©2020 ASP Ins.

, Afarand Scholarly Publishing Institute, Iran

ISSN: 2383-2150; Journal of Education and Community Health. 2020;7(4):263-273. DOI: 10.29252/jech.7.4.263

Associated Factors with Developmental Delay of under

5 Year Old Children in Hamadan, Iran: A Case-Control
Study
ARTICLE INFO
Article Type
Descriptive Study
Authors
Moradi-Pourghavam Z.1 MSc,
Karimi-Shahanjarini A.*2 PhD,
Barati M.3 PhD,
Doosti-Irani A.4 PhD,
Nouri Sh.5 MD
How to cite this article
Moradi-Pourghavam Z, Karimi-Sh-
ahanjarini A, Barati M, Doosti-Irani
A, Nouri Sh. Associated Factors with
Developmental Delay of under 5 Ye-
ar Old Children in Hamadan, Iran: A
Case-Control Study. Journal of Ed-
ucation and Community Health. 20
20;7(4):263-273.
ABSTRACT
Aims Early childhood development is one of the priority areas of social determinants of health.
A wide range of factors influence a child’s development. This study aimed to investigate the
factors associated with developmental delay in children under 5 years.
Instrument & Methods This study was a case-control study that conducted from April to
August 2019 in Hamadan city. 462 children under 5 years and their mothers participated
(231 children that have a developmental delay in the case group and 231 healthy children
in the control group). The risk factors assessed were demographic characteristics, mothers’
awareness, and childhood developmental care. The data analysis were performed using
Logistic Regression by Stata11 software and a significant level of 5% was considered.
Findings The results showed that there were statistically significant relation between
the developmental delay with mothers’ age (OR=1.04, 95%CI:1.00-1.08), history of child
hospitalization (OR=2.57, 95%CI:1.63-4.05), tobacco use by parents (OR=2.09, 95%CI:1.20-
3.64), and mothers’ awareness (OR=0.44, 95%CI:-0.25-0.82).
Conclusions The educational program designed based on the Health Belief Model is effective
in improving mothers’ beliefs and enhancing the safety behavior of mothers in preventing
children’s accidents. Mothers with children under 5 years need to be educated on various
aspects of development and caregiving behaviors that protect their children from developmental
delays, and the Identify these factors can help planners to reduce developmental delays and
their effects.
Keywords Child Development; Risk Factors; Awareness; Case-Control Study

1
Department of Public Health, School of
Health, Hamadan University of Medical
Sciences, Hamadan, Iran
2
Social Determinants of Health Research
Center, Hamadan University of Medical CITATION LINKS
Sciences, Hamadan, Iran
3
Autism Spectrum Disorders Research [1] The action for the sustainable development ... [2] Advancing early childhood development
Center, Hamadan University of Medical
Sciences, Hamadan, Iran
... [3] Assessment of motor development ... [4] Developmental delay: Identification and ... [5]
4
Department of Epidemiology, School of Developmental disabilities among children ... [6] Development status of 4-24 months ... [7]
Public Health, Hamadan University of Correlation between anemia during ... [8] Relationship between gender and ... [9]
Medical Sciences, Hamadan, Iran
5
Department of Family Health, Vice Chan-
Developmental delay and related ... [10] Risk factors for suspected developmental ... [11]
cellor for Health, Hamadan University of What mothers know about child ... [12] First-time parent’s knowledge of ... [13] Involving
Medical Sciences, Hamadan, Iran mothers in child ... [14] The influence of maternal and ... [15] Effect of integrated responsive
... [16] Parental beliefs on child development ... [17] Relaxing the rule of ten events per ...
[18] Ages and stages questionnaire ... [19] Cross-cultural adaptation, validation ... [20]
Mothers ‘ knowledge of young child ... [21] How much do Nepalese mothers know ... [22]
*Correspondence Effect of a community health worker ... [23] The effects of vitamin B12 supplementation ...
Address: Public Health School, Ahvaz [24] Knowledge and skills of auxiliary nurse ... [25] Iran’s multiple indicator demographic ...
Jundishapur University of Medical [26] Evaluation criteria and factors associated ... [27] Study of factors associated with ... [28]
Sciences, Ahvaz, Iran. Postal Code: Developmental profile in children ... [29] Psychomotor development in children ... [30] Iron
6137515751.
deficiency in children with global ... [31] Maternal smoking habits and cognitive ... [32] Iran
Phone: +98 (81) 38380025
Fax: +98 (81) 38380509 multiple-indicator demographic ... [33] Early storybook reading and childhood ... [34]
karimi.a@umsha.ac.ir Stimulation interventions and parenting ... [35] High prevalence of developmental delay ...
[36] The effect of playing on children’s social ... [37] Jordanian mothers’ knowledge of ... [38]
Article History Adults’ knowledge of child development ... [39] Mothers’ knowledge about child ... [40]
Received: May 05, 2020 Parental practices of Italian mothers ... [41] Predicting child development knowledge ... [42]
Accepted: June 28, 2020
Early childhood development and Iranian ...
ePublished: December 20, 2020

Copyright© 2020, ASP Ins. This open-access article is published under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0
International License which permits Share (copy and redistribute the material in any medium or format) and Adapt (remix, transform, and
build upon the material) under the Attribution-NonCommercial terms.
‫‪ ۲۶۴‬زﻫﺮا ﻣﺮادی ﭘﻮرﻗﻮام و ﻫﻤﮑﺎران ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اﻫﺪاف ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ;‪(Sustainable Development Goals‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ رﺷﺪ ﮐﻮدﮐﺎن زﯾﺮ ‪ ۵‬ﺳﺎل‬
‫)‪ SDGs‬ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﯾﯽ ﻓﺮاﺗﺮ از ﺑﻘﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ارﺗﻘﺎی اﺑﻌﺎد‬
‫ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ی از ﺳﻼﻣﺖ ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﻮﺟﻪ دارد]‪ .[1‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎلﻫﺎی‬
‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد‪ -‬ﺷﺎﻫﺪی‬
‫اﺑﺘﺪای ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﺣﯿﻄﻪﻫﺎی اوﻟﻮﯾﺖدار ﺳﻼﻣﺖ‬ ‫زﻫﺮا ﻣﺮادی ﭘﻮرﻗﻮام ‪MSc‬‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬از ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪.‬‬ ‫ﮔﺮوه ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻫﻤﺪان‪ ،‬ﻫﻤﺪان‪،‬‬
‫اراﯾﻪ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﮐﻮدﮐﺎن در اﯾﻦ ﺳﺎلﻫﺎ‪،‬‬ ‫اﯾﺮان‬
‫‪PhD‬‬
‫*‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻮرداری آﻧﻬﺎ از ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ﻋﺎﻃﻔﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و‬ ‫اﮐﺮم ﮐﺮﯾﻤﯽ ﺷﺎﻫﻨﺠﺮﯾﻨﯽ‬
‫ﻗﺪرت ﺗﻔﮑﺮ ﺑﻬﺘﺮ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﻬﻤﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﻫﺎی‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻮاﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻫﻤﺪان‪،‬‬
‫ﻫﻤﺪان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻤﺮاه ﺷﻮد]‪.[2‬‬
‫ﻣﺠﯿﺪ ﺑﺮاﺗﯽ ‪PhD‬‬
‫رﺷﺪ ﮐﻮدک ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺟﺴﻤﯽ او ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد؛ در‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﺧﺘﻼﻻت ﻃﯿﻒ اوﺗﯿﺴﻢ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻫﻤﺪان‪ ،‬ﻫﻤﺪان‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎی ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪ ،‬ذﻫﻨﯽ‪ ،‬ﮔﻔﺘﺎری و‬ ‫اﯾﺮان‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﮐﻮدک در ﻃﻮل زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورد‪ ،‬اﺷﺎره‬ ‫اﻣﯿﻦ دوﺳﺘﯽ اﯾﺮاﻧﯽ ‪PhD‬‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ]‪ .[3‬ﺑﻪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﮐﻮدک در ﮐﺴﺐ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬ ‫ﮔﺮوه اﭘﯿﺪﻣﯿﻮﻟﻮژی‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻫﻤﺪان‪،‬‬
‫ﻫﻤﺪان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﺑﺎ ﺳﻨﯿﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد]‪ .[4‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﯾﮏ‬
‫ﺷﻬﻼ ﻧﻮر ی ‪MD‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺮور ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ٢٠١٦‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان ﺷﯿﻮع‬ ‫ﮔﺮوه ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻫﻤﺪان‪ ،‬ﻫﻤﺪان‪،‬‬
‫اﺧﺘﻼﻻت ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ در ﻣﯿﺎن ﮐﻮدﮐﺎن ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٥‬ﺳﺎل در ‪ ١٩٥‬ﮐﺸﻮر‬ ‫اﯾﺮان‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ‪ ٥٢/٩‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﮐﻮدک ﺑﻪ اﻧﻮاع اﺧﺘﻼﻻت‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻣﺒﺘﻼ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺪود ‪ %٩٥‬از اﯾﻦ ﻣﯿﺰان‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬ ‫ﭼﮑﻴﺪه‬
‫اﻫﺪاف‪ :‬ﺗﮑﺎﻣﻞ اﺑﺘﺪای ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﺣﯿﻄﻪﻫﺎی اوﻟﻮﯾﺖدار‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ درآﻣﺪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﯾﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﻼﻣﺖ اﺳﺖ‪ .‬داﻣﻨﻪ وﺳﯿﻌﯽ از ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﯽرﻏﻢ ﺑﻬﺒﻮد اﺑﻌﺎد ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ی از ﺳﻼﻣﺖ‬ ‫ﮐﻮدک را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﺪف از اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺎلﻫﺎی ‪ ١٩٩٠‬ﺗﺎ ‪ ،٢٠١٦‬ﺗﻌﺪاد ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ در ﮐﻮدﮐﺎن زﯾﺮ ‪ ٥‬ﺳﺎل ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻧﻮاع اﺧﺘﻼﻻت ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺷﻤﺎل آﻓﺮﯾﻘﺎ‪ ،‬ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ و ﻧﯿﺰ‬ ‫اﺑﺰار و روشﻫﺎ‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد‪ -‬ﺷﺎﻫﺪی ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫زﯾﺮﺻﺤﺮای آﻓﺮﯾﻘﺎ اﻓﺰاﯾﺶﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ]‪ .[5‬در ﺷﻬﺮﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﺮان‬ ‫ﻓﺮوردﯾﻦ ﺗﺎ ﻣﺮدادﻣﺎه ﺳﺎل ‪ ۱۳۹۸‬در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع ‪۴۶۲‬‬
‫ﮐﻮدک زﯾﺮ ‪ ۵‬ﺳﺎل و ﻣﺎدراﻧﺸﺎن ﺷﺎﻣﻞ ‪ ۲۳۱‬ﮐﻮدک دارای ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫ﺷﯿﻮع اﺧﺘﻼﻻت ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ از ‪ ٧‬ﺗﺎ ‪ %٢٢‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ]‪.[3, 6, 7‬‬
‫ﮔﺮوه ﻣﻮرد و ‪ ۲۳۱‬ﮐﻮدک ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ وارد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ داﻣﻨﻪ وﺳﯿﻌﯽ از ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ‬ ‫ﺧﻄﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺟﻤﻌﯿﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و زﻣﯿﻨﻪای‪ ،‬آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺎدران‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ارﺛﯽ و ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﺗﺎ رواﻧﯽ و ﻣﺤﯿﻄﯽ‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدک را ﺗﺤﺖ‬ ‫درﺑﺎره ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺤﻠﯿﻞﻫﺎی آﻣﺎری‬
‫ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ]‪ .[8-10‬آﮔﺎﻫﯽ و ﻋﻤﻠﮑﺮد واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺮای ﻓﺮاﻫﻢﺳﺎزی‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار ‪ Stata 11‬و آﻧﺎﻟﯿﺰ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻟﺠﺴﺘﯿﮏ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﺳﻄﺢ‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎی ﯾﺎدﮔﯿﺮی‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدک دارد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎداری ‪ %۵‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ راﺑﻄﻪ ﺳﻦ ﻣﺎدر )‪،(OR= ۱/۰۴ ،%۹۵CI: ۱/۰۰-۱/۰۸‬‬
‫وﺟﻮد‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ واﻟﺪﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت و ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﺴﺘﺮی ﮐﻮدک در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن )‪ ،(OR= ۲/۵۷ ،%۹۵CI: ۱/۶۳-۴/۰۵‬ﻣﺼﺮف‬
‫ﻣﺤﺪودی درﺑﺎره ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﻮد دارﻧﺪ]‪ .[11, 12‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی‬ ‫ﻣﻮاد دﺧﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ واﻟﺪﯾﻦ )‪ (OR= ۲/۰۹ ،%۹۵CI: ۱/۲۰-۳/۶۴‬و ﻣﯿﺰان آﮔﺎﻫﯽ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﮐﻮدﮐﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اوﻟﯿﻦ ﺗﻌﺎﻣﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ او در ﺧﺎﻧﻮاده‬ ‫ﻣﺎدر )‪ (OR= ۰/۴۴ ،%۹۵CI: -۰/۲۵-۰/۸۲‬ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﺎدار‬
‫ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﮐﻮدک و‬ ‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎی ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻨﻈﻢ ﮐﺘﺎب ﺑﺮای‬ ‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی‪ :‬ﻣﺎدران دارای ﮐﻮدک زﯾﺮ ‪ ۵‬ﺳﺎل‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ درﯾﺎﻓﺖ آﻣﻮزش در زﻣﯿﻨﻪ‬
‫اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﮑﺎﻣﻞ و رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖﮐﻨﻨﺪه ﮐﻮدﮐﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺎﺧﯿﺮ‬
‫ﮐﻮدک‪ ،‬داﺳﺘﺎنﺳﺮاﯾﯽ و ﺑﺎزیﮐﺮدن‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﺮﯾﮏ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ۵‬ﺳﺎل‪،‬‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﮐﻮدک ﺷﺪه و در ﺑﻬﺒﻮد ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدک ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاران و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰان را در ﻃﺮاﺣﯽ اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر‬
‫دارد]‪.[13-15‬‬ ‫ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺎﺧﯿﺮ در ﺗﮑﺎﻣﻞ و ﻋﻮارض آن ﯾﺎر ی ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎی اﻧﺠﺎمﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺤﺪودی در زﻣﯿﻨﻪ‬ ‫ﮐﻠﯿﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدک‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻄﺮ‪ ،‬آﮔﺎﻫﯽ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد‪ -‬ﺷﺎﻫﺪی‬

‫راﺑﻄﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ واﻟﺪﯾﻦ و آﮔﺎﻫﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ‪۱۳۹۹/۰۲/۱۶ :‬‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن در ﮐﺸﻮرﻫﺎی در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ در‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش‪۱۳۹۹/۰۴/۰۸ :‬‬
‫ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺮﯾﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺷﺪن ﮐﻮدک‪ ،‬اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪karimi.a@umsha.ac.ir :‬‬
‫*‬

‫در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻘﺶ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدک ﺳﻬﻢ دارﻧﺪ]‪.[16‬‬

‫از ﻃﺮﻓﯽ ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺘﻨﺎﻗﻀﯽ را در ﻣﻮرد ﻧﻘﺶ ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ در اﯾﺠﺎد ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن ﮔﺰارش ﮐﺮدهاﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬ ‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در اﻫﺪاف ﻫﺰاره ﺳﻮم ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺮگوﻣﯿﺮ ﮐﻮدﮐﺎن‬
‫ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از اﯾﻦ ﺷﻮاﻫﺪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻘﻄﻌﯽ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬ ‫ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٥‬ﺳﺎل ﺑﻪوﯾﮋه در ﮐﺸﻮرﻫﺎی در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪،‬‬
‫دوره ‪ ،۷‬ﺷﻤﺎره ‪ ،۴‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪۱۳۹۹‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ آﻣﻮزش و ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ رﺷﺪ ﮐﻮدﮐﺎن زﯾﺮ ‪ ۵‬ﺳﺎل ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد‪ -‬ﺷﺎﻫﺪی ‪۲۶۵‬‬
‫"ﺑﻠﻪ"‪" ،‬ﮔﺎﻫﯽ" و "ﻫﻨﻮز ﻧﻪ" را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﻮدک ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪ "ﺑﻠﻪ" ﺑﺮای ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﻮدک ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن‬
‫ﮐﺎر ﻫﺴﺖ‪" ،‬ﮔﺎﻫﯽ" وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺻﻮرت ﮔﻬﮕﺎه ﯾﺎ‬
‫ﺑﻪﺗﺎزﮔﯽ از ﮐﻮدک ﺳﺮزده ﺑﺎﺷﺪ و "ﻫﻨﻮز ﻧﻪ" ﺑﺮای ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز‬
‫اﯾﻦ رﻓﺘﺎر ﯾﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﻪﺧﺼﻮص را ﮐﻮدک اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺦ "ﺑﻠﯽ" ‪ ١٠‬اﻣﺘﯿﺎز‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ "ﮔﺎﻫﯽ" ‪ ٥‬اﻣﺘﯿﺎز و ﺑﺮای‬
‫ﭘﺎﺳﺦ "ﻫﻨﻮز ﻧﻪ" ﺻﻔﺮ اﻣﺘﯿﺎز در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ﺳﭙﺲ‬
‫اﻣﺘﯿﺎزات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺣﯿﻄﻪﻫﺎی ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه‬
‫و ﺑﺎ "ﻧﻘﻄﻪﺑﺮش" ﺑﺮای ﻫﻤﺎن ﺣﯿﻄﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ در ﮔﺮوه ﺳﻨﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﺷﻮد؛ اﮔﺮ ﮐﻮدک‪ ،‬اﻣﺘﯿﺎز ﻻزم در ﻫﺮ ﺣﯿﻄﻪ را ﮐﺴﺐ ﻧﮑﻨﺪ‪،‬‬
‫دارای ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ و ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﭘﯿﮕﯿﺮی ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪﻫﺎی آزﻣﻮن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﻨﯿﻦ و ﻣﺮاﺣﻞ‪ ،‬اﺑﺰاری ﻣﻌﺘﺒﺮ در‬
‫ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻮده و اﻧﻄﺒﺎق و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزی آن در اﯾﺮان زﯾﺮ ﻧﻈﺮ‬
‫وزارت ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن و آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬ﯾﻮﻧﯿﺴﻒ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﮐﻮدﮐﺎن اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﯽ‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﺳﻼﻣﺖ ﺟﻤﻌﯿﺖ و‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﮐﻪ اﻋﺘﺒﺎر ‪ ٠/٨٤‬و ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ ‪ ٠/٩٤‬و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﺴﺖ‬
‫در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺑﯿﺶ از ‪ %٩٦‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ]‪.[19‬‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺟﻤﻌﯿﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و زﻣﯿﻨﻪای‪،‬‬
‫آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺎدران از ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎی ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺟﻤﻌﯿﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و زﻣﯿﻨﻪای ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻦ ﮐﻮدک و‬
‫واﻟﺪﯾﻦ‪ ،‬ﺟﻨﺲ‪ ،‬رﺗﺒﻪ ﺗﻮﻟﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬ﺷﻐﻞ و ﺗﺤﺼﯿﻼت‬
‫واﻟﺪﯾﻦ‪ ،‬ﻧﻮع زاﯾﻤﺎن‪ ،‬وزن ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ‪ ،‬ﻧﻮع ﺑﺎرداری‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﺴﺘﺮی‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮاوردهﻫﺎی دﺧﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ واﻟﺪﯾﻦ در ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻨﺰل‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻨﻈﻢ از ﻗﻄﺮه آﻫﻦ و وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ و ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺎدران در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬از‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ‪(Caregiver Knowledge of Child CKCDI‬‬
‫)‪ Development Inventory‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ]‪ .[20‬اﯾﻦ اﺑﺰار ‪٢٠‬‬
‫آﯾﺘﻤﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ آﮔﺎﻫﯽ واﻟﺪﯾﻦ و ﻣﺮاﻗﺒﯿﻦ در ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﯿﺰ زﻣﺎنﺑﻨﺪی اراﯾﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎی‬
‫ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت ﻣﺤﯿﻄﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه و در ﭼﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ]‪ .[21-24‬ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ ١٠‬ﺳﺌﻮال‬
‫در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ و ‪ ١٠‬ﺳﺌﻮال در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻮﻟﻔﻪ‬
‫ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺗﮑﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺪوده ﻧﻤﺮات ﺑﯿﻦ ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ ٤٠‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﺮه‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه آﮔﺎﻫﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻫﺮ ﺳﺌﻮال ﻣﺤﺪوده‬
‫ﺻﺤﯿﺢ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﻣﺘﯿﺎزدﻫﯽ ﺳﺌﻮاﻻت‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮاﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ در ﻣﺤﺪوده ﺻﺤﯿﺢ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ٢ ،‬اﻣﺘﯿﺎز داده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺦﻫﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﻪ در ﻣﺤﺪوده ﯾﮏ ﻣﺎه ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از اﯾﻦ ﻣﺤﺪودهﻫﺎی درﺳﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﮏ اﻣﺘﯿﺎز و ﺗﻤﺎم ﭘﺎﺳﺦﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی رواﯾﯽ‪ -‬ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ و ﺳﺎزه و ﻧﯿﺰ ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ اﯾﻦ‬
‫اﺑﺰار در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ارﺗﻢ و ﻫﻤﮑﺎران ﻣﻮرد ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ]‪ .[20‬از‬
‫ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺳﺎده اﺳﺖ و واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎ‬
‫آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﻓﺎرﺳﯽ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﻮد از ﯾﮏ‬
‫روﯾﮑﺮد ﭼﻨﺪﻣﺮﺣﻠﻪای ﺑﺮای ﺗﺮﺟﻤﻪ آن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪،‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ از زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪٢‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ واﺟﺪ ﺻﻼﺣﯿﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻠﻔﯿﻖ ‪ ٢‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‬
‫‪Journal of Education and Community Health‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺪودی در ﺑﺮرﺳﯽ رواﺑﻂ ﻋﻠﯿﺘﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ؛ از ﻃﺮﻓﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎمﺷﺪه در اﯾﺮان در‬
‫ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﯿﻮع و راﺑﻄﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﻤﻌﯿﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬‫ً‬ ‫اﯾﻦ ﺣﻮزه‪،‬‬
‫و زﻣﯿﻨﻪای ﺑﺎ اﺧﺘﻼل ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﻫﺪف از‬
‫اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد‪ -‬ﺷﺎﻫﺪی‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ارﺗﺒﺎط آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺎدران از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ‬
‫و اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﮑﺎﻣﻞ و ﻧﯿﺰ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن زﯾﺮ ‪ ۵‬ﺳﺎل ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﺰار و روشﻫﺎ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد‪ -‬ﺷﺎﻫﺪی ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﺮوردﯾﻦ‬
‫ﺗﺎ ﻣﺮدادﻣﺎه ﺳﺎل ‪ ۱۳۹۸‬و ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺎدران دارای ﮐﻮدک ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫‪ ۵‬ﺳﺎل ﺳﺎﮐﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ ۲۳‬ﻣﻮرد ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﺠﻢ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻫﺮ ﯾﮏ از ﮔﺮوهﻫﺎ‪ ۲۳۰ ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ]‪ .[17‬ﮔﺮوه ﻣﻮرد‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺎدران دارای ﮐﻮدک ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺدادهﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﭘﺰﺷﮏ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﺮﮐﺰ ﺟﺎﻣﻊ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن ﻫﻤﺪان ﺑﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ‬
‫ﮐﻠﯿﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎ ﺗﺸﺨﯿﺺ اوﻟﯿﻪ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ اﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮﮐﺰ ﺟﺎﻣﻊ ﺗﮑﺎﻣﻞ ارﺟﺎع داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﻬﯿﻪ ﻟﯿﺴﺖ‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ﮔﺮوه ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧﺎم ﻣﺮاﮐﺰ‪،‬‬
‫ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎی ﺳﻼﻣﺖ و ﺧﺎﻧﻪﻫﺎی ﺑﻬﺪاﺷﺖ اراﯾﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬از ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﺑﻬﺪاﺷﺖ )ﺳﯿﺐ( اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪ و‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻏﯿﺮ از ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﺧﺎرج ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻃﯽ ﺗﻤﺎس ﺗﻠﻔﻨﯽ ﺑﺎ ﻣﺎدران ﮐﻮدﮐﺎن واﺟﺪ ﺷﺮاﯾﻂ‪ ،‬از‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮای ﺷﺮﮐﺖ در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬دﻋﻮت ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺼﺎدﻓﯽ از ﮐﻮدﮐﺎن زﯾﺮ ‪ ۵‬ﺳﺎل ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫دارای ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﯾﮏ از ﮐﻮدﮐﺎن ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ‪ ،‬از ﻣﺮﮐﺰ‬
‫اراﯾﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﮔﺮوه ﻣﻮرد اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﮔﺮوه ﻣﻮرد ﺑﻪ ﺷﺎﻫﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎدران دارای ﮐﻮدک ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎﻫﻨﺠﺎریﻫﺎی ﺳﺮﺷﺘﯽ‪ ،‬از ﻫﺮ ‪ ٢‬ﮔﺮوه ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ‪٢‬‬
‫ﮔﺮوه‪ ،‬ﻣﺎدراﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﻃﺮح را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از اﺧﺬ‬
‫رﺿﺎﯾﺖ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﺳﻨﺠﺶ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰار ﻏﺮﺑﺎﻟﮕﺮی ﺳﻨﯿﻦ‬
‫و ﻣﺮاﺣﻞ )‪ (Ages and Stages Questionnaires; ASQ‬اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﺪ]‪ .[18‬اﯾﻦ اﺑﺰار دارای ‪ ۱۹‬ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ اﺳﺖ و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن را از‬
‫‪ ۴‬ﺗﺎ ‪۶۰‬ﻣﺎﻫﮕﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت دورهای‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ ﺑﻪﻧﺤﻮی ﮐﻪ در ﺳﺎل اول و دوم ﻫﺮ ‪ ۲‬ﻣﺎه ﯾﮏﺑﺎر )‪-۴‬‬
‫‪ ۲۴-۲۲-۲۰-۱۸-۱۶-۱۴-۱۲-۱۰-۸-۶‬ﻣﺎه(‪ ،‬در ﺳﺎل ﺳﻮم ﻫﺮ ‪ ۳‬ﻣﺎه ﯾﮏﺑﺎر‬
‫)‪ (۳۶-۳۳-۳۰-۲۷-۲۴‬و در ﺳﺎلﻫﺎی ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ ﻫﺮ ‪ ۶‬ﻣﺎه ﯾﮏﺑﺎر‬
‫)‪ (۶۰-۵۴-۴۸-۴۲-۳۶‬ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﻦ ﮐﻮدک‬
‫ً‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد]‪ [18‬اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻼت اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪدرﺳﺘﯽ آن را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ دارای ﺣﯿﻄﻪﻫﺎی ‪۵‬ﮔﺎﻧﻪ )ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﺣﻞ ﻣﺴﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺷﺨﺼﯽ‪-‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺎت ﻇﺮﯾﻒ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺎت درﺷﺖ( اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام دارای‬
‫‪ ۶‬ﺳﺌﻮال اﺳﺖ و واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺌﻮاﻻت ﯾﮑﯽ از ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی‬
‫‪Volume 7, Issue 4, Fall 2020‬‬
‫‪ ۲۶۶‬زﻫﺮا ﻣﺮادی ﭘﻮرﻗﻮام و ﻫﻤﮑﺎران ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﻣﺬﮐﻮر ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺴﺨﻪای واﺣﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺴﺨﻪ ﻣﺬﮐﻮر‬
‫در ﻣﺠﻤﻮع ‪ ۴۶۲‬ﻣﺎدر دارای ﮐﻮدک زﯾﺮ ‪ ۵‬ﺳﺎل در ‪ ۲‬ﮔﺮوه ﻣﻮرد )‪۲۳۱‬‬ ‫ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺘﺮﺟﻢ دﯾﮕﺮ و ﻏﯿﺮﻣﻄﻠﻊ از ﻣﺘﻦ اﺻﻠﯽ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﺮای‬
‫ﻧﻔﺮ( و ﺷﺎﻫﺪ )‪ ۲۳۱‬ﻧﻔﺮ( وارد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ ،١‬ﺗﻔﺎوت ‪ ٢‬ﮔﺮوه‬ ‫ﺑﺎزﺗﺮﺟﻤﻪ اراﯾﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از درﯾﺎﻓﺖ ﺑﺎزﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎ و ﺗﻄﺒﯿﻖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ‬
‫را از ﻧﻈﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺟﻤﻌﯿﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و زﻣﯿﻨﻪای ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮ‬ ‫ﻧﺴﺨﻪ اﺻﻠﯽ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻻزم در ﻧﺴﺨﻪ ﻣﻮﻗﺖ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ‬
‫اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن ﮐﺎیاﺳﮑﻮﺋﺮ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ‪ ۲‬ﮔﺮوه از ﻧﻈﺮ ﺳﻦ ﮐﻮدﮐﺎن‬ ‫داده ﺷﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ در ﯾﮏ ﮔﺮوه‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ ٣٠‬ﻧﻔﺮ از‬
‫)‪ ،(p<۰/۰۰۱‬وزن ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ ﮐﻮدﮐﺎن )‪ ،(p=٠/٠٠٥‬ﺳﻦ ﺑﺎرداری زﻣﺎن‬ ‫ﻣﺎدران دارای ﮐﻮدک زﯾﺮ ‪ ٥‬ﺳﺎل ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮔﺮوه ﻫﺪف ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻮرد‬
‫ﺗﻮﻟﺪ )‪ ،(p=٠/٠١٤‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﺴﺘﺮی ﮐﻮدک )‪ ،(p<٠/٠٠١‬ﻣﺼﺮف ﻣﮑﻤﻞﻫﺎ‬ ‫آزﻣﻮن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﺪف از اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ درک‬
‫در ﮐﻮدﮐﺎن )‪ ،(p=٠/٠٢٥‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮاوردهﻫﺎی دﺧﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﺳﺌﻮاﻻت و ﯾﮑﺴﺎنﺑﻮدن اﺳﺘﻨﺒﺎط از ﺳﺌﻮاﻻت ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎدران ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮑﯽ از واﻟﺪﯾﻦ در ﻣﻨﺰل )‪ (p<٠/٠٠١‬و رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻬﺪ ﮐﻮدک‬ ‫ﭘﺲ از درﯾﺎﻓﺖ ﭘﺲﺧﻮراﻧﺪ از ﻣﺎدران و اﺻﻼح ﻋﺒﺎرات ‪ ٢‬ﺳﺌﻮال‪،‬‬
‫)‪ (p=٠/٠٠٢‬ﻣﻌﻨﯽدار ی ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﺴﺨﻪ ﻧﻬﺎﯾﯽ آﻣﺎده ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﮔﺰارش ارﺗﻢ و‬
‫ﺑﯿﺶ از ‪ %٩٠‬ﮐﻮدﮐﺎن در ﮐﻼسﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ و‬ ‫ﻫﻤﮑﺎران‪ ،‬ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ دروﻧﯽ ﺣﯿﻄﻪﻫﺎی اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل‬
‫ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻬﺪ ﮐﻮدک ﻣﯽرﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﯿﺰان در‬ ‫ﺑﻮد )آﻟﻔﺎی ﮐﺮوﻧﺒﺎخ ﺑﺎﻻی ‪.(٠/٦‬‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ )‪ (%٣‬ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎداری ﮐﻤﺘﺮ از ﮐﻮدﮐﺎن ﮔﺮوه‬ ‫رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎی ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎزی و‬
‫ﻣﻮرد )‪ (%٧‬ﺑﻮد )‪ .(p=٠/٠٠٢‬ﺣﺪود ‪ %٣٠‬از ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬دارای ﮐﺘﺎب‬ ‫ﺳﺮﮔﺮﻣﯽﻫﺎی ﮐﻮدک در ﻣﻨﺰل و ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﺰرگﺳﺎﻻن و ﺣﻤﺎﯾﺖ از‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﮐﻮدک ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﺎداری ﺑﯿﻦ ‪ ٢‬ﮔﺮوه از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﮐﻮدک ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰار ﺑﻪﮐﺎررﻓﺘﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺳﻼﻣﺖ و ﺟﻤﻌﯿﺖ اﯾﺮان ‪(Iran, Multiple-‬‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ درﯾﺎﻓﺖ آﻣﻮزش واﻟﺪﯾﻦ در ﻫﺮ ‪٢‬‬
‫‪Indicator‬‬ ‫‪Demographic‬‬ ‫‪and‬‬ ‫‪Health‬‬ ‫;‪Survey‬‬
‫ﮔﺮوه‪ ،‬ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن )‪ ،(%٣٨‬ﻣﺮاﮐﺰ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻣﻊ ﺳﻼﻣﺖ‬
‫)‪ [25] IrMIDHS‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﺷﺎﻣﻞ ‪ ٨‬ﺳﺌﻮال در‬
‫)‪ ،(%٣٣/٥‬ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی )‪ ،(%٢٦‬ﮐﺘﺎب )‪ (%٢٠‬و ﺧﺎﻧﻮاده )‪(%١٥‬‬
‫ﻣﻮرد ﻋﻤﻠﮑﺮد و رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر آﻧﺎﻟﯿﺰ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺑﻮد )ﺟﺪول ‪.(٢‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦﻫﺎی ﻣﺎدر اﻣﺘﯿﺎز داده ﺷﺪ؛ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ‪ ٢‬ﮔﺮوه‪ ،‬در ﺧﺼﻮص ﻧﻮع ﺑﺎزی و ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ ﮐﻮدک داﺧﻞ‬ ‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه رﻓﺘﺎر ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻣﺜﺒﺖ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﮏ اﻣﺘﯿﺎز داده ﺷﺪ و‬
‫ﻣﻨﺰل‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﺎداری ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ )‪ .(p=٠/٦٣٥‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻣﻨﻔﯽ‪ ،‬اﻣﺘﯿﺎزی ﺗﻌﻠﻖ ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬
‫وﺳﯿﻠﻪ ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ ﮐﻮدﮐﺎن در ﻣﻨﺰل ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺒﺎبﺑﺎزیﻫﺎی‬ ‫اﻣﺘﯿﺎز ﺻﻔﺮ و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎز ‪ ٨‬ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺳﺌﻮاﻻت‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪای‪ ،‬وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻨﺰل‪ ،‬ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن و ﺗﺒﻠﺖ ﯾﺎ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه واﻟﺪﯾﻦ‬ ‫اﯾﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺧﺎص ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎﻻی ‪ ٢‬ﺳﺎل ﻃﺮاﺣﯽﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﮔﺮوه ﻣﻮرد‪ ،‬ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎ ‪ ٢‬وﺳﯿﻠﻪ و‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ‪ ٢٤‬ﺗﺎ ‪٦٠‬ﻣﺎﻫﻪ ﺟﻤﻊآوری ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎ ‪ ٣‬وﺳﯿﻠﻪ در ﻣﻨﺰل ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ )ﺟﺪول ‪.(٢‬‬ ‫ﺳﺌﻮاﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎزی ﺑﺎ ﮐﻮدک در ‪ ٢‬دﺳﺘﻪ ﺑﺎزیﻫﺎی ﻓﻌﺎل و‬
‫ﺑﺮای ﯾﮏﭼﻬﺎرم ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از ﺑﺰرگﺳﺎﻻن‪ ،‬ﮐﺘﺎب ﻣﺨﺼﻮص‬ ‫ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎزیﻫﺎی ﻓﻌﺎل ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎزی ﺑﺎ اﺳﺒﺎبﺑﺎزی‬
‫ﮐﻮدک ﻧﺨﻮاﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺼﻮﯾﺮﻫﺎی ﮐﺘﺎب را ﻧﮕﺎه ﻧﮑﺮده‬ ‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪای‪ ،‬اﺳﺒﺎبﺑﺎزی دﺳﺖﺳﺎز و وﺳﺎﯾﻞ ﺧﺎﻧﻪ و ﺑﺎزیﻫﺎی‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺣﺪود ﯾﮏﺳﻮم ﮐﻮدﮐﺎن ﻫﯿﭻ ﺑﺰرگﺳﺎﻟﯽ ﻗﺼﻪ ﻧﮕﻔﺘﻪ‬ ‫ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎزی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی‪ ،‬ﺗﻤﺎﺷﺎی ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن و ﺳﯽدی و‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﮐﺜﺮ واﻟﺪﯾﻦ در ﻫﺮ ‪ ٢‬ﮔﺮوه ﺑﻪﺧﺼﻮص ﭘﺪران‪ ،‬در ﺑﯿﺮونﺑﺮدن‬ ‫ﺑﺎزی ﺑﺎ ﺗﺒﻠﺖ و ﮔﻮﺷﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﺑﺎزی ﺑﺎ ﻫﺮ وﺳﯿﻠﻪ ﯾﮏ اﻣﺘﯿﺎز و‬
‫ﮐﻮدک از ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮ واﻟﺪﯾﻦ در ﻫﺮ ‪ ٢‬ﮔﺮوه‬ ‫ﻋﺪم ﺑﺎزی‪ ،‬ﺻﻔﺮ اﻣﺘﯿﺎز در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺣﺪاﻗﻞ اﻣﺘﯿﺎز‬
‫ً‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﯾﮏﭼﻬﺎرم ﮐﻮدﮐﺎن‬ ‫ﺑﻪﺧﺼﻮص ﭘﺪران ﺑﺎ ﮐﻮدک ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺻﻔﺮ و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ ٣‬اﻣﺘﯿﺎز ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﺰرگﺳﺎﻻن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ ﻧﻘﺎﺷﯽ‪ ،‬ﻧﺎمﺑﺮدن و ﺷﻤﺮدن ﭼﯿﺰﻫﺎ‬ ‫در ﺳﻨﺠﺶ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﺰرگﺳﺎﻻن و ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﮐﻮدک‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺧﺼﻮص رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ واﻟﺪﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت‬ ‫ﻫﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺘﺎبﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﻗﺼﻪﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﯾﺎ ﻻﻻﯾﯽﺧﻮاﻧﺪن‪،‬‬
‫آﻣﺎری ﻣﻌﻨﯽدار ی ﺑﯿﻦ ‪ ۲‬ﮔﺮوه ﻣﻮرد و ﺷﺎﻫﺪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد‬ ‫ﺑﯿﺮونﺑﺮدن ﮐﻮدک از ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎزی ﺑﺎ ﮐﻮدک‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﯽ و ﺷﻤﺮدن ﮐﻪ‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‪ ،‬ﻓﺮﯾﺎدزدن ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﻮدک و ﺿﺮﺑﻪزدن ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺰرگﺗﺮﻫﺎ ﺑﺮای ﮐﻮدک اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﮏ اﻣﺘﯿﺎز ﺗﻌﻠﻖ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪن ﮐﻮدک‪ ،‬در ‪ ۲‬ﮔﺮوه ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮاواﻧﯽ را‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺣﺪاﮐﺜﺮ اﻣﺘﯿﺎز ‪ ١٨‬و ﺣﺪاﻗﻞ اﻣﺘﯿﺎز‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺮای آﻣﻮزش رﻓﺘﺎرﻫﺎی درﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﻮدک ﯾﺎ اﺻﻼح‬ ‫ﺻﻔﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺸﮑﻼت رﻓﺘﺎری ﮐﻮدک‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻣﻨﻔﯽ از ﺟﻤﻠﻪ‬ ‫اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﯾﯿﺪ ﮐﻤﯿﺘﻪ اﺧﻼق ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺸﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم‬
‫ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺑﺪﻧﯽ و ﮐﻼﻣﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد‬ ‫ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻫﻤﺪان رﺳﯿﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺟﻤﻊآوری ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﮐﻪ ﻣﺎدران در ﮔﺮوه ﻣﻮرد‪ ،‬آﮔﺎﻫﯽ ﮐﻤﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ در‬ ‫دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﯿﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ از‬
‫ﺣﯿﻄﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و ﺣﺮﮐﺘﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻫﺮ ‪ ٥‬ﮐﻮدک در ﮔﺮوه‬ ‫آزﻣﻮن رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻟﺠﺴﺘﯿﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﮐﻠﯿﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞﻫﺎی آﻣﺎری ﺑﺎ‬
‫ﻣﻮرد و از ﻫﺮ ‪ ١٠‬ﮐﻮدک در ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﻮدک‪ ،‬ﮐﺴﯽ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار ‪ Stata 11‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﺎداری ‪ %۵‬در‬
‫ﻻﻻﯾﯽ ﯾﺎ ﺷﻌﺮ ﻧﺨﻮاﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ﮐﻮدﮐﺎن ﮔﺮوه ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺎﺧﯿﺮ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫دوره ‪ ،۷‬ﺷﻤﺎره ‪ ،۴‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪۱۳۹۹‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ آﻣﻮزش و ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ رﺷﺪ ﮐﻮدﮐﺎن زﯾﺮ ‪ ۵‬ﺳﺎل ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد‪ -‬ﺷﺎﻫﺪی ‪۲۶۷‬‬
‫)‪ ،(OR= ۲/۵۷ ،%۹۵CI: ۱/۶۳-۴/۰۵‬ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد دﺧﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫در ﺣﯿﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮاری ارﺗﺒﺎط )‪ (%۳۸/۵‬و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﺎﺧﯿﺮ در ﺣﯿﻄﻪ‬
‫واﻟﺪﯾﻦ )‪ (OR= ۲/۰۹ ،%۹۵CI:۱/۲۰-۳/۶۴‬و ﻣﯿﺰان آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺎدر‬ ‫ﺷﺨﺼﯽ‪ -‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ )‪ (%۱۹‬دﯾﺪه ﺷﺪ )ﺟﺪول ‪.(۳‬‬
‫)‪ (OR= ۰/۴۴ ،%۹۵CI:-۰/۲۵-۰/۸۲‬ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬راﺑﻄﻪ‬ ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ آﻧﺎﻟﯿﺰ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻟﺠﺴﺘﯿﮏ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ راﺑﻄﻪ ﺳﻦ ﻣﺎدر )‪-۱/۰۸‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎدار داﺷﺖ )ﺟﺪول ‪.(۴‬‬ ‫‪ ،(OR= ۱/۰۴ ،%۹۵CI: ۱/۰۰‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﺴﺘﺮی ﮐﻮدک در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن‬

‫ﺟﺪول ‪ (۱‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺟﻤﻌﯿﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و زﻣﯿﻨﻪای ﮐﻮدﮐﺎن در ﮔﺮوه ﻣﻮرد و ﺷﺎﻫﺪ‬

‫ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ‬ ‫ﮔﺮوه ﻣﻮرد‬
‫‪p-value‬‬ ‫آﻣﺎره آزﻣﻮن‬ ‫ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
‫ﺗﻌﺪاد )درﺻﺪ(‬ ‫ﺗﻌﺪاد )درﺻﺪ(‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻓﺮزﻧﺪان‬
‫)‪١٠٢ (٤٤/٢‬‬ ‫)‪٩٩ (٤٢/٩‬‬ ‫ﯾﮏ‬
‫‪٠/٧٧٠‬‬ ‫‪۱/۸۱‬‬ ‫)‪٩٢ (٣٩/٨‬‬ ‫)‪٩٤ (٤٠/٧‬‬ ‫‪٢‬‬
‫)‪٣٧ (١٦‬‬ ‫)‪٣٨ (١٦/٤‬‬ ‫‪ ٣‬و ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﺳﻦ ﻣﺎدر )ﺳﺎل(‬
‫)‪١٠ (٤/٣‬‬ ‫)‪٥ (٢/٢‬‬ ‫ﮐﻤﺘﺮ از ‪٢٠‬‬
‫)‪١٠٣ (٤٤/٦‬‬ ‫)‪١٠٣ (٤٤/٦‬‬ ‫‪ ٢٠‬ﺗﺎ ‪٣٠‬‬
‫‪٠/٣٨٠‬‬ ‫‪۳۲/۶۳‬‬
‫)‪١١٠ (٤٧/٦‬‬ ‫)‪١٠٦ (٤٥/٩‬‬ ‫‪ ٣٠‬ﺗﺎ ‪٤٠‬‬
‫)‪٨ (٣/٥‬‬ ‫)‪١٧ (٧/٤‬‬ ‫‪ ٤٠‬ﺗﺎ ‪٥٠‬‬
‫ﺳﻦ ﭘﺪر )ﺳﺎل(‬
‫)‪٤٣ (١٨/٦‬‬ ‫)‪٢٨ (١٢/١‬‬ ‫‪ ٢٠‬ﺗﺎ ‪٣٠‬‬
‫)‪١٣٩ (٦٠/٢‬‬ ‫)‪١٤٧ (٦٣/٦‬‬ ‫‪ ٣٠‬ﺗﺎ ‪٤٠‬‬
‫‪٠/١٢٧‬‬ ‫‪٤٦/٩٣‬‬
‫)‪٤٥ (١٩/٥‬‬ ‫)‪٤٦ (١٩/٩‬‬ ‫‪ ٤٠‬ﺗﺎ ‪٥٠‬‬
‫)‪٤ (١/٧‬‬ ‫)‪١٠ (٤/٣‬‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪٥٠‬‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻼت ﻣﺎدر‬
‫)‪٢٢ (٩/٥‬‬ ‫)‪٣٢ (١٣/٨‬‬ ‫اﺑﺘﺪاﯾﯽ‬
‫)‪٥٥ (٢٣/٨‬‬ ‫)‪٥٧ (٢٤/٧‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ و دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن‬
‫‪٠/٥٨٠‬‬ ‫‪٢/٨١‬‬ ‫)‪٨٣ (٣٥/٩‬‬ ‫)‪٨٢ (٣٥/٥‬‬ ‫دﯾﭙﻠﻢ‬
‫)‪٦٥ (٢٨/١‬‬ ‫)‪٥٥ (٢٣/٨‬‬ ‫ﻓﻮق دﯾﭙﻠﻢ و ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ‬
‫)‪٦ (٢/٦‬‬ ‫)‪٥ (٢/٢‬‬ ‫ﻓﻮق ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ و ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻼت ﭘﺪر‬
‫)‪٢٥ (١٠/٨‬‬ ‫)‪٣٥ (١٥/٢‬‬ ‫اﺑﺘﺪاﯾﯽ‬
‫)‪٦٤ (٢٧/٧‬‬ ‫)‪٦٩ (٢٩/٩‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ و دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن‬
‫‪٠/٣٨٠‬‬ ‫‪٤/١٣‬‬ ‫)‪٧٦ (٣٢/٩‬‬ ‫)‪٧٣ (٣١/٦‬‬ ‫دﯾﭙﻠﻢ‬
‫)‪٥٠ (٢١/٦‬‬ ‫)‪٤٥ (١٩/٥‬‬ ‫ﻓﻮق دﯾﭙﻠﻢ و ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ‬
‫)‪١٦ (٦/٩‬‬ ‫)‪٩ (٣/٩‬‬ ‫ﻓﻮق ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ و ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺷﻐﻞ ﻣﺎدر‬
‫)‪٢٨ (١٢/١‬‬ ‫)‪١٨ (٧/٨‬‬ ‫ﺷﺎﻏﻞ‬
‫‪٠/١٢٠‬‬ ‫‪٢/٤١‬‬
‫)‪٢٠٣ (٨٧/٩‬‬ ‫)‪٢١٣ (٩٢/٢‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪدار‬
‫ﺳﻦ ﮐﻮدک )ﻣﺎه(‬
‫)‪٨١ (٣٥‬‬ ‫)‪١٣ (٥/٦‬‬ ‫‪١-١٢‬‬
‫)‪٧٥ (٣٢/٥‬‬ ‫)‪٨٧ (٣٧/٧‬‬ ‫‪١٣-٢٤‬‬
‫‪<٠/٠٠١‬‬ ‫‪- ٤ /٩‬‬ ‫)‪٢٧ (٣٣/٥‬‬ ‫)‪٧٧ (٣٣/٣‬‬ ‫‪٢٥-٣٦‬‬
‫)‪٣١ (١٣/٤‬‬ ‫)‪٣٤ (١٤/٧‬‬ ‫‪٣٧-٤٨‬‬
‫)‪١٧ (٧/٤‬‬ ‫)‪٢٠ (٨/٧‬‬ ‫‪٤٩-٦٠‬‬
‫ﻧﻮع زاﯾﻤﺎن‬
‫)‪١٠٤ (٤٥‬‬ ‫)‪١١٤ (٤٩/٤‬‬ ‫ﺳﺰارﯾﻦ‬
‫‪٠/٣٥٠‬‬ ‫‪٠/٨٦‬‬
‫)‪١٢٧ (٥٥‬‬ ‫)‪١١٧ (٥٠/٦‬‬ ‫ﻃﺒﯿﻌﯽ‬
‫وزن ﮐﻮدک در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ )ﮔﺮم(‬
‫)‪٢ (٠/٩‬‬ ‫)‪٥ (٢٫٢‬‬ ‫زﯾﺮ‪١٥٠٠‬‬
‫‪٠/٠٠٥‬‬ ‫‪٢/٨٣‬‬ ‫)‪١٩ (٨/٢‬‬ ‫)‪٣٤ (١٤٫٧‬‬ ‫‪ ١٥٠٠‬ﺗﺎ ‪٢٥٠٠‬‬
‫)‪٢١٠ (٩٠/٩‬‬ ‫)‪١٩٢ (٨٣٫١‬‬ ‫ﺑﺎﻻی ‪٢٥٠٠‬‬
‫ﺳﻦ ﺑﺎرداری زﻣﺎن ﺗﻮﻟﺪ )ﻫﻔﺘﻪ(‬
‫)‪١ (٠/٤‬‬ ‫)‪٣ (١/٣‬‬ ‫زﯾﺮ ‪٣٢‬‬
‫‪٠/٠١٤‬‬ ‫‪٢/٤٧‬‬ ‫)‪١١ (٤/٧‬‬ ‫)‪٢٣ (٩/٩‬‬ ‫‪ ٣٢‬ﺗﺎ ‪٣٦‬‬
‫)‪٢١٩ (٩٤٫٨‬‬ ‫)‪٢٠٥ (٨٨/٧‬‬ ‫‪ ٣٧‬و ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﻧﻮع ازدواج‬
‫)‪١٩٨ (٨٥/٧‬‬ ‫)‪١٨٢ (٧٨/٨‬‬ ‫ﻏﯿﺮﻓﺎﻣﯿﻠﯽ‬
‫‪٠/٠٥٠‬‬ ‫‪٣/٧٩‬‬
‫)‪٣٣ (١٤/٣‬‬ ‫)‪٤٩ (٢١/٢‬‬ ‫ﻓﺎﻣﯿﻠﯽ‬

‫‪Journal of Education and Community Health‬‬ ‫‪Volume 7, Issue 4, Fall 2020‬‬

‫‪ ۲۶۸‬زﻫﺮا ﻣﺮادی ﭘﻮرﻗﻮام و ﻫﻤﮑﺎران ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اداﻣﻪ ﺟﺪول ‪ (۱‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺟﻤﻌﯿﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و زﻣﯿﻨﻪای ﮐﻮدﮐﺎن در ﮔﺮوه ﻣﻮرد و ﺷﺎﻫﺪ‬
‫ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ‬ ‫ﮔﺮوه ﻣﻮرد‬
‫‪p-value‬‬ ‫آﻣﺎره آزﻣﻮن‬ ‫ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
‫ﺗﻌﺪاد )درﺻﺪ(‬ ‫ﺗﻌﺪاد )درﺻﺪ(‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﯾﺎ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪﺑﻮدن ﮐﻮدک‬
‫)‪١٩٧ (٨٥/٣‬‬ ‫)‪١٩٤ (٨٤‬‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫‪٠/٦٩٠‬‬ ‫‪٠/١٥‬‬
‫)‪٣٤ (١٤/٧‬‬ ‫)‪٣٧ (١٦‬‬ ‫ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﺴﺘﺮی ﮐﻮدک‬
‫)‪٤٥ (١٩/٥‬‬ ‫)‪٩٥ (٤١‬‬ ‫دارد‬
‫‪<٠/٠٠١‬‬ ‫‪٢٥/٦‬‬
‫)‪١٨٦ (٨٠/٥‬‬ ‫)‪١٣٦ (٥٨/٩‬‬ ‫ﻧﺪارد‬
‫ﺗﻐﺬﯾﻪ اﻧﺤﺼﺎری ﺑﺎ ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر‬
‫)‪١٣١ (٥٦/٧‬‬ ‫)‪١١٩ (٥١/٥‬‬ ‫اﻧﺤﺼﺎری‬
‫‪٠/٢٦٠‬‬ ‫‪١/٢٥‬‬
‫)‪١٠٠ (٤٣/٣‬‬ ‫)‪١١٢ (٤٨/٥‬‬ ‫ﻏﯿﺮاﻧﺤﺼﺎری‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮاوردهﻫﺎی دﺧﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮑﯽ از واﻟﺪﯾﻦ در ﻣﻨﺰل‬
‫)‪٢٨ (١٢/١‬‬ ‫)‪٥٨ (٢٥/١‬‬ ‫ﺑﻠﻪ‬
‫‪<٠/٠٠١‬‬ ‫‪١٣/٨‬‬
‫)‪٢٠٣ (٨٧/٩‬‬ ‫)‪١٧٣ (٧٤/٩‬‬ ‫ﺧﯿﺮ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻨﻈﻢ ﻗﻄﺮه آﻫﻦ*‬
‫)‪١٢٥ (٥٤/١‬‬ ‫)‪١١١ (٤٨/١‬‬ ‫ﺑﻠﻪ‬
‫‪٠/٠٢٥‬‬ ‫‪٥/٠٣‬‬
‫)‪٨٨ (٣٨/١‬‬ ‫)‪١٢٠ (٥١/٩‬‬ ‫ﺧﯿﺮ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻨﻈﻢ ﻗﻄﺮه ﻣﻮﻟﺘﯽوﯾﺘﺎﻣﯿﻦ ﯾﺎ آ‪.‬د‪.‬‬
‫)‪١٥٦ (٦٧/٥‬‬ ‫)‪١٢٩ (٥٥/٨‬‬ ‫ﺑﻠﻪ‬
‫‪٠/٠١٠‬‬ ‫‪٦/٦٧‬‬
‫)‪٧٥ (٣٢/٥‬‬ ‫)‪١٠٢ (٤٤/٢‬‬ ‫ﺧﯿﺮ‬
‫* )‪ ١٨‬ﮐﻮدک در ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ‪ ،‬ﺳﻦ زﯾﺮ ‪ ٦‬ﻣﺎه داﺷﺘﻨﺪ و از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ زﻣﺎن ﺷﺮوع ﻗﻄﺮه آﻫﻦ ﭘﺎﯾﺎن ‪٦‬ﻣﺎﻫﮕﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﻮدﮐﺎن در آﻧﺎﻟﯿﺰ وارد ﻧﺸﺪﻧﺪ‪(.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ (۲‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎی ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ در ﮔﺮوه ﻣﻮرد و ﺷﺎﻫﺪ‬

‫ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ‬ ‫ﮔﺮوه ﻣﻮرد‬
‫‪p-value‬‬ ‫آﻣﺎره آزﻣﻮن‬ ‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی زﻣﯿﻨﻪای‬
‫ﺗﻌﺪاد )درﺻﺪ(‬ ‫ﺗﻌﺪاد )درﺻﺪ(‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻮدک در ﮐﻼسﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ‬
‫)‪١٥ (٦/٥‬‬ ‫)‪١٣ (٥/٦‬‬ ‫ﺑﻠﻪ‬
‫‪٠/٦٩٠‬‬ ‫‪٠/١٥٢‬‬
‫)‪٢١٦ (٩٣/٥‬‬ ‫)‪٢١٨ (٩٤/٤‬‬ ‫ﺧﯿﺮ‬
‫رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻬﺪ ﮐﻮدک در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‬
‫)‪٣ (١/٣‬‬ ‫)‪١٦ (٦/٩‬‬ ‫ﺑﻠﻪ‬
‫‪٠/٠٠٢‬‬ ‫‪٩/٢٧‬‬
‫)‪٢٢٨ (٩٨/٧‬‬ ‫)‪٢١٥ (٩٣/١‬‬ ‫ﺧﯿﺮ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﮐﺘﺎب ﮐﻮدک‬
‫)‪٦٩ (٢٩/٩‬‬ ‫)‪٧٣ (٣١/٦‬‬ ‫ﮐﺘﺎب ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪٠/٦٣٥‬‬ ‫‪٠/٩٠٩‬‬ ‫)‪١١٤ (٤٩/٤‬‬ ‫)‪١١٨ (٥١/١‬‬ ‫ﮐﻤﺘﺮ از ‪١٠‬‬
‫)‪٤٨ (٢٠/٨‬‬ ‫)‪٤٠ (١٧/٣‬‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪١٠‬‬
‫آﻣﻮزش واﻟﺪﯾﻦ در ﻣﻮرد رواﺑﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎ ﮐﻮدک‬
‫)‪١٧٠ (٧٣/٦‬‬ ‫)‪١٦٥ (٧١/٤‬‬ ‫ﺑﻠﻪ‬
‫‪٠/٦٠٢‬‬ ‫‪٠/٢٧١‬‬
‫)‪٦١ (٢٦/٤‬‬ ‫)‪٦٦ (٢٨/٦‬‬ ‫ﺧﯿﺮ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ درﯾﺎﻓﺖ آﻣﻮزش واﻟﺪﯾﻦ‬
‫‪٠/٣٣٠‬‬ ‫‪٠/٩١‬‬ ‫)‪٩٣ (٤٠/٣‬‬ ‫)‪٨٣ (٣٥/٦‬‬ ‫ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن‬
‫‪٠/٢٠٠‬‬ ‫‪١/٦٤‬‬ ‫)‪٨٤ (٣٦/٤‬‬ ‫)‪٧١ (٣٠/٧‬‬ ‫ﻣﺮاﮐﺰ ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ‬
‫‪٠/٠٧١‬‬ ‫‪٣/٢٧‬‬ ‫)‪٦٨ (٢٩/٤‬‬ ‫)‪٥١ (٢٢/١‬‬ ‫ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی‬
‫‪٠/٢٤٠‬‬ ‫‪١/٣٣‬‬ ‫)‪٥٢ (٢٢/٥‬‬ ‫)‪٤٢ (١٨/٢‬‬ ‫ﮐﺘﺎب‬
‫‪٠/٨٩٠‬‬ ‫‪٠/٠١٧‬‬ ‫)‪٣٥ (١٥/٢‬‬ ‫)‪٣٤ (١٤/٧‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻮاده‬
‫‪٠/٧١٤‬‬ ‫‪٠/١٣٤‬‬ ‫)‪١٧ (٧/٤‬‬ ‫)‪١٥ (٦/٥‬‬ ‫دوﺳﺘﺎن‬
‫‪٠/٠٤٩‬‬ ‫‪٣/٨٧‬‬ ‫)‪١٠ (٤/٣‬‬ ‫)‪٣ (١/٣‬‬ ‫رادﯾﻮ‬
‫‪١/٠٠٠‬‬ ‫‪<٠/٠٠١‬‬ ‫)‪٢ (٠/٩‬‬ ‫)‪٢ (٠/٩‬‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ‬
‫ﺑﺎزیﻫﺎی ﻓﻌﺎل‬
‫‪٠/٣٤٠‬‬ ‫‪٠/٩٣١‬‬ ‫)‪٢٠١ (٨٧‬‬ ‫)‪١٩٥ (٨٤/٤‬‬ ‫اﺳﺒﺎبﺑﺎزی ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪای‬
‫‪٠/٣٥٠‬‬ ‫‪٠/٨٤‬‬ ‫)‪٦٩ (٢٩/٩‬‬ ‫)‪٦٤ (٢٧/٧‬‬ ‫اﺳﺒﺎبﺑﺎزی دﺳﺖﺳﺎز ﺧﺎﻧﮕﯽ‬
‫‪٠/٣٠٠‬‬ ‫‪١/٠٤‬‬ ‫)‪١٧٧ (٧٦/٦‬‬ ‫)‪١٨٦ (٨٠/٥‬‬ ‫وﺳﺎﯾﻞ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺎزیﻫﺎی ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل‬
‫‪٠/٧٥٠‬‬ ‫‪٠/١‬‬ ‫)‪١٨ (٧/٧‬‬ ‫)‪٢٠ (٨/٦‬‬ ‫ﺑﺎزی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی‬
‫‪٠/٨٣٠٠‬‬ ‫‪٠/٠٤‬‬ ‫)‪١٧٠ (٧٣/٦‬‬ ‫)‪١٦٩ (٧٣/٢‬‬ ‫ﺗﻤﺎﺷﺎی ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن‪/‬ﺳﯽدی‬
‫‪٠/٠٠٨‬‬ ‫‪٦/٩٤‬‬ ‫)‪٨٤ (٣٦/٤‬‬ ‫)‪١١٢ (٤٨/٥‬‬ ‫ﺗﺒﻠﺖ‪/‬ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه‬

‫دوره ‪ ،۷‬ﺷﻤﺎره ‪ ،۴‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪۱۳۹۹‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ آﻣﻮزش و ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ رﺷﺪ ﮐﻮدﮐﺎن زﯾﺮ ‪ ۵‬ﺳﺎل ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد‪ -‬ﺷﺎﻫﺪی ‪۲۶۹‬‬
‫ﺟﺪول ‪ (٣‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺑﺰرگﺳﺎﻻن از ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﮐﻮدﮐﺎن در ‪ ٢‬ﮔﺮوه ﻣﻮرد و ﺷﺎﻫﺪ‬
‫ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ‬ ‫ﮔﺮوه ﻣﻮرد‬
‫‪p-value‬‬ ‫ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
‫ﺗﻌﺪاد )درﺻﺪ(‬ ‫ﺗﻌﺪاد )درﺻﺪ(‬
‫ﮐﺘﺎبﺧﻮاﻧﺪن‬
‫‪٠/٦٢٠‬‬ ‫)‪١٤٦ (٦٦/٣‬‬ ‫)‪١٥١ (٦٥/٣‬‬ ‫ﻣﺎدر‬
‫‪۰/۵۳۰‬‬ ‫)‪٤١ (١٨/٦‬‬ ‫)‪٣٦ (١٥/٦‬‬ ‫ﭘﺪر‬
‫‪١/٠٠٠‬‬ ‫)‪٣٣ (١٥‬‬ ‫)‪٣٣ (١٤/٢‬‬ ‫ﻓﺮد دﯾﮕﺮ‬
‫‪٠/٩١٠‬‬ ‫)‪٥٨ (٢٥‬‬ ‫)‪٥٧ (٢٤/٧‬‬ ‫ﻫﯿﭻ ﮐﺴﯽ‬
‫ﻗﺼﻪﮔﻮﯾﯽ‬
‫‪٠/٠٠٥‬‬ ‫)‪١٤٥ (٦٢/٨‬‬ ‫)‪١٤٢ (٦١/٤‬‬ ‫ﻣﺎدر‬
‫‪۰/۸۸۰‬‬ ‫)‪٤١ (١٧/٧‬‬ ‫)‪٢٤ (١٠/٤‬‬ ‫ﭘﺪر‬
‫‪٠/١٨٠‬‬ ‫)‪٢٢ (٩/٥‬‬ ‫)‪١٨ (٧/٨‬‬ ‫ﻓﺮد دﯾﮕﺮ‬
‫‪۰/۱۳۰‬‬ ‫)‪٦٤ (٢٧/٧‬‬ ‫)‪٧٧ (٣٣/٣‬‬ ‫ﻫﯿﭻ ﮐﺴﯽ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺷﻌﺮ ﯾﺎ ﻻﻻﯾﯽ‬
‫‪٠/٠٣٥‬‬ ‫)‪١٨٩ (٨١/٨‬‬ ‫)‪١٧٢ (٧٤/٤‬‬ ‫ﻣﺎدر‬
‫‪٠/٠٨٦‬‬ ‫)‪٤٠ (١٧/٣‬‬ ‫)‪٢٧ (١١/٧‬‬ ‫ﭘﺪر‬
‫‪٠/١٨٠‬‬ ‫)‪٢٤ (١٠/٤‬‬ ‫)‪١٦ (٦/٩‬‬ ‫ﻓﺮد دﯾﮕﺮ‬
‫‪٠/٠٠٤‬‬ ‫)‪٢٤ (١٠/٤‬‬ ‫)‪٤٦ (٢٠‬‬ ‫ﻫﯿﭻ ﮐﺴﯽ‬
‫ﺑﯿﺮون از ﺧﺎﻧﻪﺑﺮدن ﮐﻮدک‬
‫‪٠/٠٢۰‬‬ ‫)‪١٥٩ (٦٨/٨‬‬ ‫)‪١٨١ (٧٨/٣‬‬ ‫ﻣﺎدر‬
‫‪۰/۰۴۰‬‬ ‫)‪١٤٥ (٦٢/٨‬‬ ‫)‪١٢٤ (٥٣/٧‬‬ ‫ﭘﺪر‬
‫‪٠/٦٩٠‬‬ ‫)‪٣٦ (١٥/٦‬‬ ‫)‪٣٣ (١٤/٣‬‬ ‫ﻓﺮد دﯾﮕﺮ‬
‫‪٠/٣٢٠‬‬ ‫)‪١٦ (٦/٩‬‬ ‫)‪١١ (٤/٨‬‬ ‫ﻫﯿﭻ ﮐﺴﯽ‬
‫ﺑﺎزی ﺑﺎ ﮐﻮدک‬
‫‪٠/١٦٠‬‬ ‫)‪١٧٨ (٧٧‬‬ ‫)‪١٦٥ (٧١/٤‬‬ ‫ﻣﺎدر‬
‫‪٠/٧٧٠‬‬ ‫)‪١٢٨ (٥٥/٤‬‬ ‫)‪١٠٩ (٤٧‬‬ ‫ﭘﺪر‬
‫‪٠/٩٢٠‬‬ ‫)‪٧٧ (٣٣/٣‬‬ ‫)‪٧٨ (٣٣/٧‬‬ ‫ﻓﺮد دﯾﮕﺮ‬
‫‪۰/۰۳۰‬‬ ‫)‪١٤ (٦‬‬ ‫)‪٢٧ (١١/٧‬‬ ‫ﻫﯿﭻ ﮐﺴﯽ‬
‫ﺷﻤﺮدن‪/‬ﻧﺎمﺑﺮدن‪/‬ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺑﺎ ﮐﻮدک‬
‫‪٠/٢٣٠‬‬ ‫)‪١٤٧ (٦٣/٦‬‬ ‫)‪١٥٩ (٦٨/٨‬‬ ‫ﻣﺎدر‬
‫‪٠/٥٢٠‬‬ ‫)‪٦٢ (٢٦/٨‬‬ ‫)‪٥٦ (٢٤/٢‬‬ ‫ﭘﺪر‬
‫‪٠/٣٤٠‬‬ ‫)‪٤٨ (٢٠/٧‬‬ ‫)‪٤٠ (١٧/٣‬‬ ‫ﻓﺮد دﯾﮕﺮ‬
‫‪٠/٧٤٠‬‬ ‫)‪٥٧ (٢٤/٧‬‬ ‫)‪٥٤ (٢٣/٤‬‬ ‫ﻫﯿﭻ ﮐﺴﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ (۴‬ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺎﻧﺲ )‪ (OR‬و ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻃﻤﯿﻨﺎن ‪ (95%CI) %۹۵‬ﺑﺮای اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪل ﻟﺠﺴﺘﯿﮏ‬
‫ﻣﺪل ﻟﺠﺴﺘﯿﮏ ﭼﻨﺪﻣﺘﻐﯿﺮه‬ ‫ﻣﺪل ﻟﺠﺴﺘﯿﮏ ﺗﮏﻣﺘﻐﯿﺮه‬
‫ﻧﺎم ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
‫‪p-value‬‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻃﻤﯿﻨﺎن‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺎﻧﺲ‬ ‫‪p-value‬‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻃﻤﯿﻨﺎن‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺎﻧﺲ‬
‫‪۰/۰۲۰‬‬ ‫‪ ۱/۰۸‬ﺗﺎ ‪۱/۰۱‬‬ ‫‪۱/۰۴‬‬ ‫‪<٠/٠٠١‬‬ ‫‪ ۱/۰۴‬ﺗﺎ ‪۱/۰۲‬‬ ‫‪۱/۰۳‬‬ ‫ﺳﻦ ﻣﺎدر )ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ(‬
‫‪۰/۰۵۱‬‬ ‫‪ ۱/۰۰‬ﺗﺎ ‪۰/۴۴‬‬ ‫‪۰/۶۶۴‬‬ ‫‪۰/۰۳۷‬‬ ‫‪ ۱/۹۷‬ﺗﺎ ‪۱/۰۲‬‬ ‫‪۱/۴۲‬‬ ‫ﻣﺼﺮف ﻗﻄﺮه آﻫﻦ )ﻣﺒﻨﺎ‪ :‬ﻋﺪم ﻣﺼﺮف ﻣﻨﻈﻢ(‬
‫‪<٠/٠٠١‬‬ ‫‪ ۴/۰۵‬ﺗﺎ ‪۱/۶۳‬‬ ‫‪۲/۵۷‬‬ ‫‪<٠/٠٠١‬‬ ‫‪ ۰/۵۲‬ﺗﺎ ‪۰/۲۲‬‬ ‫‪۰/۳۴‬‬ ‫ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﺴﺘﺮی )ﻣﺒﻨﺎ‪ :‬دارد(‬
‫‪۰/۰۰۹‬‬ ‫‪ ۳/۶۴‬ﺗﺎ ‪۱/۲۰‬‬ ‫‪۲/۰۹‬‬ ‫‪۰/۰۰۱‬‬ ‫‪ ۰/۶۸‬ﺗﺎ ‪۰/۲۳‬‬ ‫‪۰/۴۰‬‬ ‫ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد دﺧﺎﻧﯽ )ﻣﺒﻨﺎ‪ :‬ﺗﻮﺳﻂ واﻟﺪﯾﻦ(‬
‫‪۰/۱۲۶‬‬ ‫‪ ۳/۶۸‬ﺗﺎ ‪۰/۸۸‬‬ ‫‪۱/۸۵‬‬ ‫‪۰/۰۰۵‬‬ ‫‪ ۱‬ﺗﺎ ‪۰/۹۹‬‬ ‫‪۰/۹۹‬‬ ‫وزن ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ )ﻣﺒﻨﺎ‪ :‬زﯾﺮ ‪۲۵۰۰‬ﮔﺮم(‬
‫‪۰/۱۰۸‬‬ ‫‪ ۲/۶۷‬ﺗﺎ‪۰/۹۰‬‬ ‫‪۱/۵۵‬‬ ‫‪۰/۰۵۳‬‬ ‫‪ ۲/۶۲‬ﺗﺎ ‪۰/۹۹‬‬ ‫‪۱/۶۱‬‬ ‫ﻧﻮع ازدواج )ﻣﺒﻨﺎ‪ :‬ﻓﺎﻣﯿﻠﯽ(‬
‫ﺑﺎزیﻫﺎی ﻓﻌﺎل )ﻣﺒﻨﺎ‪ :‬ﺑﺎز ی ﺑﺎ ‪ ۳‬اﺳﺒﺎبﺑﺎز ی(‬
‫‪۰/۱۱۰‬‬ ‫‪ ۲/۴۹‬ﺗﺎ ‪۰/۹۱‬‬ ‫‪۱/۵۰‬‬ ‫‪۰/۰۳۳‬‬ ‫‪ ۲/۶۳‬ﺗﺎ ‪۱/۰۴‬‬ ‫‪۱/۶۵‬‬ ‫ﺑﺎ ‪ ۲‬اﺳﺒﺎبﺑﺎزی‬
‫‪۰/۰۷۰‬‬ ‫‪۳/۱۶‬ﺗﺎ ‪۰/۹۵‬‬ ‫‪۱/۷۳‬‬ ‫‪۰/۲۲۶‬‬ ‫‪ ۲/۳۸‬ﺗﺎ ‪۰/۸۱‬‬ ‫‪۱/۳۹‬‬ ‫ﺑﺎ ﯾﮏ اﺳﺒﺎبﺑﺎزی‬
‫ﺑﺎزیﻫﺎی ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل )ﻣﺒﻨﺎ‪ :‬ﻋﺪم ﺑﺎزی ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل(‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪۰/۴۰۶‬‬ ‫‪ ۱/۳۳‬ﺗﺎ ‪۰/۴۹‬‬ ‫‪۰/۸۰‬‬ ‫ﺑﺎ ﯾﮏ وﺳﯿﻠﻪ ﺑﺎزی‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪۰/۴۱۵‬‬ ‫‪ ۲/۰۹‬ﺗﺎ ‪۰/۷۳‬‬ ‫‪۱/۲۴‬‬ ‫ﺑﺎ ‪ ۲‬وﺳﯿﻠﻪ ﺑﺎزی‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪۰/۵۴‬‬ ‫‪ ۲/۸۸‬ﺗﺎ ‪۰/۵۷‬‬ ‫‪۱/۲۸‬‬ ‫ﺑﺎ ‪ ۳‬وﺳﯿﻠﻪ ﺑﺎزی‬
‫آﮔﺎﻫﯽ )ﻣﺒﻨﺎ‪ :‬ﮐﻤﺘﺮ از ‪(١٥‬‬
‫‪۰/۰۳۳‬‬ ‫‪ ۰/۹۵‬ﺗﺎ ‪۰/۳۲‬‬ ‫‪۰/۵۵‬‬ ‫‪۰/۰۱۶‬‬ ‫‪ ۰/۸۹‬ﺗﺎ ‪۰/۳۳‬‬ ‫‪۰/۵۴‬‬ ‫‪۱۵-۲۰‬‬
‫‪۰/۳۸۳‬‬ ‫‪ ۱/۳۹‬ﺗﺎ ‪۰/۴۱‬‬ ‫‪۰/۷۶‬‬ ‫‪۰/۰۳۴‬‬ ‫‪ ۱/۳۲‬ﺗﺎ ‪۰/۴۵‬‬ ‫‪۰/۷۷‬‬ ‫‪۲۱-۲۵‬‬
‫‪۰/۰۱۰‬‬ ‫‪ ۰/۸۲‬ﺗﺎ ‪۰/۲۴‬‬ ‫‪۰/۴۴‬‬ ‫‪۰/۰۰۱‬‬ ‫‪ ۰/۶۷‬ﺗﺎ ‪۰/۲۲‬‬ ‫‪۰/۳۹‬‬ ‫‪ ۲۶‬و ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫در اﯾﻦ ﺟﺪول ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺑﺮازش را ﺑﺮای ﻣﺪل اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺰارش ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Journal of Education and Community Health‬‬ ‫‪Volume 7, Issue 4, Fall 2020‬‬

‫‪ ۲۷۰‬زﻫﺮا ﻣﺮادی ﭘﻮرﻗﻮام و ﻫﻤﮑﺎران ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻨﺰل و ﻣﯿﺰان ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﺑﻮدن ﻣﺮاﻗﺐ ﮐﻮدک‪ ،‬ﺗﺎﺛﯿﺮ زﯾﺎدی روی‬ ‫ﺑﺤﺚ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدک دارد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ‪ ٣‬ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮای ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد‪ -‬ﺷﺎﻫﺪی ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ‬
‫آﻣﻮزﺷﯽ در ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ؛ ﺗﻌﺪاد ﮐﺘﺎبﻫﺎی ﮐﻮدﮐﺎن‪،‬‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ در ﮐﻮدﮐﺎن زﯾﺮ ‪ ٥‬ﺳﺎل ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﻧﺸﺎن‬
‫اﺳﺒﺎبﺑﺎز یﻫﺎ و ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ ﮐﻮدک و ﻣﺸﺎرﮐﺖ و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺰرگﺳﺎﻻن ﺑﺎ‬ ‫داد ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ در ﺣﯿﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮاری ارﺗﺒﺎط و‬
‫ﮐﻮدک در ﻣﻨﺰل‪ .‬ﺣﺪود ‪ %٣٠‬ﮐﻮدﮐﺎن در ﻫﺮ ‪ ٢‬ﮔﺮوه ﻣﻮرد و ﺷﺎﻫﺪ‪،‬‬ ‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ در ﺣﯿﻄﻪ ﺷﺨﺼﯽ‪ -‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﯿﻮع ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ در‬
‫ﻫﯿﭻ ﮐﺘﺎب ﻣﺨﺼﻮص ﮐﻮدک ﯾﺎ ﮐﺘﺎب ﻋﮑﺲدار ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ‪%١٧/٣‬‬ ‫ﺣﯿﻄﻪﻫﺎی ﺑﺮﻗﺮاری ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﺣﺮﮐﺎت درﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺎت ﻇﺮﯾﻒ‪ ،‬ﺣﻞ‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن در ﮔﺮوه ﻣﻮرد‪ %٢٠/٨ ،‬در ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ١٠‬ﮐﺘﺎب‬ ‫ﻣﺴﺎﻟﻪ و ﺷﺨﺼﯽ‪ -‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪،٢٣ ،٢٥/٥ ،٣٨/٥‬‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺸﻮری‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺳﻼﻣﺖ و‬ ‫‪ ٢٦/٤‬و ‪ %١٩‬ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﻠﯿﻤﺎﻧﯽ و ﻫﻤﮑﺎران ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺖ در ﺳﺎل ‪ ١٣٨٩‬ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﮐﻪ در ﻫﻤﺪان ‪%٣٢/٤٩‬‬ ‫ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ در ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬در ﺣﯿﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮاری ارﺗﺒﺎط و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‪ ،‬در‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن‪ ٣ ،‬ﮐﺘﺎب ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ دارﻧﺪ و ﻓﻘﻂ ‪ %٨/٢٥‬ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬ ‫ﺣﯿﻄﻪ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﮔﺰارش ﺷﺪ]‪ .[8‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻓﺮاز و‬
‫‪ ١٠‬ﮐﺘﺎب داﺷﺘﻨﺪ]‪ .[32‬اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﻧﺴﺒﯽ وﺿﻌﯿﺖ اﯾﻦ‬ ‫ﻫﻤﮑﺎران‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺗﺎﺧﯿﺮ در ﺣﯿﻄﻪ ﺣﺮﮐﺎت درﺷﺖ و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺷﺎﺧﺺ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﺮق و ﻏﺮب ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺳﺎل‬ ‫در ﺣﯿﻄﻪ ﺷﺨﺼﯽ‪ -‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮔﺰارش ﺷﺪ]‪ [6‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺘﻔﺎوت‪،‬‬
‫‪ ١٣٩٦‬ﮔﺰارش ﺷﺪ ﮐﻪ ‪ %١١/٢‬ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﻫﯿﭻ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻦ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ %٨٤/٧٥‬ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ٣‬ﮐﺘﺎب داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ ٥‬ﮐﻮدک )‪ (%١/٨٣‬ﺑﯿﺶ از‬ ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ از ﺑﯿﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺟﻤﻌﯿﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﻮرد‬
‫‪ ٣٧‬ﮐﺘﺎب داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺘﻮﺳﻂ زﻣﺎن ﮐﺘﺎبﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺮای‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺳﻦ ﻣﺎدر ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻨﯽدار ی در اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺎﻧﺲ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن روزاﻧﻪ ‪٩/٦٥±١٠‬دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻮد؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻧﯿﻤﯽ از آﻧﻬﺎ‪،‬‬ ‫داﺷﺖ ﺑﻪﻃﻮر ی ﮐﻪ ﻣﺎدراﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﻦ ﺑﺎﻻی ‪ ۳۵‬ﺳﺎل داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻫﯿﭻ ﮐﺴﯽ روزاﻧﻪ ‪ ٥‬ﺗﺎ ‪١٥‬دﻗﯿﻘﻪ‪ ،‬ﮐﺘﺎب ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﺮای ‪%٢٧/٦‬‬ ‫ﺷﺎﻧﺲ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ در ﮐﻮدک آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮط ﺛﺎﺑﺖﺑﻮدن ﺳﺎﯾﺮ‬
‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﮐﺴﯽ ﮐﺘﺎب ﻧﺨﻮاﻧﺪه ﺑﻮد‪ %٢٥/٧ .‬از واﻟﺪﯾﻦ ﻫﺮﮔﺰ داﺳﺘﺎن‬ ‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ‪ ۱/۰۴ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮﻣﯽ و ﻫﻤﮑﺎران ﻧﯿﺰ ﺑﺎ‬
‫ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ ﺑﺮای آﻧﻬﺎ ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ و از ﻧﻈﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻧﻤﺮات ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺣﻞ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻤﺴﻮ اﺳﺖ]‪.[26‬‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻪ ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨﯽدار ی ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﮐﺘﺎبﻫﺎی ﮐﻮدﮐﺎن داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮ‬ ‫در ﺑﺮرﺳﯽ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی زﻣﯿﻨﻪای و ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن‪،‬‬
‫اﺳﺎس رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺧﻄﯽ‪ ،‬ﺳﻦ‪ ،‬درآﻣﺪ و ﺳﻄﺢ ﺗﺤﺼﯿﻼت ﻣﺎدر و ﭘﺪر‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﺴﺘﺮی ﮐﻮدک در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﮐﻨﻨﺪه ﺗﻌﺪاد ﮐﺘﺎبﻫﺎی ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻮد]‪ .[33‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﯽدار داﺷﺖ؛ ﺑﻪﻃﻮری ﮐﻪ ﺷﺎﻧﺲ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ﮐﯿﻔﯽ در اﯾﺎﻟﺖ ﺳﻨﺪ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﺗﻨﻬﺎ ‪ %٧‬از ﮐﻮدﮐﺎن زﯾﺮ ‪ ٥‬ﺳﺎل دارای‬ ‫ﮐﻮدک ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﺴﺘﺮی ﮐﻮدک در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ‪ ۲/۵۳‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ ٣‬ﮐﺘﺎب ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ]‪ .[34‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﯽ دﯾﮕﺮ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎ ًﻻ ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﯾﺎ ﻓﻘﺪان ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ‬
‫ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻓﻘﯿﺮﻧﺸﯿﻦ ﭼﯿﻦ‪ %١٠/٤ ،‬از ﮐﻮدﮐﺎن ﻫﯿﭻ‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ اﻓﺮاد در ﻃﯽ روزﻫﺎی ﺑﺴﺘﺮی در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در‬
‫اﺳﺒﺎبﺑﺎز ی )ﺧﺎﻧﮕﯽ ﯾﺎ ﺧﺮﯾﺪاریﺷﺪه از ﻣﻐﺎزهﻫﺎ( ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻣﯿﺎن‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻮﻫﺮت ﮔﺬﺷﺘﻪﻧﮕﺮ ﺳﻠﻄﺎﻧﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﯽدار ی‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ﯾﮏ ﺗﺎ ‪١١‬ﻣﺎﻫﻪ‪ ،%٢٣/٣ ،‬ﮐﻮدﮐﺎن ‪ ١٢‬ﺗﺎ ‪٢٣‬ﻣﺎﻫﻪ‪ %٥/٥ ،‬و‬ ‫ﺑﯿﻦ ﻣﺪتزﻣﺎن ﺑﺴﺘﺮی ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ در ﮐﻮدک ﯾﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪ]‪.[27‬‬
‫‪ ٢٤‬ﺗﺎ ‪٣٥‬ﻣﺎﻫﻪ‪ %٤/١ ،‬آﻧﻬﺎ اﺳﺒﺎبﺑﺎزی ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن زﯾﺮ ﯾﮏ‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ درﯾﺎﻓﺖ آﻫﻦ ﺑﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻘﯿﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻪﭼﻬﺎرم ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﮐﺘﺎب‬ ‫ﮐﻢﺧﻮﻧﯽ ﻓﻘﺮ آﻫﻦ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده]‪ ،[28‬اﻣﺎ ﺷﻮاﻫﺪ در ﻣﻮرد اﺛﺮات ﻣﻨﻔﯽ‬
‫ﻋﮑﺲدار و ﮐﺘﺎﺑﭽﻪ ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﻮدﮐﺎن ‪ ١١-١‬ﻣﺎه ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬ ‫ﮐﻢﺧﻮﻧﯽ ﺑﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺤﺚﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ]‪ .[29‬ﻧﺘﺎﯾﺞ‬
‫درﺻﺪ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﯾﺎدﮔﯿﺮی را داﺷﺘﻨﺪ )‪(%٧٣‬؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن‬ ‫اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻋﺪم درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻨﻈﻢ ﻗﻄﺮه آﻫﻦ ﺗﺎﺛﯿﺮ‬
‫‪ ١٢‬ﺗﺎ ‪ ٢٣‬ﻣﺎه‪ %٨٤/٦ ،‬و ‪ ٢٤‬ﺗﺎ ‪ ٣٥‬ﻣﺎه‪ %٨٩/١ ،‬از ﺣﻤﺎﯾﺖ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎداری ﺑﺮ اﯾﺠﺎد ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن ﻧﺪارد؛ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای در ﭼﯿﻦ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﮐﺘﺎبﻫﺎی‬ ‫ﺳﯿﺪراک و ﻫﻤﮑﺎران‪ ،‬ﮔﺰارش ﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﻢﺧﻮﻧﯽ ﻓﻘﺮ آﻫﻦ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬اﺳﺒﺎبﺑﺎزیﻫﺎی ﮐﻤﺘﺮ و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﺎدﮔﯿﺮی‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ در ﺗﮑﺎﻣﻞ در ﮐﻮدﮐﺎن ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ]‪.[30‬‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ را در ﻫﺮ ﺣﻮزه و ‪ ASQ‬ﮐﻠﯽ را اﻓﺰاﯾﺶ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮاوردهﻫﺎی دﺧﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ]‪ .[35‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﯿﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ %۱۸/۲ ،‬ﮐﻮدﮐﺎن از ﮔﺮوه ﻣﻮرد و‬
‫ﺗﻌﺪاد وﺳﺎﯾﻞ و اﺳﺒﺎبﺑﺎزیﻫﺎی ﮐﻮدﮐﺎن در ﺑﺎزیﻫﺎی ﻓﻌﺎل و‬ ‫‪ %۸/۷‬از ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ در ﻣﻌﺮض دود ﻣﻮاد دﺧﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮف‬
‫ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل را ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮاد دﺧﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮑﯽ از واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ‪ ،‬راﺑﻄﻪ‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﭘﺪر در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮن‬ ‫ﻣﻌﻨﯽدار داﺷﺖ و ﺷﺎﻧﺲ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدک ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد‬
‫ﮐﺘﺎبﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﺑﺎزیﮐﺮدن ﺑﺎ ﮐﻮدک‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺑﺎ ﮐﻮدک‪ %٢٩/٨ ،‬و‬ ‫دﺧﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ واﻟﺪﯾﻦ ‪ ۲/۰۵‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﻢﮔﺮوﻫﯽ ﺟﻮﻟﻮز و‬
‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺎدران‪ %٦٩/٧ ،‬ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﺎﺟﺪی و ﻫﻤﮑﺎران‪،‬‬ ‫ﻫﻤﮑﺎران ﻧﯿﺰ ﮔﺰارش ﺷﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎل دﺧﺎﻧﯿﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎدر‪،‬‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪ ﮐﻪ ‪ %٢٥/٧‬از واﻟﺪﯾﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮای ﮐﻮدک داﺳﺘﺎن ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﻤﺮات ﺣﯿﻄﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن ﻫﻤﺮاه‬
‫ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ‪ %١١/٤‬آﻧﻬﺎ ﻫﯿﭻ ﮐﺴﯽ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل آواز ﻧﺨﻮاﻧﺪه ﺑﻮد]‪.[33‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ]‪.[31‬‬

‫دوره ‪ ،۷‬ﺷﻤﺎره ‪ ،۴‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪۱۳۹۹‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ آﻣﻮزش و ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

 ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ رﺷﺪ ﮐﻮدﮐﺎن زﯾﺮ ‪ ۵‬ﺳﺎل ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد‪ -‬ﺷﺎﻫﺪی ‪۲۷۱‬‬
‫ﺳﺮ ﮐﻮدک ﯾﺎ زدن ﺑﻪدﺳﺖ ﮐﻮدک را ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﮑﺮر اﻧﺠﺎم ﻣﯽدادﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ دﻟﯿﻞ آن‪ ،‬ﻋﺪم درﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ رﻓﺘﺎرﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﻮدک اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻻزم اﺳﺖ در ﺧﺼﻮص ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ و‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدک‪ ،‬ﺷﯿﻮهﻫﺎی درﺳﺖ ﻓﺮزﻧﺪﭘﺮوری‪ ،‬ﺷﯿﻮه ﺑﺮﻗﺮاری ارﺗﺒﺎط‬
‫ﺑﺎ ﮐﻮدک‪ ،‬اﺻﻮل ﺗﻨﺒﯿﻪ و ﺗﺸﻮﯾﻖ‪ ،‬ﺣﻘﻮق ﮐﻮدک‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪرﻓﺘﺎری ﺑﺎ‬
‫ﮐﻮدک و رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﮐﻮدکآزار ی‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺧﺎﻧﻮاده و رواﺑﻂ‬
‫درون ﺧﺎﻧﻮاده و اﺛﺮات آن ﺑﺮ ﮐﻮدک‪ ،‬آﻣﻮزشﻫﺎی ﻻزم ﺑﻪ ﻣﺎدران‬
‫داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه‪ ،‬آ ﮔﺎﻫﯽ ﻣﺎدر ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ راﺑﻄﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﯽدار داﺷﺖ‪ .‬آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺎدران در ‪ ٢‬ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ و ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد و ﻣﺎدران در ﮔﺮوه ﻣﻮرد آﮔﺎﻫﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ ی داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﻤﺮات آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺎدران‪ ،‬ﺷﺎﻧﺲ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ در ﮐﻮدک‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺎدران ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎور ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ در ﺳﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺣﺪ ﻃﺒﯿﻌﯽ آن ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎدران در ﻣﻮرد ﻧﺤﻮه‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺟﺴﻢ ﮐﻮدک اﺳﺖ و در ﻣﻮرد ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻠﯽ ﮐﻮدک‪،‬‬
‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت را دارﻧﺪ]‪ .[37‬ﻣﺎدراﻧﯽ ﮐﻪ داﻧﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ﮐﻮدک دارﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮای ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺗﮑﺎﻣﻞ در ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﻮد‬
‫دارﻧﺪ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﻫﻢ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺪ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺑﻬﺘﺮی ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽرﻏﻢ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ در دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﻋﻄﻒ ﺗﮑﺎﻣﻞ‪،‬‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺮاﻗﺒﯿﻦ از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ را‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﻧﺪ در ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺗﻔﺎوتﻫﺎی زﯾﺎدی ﺑﯿﻦ و درون ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎ در ﻣﻮرد آﮔﺎﻫﯽ و‬
‫ﻧﮕﺮش ﻣﺎدران‪ ،‬در ﺧﺼﻮص ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ]‪.[38‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺪﮐﯽ درﺑﺎره آﻧﭽﻪ ﻣﺎدران در ﻣﻮرد ﻇﻬﻮر ﻣﻬﺎرتﻫﺎی در‬
‫ﺣﺎل ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ]‪ .[20, 39, 40‬در ﺑﺮﺧﯽ‬
‫از ﺟﻮاﻣﻊ‪ ،‬دوران ﮐﻮدﮐﯽ و ﺷﯿﺮﺧﻮارﮔﯽ‪ ،‬دورهﻫﺎی ﻣﻨﻔﻌﻼﻧﻪای در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻃﯽ آن‪ ،‬ﮐﻮدک ﭘﺮﺳﺘﺎری و ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎ او ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد و ﺑﺎزی ﮐﻨﻨﺪ]‪ .[38‬اﮐﺜﺮﯾﺖ واﻟﺪﯾﻦ‬
‫ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت در ﻃﯽ ﺳﺎل اول ﮐﻮدﮐﯽ ﻣﻬﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫زﯾﺮا ﮐﻮدﮐﺎن اﺗﻔﺎﻗﺎت آن زﻣﺎن را ﺑﻪﯾﺎد ﻧﻤﯽآورﻧﺪ]‪ .[41‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻗﺒﻠﯽ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ داﻧﺶ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺗﺎﺛﯿﺮ زﯾﺎدی ﺑﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدک‬
‫دارد و ﻣﺎدران در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮان ﺧﻮد آﮔﺎهﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ‬
‫آﮔﺎﻫﯽ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﻄﻠﻮب ﻧﯿﺴﺖ]‪ .[39, 40‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﯿﻔﯽ ﺣﺒﯿﺒﯽ و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا ﺑﺎ روش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮ ی ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ و‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ‪ ٢٤‬ﻧﻔﺮ از واﻟﺪﯾﻦ‪ ،‬ﭘﺪرﺑﺰرگ و ﻣﺎدرﺑﺰرگ در ﺗﻬﺮان اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﮐﻪ داﻧﺶ ﭘﺪر و ﻣﺎدران اﯾﺮاﻧﯽ در ﻣﻮرد ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ﺳﺎلﻫﺎی اوﻟﯿﻪ ﮐﻮدک ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺶ آﻧﻬﺎ در ﻣﻮرد ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ً‬
‫ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻣﻮرد ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫ﺣﺮﮐﺘﯽ و ﮔﻔﺘﺎر و زﺑﺎن‪،‬‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻋﺎﻃﻔﯽ‪ ،‬داﻧﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯽ داﺷﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫]‪[42‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬در ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺮوری ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﮐﻪ داﻧﺶ واﻟﺪﯾﻦ‬
‫ﺟﻮان در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﺤﺪود ﺑﻮده و اﻏﻠﺐ آﻧﻬﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ‬
‫درﯾﺎﻓﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ وﺟﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ‬
‫ﻣﺘﻌﺪد ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺣﺎوی اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ و ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ‬
‫‪Journal of Education and Community Health‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺒﻠﺖ و ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه در‬
‫ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ ﮐﻮدﮐﺎن در ﻣﻨﺰل ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫اﺳﺒﺎبﺑﺎزیﻫﺎی ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪای )‪ %٨٤‬ﻣﻮرد و ‪ %٨٧‬ﺷﺎﻫﺪ(‪ ،‬وﺳﺎﯾﻞ‬
‫ﻣﻨﺰل )‪ %٨٠/٥‬ﻣﻮرد و ‪ %٧٧‬ﺷﺎﻫﺪ(‪ ،‬ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن )‪ %٧٣/٢‬ﻣﻮرد و‬
‫‪ %٧٣/٦‬ﺷﺎﻫﺪ( و ﺗﺒﻠﺖ و ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه واﻟﺪﯾﻦ )‪ %٤٨/٥‬ﻣﻮرد و ‪%٣٦‬‬
‫ﺷﺎﻫﺪ(‪ ،‬اﺳﺒﺎبﺑﺎزی دﺳﺖﺳﺎز ﺧﺎﻧﮕﯽ )‪ %٢٨‬ﻣﻮرد و ‪ %٣٠‬ﺷﺎﻫﺪ( و‬
‫ﺑﺎزی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی )‪ %٩‬ﻣﻮرد و ‪ %٨‬ﺷﺎﻫﺪ( ﺑﻮد‪ .‬در ﮔﺮوه ﻣﻮرد‪،‬‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎ ‪ ٢‬وﺳﯿﻠﻪ و در ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎ ‪ ٣‬وﺳﯿﻠﻪ‬
‫در ﻣﻨﺰل ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﮐﻞ در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ %٨٨/٦‬ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎ‬
‫‪ ٢‬وﺳﯿﻠﻪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ و ‪ %٥٤‬ﺑﺎ ‪ ٣‬وﺳﯿﻠﻪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ؛ وﻟﯽ‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺳﻼﻣﺖ و ﺟﻤﻌﯿﺖ در ﻫﻤﺪان‪،‬‬
‫‪ %۷۷/۱۹‬ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎ ‪ ٢‬وﺳﯿﻠﻪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ و ‪ %٧٧/١٨‬ﺑﺎ ‪ ٣‬وﺳﯿﻠﻪ و‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ ‪ %٩٤‬اﺳﺒﺎبﺑﺎزیﻫﺎی ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪای‪،‬‬
‫‪ %٨٩‬ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن‪ %٧٦ ،‬وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻨﺰل‪ %٢٠ ،‬اﺳﺒﺎبﺑﺎزی دﺳﺖﺳﺎز‬
‫ﺧﺎﻧﮕﯽ و ‪ %١١‬ﺑﺎزی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی‪ ،‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﯿﺰان ﺑﺎزی ﺑﺎ‬
‫اﻧﻮاع اﺳﺒﺎبﺑﺎزی ﮐﻤﺘﺮ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﺑﺎزی ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎ ﺗﺒﻠﺖ‬
‫و ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ]‪ .[32‬ﺑﺮرﺳﯽ آﻗﺎﺟﺎﻧﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‪ ،‬ﻧﺸﺎن‬
‫داد ﮐﻪ ﻧﻮع ﺑﺎزی‪ ،‬اﺳﺒﺎبﺑﺎزی و زﻣﺎن ﺑﺎزی ﺑﺎ رﺷﺪ رواﻧﯽ ﮐﻮدک‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻬﺎرت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻫﻮش راﺑﻄﻪ دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی اﯾﺸﺎن‬
‫ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻣﯿﺰان راﺑﻄﻪ ﻧﻮع ﺑﺎزی‪ ،‬اﺳﺒﺎبﺑﺎزی و زﻣﺎن ﺑﺎزی‬
‫ﺑﺎﻫﻮش‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻬﺎرت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻣﻘﻄﻊ ﻣﻬﺪ ﮐﻮدک اﺳﺖ]‪.[36‬‬
‫از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻨﺠﮑﺎو ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﻃﺮﻓﯽ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎی ﺧﻄﺮﻧﺎک را ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﻤﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ در‬
‫ﻣﻌﺮض ﺳﻮاﻧﺢ و ﺣﻮادث ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮ ﻣﻮارد ﺳﻮاﻧﺢ و ﺣﻮادث در‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن زﻣﺎﻧﯽ رخ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﮐﻮدک ﺑﻪ ﻓﺮد دﯾﮕﺮی‬
‫ﻣﺤﻮل ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﻣﺎدر‪ ،‬ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻣﻌﻨﺎداری ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﺪاﺷﺖ‪ %۱۳/۴ .‬واﻟﺪﯾﻦ در ﮔﺮوه ﻣﻮرد و‬
‫‪ %۱۴/۳‬در ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﯿﺶ از‬
‫ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﮐﻮدک آﻧﻬﺎ در ﻣﻨﺰل ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺳﻼﻣﺖ و ﺟﻤﻌﯿﺖ در ﺳﺎل ‪ ۱۳۸۹‬ﻧﯿﺰ‬
‫‪ %۱۳/۳۲‬واﻟﺪﯾﻦ ﻫﻤﯿﻦ ﭘﺎﺳﺦ را دادﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ‪ %۱۶/۹‬واﻟﺪﯾﻦ در‬
‫ﮔﺮوه ﻣﻮرد و ‪ %۱۱/۷‬در ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ‪ ،‬ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ ﻫﻔﺘﻪ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮐﻮدک ﯾﺎ‬
‫ﻓﺮد ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ۱۰‬ﺳﺎل واﮔﺬار ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد]‪.[32‬‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻣﺎدر ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﯽدار ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪﻋﻠﺖ اﯾﻨﮑﻪ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﻫﺮ ‪ ۲‬ﮔﺮوه ﻫﻤﮕﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﯽدار ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻓﺮﯾﺎدﮐﺸﯿﺪن ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﻮدک‪ ،‬ﺿﺮﺑﻪزدن ﺑﻪ‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪن ﮐﻮدک در ‪ ۲‬ﮔﺮوه‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮاواﻧﯽ را‬
‫داﺷﺖ و واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺮای آﻣﻮزش رﻓﺘﺎرﻫﺎی درﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﻮدک ﯾﺎ اﺻﻼح‬
‫ﻣﺸﮑﻼت رﻓﺘﺎری ﮐﻮدک‪ ،‬از رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻣﻨﻔﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻨﺒﯿﻪ‬
‫ﺑﺪﻧﯽ و ﮐﻼﻣﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮﯾﺖ واﻟﺪﯾﻦ )‪ (%٨٥‬ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺟﺴﻤﯽ ﮐﻮدک ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻣﻮاردی ﻣﺜﻞ دادزدن ﺑﺮ‬
‫‪Volume 7, Issue 4, Fall 2020‬‬
‫ زﻫﺮا ﻣﺮادی ﭘﻮرﻗﻮام و ﻫﻤﮑﺎران ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬۲۷۲
2014;3(1):16-26. [Persian] .[12]‫ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﭼﺎﻟﺶ اﯾﻦ واﻟﺪﯾﻦ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‬،‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
4- Choo YY, Agarwal P, How CH, Yeleswarapu SP.
Developmental delay: Identification and management at ‫ ﺗﻼش ﺷﺪ ﺗﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮی‬،‫ ﺷﺎﻫﺪی‬-‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد‬
primary care level. Singapore Med J. 2019;60(3):119-23. ‫ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﺘﺎﯾﺞ‬.‫از راﺑﻄﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽﺷﺪه ﺑﯿﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﺑﻪدﺳﺖ آﯾﺪ‬
5- Global research on developmental disabilities
collaborators. Developmental disabilities among children ‫ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ درﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎﯾﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
younger than 5 years in 195 countries and territories, ‫ﮔﯿﺮﻧﺪ؛ زﯾﺮا از روش ﺧﻮدﮔﺰارشدﻫﯽ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺟﻤﻊآوری دادهﻫﺎ‬
1990-2016: A systematic analysis for the global burden
of disease study 2016. Lancet Glob Health. ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دادهﻫﺎی ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه ﺑﺎ ﺳﻮﮔﺮاﯾﯽ‬
2018;6(10):1100-21. ‫ﯾﺎدآوری و ﻧﯿﺰ ﻣﻘﺒﻮﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﺴﺎنﺳﺎزی‬
6- Afraz SF, Ahmadi M, Sajedi F. Development status of 4-
24 months children born to teenage mothers referred to ‫ ﺻﻮرت‬،‫ﮔﺮوه ﻣﻮرد و ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺮﮐﺰ اراﯾﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت‬
health care centers in Yasuj, 2013. ARMAGHANE .‫ﮔﺮﻓﺖ و ﻫﻤﺴﺎنﺳﺎزی ﻓﺮدی اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪ‬
DANESH. 2015;20(3):253-63. [Persian]
7- Soleimani F, Bajalan Z, Amir Ali Akbari S, Alavi Majd H.
Correlation between anemia during delivery and ‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی‬
developmental delay in children 12 months in Qazvin,
Iran 2011-2012. Arch Rehabilit. 2013;13(5):66-72.
‫ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ درﯾﺎﻓﺖ آﻣﻮزش در زﻣﯿﻨﻪ‬،‫ ﺳﺎل‬۵ ‫ﻣﺎدران دارای ﮐﻮدک زﯾﺮ‬
[Persian] ‫اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﮑﺎﻣﻞ و رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖﮐﻨﻨﺪه ﮐﻮدﮐﺎن‬
8- Soleimani F, Bajalan Z, Alavi Majd H, Fallah S.
Relationship between gender and development status in
‫ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ‬.‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
children. Arch Rehabilit. 2018;18(4):338-45. [Persian] ‫ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاران و‬،‫ ﺳﺎل‬٥ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐﺎن ﮐﻤﺘﺮ از‬
9- Soleimani F, Sajedi F, Amir Ali Akbari S.
Developmental delay and related factors. Adv Nurs
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰان را در ﻃﺮاﺣﯽ اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺎﺧﯿﺮ در‬
Midwifery. 2014;24(85):61-70. [Persian] .‫ﺗﮑﺎﻣﻞ و ﻋﻮارض آن ﯾﺎری ﮐﻨﺪ‬
10- De Moura DR, Costa JC, Santos IS, Barros AJD,
Matijasevich A, Halpern R, et al. Risk factors for
suspected developmental delay at age 2 years in a ‫ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن از ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺮﮐﺰ ﺟﺎﻣﻊ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬:‫ﺗﺸﮑﺮ و ﻗﺪرداﻧﯽ‬
Brazilian birth cohort. Paediatr Perinat Epidemiol. ‫ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻓﺮﺷﭽﯿﺎن ﺳﯿﻨﺎ و ﻣﺮﮐﺰ ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‬
2010;24(3):211-21. .‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﻫﻤﮑﺎری در اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺸﮑﺮ و ﻗﺪرداﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
11- Al-Maadadi F, Ikhlef A. What mothers know about
child development and parenting in Qatar: Parenting ‫ ﻣﻮرد ﺗﺎﯾﯿﺪ ﮐﻤﯿﺘﻪ اﺧﻼق در ﭘﮋوﻫﺶ‬،‫ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ‬:‫ﺗﺎﯾﯿﺪﯾﻪ اﺧﻼﻗﯽ‬
cognitions and practices. Fam J. 2015;23(1):65-73. IR.UMSHA.REC.1397.881 ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻫﻤﺪان ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳﻪ‬
12- Gibbons B. First-time parent's knowledge of infant
and toddler development: A review of the literature .‫اﺳﺖ‬
[Report]. Washington: Child Trends; 2017. ‫ ﺑﺨﺸﯽ از ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ رﺷﺘﻪ آﻣﻮزش‬،‫ ﻣﻘﺎﻟﻪ‬:‫ﺗﻌﺎرض ﻣﻨﺎﻓﻊ‬
13- Roshanfekr P, Gharibzadeh S, Mohammadinia L, .(۹۷۱۲۱۴۷۸۳۳ :‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ارﺗﻘﺎی ﺳﻼﻣﺖ اﺳﺖ )ﺷﻤﺎره ﻃﺮح‬
Sajedi F, Habibi E, Malekafzali H. Involving mothers in
child development assessment in a community-based ‫ ﻧﮕﺎرﻧﺪه‬،(‫ زﻫﺮا ﻣﺮادی ﭘﻮرﻗﻮام )ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه اول‬:‫ﺳﻬﻢ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‬
participatory study using ages and stages questionnaires. ‫(؛ اﮐﺮم ﮐﺮﯾﻤﯽ ﺷﺎﻫﻨﺠﺮﯾﻨﯽ‬%٣٠) ‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ اﺻﻠﯽ‬/‫روشﺷﻨﺎس‬/‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
Int J Prev Med. 2017;8:102.
14- Urke HB, Contreras M, Matanda DJ. The influence of
‫ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺑﺤﺚ‬/‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ اﺻﻠﯽ‬/‫روشﺷﻨﺎس‬/‫ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﻣﻘﺪﻣﻪ‬،(‫)ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه دوم‬
maternal and household resources, and parental ‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ‬/‫ روشﺷﻨﺎس‬،(‫(؛ ﻣﺠﯿﺪ ﺑﺮاﺗﯽ )ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺳﻮم‬%٣٠)
psychosocial child stimulation on early childhood ،(‫(؛ اﻣﯿﻦ دوﺳﺘﯽ اﯾﺮاﻧﯽ )ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﭼﻬﺎرم‬%١٥) ‫ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺑﺤﺚ‬/‫ﮐﻤﮑﯽ‬
development: A cross-sectional study of children 36-59
months in honduras. Int J Environ Res Public Health. ‫(؛ ﺷﻬﻼ ﻧﻮر ی‬%١٥) ‫ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮ آﻣﺎری‬/‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﮐﻤﮑﯽ‬/‫روشﺷﻨﺎس‬
2018;15(5):926. .(%١٠) ‫ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺑﺤﺚ‬/‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﮐﻤﮑﯽ‬/‫ روشﺷﻨﺎس‬،(‫)ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﭘﻨﺠﻢ‬
15- Yousafzai AK, Rasheed MA, Rizvi A, Armstrong R,
Bhutta ZA. Effect of integrated responsive stimulation
‫ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و ﻓﻨﺎور ی داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم‬:‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ‬
and nutrition interventions in the lady health worker .‫ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻫﻤﺪان اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‬
programme in Pakistan on child development, growth,
and health outcomes: A cluster-randomised factorial
effectiveness trial. Lancet. 2014;384(9950):1282-93.
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
16- Correa W, De Fatima Minetto M, Cappellaro-Kobren 1- United Nations. The action for the sustainable
R, Kruszielski L. Parental beliefs on child development of development goals [Internet]. New York: United Nations;
children with developmental delays. Dev Psychol. 2015 [Cited 2019 January 1]. Available from:
2019;29:2928. https://www.un.org/sustainabledevelopment/%20sust
17- Vittinghoff E, Mcculloch CE. Relaxing the rule of ten ainable-development - goals/.
events per variable in logistic and cox regression. Am J 2- The lancet series. Advancing early childhood
Epidemiol. 2007;165(6):710-8. development: From science to scale [Internet].
18- Singh A, Yeh CJ, Blanchard SB. Ages and stages Washington: The Lancet; 2016 [Cited 2019 May 20].
questionnaire: A global screening scale. Bol Med Hosp Available from: https://www.thelancet.com/series/
Infant Mex. 2017;74(1):5-12. ECD2016
19- Vameghi R, Sajedi F, Kraskian Mojembari A, 3- Nouhjah S, Mokhveli Khazaei F, Mahdavizadeh N.
Habiollahi A, Lornezhad HR, Delavar B. Cross-cultural Assessment of motor development of children attending
adaptation, validation and standardization of ages and health centers of Dezful city using world health
stages questionnaire (ASQ) in Iranian children. Iran J organization standard indexes. J Paramed Sci Rehabilit.
۱۳۹۹ ‫ ﭘﺎﯾﯿﺰ‬،۴ ‫ ﺷﻤﺎره‬،۷ ‫دوره‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ آﻣﻮزش و ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
۲۷۳ ‫ ﺷﺎﻫﺪی‬-‫ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد‬:‫ ﺳﺎل ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‬۵ ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ رﺷﺪ ﮐﻮدﮐﺎن زﯾﺮ‬
children with global developmental delay and autism Public Health. 2013;42(5):522-8. [Persian]
spectrum disorder. J Paediatr Child Health. 20- Ertem IO, Atay G, Dogan DG, Bayhan A, Bingoler BE,
2014;50(5):356-61. Gok CG, et al. Mothers' knowledge of young child
31- Julvez J, Ribas-Fito N, Torrent M, Forns M, Garcia- development in a developing country. Child Care Health
Esteban R, Sunyer J. Maternal smoking habits and Dev. 2007;33(6):728-37.
cognitive development of children at age 4 years in a 21- Shrestha M, Ulak M, Strand TA, Kvestad I, Hysing M.
population-based birth cohort. Int J Epidemiol. How much do Nepalese mothers know about child
2007;36(4):825–32. development?. Early Child Dev Care. 2019;189(1):135-
32- Rashidian A. Health observatory: First reportI.R. Iran 42.
multiple-indicator demographic and health survey 2010. 22- Sudfeld CR, Bliznashka L, Ashery G, Yousafzai AK,
Tehran: Ministry of Health and Medical Education; 2012. Masanja H. Effect of a community health worker
p. 121. [Persian] delivered health, nutrition and responsive stimulation
33- Sajedi F, Habibi E, Hatamizadeh N, Shahshahanipour package and conditional cash transfers on child
S, Malek Afzali H. Early storybook reading and childhood development and growth in rural Tanzania: Protocol for
development: A cross-sectional study in Iran. F1000 Res. a cluster-randomized trial. BMC Public Health.
2018;7:411. 2019;19(1):641.
34- Jeong J, Pitchik HO, Yousafzai AK. Stimulation 23- Chandyo RK, Ulak M, Kvestad I, Shrestha M, Ranjitkar
interventions and parenting in low-and middle-income S, Basnet S, et al. The effects of vitamin B12
countries: A meta-analysis. Pediatrics. supplementation in pregnancy and postpartum on
2018;141(4):20173510. growth and neurodevelopment in early childhood: Study
35- Wei QW, Zhang JX, Scherpbier RW, Zhao CX, Luo SS, protocol for a randomized placebo controlled trial. BMJ
Wang XL, et al. High prevalence of developmental delay Open. 2017;7(8):016434.
among children under three years of age in poverty- 24- Basak S, Srimani S, Dey T. Knowledge and skills of
stricken areas of China. Public Health. auxiliary nurse and midwives (ANMS) on identification
2015;129(12):1610-7. of birth defects, developmental delays and disabilities
36- Aghajani T, Vakil JR, Mustafayev M. The effect of among preschool children in West Bengal. Malays J Med
playing on children’s social skills (case of study: Sci, 2020;4(3):35-41.
Preschool children in Tehran). J Iran Soc Dev Stud. 25- Rashidian A, Karimi-Shahanjarini A, Khosravi A, Elahi
2014;6(3):97-104. [Persian] E, Beheshtian M, Shakibazadeh E, et al. Iran's multiple
37- Safadi RR, Ahmad M, Nassar OS, Alashhab SA, Abdel indicator demographic and health survey-2010: Study
Kader R, Amre HM. Jordanian mothers' knowledge of protocol. Int J Prev Med. 2014;5(5):632-42.
infants' childrearing and developmental milestones. Int 26- Karami K, Abbasi L, Moridi F, Fallah F, Bayat Z,
Nurs Rev. 2016;63(1):50-9. Pourvakhshoori N. Evaluation criteria and factors
38- Perez D. Adults’ knowledge of child development and associated with the development of one year old children
child guidance [dissertation]. San Bernardino: CSUSB; in Khorramabad. J Pediatr Nurs. 2015;1(3):57-64.
2017. [Persian]
39- Rehman AU, Kazmi SF, Munir F. Mothers’ knowledge 27- Soltani M, Razavi Ardekani SM, Erami A, Eskandari
about child development. Pakistan Pediatr J. Kootahi Z, Yazdani N. Study of factors associated with
2016;40(3):176-81. developmental delay in low birth weight infants
40- Scarzello D, Arace A, Prino LE. Parental practices of admitted to the neonatal intensive care unit. Razi J Med
Italian mothers and fathers during early infancy: The Sci. 2017;24(158):1-9. [Persian]
role of knowledge about parenting and child 28- Gupta SK, Bansal D, Malhi P, Das R. Developmental
development. Infant Behav Dev. 2016;44:133-43. profile in children with iron deficiency anemia and its
41- Zellman GL, Karam R, Perlman M. Predicting child changes after therapeutic iron supplementation. Indian J
development knowledge and engagement of Moroccan Pediatr. 2010;77(4):375-9.
parents. Near Middle East J Res Educ. 2014;5:4-17. 29- Pala E, Erguven M, Guven S, Erdogan M, Balta T.
42- Habibi E, Sajedi F, Malek Afzali H, Hatamizadeh N, Psychomotor development in children with iron
Shahshahanipour S, Glascoe FP. Early childhood deficiency and iron-deficiency anemia. Food Nutr Bull.
development and Iranian parents' knowledge: A 2010;31(3):431-5.
qualitative study. Int J Prev Med. 2017;8:84. 30- Sidrak S, Yoong T, Woolfenden S. Iron deficiency in

Journal of Education and Community Health Volume 7, Issue 4, Fall 2020