dự bá o lã i suấ t: có nhưng chỉ mang tính thủ cô ng

Đo lườ ng RRLS: Ngâ n hà ng đã chú trọ ng đến vấ n đề đo lườ ng RRLS

bằ ng việc á p dụ ng mô hình định giá lạ i. Trong đó hướ ng dẫ n cụ thể từ ng

bướ c để thự c hiện mô hình nà y.

Kiểm soá t, giá m sá t, bá o cá o RRLS: Ngâ n hà ng đã triển khai cá c biện

phá p kiểm soá t giá m sá t RRLS thô ng qua việc xâ y dự ng hạ n mứ c GAP và

điều chỉnh hạ n mứ c theo định kỳ phù hợ p vớ i sự biến độ ng trên thị trườ ng.

Phò ng quả n trị rủ i ro thị trườ ng giá m sá t việc tuâ n thủ cá c hạ n mứ c nà y

mộ t

cá ch chặ t chẽ, định kỳ hà ng thá ng bá o cá o lên Ủ y ban quả n lý TSN - TSC để

Ủ y ban quả n lý TSN - TSC bá o cá o lên cấ p quả n lý cao hơn. Trong 9 nă m

2011 - 2019, ngâ n hà ng luô n tuâ n thủ hạ n mứ c GAP, khô ng nă m nà o vi

phạ m giớ i hạ n nà y.

Biện phá p phò ng ngừ a RRLS: Ngâ n hà ng triển khai cá c biện phá p

phò ng ngừ a RRLS nộ i bả ng có cô ng tá c thô ng qua việc điều chỉnh sự bấ t câ n

xứ ng về kỳ hạ n giữ a Tà i sả n và Nợ theo dự bá o xu hướ ng biến độ ng củ a lã i

suấ t thị trườ ng bằ ng việc đẩ y mạ nh hoạ t độ ng cho vay, đầ u tư trung ngắ n

hạ n hoặ c trung, dà i hạ n; tích cự c huy độ ng độ ng vố n ngắ n hạ n hoặ c phá t

hà nh cá c giấ y tờ có giá có tính ổ n định cao. Ngâ n hà ng cũ ng đẩ y mạ nh hoạ t

độ ng vay vố n tạ i cá c TCTD khá c khi có nhu cầ u nhằ m đả o bả o ổ n định

thanh khoả n và đả m bả o hạ n chế sự bấ t câ n xứ ng kỳ hạ n.

2.4.2. Tồ n tạ i

(1) Trong quá trình phâ n tích thự c trạ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t cho thấ y

cô ng tá c dự bá o sự biến độ ng củ a lã i suấ t thị trườ ng củ a Vietinbank hiện

nay

có độ tin cậ y chưa cao. Chủ yếu dự bá o dự a và o kinh nghiệm và chỉ bá o lã i

suấ t củ a Ngâ n hà ng Nhà nướ c.

(2) Hiện nay ngâ n hà ng mớ i chỉ đo lườ ng rủ i ro thu nhậ p, chưa đo lườ ng

rủ i ro giả m giá trị tà i sả n. Vì vậ y, chưa đo lườ ng chính xá c mứ c độ rủ i ro lã i

suấ t củ a ngâ n hà ng.

(3) Chưa phả n á nh chính xá c rủ i ro lã i suấ t củ a ngâ n hà ng

(4) Ủ y ban quả n trị rủ i ro củ a Ngâ n hà ng chưa thự c hiện tố t quả n trị rủ i

19

ro lã i suấ t: Quả n trị rủ i ro lã i suấ t do Ủ y ban thự c hiện cũ ng chỉ dừ ng lạ i ở

việc tham mưu cho Hộ i đồ ng quả n trị và Ban điều hà nh ban hà nh cá c chính

sá ch lã i suấ t chứ chưa xâ y dự ng đượ c hệ thố ng thô ng tin bên trong và bên

ngoà i mộ t cá ch đầ y đủ để phụ c vụ cho việc dự bá o về thay đổ i lã i suấ t trong

tương lai, cũ ng như chưa xâ y dự ng đượ c hạ n mứ c rủ i ro tổ ng thể nó i chung

và hạ n mứ c đố i vớ i từ ng loạ i rủ i ro nó i riêng để là m cơ sở so sá nh, đá nh giá ,

kiểm tra, kiểm soá t rủ i ro củ a ngâ n hà ng có vượ t quá hạ n mứ c quy định hay

khô ng.

(5) Quả n trị rủ i ro lã i suấ t chưa đượ c hoạ ch định như mộ t chiến lượ c

trong hoạ t độ ng kinh doanh củ a ngâ n hà ng, và đượ c thự c hiện mộ t cá ch hết

sứ c thụ độ ng.

(6) Quả n trị rủ i ro lã i suấ t đượ c thự c hiện tạ i cá ch chi nhá nh đơn thuầ n là

việc xâ y dự ng kế hoạ ch tà i chính hà ng quý, hà ng nă m để đả m bả o tố i đa hó a

thu nhậ p rò ng từ lã i suấ t.

(7) Hệ thố ng cô ng nghệ thô ng tin củ a Ngâ n hà ng hỗ trợ chưa hiệu quả

cho quả n trị rủ i ro lã i suấ t

(8) Hệ thố ng cô ng nghệ thô ng tin củ a Vietinbank chưa phụ c vụ đượ c cho

cô ng tá c đo lườ ng rủ i ro lã i suấ t theo cá c phương phá p đo lườ ng mà cá c

ngâ n

hà ng tiên tiến trên thế giớ i sử dụ ng: phương phá p đo lườ ng theo mô hình
kỳ
hạ n đến hạ n; mô hình định giá lạ i và mô hình thờ i lượ ng.

(9) Ngâ n hà ng chưa xâ y dự ng đượ c hệ thố ng thô ng tin bên ngoà i và bên

trong mộ t cá ch đầ y đủ để thự c hiện quả n trị rủ i ro lã i suấ t. Cá c thô ng tin

ngâ n hà ng thu thậ p đượ c đô i khi cò n chậ m trễ, thô ng tin khô ng đầ y đủ và
có

nhữ ng thô ng tin phả n á nh cò n sai lệch so vớ i thự c tế.

(10) Nhữ ng tá c độ ng củ a biến độ ng lã i suấ t, cơ chế điều hà nh lã i suấ t tớ i

tà i sả n nợ - tà i sả n có củ a cá c bộ phậ n nghiệp vụ trong ngâ n hà ng, củ a từ ng

chi nhá nh khô ng đượ c phả n á nh mộ t cá ch nhanh chó ng, kịp thờ i cho Ủ y ban

quả n trị rủ i ro và Ban điều hà nh cấ p cao củ a Ngâ n hà ng.

(11) Cơ chế lã i suấ t cho vay củ a Ngâ n hà ng đượ c hoạ ch định cò n chưa

linh hoạ t. Cơ chế lã i suấ t cho vay đượ c hoạ ch định cò n chưa linh hoạ t, mứ c

lã i suấ t cho vay niêm yết chủ yếu mớ i phâ n theo kỳ hạ n (ngắ n hạ n, trung

hạ n, dà i hạ n) mà chưa phâ n theo mứ c độ rủ i ro củ a từ ng khá ch hà ng, lĩnh

vự c ngà nh nghề kinh doanh.

(12) Thự c hiện cá c nghiệp vụ hiện đạ i để phò ng ngừ a rủ i ro lã i suấ t tạ i

Ngâ n hà ng cò n hạ n chế. Cá c nghiệp vụ hiện đạ i để phò ng ngừ a rủ i ro lã i

suấ t

như: hợ p đồ ng kỳ hạ n, hợ p đồ ng quyền chọ n, hợ p đồ ng hoá n đổ i lã i suấ t

hầ u

như chưa đượ c ngâ n hà ng sử dụ ng (hiện tạ i chỉ mớ i thự c hiện hợ p đồ ng

hoá n

đổ i lã i suấ t nhưng số lượ ng hợ p đồ ng cò n rấ t ít).

(13) Bộ phậ n kiểm tra kiểm toá n nộ i bộ củ a Ngâ n hà ng chưa thự c hiện

20

tố t vai trò giá m sá t cá c mặ t rủ i ro trong hoạ t độ ng ngâ n hà ng. Hoạ t độ ng

kiểm toá n rấ t chú trọ ng đến kiểm toá n hoạ t độ ng tín dụ ng, hoạ t độ ng tà i

chính kế toá n chứ chưa chú trọ ng đến việc kiểm toá n cô ng tá c quả n trị rủ i
ro

nó i chung và quả n trị rủ i ro lã i suấ t nó i riêng và nếu có kiểm soá t quả n trị
rủ i

ro lã i suấ t chỉ dừ ng lạ i ở việc kiểm tra tuâ n thủ lã i suấ t điều hà nh củ a Ngâ n

hà ng nhà nướ c, cá c chi nhá nh tuâ n thủ lã i suấ t điều hà nh củ a Hộ i sở chính.

Kỹ thuậ t kiểm toá n đượ c á p dụ ng theo phương phá p truyền thố ng, chủ yếu

kiểm toá n tuâ n thủ , chưa chú trọ ng kiểm toá n tính hiệu lự c và hiệu quả củ a

quá trình hoạ t độ ng, củ a cá c bộ phậ n chứ c nă ng trong việc thự c hiện cá c
mụ c

tiêu kinh doanh củ a ngâ n hà ng.

(14) Chưa xá c định và kiểm định đượ c yếu tố nà o ả nh hưở ng đến cô ng

tá c quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n hà ng.

2.4.3. Nguyên nhâ n

(1) Mô hình đo lườ ng rủ i ro mà ngâ n hà ng á p dụ ng cò n hạ n hẹp. Hiện tạ i

ngâ n hà ng mớ i chỉ thự c hiện đo lườ ng RRLS thô ng qua mô hình định giá lạ i.

(2) Bả n thâ n mô hình định giá lạ i cũ ng cò n có mộ t số hạ n chế như:

(i)Việc phâ n loạ i cá c khoả n mụ c nhạ y cả m vớ i lã i suấ t khô ng chính xá c

tuyệt

đố i; (ii) Mô hình định giá lạ i chỉ dự a trên giá trị ghi sổ củ a tà i sả n mà khô ng

tính đến giá thị trườ ng củ a chú ng; (iii) Vấ n đề phâ n nhó m tà i sả n theo
khung

kỳ hạ n nhấ t định đã phả n á nh sai lệch thô ng tin về cơ cấ u cá c TSC và TSN

trong cù ng mộ t nhó m; (iv) Khi sử dụ ng mô hình định giá lạ i thườ ng giả

định
rằ ng cá c khoả n cho vay sẽ đượ c hoà n trả mộ t lầ n khi đến hạ n kể cả cá c

khoả n cho vay tiêu dù ng và cho vay trung dà i hạ n lã i suấ t cố định. Tuy

nhiên, trên thự c tế cá c khoả n cho vay nà y thườ ng đượ c hoà n trả theo định
kỳ

và ngâ n hà ng thườ ng xuyên sử dụ ng nhữ ng khoả n vay nà y để gố i lên nhữ ng

khoả n vay mớ i theo lã i suấ t hiện hà nh. Điều đó có nghĩa là cá c khoả n thu nợ

theo định kỳ trong nă m thuộ c loạ i nhạ y cả m vớ i lã i suấ t; (v) Mô hình giả

định sự thay đổ i giố ng nhau trong lã i suấ t củ a Nợ và TS. Tuy nhiên, thự c tế

khô ng như vậ y, sự thay đổ i nà y là khá c nhau.

(3) Ngâ n hà ng chưa có mô hình dự bá o lã i suấ t thị trườ ng, nhậ n diện rủ i

ro lã i suấ t mộ t cá ch bà i bả n. Hiện tạ i ngâ n hà ng chủ yếu dự bá o lã i suấ t thị

trườ ng trên cơ sở kinh nghiệm và chủ yếu dự a và o lã i suấ t chỉ đạ o củ a

NHNN.

(4) Chưa có mô hình đượ c xâ y dự ng về cá c nhâ n tố ả nh hưở ng đến cô ng

tá c quả n trị rủ i ro lã i suấ t để họ c hỏ i và rú t kinh nghiệm cho ngâ n hà ng.

Kết luậ n chương 2

21

CHƯƠNG 3: GIẢ I PHÁ P QUẢ N TRỊ RỦ I RO LÃ I SUẤ T TẠ I NGÂ N

HÀ NG THƯƠNG MẠ I CỔ PHẦ N CÔ NG THƯƠNG VIỆ T NAM

3.1. Định hướ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ

phầ n Cô ng thương Việt Nam giai đoạ n 2020 -2025.

3.1.1. Bố i cả nh kinh tế vĩ mô giai đoạ n 2020 – 2025

3.1.2. Định hướ ng phá t triển hoạ t độ ng kinh doanh củ a Ngâ n hà ng

Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam giai đoạ n 2020 – 2025

3.1.3. Định hướ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ

phầ n Cô ng thương Việt Nam.

3.2. Giả i phá p quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ

phầ n Cô ng thương Việt Nam giai đoạ n 2020 – 2025

3.2.1. Giả i phá p 1: Xâ y dự ng chính sá ch và hoà n thiện quy trình quả n trị

rủ i ro lã i suấ t.

Că n cứ đề xuấ t giả i phá p:

Nộ i dung giả i phá p:

(1) Quy định chứ c nă ng nhiệm vụ cho từ ng cá nhâ n và từ ng bộ phậ n

có liên quan đến hoạ t độ ng kinh doanh củ a ngâ n hà ng và cá c quy định

nà y phả i bá m sá t theo cá c thô ng lệ quố c tế.

(2) Vietinbank cầ n phả i thiết lậ p hệ thố ng cá c vă n bả n về QTRRLS, ban

hà nh cá c qui định về QTRRLS và lưu đồ trình tự QTRRLS vớ i cá c nộ i dung

sau:

(3) Ngâ n hà ng phả i hoà n thiện qui trình QTRRLS

Dự kiến kết quả mang lạ i củ a giả i phá p: Cá c quy định nà y là hà nh lang

phá p lý để triển khai hoạ t độ ng kinh doanh cho ngâ n hà ng, đồ ng thờ i khi

thự c hiện tố t cá c quy định nà y sẽ giú p ngâ n hà ng quả n trị tố t rủ i ro lã i suấ t,

hạ n chế tổ n thấ t và tă ng lợ i nhuậ n.

3.2.2. Giả i phá p 2: Nâ ng cao hiệu quả hoạ t độ ng cô ng tá c kiểm tra kiểm

soá t rủ i ro lã i suấ t

Că n cứ đề xuấ t giả i phá p

Nộ i dung giả i phá p:

Thứ nhấ t: Vietinbank cầ n xâ y dự ng hệ thố ng kiểm soá t nộ i bộ phù hợ p

đố i vớ i quá trình QTRRLS. Hệ thố ng kiểm toá n nộ i bộ nhìn chung bao gồ m

nhữ ng đá nh giá độ c lậ p thườ ng xuyên và nhữ ng đá nh giá về tính hiệu quả

củ a hệ thố ng qua việc thiết lậ p mộ t mô i trườ ng kiểm soá t là nh mạ nh, qui

trình nhậ n định và đá nh giá rủ i ro phù hợ p cũ ng như có hệ thố ng thô ng tin

hợ p lý.

Thứ hai: Xâ y dự ng quy trình kiểm toá n để cô ng tá c kiểm toá n rủ i ro thị

trườ ng, đặ c biệt là RRLS đượ c tố t hơn:

22

(i) Cá c thủ tụ c chung, (ii) Xá c định phạ m vi kiểm tra RRLS, (iii) Đá nh

giá chấ t lượ ng củ a quá trình QTRRLS, (iiii) Đá nh giá chấ t lượ ng bá o cá o

đo lườ ng RRLS đang sử dụ ng, (iiiii) Đá nh giá chấ t lượ ng giá m sá t RRLS

Dự kiến kết quả mang lạ i củ a giả i phá p: Khi thự c hiện giả i phá p nà y sẽ

giú p ngâ n hà ng nâ ng cao đượ c hiệu quả quả n trị rủ i ro lã i suấ t gó p phầ n
hạ n

chế rủ i ro và gia tă ng lợ i nhuậ n cho ngâ n hằ ng.

3.2.3. Giả i phá p 3: Á p dụ ng mô hình dự bá o lã i suấ t hiện đạ i và phù hợ p

Că n cứ đề xuấ t giả i phá p

Nộ i dung giả i phá p:

Thứ nhấ t: Xâ y dự ng bộ dữ liệu phụ c vụ dự bá o.

Thứ hai: Á p dụ ng cá c cô ng cụ dự bá o, cả nh bá o và chấ m điểm rủ i ro

theo chuẩ n mự c củ a Basel II và vậ n hà nh hiệu quả như: Hệ thố ng xếp hạ ng

tín dụ ng (XHTD) nộ i bộ CSR. Bên cạ nh đó ngâ n hà ng nên xét trang bị phầ n

mềm cao cấ p SAS (Statistical Analysis System) - là phầ n mềm đượ c phá t

triển bở i Viện SAS để phâ n tích nâ ng cao, phâ n tích đa biến, kinh doanh
thô ng minh, quả n lý dữ liệu và phâ n tích dự đoá n. SAS là bộ phầ n mềm có

thể khai thá c, thay đổ i, quả n lý và truy xuấ t dữ liệu từ nhiều nguồ n khá c

nhau và thự c hiện phâ n tích thố ng kê về nó .

Thứ ba: Á p dụ ng mô hình Var để dự bá o rủ i ro lã i suấ t kết hợ p đườ ng

cong lã i suấ t để dự bá o đượ c chính xá c hơn. Ngườ i sử dụ ng mô hình phả i

đá nh giá đượ c cá c yếu tố nà y là cá c yếu tố có tính chấ t liên hệ về mặ t kinh tế

(có thể test từ ng yếu tố có liên quan).

Dự kiến kết quả mang lạ i củ a giả i phá p: khi thự c hiện giả i phá p nà y, sẽ

giú p ngâ n hà ng dự bá o đượ c mứ c độ rủ i ro lã i suấ t chính xá c và că n cứ trên

mứ c dự bá o ngâ n hà ng sẽ xâ y dự ng chính sá ch lã i suấ t phù hợ p trong quá

trình hoạ t độ ng kinh doanh củ a ngâ n hà ng.

3.2.4. Giả i phá p 4: Tă ng độ chính xá c trong đo lườ ng rủ i ro lã i suấ t

Că n cứ đề xuấ t giả i phá p

Nộ i dung củ a giả i phá p: Để đo lườ ng chính xá c rủ i ro lã i suấ t, ngâ n

hà ng cầ n phả i:

Thứ nhấ t, hoà n thiện mô hình định giá lạ i mà ngâ n hà ng đang á p dụ ng

Thứ hai, ngâ n hà ng nên xem xét á p dụ ng mô hình thờ i lượ ng để đo

lườ ng rủ i ro giả m giá trị tà i sả n, đo lườ ng mứ c độ biến độ ng củ a giá trị rò ng

khi lã i suấ t thị trườ ng biến độ ng. Tiến tớ i á p dụ ng mô hình giá trị chịu rủ i
ro

(VAR) và thu nhậ p chịu rủ i ro (EAR) trong đo lườ ng rủ i ro lã i suấ t trong sổ

ngâ n hà ng.

Dự kiến kết quả giả i phá p mang lạ i: Khi thự c hiện giả i phá p nà y sẽ

giú p ngâ n hà ng xá c định chính xá c mứ c độ rủ i ro lã i suấ t để từ đó nhà quả n

lý có cá c phương á n xử lý phù hợ p giú p ngâ n hà ng chủ độ ng trong cá c

23

phương á n kinh doanh củ a mình.

3.3. Mộ t số kiến nghị

3.3.1 Kiến nghị đố i vớ i Chính phủ : Cầ n đả m bả o sự ổ n định mô i

trườ ng vĩ mô

(1) Kiểm soá t chặ t chẽ để phá t hiện, dự đoá n đượ c nhữ ng yếu tố tiềm

ẩ n, gâ y mấ t ổ n định kinh tế vĩ mô .

(2) Theo dõ i và điều hà nh chặ t chẽ cá n câ n thanh toá n tổ ng thể, hạ n chế

nhậ p siêu, bộ i chi ngâ n sá ch.

(3) Chính phủ kết hợ p vớ i Ủ y ban chứ ng khoá n tìm ra cá c giả i phá p thú c

đẩ y hoạ t độ ng củ a TTCK

(4) Thú c đẩ y sự phá t triển củ a thị trườ ng tà i chính

(5) Cầ n tạ o điều kiện thuậ n lợ i cho cá c giao dịch thự c hiện trên thị

trườ ng phi tậ p trung (thị trườ ng)

3.3.2. Kiến nghị đố i vớ i Ngâ n hà ng Nhà nướ c: NHNN cầ n có cơ chế

điều hà nh lã i suấ t phù hợ p

(1) NHNN nên can thiệp và o thị trườ ng thô ng qua cá c chính sá ch tà i

chính, cá c cô ng cụ giá n tiếp củ a NHNN như tỉ lệ DTBB, thị trườ ng mở

OMO, thay đổ i lã i suấ t tá i chiết khấ u, khô ng nên can thiệp và o thị trườ ng

bằ ng cá c cô ng cụ mang tính chấ t hà nh chính.

(2) Là nh mạ nh hó a thị trườ ng tà i chính Việt nam, vậ n hà nh theo cơ

chế thị trườ ng

(3) Hoà n thiện cá c điều kiện cầ n thiết để có mộ t cơ chế kiểm soá t lã i

suấ t có hiệu quả

(4) Hoà n thiện khung phá p lý và cá c qui định về đo lườ ng và QTRRLS

củ a cá c NHTM

(6). Cung cấ p cho cá c NHTM cá c thô ng lệ chuẩ n mự c QTRRLS, hỗ

trợ cá c NHTM trong việc đà o tạ o cá n bộ nghiệp vụ

KẾ T LUẬ N

Rủ i ro lã i suấ t tồ n tạ i trong hoạ t độ ng củ a cá c ngâ n hà ng thương mạ i là

tấ t yếu. Tuy nhiên, khi rủ i ro lã i suấ t xả y ra thu nhậ p lã i củ a ngâ n hà ng sẽ bị

tổ n thấ t, sẽ gâ y nên nhữ ng tá c độ ng tiêu cự c đố i vớ i cá c ngâ n hà ng thương

mạ i cũ ng như đố i vớ i nền kinh tế. Vì vậ y, hoạ t độ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t

đố i vớ i ngâ n hà ng thương mạ i nó i chung và Ngâ n hà ng thương mạ i cổ phầ n

Cô ng thương Việt Nam nó i riêng là vấ n đề thờ i sự và khô ng kém phầ n phứ c

tạ p.

24

Qua nghiên cứ u luậ n á n về quả n trị rủ i ro lã i suấ t đố i vớ i Ngâ n hà ng

Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam, luậ n á n đã đạ t đượ c cá c kết

quả chủ yếu sau:

Thứ nhấ t, luậ n á n đã hệ thố ng hoá và là m rõ hơn mộ t số vấ n đề lý luậ n

về rủ i ro lã i suấ t và quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a ngâ n hà ng thương mạ i. Luậ n

á n đã chỉ ra nộ i dung quả n trị rủ i ro lã i suấ t bao gồ m: nhậ n diện, đo lườ ng,

ngừ a ngừ a và xử lý rủ i ro lã i suấ t. Đó là cơ sở lý luậ n cho việc đá nh giá và

phâ n tích thự c trạ ng quả n trị rủ i ro lã i suấ t ở chương 2.

Thứ hai, luậ n á n đã tham khả o kinh nghiệm quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a
mộ t số ngâ n hà ng thương mạ i ở cá c nướ c trên thế giớ i, từ đó rú t ra bà i họ c

quí bá u cho Ngâ n hà ng thương mạ i cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam như:

cầ n

á p dụ ng nhữ ng biện phá p tổ ng thể xử lý rủ i ro lã i suấ t trong khuô n khổ

chung về tá i cấ u trú c hệ thố ng ngâ n hà ng và rộ ng hơn là tá i cấ u trú c nền

kinh

tế; Xâ y dự ng cá c qui chế quả n lý và hoạ t độ ng phù hợ p vớ i chuẩ n mự c quố c

tế như quả n trị rủ i ro, quả n trị tà i sả n nợ , tà i sả n có , trích lậ p dự phò ng,

quả n

trị vố n, kiểm tra, kiểm toá n nộ i bộ

Thứ ba, luậ n á n đã đá nh giá thự c trạ ng rủ i ro lã i suấ t, quả n trị rủ i ro lã i

suấ t củ a Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam trong giai

đoạ n 2011 -2019, trên có sở đó chỉ ra nhữ ng kết quả đạ t đượ c, nhữ ng hạ n

chế và nguyên nhâ n. Việc đá nh giá đượ c xem xét dự a trên nghiên cứ u thự c

trạ ng về nhậ n biết rủ i ro lã i suấ t; đo lườ ng rủ i ro lã i suấ t; ngă n ngừ a và xử

lý

rủ i ro lã i suấ t củ a Ngâ n hà ng thương mạ i cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam.

Thứ tư: Luậ n á n đã xâ y dưng đượ c bộ thang đo cá c yếu tố ả nh hưở ng

đến cô ng tá c quả n trị rủ i ro lã i suấ t, từ bộ thang đo đượ c xâ y dự ng luậ n á n

đã

đi kiểm định EFA và kiểm định nhâ n tố khẳ ng định CFA, cuố i cù ng phâ n

tích mứ c độ thích hợ p củ a mô hình theo cấ u trú c SEM. Kết quả cho thấ y có

6 yếu tố tá c độ ng đến cô ng tá c quả n trị rủ i ro lã i suấ t củ a ngâ n hà ng

Vietinbank, cụ thể là : (1) Cơ chế điều hà nh lã i suấ t củ a ngâ n hà ng trung

ương; (2) Mứ c độ phá t triển và sự ổ n định củ a nền kinh tế vi mô ; (3) Xâ y

dự ng quy trình quả n trị rủ i ro lã i suấ t; (4) cô ng tá c kiểm tra giá m sá t quy
trình quả n trị rủ i ro lã i suấ t; (5) cô ng tá c dự bá o rủ i ro lã i suấ t và (6) Đặ c
thù

hoạ t độ ng kinh doanh củ a ngâ n hà ng.

Thứ nă m, luậ n á n đã đề xuấ t đượ c cá c giả i phá p nhằ m quả n trị rủ i ro lã i

suấ t củ a Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt Nam giai đoạ n

2020-2025.

25

CÁ C CÔ NG TRÌNH KHOA HỌ C ĐÃ CÔ NG BỐ

1. Đề tà i:

1.1. “Nghiên cứ u đề xuấ t cá c giả i phá p để thú c đẩ y chuyển dịch cơ cấ u kinh

tế, chuyển dịch cơ cấ u kinh tế tỉnh Bình Phướ c theo hướ ng cạ nh tranh giai

đoạ n 2011 – 2020 và tầ m nhìn 2025” – Đề tà i cấ p tỉnh. (Tham gia thự c hiện

đề tà i)

1.2. “Nghiên cứ u đề xuấ t mô hình tă ng trưở ng kinh tế tỉnh Trà Vinh theo

hướ ng cạ nh tranh giai đoạ n 2012 – 2020 và tầ m nhìn đến nă m 2025” – Đề

tà i cấ p tỉnh. (Thư ký khoa họ c)

1.3. “Tá c độ ng củ a tà i chính vi mô đến sự phá t triển nô ng nghiệp ở cá c tỉnh

phía Nam – Đề tà i cấ p Quố c gia”. (Tham gia thự c hiện đề tà i).

2. Bà i bá o khoa họ c:

2.1. Phan Thi Hang Nga, Hoang Thai Hung “The imract of technology in

vestment to liquidity risk of commercial banks in Viet Nam” - Scopus, Q1

(ENTREPRENEURSHIP AND USTAINABILITY ISSUES ISSN 2345-

0282 (online) http://jssidoi.org/jesi/) – Đã chấ p nhậ n đă ng

2.2. Hoà ng Thá i Hưng, Phan Thị Hằ ng Nga “Quả n trị rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n
hà ng Cô ng thương Việt nam” - Tạ p chí Cô ng thương, số 3 – thá ng 2/2020 –

ISSN: 0866-7756.

2.3. Hoà ng Thá i Hưng, Phan Thị Hằ ng Nga “Yếu tố ả nh hưở ng đến quả n trị

rủ i ro lã i suấ t tạ i Ngâ n hà ng Thương mạ i Cổ phầ n Cô ng thương Việt nam” -

Tạ p chí Nghiên cứ u Tà i chính Kế toá n, số 03(200)2020-ISSN: 1859-4093

2.4. Phan Thị Hằ ng Nga, Hoà ng Thá i Hưng “Cá c yếu tố ả nh hưở ng đến rủ i

ro thanh khoả n củ a cá c ngâ n hà ng thương mạ i cổ phầ n việt nam” - Tạ p chí

Kinh tế & Dự bá o (Bộ kế hoạ ch đầ u tư), số 27/2017 - ISSN: 0866-7120

2.5. Phan Thị Hằ ng Nga, Hoà ng Thá i Hưng “Mố i quan hệ giữ a quả n lý vố n

lưu độ ng và lợ i nhuậ n củ a cô ng ty niêm yết trên thị trườ ng chứ ng khoá n

HOSE & HNX” - Tạ p chí nghiên cứ u Tà i chính – Marketing, số 23/2014 –

ISSN 1859-3690

2.6. Phan Thị Hằ ng Nga, Hoà ng Thá i Hưng “Đá nh giá nă ng lự c tà i chính củ a

cá c ngâ n hà ng thương mạ i Việt Nam theo Quyết định 06/2008/NHNN” -

Tạ p chí nghiên cứ u Tà i chính – Marketing, số 20/2014 – ISSN 1859-3690

2.7. Phan Thị Hằ ng Nga, Hoà ng Thá i Hưng “Cá c chỉ tiêu đá nh giá nă ng lự c

tà i chính củ a cá c ngâ n hà ng thương mạ i Nhà nướ c Việt Nam - Tạ p chí

nghiên cứ u Tà i chính – Marketing”, số 16/2013 – ISSN 1859-3690.

2.8 Hoà ng Thá i Hưng, Phan Thị Hằ ng Nga “Cá c yếu tố ả nh hưở ng đến huy

độ ng vố n vay đến cá c doanh nghiệp niêm yết ở Việt nam” - Tạ p chí nghiên

cứ u Tà i chính – Marketing, số 15/2013 – ISSN 1859-3690.