· τ ° υ Ρκ ,α

»
• Ελλάδητην»κή της «ΝΛ>>
. Η σ τρ α τπ ν ^ ' ο τ,έ ς

• n ^ ° ? nc
σ τ ή ρ ιξ η ς

. Η κ »ν α σ η μ ? . * β

• *

• • • • • • t ·
• • • • •
• • • • • •
• • • • • f
• « • • 0 0

• • • • 0
» • • • •
• • • » «
• / /S (
/ vy. *
i • • • Π »
• • • • • / * -3t
/ I I , ,
■ / r t * J^ ,
■■ 4 ^ ' £ i h /> '
 I « iv i

«Εις την οδόν ΜΗΤΣΟΣ

των Φιλελλήνων» —
τΑΛϋΐΑΝΔΡΘΓΙ ΟΥΔΟΣ
του Ανδρέα Εμπειρικού ΡΑΛΦ ΜΙΛΙΜΠΑΝΤ
Το κράτος στην Μια συνάντηση*
Μία ανάγνωση Σεφέρης-Μακρυγιάννης
καπιταλιστική κοινωνία
ΜΝΤΧΟΣ Λ\ΕΐΑΝΑΡΟΠΟΤΛΟΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΑΓΤΤΠΟ

ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ
ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΟΥ
Μ. Ζ. ΚΟΠΙΔΑΚΗ Περί Μυστικής Θεολογίας
«Αριάδνη» Εισαγωγή: ΑΟ ΥΤ ΑΛΤΟΥΣΕΡ Μ Η ΤΣΟ Σ.
μια σπουδή στον ερωτικό Vladimir Lossky Στοιχεία αυτοκριτικής ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ
Σεφέρη ΑΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ Φύλλα-φτερά
Τα παλιά αθηναϊκά σπίτια
ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ Μ Η ΤΣΟ Σ ΑΛΕΞΛΝΔΡΟΠΟΤΛΟΣ

ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΟΥ
ΠΕΡΙ ΜΥΣΤΙΚΗΣ ΑΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ
ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ
φύλλα-φτερά

%
Y. Jÿ !
riOATTrnok. i'jhi
•-'-ΓΤΤΪ^ * * * *
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΛΥΤΤΠΟ

ΠΡΟΚΛΟΥ
Δ. I. ΙΑΚΩΒ ΠΙΕΤΡΟ ΙΝΓΚΡΑΟ ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ ΪΚΑ ΣΠΙΤΙΑ
Στοιχείωσις θεολογική ΠΕΤΡΟΥ ΜΑΡΤΙΝΙΔΗ
Η αρχαιογνωσία του Η κρίση και
Εισαγωγή: E.R. Dodds Συνηγορία της
Οδυσσέα Ελύτη ο τρίτος δρόμος
πα ραλογοτεχνίας

ΓΙΑΝΝΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
ΠΡΟΚΛΟΥ Η άλλη επταετία
ΣΤΟΙΧΕΙΩΣΙΣ
ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ
ΕΙΣΑΓΩΓ Λ
Ε K DODDS

ΦίνοΣΟΦΟΪ \ .I..L
ΠΟΛΤΤΠΙΟ^ 1982 ηηρος ,

συνηγορία >
της παραλογοτεχνίας
ΑΛΕΞ. ΑΡΓΥΡΙΟΥ CHARLES KAHN
Γ. ΙΩΑΝΝΟΥ Ο Αναξίμανδρος και οι ΝΙΚΟΥ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑ
ΣΤΡ. ΤΣΙΡΚΑ Για τον Γκράμσι* μεταξύ ΔΗΜΗΤΡΗ ΨΥΧΟΓΙΟΥ
απαρχές της ελληνικής Μεροληπτική κατάθεση
NT. ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ κοσμολογίας Σαρτρ και Αλτουσέρ ΓΙΑΝΝΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Επτά κείμενα για τον Ο τρίτος δρόμος ΛΗΜΗΤΡΗΙ^ΊΎΧΟΠΟΙ
Νίκο Καββαδία
Μεροληπτική κατάθεση

Α Ν Α Ξ ΙΜ Α Ν Δ Ρ Ο Σ
ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑΣ
CHARLES */#I« ·.
KAHN

If P K IT D Ilf l-l Λ ΙΔ Π Ρ Υ Μ ΑΘΗΝΑ: «ΠΟΛΥΤΥΠΟ», Δεινοκράτους 131,τηλ. 72.29.237

K tIM I r I M I ü l A ü t Z M ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: «Μ. Κοτζιά και Σία», Τσιμισκή 78
 Περίοδος B'
• Χρόνος 12ος
• Τεύχος 281
Παρασκευή 15 Φεβρουάριου 1985
δρχ. 70
ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜ ΕΡΗ
ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ε Π ΙΘ Ε Ω Ρ Η Σ Η
Δ η μ ο χ ά ρ ο υ ς 60
115 21 Α Θ Η Ν Α
Τηλ: 72.32.713 - 72.32.819
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΧΡ. Κ Υ Ρ ΙΑ Ζ Η Σ
«Επιτροπές στήριξης της Α λλαγής»: Έ ­
ωλον το εγχείρημα ______________________
Ε Σ Σ Δ - Τουρκία: Αμοιβαίος σεβασμός
των Δυτικών συμφερόντων ____________
Π. Τ Ο Υ Χ Α Τ Σ Ε Φ Σ Κ Ι
Τα όρια των ελληνοσοβιετικών σχέσε­
ων _______________________________________
Δ. Κ. Μ ΙΧ Α Η Λ
Η στρατηγική φθορά από τη Νέα Δημο­
κρατία __________________________________
Μ. Τ Ρ Α Ν Τ Α Λ Λ ΙΔ Η
Συγκλίσεις και αποκλίσεις στην Αριστε­
ρά _______________________________________
ΣΤ. Κ Ο Υ Λ Ο Γ Λ Ο Υ
Ε Ν Α : Εκπαραθύρωσαν κανένα; _______
ΣΤ. Κ Ο Υ Λ Ο Γ Λ Ο Υ
Πελέκος ο αμετανόητος ______________
Α Ν Ν Υ Β ΙΤ Σ Ε Ν Τ Ζ Ο Υ
Κίνα σ’ αγαπούσα, μ’ ακούς; _________
ΤΟ Κ Α Ρ Ν Α Β Α Λ Ι ΤΟΥ ΤΥ- 23 37
Π Ο Υ ___________________________
Συνάντηση Προέδρου της Δημοκρατίας και
Πρωθυπουργού, ο ανταγωνισμός των υπερ-
δυνάμεων, ένα τροχαίο που πιθανόν να εί­
ναι και έγκλημα και μια σειρά από άλλα γε­
γονότα, όπως παρουσιάζονται και σχολιά­
ζονται από ένα φανταστικό (;) Τύπο
M A P I - Ε Λ ΙΖ Α Μ Π Ε Τ Α Ν Τ Μ Α Ν
Αριστερά και εθνολογία. Συνέντευξη
στον Ανδρέα Βελισσαρόπουλο ___ ___
Π Α Ν Α Γ ΙΩ Τ Η Σ Ν Ο Υ Τ Σ Ο Σ
Ό σ α οι νόμοι κελεύουν _________________ 44
Μ Α Ρ ΙΩ Ρ Α Π Α Ν Α Κ Η
Με οδηγό το δημιουργικό μαρξισμό __
Μ Ο Ν ΙΜ Ε Σ Σ Τ Η Λ Ε Σ
Π Ο Λ ΙΤ ΙΚ Ο Δ Ε Κ Α Π Ε Ν Θ Η Μ Ε Ρ Ο
ΑΝΤΗΝΩΡ
«Ανήκουμε — ομνύω— στο ίδιο μπλ­
ο κ » ________________________;____________ 4
Α Ν Τ Ι Θ Ε Σ Ε Ι Σ _______________________________ 6
. Γ Ε Λ Ο ΙΟ Γ Ρ Α Φ ΙΕ Σ
Γ. ΙΩ Α Ν Ν Ο Υ ___________________________
Α Ν Δ . Π Ε Τ Ρ Ο Υ Λ Α Κ Η _________________
Ε Π ΙΣ Η Μ Α ΙΝ Ο Υ Μ Ε ___________________
Α Ν Α -Γ Ν Ω Σ Ε ΙΣ
Χ Ρ ΙΣ Τ ΙΝ Α Ν Τ Ο Υ Ν ΙΑ
«... Κείνο που με σώζει είναι που ονει­
ρεύομαι σαν τον Καραγκιόζη...» _______
Β ΙΒ Λ ΙΟ Π Α Ρ Ο Υ Σ ΙΑ Σ Η ___
Δ ΙΑ Λ Ο Γ Ο Σ ___________________________
Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΟΥ
ΟΙ ΣΤΗΛΕΣ αυτές —αλλά όχι. Έτσι κάπως αρχίσαμε πολλές φορές. Και έτσι,
ακριβώς, αρχίζει το άρθρο σε άλλες —τις «μασκαρεμένες» — σελίδες αυτού του
τεύχους· σελίδες που στήθηκαν λίγο σαν παιχνίδι, λίγο από αυτοπαρατήρηση και
διάθεση κριτικής και, πάντως, επικαλούνται το άλλοθι του καρναβαλιού.
ΝΑΙ, ΛΟΙΠΟΝ. Αυτές οι στήλες —όπως και οι παρόμοιες στον υπόλοιπο Τύπο—
σχολιάζουν την επικαιρότητα ή το γεγονός, τελοσπάντων, των ημερών. Ας
κάνουμε, όμως, ένα διάλειμμα. Τα γεγονότα τρέχουν καθημερινά, έτσι κι αλλιώς. Ο
Τύπος της ημέρας αναγράφει πλήθος πληροφοριών, αναλύσεων και σχολίων.
Όπως και ο αυριανός και όποιας άλλης ημέρας■και πάντως αυτής της
συγκεκριμένης που εσείς φυλλομετράτε αυτό το έντυπο. Ταξίδια του
πρωθυπουργού, κινητοποιήσεις, διεκδικητικοί αγώνες, πολιτικές ίντριγκες,
κλιματολογικές μεταβολές, πολιτιστικά συμβάντα, ποδοσφαιρικοί αγώνες, τροχαία
και εγκληματικές ενέργειες —ό,τι τελοσπάντων συνθέτει την καθημερινότητα γύρω
μας- πέρα από το στενό κύκλο της φιλικής ή οικογενειακής συναναστροφής■πέρα
από την ιδιωτική και ατομική μας ζωή. Όλα όσα συμβαίνουν και μας καθορίζουν,
όλα όσα διαμορφώνουν την προσωπικότητά μας και μας εγκαλούν να τηρήσουμε
9 μια στάση ζωής.
ΠΡΟΣ ΤΙ, όμως, όλες αυτές οι κοινοτοπίες; Απλούστατα, θέλουμε να σας
10 θυμήσουμε ότι και εμείς που παράγουμε αυτό το έντυπο είμαστε κοινωνικά άτομα
με τις τυπικές ιδιότητες που χαρακτηρίζουν το Ρωμιό του 1985. Μόνο που, όταν
λειτουργούμε μέσω αυτού του εντύπου υποχρεωτικά αποδεχόμαστε το ρόλο του
11
« κοινωνικού λειτουργού» πιο εμφαντικά■θέλοντας ή μη, οφείλουμε να παίζουμε το
ρόλο του « συμβούλου», που επηρεάζει τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης-
12 γινόμαστε αποτιμητές των τεκταινομένων. Συχνά - πυκνά παίρνουμε σοβαρά το
ρόλο μας, κάποτε πάλι με χιούμορ και με αίσθηση του μέτρου. Πάντως, είμαστε
υποχρεωμένοι, από τα πράγματα, να δουλέψουμε, όσο μπορούμε, πιο σωστά.
14 ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ της σύγχρονης ζωής ορίζει τους ρόλους όλων μας. Όμως, το
αιτούμενο είναι να διαρρήξουμε τα όρια των ρόλων μας, να υπερβούμε τους
16
ετεροκαθορισμούς και να κυκλοφορούμε —χωρίς επιτήδευση και προσποίηση—
18 έτσι καθώς αρμόζει σε όντα με βούληση και γνώση, με χυμούς ζωής. Δύσκολα
πράγματα. Πώς να τα βγάλεις πέρα, πώς να παίξεις ανοιχτά το παιχνίδι της
20 πολιτικής συναλλαγής και της κοινωνικότητας στην ανειρήνευτη και αμείλικτη
καθημερινή συμβατικότητα;
ΕΤΣΙ, ανακαλύφθηκε η αλήθεια του Καρναβαλιού. Γιατί στον καθημερινό
καρνάβαλο φοράμε όλοι τις μάσκες μας —ή τελοσπάντων μας θυμίζουν κάθε πρωί,
αμέσως μόλις ξυπνήσουμε, ότι στο βεστιβάριο μάς περιμένει η μάσκα μας.
Τρέχουμε, τη φοράμε και αρχίζουμε το αλισβερίσι της ζωής. Που είναι αλισβερίσι
με την έννοια της μικρομπακαλικής συναλλαγής και καθόλου με την έννοια της
ανταπόδοσης. Συναλλασσόμαστε, δεν ανταλλάσουμε. Έχουμε ολότελα
ενσωματωθεί και έχουμε ολοκληρωτικά μπλεχτεί στα δίχτυα μιας κοινωνίας που
κυριαρχείται από την επιτήδευση και το θέαμα. Τα κυρίαρχα φαινόμενα της
πολιτικής μας ζωής μάς δίνουν το «καλό παράδειγμα», όλοι εκείνοι οι περιώνυμοι
παράγοντες —κοινωνικοί και οικονομικοί. Όλοι οι εξουσιαστικοί μηχανισμοί και οι
σοφοί συμβουλάτορες που κανοναρχούν τους όρους και τους ρυθμούς της ζωής
36 μας, αγνοώντας και προσβάλλοντας την προσωπικότητά μας.
ΚΙ ΕΜΕΙΣ, λοιπόν, τι κάνουμε; Σήμερα, θέλουμε κι εμείς, με την «ευκαιρία» του
καρναβαλιού, να φορέσουμε την άλλη μάσκα, εκείνη την ανέμελη και να
σαρκάσουμε με ύφος σκωπτικό ό,τι είναι άξιο να περιγελαστεί: τη σοβαροφάνεια
46
των εξουσιαστών και το μασκάρεμα των υποκριτών. Δεν είναι κανείς έξω από το
παιχνίδι· ούτε εμείς που εμφανιζόμαστε τόσο σοβαροί όσο και οι εξουσιαστές. Γι’
22
49
45
50
51
54
 Τ Α ΕΛΛΗΝΟ - ΣΟΒΙΕΤΙΚΑ, μπερδεύτηκαν, ξαφνικά, με τα
ελληνο - αμερικανικά... Και ενώ ο πρωθυπουργός κ. Α. Πα-
πανδρέου βρισκόταν ακόμα στη Μόσχα και υπόγραφε συμφω-
νίες —για τις οδικές μεταφορές ή για τη μεταφορά των συντά­
ξεων των πολιτικών προσφύγων— ο ελληνικός Τύπος έδινε εξί­
σου έμφαση σε μια συνέντευξη του πρωθυπουργού, στους
«Νιου Γιορκ Τάιμς», 48 μόλις ώρες πριν από την αναχώρησή
του για τη Σοβιετική Ένωση.
ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ για τη συνέντευξη, ήταν απόλυτα δικαιο­
λογημένο.
ΠΡΩΤΟ, γιατί ο Α. Παπανδρέου αποσαφήνιζε ότι πηγαίνει
στη Μόσχα σαν εκπρόσωπος του δυτικού κόσμου... « Η Σοβιε­
τική ηγεσία —είπε— θα με δεχθεί σαν μέλος του δυτικού στρα­
τοπέδου».
ΔΕΥΤΕΡΟ, γιατί προανάγγελνε ότι δεν θα επισκεφθεί το
μαυσωλείο του Αένιν, « πράγμα που είναι υποχρεωτικό για κεί­
νους που θεωρούνται προσκείμενοι στη Μ όσχα ». ( Αρα, εγώ ο
Παπανδρέου Ανδρέας του Γεωργίου, δέον να μη θεωρηθώ
« προσκείμε νος »... ).
ΤΡΙΤΟ — και σημαντικότερο— γιατί χαρακτήριζε τις όποιες
διαφορές του με τις ΗΠΑ, σαν «καυγαδάκια» (squabbles) με­
ταξύ φίλων... «Είναι αλήθεια —είπε— ότι έχουμε επικρίνει πε­
ρισσότερες φορές την αμερικανική πολιτική, παρά τη σοβιετική,
αλλά αυτό συμβαίνει ακριβώς επειδή είμαστε μέλη του ίδιου
μπλοκ. Πρόκειται για καυγαδάκι μέσα στους κόλπους του ίδιου
μπλοκ».
Στην περιοχή της αυτοκριτικής...
Α Δ Δ Α , ΣΤΗ συνέντευξή του στους «Νιου Γιορκ Τάιμς», ο
πρωθυπουργός δεν σταμάτησε εκεί. Προχώρησε και στην πε­
ριοχή της αυτοκριτικής, όσο και αν ο ίδιος απαγόρευσε, στους
βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, την κριτική και αυτοκριτική (προπαν­
τός την κριτική...), μια και το 1985 είναι έτος εκλογών και, συ­
νεπώς, δεν έχουν θέση η γκρίνια και η βαβούρα! Μιλώντας,
λοιπόν, στον Henry Kamm, τον απεσταλμένο των «Νιου Γιορκ
Τάιμς», ο Α. Παπανδρέου παραδέχθηκε ότι ορισμένα από τα
σχόλιά του για διεθνή θέματα, που εξόργισαν τις ΗΠΑ, ήσαν,
πράγματι, « υπερβολικά» ή «μπορούσαν να παρερμηνευθούν»...
Επί παραδείγματι, τα όσα είχε αναφέρει περί « κατασκοπευτι­
κού» νοτιοκορεατικού αεροπλάνου, «χ ω ρ ίς να έχω αποδείξεις
για να στηρίξω τις υποψίες μου», ήταν, οπωσδήποτε, μια υπερ­
βολή. «Α υ τό, το παραδέχομαι. Δεν λέώ ότι είμαι αλάθητος»...
Και επειδή μόνον ο «Θ εός των πνευμάτων και πάσης σαρκός»
είναι αλάθητος και αναμάρτητος, ο πρωθυπουργός αναγνώρι­
σε και κάποια άλλα λάθη του: Τα όσα είπε λ.χ., τον περασμένο
Οκτοιβριο, επιστρεφοντας από την Πολωνία, ότι, δηλαδή, ο
Γιαρουζέλσκι είναι « πατριώτης», ενώ η «Αλληλεγγύη» είναι
«αρνητική και επικίνδυνη», δεν ήσαν διατυπώσεις ιδιαίτερα ευ­
τυχείς, εφόσον θα μπορούσαν να ερμηνευθούν σαν συνηγορία
υπέρ του στρατιωτικού νόμου, ενώ ο ίδιος αντιτίθεται στον
στρατιωτικό νόμο, κ.ά.
Κ υκλο φ ο ρεί ο 20ος Τόμος το υ Α Ν Τ Ι
που π ε ρ ιλ α μ β ά ν ε ι τα τ ε ύ χ η τ ο υ Α ' ε ξ α μ ή ν ο υ 1984 (251-264)
I 4
Α Λ Λ Α Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ, πέρα από τους στόχους της —ο
ανταποκριτής της «Α υ γή ς» στη Νέα Υόρκη, Αλέξης Παπαχε-
λάς, μετέδωσε ήδη ότι πρόκειται για μια γενικότερη στροφή
της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής... — περιείχε και ορισμέ­
νες πληροφορίες. Η πρώτη από αυτές, είναι η συμφωνία που ε­
πιτεύχθηκε, ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τον στρα­
τηγό Ρότζερς, για να « ε π ι σ κ ε υ α σ θ ο ύ ν » οι χώροι
στους οποίους φυλάσσονται τα αμερικανικά πυρηνικά όπλα...
Η πληροφορία είναι σημαντική, κατά τούτο: Επιστρέφοντας α­
πό το Νέο Δελχί, ο Α. Παπανδρέου είχε δηλώσει ότι «δεν πρό­
κειται να δεχθούμε α ν α ν έ ω σ η τω ν χώ ρω ν στους οποίους
φυλάσσονται τα όπλα αυτά, κάτι το οποίο μας εζητήθή». Τώρα,
διευκρινίζεται ότι οι χώροι αυτοί, απλώς θα « επισκευασθούν»,
αλλά δεν θα... «ανανεωθούν»!
Η Α Δ Α Η πληροφορία, σχετίζεται με τους λόγους για τους ο­
ποίους η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε δεχθεί την εγκατάστα­
ση, «για αόριστο χ ρ ό ν ο » τω ν αμερικανικών βάσεων, στο έδα­
φος μας. Και δεν δεχθήκαμε, γιατί, σε περίπτωση πολέμου, η
Ελλάδα θα ήταν «πιθανός σ τό χ ο ς». Τώρα, όμως —εξηγεί ο Α.
Παπανδρέου στον Χένρυ Καμμ— «αυτή η πιθανότητα μειώνε­
ται με το πέρασμα του χρόνου, αφού ο «πυρηνικός χειμώνας» θα
μας εξαφανίσει όλους, ανεξάρτητα από το αν βομβαρδιστούμε ή
ό χι». Συνεπώς.... Αυτό το «σ υ ν ε π ώ ς » αφήνεται στην κρίση του
αναγνώστη. Τέλος, μια τρίτη πληροφορία, όπως καταγράφε­
ται στην ίδια πάντοτε συνέντευξη, σχετίζεται με την έκρηξη
στο «Μπόμπυ’ ς Μ παρ» της Γλυφάδας. Η έκρηξη αυτή, λοι­
πόν, που, μεταξύ άλλων, είχε προκαλέσει την οργή του Κά-
σπαρ Ουάινμπεργκερ, του υπουργού Αμυνας τω ν ΗΠΑ, δεν έ­
χει σχέση ούτε με τον αντιαμερικανισμό, ούτε με την αποτυχία
της συνάντησης κορυφής Κυπριανού - Ντενκτάς, στη Νέα Υ­
όρκη (άρα δεν ενέχεται κανείς Κύπριος...) αλλά είναι μάλλον
«πράξη εκδίκησης από τον υπόκοσμο, πιθανόν σχετική με ναρ­
κωτικά».
Το «μήνυμα» του Χάας
ΤΟ «Τ Α Τ Μ ΙΝ Γ Κ » της συνέντευξης δεν ήταν τυχαίο. Η συ­
νέντευξη δόθηκε, στην Αθήνα, το Σάββατο 9 Φεβρουάριου.
Αλλά, 24 ώρες πριν, ο ειδικός σύμβουλος του Σταίητ Ντηπάρ-
τμεντ Ρίτσαρντ Χάας, μιλώντας στο συνέδριο της ΑΧΕΠ Α, εί­
χε αναφερθεί στα ίδια, ακριβώς, θέματα, στα οποία αναφέρθη­
κε — μια μέρα αργότερα— και ο Α. Παπανδρέου: «Είναι σκλη­
ρές και αδικαιολόγητες οι επιθέσεις που απευθύνει εναντίον των
ΗΠΑ, η ελληνική κυβέρνηση... Δεν πιστεύουμε ότι δηλώσεις ε­
νός συμμάχου που αποκαλεί τις ΗΠΑ «μ ητρόπολη του ιμπερια­
λισμού» και ουσιαστικά εξωραΐζει τη Σοβιετική Ενωση, είναι
συνεπείς με το πνεύμα της ατλαντικής συμμαχίας... Ούτε μπο­
ρούμε να κατανοήσουμε γιατί ένας φίλος κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι
έβαλαν σε κίνδυνο τις ζω ές εκατοντάδων αθώων γυναικών και
παιδιών, που επέβαιναν του νοτιοκορεατικού αεροπλάνου, που
κατέρριψε η Σοβιετική Ενωση... Αλλά και προκλητικές δηλώ­
σεις της ελληνικής Κυβέρνησης, που αμφισβητούν τα κίνητρα
της υποστήριξης που παρέχουν οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, στην
«Α λλη λεγγύη», το μόνο που κάνουν είναι να διασύρουν τους
σκοπούς, που όλοι συμμεριζόμαστε...
Α Λ Λ Α , ΙΣΩΣ, το πλέον ενδιαφέρον στοιχείο, είναι ότι και
στην ομιλία του Ρίτσαρντ Χάας, υπήρχαν στοιχεία «α υτοκριτι­
κ ή ς» — αμερικανικής αυτοκριτικής: « Έχουμε κάνει και μεις
σφάλματα. Δεν είμαστε υπεράνω κριτικής. Διαφορές απόψεων,
πρέπει ν' αναμένονται μεταξύ δημοκρατικών συμμάχων, με ανε­
ξάρτητες απόψεις... Αλλά πρέπει να υπάρχουν όρια. Για μας, οι
διαφορές αυτές είναι παρόμοιες με τις διαφορές που υπάρχουν
σε μια οικογένεια», κτλ.
Ο Π ΡΩ Θ ΥΠ Ο ΥΡΓΟ Σ δεν είχε δυσχέρειες να «συλλάβει» α­
μέσως το «μήνυμα» Χάας και ν’ απαντήσει ανάλογα: «Α υ το ­
κριτικ ή » οι Αμερικανοί, «α υτοκριτική » και μεις... Αναφορά
στο πολωνικό και στο κορεατικό οι Αμερικανοί, αναφορά και
μεις, και, μάλιστα, με θέσεις δ ι ο ρ θ ω τ ι κ έ ς . Οσο για
την άποψη τω ν Αμερικανών ότι, τάχα, «εξω ρα ΐζουμ ε» τη Σο­
βιετική Ένωση, απμντούμε με συγκεκριμένα επιχειρήματα:
Στη Μόσχα πήγαμε σαν εκπρόσωποι του δυτικού κόσμου. Και
δεν καταθέσαμε στεφάνι στο μαυσωλείο του Λένιν, όπως κά­
νουν οι άνθρωποι τω ν Σοβιετικών. Συνεπώς...
Δ Υ Ο ΜΕΡΕΣ μετά τη συνέντευξη — και αφού, στο μεταξύ, ο
πρωθυπουργός βρισκόταν στη Μόσχα— παρακλήθηκε ο επί­
σημος πλέον εκπρόσωπος του Σταίητ Ντηπάρτμεντ, να σχο­
λιάσει τη συνέντευξη Παπανδρέου στους .«Νιου Γιορκ Τάιμς»: ge deal», μια και το Αιγαίο χύνεται στις κυπριακές θάλασσες
«Π ώ ς εκτιμάτε την πρόσφατη συνέντευξη του Έλληνα πρωθυ­
και τη Μεσόγειο...
πουργού, με την οποία έπιχειρείται μια περισσότερο διαλλακτι­ Η ΣΥΛ ΛΟ ΓΙΣΤΙΚ Η αυτή, δεν είναι ούτε « αντιαμερικανική»,
κή προσέγγιση σε θέματα που, στο παρελθόν, είχαν προκαλέσει ούτε αυθαίρετη. Ό σοι, άλλωστε, παρακολούθησαν την πρό­
ένταση»; Και εκείνος —ο επίσημος εκπρόσωπος...— απάντη­
σφατη κρίση Οτις γραμμές της ΑΧΕΠΑ, ξέρουν ότι πίσω από
σε λέγοντας ότι ναι μεν οι ΗΠ Α επιθυμούν να έχουν τις «καλύ­ τις θέσεις του Κλ. Ζαμπέτη (του προέδρου της) και των οπα­
τερες δυνατές σχέσεις με την ελληνική κυβέρνηση», πλην «υ ­
δών του, βρίσκονται υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι του Σταί­
πάρχουν διαφορές και αντιθέσεις με τις κατά καιρούς δηλώσεις
ητ Ντηπάρτμεντ και του Πενταγώνου. Ά λ λ ω σ τε οι «θέσεις
του κ. Παπανδρέου»...
Ζαμπέτη», φωνάζουν από μακρυά, σε ό,τι αφορά την πηγή έμ­
πνευσής τους. Οι « θέσεις» δημοσιεύθηκαν στους «Νιου Γιορκ
Π ώ ς θα «απαλειφθούν» οι διαφορές Τάιμς» και συνοψίζονται: Στήριξη από το ελληνικό λόμπυ, της
πρότασης Ρέηγκαν σε ό,τι αφορά to ύψος της αμερικανικής
στρατιωτικής βοήθειας προς την Τουρκία— Γενικότερο «π α­
ΜΕΡΙΚΟΙ χαρακτήρισαν τη δήλωση του Σταίητ Ντηπάρ­ κέτο λύσεων», που θα περιλαμβάνει Κυπριακό και Αιγαίο — Σε
τμεντ « σιβυλλική», ενώ άλλοι (όπως η «Καθημερινή»), έγρα­ αντάλλαγμα, θετική αμερικανική παρέμβαση, για άμεση λύση
ψαν για «ψυχρή αντίδραση της Ουάσιγκτον» στις διορθωτικές του Κυπριακού και συγκρότηση ειδικού ταμείου βοήθειας για
θέσεις του Α. Παπανδρέου... Η δήλωση, ωστόσο, αφήνει σα­ την Κύπρο.
φώς να νοηθεί ότι υπάρχει ένα θέμα « απάλειψης των διαφο­ Α Α Α Α Η ΚΥΠΡΟΣ και το Αιγαίο, ήσαν, επίσης, δυο από τα
ρ ώ ν » που εμφιλοχωρούν ανάμεσα στις Η Π Α και την Ελλάδα. θέματα που συζήτησαν οι Α. Παπανδρέου και Ν. Τίχονωφ στη
Μόνο που η απάλειψη αυτή, είναι θέμα που αφορά την ελληνι­ Μόσχα. Και ως προς το Κυπριακό, ο Σοβιετικός πρωθυπουρ­
κή κυβέρνηση. Με άλλα λόγια: γός δεν είχε αναστολές, για να επαναλάβει ότι η ΕΣΣΔ υποστη­
Βεβαίως εμείς (οι καλοί Αμερικανοί...) εκτιμούμε τις « διορ­ ρίζει «τη ν ανεξαρτησία, κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της
θωτικές τοποθετήσεις» του Α. Παπανδρέου, όπως εκτιμούμε Κυπριακής Δημοκρατίας», ότι σέβεται το αδέσμευτο καθεστώς
ότι παραμένετε στο ΝΑΤΟ, διατηρείτε αμερικανικές βάσεις της και ότι όροι για μια δίκαιη και σταθερή λύση, είναι η απο­
στο έδαφος σας, δεχθήκατε την εγκατάσταση ιπτάμενων ραν­ χώρηση των ξένων στρατευμάτων, η κατάργηση των ξένων
τάρ στην Πρέβεζα, προκρίνατε τα F-16 για την αγορά του αιώ­ βάσεων (για να μην ξεχνάμε και τους Άγγλους...) και η κατά-
να και είσθε έτοιμοι να ανανεώσετε τη συμφωνία για την «Φ ω ­ παυστη των ξένων επεμβάσεων. Ό σ ο για το Αιγαίο, δεν είναι
νή της Αμερικής»... γνωστό αν θα υπάρξει — οι γραμμές αυτές σύρονται Τετάρτη
ΠΛΗ Ν, Ο ΛΑ αυτά, δεν φτάνουν. Πρέπει να επιδείξετε «σ υ - βράδι— οποιαδήποτε αναφορά στο κοινό ελληνοσοβιετικο α­
ναντίληψη» σε ό,τι αφορά τις γενικότερες ανάγκες της συμμα- νακοινωθέν... Το μόνο γνιοστό — και απολύτως βέβαιο— είναι
χίας, στη γύρω περιοχή... Πρέπει να βοηθήσετε στην αποκατά­ η λογοκρισία που άσκησε η «Π ράβδα», στο κείμενο της αντι­
σταση της ενότητας της νοτιοανατολικής πτέρυγας του Ν Α ­ φώνησης Παπανδρέου και, ειδικά, στο σημείο όπου ο Έλλη­
ΤΟ, να αναθεωρήσετε το αμυντικό σας δόγμα, να προωθήσετε νας πρωθυπουργός μιλούσε για την επιδκοξη της Τουρκίας να
την ίδρυση του στρατηγείου της Λάρισας, και, προπαντός, να « επεκτείνει τον έλεγχό της σε τμήματα του ελληνικού εθνικού
παυσετε να παρεμβάλλετε — μέσω του ελληνικού λόμπυ, στο χώ ρου»...
Κογκρέσο— εμπόδια σε ό,τι αφορά την ελεύθερη ροή της αμε­ ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Φίλος ο Α. Παπανδρέου και η Ελλάδα, αλλά,
ρικανικής στρατιωτικής βοήθειας προς την Τουρκία. Ό σ ο για επίσης φίλος ο Εβρέν και η Άγκυρα. Και, φυσικά, φιλτάτη η
το Κυπριακό — και μεις οι καλοί Αμερικανοί είμαστε έτοιμοι .λογοκρισία... Η «Π ράβδα» — που στα ελληνικά, για όσους δεν
να βοηθήσουμε...— θα λυθεί μόνο με «αμοιβαίες υποχωρή­ το ξέρουν θα πει «Α λήθεια»— δημοσιεύει και αυτή, μόνον «ό , τι
σεις», όχι μόνο μεταξύ Κυπριανού και Ντενκτάς, αλλά και με­ συμφέρει στο λαό»...
ταξύ Αθήνας και Άγκυρας, στα πλαίσια του γνωστού «packa­ ΑΝΤΗΝΩΡ

5
 μαλότητας, αλλά και τμήματος — τουλάχιστον— , της δικής
του παράταξης.
Με αρχηγό όμως τον κ. Μητσοτακη, ακόμα και πραγματικά
αηδόνια, φωνή κόρακος θα έβγαζαν. Γιατί να γλυτώσει απ’ αυ­
τί) το κλίμα και ο κ. Στεφανόπουλος;

Το «αηδόνι» της «Ν έας Δημοκρατίας», ο κ. Κωστής Στεφανό-
πουλος απέδειξε στην Κόρινθο πως μπορεί θαυμάσια να το παί­
ζει και κοράκι, και μάλιστα κατάμαυρο. Πολλά και απαράδε­
κτα είπε στο λόγο του ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της
« Ν Δ » . Στην προσπάθειά του να στήσει γέφυρες στους ψηφοφό­
ρους της ΕΠΕΝ έδειξε καθαρά ποιο αντίτιμο είναι έτοιμη να
καταβάλει η παράταξή του, δηλαδή την απελευθέρωση των
χουντικών.
Δεν αρκέστηκε όμως σ' αυτές του τις δηλώσεις ο κ. Στεφα-
νόπουλος. Προσπάθησε να μεταμφιέσει την πολιτική εναγκα­
λισμού της χούντας σε αναπόφευκτη ροή της Ιστορίας, λέγον­
τας πως θα υπάρξει παραγραφή, αντίστοιχη με εκείνη που συν-
τελέστηκε με το ΚΚΕ.
Μόνο η βαθιά αντικομμουνιστική παράδοση του κ. Στεφα-
νόπουλου μπορεί να επιτρέψει έναν τέτοιο παραλληλισμό, και
να δικαιολογήσει μια τέτοια γελοιότητα.
Κύριε Στεφανόπουλε, η Αριστερά δεν έτυχε κάποιας παρα­
γραφής η χάρης απ’ την παράταξή σας. Επιβλήθηκε στη δημο­
κρατική πολιτεία γιατί εν πολλοίς η Δημοκρατία που και εσείς
απολαμβάνεται οφείλει την ύπαρξή της στους αδιάλλειπτους
αγώνες της. Και όταν ακόμα η παράταξή σας με τη βία προ­
σπαθούσε να θέση την Αριστερά στο περιθώριο, ήταν οι σταθε­
ροί δεσμοί της Αριστεράς με τον λαό που την έφερναν διαρκώς
στο προσκήνιο.
Μόνο λοιπόν στο μυαλό του κ. Στεφανόπουλου, στις εκλε-
κτικές του συγγένειες και στις εκλογικές του σκοπιμότητες
μπορεί να υπάρξει οποιαδήποτε αναλογία ανάμεσα στην Αρι­
στερά και τη χούντα.
Οι «αξιωματικοί που βρίσκονται στις φυλακές» δεν είναι πο­
λίτες που υπέπεσαν σε κάποια παραπτώματα. Είναι ένας ε-
σμός πρακτόρων, βάναυσων βιαστών των λαϊκών ελευθεριών,
που βαρύνονται συνολικά και συλλογικά με την διαυγέστερη
εθνική προδοσία της ελληνικής ιστορίας, την προδοσία της
Κύπρου.
Εθνικά ανάξιοι, κοινωνικά περιφρονητέοι, πολιτικά από­
βλητοι, ηθικά υπόλογοι, ποινικά ελεγχόμενοι, οι άνθρωποι της
χούντας έτυχαν ήδη της μεγαλύτερης παραγραφής, ζώντας
στις φυλακές Κορυδαλλού μόνον κατά ένα τμήμα τους.
Και ο κ. Στεφανόπουλος καλύπτοντας την χούντα, υποπί­
πτει όχι απλώς σε βαρύ ολίσθημα έναντι της δημοκρατικής ο-
Η Π Ο Λ Ω Ν ΙΑ Ε Κ Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ ΙΖ Ε Τ Α Ι
Όλο και πληθαίνουν οι αποδείξεις πως η Πολωνία οδεύει σταθε­
ρά προς μια πρωτότυπη αυτοδιαχειριζόμενη σοσιαλιστική δημο­
κρατία. Η δίκη των δολοφόνων του Ποπιελούσκο, όχι απλώς δεν
έφτασε στα ανώτερα κλιμάκια, αλλά εξισορροπήθηκε με την α­
νακάλυψη από την εισαγγελική έδρα «ευθυνών» και για τον ίδιο
τον νεκρό ιερέα.
Και για να μην υπάρξει καμιά αμφιβολία για τις προθέσεις του
καθεστώτος, ο υπουργός θρησκευτικών υποθέσεων Άνταμ Αο-
πάικα δήλωσε πως ο « Ποπιελούσκο θα ’πρεπε να είχε φυλακιστεί
πριν δυο χρόνια και έτσι να είχε αποφευχθεί ο θάνατός του».
Προανήγγειλε δε νέες διώξεις 100 περίπου ιερέων, διευκρινί­
ζοντας όμως ότι δεν επίκειται γενικός διωγμός ιερωμένων στην
Πολωνία.
Έτσι, μέσα σ ’ αυτό το κλίμα άνθισης των δημοκρατικών ελευ­
θεριών στην Πολωνία, είναι να θαυμάζει κανείς την ανθεκτικότη-
τα και την επιμονή των αγωνιστών της «Αλληλεγγύης». Τελευ­
ταίο παράδειγμα η επιστροφή από το Παρίσι στην Πολωνία του
Ε. Μπλουμστάιν, του εξόριστου ηγέτη του συνδικάτου, που το
πραξικόπημα τον απέκλεισε στο εξωτερικό καθώς πραγματο­
ποιούσε εκείνες τις μέρες επίσκεψη στα γαλλικά συνδικάτα. 0
Μπλουμστάιν, που είχε μιλήσει και στην Ελλάδα σε μια εκδήλω­
ση αλληλεγγύης στο « Σπόρτινγκ» αποφάσισε λοιπόν να επιστρέ­
φει στην Πολωνία.
Μπήκε στο αεροπλάνο στο Παρίσι, όπου τον αποχαιρέτησαν
πολλοί Γάλλοι διανοούμενοι της Αριστεράς, έφτασε στη Βαρσο­
βία για να συλληφθεί αμέσως στο αεροδρόμιο και να φορτωθεί
βίαια στην πρώτη επόμενη πτήση πάλι για το Παρίσι.
Το γεγονός αυτό αποκρύφτηκε κανονικά στα πολωνικά μέσα ε­
νημέρωσης έως ότου παρουσιάστηκε με τον πιο εκπληκτικό τρό­
πο. Ο Μπλουμστάιν επικοινώνισε τηλεφωνικά απ’ το Παρίσι με
τον Κουρόν, τον ενημέρωσε για τα όσα συνέβησαν και ανταλλά-
ξαν κάποιες εκτιμήσεις.
Ξαφνικά λοιπόν, στην πολωνική τηλεόραση εμφανίζεται η εί­
δηση για τον Μπλουμστάιν με ταυτόχρονη παρουσίαση αποσπα­
σμάτων του τηλεφωνήματος των δυο στελεχών της «Αλληλεγγύ­
ης», ως απόδειξη φυσικά των σατανικών συνωμοτικών σκοπών
του συνδικάτου.
Τέτοιο κυνισμό δικτατορίας είναι γεγονός ότι σπάνια συναντά
κανείς στα χρονικά παρόμοιων καθεστώτων.
Αλλά υποθέτουμε πως στην Πολωνία, στα πλαίσια ακριβώς ε­
νός αυτοδιαχειριζόμενου μοντέλου σοσιαλιστικής δικτατορίας,
η μυστική αστυνομία υπακούει στο σύνθημα «όλη η αλήθεια στο
λαό», γ ι’ αυτό φροντίζει να μην κρύβει καθόλου τις μεθόδους
της και το απεχθές πρόσωπό της.

και το « Έ θ ν ο ς » «Εθνικό Μ έτω π ο» στην Κύπρο

Ε λλη νοαμ ερικ α νικά
Οι ελληνοαμερικάνικες σχέσεις
αν πιστέψει κανείς τον κ. Καψή
είναι οι αλλεπάλληλες ταπεινώ­
σεις μιας υπερδύναμης απο μια
περήφανη και ανεξάρτητη κυβέρ­
νηση. Α ν πιστέψει τον κ. Μ ητσο-
τάκη είναι στο χαμηλότερο δυνα­
τό σημείο χάρη στον αντιαμερι-
κανισμό του Π Α Σ Ο Κ και το φι­
λοσοβιετικό του φλερτ. Αν πιστέ­
ψει τον κ. Φλωράκη βρισκόμα­
στε μπροστά σε αλλεπάλληλες
προσχωρήσεις της κυβέρνησης
στον Ατλαντισμό.
Οι Αμερικάνοι βέβαια θα χουν
τις δικές τους εγκυρότερες εκτι­
μήσεις, εκτιμήσεις φυσικά με τις
αποχρώσεις τους. Ετσι, το Στέιτ
Ντιπάρτμεντ το παίζει «κ α λ ό »
και «ψύχραιμο», ενώ το ρόλο του
«κ α κ ο ύ » τον έχει αναλάβει ο κ.
Γουαινμπέργκερ.
Και οι δύο συμφωνουν ότι «επί
της ουσίας» η ελληνική κυβέρνη­
ση δεν έχει απειλήσει τα αμερι­
κανικά συμφέροντα στην περιο­
χή — υπό ορισμένες μάλιστα
προϋποθέσεις τα ευνοεί. Απλοκ
σε κάποιες πλευρές της πολιτι­
κής της, η έλλειψη προσαρμογής
ή μια σχετική ανεξαρτοποίηση
της ελληνικής κυβέρνησης προ-
καλεί την «ο ρ γή » του κ. Ουαίν-
μπέργκερ, που προφανώς επεν­
δύεται σε κάποιες τακτικές
προσδοκίες.
Σ ' αυτό το κλίμα λοιπόν είναι
ακατανόητο ελληνικές εφημερί­
δες — και μάλιστα της « Α λ λ α ­
γή ς»— να επιδείχνουν τέτοια α-
νευθυνότητα όπως το «Έ θ ν ο ς »,
στην περίπτωση της έκρηξης στο
μπαρ της Γλυφάδας. Θυμίζουμε
τον ολοσέλιδο τίτλο «Ε Κ Δ ΙΚ Η ­
Σ Η », όπου, ούτε λίγο ούτε πολύ,
υποστηριζόταν πως η βόμβα το­
ποθετήθηκε από Κύπριους, για
να εκδικηθούν τον αμερικανικό
ιμπεριαλισμό κτλ.
Πέρα από το γεγονός ότι σε τέ­
τοιου τύπου μπαρ όλα είναι πιθα­
νά (από ξεκαθάρισμα στον υπό­
κοσμο μέχρι διαμάχες καταστη­
ματαρχών κτλ.), μόνο και μόνο η
επανεμφάνιση του «Εθνικού Μ ε­
τώπου» θα έπρεπε να οδηγεί όχι
στην εκδίκηση αλλά στην προβο­
κάτσια. (Υπενθυμίζουμε πιος το
είναι η οργάνωση που έστησαν
κυρίως ο Ιωαννίδης, ο Παπαπο-
στόλου κτλ. από το '67 ως το '70
και πάνω της στηρίχθηκε η ΕΟ-
ΚΑ Β ).
Από όποια λοιπόν πλευρά αν ε­
ξετάσει κανείς το περιστατικό, η
πιο σαφής ενίσχυση των διάφο­
ρων Γουαινμπέργκερ είναι η υιο­
θέτηση παρόμοιων εκδοχών για
τέτοια συμβάντα. Εκτός βέβαια
αν υποθέσουμε ότι με τέτοιους τί­
τλους η εφημερίδα «πουλάει» ο­
πότε π ρ ά γ μ α τι βρισκόμαστε
μπροστά σε ένα ύψιστο εθνικό
συμφέρον που συμποσούται στην
απλή λέξη κέρδος, ανεξάρτητα
απ' το ποιος τελικά κερδίζει. Η
μήπως όχι και τόσο;
 Α ν η σ υ χ ίες για την Κ ύπ ρο
Ό λ ο και πιο δυσάρεστα εξελίσσεται το «εσωτερικό μέτωπο»
στην Κύπρο, όπως ακριβώς και η ίδια η κυπριακή υπόθεση. Α ­
πό ένα σημείο και πέρα μάλιστα, θα γίνεται όλο και πιο δύσκο­
λο να διαχωρίσεις τα «αντικειμενικά» προβλήματα του κυ­
πριακού από τις εσωτερικές συγκρούσεις, μιας και τα μεν θα
διαπλέκουν τα δε και αντίστροφα, με αξεδιάλυτο τρόπο.
Το σίγουρο είναι ότι η διαδικασία των συνομιλιών υπό τον κ.
Γκουεγιάρ, αν κατέληγε στην υπογραφή του προσχεδίου συμ­
φωνίας με τους όρους του Ν τενκτάς θα αποτελούσε το μεγαλύ­
τερο δώρο στις τουρκικές επιδιώξεις. Θα επρόκειτο για μια α­
πόλυτη νομιμοποίηση των τετελεσμένων της εισβολής και κα­
τοχής και θα έθετε οριστικά την Κύπρο υπό την κηδεμονία της
Τουρκίας ως το επόμενο βήμα της ολοκληρωτικής της κατά­
ληψης.
Συμφωνία λοιπόν χωρίς την αποχώρηση των τουρκικών
στρατευμάτων ως προϋπόθεση, είναι άλλη λέξη όχι για τον
συμβιβασμό αλλά για την υποταγή.
Είναι λοιπόν τραγικό αλλά δυστυχώς όχι ανεξήγητο to φαι­
νόμενο της απόλυτης τακτικής σύμπλευσης ΑΚΕΛ και ΔΗ Σ Υ.
Το μεν Δ Η Σ Υ θέλει τη συμφωνία για να επικυρωθεί η αμερικά­
νικη επικυριαρχία στο νησί, με την άρση των τελευταίων «εν-
δοσυμμαχικών εμποδίων» Ελλάδας και Τουρκίας. Το δε Α-
ΚΕΑ μέσω της συμφωνίας φαντάζεται ότι θα διευρύνει την ισχύ
του «ανεξάρτητου κυπριακού κράτους» έτσι ώστε να μην επι­
τρέψει με τους αγώνες του να χρησιμοποιηθεί το νησί ακόμα
περισσότερο για αμερικανονατοίκούς σκοπούς εις βάρος της
Σοβιετικής Ένωσης. (Κλασικό επιχείρημα του ΑΚΕΑ ότι σε έ­
να οποιοσδήποτε μορφής ενιαίο κυπριακό κράτος δεν θα είχε
κατασκευαστεί η βάση του Λευκονοικου στα κατεχόμενα, που
φαίνεται ότι θα αναπληρώσει τελικά το στρατηγικό κενό των
ΗΠΑ από το ξήλωμα της Χουήλας στη Λιβύη).
Ό π ω ς προκύπτει όμίος από τα ίδια τα πράγματα και οι δυο
οπτικές έχουν ένα μικρό «μειονέκτημα». Αγνοούν δηλαδή τα
συμφέροντα του ίδιου του ελληνισμού της Κύπρου. Αποσυνδέ­
ράδεκτων μεθοδεύσεων που επιστρατεύονται στη δίωξη των α-
ουν ριζικά και οριστικά το Κυπριακό ως πρόβλημα εθνικό από
φισοκολλητών, με πρόσφατη απόδειξη τα γεγονότα των μαζι­
τον κορμό του και το εντοπίζουν ως θέμα ενδοκοινοτικών χει­
κών συλλήψεων με την κλασική αβροφροσύνη της Αστυνο-
ρισμών, λες και ξαφνικά ο Ντενκτάς είναι τοπικός ηγέτης μιας
μιας.
διαφωνούσας μειοψηφίας «επι της διαδικασίας». Και τέλος, α­
Εχουμε επανειλημμένα τονίσει πως το ΠΑΣΟΚ με την όλη
φοπλίζουν αγωνιστικά τον κυπριακό ελληνισμό, επιχειριύντας
πολιτική του, στεριώνει μια τακτική, που σε περίπτωση επανό­
να μετατρέψουν τη σχετική οικονομική ευμάρεια του «θαύμα­
δου της Δεξιάς θα την εξοπλίσει με το τέλειο άλλοθι για μια ο­
τος 74-84», ως αγαθό προστατευόμενο μόνο από κάποιες «π α ­
λοκληρωτική καταστολή. Και αυτή η πρόβλεψη γίνεται ακόμα
ραχωρήσεις», μιας και όσα χάθηκαν, κατα κάποιο τρόπο έ­
πιο επικίνδυνη όταν το ΠΑΣΟΚ προλαβαίνει και μιμείται τη
χουν αναπληρωθεί.
Δεξιά στο ίδιο το πεδίο της καταστολής.
Σ ’ αυτό το κλίμα, όπου οι ηγεσίες των δυο μεγάλων κομμά­ Για να τεκμηριωθεί μια πολιτική «αντιρύπανσης» πρέπει να
των στην Κύπρο πιέζουν ανοιχτα για μια υπογραφή χωρίς ό­ υπάρξει ο πληρης εκδημοκρατισμός των μέσων μαζικής ενη-
ρους του «προσχεδίου συμφωνίας», αποφασιστικός είναι ο ρό­ μέριοσης και των δυνατοτήτων πολιτικής επικοινωνίας. Αν αυ­
λος της ελληνικής πλευράς. τές οι προϋποθέσεις δεν τηρούνται σε ένα καθεστώς μάλιστα
Ορθότατα ο κ. Παπανδρέου ενίσχυσε τον κ. Κυπριανού στην αστυνόμευσης, στην καλύτερη περίπτωση μπορούμε να απο-
άρνησή του. Αλλά το πέρασμα από την ηθική και πολιτική φανθούμε πως πράγματι ο «δρόμος προς την κόλαση» ξεκινάει
συμπαράσταση σε μια ολόπλευρη συμπαράταξη απαιτεί πολύ από καλές προθέσεις.
πιο ολοκληρωμένη και σχεδιασμένη στρατηγική που πρέπει
μάλιστα να τεθεί τάχιστα σε εφαρμογή.
ΟΙ ΚΥΝΗΓΟΙ
Αλλιώς πραγματικά, μόνο ανησυχία μπορεί να υπάρξει για
Ο Γεωργαλάς (ναι ο « θεωρητικός» της 21ης Απριλίου) στο σύγ­
τις δυνητικές εξελίξεις του κυπριακού. γραμμά του « Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ: τεχνική της αγωγής των μαζών»
ανέλυε ότι οι εκατοντάδες χιλιάδες κυνηγοί της Ελλάδας πρέπει
Α ντιρ υ π α ντικ ή αστυνόμευση να θεωρηθούν δείκτης του «πολεμόχαρου» χαρακτήρα του λαού.
Υποθέτουμε ότι το κυνήγι της αρκούδας ή του κάπρου με ακόν­
Δεν θελουμε καταρχήν να αμφιβάλουμε πως οι κυβερνητικές
τιο ή τόξα και βέλη ήταν μια απόδειξη προσωπικής γενναιότητας
προθέσεις μέσω του νόμου 1491 αποσκοπούσαν στην αισθητι­
και σίγουρα μια επίδειξη ζωτικής δεξιοτεχνίας.
κή προστασία της Ελλάδας από την αφισορύπανση. Ακόμα, ό­ Δεν μπορούμε όμως να καταλάβουμε τι είδους αρετές κρύβει
μως, και αν δεχτούμε αυτή την πρόθεση, δεν παύει να υπάρχει το κυνήγι της τσίχλας με επαναληπτικές καραμπίνες, της πάπιας
το θέμα της ουσίας, που είναι βέβαια η ελευθερία στη διακίνη­ με πάπιες - δολώματα, του λαγού με προβολείς κτλ.
ση των ιδεών και στην πολιτική προπαγάνδα. Θεωρούμε πως το κυνήγι είναι πια πολύ μακρινή υπενθύμιση
Ακόμα περισσότερο δεν παύει να υπάρχει το θέμα των απα­ της εποχής όπου ο άνθρωπος πρόβαινε απέναντι στη φύση μη-
 ^ ------------------------------------ χανευόμενος ανθρώπινα την επιβίωσή του. Σήμερα αντίθετα, οι

σπείρα μηχανές του και τα όπλα, στερούν από το κυνήγι την κρυφή ενό­
τητα κυνηγού και θηράματος. Πρόκειται για μια σχέση εκτελε­
στή και στόχου. Σχέση που δεν επιτρέπει καν το κυνήγι να θεω­
σ π ε ίρ α ρείται σπορ.
Η τεράστια σε έκταση καταστροφή της ελληνικής πανίδας που
προκαλεί το επιστημονικό οργανωμένο σφαγείο ζώων και που­
λιών που λέγεται κυνήγι, επιβάλλει την πλήρη απαγόρευση για
μια τουλάχιστον πενταετία, όσο απαιτείται δηλαδή ως μίνιμουμ
περίοδος για μια σχετικά ανεμπόδιστη αναπαραγωγή των απει­
λούμενων ειδών. (Γιατί εξίσου απειλητικά είναι οι σύγχρονες
καλλιέργειες, τα φυτοφάρμακα κτλ. που συμβάλλουν στην εξο-
λόθρευση ειδών).
yAwOOO πcmnon €ι«θνο
Επειδή όμως και η συμπαθής τάξη των κυνηγών ψηφίζει και ε­
πειδή φανταζόμαστε ότι είναι προτιμότερη η καταστροφή της
ελληνικής φύσης παρά η δυσαρέστηση των « φίλων του κυνη­
\l tYMOl κ λ η ρ ι κ ο ί : I V a MLIOL ΙΙΡΟΦΜΙΗΙ |OUOL Φ01 ΚΟ\01 |: Τη; γιού», είμαστε βέβαιοι πως και αυτή τη φορά η κυβέρνηση θα α­
) πυ/ικιι/1 φι.ιυ^ βιβ/.ίιιν fioMifUKιι\ ι κυφιι/.ιιιον »Γ.κιιτον. κι;φά/.(ΐιον
διαφορήσει.
υπν./ΐιιι I ΜΐΛΐιφμαπη K ill π/ό/.ui A \ίπι:/.ι\ίνη ) 5
ΑΝΝΑ ΚΑΦΙ.ΤΙΗ: .Ιιπση/ικιωτική /ιι.τιιφο/ιά και /.i.miu/iyia του μύθου
Αν όμως τα « ριζικά μέτρα» δεν συζητούνται, θα ήταν σκόπιμο
πτη ζυι, ΐΗίφικη του .V Fy'/iu οπιιυ/.ου 43 τουλάχιστον να τηρούνται στοιχειωδώς οι νόμοι.
KflLTHL ΙΙΑΙΙΑΙ ΙΟΡΙ 111: Ο ίκιίο: καί μακμο; /.άγο; 75 Πώς θα ονομάσουμε άραγε τους γενναίους κυνηγούς οι ο­
\APH1 ΚΑΜΙΙΟΝ ΡΙ\Η1: Αισθητικό; κιυόικα; και ιστορία 95
ποίοι σκότωσαν τους 40 κύκνους που το κρύο τους έστειλε στη
ΙΊΟΡΙ ΟΙ ΜΙΜΟΝ Α1: Άπό/./.ιανα; 105
ΚΡΑΤΟΙΟΙ.ΝΗΙ I. ΚΑΊΌΜΙΝΟΙ: Η Λι/οτομία φύση πολιτισμό; ω ;
χώρα μας; Και πώς αν δεν τιμωρηθούν παραδειγματικά τέτοιοι
κριτήριο ο/ιιοΙΙι τηση; του στίγματα; τη; π/κότη; μι:ταπο/.ι:μική; ασυνείδητοι θα αποφευχθεί η επανάληψη του « φαινομένου»;
ποιητική; γι νια; 113 Γιατί για « κυνηγετική αγωγή» ας μη μιλάμε —μιας και η έν­
Κ Ο Ρ ΙΟ Ι API1THNOL: Η « νι:α κριτική » και το πρό/Ι/.ημα τη; συττ.ίόηση; 133
νοια της « διαπαιδαγώγησης στο σπορ» είναι ο φρικτότερος εξω-
JKAN ROI SSKT: Η Κυρία Μπο/Ιαρυ η το βιβλίο για το τίποτα ' μυτάφρα
ση Ε/.ί-χη; Μποναφύτου ι 141
ραϊσμός της αγωγής του φόνου, γιατί μόνο φόνος είναι πια το
Κ Ο Ρ ΙΟ Ι ΑΡΙ1ΤΗΝ01: Τα όιακι.να τη; ι.ίουσία; η η aνι./ιοσκα/α 167 κυνήγι με την super-posé, την ασφάλεια και μηχανική υπεροχή
Α. ΤΡΙΦΥ \ \Η1: Παραόαγματα μεταποιητικών συνθέσεων από το έργο του κυνηγού, το απροστάτευτο του θηράματος, το ανώφελο της
του Paul C c liiii............................................................................... 175
ενεργείας, το ψυχρό της σχέσης.
ΝΙΚΟΙ ΦΟΚAL: " ίΐι.ριστατικό μέ φίόι» καί ιί/.λ.ιι ποιήματα 189
KOLTAL LAlTAL: Ποιήματα τή; παλιά; ιήιρωστεια; 196
Αγαπητοί κυνηγοί έρρωσθε!
Μ. ΒΚΜΙΙ: Ποιήματα 201
ΠΙΕΡ/.AN /OVB: Αιίο σεξουαλικά ποιήματα ιμετάφραση Ν Αε/ΙέντηI 204 10 ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΓΚΥ
ΚΡΙΤΙΚΗ ι γράφει ο Αντρέ.α; Μπε/.εζίνη; ι ...................... 206
LXOAIA I γράφουν οι Βαγγέλη; Αημητρεα; Χάρη; Καμπουρίόη;. Γιώρ
Οι απανταχού νεοφιλελεύθεροι και οι Έλληνες συνάδελφοί
γο; Αριστηνό; και A Ισ ι/ο/.ο; ι 213 τους γιόρτασαν με εγκωμιαστικά άρθρα τα 10 χρόνια της πρωτο­
πόρου Μάργκαρετ Θάτσερ, που το άστρο της επισκιάστηκε μό­
νον από τον ομοϊδεάτη της (κατ’ αναλογίαν) κ. Ρήγκαν.
Βέβαια, τα δεκάχρονα της κ. Θάτσερ στην ηγεσία των Συντη­
ρητικών συμπίπτουν με μια κάθετη πτώση της δημοτικότητας τό­
σο του κόμματος όσο και της ίδιας. Και ο απολογισμός του πει­
ράματος της είναι μάλλον αρνητικός αν σκεφθεί κανείς ότι με
πολύ πιο ήπιο τρόπο η ανάκαμψη έρχεται ταχύτερα σε άλλες ευ­
ρωπαϊκές χώρες, που απέφυγαν την αντιγραφή των « σιδηρών
μεθόδων» της συντηρητικής κυρίας.
Ενδεχομένως όμως ο απολογισμός της Αγγλιδας πρωθυπουρ­
γού να αποδειχθεί εξαιρετικά θετικός για το εργατικό κίνημα
της χώρας της και όλης της Ευρώπης.
Η ενδεκάμηνη απεργία των ανθρακωρύχων, παρόλο που μπο­
ρεί να τελειώσει με «ήττα», κέρδισε ήδη πολλά και εντελώς νέα
πράγματα για την Βρετανία.
Αυτή η σκληρή και πράγματι ηρωική απεργία, που ανάγκασε
την Θάτσερ να γυμνώσει όλα τα προσωπεία και τα προσχήματα
προκειμένου να επιβάλει την ταξική εκμετάλλευση, διαμόρφωσε
μια νέα συνείδηση στην εργατική τάξη της Αγγλίας. Μια συνεί­
δηση που ξεπερνά κατά πολύ την υπεράσπιση κάποιων κλαδικών
αιτημάτων ή το δικαίωμα στη δουλειά.
. Οι ανθρακωρύχοι έφτιαξαν τη δική τους παράλληλη κοινωνία,
τις δικές τους αξίες, τη δική τους ενότητα όχι μόνο στις συγ­
κρούσεις με τους αστυνομικούς αλλά στα χωριά τους με τα συσ­
σίτια, στις πόλεις με τις κινητοποιήσεις τους.
Θα είναι για πολύ καιρό πολύ δύσκολο στην Αγγλία να μετα­
χειριστείς τα συνδικάτα ως τον « κοινωνικό συνεταίρο» του καπι­
ταλισμού, μετά το ρήγμα συναίνεσης που προκάλεσαν ο Σκάρ-
γκιλ και οι σύντροφοί του.
Θα ήταν λοιπόν απαράδεκτο αν οποιαδήποτε ελληνική εται­
ρεία και μάλιστα « κοινωνικοποιημένη» στείλει κάρβουνο στην
Αγγλία, με το πρόσχημα της γενικότερης εμπορικής συμφωνίας.
Ας αφήσουμε αυτό το ρόλο στην Πολωνία του Γιαρουζέλσκι, που
αποτελεί τον κύριο σύμμαχο της Θάτσερ με τη συνεχή τροφοδό­
τηση της Αγγλίας σε κάρβουνο σ ’ όλη τη διάρκεια της απεργίας.
Ας θεωρήσουμε τον εαυτό μας πολύ μικρή χώρα για τόσο με­
γάλη αθλιότητα.

8 V
 « Ε Π ΙΤ Ρ Ο Π Ε Σ Σ Τ Η Ρ ΙΞ Η Σ Τ Η Σ Α Λ Λ Α Γ Η Σ »
Η συρρίκνωση της διαφοράς στην εκλογι­
κή δύναμη του ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ έφτασε
σε οριακό σημείο στις ευρωεκλογές του
1984 που επισφράγισαν τυπικά και θεσμο-
ποιημένα την κλασική φθορά εκλογικής
εμβέλειας που υφίσταται κάθε κυβερνών
κόμμα. Η συρρίκνωση αυτή, από κοινού με
την έλλειψη παράδοσης στη χώρα μας σε
συμμαχικά κυβερνητικά σχήματα, την α­
παίτηση του ΠΑΣΟΚ για την πάση θυσία
μονοκομματική άσκηση της εξουσίας, κα­
θώς και την ανυπαρξία αξιόλογης και α­
ξιόπιστης κομματικής δυναμικής στο χώ­
ρο του «κέντρου» αποτέλεσαν μια δέσμη
αιτιών που οδήγησαν την κυβέρνηση στην
υιοθέτηση της συνταγής της ενισχυμένης
αναλογικής.
Αυτή όμως θα πρέπει περαιτέρω να ενι-
σ χ υ θ ε ί, σε επίπεδο εκλογικού ακροατη­
ρίου, προκειμένου να εξασφαλισθεί μια
κοινοβουλευτική αυτοδυναμία, η οποία θα
υπερβαίνει την πλειοψηφία, των 4-5 βου­
λευτών που θα εξασφαλίζει το ΠΑΣΟΚ
στη Βουλή σύμφωνα με τα ποσοστά του
στις ευρωεκλογές του 1984.
Θα μπορούσαμε βάσιμα να υποστηρί­
ξουμε, ότι η διπλή αυτή ενίσχυση στην ο­
ποία αποσκοπεί το «Κίνημα» στον θεσμικό
(εκλογικό σύστημα) και στον κοινωνικό
χώρο (διεύρυνση του εκλογικού σώματος
του 41,6%), μεταφράζεται σε μια αντίλη­
ψη όχι κοινωνικής ηγεμονίας αλλά τεχνη­
τής υπερίσχυσης στις διαδικασίες εκλογι­
κής εκπροσώπησης. Και το «τεχνητό» του
εγχειρήματος δεν είναι εμφανές μόνο στο
μηχανισμό προσχώρησης εδρών που θέ­
σπισε η κυβέρνηση, αλλά και στην πολιτι­
κή της επιλογή που ακούει στο όνομα «ε­
πιτροπές στήριξης της Αλλαγής».
Πέραν από τις ατυχείς περιπέτειες που
συνοδέυσαν τα πρώτα δημοσιεύματα με
τα ονόματα επωνύμων επιστημόνων, δια­
νοουμένων και πολιτικών στελεχών —ας
σημειωθεί ότι οι περισσότεροι τοποθε-
τώνται στα αριστερά του ΠΑΣΟΚ...— αυτή
καθεαυτή η αντίληψη για τις εν λόγω «επι­
τροπές» πολύ λίγη σχέση έχει με κάποιο
«ρωμαλέο κίνημα», όπως χαρακτηριστικά
είπε ο Α. Παπανδρέου στην τελευταία Σύ­
νοδο της Κεντρικής Επιτροπής του κόμμα­
τός του, και περισσότερο με ένα ασπόνδυ­
λο συνάθροισμα ατόμ ω ν τα οποία θα κλη­
θούν να επαναπατρώσουν τα οριακά εκλο­
γικά ακροατήρια του ΠΑΣΟΚ που μετατο­
πίστηκαν προς τα αριστερά και τα δεξιά
του «σοσιαλιστικού άξονα», κατά τις ευ-
Π Ω Σ «Φ ΤΙΑ Χ Ν ΕΤΑ Ι» Ε Ν Α Θ ΕΜ Α
Η υπόθεση των «επιτροπών στήριξης της Α λ ­
λαγής», έτσι όπως ήρθε στο προσκήνιο, απέ­
δειξε, για άλλη μια φορά, ότι κινητήρια δύνα­
μη της πολιτικής ζωής του τόπου είναι η έλξη
του σκανδάλου.
Λυο εισηγήσεις του Α. Παπανδρέου στην
Κ.Ε. του Π Α Σ Ο Κ για το θέμα, δεν κατάφεραν
να υποκινήσουν τις συζητήσεις και την αρ-
θρογραφία που προκάλεσε ένα απλό δημο­
σίευμα σε μια εφημερίδα.
Η κρίσιμη διαφορά όμως μεταξύ των ειση­
γήσεων του Προέδρου του Π Α Σ Ο Κ και του
δημοσιογραφικού κειμένου βρίσκεται, στο ότι
Έ ω λον
to εγχείρημα
του Χρήστου Κυριαζή
ρωεκλογές του 1984.
Δεν μπορούμε, βέβαια, να προεξοφλή­
σουμε ούτε την αποτελεσματικότητα του
εγχειρήματος, ούτε και το αντίτιμο που θα
καταβάλει το «Κίνημα» ή η σημερινή Κοι­
νοβουλευτική Ομάδα, σε όσους ταχθούν
στο έργο «στήριξης της Αλλαγής». Μπο­
ρούμε να πούμε όμως ότι οι «επιτροπές»
αυτές έχουν, διακηρυγμένα, προεκλογικό
και, αυτόχρημα, πρόσκαιρο βίο και έργο,
και ως εκ τούτου δεν διαθέτουν τη συνέ­
χεια που, θεωρητικά τουλάχιστον, διακρί­
νει ένα πολιτικό μόρφωμα το οποίο πα­
ρεμβαίνει στην πολιτική διαδικασία διεκ­
δίκησης ή διατήρησης της εξουσίας· σε
συνάφεια εξάλλου με αυτή τη διαπίστωση
βρίσκεται και η επίσημη θέση του κ. Πα­
πανδρέου ότι οι οργανώσεις του Κινήμα­
τος δεν πρέπει και δεν μπορεί να υποκα­
τασταθούν από τις «επιτροπές» —θέση
ο μεν κ. Παπανδρέου αναφερόταν σε θέσεις,
το δε δημοσίευμα παρουσίαζε ονοματα.
Ξαφνικά λοιπόν η «λ ίσ τα » των ονομάτων «έ ­
φτιαξε» το θέμα. Δηλώσεις, διαψεύσεις, ψίθυ­
ροι, εικατολογίες, πρωτοσέλιδα, έγιναν δυνα­
τά, όχι από τον χαρισματικό πρόεδρο ή την
Κεντρική Επιτροπή του Π Α Σ Ο Κ , αλλά από τη
μαγεία του «σ κ α νδ ά λ ο υ », την κρυφή γοητεία
της μεταφοράς στο προσκήνιο, την «ιακχο-
ποίηση» δηλαδή των πολιτικών στάσεων και
απόψεων.
Αφού δηλώσω λοιπόν ότι, παρόλο που α-
ναφέρομαι, δεν ανήκω στους προσκεκλημέ-
που θυμίζει κακέκτυπη επανάληψη του λε-
νινιστικού αξιώματος περί «πρωτοπορίας
του κόμματος» ή, τουλάχιστον, την ατυχή
ιστορία των παλαιοκομμουνιστικών σχη­
μάτων του «μετώπου στη βάση».
Πέραν όμως από το βραχύβιο χαρακτή­
ρα τους, που. τους αναιρεί την όποια πολι-
τικότητα, οι επιτροπές κινδυνεύουν να γί­
νουν «καρμπόν» του κομματικού μηχανι­
σμού, δεδομένου ότι δεν φαίνεται πιθα­
νόν να αποκτήσουν κάποια καταστατική υ­
πόσταση, έστω και πρόσκαιρη, αφού κάτι
τέτοιο θα μπορούσε να θεσμοποιήσει ένα
παράλληλο προς το «Κίνημα» (βλέπε κόμ­
μα) πολιτικό δίκτυο κοινωνικής επιρροής
(με συνελεύσεις, μέλη, συνδρομές, καθη­
μερινή πολιτική και κοινωνική δράση),
πράγμα που θα προκαλούσε συγκρούσεις
με τα εμπεδωμένα δεκαετή κέντρα ενδο-
κομματικής πολιτικής εξουσίας, με τις ο­
μάδες πίεσης στον κυβερνητικό μηχανι­
σμό καθώς και με τους μέχρι τώρα διαύ­
λους επάνδρωσης των θέσεων του πολιτι­
κού και κυβερνητικού προσωπικού.
Τέλος, ένας άλλος σημαντικός παρά­
γοντας που καθιστά αναξιόπιστο και άνευ
κοινωνικού αντικρύσματος το εγχείρημα
της δημιουργίας «επιτροπών στήριξης
της Αλλαγής» είναι η φιλοσοφία και η
πρακτική που διακρίνει την πρώτη τετραε­
τία του ΠΑΣΟΚ σε αυτό που λέγεται διαδι­
κασία και κριτήρια κατάστρωσης και ε­
φαρμογής της πολιτικής: η αποδυνάμωση
της πολυκεντρικής και συλλογικής διαδι­
κασίας στην ανάλυση και τη σύνθεση της
κυβερνητικής πολιτικής ακόμα και στα
μείζονα επίπεδα του κρατικού μηχανι­
σμού και, μάλιστα, μεταξύ, έστω, των «η-
μετέρων», κάθε άλλο παρά προοιωνίζουν
την ενεργό συμμετοχή κάποιων «ξένων ε­
πιτροπών» σε μικρότερης σημασίας το­
μείς πολιτικού έργου.
Φαίνεται λοιπόν πως το σχήμα των «επι­
τροπών» περιστρέφεται στον αέρα και εν
κενώ, είτε δράσουν ως ιδεολογικοί μηχα­
νισμοί προπαγάνδισης του τετραετούς
κυβερνητικού έργου —λες και δεν έφτανε
ο τετραετής βομβαρδισμός μας απ’ τα μέ­
σα ενημέρωσης— είτε ως έωλες πολιτι­
κές εφεδρείες του «Κινήματος».
Οι αντιφάσεις και οι εγγενείς αδυναμίες
αυτού του σχήματος αποκτούν μεγαλύτε­
ρες διαστάσεις στη*συνείδηση ενός ευαί­
σθητου δέκτη: της αριστερός, προς την ο­
ποία ο Α. Παπανδρέου «κλείνει», όλο και
πιο αναξιόπιστα, «το μάτι».
του Πέτρου Ευθυμίου
νους αυτής της δεξίωσης ονομάτων του « Β Η ­
Μ Α Τ Ο Σ », δεν μετέχω δηλαδή σε «Επιτροπές
στήριξης της Αλλαγής», όπως περιγράφονται
στο δημοσίευμα, θα ήθελα να τονίσω, πως η
συμμετοχή σε οποιαδήποτε πρόταση για το
θέμα ουσίας, τις σχέσεις δηλαδή του Π Α ΣΟ Κ
με την Αριστερά και αμφοτέρων με το σοσια­
λισμό, δεν συναρτάται με ετεροκαθορισμούς
αλλά με θέσεις αυτοδυναμίας. Και αυτά είναι
ζητούμενα πέρα και αδιάφορα απο τη λογική
των δημοσιογραφικών προσεγγίσεων.
9
 Ο αμοιβαίος σεβασμός των ζωτικών
συμφερόντων υπόβαθρο των σχέσεων
Γ Σ Σ Α - Τουρκίας
ΟΙ Σ Χ Ε Σ Ε ΙΣ Μ όσχα ς - Αγκυρας καθο­
ρίζονται α π ό την α μ ο ιβ α ία α να γ νώ ριση
της α π ο φ α σ ισ τικ ή ς σ η μ α σ ία ς που εχει η
μια χ ώ ρ α για τα ζω τικ ά συμ φ έροντα της
ά λ λ η ς. Ο σ ο κι α ν οι Λ υτικοι έχουν την
τά σ η να βλέπ ουν την Τουρκία σ α ν α να -
χω μα και ίσιος ο ρ μ η τή ρ ιο σε β ά ρ ο ς της
Σ ο β ιετικ ή ς Εν/οσης, οι δυο χώ ρες έχουν
σ ο β α ρ ο ύ ς λογους να επ ιδιώ κουν τη σ τ α ­
θεροποίηση ενός σαφ ούς οριοΟετημενου
πλαισίου διμερώ ν σχ εσ εω ν.
Ο Ε Λ Ε Γ Χ Ο Σ τιον Σ τενώ ν, της διεςο-
δου τω ν Σοβιετικιον προς τη Μεσογε.ιο,
κοΒως και ο κίνδυνος να χ ρ η σ ιμ ο π ο ιη ­
θεί το το ύ ρ κ ικ ο έδαφ ος σ α ν Ν α τ ο ικ η
β ά σ η εναντία σ τ ο μ α λ α κ ό τους υ π ο γ ά ­
στριο, εξισορροπ εί την εν δυνάμει πίεση
που αντιπ ροσω π εύει η γειτνιαση μ/; την
α ντίπ α λ η υ π ερδυναμη. Ο σ ε β α σ μ ό ς της
Μ ό σ χ α ς απέναντι στις δεσ μεύσ εις που
α π ορ ρέου ν α π ο την έν τα ξη της Iουρ-
κιας σ τ ο δυ τικό σ τ ρ α τ ιω τ ικ ό σ ύ σ τ η μ α ,
εξισο ρ ρο π είτα ι α π ο τον εκ μέρους τ η ;
Αγκυρας σεβασμό τιον συμ φ ερ ό ντω ν
που απορρέουν· α π ο το ειδικό β α ρ ο ; τ η ;
Σ οβ ιετικ ή ς Ενιοσης.
Η Γ Ι Ι Ι Κ Ρ Α I ΗΣΗ τ η ; ύφεση ; δ ιε υ κ ο
λύνε τη ν α ν ά π τ υ ξ η τ ω ν διιιεριυν σ χ επ ε
ο ν : Ι ο ίδιο και οι τ ρ ί β ε ; που σ η μ ε ιώ θ η ­
κ α ν σ τ ι ; α μ ε ρ ι κ α ν ο τ ο υ ρ κ ι κ ε ς σχεσε.ι;.
ιδια ίτερ α τη ν π ερ ίο δ ο του ε μ π ά ρ γ κ ο . II
μ ετρ η μ ένη αυτή π ρ ο σ έ γ γ ισ η οδηγησε
σ τ η ν υ π ογρ αφ ή ( Μ ό σ χ α Ι97Χ) απ ο το υ ;
δυο πρωΒυπουργους ε ν ο ; π ο λ ιτικ ί'υ ν το
κ ο υ μ εν το υ που εδυισε ;ε.χΐι)ριστη Τ>αρυ
τη τ α σ τ η σχε.ση. Ω σ τ ο σ υ . η άρση το υ
ε μ π ά ρ γ κ ο τη ν ίδια χρονιά και τ ο π ρ ά ο
κοπη μα τ ω ν σ τ ρ α τ η γ ία ν το 19X0 περιορι
σ α ν αι.'Τα τα α ν ο ίγ μ α τ α , ε.π ανυφ ερ οντα
τι; πυ/ιπκε; σχεσ:.ι_ στ ο προηγουμ; να
ε.πιπεδο.
Τα όρια των πολιτικών σχέσεων
X A E A k I ΗΕΙ Σ Ι Ι Μ ) Σ . τη; ισι.ρρο
πια; που ι./ει επικρατήσει σ τ ι ; σ/εσει·
των δυο χωρων. είναι ο τρυπυ; που ο>
Τες υντιιιετωπισυν το αεμα τη; νεν /■>
11γ.ν η ; ε γ κ α τ ά σ τ α σ η ς των αμερι κανί σω· ·
πυραυ/.ων » κ ρ ο υ ν · στο τουρκι κά ε<ω
Ί ' ο ; \_ θυμίσουμε, οτι σ υ /vo - πυκνά ο*
19X4 ο δι εθνή; I υπο ; εγραφε οτι με/.; τα
ται η ε γ κ α τ ά σ τ α σ η σ,τοιων πυραύλων
του Σταύρου Λυγερού
μ ερ ώ ν σ χ ε σ ε ω ν .
Σ Ο , I I α φ ό ρ α το π ο λ ίτικ ο πεδίο, ό ­
πως ά λ λ ω σ τ ε έ δ ε ιξ α ν και τα α π ο τελ έ­
σ μ α τ α τω ν σ υ ν ο μ ιλ ιώ ν , η επίσκεψ η είχε
το ν ό η μ α π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ό μιας επ ιβεβαίω ­
ση ς τιον υ π α ρ χ ο υ σ ιο ν σχέσεω ν παρα
μιας π ρ ο σ π ά θ εια ς για συ σφ ιξη τους. Η
μη έ κ δ ο σ η κοινού «ν α κ ο ιν ω Ο έν τιο ς ο­
φείλεται τ ο σ ο σ τις δια φ ορ ές απόψεων
για θ έμ α τα που α ν ά γ ο ν τ α ι στις σχεσεις
Α νατολής Λ ύ σ η ς , ο σ ο και σ τ η ν άρνη ­
ση τω ν Σ ο β ιε τ ικ ώ ν να υ ιοθετή σουν τι;
το υ ρ κ ικ ές Βεσεις για τα ε λ λ η ν ο το υ ρ κ ι­
κά , δ η λ α δ η να εγ κ α τα λ ε ιψ ο υ ν την παγια
πο/.ιτικη της ίσης α π ό σ τ α σ η ς που με ευ
/άβεια τη ρ ού ν ο λ α αυτί/ το χρονιά.
Οι σοβιετικές επενδύσεις
Ο Μ Ω Σ ηδη σ η μ ε κ υ σ σ μ ε . το σοβιετικό
ενδια φ έρ ον για διεύρυνση τιον ο ικ ο νο μ ι­
κ ώ ν σ χ ε σ ε ω ν π α ρ α μ ένει α μ είω το . Ειδι­
κά οι σ ο β ιετικ ές επ ενδύ σεις σ τ η ν ίουρ
κι a είναι π ο λ λ έ ς και σ η μ α ν τ ικ έ ς :
• Υ α λ ο υ ρ γ ία α ρ χ ι κ ή ; επ ένδυ σης 4,^ ε
κ α τ. δ ο λ. (1061), η οπ οία επεκταΗ ηκε τυ
1967.
• Μ ε β ά σ η σ ιjpipiov'ir/ β ιο μ η χ α ν ικ ή ; συ­
είτε, με πυρηνικέ.; είτε. με. σ υ μ β α τ ικ έ κε ν ερ γ α σ ία ς (Μ ά ρ τ ιο ς 1967), κατασκε.υα
φ α /j. ;. σ τ η κ α ν σιδ η ρ ο υ ρ γ ία , χα λυ βο υ ρ γ ία, διυ­
Al II N A N I I σ αυτή τη ν καΒολου τυ λισ τή ρ ιο , μ ο ν ά δ ε ς (/λουμινιού, Βεικουυ
χαια φ η μ ο λ ο γ ία , η Μ ό σ χ α μη αρκουμε, Μ'.ος και μ ο ρ ιο σ α νιδυιν. Η α ρχ ικ ή πι-
νη σ τ ι ς ε.πισημε.ς το υ ρ κ ικ έ.; δ ια φ ευ σ ει ;. στυιση ή τα ν 200 ε κ α τ . δ ο λ . με επιτόκια
προε.ιδοποίησε αυστηρα τη\' Αγκυρα 2,5°'« και δ ιά ρ κ εια 15 ετώ ν. Μ ια δευτε|>η
για τ ι ; σ υ ν επ ειες μ ια ; τ έ τ ο ι α ; κι\·ησης. σ ο β ιετικ ή πιστυ/ση 576 ε κ α τ . δ ολ. χρη
Κι α υ τ ό οχι μ ο ν ο με.σα α π ο τ ι ; σ τ η λ ε ; σιμοποιήΟ ηκε για ε π έ κ τ α σ η του συ γ κ ρο ­
του «Ε ρ υ θ ρ ο ί. Α σ τ έ ρ α » (επ ίσ η μ ο υ ο ρ γ ά ­ τ ή μ α τ ο ς σ ιδ ή ρ ο υ και χ α λ υ β α σ τ ο Ισκεν
νου του σ ο β ιε τ ικ ο ύ σ τ ρ α τ ο ύ ) , α λ λ α και τερουν.
δια σ τ ό μ α τ ό ς του Υφ υ π ου ργού Γ.ςωτερι • Μετάξι.· 1972-76 κατασκευάστηκ αν
κ ω ν ΚορνιεΛ’κο. ο ο π ο ί ο ; ε.σπε,υσε, σ τ η ν με σ ο β ιετικ ή ενίσ χ υ σ η ενα φ ρ αγμ ό και
το υ ρ κ ικ ή πρω τεύουσα τον περασμένο δυο θ ε ρ μ ο η λ ε κ τρ ικ ο ί σ τ α θ μ ο ί.
Μάρτιο. • ί ο 1977 ξεκ ινάει η δ η μ ιο υ ρ γία, πάντα
Η ΙΙΡ Ο Σ Φ Λ ΙΗ ε π ίσ κ ε ψ η του Σοβιε. με σο β ιετικ ή σ υ ν ε ρ γ α σ ία , μ ο ν ά δ ά ς υπε
τικ ου π ρ ω θ υ π ο υ ρ γ ο ύ N. I ιχονυχρ σ τ η ν ρ οξειδιου του υ δ ρ ογ ο νου , γειυργικυη·· λι·
Α γ κ υ ρ α (2(>-27/ 12 S4) δ ε ν α λ λ σ ς ε τη\' π α σ μ α τυ ιν, η λ ε κ τ ρ ο μ η χ α ν ο λ ο γ ικ ω ν κα-
κ α τ α σ τ α σ η . Κ ε .ν τρ ικ ο ; σ τ ο χ ο ; τ η ; ε π ί ­ τα σκ εικ ο ν και σ ιδ η ρ ο μ ε τ α λ λ ε υ μ α τ ο ς .
σ κ ε ψ η ς ή τ α ν κύ ριοι; η διε.ρευνηση τ η ; • Α υ ο χρ όνια α ρ γ ό τ ε ρ α , ο λ ο κ λ η ρ ώ θ η ­
ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς σ υ ν ε ρ γ α σ ί α ;, σ τ η ν οποία η κε το δ ίκ τυ ο υψ ηλής τ ά σ η ς , μ ε σ ω του ο ­
Μ όσχα α π ο δ ίδ ει ξεχ ω ρ ισ τή σ η μ α σ ία , ποίου η Τ ο υ ρ κ ία εισάγει α π ό την Ε Σ Σ Λ
γιατί σω στά ε κ τ ιμ ά ε ι οτι ιδ ια ίτερ α οι η λ ε κ τ ρ ικ ό ρεύμα.
κ ο ι ν έ ; ε π ε ν δ ύ σ ε ις συνιστο.υν π σ ρ σ γ ο ν τ α • Τ ο ν ίδιο χ ρ ό ν ο κλείστηκε, π ρ ο σ ύμ φ ω ­
μ ο ν ιμ ό τ η τ α ς και σ τ α θ ε ρ ό τ η τ α ς τυιν δι- να/. για την κ α τ α σ κ ε υ ή α π ο τους σοβιετι-
κους του δευτέρου πυρηνικού στάθμου
της Τουρκίας.
Οι εμπορικές συναλλαγές
ΟΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ συναλλαγές καθορί­
ζονται από τα εμπορικά πρωτόκολλα
που υπογράφονται κάθε χρόνο. Σημαν­
τικός σταθμός στην εξέλιξη αυτών των
συναλλαγών ήταν η κατάργηση του συ­
στήματος κλήρινγκ στις αρχές του 1982,
η οποία είχε σαν αποτέλεσμα τη μείωση
τους στα 327 εκατ. δολ. το 1983.
ΣΗ Μ ΑΝΤΙΚΗ είναι και η συμφιονια
για την τροφοδότηση της ευρωπαϊκής
Τουρκίας με σοβιετικό φυσικό αέριο μέ­
σω Βουλγαρίας. Η συμφωνία αυτή,
25ετους διάρκειας, προβλέπει την παρο­
χή 1,5 δις κυβικών μέτρων το 1987 και 5
δις κ.μ. το 1993. Το αντίτιμο θα πληρω­
θεί με αγροτικά και βιομηχανικά
προϊόντα, καθώς και ορυκτά.
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ, όμως, άλμα στις οικο­
νομικές σχέσεις των δύο χωρών θα
πραγματοποιηθεί με την υλοποίηση των
δύο συμφωνιών που υπέγραφε τον περα­
σμένο Δεκέμβριο στην Αγκυρα ο Τιχο-
νωφ. Η δεκαετής συμφωνία οικονομι­
κής συνεργασίας προβλέπει τη δημιουρ­
γία νέίον κοινών επιχειρήσεων. Τα συγ­
κεκριμένα προγράμματα θα εγκριθούν
από μικτή επιτροπή, η σύσταση της ο­
ποίας προβλεπεται επίσης απο την πα-
ραπανο) συμφωνία. Η δεύτερη συμφιονια
- πλαίσιο είναι η πενταετής συμφιονία
εμπορικών συναλλαγών (1986-90), που
προβλέπει την άνοδό τους από το επίπε­
δο των 300 εκατ. δολ. που βρίσκονται
σήμερα σε 1,5 δις δολ. το 1987 και 6 δις
δολ. το 1990. Θα πρέπει να διευκρινιστεί
οτι η προβλεπόμενη διόγκιοση θα προ­
κόψει κυρκος απο την πώληση του σο­
βιετικού φυσικού αερίου.
Πολιτική υπερδύναμης
ΟΜΩΣ ηδη εχουμε σημειώσει το υπο
βάθρο των σοβιετικών σχέσεων είναι ο
αμοιβαίος σεβασμός των ζωτικών συμ­
φερόντων της κάθε πλευράς και η στα
θερα διευρυνομενη οικονομική σύνεργα
σια. Η συνείδηση και των δυο πλευρών
της σημασίας που εχει αυτή η ισορροπία
και για τις δυο χιορες, αποκλείει του/,α
χιστον στο ορατο μέλλον, ριζικές ο να
κατατάξεις. Ακόμα και τα σημεία τρι­
βής, όπως πρόσφατα, η επέκταση στα
200 μιλιά της σοβιετικής οικονομική;
ζώνης στη Μαύρη Θαλασσα, αντιμετω­
πίζονται με πνεύμα μετριοπάθεια* και
μέσα απο διπλωματικές διαδικασίες
ΑΝ ΙΣΩΣ κάτι χρειάζεται να υπο
γραμμιστει σαν κατακλείδα, είναι το
ποσο μακρυα απο την πραγματικότητα
βρίσκονται ολοι αυτοί που στη σοβιετι
κη πολίτικη αποδίδουν ανύπαρκτα mu
λοτουρκικα η φιλελληνικα κίνητρα.
Τ Α Ο Ρ ΙΑ Τ Ω Ν
Ε Λ Λ Η Ν Ο Σ Ο ΒΙΕΤΙΚΩΝ
ΣΧΕΣΕΩΝ του Π. Τουχατσέφσκι
Την ώρα που συντάσσεται αυτό το κείμε­
νο η επίσκεψη του κ. Παπανδρέου στη Μό­
σχα δεν έχει ολοκληρωθεί. Επομένως όσα
γράφονται στηρίζονται στις λογικές
προσβλέψεις, όπως αυτές προκύπτουν α­
πό την ανάλυση κάποιων βασικών δεδομέ­
νων των ελληνοσοβιετικών σχέσεων. Δε­
δομένα που, υποθέτουμε, θα προσδιορί­
σουν και τα πλαίσια «επιτυχίας» των επι­
διώξεων του κ. Παπανδρέου.
Καταρχην ας θεωρήσουμε ως δεδομένο
πως η σοβιετική πολιτική ασκείται με απο­
κλειστικό γνώμονα την προώθηση των
κρατικών της συμφερόντων. Ο ιδεολογι­
κός «παράγων» λαμβάνεται υπόψη, μόνον
όταν συναρτάται με την προώθηση κά­
ποιου πρακτικού στόχου, πράγμα προφα­
νώς που δεν ισχύει στην περίπτωσή μας.
Αν μάλιστα θεωρήσουμε δεδομένη την
προσήλωση της Σοβ. Ένωσης στη συμφω­
νία της Γιάλτας και την έλλειψη κάθε πρό­
θεσης της Ελλάδας να αποχωρήσει από
το ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ, τότε έχουμε μια
θαυμάσια προσδιορισμένη σχέση των χω­
ρών «με διαφορετικά κοινωνικά και πολιτι­
κά συστήματα, που, χωρίς να θέτουν υπό
αμφισβήτηση τους στρατιωτικούς συνα­
σπισμούς στους οποίους ανήκουν, ανα­
πτύσσουν τις διμερείς τους σχέσεις».
Αυτές οι σχέσεις είναι καταρχήν οικο­ , καλέσει κάποιο ενεργότερο ενδιαφέρον
νομικές, που διευκολύνονται από το γεγο­
νός ότι ένα μεγάλο τμήμα τους διεκπε-
ραιώνεται με ανταλλαγές σε είδος. Απο­
φεύγεται έτσι ο σκόπελος των συναλλαγ­
ματικών εκροών πρόβλημα κοινό και των
δύο πλευρών.
Είναι όμως σχέσεις κυρίως πολιτικές,
μιας και η Ελλάδα είναι χώρα, η οποία
συνδέεται με πολλές πλευρές των σοβιε­
τικών ενδιαφερόντων.
Για παράδειγμα η Ελλάδα επιτελεί ση­
μαντικό ρόλο ως προς την έξοδο των Σο­
βιετικών στη Μεσόγειο. Λίγοι αναλυτές έ­
χουν σημειώσει πως η ελληνοτουρκική
διένεξη για τα 6, τα 10 ή τα 12 μιλιά, σημαί­ Αυτό θα είναι και το κέρδος από την εξα­
νει πως αν η Ελλάδα αυξήσει τα χωρικά
της ύδατα στα 12 μιλιά, κλείνει αυτομά­
τως το Αιγαίο, λειτουργώντας σαν πώμα
οτην έξοδο των Στενών
Οι Σοβιειικοι λοιπον δεν έχουν καμία
διάθεση να πληρώνουν διπλά διόδια για
την παρουσία τους στη Μεσόγειο. Επομέ­
νως επιζητούν ειρήνη στην περιοχή αλλά
και δεν θέλουν και καμιά μεταβολή του
status
Άρα στα θέματα του Αιγαίου οι σοβιετι­
κοί επιθυμούν ζωηρά την αποτροπή κάθε
πολεμικής εμπλοκής, πράγμα που στην
περίπτωσή μας σημαίνει πως πρόσκεινται
αρνητικά στις επεκτατικές διαθέσεις της
Τουρκίας όχι γιατί συμμερίζονται τα δί­
καια της Ελλάδας αλλά γιατί η τωρινή κα­
τάσταση είναι η καλύτερη δυνατή συνθή­
κη για τους Σοβιετικούς.
Στο κυπριακό επίσης, η φροντίδα τους
να μην μετατραπεί ανοιχτά και ανεμπόδι­
στα το νησί σε «αβύθιστο αεροπλανοφό­
ρο» των ΗΠΑ, είναι παράγων ο οποίος, σε
ένα μικρό βέβαια βαθμό, υποχρεώνονται
να σταθμίσουν η Άγκυρα και οι ΗΠΑ στις
μεθοδεύσεις τους.
Τέλος, οι γενικότερες πρωτοβουλίες
του κ. Παπανδρέου, που ηγείται χώρας
μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΟΚ, αποτελούν
μια ευπρόσδεκτη ενίσχυση των σοβιετι­
κών θέσεων, επειδή ακριβώς προέρχονται
από κράτος του αντίπαλου συνασπισμού.
Ταυτόχρονα, η περιοχή των Βαλκανίων,
παραδοσιακά ασταθής που περιλαμβάνει
την Αλβανία που αναπόφευκτα μετά το
θάνατο του Χότζα θα επαναπροσανατολι-
στεί, τη Γιουγκοσλαβία με τα εσωτερικά
προβλήματα των δημοκρατιών, την ιδιόρ­
ρυθμη Ρουμανία και που βρίσκεται κοντά
στην Ουγγαρία, επιβάλλει στους Σοβιετι­
κούς μια ιδιαίτερη προσοχή. Οι καλές σχέ­
σεις με την Ελλάδα αυξάνουν τα παρεμ­
βατικά όρια της ΕΣΣΔ σε περίπτωση ο­
ποιοσδήποτε κρίσης στα Βαλκάνια, πράγ­
μα οπωσδήποτε ευπρόσδεκτο στη σοβιε­
τική διπλωματία.
Έτσι, ο κ. Παπανδρέου έχει εκείνα τα
μικρά «ατού» που χρειάζονται για να προ-
των σοβιετικών στα εθνικά μας θέματα.
Δεν εννοούμε βέβαια τα αφελή «πάρτε
βοήθεια από τη Μόσχα» των συγκεντρώ­
σεων. Εννοούμε ότι από την «αδρανή ου­
δετερότητα» της Σοβ. Ένωσης στα εθνικά
μας θέματα, μπορούμε τουλάχιστον να
προσδοκούμε μια «ευμενή ουδετερότητα»
πράγμα όχι αμελητέο για το βάρος μιας υ­
περδύναμης.
Έτσι, ναι μεν δεν θα έχουμε να παίζου­
με κάποιο «σοβιετικό χαρτί» αλλά θα έ­
χουμε την εξασφάλιση ότι αυτό το χαρτί
δεν θα μπορεί να παιχτεί εις βάρος μας.
σφάλιση του πολιτικού πρωτοκόλλου και
των διαβουλεύσεων που βέβαια θα προ-
καλέσουν την οργή της «άλλης πλευράς».
Αλλά πολλές φορές —όπως τώρα σί­
γουρα— είναι προτιμότερο να προκαλείς
την οργή έχοντας κάποιο όφελος, παρά
να είσαι πειθήνιος μη έχοντας κανένα
πλεονέκτημα.
Αυτό είναι το «παιχνίδι» του ΠΑΣΟΚ και
οι Αμερικάνοι και οι Ρώσοι το ξέρουν πολύ
καλά ώστε να προκύψουν οποιεσδήποτε
εκπλήξεις. Και το ΠΑΣΟΚ δεν κάνει τίποτε
άλλο από το να εκμεταλλεύεται τις ελάχι­
στες ρωγμές στο σύστημα σχέσεων των
δύο υπερδυνάμεων όπως διαμορφώνεται
στη δική μας περίπτωση. Και προφανώς
πράττει καλά, φτάνει και το ίδιο να έχει
συνείδηση των ορίων αυτών των σχέσε­
ων. U
Η στρατηγική φθοράς
από τη Νέα Δημοκρατία
ΠΩΣΔΗΠΟΤΕ το να παίζει κανείς με τις φοβίες ενός
Ο ευαίσθητου ανθρώπου ή ενός ευαίσθητου Πολιτεύματος
(όπως η σημερινή αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία) δεντων
ναι κάτι υπεύθυνο.
Ό πως δεν είναι άλλωστε και το να συντηρεί κανείς αυταπά­ θών, της κοινωνικής συμπεριφοράς, τω ν κάθε είδους μειονοτή­
τες και ψευδαισθήσεις, όπως λ.χ. οι υπερβολικές κινδυνολο­
γίες για τη δράση της Δεξιάς ή την ανασύνταξη της ακροδε­
ξιάς. Ωστοσο, αν πολιτική σημαίνει πρόβλεψη και αν καθησυ-
χασμός σημαίνει συχνά αυταπάτη —τότε θα πρέπει κανείς να
σταθεί αδιάφορα απέναντι σε ορισμένα ειδικά χαρακτηριστικά
της «Ν έας Δημοκρατίας» και τής ηγεσίας της αυτού του και­
ρού. Χαρακτηριστικά, τα οποία στον καθημερινό Τύπο άλλοτε
από την πιεστική ανάγκη της καθημερινής ειδησεογραφίας και
άλλοτε από την υποχρέωση του ειδικού χρωματισμού των εσω­
κομματικών διαδικασιών στη « Ν Δ » αγνοούνται ή ισοπεδώνον­
ται.
ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ αμφιβολία ότι με αφετηρία την αποκάλυψη
του «σχεδίου Μανιφέστου» από το «Βήμα» και την όλη φιλο­
λογία «ποιος είναι ο προδότης» αποκορυφώθηκε η εσωκομμα­
τική διαπάλη στο κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολιτεύσεως
και δόθηκε η δημόσια εντύπωση πως ο κ. Μητσοτάκης προχω­
ρεί προς τις βουλευτικές εκλογές ιος «βασιλιάς γυμνός», δηλα­ του κ. Μητσοτάκη) και πάντως δεν θεωρούν ως ατελή τη δη­
δή απογυμνωμένος από την ειλικρινή και ανεπιφύλακτη υπο­
στήριξη των κυριότερων στελεχών της παρατάξεως.
ΕΧΟΥΜΕ δηλαδή ως τελευταία εικόνα και εσωκομματική
κατάσταση στην ηγεσία της « Ν Δ » αντί το ως τώρα « άθροισμα να φθείρουν το ΠΑΣΟΚ και, έστω, να κερδίσουν κάποιες ψή­
αρχηγικών στελεχών και πολυφωνία» την αποκλειστική μετά­
θεση ευθυνών στον κ. Μητσοτάκη. Το γεγονός ότι ο τέταρτος
αρχηγός της « Ν Δ » αποδέχθηκε ευχαρίστως αυτή την ευθύνη
(αν δεν την ευλόγησε κιόλας, όπως με την περίπτωση των κ. Γ.
Μπούτου και Μ. Έβερτ) αποκαλύπτει ασφαλώς κάτι πολύ πε­
ρισσότερο από το «απλό αρχηγικό θάρρος» ή τη διάθεση «μη-
τσοτακικοποίησης» του κόμματος.
Ο κ. Μ Η ΤΣΟΤΑΚΗΣ χωρίς την παραμικρή πείρα και με ι­
διοσυγκρασία εντελώς ξένη προς τις διαδικασίες των μαζικών
κομματικών σχηματισμών —έστω και συντηρητικών— ανέλα­
βε τον τελευταίο καιρό κατά τρόπο αποκλειστικό σχεδόν τη
«Ν έα Δημοκρατία» για σκοπούς, που συνδέονται με τα συμφέ­
ροντα και τους μηχανισμούς, που τον στηρίζουν τόσα χρόνια.
Του αρκεί ότι στηρίζεται στους εκτός κόμματος ισχυρούς. Οι
παράγοντες και οι μηχανισμοί αυτοί από της Ουάσιγκτον και
τη Βόννη έως την Αθήνα και τον Πειραιά στα πλαίσια ενός ι­
διότυπου λαϊκισμού, που τους διακρίνει (πρώτη απόδειξη τα
έντυπα, που επιδοτούν) βλέπουν την ευκαιρία να ελέγξουν και
ένα μαζικό κομματικό μηχανισμό, χωρίς όμως τις παραδοσια­
κές δεξιές μεθόδους. Πιστεύουν ότι το ΠΑΣΟΚ δεν πρόκειται
να πέσει ως ώριμο φρούτο και παράλληλα με την ανάπτυξη του
μηχανισμού πίεσης (από εφημερίδες έως Τράπεζες), ετοιμά­
ζουν σταδιακά τη διαδοχή του. Επιχείρημα βέβαια όχι εύκολο.
ΕΤΣΙ, στο κομματικό «Μ ανιφέστο» της « Ν Δ » , που αποτε­
λεί μια ευπρόσωπη προσπάθεια για κάποιες «ιδεολογικές αρ­
χές» ενός συντηρητικού κόμματος:
• απουσιάζουν τελείως οι τοποθετήσεις για την εξωτερική πο­
λιτική, ακριβώς γιατί πρέπει να συγκαλυφθεί ο σαφής και έντο­
νος φιλοατλαντικος χαρακτήρας της νέας ηγεσίας.
12
X
του Δημήτρη Κ. Μιχαήλ
• οι λεγάμενες «ριζοσπαστικές διακηρύξεις» στην οικονομία
(όπου η ελευθερία του πολίτη ταυτίζεται με την «ελευθερία»
εί­ σκληρών νόμων της αγοράς·) δεν συνοδεύονται από το
παραμικρό εκσυγχρονιστικό άνοιγμα στα θέματα λ.χ. των η­
των, της λεγόμενης «καθημερινής ζω ή ς». Στον πόσο δηλαδή
λιγότερο κρατισμό στην κοινωνία πιστεύει η « Ν Δ » και σε
ποιους τομείς.
ΕΠΙΠΔΕΟΝ, ενώ στα επίπεδα της «λαϊκής βάσης» προκη­
ρύσσονται εκλογές και μοιράζονται αιρετά αξιώματα σε συνοι­
κιακές επιτροπές, η κεντρική καθοδήγηση παραμένει κλειστό
προνόμιο του αρχηγού, όπως το μαρτυρούν άλλωστε οι δηλώ­
σεις του κ. Μητσοτάκη για τη λίστα των υποψηφίων και οι διο­
ρισμοί στην ΟΝΝΕΔ, στις κλαδικές, στο Πολιτικό Γραφείο
κτλ. Μάλιστα, οι διαιρετικές αυτές καταστάσεις («διαιρετι­
κές», ενδοταξικά πάντοτε) αρχίζουν να προβάλλονται ως από­
δειξη της... δημοκρατικότητας του κόμματος (!).
Ο Δ Α Α Υ Τ Α τα δεδομένα, υποδηλώνουν και αποκαλύπτουν
μαζί ότι οι ξένοι παράγοντες και ειδικοί, που βρίσκονται πίσιο
από την καρέκλα του νέου προέδρου της « Ν Δ » αφενός δεν βιά­
ζονται για το μέλλον, είναι μεθοδικοί (σχεδιάζοντας και πέραν
μόσια εικόνα του συντηρητικού αυτού κόμματος, επειδή
—όπως νομίζουν ορισμένοι— η « Ν Δ » δεν έχει δημοκρατική
δομή και συγκρότηση. Δεν ποντάρουν στο δεδομένο αυτό για
φους.
ΟΠΩΣ επίσης δεν θεωρούν ως ιδιαίτερα βαρύ πολιτικό πα­
ρελθόν εκείνο της αποστασίας για τον κ. Κ. Μητσοτάκη. Η
βελτίωση του «ιμ ά τζ» του αρχηγού στο σημείο αυτό κρίθηκε
—όπως και γίνεται άλλωστε— ότι το πολύ χρειάζεται να ενι-
σχυθεί με περιστασιακές αφισοκολλήσεις της φιοτογραφίας
του κ. Μητσοτάκη στους δρόμους των μεγάλων πόλεων. Τόσο
οι υποβολείς όσο και ο κ. Μητσοτάκης ίσως δεν σχεδιάζουν τη
στρατηγική φθορά μόνο με την οπτική τιον νέιον βουλευτικιον
εκλογών, γιατί αλλιώς θα κινδυνολογούσαν σαν τον κ. Αβέ-
ρωφ ή θα νοιάζονταν να δεινουν μια επίπλαστη εσωκομματική
ενότητα.
ΣΕ Α Α Α Α σημεία ποντάρουν οι καθοδηγητές και ειδικοί υ­
ποβολείς ότι χρειάζεται να επικεντρωθεί η προσοχή του κόμ­
ματός και η αντιπολιτευτική κριτική προκειμένου να αφαιρεθεί
—σε πρώτο στάδιο— η κυβερνητική αυτοδυναμία από το ΠΑ­
ΣΟΚ, αφού αφαιρεθεί πρώτα η πρωτοβουλία κινήσεων και ελα­
χιστοποιηθεί η εγκυρότητα του πολιτικού του λόγου.
Τ Α ΣΗΜ ΕΙΑ αυτά, άρχισαν τον τελευταίο καιρό να γίνονται
εμφανή για ορισμένους και να δημιουργούν ένα αίσθημα αυτο­
πεποίθησης στον ηγετικό χώρο της «Ν έα ς Δημοκρατίας», οσο
και αν δεν γίνονται ορατά από ορισμένους κυβερνητικούς πα­
ράγοντες ή αγνοούνται επιπόλαια.
• ΠΡΩΤΟ και κύριο δεδομένο της αντιπολιτευτικής στρατη­
γικής της «Ν έα ς Δημοκρατίας» είναι η επικέντρωση της αντι­
πολιτευτικής της κριτικής σε 5-6 μεγάλα θέματα, με πρώτα τα
οικονομικά και η συνεχής εκμετάλλευσή τους με διαρκείς επι­
νοήσεις (λ.χ. ανεργία και κυβερνητικές σπάταλες, ακρίβεια τι-
μιον και ελλειψη κυβερνητικής αποτελεσματικοτητας για ελέγ­
χους, ανεργία και κομματικοί διορισμοί κτλ.).
I
 ΤΕ ΡΜ Α ΤΙΖ Ε ΤΑ Ι δηλαδή η παλαιό πολυμέτωπη επίθεση και
η ανακοινωσιολογία —όποις είχε εισηγηθεί ο κ. Αθ. Κανελλό-
πουλος— επί παντός του επιστητού, κατά τα πρότυπα του ΚΟ-
ΔΗ ΣΟ της περασμένης τριετίας.
• ΔΕΥΤΕΡΟΣ στόχος, που θα κλιμακωθεί έως την προεκλο­
ΑΠΟ ΤΙΣ
γική περίοδο θα είναι —όσο και αν δεν θέλει να το διορθώσει το ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ
Π ΑΣΟ Κ— η έντονη αμφισβήτηση της κυβερνητικής αξιοπι­
στίας, η προβολή αντιφάσεων, η αναίρεση παλαιών δηλώσεων,
ο τονισμός ψευδεπίγραφων νομοθετημάτων και μέτρων. Με
βάση αυτή την κριτική έχουν εισηγηθεί οι αμερικανοί σύμβου­ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ
λοι θα πρέπει να γίνει και η μοναδική «μετωπική συμπόρευση» ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
της «Ν έας Δημοκρατίας» και του ΚΚΕ και όχι σε κανένα άλλο
επίπεδο. Δηλαδή και σχηματικά, όπως έχει γίνει σε πρώτη ε­
ΤΟΥ Β. ΤΣΟΚΟΠΟΥΛΟΥ
φαρμογή από τον κ. Μητσοτάκη με τον νέο εκλογικό νόμο « ε ­
σάς του ΚΚΕ έχει εκθέσει και μεταχειρίζεται ως αφελείς το
Π ΑΣΟ Κ ».
• ΤΡΙΤΟ Σ κύριος στόχος είναι η προσπάθεια να πληγεί η
προσωπική αξιοπιστία και το διεθνές κύρος του πρωθυπουρ­
γού κ. Α. Παπανδρέου, με την προβολή του ως «ιπτάμενου «ΠΕΙΡΑΙΑΣ, 1835-1870»
Πρωθυπουργού» ο οποίος παραμελεί τα εσωτερικά προβλήμα­ (ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ
τα της χώρας χάριν προσωπικών ή σκιωδών αποτελεσμάτων ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΜΑΝΤΣΕΣΤΕΡ)
με τις συχνές απουσίες του στο εξωτερικό.
Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ φθορά του πρωθυπουργού θα συνδυασθεί ε­
πίσης — με ένα άλλο μετωπικό στόχο— την προβολή των αντι-
δημοκρατικών μεθόδων και αντιλήψεων της κυβέρνησης και
του ΠΑΣΟΚ. Επειδή, όπως η Δεξιά διαισθάνεται ότι δεν μπο­
ρεί να ασκήσει πειστικά την κριτική αυτή σε θέματα θεσμικά ή Β ΑΣΙΑΣ ΤΐΌΚΟΠΟΤΛΟΣ

γενικού δημοκρατικού χαρακτήρα, θα επικεντρώσει την προ­

σοχή της σε θέματα ελευθερίας της «καθημερινής ζω ή ς» (τηλε­
όραση «πρασινοφρουροί» κτλ.).
• ΤΕΤΑΡΤΟΣ κύριος στόχος είναι αφενός μεν η κάποια διεύ­
ρυνση κορυφής, που θα δώσει την εντύπωση της «κεντρώ ας α- Π Ε ΙΡ Α ΙΑ Σ , 1835-1870
ναβάπτισης», αλλά — κυρίως— η διεύρυνση με συγκεκριμένες Εισαγωγή Στην Ιστορία
«φιλολαϊκές» θέσεις στη βάση. Η πρόσφατη εξαγγελία της δέ­ Tor ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ' Μαντςεςτκρ
σμης οικονομικών μέτρων της « Ν Δ » — που εξέτασε με κάποια
πρώτη ανησυχία το Εκτελεστικό Γραφείο του ΠΑΣΟΚ και αν-
τέκρουσε με ατυχή δημαγωγική ανακοίνωση ο αρμόδιος υ­
πουργός αναπληρωτής κ. Δημ. Τσοβόλας— εντάσσεται στην
κατηγορία αυτής της τακτικής. Η διεύρυνση αυτή, με συγκε­ Μ
κριμένα μέτρα οικονομικού και κοινωνικού χαρακτήρα, θα
συνδυαστεί με μια συστηματική και διαρκή προβολή των σχε­
τικών προγραμματικών προσπαθειών της « Ν Δ » , έτσι ώστε να
δοθεί η εντύπωση πως «έχουμε πρόγραμμα» και —το κυριότε-
ρο— να φέρει την κυβέρνηση σε θέση επικριτική και απολογη­
τή. Κ'ΓΑΙΡΚΙΑ
• ΠΕΜΠΤΟΣ κύριος στόχος είναι η κάποια συστηματική Οικονο μ ική ς κ α ι Κ ο ινω νική ς
ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ Ελ ΛΑΛΑΣ
δραστηριότητα στην επαρχία, όπου αποτελεί την αχίλλειο
Εκλοςεις Καςτανιοτη
πτέρνα της παράταξης, αλλά — κυρίως— η έντονη αντιπολι­
τευτική δραστηριότητα στα μεγάλα αστικά κέντρα.
ΚΙ Α ΥΤΟ γιατί κρίνεται ότι σε μεγάλο βαθμό τα εκλογικά α­
ποτελέσματα στην επαρχία εξαρτώνται τόσο από τις εντυπώ-
σεις στις μεγάλες πόλεις όσο και από το μεγάλο πλήθος των ε­
τεροδημοτών. Μάλιστα για τους δύο αυτους σκοπούς είναι έ­
τοιμα μεγάλα προγράμματα περιοδειών στα χοιριά καταγωγής Η πρώτη επιστημονική μελέτη για τον
και στους συγγενείς από αστούς οπαδούς της « Ν Δ » και έγκαι­ Πειραιά, που φέτος συμπληρώνονται
150 χρόνια από την ίδρυσή του
ρης μετακίνησης των ετεροδημοτών στην επαρχία την προε­
κλογική περίοδο και τις μέρες τοον εκλογών.

Σ ΥΜ Π Ε ΡΑ ΣΜ Α ΤΙΚ Α θα μπορούσε να καταλήξει κανείς οτι

η σημερινή στρατηγική της ηγεσίας της « Ν Δ » , η στρατηγική
«φθοράς» δεν αποτελεί παρά ένα κακέκτυπο ή απλιυς αντίγρα­
φο της στρατηγικής του ΠΑΣΟΚ το 1981, όπως τουλάχιστον ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ
την αντιλαμβάνεται η Δεξιά. Αλλά με πιο μακροπρόθεσμους
στόχους, που δεν σχετίζονται με την εκλογική ήττα του ΓΙΑ-
ΣΟΚ αλλά την κάμψη ενός πολιτικοκοινιυνικου κινήματος.

13
Συγκλίσεις
και αποκλίσεις
στην Αριστερά
ΜΕΤΑ
ΤΟΝ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΝΟΜΟ
α νέα ποιοτικά στοιχεία, που εμπλούτισαν την πολιτι­
Τ κή μας ζωή, το τελευταίο διάστημα, έβαλαν ασφαλώς
ενα καινούργιο «στοίχημα» στην ελληνική Αριστερά:
Θα μπορέσει να δώσει θετικές διεξόδους, σ ’ εκείνα τα τμήματα
της δημοκρατικής κοινής γνώμης και ιδιαίτερα στις δυνάμεις
αριστερής και ριζοσπαστικής έμπνευσης (που ακολουθούσαν
ως τώρα το ΠΑΣΟΚ) και απογοητεύονται από τις «συναινετι­
κές διαδικασίες», που επέλεξε η ηγεσία του κυβερνητικού κόμ­
ματος;
Αρκετοί θεωρουν ότι η σημερινή εικόνα που παρουσιάζει η
κυβέρνηση (μετά μάλιστα και την ψήφιση της υπερενισχυμε-
νης αναλογικής, σαν εκλογικού συστήματος), μπορεί να λει­
τουργήσει σαν καταλύτης ορισμένων νέων αναζητήσεων και
μετατοπίσεων, που θα συμβάλλουν σε μια —έστω μερική— αλ­
λαγή των συσχετισμών μέσα στην Αριστερά.
Ενδιαφέρον συνεπώς, παρουσιάζουν οι θέσεις και η πολιτική
των δυο κομμουνιστικών κομμάτων, όπως διαμορφώνονται
μετά το εκλογικό νόμο, αλλά και ορισμένες συζητήσεις, που
γίνονται κυρίως στο ΚΚΕ εσ. με αφορμή το 4ο Συνέδριό του.
Π Ρ Ο Τ Α Σ Ε ΙΣ Τ Ω Ν Δ Υ Ο ΚΚ
Γ ΙΑ Τ Η Ν Π Ο Λ ΙΤ ΙΚ Η Σ Υ Γ Κ Υ Ρ ΙΑ
Το ΚΚΕ λίγο πριν τη δημοσιοποίηση του εκλογικού νόμου
πρόβαλλε σ' όλους τους τόνους σαν λύση «την κυβέρνηση που
να στηρίζεται σ ’ όλες τις δημοκρατικές δυνάμεις, στη βάση ε­
νός μίνιμουμ προγράμματος». Προφανώς η άποψη αυτή συμ-
περιλάμβανε, στις δημοκρατικές δυνάμεις και το ΠΑΣΟΚ.
Το^ρα το ΚΚΕ μιλά για την ανάγκη δημιουργίας ενός νέου «με­
τώπου» των δυνάμεων της Αλλαγής, «που με την κοινή τους
δράση, μπορούν ν’ ανοίγουν το δρομο προς τα εμπρός». Χαρα­
κτηριστική μάλιστα είναι η τοποθέτηση του Χαρ. Φλωρακη
στη Βουλή για τη σημερινή στάση του ΚΚΕ «και να μας παρα-
καλέσετε δεν μπαίνουμε στην κυβέρνηση» είπε αναφερόμενος
προφανώς σε μια «κυβέρνηση που να στηρίζεται σ ’ όλες τις δη­
μοκρατικές δυνάμεις».
• Το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει από τη νέα αυτή τοπο­
θέτηση του ΚΚΕ, είναι σε ποιες υπαρκτές πολιτικές δυνάμεις,
θα στηριχθει αυτό το νεο « μέτω πο» και ποιες θα είναι οι διαδι­
κασίες επίτευξης αυτής τη κοινής δράσης; Αφού, δηλαδή, οι δυ­
νάμεις του ΠΑΣΟΚ (με την πολιτική που τώρα ακολουθεί), δεν
θα συμπεριλαμβάνονται σ ’ αυτή τη συμπαράταξη, τότε ποιες
είναι οι άλλες πολιτικές συνιστώσες, αυτού του μετώπου; Θα
είναι λ.χ. το ΚΚΕ εσ., ναι ή όχι;
Απο τη μεριά του, το ΚΚΕ εσ. έχει προτείνει σαν διέξοδο,
την ανάγκη συγκρότησης «ενός πλατιού συνασπισμού πολιτι­
κών και κοινωνικών δυνάμεων, για τη δημοκρατική εξουσία
των εργαζόμενων στη βάση ενός κοινού προγράμματος» (κι ό­
χι μίνιμουμ, όπως λέει το ΚΚΕ), που θα απαντά στα μεγάλα πο­
14
λιτικά προβλήματα της συγκυρίας, σε σύνδεση με τις γενικότε­
ρες προοπτικές της πάλης για την κοινωνική αλλαγή. Έχει δε
προτείνει, ένα «ανοιχτό και δημόσιο διάλογο, μ’ όλες τις αρι­
στερές δυνάμεις ώ στε μέσα απ’ αυτό το διάλογο, να φανεί
ποιος αποκλείει ποιον και ποιος αυτοαποκλείεται», όπως χαρα­
κτηριστικά διατυπώθηκε η άποψη του ΚΚΕ εσ., στις πρόσφα­
τες συζητήσεις που έγιναν μεταξύ πρώην στελεχών του ΚΚΕ,
με εκπροσώπους της ηγεσίας του ΚΚΕ εσ.
Γιατί το ΚΚΕ δεν απαντά σ ’ αυτή την πρόταση; Ή μήπως
συνεχίζει να θεωρεί, ότι ένα κόμμα, αποτελεί εκφραστή των
κοινωνικών δυνάμεων, που θέλουν το σοσιαλισμό; Και μήπως
αυτή η στάση του ΚΚΕ, δεν οδηγεί στο συμπέρασμα, πως ταυ­
τίζει τελικά το « μέτω πο της Α λλα γής» με τον δικό του μόνο,
κομματικό σχηματισμό; Ό τα ν μάλιστα κατηγορεί το ΠΑΣΟΚ
(και σωστά), ότι πάει να μονοπωλήσει την υπόθεση της Αλλα­
γής, η παραπάνω πραχτική του, μήπως αποτελεί μια μεγάλη
αντίφαση με τις πολιτικές του προτάσεις; Και γιατί σ ’ άλλες
χώρες, το ΚΚΕ αναγνωρίζει την ύπαρξη και άλλου ΚΚ (Σουη­
δία, Ισπανία κτλ.) ενώ στην Ελλάδα, αρνείται να παραδεχθεί
τη δυνατότητα ύπαρξης διαφορετικών απόψεων μέσα στο αρι­
στερό κίνημα και δεν αποφασίζει να σεβαστεί αυτή τη διαφορε­
τικότητα;
Είτε το θέλει το ΚΚΕ, είτε όχι, ο άλλος πόλος της κομμουνι­
στικής Αριστερός, το ΚΚΕ εσ., όχι μόνο θα εκπροσωπείται
στη νέα Βουλή, αλλά και απ’ ό,τι φαίνεται (από τις αρχαιρε­
σίες πολλών σωματείων γιατρών, μηχανικών, καθηγητών,
τραπεζικών, άλλων κλάδων εργαζομένων κτλ.), αρχίζουν να
αναστρέφονται οι συσχετισμοί... Ο χώρος της Ανανεωτικής Α­
ριστερός, αποκτά όλο και περισσότερο, πιο ισχυρά κοινωνικά
ερείσματα και η βιασύνη του ΚΚΕ, να τον παραπέμψει για με­
λέτη στο ιστορικό τμήμα της Κεντρικής του Επιτροπής, απο­
δείχτηκε ολότελα αβάσιμη. Αλλωστε, δεν υπάρχει μέρα στο
«Ρ ιζοσπ άστη», που να μην του αφιερώνει πολύστηλα άρθρα...
Βέβαια, στα άρθρα αυτά, ο Α. Κύρκος αποκαλείται «μαϊντα­
νός», τα στελέχη του ΚΚΕ εσ.: «ξενυχτισμένοι θεματοφύλακες
της τρισδογματικής ανανέωσης!!!» (βλ. « Ρ » 14/1/85) και η ε­
ξήγηση που δίνει στους αναγνώστες του (για το πως γίνεται και
αναπτύσσεται το ΚΚΕ εσ.) είναι ότι «η άρχουσα τάξη συντηρεί
τεχνητά τη διάσπαση στο αριστερό κίνημα...».
Βέβαια, αν το ΚΚΕ χλευάσει και σήμερα μια τέτοια συλλογι­
στική, αυτό αναμφίβολα θα ’χει να κάνει με βαθύτερα αίτια,
που συνδέονται με ουσιαστικές πλευρες της ιδεολογικής και
οργανοπικης φυσιογνωμίας του. Μιας φυσιογνιυμιας που το
εμποδίζει να καταχτήσει μια πριοτοπορα πολιτική πρακτική
και να αποτελεσει πολο έλξης πλατυτέρων δυνάμειον, που δη­
μιουργεί απιυθησεις στο εκλογικό σιυμα και δίνει συχνά προ­
σχήματα στο ΠΑΣΟΚ για τη συνολική απόρριψη της (παραδο­
σιακής) Αριστερός.
 Η Α Ν Α Ν Ε Ω Τ ΙΚ Η Α Ρ ΙΣ Τ Ε Ρ Α Ετσι, αυτό που περιμένουν οι ευρύτερες δυνάμεις της Αρι­
Αντίθετα με το ΚΚΕ, στον άλλο πόλο (στο ΚΚΕ εσ.), «ραίνον­ στερός από το ΚΚΕ εσ., είναι ν’ αναδείξει τα ουσιαστικά πολι­
ται να γίνονται ορατές κάποιες ελπιδοφόρες προοπτικές ενερ­ τικά ζητήματα, που απασχολούν σ ή μ ε ρ α το κίνημα. Και
γοποίησης του ευρυτερου δυναμικού της Αριστερός. Το ποσο- θα ταν πραγματικά, μια σημαντική συνεισφορά του ΚΚΕ εσ.,
στο 3,4% των Ευρωεκλογο3ν, που πήρε αυτός ο χώρος, αλλα αν ο προσυνεδριακός διάλογος δεν αναλωνόταν σε συζητήσεις
και τα αποτελέσματα τω ν αρχαιρεσιών στα διάφορά σιοματεία των διαφορών του παρελθόντος, αλλά αντίθετα φώτιζε τα ση­
(όπιυς ήδη αναφέρθηκε), δείχνει πιος το ΚΚΕ εσ., αρχίζει να ξε­ μερινά επίκομρα προβλήματα. Πολύ περισσότερο, που το τε­
φεύγει από μια «άχρωμη» πολιτική παρουσία, αρχίζει να οριο- λευταίο διάστημα (ιδιαίτερα στις Ευρωεκλογές κτλ.) δεν πρό­
θετειται απο τα αλλα κόμματα και να καταγράφεται σαν ένας κοψαν διαφορετικές εκτιμήσεις ανάμεσα στα στελέχη της ηγε­
νέος πόλος, όχι πια των δυναμειον που προέκυψαν απο τη διά­ σίας για την πολιτική κατάσταση. Το ζητούμενο είναι η όποια
σπαση του ενιαίου ΚΚΕ, αλλά όλων εκεινιον τιον δυνάμεων, προσπάθεια αναβάθμισης της ηγεσίας να συνδεθεί με βαθύτερες
που αναζητούν ένα νέο ρόλο της Αριστερας στις κοινιονικοπο- επεξεργασίες της πολιτικής και της φυσιογνωμίας του ΚΚΕ εσ.,
λιτικες εξελίξεις (κι όχι ρολο θεατή). για να μπορέσει να δώσει πειστικές ερμηνείες στα αδιέξοδα
Είναι κοινή διαπίστωση, πως στο χώρο της Ανανεωτικής Α ­ που οδήγησε την «Α λλ α γή » το ΠΑΣΟΚ, για να καταδείξει τις
ριστερός (που κύριο κορμό του έχει το ΚΚΕ εσ.), συναντιώνται εναλλακτικές λύσεις που προτείνει η Ανανεωτική Αριστερά,
σήμερα και τον ενισχύουν, δυνάμεις, που παρά τους διαφορετι­ τα δικά της προγράμματα, το δικό της διαφορετικό λόγο. Κον­
κούς δρόμους που βάδισαν, συμφωνουν στο έδαφος των βασι­ τολογίς για να μπορέσει να καταχτήσει την πολιτική της «αυ­
κών επιλογών του (αυτονομία του αριστερού και κομματικού τοδυναμία» μοναδικό — ίσως— όρο, ανατροπής των οποιων-
κινήματος, δημοκρατική λειτουργία του κόμματός, κριτική δήποτε προθέσεων «περιθωριοποίησης» της Αριστερός.
στάση στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, μη χειρα.γιογηση [
τιον μαζικών κινημάτων, δημοκρατικός δρομος για το σοσια­
λισμό κτλ.). Ακόμα και τα τελευταία προβλήματα, που απα­
σχόλησαν στη ΚΕ αυτου του κόμματός, εδειξαν έμπρακτα,
πως το ΚΚΕ εσ. σέβεται και τηρεί τις δημοκρατικές και συλλο­
γικές διαδικασίες. Σε συνάρτηση δε και με τη διαφάνεια που ε­
πικράτησε (δημοσίευση στην «Α υ γή » τιον αντίθετων αποψειον,
αποτελέσματα ψηφοφορκον κτλ.), εδωσε ενα παράδειγμα του
ήθους που πρεπει να διαμορφώσει η Αριστερά στη χωρά μας.
Βέβαια, οι ενστάσεις που θα μπορούσε κανένας να προβάλ­
ÿ • ΚΩΣΤΑΣ ΖΟΥΡΑΡΙΣ
ΜΙΣΓΑΓΚΕΙΑ ΑΠΕΡΙΝΟΗΤΗ
λει, για το αν, δηλαδή, το κυρίαρχο ζήτημα αυτού του χώρου Συμβολή στην πολιτική αυτογνωσία
είναι το θέμα του Προέδρου του Κόμματος, είναι ως ένα βαθμό
της Ελλάδας
δικαιολογημένες. Κανείς όμως δεν μπορεί να υποβαθμίσει και
το υπαρκτό πρόβλημα (που απασχολεί κατά καιρούς, όλα τα 1
Κόμματα), της επιλογής δηλαδή, μιας τέτοιας ηγεσίας, που να
δημιουργεί καλύτερες δυνατότητες προσπέλασης των ιδεών 5 • ΓΙΩΡΓΟΣ Φ. ΚΟΥΚΟΥΛΕΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΝΔΙΚΑΤΑ:
τους, στην κοινωνία. Ειδικά για το ΚΚΕ εσ., το ζήτημα έχει μια
αληθινή διάσταση, μιας και οι απόψεις του (λόγω του ουσια­ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΥΤΟΔΥΝΑΜΙΑ
στικού αποκλεισμού του από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΣΗ. 1983-1984
της άνισης κρατικής χρηματοδότησης κτλ.), δύσκολα «έφ τα ­
να ν» στα λαϊκά στρώματα. Α π ’ αυτή λοιπόν την άποψη, μάλ­ e8
λον σωστά η ΚΕ του ΚΚΕ εσ., αποφάσισε να θέσει στο συνέ­
δριο θέμα ανασύνθεσης της ηγεσίας και μέσα σ ’ αυτά τη πλαί­ Ο • ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΕΡΑΚΛΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
σια, να προσδιοριστούν οι αρμοδιότητες του Α. Κύρκου, σαν
προέδρου της ΚΕ.
Χωρίς αμφιβολία, το συνέδριο (που τελικά καθορίστηκε ύα
γίνει τον Απρίλη του ’85) θα ’ναι εκείνο, που θα κρίνει για την • ΑΟΥΙΣ ΜΠΟΥΝΙΟΥΕΛ
ορθότητα ή όχι της πρότασης της ΚΕ. Αυτό που εδώ, θα ’ταν Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΝΟΗ
χρήσιμο να επισημανθεί και να αμφισβητηθεί, είναι οι όροι που
τέθηκε το ζήτημα. Γιατί εκτός από την πρώτη «α νά γνω ση» του
CO
προβλήματος (όπως επιχειρήθηκε παραπάνω), υπάρχουν και
οι ουσιαστικές πολιτικές πλευρές στο θέμα που πρόκυψε. Φαί­ 6 • ΡΟΥΑΑ ΚΟΝΤΕΑ
Ο ΒΡΑΧΝΟΣ ΗΧΟΣ
νεται, πως οι διαφορές δεν «πολιτικοποιήθηκαν» και το ζήτη­
μα μετατοπίστηκε στο οργανωτικό - θεσμικό επίπεδο. Γιατί, έ­ ο ΜΙΑΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ
να κορυφαίο θέμα που επίμονα ζητά την απάντησή του (και απ’
ό,τι φαίνεται σ ’ αυτό επικεντρώνονται οι διαφορές), είναι και
το « πρόβλημα της εξουσίας» : ποια εκτίμηση γίνεται για την κυ­
to
Λ • ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΡΑΚΑΤΣΑΝΗΣ
βερνητική πολιτική, σε τελευταία ανάλυση; Υπάρχουν προϋ­ BLACK OUT
ποθέσεις συμπαράταξης και σύγκλισης των αριστερών δυνά­
μεων και ποιες είναι αυτές; Θα περιοριστεί η Αριστερά σε μια
«ιδεολογική κριτική» των υπαναχωρήσεων κτλ. του ΠΑΣΟΚ ή
CO
θ’ αναζητήσει πρακτικότερους τρόπους επηρεασμού τω ν εξελί­
ξεων;
Αυτά μάλλον, είναι τα ακανθώδη ζητήματα, που ταλανίζουν
όχι μόνο το ΚΚΕ εσ., αλλά και όλη την Αριστερά.

15
 Η Ε ΙΣ Β Ο Λ Η Τ Ω Ν « Ν Ε Ο -Ε Κ Δ Ο Τ Ω Ν »
ΚΑΙ ΤΑ Ν Ε Α Η Θ Η Σ Τ Ο Χ Ω Ρ Ο Τ Ο Υ Τ Υ Π Ο Υ

εκπ αραθύρω σαν κανένα;

Συμβαίνει ίσως για πρώτη φορά, και στη συγκεκριμένη περί­
πτωση η έκφραση έχει κάποια αξία: μέχρι τώρα οι «μάναν-
τζερ » (από τους προπονητές ποδοσφαιρικών ομάδων μέχρι και
τους διευθυντές εφημερίδων - περιοδικών) δεν απομακρύνον-
το, παρά μόνο όταν εθεωρούντο αποτυχημένοι. Καμιά ομάδα
που «έσ κ ιζε» στο πρωτάθλημα δεν έδιωχνε τον Γκμοχ της και
καμιά επιτυχημένη έκδοση δεν απεμακρυνε τον διευθυντή της,
ο οποίος επιπλέον την είχε συλλάβει ως ιδέα και την είχε καθιε-
του Στέλιου Κούλογλου
ρώσει. Αν η απομάκρυνση του Παύλου Μπακογιάννη από το
περιοδικό «Ε Ν Α » δεν είναι μια απλή σύμπτωση, τότε το φαινό­
μενο της «εκπαραθύρωσης» ενός διευθυντή για λόγους «μπίζ­
νες και πολιτικής» ή καλύτερα η χρησιμοποίηση — με αυτόν το
τροπο— του Τύπου για αλλότριους σκοπούς, θα έπρεπε να α­
πασχολήσει τους ενδιαφερομένους: κυβέρνηση και εφημερί­
δες, κόμματα και δημοσιογράφους. Οταν μάλιστα το όλο
σκηνικό έχει, και πολύ μυστήριο.

Οι εκδοχές που κυκλοφορούν για την υπό­
θεση, είναι δύο, ...η εξής μία: ιδιαίτερα μετά
την αγορά της πλειοψηφίας των μετοχών της
«Τράπεζας Κρήτης» από τον κύριο μέτοχο
των εκδόσεων «Γ Ρ Α Μ Μ Η Α Ε » κ. Κοσκωτά,
ξεκινάει η διαδικασία απομάκρυνσης του
...γαμπρού του κ. Μ ητσοτάκη.
Σε συντάκτες της εφημερίδας, αλλά και
στον Τύπο, διαρρέει η πληροφορία ότι ο Π.
Μπακογιάννης είναι υπερχρεωμένος εξαιτίας
μίας άλλης επιχείρησης (Π Α Κ -Ε Λ Α Α Σ ) και
συνεπώς δεν μπορεί να παραμείνει στη
« Γ Ρ Α Μ Μ Η » και ακόμη ότι ο Π .Μ . παρατη­
ρήθηκε — από τον ιδιοκτήτη— αρκετές φο­
ρές «επειδή το περιοδικό είναι πολύ δεξιό».
Ό τα ν ο κ. Κοσκωτάς αναλαμβάνει ουσιαστι­
κά την διεύθυνση της «Τράπεζας Κρήτης» οι
φήμες πληθαίνουν και ο ίδιος εξομολογείται
σε στενούς συνεργάτες του ότι όλοι οι κυβερ­
νητικοί που συναντά του θέτουν το πρόβλημα
«τι θα γίνει με το Ε Ν Α και τον Μπακογιάννη»,
ενώ το ίδιο εμπόδιο προκύπτει ιδιαίτερα στις
συναλλαγές της τράπεζας στην Μεγαλόνη-
σο. Έ τσι, μετά από μία «συμφωνία κυρίων»
Κοσκωτά - Μπακογιάννη, αποφασίζεται η α ­
ποχώρηση του τελευταίου, ο οποίος μάλιστα
«αποζημειώνεται πολύ γενναία» σύμφωνα
πάντα με τα όσα η « Γ Ρ Α Μ Μ Η » αφήνει να
διαρρεύσουν.
Την Πέμπτη 7 Φεβρουάριου, δυο μέρες δη­
λαδή μετά την ανακοίνωση της απομάκρυν­
σης του Π .Μ ., στον «Ελεύθερο Τύπο» δημο­
σιεύεται μια ολόκληρη σελίδα γύρω από την
υπόθεση. Σύμφωνα με το δημοσίευμα του
« E T » — για το οποίο το «Π ο ντίκ ι» της επομέ­
νης υπαινίσσεται ότι είναι Μπακογιαννικής
έμπνευσης— αλλά και της «Ελευθεροτυ­
πίας» δύο μέρες αργότερα, « ο Κοσκωτάς
προσφέρει στο Π Α Σ Ο Κ και την κυβέρνηση
την κεφαλή του κ. Μπακογιάννη, ως ένα πρώ­
το βήμα καλής θέλησης».
Τα επόμενα βήματα, κατά τον « E T » , θα εί­
ναι η « αλλαγή γραμμής κατά δόσεις», με πρώ­
τη φάση «τη ν τοποθέτηση του Ε Ν Α κατά της
ηγεσίας της Νέας Δημοκρατίας, για να εκφρα­
στεί στη συνέχεια θετικά για την κυβέρνηση
και να καταλήξει στον κρίσιμο προεκλογικό
χρόνο σε κριτική συμπαράταξη με το Π Α ­
Σ Ο Κ ». Κι ενώ η «Ελευθεροτυπία» προσέθετε
ότι μια από τις φιλικές κινήσεις της « Γ Ρ Α Μ ­
Μ Η Σ » προς το Π Α Σ Ο Κ ήταν «η προσφορά
του πιεστηρίου που η εταιρία είχε εγκαταστή-
σει στην Παλλήνη για την εκτύπωση του προ­
εκλογικού υλικού», ο « E T » τοποθετούσε σαν
«αρχή του ειδύλλιου» ένα γράμμα του Κο­
σκωτά προς τον κ. Παπανδρέου. Το γράμμα
περιείχε ένα βιογραφικό σημείωμα «του νεα­
ρού» (όπως λέγεται ότι αποκαλείται ο Κο­
σκωτάς από κυβερνητικούς κύκλους), και
την υπόσχεση ότι τόσο τα δύο — και σύντομα
τρία— έντυπα του μικροσυγκροτήματος. ό­
σο και η «Τράπεζα Κρήτης» θα ενισχύσουν
την « κυβερνητική προσπάθεια».
Δ ΙΑ Δ Ο Σ Ε ΙΣ Μ Η Τ Σ Ο Τ Α Κ Η ;
« Σύμφ ω να με πληροφορίες μας»
— απαντούν οι υπεύθυνοι της Γ Ρ Α Μ Μ Η Σ
Α Ε , «ό λ α αυτά τα δημοσιεύματα, έχουν πηγή
το Πολιτικό Γοαφείο ενός αρχηγού κόμμα­
τος», εννοώντας προφανώς αυτό του αρχη­
γού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. «Τ ο
γράμμα, αλλά και όλα όσα δημοσιεύθηκαν
στον E T » — συνεχίζουν— «είναι ανυπόστατα,
και ήδη έχει σταλεί επιστολή στη διεύθυνση
της εφημερίδας με την οποία τα διαψεύδουμε
κατη γο ρήμα τικά».
Οι εξηγήσεις της « Γ Ρ Α Μ Μ Η Σ » χωλαίνουν
όμως στο σημείο των αιτίων, της «αποχώ ρη­
ση ς» (σύμφωνα με τον όρο που χρησιμο­
ποιούν) του Π .Μ . Η επιχειρηματολογία κά­
ποιων «διαρθριοτικών αλλαγώ ν» και «π ρ ο ­
βλημάτων M A N A G E M E N T » γύρω από τις ο­
ποίες υπήρξε «διαφοινία σε υψηλότατο επίπε­
δ ο » δεν φαντάζει πειστική, τη στιγμή που πα­
ρά τη σχετική ερώτηση παρουσιάζεται άρνη­
ση εξήγησης των αλλαγών αυτών. Και οι δια­
φωνίες γύρω από παρόμοιες — και κατά τα
φαινόμενα όχι καθοριστικές— αλλαγές, μπο­
ρούν να διασκεδάσουν το πολιτικό και εκδο­
τικό κόστος από την απομάκρυνση ενός επι­
τυχημένου διευθυντή; « Ναι ο κ. Μπακογιάν-
νης ήταν επιτυχημένος» απαντούν, « αλλά αυ­
τή η επιτυχία στηρίχθηκε και στην ύπαρξη της
θαυμάσιας υποδομής και οργάνωσης της
« Γ Ρ Α Μ Μ Η Σ » , που πρέπει να θεωρείται πρω­
τοφανής για τα δεδομένα του συγκεντρωτι­
κού, προσωποπαγούς ελληνικού Τύπου». Η ­
θικό συμπέρασμα: το Ε Ν Α θα επιζήσει και
χοιρίς Μπακογιάννη.
Ναι αλλά με τι γραμμή; « Τ ο αναγνωστικό
κοινό του Ε Ν Α δεν ποδηγετείται. Το περιοδι­
κό λοιπόν θα συνεχίσει να δίνει όλες τις πλη­
ροφορίες στους αναγνώστες του και όλες τις
απόψεις γύρω από ένα πρόβλημα».
Στην πρώτη σύσκεψη όμως, που έγινε υπό
την νέα διεύθυνση, δεν τοποθετήθηκε ότι «θα
πρέπει να εκφράζονται οι απόψεις και οι γνώ­
μες όλω ν — και τω ν τεσσάρων κομμάτων» —
και το π ε ρ ιο δ ικ ό να γ ίν ε ι « πιο
αντικ ειμενικ ό»; « Ν α ι » , απαντούν στην
Γ Ρ Α Μ Μ Η , « αλλά αυτό ειπώθηκε, γιατί όταν
κανείς βγάζει 55 τεύχη το χρόνο, μπορεί εξαι­
τίας κ-αι μόνο του φόρτου εργασίας να κάνει
κάποια λάθη».
Σε κάθε περίπτωση, μετά τα τόσα δημο­
σιεύματα, ακόμη κι αν υπήρχε πρόθεση αλ­
λαγής της γραμμής, θα πρέπει τώρα να έχει
ακυρωθεί. Ά λ λ ω σ τ ε , τόσο το δημοσίευμα
του «Ελεύθερου Τύπου» όσο και της «Ελευθε­
ροτυπίας» έθεταν το ερώτημα πώς μπορεί να
γίνει φιλοκυβερνητική στροφή όταν επικεφα­
λής του περιοδικού τοποθετήθηκαν:
• Ο Δ . Κουνελάκης, διευθύνων σύμβουλος
της « Γ Ρ Α Μ Μ Η Σ Α Ε » , και μέλος του Διοικη­
τικού Συμβουλίου της Τράπεζας Κρήτης, που
υπήρξε υπεύθυνος του γραφείου Τύπου των υ­
πουργών Ναυτιλίας της Ν Δ , του I. Φικιώρη
και Ε. Κεφαλογιάννη. Και στη συνέχεια στην
Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών.
• Ο Γ. Τσούτσιας ο οποίος ανήκει στην κλα­
δική Προεδρίας της Ν έας Δημοκρατίας
(Στην πραγματικότητα ανήκει στην Ομάδα
Κοινοβουλευτικού Ελέγχου του Υπουργείου
Προεδρίας της Ν Δ — Σ Σ ). Και μέχρι και
προχτές ήταν τηλεοπτικός συντάκτης της
«Β ραδυνής».
Έ τσι, άλλοι υποστηρίζουν, ότι η μόνη ε­
ναλλακτική λύση είναι η απολιτικοποίηση
του Ε Ν Α .
Ενδιαφέρον, όμως, παρουσιάζει και η αντί­
δραση των συντακτών του περιοδικού. Η
πρώτη τάση που διαμορφώθηκε, ήταν μια κί­
νηση μαζικής αποχώρησης σε ένδειξη αφ’ ε­
νός συμπαράστασης στον Π Μ και αφ’ ετέρου
διαμαρτυρίας για την απροσδόκητη αυτή αλ­
λαγή, που έγινε ερήμην του συντακτικού προ­
σωπικού. « Ό ταν όμως επί τόσο καιρό ο Π Μ
διεύθυνε το περιοδικό εντελώς συγκεντρωτι­
κά και χωρίς να μας ρωτάει, πως θα 'πρεπε

16
ξαφνικά να μπούμε στη δική του λογική;» α­
ναρωτιέται ένας συντάκτης προσθέτοντας
τον παράγοντα της απειρίας των συντακτών
και το γεγονός ότι η νέα διεύθυνση, υποσχέ-
θηκε να μην απολύσει κανένα και να αυξήσει
τους χαμηλότατους σημερινούς μισθούς.
Έ τσι, η μόνη «έκ π λ η ξη » προήλθε τελικώς
από την πλευρά του κ. Στάμου Ζούλα, αρχι­
συντάκτη της «Κ αθημερινής» και υπεύθυνου
πολιτικού ρεπορτάζ του Ε Ν Α . Για τον τελευ­
ταίο — που είναι και μέλος του Πειθαρχικού
Σ υ μ β ο υ λ ίο υ της ΕΣΗ Ε-
Α — πολλοί πίστευαν ότι δεν θα εδέχετο να υ­
παχθεί υπό τον κ. Τσούτσια, που δεν είναι α­
κόμη μέλος της Ε Σ Η Ε Α , αλλά ο κ. Ζούλας
αρκέσθηκε σε πολίτικο - οικονομικές δια­
πραγματεύσεις, οι οποίες είχαν και «ευτυχή»
κατάληξη. Τη δόξα, δηλαδή, πολλοί εμίση-
σαν, και τελικώς απεχώρησαν οι κ. Ν. Θεο-
δωράκη και Ν. Μ αυρομάτης εκ των συντα­
κτών, ο κ. Καλλίγκος, από τους φωτογρά­
φους.
ΤΟ «Λ Ο Μ Π Υ » ΤΩ Ν Η Π Α ;
Τ α ερωτήματα, όμως, που ανακίνησε η υ­
πόθεση «α π ο χώ ρ η ση ς» του Π .Μ . παραμέ­
νουν: Ο κ. Κοσκωτάς, αφού ανήκει στην « Α ­
μερικάνικη Σ χ ο λ ή » θα πρέπει να πιστεύει ότι
«ά λ λ ο είναι οι μπίζνες και άλλο η πολιτική».
Γιατί δέχθηκε λοιπόν να θυσιάσει έναν από
τους συνεργάτες του, που στις μπίζνες είχε α ­
ποδώσει;
Δεύτερο, γιατί δέχθηκε να τον θυσιάσει τώ­
ρα; Εν όψει της δίκης του Ε Ν Α (και του Α Ν ­
Τ Ι) από τον Πελέκο που άρχισε χθες, ο Π Μ
είχε ζητήσει — και αυτό είχε γίνει αποδεκτό—
να παραμείνει διευθυντής, ώστε να είναι ε-
παρκώς «κ α λ υ μ μ ένο ς» από το περιοδικό.
Ήταν μόνο «η σύγχυση του προσωπικού εν ό­
ψει της αλλαγής της διεύθυνσης» ο λόγος που
ανέτρεψε τη συμφωνία; Κι αν κάτι γερό ετοι­
μάζεται από πλευράς Κοσκω τά (το οποίο δεν
είναι φυσικά το εδώ και καιρό προετοιμαζό­
μενο Τ Ε Τ Α Ρ Τ Ο με διευθυντή τον Μ άνο Χ ατ-
ζιδάκι) αυτό τι είναι; Η καθημερινή εφημερί­
δα — που μαζί με ένα γυναικείο περιοδικό α ­
ποτελούν τους επόμενους εκδοτικούς στό­
χους της Γραμμής— και για την οποία υπήρ­
χαν στο επιτελείο και επί Π Μ διαφορετικές
απόψεις, αν δηλαδή θα έπρεπε να εκδοθεί
πριν ή μετά τις εκλογές ή κάτι άλλο ακόμη
πιο σημαντικό; Κι αυτό θα προχωρήσει τώ ­
ρα, μετά το θόρυβο που δημιουργήθηκε;
Ενδιαφέρον στο σημείο αυτό παρουσιάζει
και η στάση της κυβέρνησης, η οποία απο­
ποιείται την ευθύνη για την αποπομπή του
Π Μ . Πολλοί μάλιστα βεβαιώνουν ότι στις
σχετικές συζητήσεις με τον Κοσκωτά, κυβερ­
νητικοί παράγοντες απλώς διατύπωναν «τα
παράπονά τους για τη σκληρή κριτική του
Ε Ν Α , χωρίς να τοποθετούν το θέμα προσωπι­
κά», ενώ άλλοι αναρωτιούνται για το «χτύπη­
μ α » που δέχθηκε ο Μ ητσοτάκης: «α π ό τη μια
πλευρά δεν ήταν δικό του, κι από την άλλη ή­
ταν κάθε τόσο αναγκασμένος να διαψεύδει ότι
έχει την οποιαδήποτε σχέση».
Τέλος, ακόμη και η κυβέρνηση ψάχνει να
βρει αν και ποιος κρύβεται πίσω από τον Κο­
σκωτά, ενώ η τελευταία φήμη που κυκλοφο­
ρούσε μιλούσε για το «Ε λληνο -Αμερικάνικο ή το πολύ πολύ αποσκοπούσαν — ιδίως πα-
λόμπυ» και εξηγούσε συνεπώς τη θυσία του λαιότερα— και σε πολιτική αναγνώριση κτλ.
Π Μ σαν μια από τις ενδείξεις πλησιάσματος Δυστυχώς οι παραδοσιακοί εκδότες υπήρ­
της κυβέρνησης από την ομογένεια της Α με­ ξαν αυτοί που ξέρουμε, και οι εκμεταλλευ-
ρικής. θέντες το κενό νέοι — επειδή στα μέσα ενημέ­
ρωσης στην Ελλάδα δεν είναι ακόμη (;) προ­
σοδοφόρα — αποσκοπούν αλλού, επιβάλλον­
τας ήθη τα οποία θα έπρεπε να απασχολή­
Ο Ι Κ Α Κ Ο Ι Ε ΙΝ Α Ι Σ Τ Η Φ Υ Α Α Κ Η
σουν και δημοσιογραφικά συνδικάτα και κυ­
βέρνηση.
Μ ε λόμπυ ή χωρίς, η υπόθεση ανακινεί ένα
σοβαρότατο πρόβλημα για τον Τύπο: αν η α­ Αν, όμως, πρώτο δείγμα της στάσης της Ε­
ποπομπή του Π Μ έγινε για να προχωρήσουν Σ Η Ε Α μας έδωσε η συμπεριφορά του κ. Ζού­
κάποιες οικονομικές συναλλαγές του ιδιο­ λα, ούτε οι κυβερνητικοί αρμόδιοι φαίνεται
κτήτη της «Τ ράπ εζας Κρήτης», τότε έχουμε να ενοχλούνται ιδιαίτερα από το γεγονός. Βέ­
μια ακόμη περίπτωση όπου ιδιώτες με κεφά- βαια, η κυβέρνηση δεν θα μπορούσε — και
δεν θα έπρεπε— να επιβάλει περιορισμούς
στις εκδόσεις, αλλά θα μπορούσε κάλλιστα
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ να καταλάβει ότι οι συνεταιρισμοί δεν εξαν­
τλούνται στο χώρο των οπωροκηπευτικών.
ΕΒΔΟΜ ΑΔΙΑΙΩΝ Θα έπρεπε, δηλαδή, να ενισχύσει — και υ­
ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ πάρχει τρόπος— συνεταιριστικές, αυτοδια-
(ΙΟΥΛΙΟΣ 84) χειριστικές προσπάθειες των δημοσιογρά­
φων που εξασφαλίζουν αδέσμευτη κριτική
και διαφάνεια σκοπών και μέσων. Αλλά με
τέτοια θα ασχολούμαστε τώρα; Ο μεν κ. Μα-
Αθήνα
ρούδας φροντίζει για τις διαψεύσεις, ο δε κ.
Π Ε Ρ ΙΟ Δ ΙΚ Α Πειραιάς Επαρχία
Κωστόπουλος φραξιονίζει στο Υφυπουργείο
1. Γ Υ Ν Α ΙΚ Ε ΙΑ
του, αρεσκόμενος στις κολακευτικές αναφο­
Γ Υ Ν Α ΙΚ Α 51.545 48.973
ρές του Μιχαλόπουλου της «Ελεύθερης Ώ ­
ΠΑΝΘΕΟΝ 33.516 34.489
ρ α ς» προς το πρόσωπό του.
Ε Κ Ε ΙΝ Η 36.205 70.906
Αυτό το τελευταίο, αποδεικνύει εξάλλου ό­
C O S M O P O L IT A N 39.340 32.663
τι όλοι οι εκδότες είναι καλοί. Οι κακοί
Σ Υ Ν Ο Λ Ο (1) 160.606 187.031
— όπως ο κ. Πόπωτας— είναι στη φυλακή.
2. Γ Ε Ν ΙΚ Ο Υ Ε Ν Δ ΙΑ Φ Ε Ι 1* . Π
ΤΑΧΥΔΡΟΜ ΟΣ 60.895 78.778
ΕΝΑ 40.595 51.214 ΥΓ. Για να μην αδικήσουμε και τον φίλο του
Σ Υ Ν Ο Λ Ο (2) 101.490 129.992 Α Ν Τ Ι κ. Φιλιππόπουλο, πρέπει να σημεκο-
σουμε ότι το «πρώτη φ ορά» δεν ισχύει ακρι­
3. Δ ΙΑ Φ Ο Ρ Α Θ Ε Μ Α Τ Α βώς για τον ίδιο: απολύθηκε το 1975 από την
ΡΟΜ ΑΝΤΣΟ 45.106 77.663 «Ελευθεροτυπία», παρ’ ότι επιτυχημένος, ως
ΒΕΝΤΕΤΑ 16.193 28.493 διευθυντής. Από κει και πέρα, τα δύο σκηνι­
Ν Τ Ο Μ ΙΝ Ο 39.261 99.508 κά είναι βέβαια διαφορετικά.
Σ Υ Ν Ο Λ Ο (3) 100.560 205.664
ΥΓ.2 «Συναίνεση και δημοκρατία», επι­
4. Τ Η Λ Ε Ο Π Τ ΙΚ Α γράφεται το γράμμα του νέου εκδότη
Ρ Α Δ ΙΟ Τ Η Λ Ε Ο Ρ Α Σ Η 83.322 58.803
(Γιώργος Τσούτσιας), που υπάρχει στο
ΤΗΛΕΡΑΜ Α 77.733 99.886
χθεσινό, το πρώτο ουσιαστικά μετά την
Σ Υ Ν Ο Λ Ο (4) 161.055 158.689 αλλαγή της διεύθυνσης, Ε Ν Α .
Γ Ε Ν ΙΚ Ο Σ Υ Ν Ο Λ Ο 523.711 681.376 Μερικές παραινέσεις για την ανάγκη
πλουραλιστικού και ανεξάρτητου Τύπου
λαια χρησιμοποιούν τον Τύπο για άλλους οι­ και διαβεβαιώσεις ότι το « Ε Ν Α δεν αλλά­
κονομικούς σκοπούς. Α λλω στε το περί ου ο ζει γραμμή, γιατί δεν είχε γραμμή» και ότι
λόγος πρόσφατο κρούσμα, δεν είναι ούτε το «θα συνεχίσει αταλάντευτα την πορεία που
πρώτο, ούτε το τελευταίο: μία καθημερινή οι­ χάραξε από το πρώτο του τεύχος». Μια μι­
κονομική εφημερίδα ετοιμάζεται να εκδοθεί, κρή «σ π ό ν τ α » για τον Μπακογιάννη (ο ο­
της οποίας χρηματοδότης είναι γνωστός «μ ε ­ ποίος δεν αναφέρεται πουθενά!) «γνήσια ε­
σ ά ζω ν » οπλικών συστημάτων στην Ελλάδα. λευθεροτυπία, απαλλαγμένη από προσω­
Και οι αποκαλύψεις που έγιναν από το Α Ν Τ Ι, ποπαγείς εξαρτήσεις και φορτισμένη από
για την αγορά των «Α έο π α ρ ν τ», είναι χαρα­ έναν ειλικρινή πλουραλισμό», λίγο περισ­
κτηριστικές για το ύψος των ποσών που σότερος τονισμός της ανάγκης εξεύρεσης
«π α ίζοντα ι» σε τέτοιες περιπτώσεις, και τα «τω ν κοινών σημείων των κομμάτων» και
οποία μπορούν να χρηματοδοτήσουν πολλές της «συναίνεσης», απ’ ό,τι το είχε κάνει ο
καθημερινές εφημερίδες, έστω και ελλειμμα- μέχρι τώρα διευθυντής και τέλος υπόσχεση
τικές, αν οι τελευταίες βοηθήσουν με τη σει­ για έρευνες «που δικαιώνουν πάντα τον α­
ρά τους — και χρησιμοποιώντας τη δύναμη παιτητικό αναγνώστη του Ε Ν Α ».
της «τέταρτης εξουσίας»— στην προώθηση Και μία ερώτηση δική μας: «οι απαιτητι­
των συμφερόντων των νεο - εκδοτών. Αντίθε­ κοί αναγνώστες» του Ε Ν Α , και μάλιστα
τα, οι παραδοσιακοί εκδότες είχαν κάποιο μετά τόσο θόρυβο, δεν θα ήθελαν να πλη-
δημοσιογραφικό μεράκι και έκαναν επενδύ­ ροφορηθούν για την αλλαγή της διεύθυν­
σεις στον Τύπο που είχαν κάποια αυτοτέλεια σης;
17

ΠΕΛΕΚΟΣ
ο αμετανόητος
Επειδή η δίκη του ΑΝΤΙ, (καθώς επίσης
του περιοδικού «Ε Ν Α » και του τέως
διευθυντή Οικονομικών Υπηρεσιών του
ΤΣΑΥ κ. Βακαλόπουλου), άρχισε μόλις
χθες Πέμπτη και επομένως ήταν αδύνα­
το να αφιερώσουμε στους αναγνώστες
μας τα όσα σπαρταριστά θα ακουσθούν
εκεί, σκεφθήκαμε να δημοσιεύσουμε
κάτι άλλο: Την έκθεση του Επιθεωρητή
του Υπουργείου Κοινωνικών Ασφαλίσε­
ων κ. Κ. Παναγιωτατου, που επιγράφε­
ται «Σχετικά με τη διενεργεια ερευνάς
στο Τ Σ Α Υ » και·έγινε ύστερα από διατα­
γή του Υπουργείου Κοινωνικών Ασφαλί­
σεων με αφορμή τις καταγγελίες του κ.
Βακαλόπουλου, εναντίον του κ. Πελέ-
κου.
Παρά τις πιέσεις —που όπως λέγεται
ασκήθηκαν στον επιθεωρητή από την
πολιτική ηγεσία του Υπουργείου— η έκ­
θεση είναι καταπέλτης και για τον Πελέ-
κο και για τους προστάτες του. Από το
πολυσέλιδο αυτό (25 σελίδες) ντοκου­
μέντο μπροστά στο οποίο ωχριά ακόμη
και «τ ο εγχειρίδιο του καλού κλέφτη»)
καθώς και από μια... τσάντα συμπλη­
ρωματικά στοιχεία που θα εμφανισθούν
στο Δικαστήριο, διαλέγουμε ορισμένα
αποσπάσματα, (με μοναδικό κριτήριο
τη δυνατότητα που δίνουν να κατανοη­
θούν όπως παρατίθενται), ενώ ολόκληρο
το πόρισμα βρίσκεται στη διάθεση των
αρμόδιων Υπουργών και υφυπουργών,
που εξακολουθούν να το «αγνοούν»:
I ΑΓΓΛΙΚΑ
E N G L IS H C O U R S E S I ΒΙΒΛΙΑ
To B .B .C . σας
μ α θ α ίν ει Αγγλικά με:
ΒΙΒΛΙΑ - ΚΑΣΕΤΕΣ ΑΓΓΛΙΚΑ σχολικά
V ID E O
για όλες τις τάξεις
σε σειρές αυτοδιδασκαλίας για First Certificate,
για αρχάριους, προχωρημέ­ Proficiency, G.C.E., TOEFL
νους και ειδικά θέματα.
Τ η λ . 36.45.608
18
ΕΝΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ -
ΚΑΤΑΠΕΛΤΗΣ,
ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ
ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ
ΣΥΜ Π ΕΡΑΣΜ Α
Από την έρ ευ να που έκανα, γι’ αυτά που
κατήγγειλε ο διευθυντής οικονομικών υ­
πηρεσιώ ν του ΤΣΑ Υ σε βά ρ ο ς του Π ρ οέ­
δρου του Δ.Σ. Πελέκου, κα τά λη ξα στις ε ­
ξής διαπιστώσεις:
Ανάμιξή του σε καθήκοντα που δεν προ-
βλέπονται από το ν κανονισμό Διοικητικής
Ο ρ γ ά ν ω σ η ς του Τ Σ Α Υ κι ειδικότερο
ΟΙ ΑΝ Ο ΙΙΓΛΙ.ΚΟΣ ΗΙ ΒΑΙΩΝΜ I I V
ΙΟ Ι Μ Ι Σ Ι Ο ΤΗΣ ΥΠΟΓΡΑΦΗΣ
α) Βεβαίω ση του γνήσιου της υπογραφ ής
σε 2 εξο υ σ ιο δ ο τή σ εις του Γ. Κρητικού για
την εξό φ λη ση 2 τιμολογίω ν του (ΧΕ 285 /
12.4.83 δρχ'. 48.000 και 451 / 7.6.83 δρχ
48.000), γ νω ρ ίζοντα ς ότι τη μια ε ξο υ σ ιο ­
δότηση δεν είχε υπογράψει ο Γ Κρητικός
α λλά κάποιος άλλος.
ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΜΟΝΟΣ IOV
ΣΥΜΒΑΣΗΣ:
γ) Με σ ύ μ βα ση που υπογράφ ηκε μεταξύ
του και του ιδιώτη Γ. Κρητικού στις 8/3/83.
με αναδρομική ισχύ από 1/2/83. ήτοι 8 μέ­
ρες προ της λήψης σχετικής 'Φάσης
του ΔΣ (177/16.3.83). ανατέθηκε ο ιο δ ε ύ τ ε ­
ρο η είσπραξη τω ν αξιώ ν από το ΕΛΤΑ. για
τις εισφ ορές του δελτίου ΤΣΑ Υ και βάσει
Β ΙΒ Λ ΙΟ Π Ω Λ ΕΙΟ ΑΓΓΛΙΚΑ
ΒΙΒΛΙΑ
Π Α Ν ΤΕΛ ΙΔ Η
Πλούσια επιλογή:
Λογοτεχνία, θέατρο,
τουριστικά, παιδικά...
και σε ειδικά θέματα.
I.M. Π Α Ν ΤΕ Λ ΙΔ Η Σ
Α Μ Ε ΡΙΚ Η Σ 9-11 Α Θ Η Ν Α 106 72
Τηλ. 3 6 2 6 6 7 3
του Δημήτρη Χαντζόπουλου
ειδικής ε ξ ο υ σ ιο δ ό τ η σ η ς που δ εν βρέθηκε
η ρ ευ σ το π οίη σ ή το υ ς α π ’ αυτόν.
Α π ο τ έ λ ε σ μ α τω ν π α ρ α π ά ν ω ήταν να πα-
ρ α β ια σ το ύ ν οι δ ια τά ξεις της παρ. 5 του
ά ρ θ ρ ο υ 19 και της παρ. 7 του άρθρου 34
του κανονισμού Διοικητικής Ο ρ γάνω σ η ς
του ΤΣΑΥ, να κ α τα χ ω ρ η θ ο ύ ν οι εισπρα-
χθ είσες α ξίες σ το π ρ ο β λ ε π ό μ ε ν ο βιβλίο
αξιώ ν στις α ρ χ έ ς Μ αρτίου 1983, και vu ku -
τα τεθ ο ύ ν οι εισ π ρ α χ θ είο ε ο ειοφ ορές tou
Δελτίου σε χ μ ο νο μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ ο της εί-
π π ρ αξή ς το υ ς σε τρεις δόσεις.
/Η Τ Α Η ΠΛΑΣΤΑ ΤΙΜΟΛΟΓΙΑ
ε) Ζ ή τη σε και π ετύ χε απο τη -Φ ωτοτεχνι-
κή - Εκδοτική Μ ήνυμα Σ Π Ε » που είχε ανα-
λάβει την έκ δ οσ η του δελτίου ΤΣΑΥ, την
έκδοση δυ ο εικονικών τιμ ολογίω ν αξίας
99.456 δρχ. για την εκτύπ ω ση 50 000 αυτο-
κολητω ν ετικετώ ν και την ταξινόμηαή
τους σε 220 τα χυ δ ρ ο μ ικ ο ύ ς τομείς (...). Ζή­
τησε από το Μ ηλιαράκη να εκ δόσει κι άλ­
λο εικονικό τιμ ολόγιο 45.000 δρχ. για την
τα ξινόμ ηση 54.000 ετικετώ ν σε 280 ταχυ­
δρομικούς τομείς, π α ρ α δ ίδ ο ν τα ς το δελ­
τίο π α ρ ο χ ή ς υ π η ρεσιώ ν του Γ. Κρητικο,ύ
και σχετικό α π ό σ π α σ μ α πρακτικών του ΔΣ
(μαρτυρική κα τά θεση Μ ηλιαράκη).
στ) Αντί να ζητηθεί η ειδική έγκριση του Υ­
π ου ρ γού Κοιν. Α σ φ α λ ίσ εω ν για την οικο­
νομική ενίσ χυ ση του Ευρωπαϊκού Συμπο­
σίου Ιαματικών Π ηγώ ν προτιμήθηκε η έκ­
δοση εικονικού τιμολογίου 30.000 δρχ. για
την προμή θεια εντύπω ν, που η επιτροπή
π α ρ α λ α β ώ ν αρνή θη κε να υπογράψ ει και η
έκδοση του ΧΕ 3769 / 15.9.82 δρχ. 30.000.
τις οποίες ύ σ τε ρ α απ ό εξο υ σ ιο δ ό τη σ η του
ΤΜ Η Μ Α
ΚΟΙΝΩ ΝΙΚΩ Ν
ΕΠΙΣΤΗΜ Ω Ν
Political Sciences,
International Affairs,
Women Studies,
Sociology, History,
Psychology, Philosophy,
Geography, Economics,
Soc. Anthropology...
Τ η λ . 3 6 2 9 .7 6 3
δικαιούχου είσ π ρ α ξε ο Π ρ ό ε δ ρ ο ς της Ο ρ ­
γανω τικής Ε πιτροπής του Συμποσίου
I llllt\l>\ Μ I ΙΟ ΙΣ\\
β) Εισηγήθηκε στο ΔΣ (αριθ. απόφασης
2/4.1 83) την έκδοση και του 2ου δελτίου
με πρόχειρο μειοδοτικό διαγωνισμό, πλην
όμως δεν περιέλαβε στις εργασίες του
μειοδότη τις εργασίες επιμέλεια ύλης -
κασέ, όπως έγινε με την έκδοση του 1ου
δελτίου, με αποτέλεσμα το ΤΣΑΥ για τις
εργασίες αυτές να επιβαρυνθεί το ποσο
των 30.000 δρχ. (ΧΕ 551/16.2.83).
γ) Αντί να εφαρμόσει την αριθ. 301/20 4.83
απόφαση του ΔΣ για την αφαίρεση των εν­
διάμεσων χωρισμάτων, που υπήρχαν στο
μεσοδιάστημα των γραφείων των 4, 5,6. 7.
8 ορόφων του κτιρίου Σταδίου 29, και να
προχωρήσει στη διενέργεια πρόχειρου
μειοδοτικού διαγωνισμού, προτίμησε νο
αναθέσει απευθείας τις εργασίες αυτές
στον εργολάβο Ρωμνιό Θ. αξίας 93 000
δρχ.
ε) Το ΔΣ δεν πήρε τα κατάλληλα μέτρα κα­
τά του μισθωτή του κυλικείου του κτιρίου
Σταδίου 29, που καθυστερεί την καταβολή
οφειλομένων μισθωμάτων από 1/7/83 μέ­
χρι σήμερα, αφού αυτός έχει παραβιάσει
τους όρους της σύμβασης μίσθωσης του
κυλικείου (είναι ο ίδιος για τον οποίο ο Πελπ-
κος «βεβαίωνε» το γνήσιο της υπογραφή'
Σ.Σ.).
στ) Ο Γ. Κρητικός, (δηλαδή ο προηγούμενος
Σ.Σ.) πλήρωσε για λογαριασμό του ΤΣΑΥ
διάφορες δαπάνες, οι οποίες μέχρι σήμε­
ρα δεν έχουν εγκριθεί από το Δ.Σ. του Τα­
μείου.
ΒΡΙΣΚΕΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ Κ ΑΤΉΙΌΡΙ \Σ
ζ) Ο Β. Καχραμάνης (θα είναι μάρτυρας κα­
τηγορίας στη δίκη του ΑΝΤΙ) που είχε ανα-
λάβει την έκδοση των 2 πρώτων δελτίων
του ΤΣΑΥ, βάσει υπεύθυνης δήλωσης του
ΝΔ 105, είσπραξε 2 ΧΕ τα αριθ.
4903/23.11.82 και 4904/23.11.82, που αφο­
ρούσαν αντίστοιχα αγορά δημοσιογραφι­
κού χάρτου αντί δρχ. 46.698. (δικαιούχος
«Οργανισμός Δημοσιογραφικού Χάρτου
ΑΕ» και αποστολή δελτίου ΤΣΑΥ από δρχ.
49.728 —(δικαιούχος «Τυπογραφικός Ορ­
γανισμός Αθήνας ΕΠΕ»),
Δεδομένου ότι το τιμ. 325/23.1.83 αφο­
ρούσε την εκτύπωση του δελτίου κι όχι
μεταφορικά, το ποσό των δρχ. 49.728 χα­
ρακτηρίζεται αδικαιολόγητο, γιατί στην α­
μοιβή του για την έκδοση του δελτίου πε-
ριλαμβανότανε και η εκτύπωση,
η) Εκδόθηκαν 3 ΧΕ στο όνομα του Γ. Κρη­
τικού από δρχ. 144.000 —για διάφορες ερ­
γασίες (ταξινόμηση ετικετών, έξοδα μετα­
φοράς δελτίου, δεματοποίηση δελτίου και
βιβλιαρίων ασθένειας), από τα οποία το 1
εισέπραξε η γραμματέας του Δ.Σ. Α. Σιδέ-
ρη. Το ποσό των 144.000 δρχ. πιθανόν να
χρησιμοποιήθηκε για την αποζημίωση του
συνεγείου που ασχολήθηκε με την ταξινό­
μηση των αυτοκόλλητων ετικετών, επι­
κόλληση αυτών. Για την έκδοση των 3 ΧΕ
εκδόθηκαν 3 διπλότυπες αποδείξεις πα­
ροχής υπηρεσιών από τον Γ. Κρητικό, χω­
ρίς αυτός να προσκομίσει τα απαραίτητα
δικαιολογητικά (απόδειξη μεταφορέα, α­ τσι, στο προηγούμενο τεύχος μας, όταν
πόδειξη ΕΛΤΑ). αναφερόμαστε στους διαγραφέντες του
Ο ενεργήσας την έρευνα ΠΑΣΟΚ, έκανε το «αριστεριστεριστές»
Κ. Παναγιωτάτος εντός εισαγωγικών, «αριστερούς» εντός
Αρχίζουμε να πιστεύουμε οτι ο άνθριο- εισαγωγικών. Οι 900 ας μας συγχωρε-
πος έχει κάποια μανία με το... ευγενές σουν. Αυτοί ξέρουν τι εστί Πελέκος.
σπορ, το οποίο περιγράφει ο επιθειορη- • Φαίνεται όμως ότι ο Πελεκος ευνοι.ι
της του Υπουργείου Κοινωνικών Ασφα­ το «συνεταίρο» του κ. Παυλακέλη, σε
βάρος του άλλου συνεταίρου του κ. Κω-
λίσεων. Δεν μπορούμε να εξηγήσουμε
διαφορετικά, πως εξακολουθεί να κάνει φόπουλου. Δεν εξηγείται διαφορετικά ό­
τα ίδια, με μία καταδίκη στην πλάτη του τι ξανά ο δαίμων φόρτωσε στον τελευ­
και τον Τύπο να τον παρακολουθεί. Ε­ ταίο κάποια απομάκρυνση από τη Ναυ­
κτός κι αν έχει κάποιο προστάτη. Εχει τιλιακή Εταιρεία Μυτιλήνης. Με άλλα
όμως; λόγια, ο Παυλακέλης είχε σχέση με τη
Ενδιαφέρον παρουσιάζει όμως και η Ναυτιλιακή Εταιρεία — και απομακρύν­
συνέχεια της υπόθεσης: Η ηγεσία του Υ ­ θηκε— και όχι ο κ. Κωφόπουλος.
πουργείου (Γεννήματος - Κακλαμανα-
κη) όταν διαβάζει την έκθεση, ζητά συμ­
πληρωματικά στοιχεία απο το Διοικητι­
κό Συμβούλιο του ΤΣΑ Υ, από το οποίο
ο ΓΙελέκος είχε καταφέρει να αποσπασει
ορισμένες υπογραφές, για μερικά από
τα παραπάνω έργα του. Αντί να πάρει α­
πάντηση από το ΔΣ, παίρνει από τον
ΓΙελέκο, γεγονός το οποκτ θεωρεί επιβα-
ρυντικό και στέλνει νέα πρόσκληση
προς το Δ Σ για απάντηση εντός δεκαη­
μέρου, κάτι που δεν έχει γίνει ακόμη.
Από την πλευρά της η υφυπουργός κ.
Κακλαμανάκη, στην οποία απευθυνθή­
καμε, μας δήλωσε απλώς «ό τι μελετάνε
όλες τις πλευρές του ζητήματος». Ελπί­
ζουμε η μελέτη να τελειώσει, και να
παρθούν ορισμένα μέτρα. Γιατί ο Πελέ-
κος φαίνεται ότι δεν παραιτείται με τί­
ποτα, ακόμη κι αν του ζητηθεί. Έτσι,
για να μην συνεχίζεται το ρεζιλίκι της
Αλλαγής, δεν μένει παρά η απομάκρυν­
ση. Και φυσικά ένας διαχειριστικός έ­ τη ς τταραλογοτεχνίας
λεγχος στο Τ ΣΑ Υ, οπότε, με βάση τα ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΠΟΛΥΤΥΠΟ» · ΑΘΗΝΑ 1982
—αδημοσίευτα στοιχεία που εμείς έχου- - .................. ..........
με, θα γίνει πραγματικά... του ΓΙελέκου.
ΥΠΑλλά η λαϊκή βάση,λαϊκή βάση. Ο
ΓΙελέκος αμετανόητος και πάλι, μετά
την πλάκα που έπαθε με τις θερμοπηγές Φ ή λ έ ξ η
Πολυχνίτου, που ανήκαν στο Δήμο και «Utiur, ui ti»>, Ut^ t h
τις έδωσε μισοτιμής σε... «εταιρεία Δ α ί» Γ.Θ. ΒΑΦΟΙΙΟΓΛΟΣ:
ΓΙΏΡΓΟΣ ΚΕΧΑΓΙΟΓΛΟΓ: Ή noίτ,στ, τούΓ.Θ. Baçxίκουλον: μοριχά Όόματα γιά ξντόλιγμα·
κής Βάσης» με κύριο μέτοχο τον ίδιο
ΣΙΙΓΡΟΣ ΙΙΛΑΣΚΟΗΓΤΗΣ: ‘Ενα άνίκάοτο γράμμα
τού Λορέντζου Μ λ€ίλη πρός τον Κωνσταντίνο θοοτόκν,
♦ΡΛΝΣ01Ά ΤΡΥΦϋ (μτ:. Οβνίοτ,ς β. Νιί^χος): 77 ovuptvovrai οι κριτικοί;
(λεπτομέρειες στο προηγούμενο «Α Ν ΤΊ- EPIK ΡΟΜΕΡ (μττ. Σονμ«Λ»άχου): Ή ζωή μας ι-ταν ό κιντ,ματογρά^ος
ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΚΑΜ'ΛΣΚΙΙΣ: Έντοκα μικρά ποιήματα
M AI ΖΑΚΟΜ11 (μπ. Λντώντ,ς Φωττιίρης): Ποιητική Τέχντ, ι
»), πρότεινε πριν από λίγες μέρες στο Χ.Λ. ΚΑΡΛΟΓΛΟΤ: Άκόμτ, λίγα γιά την προϊστορία τοό ΐλΧν,νικού ύπιρριαλισμού
OTTO ΟPMI 1ΑΝ (μίτ. Ροόλ* Κ«*λ«μβ*έ>π)): Ί Ι οπτασία
ΟΓΚΤΣΤ PONTEN (μτ:. Μαρί«« Λ*μ*ρ*κη-ΙΙλϊχ*): Στην Άρροόίττ, π;; Μήλou
ΔΣ, του ΤΣΑΥ. Οι πηγές «θερμή Αέ- ΠΏΡΓΟΣ ΜΛΡΚΟΙΙΟΤΛΟΣ: Στην μάντρα τοϊ άήλον
ΒΑΣΚΟ Ι1ΡΛΤΟΛΙΝΙ (μίτ. Χάρης Βλβδιβνός) 7/ μοταχόμιστ,
ΑΙΑ ΜΕΓΑΛΟV-ΣΕΦΕΡΙΑΑΙΙ: Άλως
σβου» που ανήκουν στο ΤΣΑΥ, να γί­ ΓΙΏΡΓΟΣ ϊΕΝΑΡΙΟΣ: 7/ ασιανή ήμόρα μό ρήματα
ΖλΝ ΖΙΟΝΌ (μτ:. 'Κλίνη Σμβρβγόή): Σ τις πηγός τής ίλπίίας
νουν... «Εταιρεία Δαίκής Βάσης»!!! ή κλιψνβρ*
Μόνο που αυτή τη φορά απέτυχε, γιατί Nine Γ. Λβ& γτ χ , Έ Ι ιμ Χονζα^η. ΒβνάνΓ,ς Π>κ·γνυρτίον, Κώβτβ* Κοττοόλβς
Σ* 6' πρά7ΐ·η·.ο (μιά «νημιλϊα μί τόν Γ.Β. Η«ςόταχι/λ ) ,|
Ή νρίνη '·<λι Οϊάτρον (έκό τόν Γ Bsp&prJ
το Δ Σ «π ά γω σε» την πρόταση. Ή κρίστ, Toi «ινημΛΤογράρ** <à»a>τόν Νόα> Κολβ€ό)
Η κρίστ, τού ÇiSaloj (inô τόν Σκόρο Ττκ*νι*|
Ίίί όννχος: Έ.Χ. Γονβτ«, Ν«τ·*β Χ·τζι4ά*ι. Γιώργος Κ*χβΛϋτ;ς
• Αφού οι καταγγελίες του κ. Βακαλό-
πουλου αποδεικνύονται αληθινές, γιατί
ο ίδιος εξακολουθεί και διώκεται από
τους προιστάμενούς του; Μήπως επειδή
προστάτευσε το ΤΣΑ Υ από ζημιές εκα­
τομμυρίων και την «Α λλα γή » από ένα
σκάνδαλο πρώτου μεγέθους;
• Ο Πελέκος δωροδόκησε όμως και
τον τυπογραφικό δαίμονα του ΑΝΤΙ. Ε­
19
ΣΤΗΝ Λ.Δ. ΚΙΝΑΣ 01 ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Κίνα, αγαπούσα, μ
της Ά ννυς Βιτσέντζου
I v u δ ισ εκ α το μ μ ύ ρ ιο «σ υ ν ε ιδ η τ ό
προστι.π ηκαν σ τ ο ν π λα νη τη . με τη
δημοσίευση σ τ η ν Κίνα του συνο/.ικου
Γ.ργου του Φου (Λ ο υ ο Γι Ν τε ),
γ νω σ τό τερ ο υ σ α ν Φ ρουντ (/ ιγ κ μ ο υ ν τ ).
γεγονος που δεν θα φ α ν τ α ζό μ α σ τ ε ποτέ
εμείς τ η ; Λ Λ 1 ΙΊ Ι:. κ ύ ρ ιο ;. επειδή
ε ιμ ο σ τ α ν α ντιφ α σ ίσ τες και
αντιιμπ ερ ιαλιστες, α φ ή ν ο ν τα ς τη
δ ύ σ κ ο λ η δουλειά. του
«ν τ ικ α π ιτ α λ ισ μ ο υ . σ το υ ς σ υ ν τρ ό φ ο υ ;
του Γ K K I !.
Σ υ μ φ ω νο ύ σ α μ ε α ν ε ν δ ο ία σ τα μ?: την
απαγορκυση του Μ π ετο β εν, κι ούτε
που φ α ν τ α ζ ό μ α σ τ α ν οτι θα. ρθει
κ ά π ο τε ο Μ ά η ς '85, και σ τ η ν πλατεία
Γir.v Δ ν Μ εν του Μ εκινου θα
τραγουδάει ο Χ ουλιο Ιγκλεσια ς.
Ο Μ α ο , δ ιο ρ α τικ ό τε ρ ο ς α π ο μ α ;,
είχε επίσημανει τις κ α π ιτα λ ισ τικ ές
α π ο κ λίσεις του θ α νά σ ιμ ο υ εχθρού του
Ιενγ κ : τον κα θ α ίρ εσε δυο φορές ομιος
το ν άφ ησε να ζει. Και ιδού τώ ρ α : Ο
Γ'ενγκ. το ν Ο κ τ ω β ρ η του 84, κι ε ν ο ο
ίδιος γιόρ ταζε τα 80 του χρονιά, και η
Λ α ικ η Δ η μ ο κ ρ α τ ία τα 55 της,
α να φ ώ νη σ ε το περίφημο «δ ώ σ τ ε
εξο υ σ ία σ το υ ς μ α ν α τ ζ ε ρ ς », έρριξε μια
μ α τιά σ τ ο α κ α λ α ίσ θ η τ ο μαυσιυλειο που
φιλοξενεί το π τ ώ μ α του Μ εγ ά λ ο υ
I ιμονιερη και δ ια π ισ π ο σ ε: « Δ ώ σ α μ ε
σ τ η ν Κίνα ενα νέο π ρ ό σ ω π ό ».
Ο ι εν α π ο μ είνα ν τες Μ α ο ϊκ ο ί, είχαν
μια α ντίσ το ιχ η εξέλιξη με τη δίκη μας:
δ ια τή ρ η σ α ν το σ τ α λ ιν ισ μ ό τους, οπο>ς
κι εμείς το χιούμ ορ μας, έχουν
χτυπήσει και τα 30, κι ολοι κοιτάνε,
τιορα να τους παντρέψ ουν.
« Τ ο ΚΚ Κίνας διοργανώ νει συχνά
«χ ο ρ ο ύ ς τοιν μοναχικιον κ α ρ δ ιώ ν », για
τη γένια τω ν Ερυθροφ ρουρώ ν, που
σ τ ά λ θ η κ ε σ τ α τέλη της δ ε κ α ε τία ς του
‘60, στις τέσ σ ερ ις γωνίες της Κίνας να
μεταφ έρει την π ολιτιστικ ή
ε π α ν ά σ τ α σ η . Τ λ α χ ισ τ ο ι ρ ίζω σ α ν εκεί
οπού β ρ έθ η κ α ν, κι επρεπε να
περιμένουν δ έ κ α χρονιά για να τους
επ ιτραπ ει η επ ιστροφ ή στις πατρίδες
τους.
Η κ α το π ινή α ν α ζη τ η σ η δ ο υ λειά ς δεν
τους άφ ησε περιθώρια οικ ο γ ενειακ ή ς
α π ο κ α τ ά σ τ α σ η ς , και σ α ν ανύ π αντρο ι
σ τ α 30 τους, α π ο τελ ο ύ ν τώ ρ α
KOivcoviKO π ρ ό β λ η μ α για το κ ο μ μ ά , κι
α ντικ είμ ενο χλευασμοί», φίλων και
γ ν ω σ τ ω ν τ ο υ ς ». (Σ π η γ κ ε λ 4^/ 84).
20
’
«
Κατά τα άλλα... «με το σοσιαλισμό δεν γίνονται πια κράτη», δηλώνει καθηγητής
Πανεπιστημίου στο Πεκίνο («Μ ο ν τ» 3.10.84), οι περισσότερες λαϊκές κομμούνες
κρίνονται αντιπαραγωγικές και διαλύονται, ενο) επίσημα έντυπα ζητούν απ’ τον
κόσμο « ν ’ απελευθερωθεί από την ξεπερασμένη ιδέα, ότι η προσωπική ικανοποίη­
ση είναι ταμπού».
Δημοσιογράφοι που συνοδεύουν τον Καγκελλάριο Κολ στο Πεκίνο, παρατηρούν
έκπληκτοι, ότι λίγο μετά την κατάθεση στεφάνου στην πλατεία της Ουράνιας Ειρή­
νης, οι φωτογραφίες του Δένιν και του Στάλιν εξαφανίζονται βιαστικά, στο πλήθος
τριγύρω υπενθυμίζει με τα συνθήματά του ότι « ο χρόνος είναι χρήμα - η αποτελε­
σματική απόδοση είναι ζω ή», και το βράδυ, στην επίσημη δεξίωση που έκαναν οι
κινεζικές αρχές για τους Γερμανούς μάνατζερς, επέβαλαν —για πρώτη φορά από
την ίδρυση του κράτους— «μακρύ φόρεμα», ενώ ο Τενγκ περιφερόταν ανάμεσα
στους καλεσμένους του και διηγόταν πόσο τον εντυπώσιασαν τ ’ απομνημονεύματα
του Αντενάουερ.
Έ νας χωρικός στο Στσέτσουαν που είχε στερεώσει μια αμερικανική σημαία στο
κρεββάτι του, στο ερώτημα σχετικά με το νόημα αυτού του ιμπεριαλιστικού συμβό­
λου, απαντάει: «εδ ώ πέρα δε λέμε πια ιμπεριαλιστικά και τέτοια... Η Αμερική είναι
ο φίλος μας». (Σπήγκελ 42/’84).
Το κόμμα δεν κηδεμονεύει πια ασφυκτικά την ιδιωτική ζωή των Κινέζων. Και οι
Κινέζοι, δεν δουλεύουν πλέον για την ευημερία των μελλοντικών γενεών, παρά για
την ατομική τους και μόνο, και φυσικά, αποδίδουν καλύτερα: Ποτέ δεν ήταν τόσο
υψηλές οι αποταμιεύσεις, και για πρώτη φορά μετά το 1949, τα κύπελα ξεχειλίζουν
ρύζι.
Το υποδειγματικό μοντέλο του ήρωα, στην Κίνα του ’85, ονομάζεται Μπου r.iv-
σάν. Τους τελευταίους μήνες είχε την τιμή να φιλοξενηθεί στα πρωτοσέλιδα των ε­
πίσημων εντύπων, ενώ ξένοι ανταποκριτές στο Πεκίνο, έκαναν τον κόπο να πάνε
ως το Χαϊγιάν (κοντά στη Σαγκάη) να δουν επιτέλους από κοντά τον σοσιαλιστή
μάνατζερ, που τόσο εκθέιαζαν οι κινεζικές αρχές... Ο Μπου λοιπόν, είχε το έργο-,
στάσιο παραγωγής υποκαμίσων «Τ α δύο χελιδόνια», επιχείρηση που περίμενε να
πεθάνει, αλλά ξαφνικά, μετά το 79 πήρε την πάνω βόλτα, παρήγαγε περισσότερα
από ένα εκατομμύριο πουκάμισα το χρόνο, και δεκαπλάσιασε τον αριθμό των .ερ­
γατών της.
Η «μαγική» μέθοδος του Μπου, ήταν η απλούστερη: Συσχέτισε τους μισθούς με
την παραγωγικότητα, εισήγαγε ένα σύστημα προστίμων και κυρώσεων, απέλυσέ ο­
κτώ εργάτες, και θέσπισε ένα δρακόντειο κανονισμό που απαγόρευε στους εργαζό­
μενους να κοιμούνται σε ώρα δουλειάς, να διαβάζουν ή να καπνίζουν (Αιμπερασισν
12.10.84).
4
 Η Κι να δεν είναι πια ό π ω ς την ,κ.ραμ: π / .ο ι σ ι ο τη; σ υ λ λ ο γ ικ ή ; ιδ ιο κ τη σ ία ,
Οι «ς υ π ο λ η τ ο ι γ ια τ ρ ο ί» τΐ'.λο;. καΐΐοτ· τω\’ μκσων παραγωγής, και προσθέτουν
π ερ ιεπ εσ α ν σι; δ υ σ μ ε ν ε ια . ω ; «α ν ε π α ρ I , α / . λ ο υ . ο π ω ; /„εει κι ο Ν τ κ ν γ κ λ ι α - ι
κιυς κ α τ α ρ τ ισ μ έ ν ο ι», κι οι Κ ι \’γ._οι ασ·ι> πι\’γ κ . λ ί γ ο κ.νδκ/ιρκρκι α ν η γ α τ α κιναι
νκ.ις χ α ιρ ετίζο υ ν χ α ρ ο ύ μ εν ο ι τα ιfSη .>rι> </ μαύρη η γκρι Ι ο Οκ.μα κιναι. να πιανι.ι
ια τρ εία , σ τ α ο π οία το ια τρ ικ ό κερδι>. r Iα π ον τι κ ια »
π ιτρεπεται (λ π η γ κ ε λ l ‘> I l .S-4) Ητσι περνάνε, λοιπ ον, οι μκρες σ τη ν
Κίνα, μκ κ λ ε ίσ ιμ ο του μ α τιο ύ σ τ ο ξένο

Π ρ ο ς την αυ το δια χείρ ισ η κ εφ α λα ίο , — που μπορεί τώ ρ α να κρΟκ.ι

ν αυγατέψκι σ τις «σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ε ς ο ικο
Ο σ ο για τους υγιείς Κινέζου... αυτοί
ν ο μ ικ ές ζώ νες» (μ ε σ υ μ μ έ το χ η μκχρι
ε ν τ α χ θ η κ α ν τιορα ο λοι σ τ ο « σ ύ σ τ η μ α >
49% στις κινέζικες ετα ιρ είε ς )— , και με
π ε υ θ υ ν ο τ η τ α ς » που α π ο φ α σ ισ τ η κ ε προ
κ ο μ μ α τ ικ έ ς φ ιεστες π ρος δ ό ξ α ν της κυ
σ φ α τα να διεπει τη ν ο ικ ο ν ο μ ά ; τ ο υ ;
ριας Ι ο υ ν I κιγίνγκ, 59 ετώ ν, και πριοτης
ΙΙρ ω το ι σ τη σκίρα, οι αγροτε; βκ.
Κ ινέζας που α π ό κ τ η σ ε ιδιω τικό αυτοκι
βακος. Ιο Ι97Κ μκ τη ν κ α θ ιέρ ω σ η τω\
νητο στη Λ α ϊκ ή Λ η μ ο κ ρ α τ ια : Π ο ύ λ η σ ε
«σ υ μ β ο λ α κ ο ν υ π ε υ θ υ ν ό τ η τ α ς », αφκ.υιι
μ ισό ε κ α τ ο μ μ ύ ρ ιο αυγα στη ζωη της. κι
κ α ν ελεύθεροι να δίνουν κνα μ ικ ρ ό μ ο ν ο
εβγαλε α σ ή μ ια Γ ο γ ιο τα . (Ιπ η γ κ ε λ .
μκρος της π αρογιογη ς τους σ τ ο κ ρ ο τ ο .
42/'S4).
μκ τις δίκ ες του τιμκ.ς. ενιο το υποΛ,οιπο
Ο πιος είπε σ χ ε τ ικ ά ο Ιεν γ κ στον
μ π ο ρ ο ύ ν να το π ο υ λ ή σ ο υ ν σ τ η ν α γο ρ α
Κ ολ, «για. τα. κινέζικα μ α τια , α υ τό είναι
σκ τιμκ.ς που δ ια μ ο ρ φ ώ ν ο ν τ α ι απο τη
ε π α ν ά σ τ α σ η ».
σχ κ σ η π ρ ο σ φ ο ρ ά ς και ζη τ η σ η ς \ποτ>.
Ια κινέζικα χέρια επίσης, μπ ορού ν
λ ε σ μ α ; Κ άθε χ ρ ο νο α π ο τοτκ. η π α ρ α γ ω
τώ ρα να. χαϊδεύουν χω ρίς ντροπ ή σκ υ
γη τους ο υ ς ο ν ε τ α ι κατ α S Ιο"η.
λα κια και γ α τ α κ ια του σπιτιού, γιατί μκ.
I ρκ.ι; μηνκς τ ώ ρ α , κιναι κι οι κ.πιχειρη
σκις «υ π ε υ θ υ ν ε ς για τη μοίρα το υ ;.-· ο α χρι π ρ ό σ φ α τ α , τα ο ικ ία κ α ζιοα και η

ρ ιθ μ ο ; τιον β ιομ η χ α νικ ώ ν προιο\’τω \’ σ υ ν τη ρ η σ η τους α π ο τ ε λ ο ύ σ ε π ρ ό κ λ η σ η

που τ ο υιρος τ η ς π α ρ α γ ω γ ή ; τ ο υ ; π ρ οσ στη μιζερια της δ ια τρ ο φ ή ς του λαού.

δ ιο ρ ίζ ε τ α ι σ τ ο π λ α ίσ ιο το υ π ρ ο γ ρ ο μ μ »; L α ντίθ εση , ω σ τ ο σ ο , με τη «σ κ υ λ ίσ ια

ιισ μ ο υ . π κ ρ ιο ρ ισ τη κ κ α π ο I ,Ό σκ. ο<) II ζ ω η » που αφ εθηκε ελεύθερη, κ α τα ρ γ η

υ π ο χ ρ έ ω σ η που ε ίχ α ν τα μεγα/.υ κ.ρνο θ η κ α ν οι έξη ς μ α ο ϊκ ές κ α τ α κ τ ή σ ε ις :

σ τυ σ ία να δ ίν ο υ ν σ τ ο κ ρ α τ ο ; ο/.α τ α
κέρ δη τ ο υ ; . κ ο τ α ρ γ η θ η κ ε I <ορα θα μ ι
τα|'>θΛ.λυυν φ ο ρ ο υ ς ( >s α„ τ(1)ν ιο;ρδων>
και τι; υ π ό λ ο ιπ α μ π ο ρ ο ύ ν να τι; (Sur/;
τκ.υουν σκ νκκς ε π ε ν δ ύ σ ε ι ; . « π ρ ι μ « , η να
τα πκ.τανκ. α π ο τ ο παράθυρο.
( )ι ίδιες οι κ.πιχκιρησκ.ις κιναι που απ ο
φ ασίςουν πλκον γκ; το τι θα παρ(/γου\·.
κΐ;ι σκ. ποια τιμή Οα το πιολουν. Οι διευ
Ουντκς τους -π ο υ κκλκ.γονται απο εκ
π ρ ο σ ω π ο υ ς τω ν ε ρ γ α τώ ν — ορίζουν τι.
α μ ο 11iι: ; τω\’ ε ρ γ α ζό μ εν ω ν , κι οι ερ γ ο ζο
μκ.νοι «γ ια ν ανεβεί η παραγω γή πρκ
πκι να κ α τ α ν α λ ώ ν ο υ ν » Κι α υτό του;, α
ρκσκι
Ι·ι\·αι, βέβ α ιο . και μερικοί σ κ ε π τ ι κ ι
σ τ κ ; Κινέζοι, που α ν α ρ ω τιο ύ ν τα ι μ η π( ->
ο λ ο αυτί; σ η μ α ίν ο υ ν κ α π οια ι;π ο κ α τιι
σ τ ά σ η του κ α π ιτ α λ ισ τ ικ ο ύ σ υ σ τ ή μ α τ α
\Ικ. μια φωνή ό μ ω ς οι υπολοιποι α\·τα
πα\'τουν. οτι η κργασια συνεχίζεται σ τ υ
• Η «μ ε γ ά λ η κ α τ σ α ρ ό λ α » — δ η λ α δ η η
ιδέα, σύ μ φ ω να με την οποία η επιχειρη
ση υπάρχει για να εξα σ φ α λ ίζει ένα σ τα
θέρο μισθό, α ν ε ξ ά ρ τ η τ α α π ο την α π ο δ ο
ση του ερ γ α ζο μ έν ο υ , και το ν τζίρο της ε
ταιρειας, κι επ ίση ς καταργηθηκκ.
• Γο «σ ιδ ε ρ έ ν ιο κυπ ελο ρ υ ζιο υ », δ η λο
δη η ισόβια εξα σιρ α λισ η της ε ρ γ α τ ικ ή ;
θέσης, και η συχνή μ ε τ α β ίβ α σ ή τ η ; σ τ ο
γιο του ερ γ α ζο μ έν ο υ .
• · #
I ο «M a x im 's » , το οπ ο ίο δεν
επ ισ κ ε φ τη κ α μ ε π οτέ σ τ ο ΙΙα ρ ίσ ι.
κ.ξαιτιας τω ν ηθικιον ενδ ο ιασ μ ιον που
μ α ς επεβαλκ. η μ α ο ϊκ ή μ α ς σ τρ ά τευ σ η ,
μκ.ταφερθηκε, μ α θ α μ ε , σ τ ο Π εκίνο
(-)κ.ικ. Ιε ν γ κ . το μ ο ν ο που μπορείς να
κάνεις για να εξιλειοθεις κάπιος
απκ,νι/ντι μ α ς είναι ν' α νοίξεις αυτές
κ.κκ.ι τ ι ; φ υ λα κ ές μκ. τους πολίτικους
Εικόνες από τη σύγχρονη Κίνα. Καλλωπι­
κ ρ α το υ μ έν ο υ ς , «τ ρ ο τ σ κ ι σ τ ε ς και α λ λ α
σμός, κ.υπρκ,πισμός και επιβίβαση στο τρένο
κ α κ ο π ο κ ; σ τ ο ιχ ε ία ». Ξέρεις εσυ...
του καταναλωτισμού.

21
^ ΕΚΤΑΚΤΟ
ΔΕΛΤΙΟ ΕΙΔΗΣΕ9 Ν:
ΔΕΝ υΠΑΡΧΕΙ ΑΝΤΙΑΜΕΡΙ
ΚΑΝΙΣΜΟΣ, ΣΤΟΜ ΕΑΛΗ-
ΜΙΚΟ ΛΑΟ/

—
_ ί /

Γ"
Γ ~
Γ
Π Γ

1
 Ε Φ Α Π Α Ξ Α Π Ο Κ Α Λ Υ Π Τ Ι Κ Η Ε Π ΙΘ Ε Ω Ρ Η Σ Η
Περίοδος επαναλαμβανόμενη · Καρναβάλι 1985 ·Τιμή: Ό ,τι προαιρείσθε
Π Ε Ρ ΙΕ Χ Ο Μ Ε Ν Α
Συνεργάτες
έκτακτοι και τακτικοί
ΑΝΤΗΝΩΡ
Πολιτική ψίχα και διπλωματικά
καρυκεύματα στο παντεσπάνι
της Α ρ ιστερά ς_________________
ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΑΚΑΛΟΠ ΟΥΛΟΣ
Το μπαρ ως τόπος μέθεξης στη
μυστική θεοσοφία______________
Π Ε Τ Ρ Ο Σ Ε Υ Θ Υ Μ ΙΟ Υ
Οι ανέντακτοι αριστεροί και τα
ψευτοδιλήμματά τ ο υ ς ___________ 11
Σ Π Υ Ρ Ο Σ Κ Α Β Ο Υ Ν ΙΔ Η Σ -
Ν ΙΚ Ο Σ Μ Α Ρ Γ Α Ρ Η Σ
Ό τα ν οι λεπτομέρειες αντιστρέ­
φονται ____________________________
ΤΑ Κ Η Σ ΚΑΦ ΕΤΖΗΣ
Η επαναστατική ροή ετεροκαθα-
ρίζεται από εξωγενείς συντεταγ­
μένες / παράγοντες και συντε-
λείται στην εσωστρεφή διαδικα­
σία απ οδοχής___________________
ΑΚ Η Σ ΚΟΣΩΝΑΣ
Η πεφωτισμένη Δεξιά και το δί­
λημμα της ριζοσπαστικής, αν­
τιαυταρχικής, φιλελεύθερης φρά­
ξιας _____________
Σ Τ Ε Λ ΙΟ Σ Κ Ο Υ Λ Ο Γ Λ Ο Υ
Ούτε ΕΚΚΕ, ούτε ΣΕ Κ Ε . Ατομι- ·
κή ανεξαρτησία_________________ 17
Χ Ρ Ι Σ Τ Ι Ν Α Ν Τ Ο Υ Ν ΙΑ
Το Α Ν Τ Ι του Μεσοπολέμου και
εν μέσω πολέμου. Ιστορικοφιλο-
λογική έρευνα___________________
ΧΡΗΣΤΟΣ Π ΑΠΟ ΥΤΣΑΚ Η Σ
Εγώ και η Αυτοδιαχείρισή μου -
ένα μοντέλο για τον αντιαυταρχι­
κό σο σ ια λισμ ό _________________ 29
Γ ΙΑ Ν Ν Η Σ Φ Λ Ω ΡΟ Σ
Πανελλαδική ή Πανελλήνια; Το
ουσιαστικό πρόβλημα της στρά­
τευσης στην Π ρ ω το π ο ρ ία ...____ 31
Α Ν Τ Ε ΙΑ Φ Ρ Α Ν Τ Ζ Η
Η πολιτιστική πηγή των νευρώ­
σεων στο μετεμφυλιακό κράτος
της Δ ε ξ ιά ς ________________________ 33
Γ ΙΑ Ν Ν Η Σ Χ Α Ρ Η Σ
Η γλώσσα (μου) και η καραμέλα
Έ κτακτη Σύμπραξη
ΣΩ ΤΗ ΡΗ Σ ΚΩ ΣΤΟΠ ΟΥΛΟΣ
Ο Τρίτος Δρόμος της Τέταρτης
Εξουσίας Μου. Λ ποκλειστική
δήλω ση - αναδημοσιεύεται από
την « Α υ ρ ι α ν ή » _____________ ____ 47
ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΞΟΥΣΙΕΣ
ΟΙ Θ Ε Σ Μ Ο Ι Ε ΙΝ Α Ι Υ Π Ο Θ Ε ΣΗ
Π Ρ Ο ΪΣ Τ Ο Ρ ΙΑ Σ
ΟΙ ΣΤΗΛΕΣ αυτές έχουν πολλές φορές
επισημάνει την κορυφαία σημασία των θεσμών
ως λειτουργικών στοιχείων μιας συμπαγούς και
συνεκτικής Πολιτείας. Η μακρά και επίμονη
εμμονή μας στοχεύει σταθερά προς τους
έχοντες αλλά αδιαφορούντες αλλά και προς
τους αδιαφορούντες αλλά μη έχοντες. Προς το
σύνολο, δηλαδή, του πλανήτη μας. Υπάρχουν
βέβαια και κάποιες άλλες ολιγάριθμες
συσσωματώσεις συνειδήσεων που δεν χρήζουν
αφυπνιστικών εκκλήσεων: αποτελούν την
4 ελπίδα μειοψηφιών καινοτόμων και
πλειοψηφιών απαιτούντων ένα μερίδιο ευτυχίας
στον τόπο αυτό.
7 Η ΑΡΧΕΓΟΝΗ πίστη στους θεσμούς
αναγορεύθηκε σε πρωτεύον και ο φόβος του
πανικού του προϊστορικού ανθρώπου μπροστά
στο άλογο μιας διάσπαρτης κοινωνικής
πλαδαρότητας — σούπα καθιερώθηκε να
αποκαλείται στις μέρες μας— ανέδειξε τους
19 θεσμούς σε προωθητική δύναμη αλλά και
αυτόχρημα σε τροχοπέδη των πολιτικών
εξελίξεω ν τη χρονιά που πέρασε.
ΓΙΑΤΙ ούτε ο κ. Καραμανλής που συνταυτίζεται
με την ιστορία, ούτε ο κ. Παπανδρέου που
ταυτίζεται με το μηχανοδηγό του τρένου που
13
οδεύει σε συνάντηση της Ιστορίας,
αντιλήφθηκαν τη σημασία που παίζουν η
Αριστερά και επιλεκτικά εκείνο το κομμάτι της
ελληνικής Αριστερός που αποκαλούν
21 ανέντακτη.
ΑΝ ΤΟ ΕΙΧΑΝ κατανοήσει, τότε το τρένο -άρμα
Καρνάβαλου θά είχε μιαν ά λ λ η , μια
διαφορετική εκδοχή: θα εικονογραφούσε όχι
μόνο την ωχρή όψη της εξουσίας αλλά και τη
χυμώδη έκφανση της μάζας που ζωογονεί τους
25 κρατούντες στις ώρες τις αφόρητης πλήξης
τους.
ΑΛΛΑ το εγχείρημα δεν μπορεί να μείνει σε
χέρια διατακτικά και νωθρούς εγκεφάλους: στο
Μεγάλο Καρναβάλι η Αριστερά μπορεί και
πρέπει να παίξει το ρόλο της. Η Αριστερά έχει
αυτοδικαίως μια θέση στο Καρναβάλι. Πρέπει
να πάρει την πρωτοβουλία στα χέρια της ακόμα
και αν οι μικρομεσαίοι τραμβαγιέρηδες της τον
αρνούνται και οι φρεσκοκολλαρισμένοι
τροχονόμοι την εμποδίζουν. Η Αριστερά οφείλει
να αντιστρέφει τους όρους του καρναβαλιού.
Το σκώμα θα τη διασώσει — έστω και προς
41 στιγμήν— από την περιθωριοποίηση. Πρέπει,
επιτέλους, η Αριστερά να κατανοήσει αυτό του,
πολλές φορές, έχουμε αναλυτικά διασαφηνίσει:
Αυτό το Καρναβάλι είναι δικό ΤΟΥΣ και δικό
ΜΑΣ. _ - |_ ι
ΕΥΤΥΧΕΙΤΕ... α υ τί
 εκδότην

ΝΕΚΡΟΠΟΛΙ ΛΟΡΔΟΕ ΕΛΓΙΝΟΕ

Δ ΙΕ Υ Θ Υ Ν Τ Η Ν
ΠΑΥΕΑΝΙΑΕ ΜΠΟΤΕΑΡΗΕ
Δ ΙΕ Υ Θ Υ Ν Τ Η Ν Ν Υ Ν ΤΑ ΞΕ ίίΝ
ΔΗΜΟΕ ΜΠΟΤΕΑΡΗΪ
ΤΙΜΗ: 30 ΑΡΓΥΡΙΑ
Παρασκευή
ΓΡΑΦΕΙΑ: ΑΓΟΡΑΝ 12
15 Φεβρουάριου 1985

Μ αρξιστής βίασε μοναχή, με τη θέλησή της, στον καμπινέ των

Γ ραφείων
του
ΠΑΣΟΚ
Ά σ τρ ους

Η κοινωνία του Ά ­
στρους αντιμετωπίζει
πρωτοφανές κοινωνικό

ΟΡΓΗ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ
σκάνδαλο. Καλόγρια της
Μονής Χρυσοβοτάνου, η
Ισμήνη Κ., κατά κό­
σμον, συνήψε σχέσεις με
γνωστόν δικηγόρον της
πόλεως και εξεδήλωσε
την επιθυμία να παντρευ­
τούν αλλήλους.
Ο μαρξιστής του ΠΑΣΟΚ ' Η νεαρή καλόγρια, κό­
ρη καλής οικογένειας, η
Ο υ γ κ ά ντα θέλει οποία εμόνασε \κατόπιν
Καταλυτική υπήρξε για τις πολιτικές ε­
την Α θ ή ν α ξελ ίξεις η χθεσινή συνάντηση του προέ­
Ομάδες ερωτικής απογοητεύσε-
ως, παρασυρθείσα από
ΟΛΚΗΣ δρου της Δημοκρατίας με τον κ. Παπαν-
δρέου.
κρούοεως το κλίμα της εποχής ενέ­
δωσε στον κεραυνοβόλο
σελ. 6-15
Η λίστα των υποψηφίων για την προεδρία δρουν ρε έρωτα του μαρξιστή δι­
AOOKAATVH που είχε ετοιμάσει το ΠΑΣΟΚ και αποκάλυψε ο κηγόρου κ. X. ο οποίος
κ. Μπότσαρης, δυσχέρανε τις δολοπλοκίες του
κ. Παπανδρέου ο οποίος επιδίωκε να προωθή­
την KdAuyn ζητά να νυμφευθούν με
Φ ρ εν ο β λ α β ή ς πολιτικόν γάμον.
εβίασε
σει εις την προεδρίαν άτομα της αρεσκείας
του.
αοτυνομικών Οι γονείς της μοναχής
απειλούν να απόγουν την
κατάκοιτη γραία ηγουμένη εις περίπτωσιν
Ε ξερ χ ό μ ενο ς του Όταν έγιναν γνω­ Νύχτα τρόμου αρνήσεως, ενώ οι γονείς
σελ. 7 Προεδρικού Μεγάρου στές οι προθέσεις του
εμφανώς κατηφής ο κ. κ. Παπανδρέου υπήρξε και 6τηυ του δικηγόρου απειλούν
να απόγουν την μοναχήν
ΤΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ Παπανδρέου κατά απο­ καταδίκη και από την α­ θεοοαλοΜίκη εις περίπτωσιν συγκατα·
κλειστικές πληροφο­ ριστερά και από την δε­
ρίες της «Νεκροπόλε- ξιά πτέρυγα του ΠΑ­ Η μοναχή πριν μονάσει θέσεως.
Μ υ σ τη ρ ιώ δ η ς σελ. 5
ως>· εκάλεσε επειγόν­ ΣΟΚ. Σε ειδικές λίστες
κλοπ ή σε σπίτι τως στο Πολιτικό Γρα­ που συνέταξε ο κ. Λιβά-
πρασινοφ ρουρού φείο τον κ. Παγορόπου- νης και αποκάλυψε ο κ. Θαύμα εκ νέου για εξεφώνησε σειράν
λο με το Όργανό του Μπότσαρης, εμφανίζε­ ακατάληπτων φράσε­
σελ. 6-9 για τα περαιτέρω. ται ολοκάθαρα το ολο­ στο Αιγάλεω ων εν είδη συγχρόνου
κληρωτικό μέτωπο που Πυθείας, ενώ φόβος
Νέο θαύμα πραγματοποίησε χθες η Αγία
αποσκοπεί στην μετά­
του Αιγάλεω. Κατά την επίσκεψιν του πρώ­ είχε καταλάβει τους
θεση της Ελλάδας
στον σοβιετικό συνα­ ην υπουργού κ. Λάσκαρη, εν μέσω βρον­ θεατές.
Κ αι η Ελλάδα σπισμό. τών και αστραπών, η Αγία Αθανασία έπεσε Πέραν αυτών των
«Θα ελευθερώσουμε στο πάτωμα κυλισμένη πέρα - δώθε εις σα­ αναμφισβητήτων γε­
την Ελλάδα από τον φή κατάστασιν ουρανίας καταλήψιας. γονότων, επικυρωτι­
β ίο απόβπα6 μα; παλαιοκομματισμό» εί­ κόν του θαύματος εί­
πε ο κ. Μητσοτάκης κι- Τη σκηνή τη βε- κάδες μάρτυρες, πι-
ναι η μυστηριώδης λέ-
Ή συνέχεια
βαιώνουν πέραν του στοί της Αγίας,
ξις «λ ίγ δ α » η οποία ε-
Α Ν ΤΟ ΠΑΣΟΚ και ό πρόεδρός στήν 7η σελίδα πρώην Υπουργού, δε- Α μέσω ς μετά, η Α -
νεχαράχθη στον αρι­
“ του τρομάζουν έμπρος στην στερόν μαστόν της Α­
ήττα πού τούς περιμένει. γίας, όπως βεβαίωσε
αυθορμήτους εκδηλώ­
Μιλάει για παρακράτος για να Συναγερμός σεις δημοκρατικού και W Ή συνέχεια
κατηγορήσει τούς άντιπσλους. εθνικού ενθουσιασμού. οτΛ 2« σελ.
Ή άπίβανη όμως κυβέρνηση για την Απαλλαγή Για παράδειγμα τα
συνθήματα «τα καλύτε­
με αυτά πού κάνει φορτίζει τό
προεκλογικό κλίμα έκρηκτικά.
ρα σαπούνια τα κάνουν
τα κουμμούνια» επεκα-
TipayvàAioav
Ενθουσιώδες κλίμα επικράτησε στην χθεσι­
^ Ή άντ (δημοκρατική κυβέρνηση
δεν είναι σε ©ίση νά διασφαλίσει
νή συγκέντρωση απόστρατων των Σωμάτων
Ασφαλείας της κλαδικής οργάνωσης της
λύπτοντο από ιαχές ό­
πως «τα μπούτια σου 66χρονη 6τπν
«ΝΔ». Μπάρμπαρα». Αυτό το
άμερόληπτες καί άντικειμενικώς
άδιάβλητες έκλογές. Ο ομιλητής κ. Μπάλ- Εντύπωση προκάλε-
τελευταίο προκάλεσε
γεύμα κατανοήσεω ς
Άνω Τούμπα
Θέλει μέ τό ζόρι νά διατηρη­ κος καταδίκασε τον ο­ σε ότι ενώ οι άνδρες του κ. Μπόλκου, θα Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν ΙΚ Η , 15.
λοκληρωτισμό του ΠΑ­ αυτοί είναι τόσο πει- πρόκειται δε προφα­ Τά ««ράλι ττις ήταν σχε­
θεί στην έξουσ.'α, όσο κι άν ό ΣΟΚ και διαβεβαίωσε νώς περί μυστικού κώ- δόν ττολτοττοΛυμένο. K ai yùpu
θαρχημένοι και συνηθι­
λαός της φωνάζει να φύγει. ότι πλησιάζει η ώρα για σμένοι στη φάλαγγα, ε-
i r o τό λα μο rr>c. ήτον σ-φι-
Ή σ υ ν έ χ ε ια •V Ή συνέχεια
την Απαλλαγή. ξετράπησαν χθες σε οτήτν 2n σ ε λ ίδ α σττ5ν 7η σελίδα
 ΙΔ Ρ Υ Τ Η !:
Γ. ΓΚΟΥΕΓΚΟΥNHL

©ΑΠΟΧΑΎΝΩΤΙΚΗ 69
Ε Κ Δ Ο Τ Η !:
ΛΙΝΤΑ AABAAIHL
Δ ΙΕ Υ Θ Υ Ν Τ Η !:
ΜΠΑΜΠΗΣ ΑΚΡΑΤΗΤΟΙ
Αριθ. φύλλου: ίδιο; πάντα Παρασκευή 15 Φεβρουάριου 1985 Ε Φ Η Μ Ε Ρ ΙΔ Α ΓΙΑ ΤΗ Σ Ε Ξ Ο Υ Α Λ ΙΚ Η Α Π Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ω Σ Η Τιμή: Η τιμή, τιμή <5ι.ν Γ.χει ΙΕΑΙΑΧΙ

! ^ ; ο ' ο υ λ ;■;· μ, î ; μ :ν c ρ ι ο !\ , Κ ι.ί, () ιν, ι ΐ;α y λ, ή< ; cd - Ι Ι Λ Μ Ο % cου-ι;Γ) rdi

ΤΗΝ ΕΠΝΙΞΕ ME ?
ΤΟ ΡΟΖ ΣΟΥΤΙΕΝ ’
Ο Δράκος της παραλίας σε ΑΜΟΚ πνίγει καλλονή
Πανικός χθες στο
Π Α ΣΟ Κ από την πα­
ρέμβαση Καραμανλή.
Οι σκληροί μαρξιστές
του κινήματος λυσσα­
σμένοι ζητούν ξεκα-
θάρισμα «εδώ και τώ­
ρα» ενώ ο κ. Παπαν-
Νέο αποτρόπαιο έγκλημα στην λεωφό­
ρο του τρόμου. Στο 30στό χιλιόμετρο
της λεωφόρου Σουνίου μια κοπέλα της
ξεσ τήθω τη δρέου παραπαίει μετα­
ξύ του κεντρώου α­
νοίγματος και του δό­
«εύκολης ζωής» έπεσε στα χέρια του κανου του ΚΚΕ.
ανθρωπόμορφου δράκου της παραλίας. Πολιτικοί παρατη­
ρητές ε π ισ ή μ α ν α ν
Ξεσκισμένα ρούχα, του υπόκοσμου. Μαθη­ πως η δήλωση του κ.
μελανιές, στο κορμί μένη από την εύκολη Μαρούδα πως δεν έ­
της καλλονής φανερώ­ ζωή, το σεξ, τα ναρκω­
χει να δηλώσει τίποτα
νουν το σεξουαλικό πά­ τικά, η πεταλουδίτσα
θος, του ανθρωπόμορ­ κατέληξε στα χέρια για τη συνάντηση
φου κτήνους, παρόλο των υπανθρώπων της Π ρ οέδ ρο υ Π ρ ω θ υ ­
που λίγα μέτρα πιο κά­ νύχτας. πουργού αποδείχνει
τω βρέθηκαν τα συν- τη σύγχυση τον πανι­
Ένα σουτιέν τυλιγ­
τρίμια ενός αυτοκινή­ μένο γύρω απ’ το λαι­ κό και τι αδιέξοδο
Ο Δράκος του τα λαγωνικά της α­ μό της και ένα μπρε­ της «Α λλα γ ή ς».
σε σκίτσο στυνομίας πιστεύουν ό­ λόκ του ΠΑΣΟΚ απο­ Ταυτόχρονα η επί­
του αστυνομικού τι βρισκόμαστε μπρο­ τελούν βασικά στοι­
στά σε σεξουαλικό έγ­ σκεψη του κ. Παπαν-
συντάκτη μας χεία της ανάκρισης
κλημα. Κάπως έτσι ήταν η άτυχη κοπέλα που στρογκάλισι ο απαί­ δρέου στην Κίνα πα­
και ερευνάται το εν­ σιος ΔΡΑΚΟΣ. Το σουτιέν rivai ίδιο μοντέλα, σι ώαφομι πκό ρουσιάζεται σαν η τε­
Φόνος μετά από όρ­ δεχόμενο του ξεκα- όμως χρώμα.
γιο, ομαδικός βιασμός, θαρίσματος λογαρια­ λευταία ευκαιρία των
σαδομαζοχιστικό ξέ­ σμών των «νονών». σκληρών μαρξιστών
σπασμα, ερωτικό αμόκ λογούμενος προσποι-
Η κ. Καλλιόπη Πα- να ανεβάσουν τις με­
ανώμαλου τύπου, αυτο­ ήθηκε αγνοια του γε­
τσούρα μας είπε: « Έτσι τοχές τους. Στέλεχος
κτονία από ερωτική α­ γονότος σαν καλός
Το Π Α Σ Ο Κ πογοήτευση είναι οι κα­
που τα ’κάνε το ΠΑΣΟΚ του Π Α ΣΟ Κ ακού­
όλο τέτοια θα βλέπου- παπατζής, που ξερει
στηκε να λέει ότι και
εδώ τευθύνσεις της ανάκρι­
ΕΤΝΕΧΕΙΑ ΕΤΗ ΕΕΛΙΔΛ 13
Σ ΥΝ Ε Χ Ε ΙΑ ΣΤΗ Σ Ε Λ ΙΔ Α 1β
σης στο βαθύ σκοτάδι στην Ελλάδα υπάρ­
^κ αι τώ ρ α ΠΡΑΣΙΝΟ­ χουν χήρες που πιά­
ΦΡΟΥΡΟΣ νουν τα ποντίκια του
Από τον πίθηκο __ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ Σ Ε Λ ΙΔ Α 1Q
ΣΥΝΕΛΗΦΘΗ
Β άζει ισχυρίζονται
οι πρασινοφρουροί Νέα επιτυχία των αρ­
ότι κατάγονται χών Ασφαλείας με ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΔΡΑΜ ΑΤΑ ΣΤΟ ΠΑΣΟΚ
καλλονές σαν κι αυτή. την εξάρθρωση δικτύ­ Η αποτυχία της «αλλαγής» έχει προκαλέσει, όπως μα­
ου παπατζήδων. Συγ­ θαίνουμε, σεξουαλικά προβλήματα, ιδιαίτερα στους
x m «σκληρούς», που είχαν απογοητευθεί. Στη φωτογρα­
κεκριμένα συνελήφθη
φία μας ζευγάρι δογματικών πρασινοφρουρών συζητά­

στιιν Εκκλησία ο X. Ζάβλας, 35 χρό­

νων, που έπαιζε τον
«π α π ά » γωνία Αιόλου
ει το πρόβλημά του στο κρεβάτι.

Τίποτα δεν σταματά­ οι καταπατημένες α­ και Σταδίου. Ο Ζ ά ­

ει την αχαλίνωτη πο­ γροτικές περιουσίες βλας που εξαπατούσε
ρεία των πρασινοφρου­ του λαού πρέπει να ξα-
ναγυρίσουν στα χέρια τα θύματά του ασύ-
ρών. Μετά τα σχολικά
βιβλία που μας κατά­ του λέγοντας «θα πά­ στολα και ατιμώρη­
γουν απ’ τον πίθηκο, ρει ο διάβολος όσους τος, ανήκει κι αυτός
μετά την μοιχεία και τις αντισταθούν». στην «Α λ λ α γ ή ». Συγ­
εκτρώσεις της κας Δεδομένης της κτη­ κεκριμένα ένας δεύ­
Μάργκαρετ, νέα επίθε­
ση δέχθηκε χθες η Ίε-
ματικής περιουσίας της Στη Στησιχόρου τερος ξάδελφός του
εκκλησίας, είναι φανε­ στην Τ.Ο. Αλεποχω-
ρωσύνη της χώ ρας
μας.
ρό πως το ΠΑΣΟΚ συμ­ «έστησαν φωλιά» ρίου τ ρ ο μ ο κ ρ α τ ε ί
μαχεί ακόμα και με τον τους χωρικούς για να
Μιλώντας ο βουλευ­
τής του ΠΑΣΟΚ Κα-
διάβολο, για να αποφυ- Τόλης · Τζούλια ψηφίσουν το Π Α ­
τσιαπλιάκης είπε πως ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΤΗ ΣΕΛΙΔΑ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕ ΛΙΔΑ 13 ΣΟΚ. Ο Ζάβλας απο­
 Η ΚΑΘΙΕΡΩΜΕΝΗ
Γ Ρ Α Φ Ε ΙΑ Τ Υ Π Ο ­
Γ Ρ Α Φ Ε ΙΑ ΦΑΗΤ ΜΕ ’5\ 10
Σ Τ Ρ Η Τ 57 ΤΙΜ Η ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙΤΕ - - '
Φ Υ Λ Λ Ο Υ : 40 Λ ΙΡ Ε Σ

ΕΤΟΣ ΕΞ Η Κ Ο ΣΤΟ ΕΚΤΟ ΑΡΙΘ . 19875 Λ Ο Ν Δ ΙΝ Ο Π Α Ρ Α Σ Κ Ε Υ Η 15 Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ ΙΟ Υ 1985 ΙΔ Ρ Υ Τ Η Σ : HER MAJESTY THE QUEEN

Γιά inn fledtiüjan tûw eiêeetiw pernfü τώ> mieptinfôptM»

ΧΘΕΣ ΤΗΝ ΠΡΩΙΑΝ ΕΙΣ ΤΟ ΜΕΓΑΡΟΝ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΗΡΩΔΟΥ ΑΤΤΙΚΟΥ

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ της Δημοκρατίας ΑΝΑΣΥΝΙΣΤΑΤΑΙ

Η ΜΕΓΑΛΗ ΚΟΙΝΟΠΟΛΙΤΕΙΑ

κ. Κωνσταντίνος Καραμανλής ΒΕΓΓΑΖΗ: Άγνωστοι βελτίωση των σχέσεων

τοποθέτησαν χθες βόμ­ μεταξύ των υπερδυνά-
βα στο 4ο ταχυδρομείο μεων».
της πόλης, όπου απο-
ΕΔΕΧΘΗ ΤΟΝ κ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΑΜΕ ΥΠΟΔΕΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ στέλλονται οι επιστο­
λές των «επιτροπών
Επισημότητα, ως αρμόζει εις κατά τη διαδικασία προσε- νότος αλλά και η επιλεγείσα πολιτών Β.Δ. Ευρασίας
το αξίωμά του, επέβαλε και λεύσεως του κ. Α. Παπανδρέ- στιγμή και η μεθόδευσις της και Ν.Α. Λαπωνίας υ­
ου εις το Προεδρικόν Μέγα- συζητήσεως δεν διέφυγαν της πέρ της ανασυστάσεως
πάλι εχθές ο πρόεδρος της
της Κοινοπολιτείας».
Δημοκρατίας κ. Κ Ω Ν Σ Τ Α ­ ρον της Ηρώδου Αττικού. Η προσοχής των εγκύρων πολι­
Τηλεγράφημα διαμαρ­
Ν Τ ΙΝ Ο Σ Κ Α Ρ Α Μ Α Ν Λ Η Σ πολιτική σημασία του γεγο­ τικών σχολιαστών. τυρίας λάβαμε από την
Τα γεγονότα εξελίχθη- να μπει στο αυτοκίνητό σης και Προέδρου του Ανδρέα! Τα παιδιά θέ­ αντίστοιχη Ελληνική Ε­
σαν ως εξής: Ο κ. Πα- του δύο φορές έως ότου η Π Α ΣΟ Κ ότι η τελετή αρ­ λουν να μας φωτογραφή­ πιτροπή «Ή ντεν Ποστ»
πανδρέου αφίχθη τέσσε- προεδρική φρουρά δώσει χίζει. Αμέσως μετά, ο κ. σ ο υ ν ». Έ κ α ν ε νεύμα η οποία τονίζει ότι «η α­
ρα λεπτά προ της καθω- το προάγγελμα στους Α. Π. προχώρησε εν μέ­ προς τους φωτορεπόρ- νασύσταση της κοινο­ Η «Σιδηρά Κυρία» προς την
ρισθείσης ώρας. σωματοφύλακες του Αρ- σω της αψόγου διατάξε- τερς και οδήγησε τον συ­ πολιτείας είναι και η οποία στρέφονται όλες οι
Εχρειάσθη να βγει και χηγού της Συμπολίτευ- ως των ευζώνων. Εις το νομιλητή του εις το ιδιαί­ μόνη ελπίδα, ως αντίρ­ ελπίδες για τη χαλάρωση
κεφαλόσκαλο τον ανέμε­ τερον γραφείον του. Το τι ροπος δύναμις για τη των εξοπλισμών.
Εηίκαφα ---------------------------------------------- νε ο πρέσβυς κ. Μολυ- διημείφθη μεταξύ των
βιάτης ο οποίος του έτει­ δύο ανδρών κατά τα έξι
ΨΙΘΥΡΟΙ... νε την χείρα αμέσως μό­ λεπτά της συνεργασίας,
ΔΕΝ ΘΑ ΑΝΕΧΘΩ ΑΠΟΣΤΑΤΕΣ
Πολλοί μου γράφουν θρωπος. Και πολύ χα­
λις ο Πρόεδρος του Π Α ­
ΣΟΚ επάτησε την άκρη
δεν έγινε γνωστό. εδ ή λω σ ε ο κ. Μ η τσ ο τά κη ς
και πιο πολλοί οι κύ­ ριτωμένος. Περιτριγυ­ Ο κ. ΜΑΡΟΥΔΑΣ
του πορφυρού χαλιού στο Αγριωπός ως παραδοσιακός βρακοφόρος α-
ριοι και οι δεσποινίδες ρισμένος πάντοτε από
τρίτο κεφαλόσκαλο του Ο κυβερνητικός εκ­ ποδεικνύεται ο κ. Μ ητσοτάκης. Στη χθεσινή
που με σταματούν στις κομψές αθηναίες δεν
ημικυκλικού κλιμακο­ πρόσωπος κ. Δ. Μαρού-
μπουτίκ για να με ρω­ αφιέρωνε χρόνο στον βραδυνή συνεστίαση των κυριών και δεσποι­
στασίου. δας όταν ρωτήθηκε από
τήσουν πού το πάει ε­ μικρό Ανδρέα. Τι θέλα­ νίδων του κόμματος, σε μια αποστροφή του
τους πολιτικούς συντά­
πιτέλους ο κ. Παπαν- τε να κάμει το παιδί; ΤΙ ΔΙΗΜΕΙΦΘΗ λόγου του εδήλωσε: «Ό π ω ς εσείς αγαπη­
κτες είπε: « Ο Πρόεδρος
δρέου. Μα αγαπητοί Το έρριξε στον σοσια­
Εν συνεχεία τον οδήγη­ δεν θέλει να σχολιάζον­ τές μου δεσποινίδες
μου, πού θέλετε να το λισμό, όπως τα παιδιά
σε προς τον Πρόεδρο της ται οι ιδιαίτερες επαφές και κυρίες δεν μπο­
πηγαίνει ο αθεόφοβος. της καλής κοινωνίας
σήμερα ασχολούνται
Δημοκρατίας κ. Κ.Κα­ του». Η δήλωση αυτή α­ ρείτε να ανεχθείτε Τροχαίο
Σας παρακαλώ, δεν ραμανλή ο οποίος εφαί- ποκτά αίφνης μεγίστη
με τα ναρκωτικά και την εγκατάλειψη της
θέλω να αφεθώ στην νετο εύχαρις και ευπρο­ σημασία γιατί πολλοί θε­ Η άρνηση και εγκα·
οργή μου. Η στήλη αυ­ μασούν αναιδώς χάμ­ οικογενειακής σ τέ­
πουργκερ... Αλλά τα
σήγορος ως παλαιός ευ- ωρούν ότι ο κ. Δ. Μα- τάληψη των παραδο­
τή είναι αθώα και ο­ γενής ο ικ ο δ ε σ π ό τ η ς ρούδας όταν λέει « ο γης, έτσι και εγώ δεν σιακών κανόνων της υ­
πωσδήποτε πιο ελα­ ψυχολογικά τραύματα θα δεχθώ την απο­ γιούς ελληνικής κοινω­
προς διερχόμενον επι­ Πρόεδρος» εννοεί τον
φριά από τις γύρω. Και του εφήβου Παπαν-
σκέπτην. «Κ αλώ ς ήρθες αρχηγό του Π Α ΣΟ Κ . σ τ α σ ία .εντό ς του νίας, επιβεβαιώνεται
ως εκ τούτου συγκρο­ δρέου δεν θα ήσαν
βλαπτικά για το κοινω­ κόμματος». Προφα­ νυχθημερόν. Δεν έφθα­
τείται στην ευπρέπεια
του ήθους μιας πολιτι­ νικό σύνολο καμμιάς Σημεία Πολιτειακής Ρήξεως νώς ο Κρης πολιτευ- νε η γενική παραλυσία
πολιτισμένης χώρας τής εννοούσε τις κι­ ηθών και εθίμων, ενέ-
σμένης ευρωπαϊκής ε- Απροσδόκητη εξέλιξη μορφωτικών επιτρο­ σκηψε τώρα και η τρι­
φημερίδος. Πιστέψτε — ακόμη και της Ελλά­ νήσεις των νέοιδελφί­
σημειώθηκε χθες στις πών και των παραγω­ τοκοσμική σοσιαλθο-
με, μου είναι πιο ευχά­ δος. Αλλού είναι το θέ­ νων και την πρέπου­ λούρα του κ. Παπαν-
σχέσεις κορυφής της γών προγράμματος αμ-
ριστο να σας γράφω μα: ότι εμείς δεν αφυ- σα απόσταση στην ο­ δρέου για να αποτε­
Πολιτείας, λίγες εβδο­ φιδρόμου ενημερώσε-
για τα χαριτωμένα παι­ πνιζόμεθα. Γιατί, τι κά­
μάδες προ της επανε­ ως των δυτικών κοινω- ποία κρατεί τους κκ. λειώσει το πτώμα της
χνίδια της τσαχπίνας νουμε εμείς φίλοι μου;
κλογής του κ. Καρα­ τήτων επαρχίας Πωγω- Μ π ούτο, Ράλλη, ελληνικής κοινωνίας.
γάτας που έτυχε να Τι κάνουν οι άνθρωποι
μανλή στην Προεδρία νίου, υποστήριξε την α­ Στεφανόπουλο, Κα- Διότι πώς αλλοιώς
συναντήσω, σε ένα φι­ της «Νέας Δημοκρατί­ νάγκη «π αλλαϊκώ ν»
της Δημοκρατίας, με νελλόπουλο, Ανδρια- μπορούν να ερμηνευ-
λικό μου σπίτι προ η­ ας»; Θα σας πω εγώ τι
την αιφνίδια εξαγγε­ — ως τις εχαρακτήρι- θούν τα καθημερινά
μερών, αντί να σκοτί­ κάνουν: Ασχολούνται νόπ ου λο, Π α λ α ιο ­
λία προγράμματος δο­ σε— κινητοποιήσεων τροχαία ατυχήματα, η
ζομαι και εγώ και ε­ με τους ψιθύρους της κρασά, Δήμα, Π α ­ εγκατάλειψη των απο-
μικών αλλαγών υπό για την ολοκληρωτική
σείς με τα παιχνίδια επικείμενης διαδοχής πακωνσταντίνου,
του Πρωθυπουργού αποξήρανση και ανα-, ριμμάτων στους δρό­
που παίζονται στο Κα- εις την κορυφή αυτού
της χώρας κ. Παπαν- διάταξη του,πλησίον Κ ο ντογια ννόπ ου λο, μους, τα αποτσίγαρα
στρί. του μεγάλου κόμμα­
δρέου, ο οποίος μιλών­ της κοινότητος Μπουρ- Παπαπολίτη, Κοκκέ- εις τας αιθούσας των
τος, αντί της ενεργού
Παιχνίδια παίζουν τας σαν Πρόεδρος του μπαχέικα κειμένου, βη, Ααμπρία, Έβερτ, δικαστικών μεγάρων
και υπευθύνου συμμε­
σαν τα μικρά παιδιά ΠΑΣΟΚ στη σύσκεψη ρέμματος, μήκους 100 και το ειδεχθές έγκλη­
τοχής εις τα κοινά.
και παραμύθια της πιο των επικεφαλής επι­ μέτρων. Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛ. 8 μα της Τσικνοπέμπτης;
Και οι ψίθυροι μπο­
ευφάνταστης Χαλιμάς ρεί να είναι αθώοι αλ­
μας ξεφ ουρνίζουν. λά δεν είναι χαριτωμέ­
Προσπαθούν να μας α- ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΟ σίας. Κάθε φορά νικ. Την ώρα που τα τι στην Αγγλία οι με- !
νοι, όπως τουλάχιστον
ποκοιμήσουν. Αναλο- που κάνω μια εκδρο­ κόβαμε π ε ρ α σ τικ ο ί γάλες μαρμελαδο- !
λέγονται στις ημέρες
γιστήκατε ποτέ γιατί ε­ μας. Εγώ σας το εξο­
Λ ΘΗΝΑΙΑ, που έ- μή και βλέπω τον τό­ μας ρωτούσαν τι β ιο μη χα νίες ειδο- j
νεργεί έτσι ο κ. Πα- χει ζήσει πολλά πο να πνίγεται στα πρόκειται να τα κά­ ποιούν τα χωριά ότι |
μολογούμαι: προτιμώ
πανδρέου; Το σκέφτη- να μου λένε χαριτωμέ­
χρόνια εκτός Ελλά­ βότανα διερωτώμαι νουμε. Όταν όμως την τάδε μέρα θα πε- ■
κα πολλές φορές. Η δος, μας έστειλε,ένα γιατί κανένας δεν τα τους λέγαμε ότι θα ράσει το αυτοκίνητο |
να πράγματα αντί για γράμμα σχετικό με έ­
μόνη εξήγηση που βρί­ αθώα. Ας πρόκειται
εκμεταλλεύεται. Ε­ φτιάξουμε μαρμελά- και όλα τα παιδιά |
σκω, είναι η ψυχολογι­ να θέμα που έχει θί­ μείς, κάθε Σεπτέμ­ δα μας κοίταζαν με συγκεντρώνουν μού- |
για ψιθύρους και για ξει η στήλη μας:
κή ανασφάλεια που παραμύθια ακόμη. Η
βριο κάνουμε μια ε­ δυσπιστία. Η μαρμε- ρα που πουλούν στα I
καλλιεργήθηκε στον «... Πραγματικά οι ξόρμηση για να μα­ λάδα από βατόμου­ εργοστάσια. Οι Έλ- I
χάρις είναι που διατη­
μικρό Ανδρέα της εφη­ ελληνικές μαρμελά- ζέψουμε βατόμου­ ρα είναι εντούτοις α­ ληνες όμως προτι- I
ρεί αιώνια την νεότη­
βικής ηλικίας. δες είναι σχεδόν ρα. Όταν τα παιδιά πό τις πιο νόστιμες μούν να ακριβοπλη- I
τα. Η αθωότης έπεται,
Ο Γεώ ργιος Παπαν- πάντα υπερβολικά ήταν μικρά το μάζε­ που υπάρχουν με ω- ρώνουν το εισαγόμε- I
αγαπητοί μου αναγνώ­
δρεου ήταν ευφυής γλυκές, άνοστες και μα συνδυαζόταν με ραιοτάτη γεύση και νο "μπλάκμπερρυ I
στες...
και ετοιμόλογος ά ν ­ Ε.
στερούνται φαντα­ ένα οικογενεικό πικ - φίνο άρωμα. Ξέρω ό­ τζαμ"...» τηαεφογ !
 ΤΟ ΡΗΜ Α
ΠΑΡΑΣΚΚΥΉ ΙΔ Ρ Υ ΤΗ Σ Δ Η Μ Λ Α Μ Π Ρ Α Κ Η Σ
Α Ε Κ Δ Ο Τ Η Σ M X Κ Ο Υ ΣΚ Ο Υ Ρ Ε Λ Η Σ
15
Δ ΙΕ Υ Θ Υ Ν Τ Η Σ : ΣΤ Π ΤΣΥ Λ Α Δ Η Σ
Φ Κ Β Ρ Ο Υ Α Ρ ΙΟ Υ I9R5 ΔΙΕ Υ Θ Σ Υ Ν ΤΑ Ξ Ε Ω Σ Δ Μ Ψ Α Λ ΙΔ Η Σ
Σι/.ήνη .35 ημι μών

• ΓΡΑ Φ Ε ΙΑ Κ ΑΣΤΡΙ KA I HP. ΑΤΤΙΚΟΥ

Αν. 24.35 - V 24 .V.
ΤΗ Λ Κ Ο Κ Κ ΙΝ Η ΓΡ Α Μ Μ Η
Α νά ρ ιου Κ ω νσ τα ν τίνο ι.
Μ ιγ α λ ο μ ιιρ τιμ ω ν
— ΠΟΛΥ ΠΡΩΙΝΗ ΕΚΔΟΣΗ | ΕΤΟΣ Ω ΑΡ 11 628
ΤΙΜ Η Α Ν Υ Π Ο Λ Ο ΓΙΣ Τ Η

Τελική η σημερινή συνάντηση Προέδρου και Πρωθυπουργού

Επίθεση
Κρίνονται οι τύχες του 'Εθνους ειρήνης
Να σταματήσουν
Ο ι δύο πολιτικοί ηγέτες έχουν γνώ σ η της κριτικής της «χ ρ υ σ ή ς το μ ή ς » οι συνομιλίες
ΗΠΛ-ΕΣΣΔ
πουργός της χώρας κ. Το πρόγραμμα αυ­
Το κα θήκον του κ. Μ ητσοτάκη Α. Παπανδρέου θα συ­ τό, το οποίο υπακούει
Ε Λ Ο Υ Ν Τ Α : «Ο ι δύο
ναντηθούν την 14 Φε­ στην ανάγκη εξευρέ-
υπερδυνάμεις συνι-
σεως «χρυσής τομής»
ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ βρουάριου 1985 και ώ­
ρα 11.37' στο Προε­ σε μείζονα εθνικά ζη­
στούν δύο αμοιβαία
α λ λ η λ ο α π ο κλειόμε­
Η κυβερνητική τέχνη, η πολιτική, είναι συνώ­ δρικό Μέγαρο». τήματα, είχε αποσα­
νους πόλους της διε­
νυμη, και στη χώρα μας πλέον, με την ικανό­ Σύμφωνα με απο­ φηνιστεί, ως προς τις
θνούς πολιτικής σκη­
τητα των πολιτικών ηγεσιών στην διεκπε­ κλειστικές πληροφο­ αρχές και τις διαδικα­
ραίωση των στόχων και των προγραμμάτων νής και για τον λόγο
ρίες του « Ρ Η Μ Α Τ Ο Σ » σίες του, κατά την συ­
τα οποία εμπίπτουν στο πεδίο ευθύνης τους, αυτό δεν έχουν εξ αν­
— οι οποίες επιβεβαιώ­ νάντηση του Προέ­
διοικητικής ή λειτουργικής (περίπου). Ο κα­ τικειμένου τη δυνατό­
θηκαν χθες αργά το δρου και του τότε Α ρ ­
νόνας αυτός επιμερίζεται, ασφαλώς, σε ό­ τητα να επωμιστούν
βράδυ κατά τη συνάν­ χηγού της Αξιωματι­
λους τους συμμέτοχους του πολιτικού μας τις τύχες της Ειρήνης
παιγνίου, που είναι οι εξής τρεις: ο Πρόε­ τηση της δ/σεως της κής Αντιπολιτεύσεως
στον κόσμο. Για τον
δρος της Δημοκρατίας, η κυβέρνηση της χώ­ Τ Η Ν 22.45' Χ Θ Ε Σ , εφημερίδας με εκπρο­ κ. Α. Παπανδρέου,
λόγο αυτό, οι « Έξι
ρας και η αξιωματική αντιπολίτευση. η Προεδρία της Δ ημο­ σώπους του πρωθυ- τον Ιούνιο του 1980, σε
★ * * αντιπυρηνικοί του Νέ­
κρατίας εξέδωσε ανα­ πουργικού περιβάλ­ μια προσπάθεια των
Θα υποστηρίζαμε ότι αυτά ισχύουν και για ου Δελχί» (μετέπειτα
κοίνωση, το περιεχό­ λοντος και δεν διεψεύ- δύο ανδρών να απο­
άλλους σχηματισμούς, όπως τα μικρότερα των Αθηνών και αρ­
μενο της οποίας είναι σθησαν σε επαφές μας φευχθούν τα ρήγματα
κόμματα, τα συνδικάτα κτλ’ όμως στη χώρα γότερα της Αργεντι­
ταυτόσημο με εκείνο με κύκλους της Προ­ και οι κλυδωνισμοί
μας, διάφοροι παράγοντες γενικότερης φύ- νής), πρότειναν στις
σεως έχουν συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας της είδησης την οποία εδρίας— η συνάντηση στην πολιτική διακυ­
Η Π Α και την Ε ΣΣΔ
ιδιοτροπίας στους κόλπους αυτών των σχη­ δημοσίευσε κ α τ’ απο­ των δύο πολιτικών αν- βέρνηση της χώρας,
να καταργήσουν τις
ματισμών, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την κ λ ε ισ τ ικ ό τ η τ α το δρών τοποθετείται, ό­ μετά την εκλογή του
μεταξύ τους συνομι­
αυτοαπομόνωσή τους από τη «νόμιμη χώρα» « Ρ Η Μ Α » προ τριμή­ πως είχαμε γράψει στο κ. Κ. Καραμανλή στην
— για να θυμηθούμε τον πρώτο διδάξαντα λίες, ώστε να αναλά­
νου, την 15η Νοεμ­ φύλλο μας της 9ης Ια­ Προεδρία της Δημο­
Τοκβίλ (κουφό έτσι;). βουν τις σχετικές δια­
* * * βρίου 1984, και η ο­ νουάριου 1985, στα κρατίας. Υπενθυμί­
δικασίες, φερέγγυα
ποία είχε ως εξής: « Ο πλαίσια του προγράμ­ ζουμε ότι το «π ρ ό­
Όμως, ο «τρίτος», η Αξιωματική Αντιπολί­ όργανα της διεθνούς
τευση, αποκλίνει από τις παραμέτρους ισο­ Πρόεδρος της Δ ημο­ ματος «υψηλές επαφές γραμμα υψηλών επα­
κοινότητος».
ζυγίου της πολιτικής αγοράς — για να θυμη­ κρατίας κ. Κ. Καρα­ κριτικής και αποτιβή- φών κριτικής, αποτι-
Την παραπάνω δή­
θούμε τον έξοχο Mc Pherson(àAAo κουφό αυ­ μανλής και ο Πρωθυ­ σεω ς». . μήσεως και χρυσής
λωση έκανε χθες αρ­
τό...)— με συνέπεια την δυσλειτουργία των τομής», είχε έλθει στη
θεσμικών πλαισίων τα οποία επικαθορίζουν γά το βράδυ ο κυβερ­
δημοσιότητα αποκλει­
τον δημοκρατικό κανόνα της δικομματικής στικά μέσω του « Ρ Η ­ νητικός εκπρόσωπος.
εναλλαγής στη διακυβέρνηση της χώρας. Ο
αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας θα πρέπει
Κακοκαιρία Μ Α Τ Ο Σ » — προ τεσ­
σάρων ακριβώς ετών-
να δείξει μεγαλύτερη πυγμή απέναντι στην
Ανταποκριτές μας αποκλεισμένοι σε ο­ — και οι διαδικασίες Ο κ. Μ η τσ ο τά κ η ς
φατριαστική δυσλειτουργία της Νέας Δημο­
κρατίας. Είναι λίγες οι μέρες του για το έρ­ ρεινές κοινότητες νοτίου Πελοποννήσου αποσαφηνίσεώς του
Χρήζει
γο αυτό μέχρι την ημερομηνία επανεκλογής και ακριτικής Μακεδονίας, μας διεβίβα- εγ κ α ιν ιά σ θ η κ α ν εκ
του κ. Καραμανλή στην Προεδρία της Δημο­ σαν, μέσω του ειδικού τηλεποικοινώνια- παραλλήλου με σχετι­ θεραπείας
κρατίας... κή αρθρογραφία αρ­
κού μας δικτύου, ότι σύμφωνα με τις εκτι­ « Η επιμονή του, ολίγο)ι
μοδίων της εφημερί­
μήσεις τοπικών παραγόντων η κυκλοφο­ μηνών, αρχηγού της Ν.Δ.
δας. να αντικατασταθονν οι
Τ ο «τροχαίο» έγκλημα ρία της εφημερίδας μας θα εξασφαλισθεί (Αεπτομέρειες για το νομάρχες κατά την προε­
και πάλι στις περιοχές αύτές μέσω του «ε ­ ακριβές περιεχόμενο κλογική περίοδο έρχεται
Σοβαρές ενδείξεις ενοχής σε έγκλημα λη­ φεδρικού μας μηχανισμού διανομής», προ­ της συνομιλίας της σε σύγκρουση με το 'πο­
στείας μετά φόνου υπάρχουν για 3 αστυνομι­ γραμματισμένου για καταστάσεις έκτα­ σημερινής συνάντη ­ λιτειακό πλαίσιο συμφω­
κούς της Ε Λ Α Σ , οι οποίοι ήσαν και πρωτεργά­ κτης ανάγκης. σης στη σελ. 3) νίας για την διεξαγωγή
τες της κινητοποίησης των Σ .Α . κατά της ενο­ των εκλογών ", το οποίο
ποίησης της Αστυνομίας και της Χωροφυλα­ είχε αποδεχθεί προ της ε­
κής. κλογής τον ως ηγέτη της
Αυτά προκύπτουν μετά από ενδελεχή έρευ­ Ένας δίσκος στην καρδιά της Αθήνας Ν.Δ., στην τριμερή συ­
νάντηση κορυφής τον
να των αστυνομικών συντακτών του Ρ Η Μ Α ­ Ιουλίου Ι9Η4, και ως εκ
Βιέννη, το οίκημα του Δημοσιο­ με ειδικές ιωνοσφαιρικές
Τ Ο Σ για το τροχαίο, όπως ανακοινώθηκε αρ­ τούτου το αίτημά του αυ­
14 Φ ε β ρ ο υ ά ρ ιο υ γραφικού Οργανισμού περούκες, στρατοσφαιρι-
χικά, ατύχημα, που είχε σαν συνέπεια να Λαμπράκη Α.Ε. και τύ­ κές σόλες και πυροβόλα τό απειλεί τη χωρά με πο­
τραυματισθεί θανάσιμα στη συμβολή των ο­ Πανικός προκλήθηκε την φλωσε τους γεμάτους πε­ ι νιοχυμένων αντιποίνων λιτειακή κρίση και απο-
δών Σταδίου και Κυρίλλου Λουκάρεως, ο Ιω­ 11.18' π.μ. στην οδό Χρ. ριέργεια 6 άνδρες, 4 γυ­ ποτάσας, έοπευοαν οτον δεικνύει αντιφατική ψυ­
Λαδά, όταν εμψανίοτηκε ναίκες και 2 παιδιά ηλι­ τόπο προσγειώοεως και χοσύνθεση η οποία χρή-
άννης Κουτσοσταυλόπουλος, κάτοικος Κου- διαπρσγματεύθη καν μί
αιφνιδίως ιπτάμενος τε­ κίας 8 και 9 ετών. ζει θεραπείας».
κακίου, οδός Βουκουρεστίου 14, οικονομολό­ τράγωνος φωτεινός oy- * · * ιο πλήρωμα του «δίσκου» Αυτά εδήλωσε ο κ.
γος εκ Χάρβαρντ και κύριος μέτοχος της εται­ κος διαστάσεων 1.62,5 Ειδικοί ε πί των θεμάτων την αποχώρησή του από Αντι-Στρατής οε χθεσινή
ρείας χάρτου, οινοπνευματωδών και καρυκευ­ χ 1.62,5, ο οποίος προσ­ αυτών συντάκτες της ε­ την πόλη.
συνέντευξη στην οικία
γειώθηκε μπροστά από φημερίδας. εφοδιασμένοι
μάτων «THE OLD COMMONWEALTH COMPANY του.
L.T.D» Λεπτομέρειες στη σελ. 4 (Λεπτομέρειες στη σελ.3)
 ΤΑ ΜΕΑ
ΙΔΡΥΤΗΣ:
A ΚΑΜΑΤΕΡΟΣ
ΕΚΔΟΤΗΣ:
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ
X ΚΑΡ Α Ν ΤΑ Ν Η Σ
ΞΥΝΟ ΝΕΡΟ
ΓΡΑΦΕΙΑ:
Ζαλοκω στα & Χαρ
Ο χι κ ι’ αν
Τρ ικουπη. γ ω νία
ΤΗΛΕΦΩΝΑ 100 χασαχε ι
Α Θ Η Ν Α . ΕΤΟ Σ: M M C X X V II
ΘΑ ΤΑ ΒΡΕΙΤΕ ΣΤΙΣ ΣΕΛΙΔΕΣ 2-18 '

Α νο ίγο υ μ ε το υ ς φ α κέλ ο υ ς: Α Ν Τ ΙΚ Α Θ ΙΣ Τ Α Ν Τ Α Ι Τ Α Μ Ο Ρ ΙΑ
ΜΕΑ · TEA · ΣΕΑ · ΕΣΑ · ΚΥΠ ·ΜΑΤ · ΡΟΥΑ με ωάρια τώρα

ΠΟΙΟΙ κάρφωναν ΠΟΙΟΥΣ

ΙιΚΛο I] y

ΜΙΑΡΕΑΣ - ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ
Ν Ε Ε Σ ΙΔ Ε Ε Σ
Σ Τ Η Ν Δ ΙΟ ΙΚ Η Σ Η

Μ ε τ ε κ π α ι­
δ εύ ο ν τα ι όλοι

Τ Α Ε ΙΗ Ν Ο Μ
οι κ λ η τή ρ ες
το υ δημοσίου
Ί
Μ Ε Γ Α Λ Ο πρόγραμ­
μα μεταρρυθμίσεων
πρόκειται να εξαγγε­
λθεί τον προσεχή Σ Τ Η Σ Υ Ν Α Ν Τ Η Σ Η που είχε ο τα θέματα της συζήτησης, αποτέ-
μήνα από τον υπουρ­ πρωθυπουργός της Αλλαγής, κ. λεσαν οι δηλώσεις του κυβερνητι­
γό Εσωτερικών κ. Α Ν Α Ρ Ε Α Σ Π Α Π Α Ν Δ Ρ Ε Ο Υ με κού εκπροσώπου. Σύμφωνα με τις
Μ. Κουτσόγιωργα. τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. δηλώσεις αυτές, ο πρωθυπουργός
Ό τα ν ρωτήθηκε Κ. Κ Α Ρ Α Μ Α Ν Λ Η , οι δύο άνδρες εξέθεσε τις απόψεις του για τα
ο κ. υπουργός, μας αντάλλαξαν απόψεις για τις πολι­ προγράμματα που έχει επεξεργα­
ανέλυσε πόσο σο­ τικές ξελίξεις. Πλήρη επιβεβαίω­ στεί η προεδρία της Δημοκρατίας,
βαρό πρόβλημα σαβουάρ-βιβρ κ.ά. ση του χθεσινού μας ρεπορτάζ για προκειμένου να ελεγχθούν.
δυσλειτουργίας περιλαμβάνει το εκ­
στην Διοίκηση απο­ παιδευτικό π ρ ό ­ Σε όλα τα σημεία δια­ σχυρου Εκτελεστικού ότι είναι τυπικό δείγ­ Η πάταξη της
πίστωσαν ότι συγκλί­ Γραφείου του Π Α - μα του πνεύματος της
τελούν οι ανειδίκευ­ γραμμα. Τελικό επι­
νουν οι απόψεις τους. ΣΟΚ αναλύοντας τις υποτέλειας και της ε­
Γραφειοκρατίας
τοι κλητήρες. Σύμ­ στέγασμα και είδος
Τα μόνα σημεία τρι­ θέσεις του κ. Κ. Κα­ ξάρτησης της Δεξιάς. ΜΕΓΑΛΗ έρευνα
φωνα με το πρό­ «δ ιπ λ ώ μ α τ ο ς » με
βής, όπως άλλωστε ραμανλή και την α ­ Ό λ ες οι λεπτομέρειες που επεξεργάστηκε
γραμμα που βρίσκε­ το πέρας των σεμι­
προέβλεψε το Ρήμα προθυμία του να πα- της στιχομυθίας που δι-
επι τελεί ο συντα­
ται στην τελική επε­ ναρίων θα είναι οι
της Κυριακής αποτέ- ρέμβει με όλο το κύ­ ήρκησε 36 λεπτό στη σε­
κτών μας, έρχεται
ξεργασία του, ειδι­ στολές που θα φο­ στο φως από το ση­
κός οργανισμός θα ρούν από τις αρχές λεσαν ο τόπος τελέ- ρος που διαθέτει στα λίδα του «Μικροπολιτι­
σεως των Ελευσινίων Β αλκάνια, θεωρούν κού».
μερινό φύλλο της ε­
συντονίσει ένα τε­ του ’87 οι κλητήρες
μυστηρίων και η φημερίδας μας. Τε-
ράστιο εκπαιδευτι­ και που σχέδιό τους
πρόοδος των α ν α ­ ΤΡΟΧΑΙΟ — ΤΑ «Μ» ΕΠΙ ΤΟΠΟΥ χνοκράτες, δημόσιοι
κό πρόγραμμα που δημοσιεύουν σήμε­
σκαφούν στην φερομέ- λειτουργοί, υπουρ­
θα υποβάλλει τους ρα τα « Μ » κ α τ’ α­
νη ως γενέτειρα του γοί και απλοί άνθρω­
κλητήρες του Δημο­ ποκλειστικότητα .
Μεγάλου Αλεξάν­ ποι του λαού απαν­
σίου και των εξαρ­ Οι διασταυτρωμέ-
δρου, Κιούπκιοϊ γνω­ τούν στις καυτές ε­
τ η μ έ ν ων ο ρ γ α ν ι­ νες πλη ροφ ορίες ρωτήσεις μας.
σμών σε μετεκπαί­ μας φέρουν τον Γ. στή εις όλους τους
αρχαίους συγγραφείς Ρεπορτάζ στη σελ. 24
δευση. Ξένες γλώσ­ Τσεκλένη σαν εμ-
σες, μαθήματα οδη- πνευστή της νέας ως Πρώτη. Ο κ. Α .Π .
γήσεως τρικύκλων, γραμμής. εξέφρασε την πικρία
του γ— ’, ενώ η κυ­
βέρνηση της Αλλαγής
Υπερήφανη έχει ενστερνισθεί τα
απάντηση μεγαλόπνοα σχέδια
του Προέδρου για την
στο ΝΑΤΟ αναπαλαίωση της χώ­
ρας εφ’ όλης της ύλης Σ Ο Β Α Ρ Ο τροχαίο παρουσιάζει μια άλ­ Μας κλέβουν
ΕΠΕΙΔΗ ο τελευταίος δεν απο­ δ υ σ τ ύ χ η μ α έγινε λη άποψη που ενδε­ Ο Αργύρης Αργυ-
δείχτηκε θερμός συ­ χθες βράδυ στην ο­ χομένως θα οδηγή­
ΜΑΣ ΑΓΝΟΟΥΝ νήγορος για την επι­ δό Συγγρού. Λεπτο­ σει την έρευνα και
ρ ό π ο υ λ ο ς, μας
γράφει:
Η Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Η κυ­ στροφή του Τέμπλου μερές ρεπορτάζ των προς την κατεύθυν­ «Η δουλειά μου
βέρνηση έδωσε άμεση της Παναγίας Σουμε­ συντακτών μας που ση προμελετημένου είναι τουριστικό
απάντηση — με τη λά. βρέθηκαν σε λίγα εγκλήματος. επάγγελμα. Μας
χθεσινοβραδυνή δή­ Κύκλοι του πανί­ λεπτά επί τόπου, • ΣΥΝΕΧΕΙΑ στη oeA. · κλέβουν, το λέω
λωση του κυβερνητι­ καθαρά. Μας τά­
κού ε κ π ρ ο σ ώ π ο υ — ζουν τα πουρ­
στις νατοικές προ­ Μ Η Μ Ο Υ Ν και γω ε­ ρα στην Κυψέλη— μου μου Βάσος Μαθιόπου- μπουάρ και μετά
κλήσεις. Η δήλωση, κεί όταν ο Πρόεδρος ΜΙΚΡΟ κάρφωσε το νέο: « Ο λος έχει προβλήματα έρχονται οι του­
που δημοσιεύεται σε της Δημοκρατίας κά- Θανάσης * Κανελόπου- στην ΕΡΤ. Ξαφνιάστη­ ρίστες, φτωχα-
άλλες στήλες, ήρθε λεσε τον Πρωθυπουργό ΠΟΛΙΤΙΚΑ λος γράφει στην Καθη­ κα γιατί πρώτη φορά δάκια, και τίπο­
να επιβεβαιώσει τις να τα πουν ιδιαίτερα μερινή με το ψευδώνυ­ συμβαίνει κάτι τέτοιο τα. Νομίζω πως
πληροφορίες που εί­ στη δεξίωση του Λιμε­ πουργος είχε έτοιμη μο Κανέλος Αθανασό- στην Αγία Παρασκευή. πρέπει να νομι­
χαμε παλιοτερα γρά­ νικού Σώματος. Τον α­ την ατάκα: «Εμάς τους πουλος». Μου είχε πε­ Ρώτησα και μου επιβε­ μοποιηθεί το φι­
ψει για την υπερήφα­ πομόνωσε και, δεί­ δύο, σχολιάζουν κύριε ράσει απ' το μυαλό, αλ­ βαίωσαν ότι είναι δύ­ λοδώρημα. Αφού
νη στάση έναντι τιυν χνοντας προς το μέρος Πρόεδρε ...» Επεσε λά ήθελα και τη γνώμη σκολα εκεί πάνω τα οι μισθοί στέκον­
α τ λ α ν τ ικ ώ ν συμμά- μου, είπε: «Ανδρέα, τι διάνα, ο Ανδρέας... της πηγής μου «από μέ­ πράγματα, μ ό λ ^ α π ό ται. Με την ΑΤΑ
vcov μας. Στις πληρο­ λες να συζητά τώρα ~ ΛΙΓΟ αργότερα, νε- σα». χτες. Σας υπόσχομαι δε γίνεται τίπο­
φορίες μας αυτές είχε αυτός εκεί με τους άλ­ οδημοκράτης — από ■ ΤΟ ΠΙΟ περίεργο ό­ αύριο να σας πω το τα. Δε φτάνει. Τι
τότε, έξαλλου, ανα­ λους δημοσιογρά­ τους «ανανεωτές» που μως που άκουσα τελευ­ πώς και γιατί. Και με κάνει ο υπουρ­
φερθεί και ο γαλλικός φους;». Και ο Πρωθυ- διατηρεί και γκαρσονιέ- ταία είναι ότι ο φίλος λεπτομέρειες. γός;
« M onde»
 »
Παρασκευή 15 Φεβρουάριου Ι985
ΕΛΕΥΘΕΡΟΙΌ ΚΙΑ Απογευματινή Αυτοδιαχειριζόμενη Εφημερίδα Αρ. φύλλου 2867 - Έ το ς 10 - Δρχ. 30

Σύσκεψη-Επιφυλακή χθες σε Ηρώδειο - Μαξίμου

ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΕΣ εξέφρασαν

την άποψη ότι παρά το ήπιο κλίμα στις σχέ­
σεις Προέδρου · Πρωθυπουργού, Ο Ανδρέ-
σελίδες
ας Παπανδρέου στη χθεσινή έκτακτη συ­
νάντησή του με τον κ. Καραμανλή, που
ΣΠΟΡ ντουέτο στο ρετιρε..
κράτησε 26 λεπτά, του είπε όλη την αλή­
θεια για τις πολιτικές εξελίξεις. Η κυβέρ­ Είδα
νηση της Αλλαγής θα προχωρήσει σ ταθε­
ρά στην υλοποίηση του προγράμματος της
και θα εξαντλήσει την πρώτη τετραετία,
το
του εδήλωσε. δολοφόνο
Σύμφωνα με έγκυ ­ πημα Μ ε σ α ζ ό ν τ ω ν ,
ρους κύκλους του Περιορισμός Ε ισαγω­
Ε.Γ. του Π Α Σ Ο Κ ο γών, Μετάκληση Α ρ ­
Πρόεδρος της Κυβέρ­ χιμουσικού για την
νησης πρόκειται να Κρατική Ο ρχήστρα,
προχωρήσει σε ριζι­ Π λ ο υ ρ α λ ισ μ ό σ τα
κές Α λλαγές σε ό ­ Μέσα Μαζικής Ενη­ Ο συντάκτης
λους τους τομείς της μέρωσης με την ίδρυ­
κυβερνητικής πολιτι­ ση της ΕΡΤ-3, Π ίστες τη ς « Ε »
κής: Χορού και Π ίσ τες Π ΙΠ Η Σ
Οικονομία, Παιδεία, Ράλλυ για την Αδού ­
ΑΡΑΤΖΑΦ ΕΡΗΣ
Υγεία, Εκκλησιαστι­ λω τη Ν εολαία και
κή Περιουσία, Μ ε­ Κέντρα για τα Περή­ αυτόπ της
τρά, Ποιότητα Ζωής, φανα Εηρατειά. μ άρτυρας
Έ ρ γα Α ν α σ τη λ ώ σ ε- • Το πλήρες κείμενο
ω ς σ τ η ν Π α ν α γ ία του λόγου του κ. Π α ­ Κοίταζε δεξιά, μου ψιθύρισε στ' αυτί ο βοηθός στερό φρύδι, μουστα­ τη φιοτογραφική μου
Σουμελά, Αγροτοβιο- πανδρέου σ το ν Π ρόε­ μου Γ. Μαύρος. Γύρισα απότομα και εκείνη τη κάκι πυρόξανθο και μηχανή και άρχισα
μηχανικοί - Συνεταιρι­ δρο της Δημοκρατίας στιγμή βλέπω τον βοηθό του Γ. Φιλιππάκη να φρεσκοκομμένο. ·Τ ο να παίρνω απανωτές
σμοί, Ναυτιλία, Χ τύ ­ στη σελ. 8 π α ρ α τη ρ η τικ ό μας φωτογραφίες ειδικά
δείχνει με το δάκτυλο προς τα αριστερά. Και
μάτι κατέγραψε κάθε για τους αναγνώστες
τότε ακούστηκε υπόκοφα ένας πυροβολισμός:
λεπτομέρεια και κάθε της «Ε ». Εξαλλου υ­
ΣΚΟΥΠΑ ΣΤΗΝ ΕΡΤ Παν - Παν...
κίνηση αν και το σ κ ο ­ ποδεικνύεται ότι θα
Βέτο Μαθιόπουλου Δ εν χωρούσε αμφι­ τος, με καμπαρντίνα τάδι ήταν εκείνη την αποτελόσουν υλικό
τρώει Πεπονή βολία. Ο δολοφόνος και α ν α σ η κ ω μ έ ν ο ώρα πηχτό και εβρεχε πρυπης γραμμής για
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛ. 48 ήταν εκεί, δίπλα μας. γιακά, μακρια μαλ­ καταρρακτιοδίός. Με την προανάκριση.
WÊÊÊÊÊÊÊÊKÊÊÊÊÊÊÊtÊÊÊÊÊÊÊÊÊItm· I Μέτριου α να σ τή μ α ­ λιά, μια ουλή σ το αρι­ ετοιμότητα, άρπαξα ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΕΛ.20

Ανθρώ π ινα σελ. 2-8 · Πολιτικά 9 · Μ α σ α β έτα ς 10 · Παρασκήνια 11-20 · Φίλιας-Βέλτσος 11 · Ό λα-Τ ύπος 12 · Εξωτερικά 13 · Αθλητικό 14 48
 Η ΑΥΛΗ
Αριθμός φύλλου: 3.229
Περίοδος: Δεν έχουμε
Π ΑΡΑΣΚΕΥΗ Τιμή φύλλου: Σώστε μας
15 Διεύθ. Αγ. Παντελεήμονος 1
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1985 Τηλ. Κέντρο: Θα βάλουμε

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΚΚΕ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟΥ

Μεγάλες κινητοποιήσεις σε όλη τη

Αγνοήθηκε πάλι το Κ Κ Ε εσωτερικού
Αναγκαίος ο δημόσιος διάλογος εφ της ύλης
Φ ΙΕΣΤΕΣ αποκριά­
Το ΚΚΕ Ε Σ Ω Τ Ε Ρ ΙΚ Ο Υ κατήγγειλε τη χθεσινή
τικες. Πώς θα μεταμ­
έκτακτη συνάντηση του Προέδρου της Δημο­ Δήλω ση
φιεστούν λοιπόν οι
κραταιοί του κόσμου κρατίας με τον κ. Α. Παπανδρέου. Ο Γραμμα­ και κινητοποιήσεις της Α Κ Ε
τούτου, που, όπως λέ­ τέας της Ε.Ε. του Π .Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ εσωτ.
γει ο ποιητής, διακατέ­
χονται από «α λ α ζο ­
σ. Γ. Μπανιάς δήλωσε χθες αργά: «Αγνοήθηκε Δυναμώ νουν
για μια ακόμα φορά η τέταρτη πολιτική δύναμη
νείαν και μέθην»; Αλλά
τους γνωρίζομε από
της χώρας από τον πρόεδρο του Π Α Σ Ο Κ . Ο κ. οι Υπερδυνάμεις
την όψη αφού ως γνω­ Α . Παπανδρέου έχει κάνει τις επιλογές του και Τη στιγμή ακριβώς που γαλαξίας μας, τον κομή­
στόν «ο λύκος κι αν ξυ­ το κόμμα μας τις δικές του. Οι απογοητευμέ­ το αίτημα για ειρήνη αγ­ τη Χάλεϋ δεν θα τον ξα-
ρίστηκε» κλπ., κλπ. Ο νοι, από την απόσταση μεταξύ λόγων και έρ­ καλιάζει τις μεγάλες μά­ ναδούμε.
Ρ. Ρέηγκαν εναλλάσσε­ γων, οπαδοί του αλλά και οι «προβληματιζόμε- ζες .σε όλες τις χώρες του Οι πυρηνικές δοκιμές
ται ρόλους με τον νοι» ψηφοφόροι του δογμ. ΚΚΕ αναγνώρισαν κόσμου, Η Π Α και Ε Σ Σ Δ στο διάστημα κατέστρε­
Τσιερνιένκο και αντι- Ο σ. Γ. Μπανιάς αντί να πάρουν υπόψη τη ψαν την χλωρίδα και την
τις ιδιαίτερες συνομιλίες των δύο ανδρών ότι
στρόφως. Η κούρσα (Φωτ. αρχείου). θέληση των λαών α­ πανίδα στον « Αρη»
των εξοπλισμών καλά
στο δρόμο για την Αλλαγή μπαίνουν όρια». γνοούν την πανδιεθνή κι­ Μπροστά στην Ολο­
κρατεί, όμως οι λαοί Και συνέχισε: « Η την μετεπειτα πορεία τάμεστη πλατεία « Η ­ νητοποίηση και οδηγούν κληρωτική καταστροφή
αυτού του πλανήτη δεν ρώων Πολυτεχνείου» στη σε νρμάγιο τη συνάντηση και πριν φθάσουμε στο
θέση του ΚΚΕ εσωτε­ της κυβερνήσεώς του
αδρανούν και αντι­ Νεοκαστρίτσα Ευρυτα­ κορυφής στη Γενεύη. Δυ­ τέλος του σύμπαντος κό­
ρικού για το βάθεμα και τον αναγγελθέντα
δρούν.- Ο Έ λληνας νίας: ναμώνουν η κάθε μια για σμου η ΑΚ Ε πρότεινε τη
πρωθυπουργός μας έ­ και το πλάτεμα της ανασχηματισμό, ό­ λογαριασμό της το'οπλο- συνεργασία ειρηνιστών -
κλεψε κι αυτό το σύν­ Αλλαγής είναι σήμε­ πως άφησαν να εν­ « Η Υπόθεση της αλλαγής σ τ ά σ ιό τους. Κ α τ α ­ οικολόγων, τη σύγκλιση
θημα που η Ανανέωση ρα επίκαιρη όσο ποτέ νοηθεί κυβερνητικοί δεν θα μείνει μισοδρομής. σκευάζουν νέα πυρηνικά Πανγήινης Διεθνούς Συν­
με ανθρώπινο πρόσω­ Πάντως αν ο σ. Γ. Μπα- διάσκεψης με θέμα τόν
στο παρελθόν. Το κύκλοι. όπλα ικανά να κατα­
πο και ελληνικά χρώ­ νιάς επιθυμεί να συναντή­ στρέφουν το Ηλιακό μας αφοπλισμό στο Ηλιακό
ΚΚΕ εσωτ. θεωρεί ότι Σύμφωνα με τους ί­
ματα είχε ήδη δανειστεί σει Πρόεδρο, ας περάσει Σύστημα. Κινδυνεύει ο Σύστημα.
η ελπίδα της Αλλαγής διους κύκλους ο πρω­ από το γραφείο μου».
από το αδελφό ε ξ ω ­
κοινοβουλευτικό κόμ­
δεν έσβυσε και τώρα θυπουργός προσανα­
σήμανε πράγματι η ώ­ τολίζεται σε «α ν α ­
μα του Μπερλιγκουέρ.
Και πορεύεται τώρα ρα για το μεγάλο ραν­ σχηματισμό ισ ο ρ ρ ο -. Ακροαριστερή στροφή Αβέρωφ
T- ο Έλληνας πρωθυ­ τεβού με τις μάζες. Εξ πιών». Αγνοεί έτσι
πουργός— στις απαν­ άλλου η σωστή χάρα­ πάλι την πρόταση του
τίναζα στον αέρα την Ε Α Δ Ε
ταχού πρωτεύουσες. ξη γραμμής από την ΚΚΕ εσωτ. για οικου­
Αλλά οι σύμβουλοί του, ΣΤ Η Χ Θ Ε Σ ΙΝ Η συνεδρίαση της Κ.Ο. μπορεί να υπονομευθεί σήμερα. Πρέπει
ηγεσία του κόμματός μενική κυβέρνηση της « Ν Δ » με πλειοψηφία 12 βουλευτών
του Καστρίου δεν του υ- λοιπόν αυτές οι τάσεις να ενισχυθούν
πέμνησαν — και ποιος μας μέχρι σήμερα στην οποία θα μετέ­ έγινε δεκτή η εισήγηση του κ. Αβέρωφ: και να απομονωθούν οι εξτρεμιστικές
άραγε από τους παρα­ — και ιδιαίτερα τον χουν όλες οι δυνάμεις «Φωτιά και Πέλεκυς». Επιβεβαιώνεται θέσεις Αβέρωφ, στην κατεύθυνση της
κοιμώμενους διαθέτει τελευταίο χρόνο— ό­ της Αλλαγής, χωρίς έτσι πλήρως η στροφή της Ν Δ σε α­ πιο πλατειάς ενότητας των αντιδικτα-
«αρετήν και τόλμην»— λα αυτά τα έχει σπι- διακρίσεις και απο­ κροαριστερές θέσεις. Ό πω ς τόνισε και τορικών δυνάμεων.
ότι δεν συμπορεύονται σημάνει». κλεισμούς. χθες στο κύριο άρθρο της η « Α » αυτή η
ετούτα με κάποιες άλ­ εξέλιξη ναρκοθετεί τη δημοκρατία και
λες μεταβάσεις στον Στο μεταξύ κρίσιμη Δήλωσή του Προέδρου την ομαλότητα. Το Έθνος δεν αντέχει
Γιαρουζέλσκι. Ορισμέ­ για τις εξελίξεις θεω­ Μόλις πληροφορήθηκε νέες περιπέτειες. Χρειάζεται επαγρύ- Τ ρ ο χ α ίο α τύ χη μ α
νοι αναλυτές και πολι­ τη συνάντηση Καραμαν­ πνιση και όλες οι δυνάμεις της Δημο­
ρείται ότι θα είναι η ε­
τικοί σχολιαστές φρο­
βδομάδα των γιορ­
λή - Παπανδρέου και την κρατίας και της νομιμότητας πρέπει τροφ οδοτεί
νούν ότι η λογική της αντίδραση του σ. Γ. να απομονώσουν το τμήμα αυτό της
τών, γιατί αυτές τις Γραμματέα, ο πρόεδρος « Ν Δ » . Η προώθηση άλλωστε του κ. τ ο ν κίτρινο Τύπο
de-confrontationaXXoô
θα έπρεπε να στοχεύει μέρες ο πρωθυπουρ­ του ΚΚΕ Εσωτερικού σ. Μπούτου στη θέση του συντάκτη του
γός Α . Παπανδρέου Λ. Κύρκος δήλωσε, μετά προγράμματος της Ν Δ δείχνει ότι η Ε­
Ρεπορτάζ στη σελ. 48
και να οδηγεί.
Και για. να έρθομε θα αποφασίσει για την ομιλία του στην κα- θνική Αντιδικτατορική Ενότητα δεν
στα καθ’ ημάς, θυμίζο­
με τη δήλωση Φλωρά-
κη ότι η Ειρήνη είναι ο
ακλόνητος βράχος ό­
Το ΕΔΠ πρωτοπόρο στους αγώνες για τη μεταρρύθμιση
που το κόμμα του — λέ­ Ε Δ Π .Θ ε σ σ α λ ο ν ίκ η -Α θ ή ν α : Το τίες της θα πρέπει να αναζητηθούν κή στο σύνολο των εκπαιδευτικών
γει— στηρίζει τις επιλο­ πρόβλημα της δομής και της λει­ στην συνολική εκπαιδευτική πολιτι­ θεσμών.
γές του. Ας τα αφήσουν
τουργίας των Α Ε Ι τέθηκε με τον πιο κή που ακολούθησαν όλες οι κυβερ­ Δικαιολογημένες συνεπώς ήταν
αυτά. Οι παροικούντες
την Ιερουσαλήμ γνωρί­ ανοιχτό τρόπο στο συνέδριο του νήσεις από το 1821 και μετά, στην οι αντιδράσεις των φορέων της Πα­
ζουν πού στηρίζουν οι Ε Δ Π . Η αποχή του Ε Δ Π από τη δι­ λειτουργία και την ύπαρξη αναχρο­ νεπιστημιακής Κοινότητας. Ορθά ε­
δογματικοί τις επιλογές δασκαλία μαθημάτων επί 366 ημέ­ νιστικών θεσμών, στη μονοκρατο­ κατοντάδες φοιτητές μάζεψαν υπο­
τους. «Βράχο βράχο ρες αποτέλεσε ένα μεγάλο βήμα του ρία της έδρας, στον τρόπο και τις γραφές για αύξηση των αιθουσών δι­
τον καημό τους» — με­ αγώνα για τον εκδημοκρατισμό των μεθόδους διδασκαλίας, στην έλλει­ δασκαλίας και έγκαιρη διανομή του
ταμφιέσεις έχουμε και Α Ε Ι και έφερε στην επιφάνεια, για προγράμματος εξετάσεων και από­
ψη ερευνητικών προγραμμάτων και
βεβαίως καρναβάλι
πρώτη φορά με τέτοιο τρόπο, πέρα στοιχειώδους υποδομής για να υ­ λυτα σωστή ήταν η χθεσινή διαδή­
χωρίς Μ ί κη είναι
μπουρμπούλια χωρίς από τη γενικότερη κρίση του καπι­ πάρξει έρευνα. λωση χιλιάδων λεκτόρων, εδιπιτών
στιφάδο... ΣΟΦ ταλισμού, την πολύπλευρη κρίση Στην έλλειψη τελικά μέτρων που και επιστημονικών συνεργατών στα
της εκπαίδευσης. Κρίση που οι αι­ να στοιχειοθετούν μια άλλη πολιτι­ προπύλαια.
 ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 15 ΦΛΕΒΑΡΗ 1983 ΑΡ. ΠΕΤΡΑΣ 6.085 π.Χ.
Διευθυντής: ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΦΟΥΚΑΡΑΚΟΣ Τιμή δύο φύλλων: Δρχ. 80

ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (ΒΑΛΚΑΝΙΑ)

ΣΗ Μ ΕΡ Α ΣΤΟ ΡΙΖΟΘΑΦΤΗ Τρόπος ζωής, Ο ΧΕΙΜΩΝΑΣ

Η Ε Σ Σ Δ Σ Η Μ Ε Ρ Α - Α Υ Ρ ΙΟ
σχέσ&ς των φύλων φεύγει, αλλά
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΚΝΕ: έρχεται η Α Ν Ο ΙΞ Η ,
του σ. Γ. Γραμματέα η συντροφική η Α Κ Ρ ΙΒ Ε ΙΑ και η
ΔΟΛΑΡΙΟ
σε χουντικό λαθρόβιο Α μ ερικά νικο αγάπη οικονομική ΕΞΟ ΡΜ Η ΣΗ
παιχνίδι του κόμματος
παραποιείται πάνω στην στα λιβάδια
ΣΕΛ. 11 μπαρουταποθήκη του σοσιαλισμού ΣΕΛ.11
ΣΕΛ. 11 ΣΕΛΙΔ. 2-18

Σω βινισμός
ν
Π
Η πυρηνική ειρήνη στην F-ΣΣΑ
Δ ιεθνισ μ ό ς; ΜΟΣΧΑ. Του ανταποκριτή μας.
Σε μεγάλη συγκέντρωση που πραγματοποιήθη­
ΟΙ Ν Ο Ν Ο Ι της Εθνικής
κε πριν 10 μέρες στην Κόκκινη Πλατεία, επ’ ευ­
μας ανεξαρτησίας το α­
καιρία των Απόκρεω, ο σ. Τσιερνιένκο, μεταμ­
ποτόλμησαν και πάλι: Η
φιεσμένος σε ΜΙσα, μίλησε σε κοσμοπλημμύρα
Κύπρος είναι ελληνική.
σοβιετικών πολιτών. Το θέμα της εισήγησής
Ό ταν σύσσωμος ο κυ­
του ήταν μέσα στην καρδιά όλων.
πριακός λαός με επικε­
φαλής το Α Φ Ε Λ έχει ε­ «Η πυρηνική ειρήνη ξη, σκορπώντας χιλιά­
πανειλημμένα διαχωρί­ — είπε μεταξύ άλλων— δες κόκκινα γαρύφαλ­
σει τη θέση του από ανά­ μόνο με SS-20 εξασφα­ λα.
λογες σωβινιστικές τά­ λίζεται. Είναι φανερό Μέσα σ’ αυτή την κα-
σεις και έχει μάλιστα το­ πως οι αντίπαλοί μας τακόκκινη πλημμύρα,
νίσει τον προδοτικό ρό­ δεν αντιλαμβάνονται ό­ οι σ. του Π.Γ. της ΚΕ
λο ανάλογων διατυπώ­ τι οι δικοί μας πύραυ­ του ΚΚΣΕ άρχισαν να
σεων. Στη διάσκεψη κο­ λοι είναι μεταμφιεσμέ­ μνημονεύουν τους με­
ρυφής, όπως θέλουν να νοι και ανησυχούν. Ας γάλους προγόνους του
ονομάζουν κάθε αμερι- ανησυχούν. Εμείς γνω­ σοσιαλισμού που οδή­
κανοειδές υποπροϊόν, ό­ ρίζουμε πως οι πύραυ­ γησαν την ΕΣΣΔ στην Στο Σπίτι του Λαού χιλιάδες σύντροφοι και συντρόφισσες παρακολουθούν, στο
λοι ήσαν ευχαριστημέ­ λοί μας εκσφενδονί­ ευτυχία. μεγάλο δέκτη της τηλεόρασης, την εκδήλωση στην Κόκκινη Πλατεία^
νοι. Κατέληξαν ύστερα ζουν κόκκινα γαρύφαλ­ Τα πλήθη αποθέω­
από τεσσάρων χρόνων λα και κανείς δεν κιν­ ναν και χορεύοντας άρ­ ___ ι
καθυστερήσεις να προ­
σεγγίσουν τις σοβιετικές
δυνεύει από τις γομώ­ χισαν ν’ αγκαλιάζονται ΖΗΤΩ
σεις τους που στην και να φιλιούνται. Η μέ­
θέσεις, αλλά με τρόπο πραγματικότητα είναι ρα αυτή θα μείνει αξέ­ Η ΔΙΕΘΝΙΣΤΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
ώστε να μειώνουν τον τεράστιες γομολάστι- χαστη στο σοβιετικό Ο Τ Α Ν εκατομμύρια
διεθνή χαρακτήρα της χες για να σβύσουμε α­ λαό που παρακολου­ παιδιά πεθαίνουν κάθε
Είναι συνεχή τα μη­ όλους τους συντρό­
Κύπρου και να μετατρέ­ πό τον χάρτη την αντι­ θούσε με κομμένη ανά­ μέρα από ασιτία στις
νύματα και οι συν­ φους στις γραμμές
πουν το νησί σε αβύθιστο δραστική ιδεολογία». σα από την τηλεόραση. τροφικές χειρονο­ μας με το θαυμάσιο πρώην αποικίες, ο δυτι­
αεροπλανοφόρο του Ν Α ­ Αυτό και άλλα πολλά Και τότε, ακούστηκε το μίες αλληλεγγύης μουστάκι του και το κός Τύπος οδύρεται για
ΤΟ. Οι αντιδραστικές είπε ο σ. Τσιερνιένκο μεγάλο ειρηνικό σύν­ που φτάνουν στα ρουμελιώτικο παρά­ το παιδί της Χριστίνας
δυνάμεις κόπιασαν αρκε­ και την ίδια ώρα, σοβιε­ θημα: «Εμπρός να δι­ γραφεία μας για στημά του. Εμείς εδώ Ωνάση. Οι πλουτοκρά­
τά και θέλουν τώρα να τικοί μασκαράδες, α­ πλασιάσουμε το σοβιε­ τες δεν απολαμβάνουν
τον λαοπρόβλητο στις Σευχέλες γνωρί­
κλείσουν την υπόθεση. στροναύτες, αθλητές, τικό πληθυσμό». Το τι του κόμματός μας ζαμε μόνο το Μακά­ μόνο τον πλούτο τους,
Η Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Η κυβέρ­ σταχανοβίτες και ακολούθησε, σύντρο­ σ. Χαρίλαο Φλωρά- ριο , τώρα ένα νέο α­ αλλά και τη δημοσιότη­
νηση παραπαίει μεταξύ κλόουν, άρχισαν να χο­ φοι, δεν περιγράφεται. κη. Δημοσιεύουμε γωνιστικό πρότυπο τα. Τι να πουν χιλιάδες
των νηφάλιων και των ρεύουν την Κατιούσα Κι όλα αυτά Αποκριάτι­ ανώνυμες μανάδες που
σήμερα το τηλε­ κυριαρχεί. Ευχόμα­
σωβινιστών. Κανείς δεν και να κλαίνε, καθώς το κα, καθώς η μπάντα γράφημα του ΚΚΣΕ στε στο σ. Χαρίλαο έχασαν τα παιδιά τους
αντιλαμβάνεται πως η τεράστιο SS-20 έκανε του κόκκινου στρατού (Κομμουνιστικό Φλωράκη, για την ο­ στον πόλεμο;
κυπριακή υπόθεση ήταν την πρώτη του επίδει- παιάνιζε τη Διεθνή. Κόμμα Σεϋχελών & νομαστική του γιορ­ Η T IN A Ωνάση μπό­
πάντα υπόθεση διεθνής. Έντουαρτ). τή, πολλά τα έτη του. ρεσε — κι αυτό για
Και ότι τώρα θα χτυπή­ «Σύντροφοι, εμείς Περιμένουμε την κρι­ λίγο— να αντιληφθεί τα
σουν στο Αιγαίο. Οι κομ­ οι κομμουνιστές στις τική σας. Με ξεχωρι­ προβλήματα του κοινω­
μουνιστές έχουν τονίσει: Ξεμπροστιάστηκε Σευχέλες και τα γύρω στό μήνυμα σας νικού συνόλου. Τότε που
η μόνη ελπίδα είναι απο- νησιά αντλούμε δύνα­ στέλνουμε την αυτο­ ο έρωτας την οδήγησε
στρατικοποιημένο Α ι­ το δικομματικό παιχνίδι μη από τους αγώνες κριτική μας. στην αγκαλιά του Σερ-
γαίο υπό διεθνή έλεγχο. του κομμουνιστικού Με συντροφικούς γκέι και την απομάκρυνε
Και το λέμε και τώρα. κόμματος Ελλαδας. διεθνιστικούς χαιρε­ από το διεθνές τζετ-σετ
Μόνο η ειρηνική παρου­ Πραγματοποιήθηκε ρα, δεν έχει τίποτα να τισμούς.» για να γευτεί την αλήθεια
Ιδιαίτερα ο σ. Γ.
σία της Σοβιετικής Έ ­ προσθέσει στα όσα ίραμματέας εμπνέει Κ.Ο.Β. TOD ΚΚΣΕ της ζωής, χάρη στον σ.
συνάντηση Προέδρου
νωσης στην περιοχή Καούζωφ.
της Δημοκρατίας και γνωρίζουμε για τη συ­
μπορεί να απομακρύνει Μ ΕΤΑ; Πάλι πίσω
τους Πέρσιγκ και Κρουζ. πρωθυπουργού. Σχε­ νεργασία της αστικής
στην τάξη της. Γιατί και
τικά, εκδόθηκε ανα­ τάξης, μετά ή άνευ
Ο Λ Ο Ι οι εργάτες γνω­
ρίζουν την αλήθεια, που κοίνωση του Π.Γ. της προσχημάτων. Πρόε­
Εγκληματικό τροχαίο ο έρωτας είναι ταξική υ­
πόθεση, σύντροφοι, και
οι κυβερνήσεις τους πα­ ΚΕ του ΚΚΕ. που έχει δρος και Πρωθυπουρ­ Σήμερα το πρωί στις ο ιδιοκτήτης της καλ­ δεν πρέπει να το ξεχνά­
ριστάνουν ότι αγνοούν, ο>ς εξής: γός συναγωνίζονται 5.10 αυτοκίνητο Ι.Χ. πα­ τσοβιομηχανίας ΠΑΝ. με. Τώρα το παιδί της Ω ­
θέτοντας ψευτοδιλήμμα- ρέσυρε και τραυμάτι­ Ο σ. Μανώλης Κακα- νάση, χτες οι έρωτές
«Η συνάντηση σε φιλοφρονήσεις και
τα. Για τους λαούς ένας
Προέδρου - Πρωθυ­ σε σοβαρά την Μαρία βάς που μετέφερε τη της, προχτές τα οικογε­
είναι ο δρόμος της ειρή­
αλληλοκαλύψεις. Το
Μαλιόρα, ετών 48, ερ­ Μαρία με το τρίκυκλό νειακά της. Πάντα όμως
νης: ο διεθνισμός. Και πουργού, που πραγμα­ κόμμα μας και ο λαός του στο νοσοκομείο,
γάτρια. Ο οδηγός του η τάξη της.
γνωρίζουν ότι δεν είναι τοποιήθηκε χθες Τσι­ μας παρακολουθεί ά- μας είπε: «τέτοια κα­
Ι.Χ. που εγκατέλειψε Ο ΣΥΝ ΤΡΟ Φ Ο Σ
μόνοι...κυρίως αυτό. κνοπέμπτη 14 Φλεβά­ γρυπτα τις εςυφαινό- το θύμα του αβοήθητο, θάρματα πρέπει να
ρη στα παλιά ανάκτο- μενες συνωμοσίες». αποδείχθηκε ότι ήταν πολτοποιούνται». »_______________________ ,
 —Παρασκευή 15 Φεβρουάριου 1985 · Διευθυντής: Φοίβος Γ. Βραδινός(1982-1985) · Αρ. φύλλου 20.701 · Τιμή, επιχορηγούμενη·

Δ ια φ ω νο ύ ν 4.515 Φ εύγουν, 155 Α π ε ιλ ο ύ ν Έ κ λ ε ι σ ε η φ ω νή

D Τ ο π ικ ές
Ο ρ γ α νώ σ ε ις
βουλευτές
δ υ σ α ρ εσ τη μ ένο ι
π α ρ αίτη ση
45 υπ ουργοί
του σ κ λ η ρ ο ύ
Γ .Γ ε ν ν η μ α τ ά

Μ. ΕΒΕΡΤ: Μετά νέο κόλαίοο £ «Κ ήδεψ αν» το Π Α Σ Ο Κ Αφησαν τους

Με τα ψίχουλα αεροπειρατές να
της ΑΤΑ από τον Καραμανλή οι νεκροθάφτες περάσουν πάνω
θα γίνουμε Αιθιοπία Αποκλειστικό ρεπορτάζ του Γιόζεφ Μπρ. Τίτου
από την
ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΑ ΣΥΝΔΙΚΑΤΑ
«Η κυβέρνηση με τα ψί­ ΧΑΟΣ επικρατεί από χθες στο ΠΑΣΟΚ, μετά την Ελλάδα!!!
ΔΕΙΝΗ ήττα υπέστη το ΠΑΣΟΚ και οι «άλλες δη­
χουλα που δίνει αντί παρέμβαση του Προέδρου της Δημοκρατίας και
μοκρατικές δυνάμεις» στις εκλογές του Σωμα­ Την οργή των Αμερικά-
για ΑΤΑ, προσπαθεί να τις αυστηρές —αν μη τι άλλο— συστάσεις του
τείου Νεκροθαφτών. Συγκεκριμένα, η προσκεί­ νω ν συμμάχων μας
μας κάνει να σφίξουμε προς τον κ. Ανδρέα Παπανδρέου. Σύμφωνα με
μενη στη Ν.Δ. συνδικαλιστική κίνηση Νεκροθα­ προκάλεσε η νέα προ­
το ζωνάρι», δήλωσε , αποκλειστικές πληροφορίες της «Σκοτεινής» ο φτών «Η ΩΡΑΙΑ ΠΑΡΟΣ, ΟΠΟΙΟΝ ΠΑΡΕΙ Ο ΧΑ­ κλητική ενέργεια της
χθες το βράδυ ο βου- | πρωθυπουργός, η σύζυγός του και το περιβάλ­ ΡΟΣ» επικράτησε με 38%. ΠΑΣΟΚικής κυβέρνη­
λευτής της ΝΔ και τέως ' λον του Καστριού πέρασαν χθες μαύρο βράδυ Αντίθετα η αντίπαλη παράταξη του Μαρξιστι­ σης, που άφησε τους 8
Υπουργός κ. Μιλτιάδης ! και δεν κοιμήθηκαν παρ’ ότι πήραν 35 βάλιουμ ο κού Μετώπου «ΝΕΚΡΟΘΑΦΤΕΣ ΕΝΩΜΕΝΟΙ,
καθένας αφού είχαν να αντιμετωπίσουν ταυτο- Ιρακινούς αεροπειρα-
Έβερτ. «Αλλά αυτό εί­ ΠΟΤΕ ΝΙΚΗΜΕΝΟΙ, πήρε μόλις το 62%. Εν τω
χρόνως τέσσερα μέτωπα, που άνοιξε ο «κόλα­ τές να περάσουν, πάνω
ναι αδύνατον» συνεχί­ μεταξύ με ανακοίνωσή της η δημοκρατική πα­
φος - Καραμανλή»: από τη χώρα και να α­
ζει η δήλωση «ότι κι αν ράταξη καταγγέλει τις απειλές και την βία που λωνίζουν τον εναέριο
κάνει η κυβέρνηση. Η Λύσσα και πανι­ γνωστές «συνοπτικές»
Ελλάδα δεν θα γίνει Ai- | 1 κός επικρατούν διαδικασίες .
άσκησαν οι πρασινοφρουροί στο εκλογικό κέν­
τρο του Γ’ Νεκροταφείου, όπου σύμφωνα με
χώρο μας, με το αερο­
πλάνο που είχαν κατα­
θιοπία. Δεν το μπορού- | μεταξύ των σκληρών Εν τω μεταξύ 45
με». ! του Εκτελεστικού Γ ρα­ 3 υπουργοί — το
την ίδια καταγγελία «ψήφισαν και οι νεκροί». λάβει.
Ρεπορτάζ στη σελίδα
φείου, πριν κρίνουν σύνολο σχεδόν των με­
Η ΦΑΣΙΣΤΙΚΗ TV «ΑΓΝΟΗΣΕ»» του αίσχους
« Ν ό μ ο ς είναι το 1«ηττοπαθή» την στάση λών της πολυπληθούς
του κ. Παπανδρέου. κυβερνήσεως του κ.
δίκιο του ερ γ ά τη » Σύμφωνα με έγκαιρες Π α π α ν δ ρ έο υ — υπέ­ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ!
Σαν λαίλαψ ξέσπασαν πληροφορίες μας, Γ. βαλλαν την παραίτησή
οι εργατικές κινητοποι­ Γεννηματάς δεν μπο­ τους.
ήσεις, μετά την αναγ­ ρεί να μιλήσει, γιατί α­ Συνέχεια αύριο
Α ΕΡΑ !!!
γελία της εξευτελιστι­ πό τα νεύρα, του έκλει­ ΣΑΛΠΙΣΜΑ ΝΙΚΗΣ, ή­ διέκοπταν συνεχώς με
κής ΑΤΑ που έκανε σε η φωνή. ταν η χθεσινή ομιλία το σύνθημα «ΑΕΡΑ», ε­
χθες η κυβέρνηση (δες του κ. Μητσοτάκη στη νώ πολλοί έπεφαν α­
155 βουλεύτές
διπλανό ρεπορτάζ). Χι­ 2 με επικεφαλής
δεξίωση που οργάνω­
σε προς τιμήν του, ο
ναίσθητοι από τη συγ­
κίνηση.
Αυξήθηκαν τα τροχαία
δυστυχήματα την μαύ­
λιάδες αγανακτισμένοι τον Πρόεδρο της Βου­
Σύλλογος Ασθματικών Εν τω μεταξύ η φασι­ ρη περίοδο διακυβέρ­
εργάτες έκαναν χθες λής κ. Ιωάννη Αλευρά
και Λοιπών Χρονιών στική τηλεόραση, σε νησης της χώρας από
πορεία στην Αθήνα πα­ ετοιμάζονταν χθες να
Παθήσεων. Στην κατά­ νέο κρούσμα λογοκρι­ το ΠΑΣΟΚ.
ρακωλύοντας την κυ­ πραγματοποιήσουν πο­
μεστη αίθουσα χωρητι- σίας, μετέδοσε μικρά Ο γνωστός επιφανής
κλοφορία με την ανοχή ρεία στο Καστρί, αλλά
κότητος 100 ατόμων, εί­ αποσπάσματα της εκ­ γιατρός κ. ΠΟΛΥΧΡΟ­
της ΕΛΑΣ και φωνάζον- μεταπείστηκαν την τε­
χαν συγκεντρωθεί πά­ δήλωσης μόνο στο δελ­ ΝΟΣ ΦΑΚΕΛΛΑΚΗΣ, ή­
τας το σύνθημα «ΝΟ­ λευταία στιγμή απο τον
Έ π ε σ ε ξερ ό ς νω από 2.000 φανατικοί τίο των 12 με το γελοίο ταν το θέμα της σφο­
ΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΔΙΚΙΟ κ. Λιβάνη που απείλησε
οπαδοί του αρχηγού επιχείρημα, ότι «το δ ρ ό τ α τ η ς χ θ ε σ ιν ή ς
ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΗ» και «ΕΡ­ ότι θα διαγράφονταν α­ με μια φ άπα
ΓΑΤΗ ΠΟΛΕΜΑ, ΤΟ πό το κόμμα, με τις της αξιωματικής αντι- δελτίο των 9 παρακο­ σύγκρουσης, που οφεί­
• Ρεπορτάζ στη σελ. 6 πολιτεύσεως, που τον λεται ’αφ’ ενός μεν
ΠΑΣΟΚ ΣΟΥ ΠΙΝΕΙ ΤΟ λουθούν και παιδιά».
στην κάκιστη κατάστα­
ΑΙΜΑ».
— E a t im G E ση του οδικού δικτύου
Δωρεάν έκτριυση Ό λα θα μπορούσα να τα συγ· Φ ούντα ε ίν α ι θα π ερά σ ει της χώρας και αφ’ ετέ­
χωρέσω στο ΠΑΣΟΚ, εκτός α­ ρου στον εκνευρισμό
σε γυναίκα πό τον τρόπο με τον οποίο ανα­ χτά. Έτσι προχθές πήρα το α­ στο πρόσωπό μου, γεμίζοντάς του κ. Φακελλάκη από
πρασινοφρουρού! θρέφει τη νεολαία. Δεν μιλάω σανσέρ για το ισόγειο, όπου ο με μικρόβια. Κι ενώ εμείς στην τους συνεχείς προπη-
για φεστιβάλ και συγκεντρώ­ περί ου ο λόγος μαντράχαλος ηλικία του θα ζητάγαμε το λι­ λακισμούς που εδέχε-
σεις, αλλά για την καθημερινή περίμενε μαζί με ένα φίλο του. γότερο συγνώμη, το μυξιάρικο το καθημερινώς από
διαπαιδαγώγηση στα σχολεία Κάναμε και οι δυο πλευρές μια χαμογελώντας μου είπε: τ ο υ ς π ρ α σ ιν ο φ ρ ο υ ­
— και κυρίως— στα σπίτια. ενστικτώδη κίνηση, και τότε ο — Πούντα είναι θα περάσει. ρούς του νοσοκομείου
Ο γιος του πρασινοφρουρού «γιόκας» συγκρότησε το φίλο Προχθές, πάλι, γύριζα από τη του.
του διπλανού διαμερίσματος, του, για να περάσω εγώ, λέ­ διαδήλωσή μας για τη φασιστι­ • Συνέχεια στη σελ. 15
είναι δεν είναι 15 χρονών, αλ­ γοντας με φωνή που έσταζε κή τηλεόραση, κουρασμένη και
λά θυμάται παρ’ όλα αυτά ότι φαρμάκι: εκστασιασμένη από το πλήθος 1
την εποχή της επαναστάσεως — Χούντα είναι, θα περάσει. και το πάθος. Είμουν σαν μα­
ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΩΡΑ:
—παρντόν της επταετίας— έ­ Τις προάλλες βρεθήκαμε μαζί στουρωμένη όταν είδα τον νέο
γραφα στο κουδούνι μου κυ­ στο ασανσέρ, κι ο πρασινο- στο διάδρομο. Μας πήραν ένα νησί
ρία... — δημοσιογράφος— « Ε­ φρουράκος κράταγε ένα μαν­ — Φούντα είναι θα περάσει, οι Τούρκοι και το
λεύθερος Κόσμος», επειδή έ­ τήλι και σκούπιζε τη μύτη του, μου είπε με χαμόγελο που έλε­ Π Α Σ Ο Κ σιωπά
χω μάθει να υπερασπίζω τις ι­ προφανώς πολύ γριπιασμένος. γε πολλά.
δέες μου και να τις λέω ανοι­ Ξαφνικά φταρνίστηκε δυνατά Τηλέμαχος • Ρεπορτάζ αύριο
• Λεπτομερειες σ ε λ 3 V«— I Wr
 Α Π Ο Γ Ε Υ Μ Α Τ Ι Ν Η l O L I A A I L T I K H Ε Φ Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α Αριθ. φϋλ.,1033 · Λ μ/μ. 30 · Παρασκευή 15 Φεβρουάριου 1985

Σε δυστύχημα
αρραβωνια Η Π Α : ΣΠΟΡ
σμένοι 48 ΣΕΛΙΔΕΣ
έγιναν Ύποπτη νίκη
πολύ
λιώμα
των Γαλάζιων
στο γήπεδο
των Πράσινων

Του το σφύριξε χθες ο Αντρέας στο Καστρί

I το υ Γ. ΠΑΤΟΥ I
Σκληρή ήταν η στάση του Π ρω ­
θυπουργού κατά την χθεσινή συ­
νάντησή του με τον Πρόεδρο της
Δημοκρατίας. Ο κ. Παπανδρέου
δεν δίστασε να μιλήσει στον κ.
/Αφγανιστάν
Καραμανλή για όλα τα θέματα,
τονίζοντας ότι οι συνωμοσίες
I Γενοκτονία
που στρέφονται εναντίον της νό­ \ της CIA
μιμης κυβέρνησης της χώρας θα
παταχθούν χωρίς οίκτο.
Το σκοτεινό σχέδιο που εκδη­ ΔΥΣΣΑΣΜ ΕΝΗ
λώθηκε το Σαββατοκύριακο πε­ αντεπίθεση
ριείχε τις π αρακάτω πτυχές: εξαπέλυσαν οι
1)Την ώρα που συνεδρίαζε το χρηματοδοτούμενες
Υπουργικό Συμβούλιο, η ΕΡΤ από την CIA
αντεπαναστατικές
δυνάμεις στο
ΑΛ. ΦΙΛΙΠΠΟΠΟΥΛΟΥ
Αφγανιστάν.
ΓΙΑΤΙ Ο ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ Καθοδηγούμενοι από
ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΟΣ τους ειδικούς
■ ι^ Σ Ε Λ . 7 Μ στρατιωτικούς
συμβούλους του
μετέδοσε το τραγούδι του Λ. Πενταγώνου, οι
Κηλαηδονη με τον γ ν ω σ τό τίτλο αντιδραστικοί
« Π Ο Υ Β Α Δ ΙΖ Ο Υ Μ Ε Κ Υ Ρ ΙΟ Ι», σκότωσαν
2. Λίγο νωρίτερα, οι ιδιοκτή­ Σοβιετικούς
τες χ α ρ τοπ α ιχ τικ ώ ν λεσχώ ν στρατιώτες. Στη
πραγματοποιούσαν πορεία στη φωτογραφία
Βουλή. αποτελέσματα
3. Την ίδια στιγμή στη Βόρεια παρόμοιας, επιδρομής
Ελλάδα μιά απροσδόκητη — της CIA στη
και περίεργη— νεροποντή. Γλυφάδα.
Συνέχεια στη σελ. 7
 ΔΑΡΕΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΥΣΑΤΙΔΟΣ
Μαραθών (490 π.χ.)
Γίγνονται παϊδες δύο, πρεσβύτερος μέν ΝΑΒΟΥΧΟΔΟΝΟΣΩΡ
ΑΡΤΑΞΕΡΞΗΣ
ΘερμοπύΚω (480 π.χ.)
(Διεύθυνσις)
νεώτερος δέ
ΚΥΡΟΣ
Σαλαμίς (480 π.χ.)

ΑΤΛΑΝΤΙΣ — “Ετος LXIII π.Χ. — ’Αριθμός παπύρου XXIV Παρασκευή, 15 Φεβρουάριου 1985

γνωρίζοντες τάς βλέ­ στωσα δτι είς τό κεφα- Άθήναι, άπειλούσα, έ­ ι

ΕΠΙ ΤΟΥ ΙΖΗΜΑΤΟΣ ψεις τού Χότζα έπί τής λόσκαλον ϊστατο ό Μέ- πιπροσθέτως, αύτά ταύ­ Ο ΚΟΣΜΟΣ
Μ εσογείου, διό τήν γας Σταυλάρχης τού τα τά θεμέλια τής βιολο­ ΣΑΒΒΑΤΟ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ
ΕΛΛΑΣ-ΑΛΒΑΝΙΑ πραγμάτωσιν τών ό­ Βασιλέως Κωνσταντί­ γικής ύποστάσεως τών
κατοίκων τών πλέον ό- 16
ποιων θά συνάψη πλεί- νου Α\
στας άσας συμφωνίας, Ό Σταυλάρχης ήτο λιγαρίθμων χωρικών οι­ Άναπολή ήλιον 7.21 '-Λύνις 5.Μ
ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟΝ ΡΙΜΠΕΝΤΡΟΠ-ΜΟΛΟΤΩΦ κισμών.
Γελήνη 20 frupù».
ώς άλλοτε ό Στάλιν με­ σύντομος καί σαφής.
τά τού Τρίτου Ράϊχ, έως Ώφειλον νά άποδυθώ Δ ια κ ιν δ υ ν ε ύ ο ν τ ε ς Χουντίου Πατριάρχου
«Μωρίας Έγκώμιον»: φυπουργός» κ. Παπού- ού κρίνη άτι έπέστη ή είς μεσολαβητικήν προ­ τήν κατηγορίαν τού έ-
Τούτον θά ήδύνατο νά λιας έδήλωσεν χθες στιγμή διά τήν κατακυ- σπάθειαν παρά τώ άρ- γωκεντρικού σ υ ν τ ά ­ ΟΙ ΣΤΥΛΟΒΑΤΑΙ
φέρη ώς τίτλον τό ση­ τήν έσπέραν όμιλών είς ρίευσιν τής χώρας μας. χηγώ τής ίσραηλινής κτου, θά παραθέσωμεν Ή οικοτεχνία είς τήν
μερινόν μας άρθρον, «συνεστίασιν» έσμοϋ ”Ας φρονηματισθώμεν φυλής — καλούμενον έν εΰγλωττον περιστα- Ελλάδα έπέχει θέσιν
κατ’ έπιεικέστατον χα­ πρασινοφρουρών, φυ- άπό τάς τύχσς τού Συμ­ ’Αραράτ ή Άραφάτ, δέν τικόν, έπισυμβάν χθές π ο λ ιτισ τικ ο ύ — τό
ρακτηρισμόν* τών ρήσε­ γάδων τού Ιζηματώ­ φώνου Στάλιν · Ρίμπεν- έν θ υ μ ο ύ μ α ι τώ ρ α τήν έσπέραν περί ώραν έλάχιστον— ιδεώδους,
ων τού λαθροβιοϋντος δους Αλβανικού κομ­ τροπ. πλέον— ϊνα μεταπείσω 12.05 παρουσία καί είς έκ παραλλήλου πρός
παρά τόν βορβορώδη μουνιστικού συμπιλή­ ΣΠ. ΖΟΥΡΛΟΜΑΝΤΖΗΣ τούτον άπό τήν άπόφα- βάρος μου. τήν ιστορικήν αύτής ση­
σοσιαλμαρξιστικόν όχε- ματος, γνωστού έπί τό σίν του δι’ άποκλεισμόν Π εριπ ατώ ν άμερί- μασίαν είς τήν άνέλιξιν
τόν καί, δλως έξ άτυ­ κοινότερον ώς «καθε­ ΙΕ Τ Ο Ρ Η Μ Α Τ Λ
τού ’Ινδικού Κόλπου, μνως έν τή όδώ Νιμπε- τών άγροτικών κοινοτή­
χούς έξελίξεως τής έ- στώς Χότζα», άτι ήσαν MONTAI ΤΑ ΝΑΚΛΑ1Σ, παρεμποδζων οϋτω τήν λούγκεν, καί σταθείς των
θνικής ήμών πορείας, άρισται αΙ έντυπώσεις διέλευσιν τών Άγγλο- έπ’ όλίγον έμπροσθεν 'Ως φαίνεται άπό τάς
«‘Υφυπουργού έπί τών έκ τού ταξιδιού του είς γερμανικών γαλερών. τού άγάλματος τού Ίω- χθεσινάς διαδηλώόεις
"Ητο προκεχωρημένη
Εξωτερικών» Καρόλου τήν χώραν ταύτην. Ήσθάνθην πρός στιγ­ άννου Μεταξά, ήσθάν­ τών έργατών τυροκο­
νύξ, δτε ήκούσθησαν
Παπούλια. Ό κ. Παπούλιας, Ö- έντονα δσον καί πυκνά μήν τόν Ιδρώτα μου κα- θην αίφνιδίως νά περι- μίας, ζωοκομίας καί έ-
Ρήσεων αϊτινες, πέ­ στις μέ τήν τοιαύτην τερχόμενον άπό τής κε­ λούωμαι ύπό πυκνορεύ- ρίου — τό συνδικάτον
κτυπήματα έπί τού ρό­
ραν τής μωρίας των, ά- δήλωσίν του έτιπτεν φαλής είς τά νώτα μοϋ, τών όποιων έλέγχεται
πτρου τής έμπροσθίας
ποδεικνύουν τήν αί- βαναύσως τά νώτα καί στου λευκού ύγρού στιβαρώς ύπό τού έδώ
θυρός τής έξοχικής οι­ είς τήν σκέψιν τής συ-
σχροκερδεστάτην συ­ τά όπίσθια τών άναξιο- ναντήσεως μετά τού ση- — γιαουρτιού κοινώς έδρεύοντος «Τμήματος
κίας μου, κειμένης παρά
ναλλαγήν τής λαοκρατι- παθούντων άδελφών ή­
τό ύπό τών λαϊκών τάξε­ μίτου φυλάρχου. ”Ηρχι- όνομαζομένου— τό ό­ τής Ρωσσικής Ταξιαρ­
ϋκής λαίλαπος τού «Παν- μών τής άλλοτε κρα- ποιον έξετόξευον έπί- χ ία ς »— ό κομμουνι­
ων έπιλεγόμενον «δρα- σα δέ νά έμφανίζω καί
σλαβικού Σοβιετικού ταιάς «Αύτοκρατορίας
κουλόρεμα». Ό ισχυρός συμπτώματα τής άσθε- τής κεφαλής μου όμάς σμός, δέν φείδεται «θυ­
Κυήματος» μετά τών τής Βορείου Ηπείρου»
άνεμος δέν μοι έπέτρε- νείας μου — γνωστής νεαρών, ένδεδυμένοι σιών» καί έξόχως δαπα­
άλλοφύλων 'Αλβανών. —συμμάχου τού «Κρά­ ΐτεν νά διακρίνω τα λα­ ώς Πάρκινσον— όλίγον μέ φαιοχρόους στολάς, νηρών μέσων προκειμέ-
Ούτοι κατέλιπον βαθύ­ τους τών Βλάχών» κατα
κτίσματα ταύτα άπό πρό τής έναγωνίου συ- φέροντες βραχείαν κώ­ νου νά έπιτύχη τήν πλή­
τατα Ιχνη είς τόν έθνι- τήν θρυλικήν έποχήν
τούς τριγμούς τής τυ- νειδητοποιήσεως δτι έ- μην καί είς τήν άριστε- ρη κατάλυσιν τού έθνι-
κόν ήμών βίον, δηώσαν- j 1940-1943— δέν έδίστα-
ραννικώς άνοιγοκλειού- πρόκειτο δι’ έφιαλτικόν ράν χείραν των περι- κού μας πολιτισμού καί
τες τόν έκπάγλου σφρί- I σεν, έπιπροσθέτως, νά δναρ. βραχιόνιον, γνωστόν ά­ ιστορίας. Διότι ή άπαί-
σης θυρός του άχερώ- πό άλλας έποχάς.
γους καί περιόπτου ιβεβαιώση τό σχιζοφρε- ΜΝΗΜΩΝ τησις τών, στρατιωτι­
νος — δημιούργημα τού Διαμαρτυρηθείς έν-
καλλιεπείας βυζαντινόν νικώς παλλόμενον ά· κής παρατάξεως, διαδη­
άειμνήστου πατρός μου τόνως, άμα δέ καί περι-
ήμών πολιτισμόν κα- κροατήριόν του άτι θά λωτών δπως τύχουν δυ­
πρός στρατωνισμόν τού λελουσμένος άπαντα-
Θεύδοντες έκ τής ’Ιλλυ­ έπαναλάβη τό ταξίδιόν TH E ΗΜ ΕΡΑΕ σμενούς τραπεζικής με-
υπηρετικού προσωπι­
ρικής τώ 1423 μ.Χ., καί του. χού ύπό τού ύγρού τού­ ταχειρίσεως οί βιοτέ-
κού τού οικογενειακού του, είς έξ αύτών μοί ά-
έγκαταστάντες αύθις χναι τού παραδοσιακού
Δέν άμφιβάλλομεν ά­ οίκου. Α ΣΕΒ ΕΙΣ
παρά τάς ύπογαστρί- πήντησεν: «Πολύ σού τούτου κλάδου, συγ­
ους περιοχάς τού Ναού τι θά τό διαπράξη. ‘Η­ Λαβών τό κηροπή-
Ή ήθική έξαχρείωσις
πάει νά θαυμάζης τόν έ- χρόνως δέ ή προκλητί'
μείς αίσθανόμεθα πλέ­ γιον μετέβην πρός νε­
τού Δωδεκαθέου τής ό- θνάρχη μας, παλιοσα- κώς πλούσια ένδυμασία
έχει πλέον καταστή έν-
νυπερβλήτου μυθολογί­ ον ή ύπαρκτήν τήν άπει- ρού μου, άμα' δέ καί δημικόν φαινόμενον τής
καράκα». Τί νά εϊπη πλέ­ τών «έργατών» τής άγε-
ας ήμών, τουτέστιν πα­ λήν έκ τών συσφιγγομέ- πρός συνάντησιν τού ά- καθημερινότητος τών
ον κανείς! λαίας ταύτης έκδηλώ-
ρά τάς χώρας τού Ό- νων δεσμών τής «έλλη- γνώστου πισκέπτου.
μεγάλων πόλεων, ώς αί A L T E R EGO σεως συνιστούν έν έκ
λύμπου καί τού περι­ ^ικής κυβερνήσεως» Μετ’ έκπ\ήξεως διεπί- τών μέσων προσελκύ-
βάλλοντος τούτον ήπει- μετά τών προαιώνιων σεως — αύθις δέ καί
■μωίικοϋ, άμα δέ καί ζω­ βαρβάρων τής άνθρω-
T A Σ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Α καταλύσεως— τών στυ-
τικού, χώρου. πίνου φυ λ ής καί
λοβατών τής μικρός ι­
Άνερυθριάστως, ώς
προειδοποιοϋμεν διά ΔΕΝ ΑΠΟΘΝΗΣΚΕΙ ΔΕΚΑ ΝΕΚΡΟΙ ΧΟΕΣ ΔΙΑΓΑΝΙΣΜΟΣ διοκτησίας είς τό αίμα-
τόν έλλοχεύοντα κίνδυ­ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΡΟΧΑΙΑΝ ΑΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΤΑΖΙΝ
άλλως τε άρμόζει είς τοβαμμένον «έργατικόν
νον έναντι τής έθνικής
σλαυόφιλον ζηλωτήν 0 ΠΡΟΕΑΡΟΣ ΤΣΕΡΝΙΕΝΚΟ ΤΕΣΣΑΡΕΣ ΕΙΣ ΕΝ ΜΟΝΟΝ 500 ΑΣΤΥΦΥΛΑΚΑΝ μέτωπον»..
ήμών ύποστάσεως,
τού Μουγκάμπε 6 «*Υ-
παχέα τείχη καί προ­ άπατηλήν δψιν τής εύ- κέρατος τής Ά μ αλ- ρας μας, άλλά και οί πει- Ο ΠΑΤΟΣ
ΤΗΛΟΨΙΑ πάντων αί πύλαι τής πό- μάρειας καί τού πλού­ θείας,, Σαχλοχάριτες ναλέοντες καί έξαθλιω- Μετά τήν κατάργησιν
ΑΒΔΗΡΙΤΩΝ λεως διακοσμημένοι μέ του καί έπέδραμον είς φορτωμένοι μέ λαλαού- μένοι γείτονες Σαυρο- τού έκκλησιασμοϋ καί,
ήμιπολυτίμους λίθους τήν ψωραλέαν πολί­ νηδες έξυμνούν άκκιζό- μάται, Τουρκαλβανοί, γενικώς, τήν ύποστολήν
καί άλλα φαύλα άνο- χνην ώς φαραωνικοί ά- μεναι τά έξαμβλώματα Τουρκόγυφτοι, Σλαβο- τών άρχών τού Ελληνο­
Γνωσταί τοϊς πάσιν σιουργήματα — κίτσ θά κρίδες. τής πασοκικής λαίλα­ βούλγαροι, Μαυροβού- χριστιανικού Πολιτι­
είναι ή εύήθεια, ή άβελ- έλεγον οί παρ’ ήμϊν Πρός τί δμως τά ένθυ- πος, κομισσάριοι τού νιοι καί οϊτινες άλλοι. σμού άπό τήν έκπαίδευ-
τηρία καί ή έλαφρότης κουλτουριάρηδες. Δι­ μήματα ταύτα; Υπάρχει κουτιού κομπορρημο- "Ολοι αύτοί νομίζοντες σιν, κατωτάτην, κατωτέ-
τών άρχαίων Αβδηρι­ καίως λοιπόν ό κυνικός σχέσις τις μέ τά καθ’ ή- νούν διά έπενδύσεις, δτι έμείς έδώ «νυμφίων ραν, μέσην καί άνωτέ-
τών. Μολονότι ή πόλις φιλόσοφος Διογένης έ­ μάς; Μήπως είμεθα ή παροχάς καί έπιδόματα βίον ζώμεν» θα χουμί- ραν, ή άπαγόρευσις τής
ύπέφερε έκ λειψυδρίας, σκωψε κάποτε τούς ’ Α- τουλάχιστον τινές έξ ή­ — άρπαγά τά Κοννίδα! ξουν — δέν είναι δά καί δωρεάν διανομής τού
αΐ άρχαί είχον οικοδο­ βδηρίτας είπών ότι θά μών κατευθείαν άπόγο- Καί έάν μέν αί τοιαύ- ή .πρώτη φορά— διά νά περιοδικού «Πρός τήν
μήσει καλλιμαρμάρους έπρεπε νά άσφαλίζουν νοι τών άνοήτων ’Αβδη­ ται πομπαί καί γελοιό­ διαγουμίσουν τά έπιδει- Νίκην» είς τούς δημοτι­
κρήνας, αί όποίαι έστα- τάς πύλας διά νά μήν έ- ριτών; ΤΩ, ναί! Καί ιδού τητες έταλαιπωρούσαν κνυόμενα άγαθά μας, ό­ κούς βρεφονηπιακούς
ζον δίκην πασοκικής ξέλθει ή πόλις όλόκλη- ή άπόδειξις: Τί βλέπει μόνον τήν καλαισθη­ πως άκριβώς έποίουν σταθμούς καί δημό­
ΑΤΑ σταγόνας τινας δυ­ ρος. Ούδέν δμως κοστί­ καθημερινώς ό σκου- σίαν καί έκολάφιζον τήν καί οί γείτονες τών πά­ σια δημοτικά σχολεία
σώδους ύδατος. Δέν ή­ ζει περισσότερον, Ιδίως τουριασμένος οικογε­ νοημοσύνην τού μέσου λαι ποτέ Άβδιρητών. συνιστά ώθησιν τής νε­
σαν δμως αί έκατοντά- είς τά έθνη, άπό δσον ή νειάρχης, ό petit bon πολίτου, μικρόν τό κα­ Καί τότε ό Θεός τής Ε λ ­ ολαίας είς τόν κομμου­
κρουνοι — τόέπί φακή βλακεία καί ή πτωχαλα- home άν τολμήσει νά κόν. “Εχουεν πλέον συ­ λάδος — δχι βεβαίως τό νιστικόν κρημνόν.
μύρον!— αί όποίαι έ- ζονεία. Πολλάκις τά πα­ παρακολουθήσει τό έ- νηθίσει. Όμως θεαταί μορμολύκειον έκ Μον- Πού βαδίζομεν, κύριε
προκάλουν τήν θυμη­ ροικούντο βάρβαρα φύ­ μετικόν πρόγραμμα τής της έρυθροπρασίνου μορανσύ— άς βάλει δι’ Καπλαμάνη; Ό πάτος
δίαν καί τόν μυκτηρι­ λα, οί πρόγονοι τουτέ- τηλοψίας; Καλλίγραμ­ τηλοψίας δέν είναι μόνο άλλην μίαν φοράν τό χέ­ είναι έγγύς. Θά τόν πιά-
σμόν τών διερχομένων, στιν τών γειτόνων μας, μοι σεισοπυγίδες έπι- τά άπράγμονα γερόντια ρι του!
άλλά καί τά μεγάλα καί παρεκινούντο άπό τήν (συνέχεια είς τήν προηγουμέ-
δεικνύουν τά άγαθά τού καί τά μειράκια τής χώ­ ΜΕΙΛΙΧΙΟΣ- ΠΑΛΑΙΟΦΡΩΝ νην σελίδα)
 Μ ε γ α λ ο ε φ ο π λισ τή ς τα τσ έπ ω νε χ ο ν τρ ά κι έσ κ α β ε υπ όγεια λαγούμια
~ ~ ΣΤΟΝ ΠΥΡΗΝΙΚΟ
ΠΟΛΕΜΟ
LASH
Αδειανή
ΠΑΛΙ Ο ΛΑΟΥΤΖΙΚΟΣ
Συ σ τή μ α τα ΑΡΧ. ΘΑ Σ Κ Ο Τ Ω Θ Ε Ι ___
0
δ υ σ φ ή μ ισ η ς Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΠΟΥ ΕΞΕΥΤΕΛΙΖΕΙ ΤΗ ΧΩΡΑ ΚΑΙ ΓΚΡΕΜΙΖΕΙ Ο.ΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ
ΔΗΜΗΤΡΟΣ 11 Ιδρυτής: ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΧΟΥΝΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΑ: ΣΦΑΓΕΙΑ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 0 ΑΝΔΡΕΑΖ ΕΙΝΑΙ 0 ΠΡΩΤΟΙ ΠΟΥ
ΤΗΛ: 34.58.880 .ΧΡΟΝΟΣ: Κακό νάχουνε 15 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1985 ΤΗΛ: Μας τόκοψον^
ΤΟΛΜΗΣΕ ΝΑ ΕΙΖΠΡΛ-ΕΙ ΤΑ ΑΑΝΕΙΑ

Και συ Αντρέα σκέφτεσαι να τον ψηφίσεις τον άλλο μήνα

Το αίμα του λαού με το μπουρί της σόμπας

έπινε τόσα χρόνια ο αρχηγός της Δεξιάς
Καραμανλής, αλλά όπως μαθαίνουμε ο Αν-
δρέας σκέφ τεται να τον ψηφίσει στις ερ­
χόμενες προεδρικές εκλογές, ενώ θα μπο­
Π ό σ α τ σ ε π ώ ν ο υ ν οι τ εμ π έλ η δ ες της ΚΥΠ;
ρούσε με τους ψήφους και του ΚΚΕ που ε-.
μείς τουλάχιστο θεωρούμε σίγουρους, να I ΑΝΤΡΕΑ ΒΡΕΣ ΔΟΥΛΕΥΤΑΡΑΔΕΣ'
βγει κάποιος άλλος πρόεδρος, δημοκρά­
της, που δεν έτρωγε μα χρυσά κουτάλια, ό­ Εμείς έχουμε πείρα και κέφι Μ ε γ α λ ο γ ια τ ρ ό ς π έ θ α ν ε σ ε
πως ο Μαύρος και ο Κανελλόπουλος. ΑΝΤΡΕΑ κοίταξε σελήφθησαν με τα α υ τ ο κ ιν η τ ισ τ ικ ό τρ α κ ά ρ ισ μ α
«Να μας κοπεί το χέ- τρέξανε μόλις κύκλο να πεις σε όλους αυ­ ρουσφέτια της Δ ε­
οι κι ότι άλλο μας πε- φόρησε η εφημερίδα τούς τους ΜΑΣΚΑ- ξιάς, αντί να κάνουν
οισσεύει», μας είπε χα­ μας να στείλουν κοινό ΡΑΔΕΣ συμβούλους την δουλειά τους,
ρακτηριστικά ένας α­ τηλεγράφημα για να σου να προσλάβουν κάθονται στο γρα­
ναγνώστης της «Αδεια­ «διαψεύσουν» το δημο­ αυτή τη φορά αν­ φείο ΚΑΙ ΠΛΕΚΟΥΝ,
νής» που από τα νεύρα σίευμα. Κρίμα και τους ρουφώντας το αίμα
θρώ πους Α ΞΙΟ ΥΣ
του μόλις έμαθε τα νέα περνάγαμε για επανα­
και ΔΟΥΛΕΥΤΑΡΑ­ των απλών φορολο­
ήρθε μέχρι τα γραφεία στάτες. Αχ Αντρέα, τι
της εφημερίδας μας, φίδια τρέφεις στον ΔΕΣ για την ΚΥΠ. γούμενων όπως ε­
γιατί δεν μπορούσε να κόρφο σου! Τόσοι κώ- Γιατί όλοι αυτοί οι μείς, που πληρώ­ Το «Σιτροεν" πάνω στο δέντρο. Η πίσω πόρτα συνεθλιψε
μας τηλεφωνήσει επει­ Συνέχεια στη σελ.2 ΛΕΧΡΙΤΕΣ που προ- νουμε ΕΚΑΤΟΜΜΥ­
ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ πέθανε ΠΩΝΑΝ, τα έκαναν και
δή κάποιοι εξυπνάκη- ΡΙΑ για να τους συν­ κι ένας ΜΕΓΑΛΟΓΙΑ­ πλακάκια με τους έργο
δες του ΟΤΕ που τους Τα τσεπώνουν οι φουρναρέοι τηρούμε. ΤΡΟΣ, από αυτοκινητι- λάβους της Δεξιάς, και
διόρισε η Αλλαγή για Τίποτα λοιπόν δεν στικό δυστύχημα. Έτσι οι δρόμοι έμεναν ΣΕ
να εξυπηρετούν τον κο­ Είμαι ένας Α Ν Ε Ρ Γ Ο Σ , και η γυναίκα μου *
κάνουν, παρά να περι­ ΤΙΜΩΡΟΥΝΤΑΙ — έστω ΚΑΚΟ ΧΑΛΙ, με αποτέ
σμάκη, μας έκοψαν το με βάζει κάθε μέρα να Μ Α Γ Ε ΙΡ Ε Υ Ω . Πή- I μένουν κάθε πρώτη του
και μ’ αυτόν τον τρόπο λεσμα να σκοτώνονται
τηλέφωνο επειδή δεν γα λοιπόν προχθές επειδή ήθελα Ν Α Α - | μήνα να παραλάβουν που δεν συμφωνούμε κάθε χρόνο ΕΚΑΤΟΝ­
είχμαε πληρώσει τον Ν Ο ΙΞ Ω Φ Υ Λ Λ Ο και αγόρασα 300 ΓΡ. Ζ Υ - | τους ΠΑΧΥΛΟΧΟΝ- εμείς— όλοι αυτόι οι ΤΑΔΕΣ απλού λαού, ε­
λογαριασμό, ενώ βέ­ M A P I. Το άφησα το βράδυ στο ψυγείο και . ΤΡΟΚΟΜΜΕΝΟΥΣ μι­ φοροφυγάδες που δεν νώ αυτοί με ΜΕΡΣΕΝ-
βαια οι μεγαλοκαρχα­ σθούς τους, που μάθα­ δήλωσαν τόσα χρόνια ΤΕΣ τους τη γλύτωναν
το πρωί, αφού έβαλα στα παιδιά να Φ Α Ν Ε
ρίες της Δεξιάς τηλε­ με ότι αρχίζουν από τα κέρδη και τα ΦΑ-
και τα πήγα στο Ν Η Π ΙΑ Γ Ω Γ Ε ΙΟ , γύρισα με τραυματισμούς, μα-
φωνούν σε όποιο μέ­ 30.000 δρχ. τον μήνα, ΚΕΛΛΑΚΙΑ που ΤΣΕ­
για να φτιάξω ένα ταψάκι Σ Π Α Ν Α Κ Ο Τ Υ - ■ Συνέχεια στη σελ. 18
ρος του κόσμου θέ­ και φτάνουν μέχρι
λουν, και πληρώνουν ΡΟ Π 1ΤΤΑ , αλλά η πίττα είχε φουσκώσει. I 120.000 ! ! !Αλλά δεν
τους παχυλούς λογα­
ριασμούς τους με τα
Το απόγευμα κι αφού άκουσα τα σχολιανά
μου από τη Γ Υ Ν Α ΙΚ Α Μ Ο Υ , πήγα κι αγό-
| φταίνε αυτοί. Θα έπρε­
| πε να περάσουν όλοι
-ΤΑ ΚΛΟΠΙΜΑΙΑ’
λεφτό που έκλεβαν τό­
σα χρόνια από το λα­
ρασα άλλα 300 γραμμάρια, και το βράδυ
τα Α Φ Η Σ Α Σ Τ Η Ν Κ Ο Υ Ζ ΙΝ Α , έξω από το
. για λίγο και να δουλέ­
ψουν στην ΑΔΕΙΑΝΗ,
ΣΤΟΝ ΛΑΟΥΤΖΙΚΟ
ουτζίκο. για να δούνε με τα μά­
Είναι με τον Καραμανλή
ψυγείο και το πρωί, τι να δω; Το ζυμάρι εί- 1 Οι πλούσιοι τα
τια τους ΠΩΣ ΒΓΑΙΝΕΙ
χε Ξ Ε Φ Ο Υ Σ Κ Ω Σ Ε Ι. Φαίνεται λοιπόν ότι οι I
Φαίνεται ότι είναι κα- ΤΟ ΨΩΜΙ. Κι αν βα­ βρίσκουν εύκολα
ραμανλικοί οι 20 βου­
φουρναραίοι για να Τ Σ Ε Π Ω Ν Ο Υ Ν περισ- I ριούνται όπως συνή­ εσυ
σότερα νοθεύουν το ζυμάρι. Και ρωτάω αυ- | θως, μπορούμε να έρ­ □ Θέλεις έγχρωμη ΤΙ—Β Ι;/ λαέ
λευτές του ΠΑΣΟΚ,
που γράψαμε χθες ότι
θα κάνουν «ανταρσία»
τοί οι Λ Ε Χ Ρ Η Τ Ε Σ οι ελεγκτές δεν τα βλέ-
πουν ή κάνουν τα στραβά μάτια για να τα
| θουμε ΕΜΕΙΣ για να
. τους βάλουμε σε ΔΟΥ­
□ ΒΙΝΤΕΟ «σκοτωμένα» τζάμπα I
και θα καταψηφίσουν Τ Σ Ε Π Ω Ν Ο Υ Ν κι αυτοί; 1 ΛΕΙΑ. Ά ι σιχτίρ 'χαρα­ □ Συστήματα ΧΟΥ-ΦΟΥ;
τον Καραμανλή. Δεν ε­ Έ νας άνεργος ■ μοφάηδες! Θα σας γα-
ξηγείται αλλιώς ότι Συνέχεια στη σελ. 64 Γ.ΚΛΕΠΤΑΠΟΔΟΧΟΣ και ZIA.O.Ei
 01 727 ΠΟΥ
ΝΙΚΗΣΑΝ ΤΗΝ ΕΡΤ

ΚΛΕΙΝΟΥΝ 800
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ
5 ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ
Σ ΕΛ 17
« Ό ,τ ι κάνουμε το κάνουμε για την Ελλάδα»,
είπαν περίπου οι συγκεντρωθέντες.

ΟΛΟΝΥΚΤΙΕΣ ΣΤΟ ΠΟΛΥΓΩΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΝΤΑΓΩΝΟ

Ετοιμότητα 1ο ■ 11ο ■21ο Σώμα Στρατού και το χώρο της πρώην Σχολής Ευελπίδων.

Π Ε Π Λ Ο Σ μυστηρίου κα­
Βύζαξαν, βίασαν, σκότωσαν και έρ ιξα ν στη θάλασσα
λύπτει τις χθεσινοβραδυνές
ΑΝΟΙΞΕ ΧΘΕΣ ολονύκτιες συσκέψεις στο
ΤΟ ΤΡΙΩΔΙΟ Πεντάγωνο και στο Πολύ­
γωνο όπου στεγάζονταν πα-
Βγήκαν οι πρώτοι λαιά η Σχολή Ευελπίδων.
Οι φήμες δεν διασταυρώ­
μεταμφιεσμένοι
θηκαν μιας και οι κ.κ. Αρο-
ΣΕΛ. 12 σογιάννης και Ζακολίκος
1 δεν ανευρέθησαν πουθενά
και ο κ. Παπανδρέου είχε
ΓΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ καταφύγει στον Πρόεδρο κ.
ΡΕΙΑΚΗΙ OPTAIT, Κ.Καραμανλή, όπου υποτί­
ΙΚ Ε Π Ο θεται ότι τον συνεβουλεύον-
Ο πρόεδρος
της \ . . \ . ταν.
ομιλεί τη Ο αρχηγός της Αξιωματι­
γλώσσα της κής αντιπολίτευσης τον κα­
αλήθειας <τε
πυκνό
τήγγειλε «ότι το παίζει "μονά
ακροατήριο ζυγά", γιατί κρύβεται την η­
μέρα και κάνει ασκήσεις Σ ω ­
Έ φ ε ρ ε 48 χτυπήματα με ά γνω στο αιχμηρό αντικείμενο σ ε διάφορα σημεία, ό­ μάτων τη νύχτα».
ΜΥΔΙ ΓΙΓΑΣ1ΚΙΛΟ σελ
ταν ανευ ρέθη από Λιμενικούς. (Λ επ τομ έρειες - φ ω τογραφ ίες σελ. 20-40). Συνεχεία στη σελ. 18
Παρασκευή 15 Φεβρουάριου 1985
ΜΕΛΑΧΡΙΝΗ
Πλούσια, Νέα και Ωραία · Εκδίδεται κάθε απόγευμα · Ποτέ την Κυριακή Αρ. φύλλου 3.199 · Τιμή: 30 κόροι

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ Γιατί συναντήθηκαν κρυφά στο

Ν. Δελχί Καραμανλής - Ανδρέας

aa.;szstsr* inq k ; üü v :; ...

ι ακριβώς αξίωσε ο
Π λ ο ύ σ ια νέα και
ω ρ α ία α λ λ ά
π α ρ ά λ υ τη
________________________________________________________
••Λ'·'""""··'------ FT?
____________ _
Κ κ. Καραμανλής από
τον κ. Παπανδρέου;
Γιατί συναντήθηκαν οι
Μ υ σ τ ή ρ ιο και σ κ ό τ ο ς δύο ηγέτες στο Ν. Δελ­
Έ να τραγικό ανθρώπινο χί, αφού πριν με διαφο­
δράμα ανακάλυψε η κ α λ ύ π τ ε ι τ ο τ ρ ο χ α ίο ρετικές πτήσεις της ε­
συντάκτριά μας
Β Α Ρ Β Α Ρ Α . Οι γονείς
ταιρείας ALITALIA έκα­
mmm
της είναι εφοπλιστές, ναν σ τά σ ε ις στη ν
της δίνουν ό,τι προίκα Πνομ-Πενχ, Βαρσο­
θέλει, μεταξύ τω « βία, Ελούντα και Αγ.
οποίων και δύο ορόφους
Παρασκευή; Ποιες δυ­
στην οδό Πανεπιστημίου
10. Το πρόσωπό της
νάμεις οδήγησαν τον
είναι αγγελικό και Υβ Ζακ Κουστώ να ανα­
γεμάτο χρώματα και η καλύψει σε βάθος
νέα βρίσκεται στην ακμή 12.000 ποδιών στον Αρ-
της νιότης της. Αλλά γοσαρωνικό τη χαμένη
παρ’ όλα αυτά δεν Ατλαντίδα; Την επομέ­
περπατάει. νη των συναντήσεων
Τι γιατρούς δεν έχουν
φωνάξει: τον διάσημο
Παπανδρέου -Κένεντυ
σεξολόγο κ. Τακί
και Καραμανλή - Ντε
Λαμπρί, τον διεθνούς Γκωλ η «Μ» αποκαλύ­
φήμης τυφολόγο Τζωρτζ πτει όλα όσα διαμεί-
Αναστό και πρόσφατα φθησαν, ωρα προς ώ­
τον επί της ρα, λεπτό προς λεπτό,
πολυομελίτιδας εξπέρ στις συνομιλίες του
Ρώ σο Χριστώφ
20ου αιώνα στο Ν. Δελ­
Πασσαλάρωφ. «Επί
τέλους τι κάνει η
χί. Τα συμπεράσματα
κυβέρνηση του είναι καταλυτικά... όσο
Π Α Σ Ο Κ », αποκαλυπτικές για την
αναρωτιούνται οι γονείς ελληνική ναυσιπλοΐα
της. «Α λ λ ά τώρα με το είναι οι άγνωστες λε­
Ε Σ Υ — προσθέτουν— πτομέρειες που έρχον­
πιστεύουμε ότι θα την
πάρει υπό την προστασία
Στη φωτογραφία ό,τι πονά και ό,τι μας σφάζει. ται στο φως.
ΡΕΠΟΤΑΖ ΣΕΛ. 2
του».
 Α Ρ ΙΣ Τ Ε Ρ Α ΚΑΙ Ε Θ Ν Ο Λ Ο Γ ΙΑ

Οι τάξεις δεν θα εξαφανιστούν

όσο διαρκει η ανισότητα των φύλων...
Η Μαρί-Ελιζαμπέτ Αντμάν είναι / αλλίδα εθνολόγος και
εργάζεται στο εργαστήριο Εθνολογίας τον κολλέγιον της
Γαλλίας που διευθύνει ο Κλ. Λεβί-Στρως. Μιλώντας θαυμάσια
ελληνικά, η Μαρί-Ελιζαμπέτ Αντμάν πέρασε αρκετούς μήνες
στο χωρίο Πουρνάρι της Μαγνησίας μελετώντας όλες τις
εκφάνσεις της κοινωνικής του ζωής. Το βιβλίο της «Η βία
και η πονηριά - άνδρες και γυναίκες σ' ένα ελληνικό χωριό»
είναι η πρώτη εκτενής εθνολογική μελέτη με ελληνικό θέμα
που δημοσιεύεται στα ελληνικά.
Σ ' ένα πιο θεωρητικό επίπεδο, η Μ.Ε. Αντμάν προσπαθεί,
μέσα από τα εθνολογικά δεδομένα, να διερευνησει τη σχέση
μεταξύ ταξικής και ανδρικής κυριαρχίας στις ιστορικές τους
καταβολές, αναθεωρώντας μερικες παραδοσιακές αντιλήψεις
του Ενγκελς.

ΑΝΤΙ: Το βιβλίο σας είναι η πρώτη
εθνολογική μελέτη με αντικείμενο τον
ελληνικό χώρο, που εκδίδεται στα
ελληνικά.
Η ίδια η εθνολογία <5εν έχει
αναγνωρισθεί θεσμικά σαν αυτόνομη
επιστήμη στην Ελλάδά. Ποια είναι τα
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της και σε τι
διαφέρει από τη λαογραφία;
ΑΝΤΜ ΑΝ: Η εθνολογία (ή κοινωνική
ανθρωπολογία) και η λαογραφία είναι
δύο επιστήμες που διαφέρουν τόσο ως
προς τις μεθόδους όσο και ως προς τους^
στόχους τους. Ο στόχος της λαογρα­
φίας είναι να συλλέξει τα ήθη και έθιμα
- μιας κοινωνίας, δίνοντας περισσότερη
σημασία στο τελετουργικό και στο μορ-
φοποιημένο φανταστικό (τραγούδια,
παραμύθια, παροιμίες)· αλλά η λαογρα­
φία αρκείται σ' αυτό. Δεν προσπαθεί να
συσχετίσει το υλικό με το σύνολο της
λειτουργίας της κοινωνίας. Μερικές μέ­
ρες λοιπόν στο χωριό φτάνουν στο λαο-
γράφο για να μαζέψει το υλικό που θα ε­
πεξεργαστεί αργότερα περισσότερο με
τη φιλολογική μέθοδο παρά σαν ένα σύ­
νολο κοινωνικών δεδομένων.
Ο σκοπός της εθνολογίας είναι η κα­
τανόηση της λειτουργίας μιας κοινωνίας
από κάθε σκοπιά: οικονομική, θρησκευ­
τική, τελετουργική, ψυχολογική, νομική
κτλ. Βεβαίως, κάθε εθνολόγος μπορεί
να ειδικευθεί στον ένα ή στον άλλο το­
μέα, αλλά δεν μπορεί να τον αποσυνδέ­
σει από τους άλλους. Οσον αφόρα δε τη
μέθοδο εργασίας του, αυτή συνισταται
κυρίους σε ό,τι ονομάζουμε «συμμετε-
χουσα παρατήρηση», δηλαδή, στην κα­
τάδυση, για αρκετό χρόνο, του ερευνητή
μέσα στο περιβάλλον το οποίο ερευνά,
έτσι ώστε να συλλέγει όχι μόνον τον
προφορικο λόγο των ερωτωμένων, αλλα
να παρατηρεί τον τρόπο ζιοής τους, την
συμπεριφορά τους, και κάθε τι που εχει
σχέση με το φυσικό, οικονομικό, πολιτι­
κό... περιβάλλον τους. Ετσι, χάρις στη
διάρκεια της παρατήρησης μπορούμε να
αντιληφθούμε τις αντιφάσεις που εκδη­
λώνονται ανάμεσα σ ’ αυτό που ένα αν­
θρώπινο σύνολο πιστεύει για τον εαυτό
του και σ ’ αυτό που είναι στην πραγματι­
κότητα, στον τρόπο λειτουργίας της
συλλογικής μνήμης, καθώς και σε κάθε
είδος δεδομένων που φωτίζουν τη λει­
τουργία των κοινωνιών.
ΕΡ: Π όσο καιρό μείνατε στο χωριό που
μελετήσατε; Π ώς σας αντιμετώπισαν οι
χωρικοί; Μπορέσατε να δουλέψετε;
ΑΠ: Δεκατέσσερις μήνες, και είναι πο­
λύ λίγο. Δεν μπόρεσα έτσι να εμβαθύνω
σε ορισμένα προβλήματα οικονομικού
χαρακτήρα κυρίως. Αλλά ένας ερευνη­
τής δεν πετυχαίνει ποτέ να αναπαραστή-
σει ολόκληρη την κοινωνική πραγματι­
κότητα. Αναγκαστικά, κάνει επιλογές.
Η δική μου επιλογή να δουλέψω πάνω
στη βία, έγινε ύστερα από παρατηρήσεις
μερικών βδομάδων.
Πρέπει να πω πως οι χωρικοί με δέ­
χτηκαν πολύ καλά και με βοήθησαν πο­
λύ στη δουλειά μου. Πιστεύω πως αυτό
οφείλεται στο γεγονός ότι, όντας ξένη
πανεπιστημιακή, διέθετα ένα γόητρο
που με βοηθούσε να ξεπεράσω τη γυναι­
κεία φύση μου και μου έδινε τη δυνατό­
τητα να εχω μια αρκετά ελεύθερη συμ­
περιφορά: πήγαινα στο καφενείο, όπου
συζητούσα, ίσος με ίσο, με τους άντρες,
έπινα ποτά, κάπνιζα... Αλλά βέβαια αυ­
τή η ελευθερία δεν κάλυπτε και το χώρο
της σεξουαλικότητας, με τη στενή έν­
νοια του όρου. Αλλά, ακόμη το γεγονός
οτι είμουνα παντρεμένη με Έλληνα
— πράγμα που ήταν μια εγγύηση καλών
ηθών— και επιπλέον μητέρα ενός μι­
κρού αγοριού, με βοήθησε στο βαθμό
που, σαν γυναίκα, είχα τηρήσει κατά
τον καλύτερο τρόπο το k o iv o j v ik ô μου
συμβόλαιό.
ÈP: Αλλάξατε το όνομα του χωριού.
Γιατί;
ΑΠ : Πράγματι άλλαξα το όνομα του
χωριού καθώς και τω ν γειτονικών όπως
επίσης και το όνομα τω ν πρωταγωνι­
στών. Κι αυτό γιατί η έρευνά μου με α­
νάγκασε να μελετήσω από πολύ κοντά
την ιδιωτική ζωή τω ν οικογενειών. Κάνω
λόγο επομένως σ ’ αυτό το βιβλίο για
πράγματα πολύ προσωπικά- δεν έχει άλ­
λωστε καμία σημασία αν οι άνθρωποι
αυτοί κατοικούν στο α ή το β χωρίο. Δεν
υπάρχει κανένας λόγος για να αναγνω­
ριστούν και να εκτεθούν με τον τρόπο
αυτό στα μάτια εκείνων που δεν έχουν
τις ίδιες αξίες ή τον ίδιο τρόπο ζωής ή α­
κόμη, και αν έχουν από κοινού αυτά τα
χαρακτηριστικά, θα αρνούνταν να το
παραδεχτούν και θα είχαν απέναντι τους
μια στάση φαρισαϊκής υποκρισίας. Αυ­
τό που έχει σημασία είναι οι ιστορικοί,
κοινωνικοί ψυχικοί μηχανισμοί που λει­
τουργούν στις εξεταζόμενες συμπεριφο­
ρές και αυτό που ζητάμε είναι αν από
αυτούς τούς μηχανισμούς μπορούμε να
φτάσουμε σε μια καλύτερη κατανόηση
των ανθρώπινων κοινωνιών.
ΕΡ: Γιατί διαλέξατε να δουλέψετε
ερευνητικά πάνω στη βία;
ΑΠ: Διάλεξα να εργαστώ πάνω στη βία
γιατί μου φάνηκε ότι υπήρχε παντού:
στη σχέση ανάμεσα στα φύλα, ανάμεσα
σε γονείς και παιδιά, σε αδέρφια, σε οι­
κογένειες, και δεν είχε την μορφή που οι
Γάλλοι νομίζουν πως είναι κατεξοχήν
αυτή της μεσογειακής βίας: η βεντέτα.
Εξάλλου, αν και υπήρχε παντού, πουθε­
νά δεν κατονομαζόταν ρητά. Ηταν
πάντα διφορούμενη. Προσπάθησα λοι­
πόν να προσεγγίσω τις αιτίες και τις
μορφές της. Ω στόσο δεν μελέτησα όλες
τις όψεις της, αφού παρέλειψα, ό,τι έχει
σχέση με τη βία τω ν κοινωνικών σχέσε­
ων παραγωγής καθώς και με την πολιτι­
κή βία: δεν θέλησα να κάνω μια οικονο­
μική ή πολιτική μελέτη. Το επίκεντρο
του βιβλίου μου είναι η οικογενειακή
ζωή και οι αξίες του χωριού. Αυτό μ’ έ­
κανε να μελετήσω περισσότερο τρεις
πηγές βίας (που συνδέονται άλλωστε, η
μία με την άλλη): η ανδρική κυριαρχία,
ο τρόπος κληρονομιάς, και οι συγκρού­
σεις των κανόνων που διέπουν τη ζωή
του χωριού και που φαίνονται κυρίως
στον τρόπο με τον οποίο διαπαιδαγω-
γούνται τα παιδιά.
ΕΡ: 77 ονομάζετε συγκρούσεις των
κανόνων;
ΑΠ: Οι χωρικοί πιστεύουν σ ’ έναν ορι­
σμένο αριθμό αξιών. Μερικές έχουν
σχέση με την χριστιανική ηθική της ορ­
θοδοξίας («Ο ύ φονεύσεις»), άλλες έχουν
σχέση με ένα είδος κοινωνικής ηθικής
του χωριού (πρέπει, για παράδειγμα, να
αποκτήσεις γόητρο, συσσωρεύοντας
πλούτη, έστω κι αν χρησιμοποιείς για το
σκοπο αυτό πονηρά μέσα και ψεύδη,
που καταδικάζονται από την χριστιανι­
κή ηθική). Τέλος, μια τρίτη κατηγορία
αξιών είναι αυτές που πηγάζουν από την
παρατήρηση που ο καθένας κάνει για τη
συμπεριφορά όλων των άλλων, και αυτό
ονομάζω βιωμένο κανόνα. Αλλά αυτοί
οι κανόνες είναι συχνά αντιφατικοί με­
ταξύ τους. Η αντιφατικότητά τους, είναι
πηγή βίας, γιατί, απέναντι σε αντιφατι­
κές επιταγές, και, γνωρίζοντας ότι θα τι­
μωρηθούν εν ονόματι αντιθέτων κανό­
νων, τα άτομα, όποια κι αν είναι η δια­
γωγή τους, γίνονται φιλύποπτοι και επι­
θετικοί για λόγους αυτοάμυνας. Το μόνο
πράγμα στο χωριό που είναι θετικά ομο-
λογημένο σ ’ όλα τα συστήματα αξιών εί­
ναι η εργασία. Και οι ΓΙουρναριωτες δου­
λεύουν πάρα πολύ.
ΕΡ: Γιατί ο τρόπος κληρονομιάς
προκαλεί την βία; Ο Α στικός Κώδικας
δεν προβλέπει την ίση διανομή ανάμεσα
στα παιδιά;
ΑΠ: Σίγουρα, ο Α.Κ. προβλέπει την ίση
διανομή ανάμεσα στα παιδιά. Αλλα
στην Ελλάδα, όπως και αλλού, ο Α.Κ.,
κατασκεύασμα νομικών, σπάνια αντι­
στοιχεί στα τοπικά έθιμα. Υπάρχει λοι­
πόν συχνά διαμάχη ανάμεσα στον νόμο
και στο έθιμο. Γενικά, το έθιμο είναι ι­
σχυρότερο του νόμου στην καθημερινή
ζωή. Ό τα ν το έθιμο δείχνει καθαρά πως
οι γονείς πρέπει να μεταβιβάζουν τα α­
γαθά τους στα παιδιά τους, οι διαμάχες
είναι σπάνιες. Αλλά όταν, όπως στο
Πουρνάρι, δεν υπάρχει άλλος νόμος πα­
ρά η πατρική διαιτησία, τα πράγματα
παίρνουν άσχημη τροπή. Κι αφού ο πα­
τέρας διαθέτει, όσο είναι ζωντανός, ένα
αδιαμφισβήτητο κύρος, τα παιδιά περι­
μένουν να πεθάνει για ν’ αρχίσουν τις α­
τέλειωτες έριδες όταν οι αποφάσεις που
πήρε τους φαίνονται άδικες.
ΕΡ: Αυτές οι έριδες για την κληρονομιά
είναι συναρτημένες με τον κοινωνικό
ρόλο και την κοινωνική θέση του
πατέρα, που είναι στο χέρι του να κάνει
ευτυχισμένα ή δυστυχισμένα τα παιδιά
του;
ΑΠ : Ακριβώς. Και γι’ αυτό πιστεύω ότι
ο τρόπος κληρονομιάς είναι ένα προιον
της ανδρικής κυριαρχίας, και ότι η βία
που παράγει δεν είναι παρά μία από τις
εκδηλώσεις της βίας των σχέσειον ανα-
μεσα σε άνδρες και γυναίκες.
ΕΡ: Σ το βιβλίο σας δίνετε μεγάλη
σημασία στη σεξουαλική σχέση στο
χω ριό: μύθοι της παρθενιάς των
κοριτσιών, γάμοι προσυνεννοημένοι,
φόβος της σεξουαλικότητας. Π ώς
δικαιολογείτε αυτή την έμφαση;
ΑΠ: Υπάρχουν πολλοί λόγοι. Ο πρώτος
είναι ότι τα προβλήματα αυτά απασχο­
λούν πολύ τους Πουρναριώτες. Γι’ αυτό
θα έπρεπε να τους δώσει κανείς ξεχωρι­
στή θέση. Αλλά επίσης γιατί η σεξουαλι­
κότητα είναι ένας προνομιούχος χώρος
για την παρατήρηση των σχέσεων αν-
δρών - γυναικών. Τέλος, γιατί στο
Πουρνάρι, όπως και σ ’ ολόκληρη την
λεκάνη της Μεσογείου αλλά και σε άλ­
λες ακόμη κοινωνίες, τα πολυάριθμα
ταμπού που σχετίζονται με την σεξουα­
λικότητα, η άρνηση της γυναικείας σε­
ξουαλικότητας σαν σημείο και μέσο της
ανδρικής κυριαρχίας, όλα αυτά συνι-
στούν μία πλούσια πηγή βίας.
Είναι, άλλωστε, εκπληκτική η διαπί­
στωση ότι εδώ και πολλές γενιές Λυτές
οι κοινωνίες αναπαράγονταη καλλιερ-
γο7ντας συγχρόνως την ιδέα ότι η γυναι­
κεία σεξουαλικότητα δεν υπάρχει! Η
μάλλον ότι »δεν οφείλει να υπάρχει: σ'
αυτές τις κοινωνίες, η γυναικεία σεξουα­
λικότητα είναι συνδεδεμένη με την πο­
νηριά, τη διαστροφή. Αλλά, αφού η αν­
δρική σεξουαλικότητα δεν αποκρύπτε-
ται, αντίθετα γίνεται αποδεκτή, τουλά­
χιστο σαν μια φυσιολογική ανάγκη, ό­
ταν δεν αναβαθμίζεται, αυτό επιφέρει
μια σειρά από αισθηματικές .διαταρα­
χές, φόβους, στερήσεις, αισθήματα ανα­
σφάλειας για τα οποία η μόνη διέξοδος
είναι η επιθετικότητα και η βία. Το σώ­
μα της γυναίκας με τα μυστήριά του
—το αίμα της περιόδου, ο τοκετός— γί­
νονται η πηγή της νομιμοποίησης της
ανδρικής κυριαρχίας. Τι πιο εύκολο από
το να συνδέσει κανείς το αίμα με το μία­
σμα; Και πώς να αμυνθεί απέναντι στους
κοινωνικούς κινδύνους αυτής της «δο­
λερής» φύσης αν όχι ελέγχοντας καθε­
μιά από τις πράξεις της γυναίκας, περιο­
ρίζοντας την ελευθερία της, απαγορεύ-
οντάς της μια πραγματική σεξουαλική
ζωή; Στο Πουρνάρι, μια γυναίκα όταν
νιώθει ηδονή κάνοντας έρωτα θεωρείται
διεστραμμένη.
Ο ερωτισμός, λοιπόν, έχει εξαφανι­
στεί από τις σχέσεις των δύο συζύγων.
Το αποτέλεσμα είναι ότι οι περισσότε­
ρες γυναίκες ζουν την σεξουαλικότητά
τους μέσα στην ενοχή και μ’ ένα τρόπο *
καθαρώς χρηστικό: σαν μια εξυπηρέτη­
ση που κάνουν στον άντρα τους, με μο-
39

Τ Α Λ ΙΘ Ο Σ Τ Ρ Ω Τ Α Τ Η Σ Λ Ε Σ Β Ο Υ '
ΪΓΑ ΛΙΘΟΣΤΡΩΤΑ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ
ΓΕκδοση της Νομαρχίας Λέσβου
jΜία σημαντική' προσπάθεια, την οποία
ζχει αναλάβει η Νομαρχία Λέσβου,
I ηλαδή η διατήρηση των παλιών
Iλ ιθόστρωτων του νησιού και η
κάτασκευή νέων, εξετάζεται και
εικονογραφείται σ' αυτό το λεύκωμα.
Τα κείμενα είναι του Κων. Σπ.
'Παπαϊωάννου και του Ν. Οδ.
|Σγιφουνάκη, οι φωτογραφίες της Μαρίας
IΔάρα και του Ν. Οδ. Σηφουνάκη και το
γενικό συντονισμό είχε η Ντάρα
\Ηλιοπούλου-Ρογκάν
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ
«Π Ο Λ Υ Τ Υ Π Ο ΕΠ Ε» · Δεινοκράτους 131 ·
Αθήνα 115 21 · τηλ. 72.29.237 & 72.32.819
κυκλοφορπσ«
40
ναδικό σκοπό να ικανοποιήσουν τις φυ­
σιολογικές του ανάγκες και να του εξα­
σφαλίσουν απογόνους... αρσενικούς βε­
βαίως. Και αν αυτό διαιωνίζεται εδώ και
πολλούς αιώνες, είναι γιατί οι γυναίκες,
πεπεισμένες από την διαπαιδαγώγησή
τους ότι η φύση τους είναι κακή και ότι
είναι κατώτερες από τους άνδρες, μα­
θαίνουν στα παιδιά τους, μεγαλώνοντάς
τα, να εσωτερικεύουν αυτές τις αξίες.
Μετά την είσοδο της τηλεόρασης στο
χωριό, μετά τον ασφαλτοστρωμένο δρό­
μο που το συνδέει με την πόλη, έγιναν ο­
ρισμένες επιφανειακές αλλαγές: στον
τρόπο του ντυσίματος, στο ότι οι γυναί­
κες δουλεύουν λιγότερο στα χωράφια
και διαθέτουν έτσι περισσότερο χρόνο
στην προσωπική τους ζωή. Ωστόσο, αυ­
τό δεν φτάνει για να αισθάνονται ίσες με
τους άνδρες ούτε και αυτοί τους ανα­
γνωρίζουν κάποια ισότητα.
KP: Η ελληνική Αριστερά φαίνεται να
θέλει να αποκρύψει όλα αυτά τα
κοινωνικά προβλήματα που αφορούν
την ανδρική κυριαρχία, τη
σεξουαλικότητα, το ασυνείδητο, κτλ.
Γιατί;
ΑΠ: Υπάρχουν κατά τη γνώμη μου δύο
λόγοι σχετικά μ’ αυτήν την απόκρυψη.
Ο πρώτος είναι ότι αυτά τα προβλήμα­
τα, παρόλο που είναι κοινωνικά έχουν
σχέση κυρίως με την ιδιωτική ζωή ενώ οι
πολιτικές οργανώσεις ασχολούνται κα­
τά προτεραιότητα με τη δημόσια ζωή. Η
ελληνική Αριστερά είχε να αντιμετωπί­
σει τόσο σοβαρές πολιτικές καταστά­
σεις (φασισμός πόλεμοι, παρανομία, φυ­
λακίσεις κτλ.) ώστε χρησιμοποίησε όλη
την ενεργητικότητά της στον αγώνα για
την εθνική ανεξαρτησία και στην διατή­
ρηση ή στην επαναφορά της δημοκρα­
τίας.
Ωστόσο, θα έλεγα ότι κάθε κοινωνικό
πρόβλημα είναι και πολιτικό και ότι αυ­
τό της βίας που προέρχεται από τις σχέ­
σεις ανδρών - γυναικών είναι εξαιρετικά
πολιτικό. Τόσο πολιτικό, όσο και το
πρόβλημα του αν θα διδαχθεί η δημοτι­
κή ή η καθαρεύουσα στο σχολείο, για να
χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα ανάμε­
σα σ ’ όλα τα κοινωνικά προβλήματα για
τα οποία αγωνίστηκε η Αριστερά, πα­
ράλληλα με τους αγώνες της για πολιτι­
κές ελευθερίες.
Αλλά εδώ, έχουμε να κάνουμε με μια
δεύτερη σειρά λόγων που έχουν σχέση α­
πό την μια μεριά με την ιστορία του μαρ­
ξισμού και από την άλλη με την δυσκο­
λία που νιώθει κάθε άτομο, έστω και πο­
λύ πολιτικοποιημένο, να θέση υπό αμφι­
σβήτηση κάθε τι που έχει σχέση με το υ­
ποσυνείδητό του.
Ό τα ν ο Ένγκελς προσέγγισε το πρό­
βλημα της ανδρικής κυριαρχίας, μη έ­
χοντας αρκετά εθνολογικά στοιχεία,
σκέφτηκε ότι αυτή η κυριαρχία ήταν α­
πόρροια της εμφάνισης τω ν τάξεων και
ότι όταν οι τάξεις εξαφανιστούν το πρό­
βλημα της ισότητας των φύλων θα λυνό­
ταν μόνο του. Αυτή η θεώρηση των
πραγμάτων έγινε το δόγμα όλων αυτών
που, στην Αριστερά, δεν εννοούσαν να
εμβαθύνουν σ το πρόβλημα τω ν σχέσεων
ανάμεσα στα φύλα. Αλλά από τον Έ ν­
γκελς και μετά, πολυάριθμες αταξικές
κοινωνίες μελετήθηκαν· η μελέτη τους
δείχνει ότι η ανδρική κυριαρχία είναι
προγενέστερη της ταξικής κοινωνίας. Η
ανδρική κυριαρχία και η ταξική κοινω­
νία δεν είναι συνδεδεμένες με μία σχέση
αιτιότητας τουλάχιστο όχι με την έννοια
της εξέλιξης: από τις τάξεις προς την
ανδρική κυριαρχία.
Θα ήταν ενδιαφέρον να εμβαθύνει κα­
νείς στην υπόθεση αν, αντίθετα, η ανδρι­
κή κυριαρχία δεν είναι ένας παράγοντας
που ευνοεί το πέρασμα από την αταξική
στην ταξική κοινωνία — στο τέλος του
βιβλίου μου δίνω ορισμένες ενδείξεις
προς αυτήν την κατεύθυνση. Κατά συνέ­
πεια, κι αν ακόμη η ύπαρξη τάξείυν ενι­
σχύει την υποταγή τω ν γυναικών, τίποτε
δεν μας επιτρέπει να ισχυριστούμε ότι η
εξαφάνιση του καπιταλισμού θα επιφέ­
ρει την κατάργηση της ανδρικής κυ­
ριαρχίας. Θα έλεγα μάλιστα, ότι οι τά­
ξεις δεν θα εξαφανιστούν, όσο διαρκει η
ανισότητα τω ν φύλων, λαμβανομένου υ-
πόψει του ρόλου των γυναικών στην πα­
ραγωγή και την αναπαραγωγή της δύνα­
μης της εργασίας. Η ανισότητα των φύ­
λων δεν υπάρχει μόνο στα χαμηλότερα
ημερομίσθια η στην ελάχιστη προαγωγή
των γυναικών στην εργασιακή ζωή τους
—διεκδίκηση σχεδόν μοναδική της ελ­
ληνικής Αριστερός σχετικά με το πρό­
βλημα των γυναικών, και που παρουσιά­
ζει δύο πλεονεκτήματα: πρώτον να πιέ­
ζει τους εργοδότες να ελαττώσουν το πε­
ριθώριο κερδών και δεύτερον να μην αμ­
φισβητήσουν την συμπεριφορά κάθε αρι­
στερού απέναντι στην κάθε γυναίκα με
την οποία σχετίζεται, η ανισότητα βρί­
σκεται μέσα σε κάθε τι που ανάφερα
προηγουμένως και που έχει σχέση με τις
απόψεις ότι η γυναίκα είναι ένα κατώτε­
ρο, διεστραμμένο και επικίνδυνο ον, α­
πόψεις που συμμερίζονται περισσότερο
ή λιγοτερο συνειδητά, ολοι οι άνδρες και
σχεδόν όλες οι γυναίκες της ελληνικής
Αριστερός.
Αυτό το ιδεολογικό φραγμα πρεπει να
σπάσει, και ομολογώ ότι αν το βιβλίο
μου μπορούσε, να συντελεσει στο ξύ­
πνημα το>ν συνειδήσεων για μερικούς,
θα ελεγα ότι έκανα ταυτόχρονα έργο ε­
πιστημονικό και προοδευτικό.
□

σε φ όντο κοινω νικής κρίσης
του Δημήτρη Χαντζόπουλου
Από τη μεταπολίτευση του ’74 και μετά, άρχισε να λειτουργεί
στην Ελλάδα το πολιτικό σύστημα, μέσα σ ’ ένα πλαίσιο απο­
συνθετικών διαδικασιών που προέρχονταν από τη διερευνόμε-
νη οικονομική και κοινωνική κρίση. Η κοινωνική και οικονο­
μική δυσλειτουργία που μας κληροδότησε κατά την απομά­
κρυνσή της η δικτατορία φάνηκε σαν ένα τίμημα για την πολι­
τική εξομάλυνση. Ο δυσεπίτευκτος άθλος, μετά το ’74, ήταν ό­
τι η ενδυνάμωση τω ν θεσμών και του πολιτικού συστήματος έ­
πρεπε να πραγματοποιηθεί μέσα στην πορεία της χώρας προς
μια γενικότερη κοινωνική αποδυνάμωση.
Ακόμη κι αν δεχθεί κανείς ότι το εγχείρημα δεν ήταν οπωσ­
δήποτε ανεπίτευκτο, θα ώφειλε πάντως να σημειώσει ότι ο χα­
ρακτήρας του ήταν και παρέμεινε μέχρι σήμερα κατ’ εξοχήν ο­
ριακός. Ποτέ άλλοτε στην πρόσφατη νεοελληνική ιστορία δεν
εμφανίστηκαν τόσο βαθειές τάσεις κοινωνικής απορρύθμισης,
αλλά και ποτέ άλλοτε δεν λειτούργησε τόσο απρόσκοπτα, πα­
ρά τις αναμφισβήτητες σοβαρές ανεπάρκειές του, το δημοκρα­
τικό πλουραλιστικό πολιτικό σύστημα. Η παραδοσιακή κοι­
νωνική συνοχή δοκιμάζεται βαθύτατα κατα τα τελευταία χρο­
νιά, αποσυντίθεται με ραγδαίο ρυθμό, ενώ, από την άλλη πλευ­
ρά, εμπεδώνεται θεσμικά και λειτουργεί ένας πρωτοφανής για
τη χώρα μας εκδημοκρατισμός. Ο μελετητής των πολιτειακών
μας πραγμάτων θα έτεινε να συμπεράνει, σε μια πρώτη προ­
σέγγιση, ότι ο εκδημοκρατισμός, σε μια χώρα που δεν έχει πο­
τέ γνωρίσει στο παρελθόν τη γεύση της πλουραλιστικής δημο­
κρατίας, συνιστά, κατά περίεργο τρόπο, ένα φαινόμενο ανε­
ξάρτητο και ανεπηρέαστο από τη γενικότερη κοινα)νική εξέλι­
ξη*
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πορεία προς την πλήρη θεσμική
κατοχύρωση της πλουραλιστικής δημοκρατίας, και μάλιστα
σ' όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζο^ής, έχει ακόμη μακρύ
δρόμο να διανύσει στην Ελλάδα, όμως είναι γεγονός ότι η χώ­
ρα μας, κατά την πρόσφατη δεκαετία, έχει συνολικά πραγμα­
τοποιήσει αναμφισβήτητα και αποφασιστικά βήματα προς αυ­
τή την κατεύθυνση.
Παρ’ όλα αυτά, το σύγχρονο αυτό ελληνικό αίνιγμα, που εν­
τοπίζεται στην αντιφατικότητα ανάμεσα στην πολιτική και
στην κοινωνική εξέλιξη, παραμένει μέχρι σήμερα όχι απλώς α­
ναπάντητο, αλλά και αδιευκρίνιστο. Η αναγκαία μελαγχολι­
κή, εάν όχι ανησυχητική, διαπίστωση είναι ότι δεν έχουν ακό­
μη διατυπωθεί οι όροι με τους οποίους θα μπορούσε να τεθεί το
πρόβλημα.
Η εμμονή στους παλαιούς κώδικες αντιληπτικότητας μας
κάνει ν’ αντιλαμβανόμαστε την αντιφατικότητα των εξελίξεων
σαν κάτι το «α σύ λλη π το», τα φαινόμενα της κοινωνικής και
οικονομικής δυσλειτουργίας σαν μια απλή φθορά και παρακμή.
Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ ΙΑ
του Κώστα Βεργόπουλου
Υπό τις συνθήκες που η παλαιά αντιληπτικότητα θα δεχόταν
ως ομαλές, το πολιτικό μας σύστημα, δηλαδή το σύστημα των
πολιτικών σχέσεων και των ιδεολογιών, δεν θα ήταν βέβαια δυ­
νατόν να παραμείνει ανεπηρέαστο από μια σταθερή εξέλιξη
της χώρας προς την κοινωνική απορρύθμιση, διαδικασία που
δεν έπαψε να διευρύνεται και να βαθαίνει από την αρχή των ε­
τών ’70 και στην οποία συναρθρώθηκαν αιτίες τοσο εσοοτερι-
κές (όπως π.χ. η στρατιωτική δικτατορία) όσο και διεθνείς (ό­
πως π.χ. η διεθνής κρίση).
Από την άλλη πλευρά, μια γενικά παραδεκτή υπόθεση εργα­
σίας θα ήταν ότι το ελληνικό πολιτικό σύστημα της πρόσφα­
της δεκαετίας κρίθηκε όχι τόσο από τις ιστορικές η θεωρητι­
κές του αναφορές, όσο κυρίως από τη δυνατότητα ή την αδυ­
ναμία του να εκφράσει τη νέα υπό διαμόρφωση πραγματικότη­
τα στο χώρο της ελληνικής κοινωνίας. Μέσα από αυτή την ο­
πτική, εύκολα θα μπορούσε να διαπιστώσει κάποιος ότι το εύ­
ρος, η βαθύτητα και η διάρκεια της κοινιονικης κρίσης προσ­
διόρισαν εκτεταμένες αποσυνθετικές διαδικασίες, των οποίων
η σημασία ξεπέρασε εύλογα τον συγκυριακό χαρακτήρα του
οικονομικού κύκλου, για ν’ αναφερθεί στη δομή της τάξης
πραγμάτων που είχε παγιωθεί στη χώρα μας τουλάχιστον με­
ταπολεμικά.
Η έννοια «πολιτικό σύστημα» συνοψίζει και κωδικοποιεί τις
μορφές με τις οποίες η κοινωνία εντάσσεται στο σύστημα εξου­
σίας. Αυτό θα εσήμαινε ότι ευθύς εξαρχής, και όχι σε τελευ­
ταία ανάλυση, ένα ορισμένο επίπεδο οικονομικής διάρθρωσης
και κοινωνικής συνοχής είναι προύπόθεση απαραίτητη για τη
συγκρότηση και λειτουργία του πολίτικου συστήματος. Μ’ άλ­
λα λόγια, μια ιστορική κοινωνική συμμαχία, ένα σύστημα ηγε­
μονίας με την γκραμσιανή έννοια, η εν γένει κοινωνική διάτα­
ξη θα έπρεπε να είναι οι όροι στους οποίους θ' αντιστοιχούσε α­
ναπόδραστα η πολιτική σχέση, είτε ιος κοινωνική πρακτική εί­
τε ως η ιδεολογία της πρακτικής αυτής.
Πόσο λίγο έχουμε συνειδητοποιήσει την κρίση της ελληνι­
κής κοινωνίας, όπως αυτή εκδηλώνεται κατά την πρόσφατη
δεκαετία... Στην καλύτερη περίπτωση, το εννοιολογικο μας ο­
πλοστάσιο προσεγγίζει την έννοια της κρίσης ως πλαίσιο, ει-
σαγόμενο απ' το εξωτερικό, αλλ' οχι ιος πρόβλημα αυτό καθε-
αυτο.
Η ιδεολογία της αποχουντοποίησης και του πρωτοφανεριο-
του εκδημοκρατισμού, κατά τα πριυτα μετά τη μεταπολίτευση
χρόνια, μονοπώλησε τον πολιτικό ορίζοντα, θέτοντας στο πε- j
ριθώριο τη συνείδηση της κοινωνικής παρακμής. Η αισιοδοξία !
της αποκατεστημένης δημοκρατίας επέβαλε ώστε τα φαινόμε- ί
να δυσλειτουργίας να θεωρούνται ως συνέπειες της δικτατορι- I
κής επταετίας. Ενώ, είναι, βέβαια, γνιοστό πως οι κυβερνή­
σεις, ακόμη και οι πιο ολοκληρωτικές, δεν μπορούν να δη­
41
 μιουργήσουν κοινωνικές τάσεις, μπορούν μόνο να επιταχύνουν
η να καθυστερήσουν τις ήδη υπάρχουσες...
Φυσικά, η έλλειψη συνείδησης δεν εμπόδισε την αποσυνθετι­
κή διαδικασία ν' αναπτυχθεί. Οι διαδικασίες της ιστορικής
φθοράς έθιξαν έτσι προοδευτικά οχι μόνον την ταξική δομή
της παλαιας τάξης πραγμάτων, αλλ’ ακόμη και τις πιο θεμε­
λιακές πολιτισμικές εκφράσεις της: το σύστημα των κοινωνι­
κών άξιων, τις εκφραστικές και επικοινιυνιακες δυνατότητες,
την ίδια τη γλώσσα, τη δομή, ακόμη και τις απλές λέξεις. Η α­
ποσύνθεση του παλαιού συστήματος αξιών, του παλαιού κώδι­
κα έκφρασης και επικοινωνίας συντελείται σήμερα με τόσο
ραγδαίο ρυθμό, ώστε ακόμη και η έννοια της εξέλιξης αδυνα­
τεί πολλές φορές ν' αποδώσει έστω και ένα μέρος της πραγμα­
τικότητας. Λέξεις σε τροχιές αδέσποτες κι απροσδόκητες, ι­
διωματισμοί βυθισμένοι στη βαναυσότητα και στην ασέβεια, α-
σαφεια και απροσδιοριστία στην έκφραση. Ο λόγος δεν προσ­
διορίζεται πλέον με την αναφορά σε κάποιο αντικειμενικό
γλωσσικό ή νοηματικό σύστημα, αλλά με τη συνενοχή των υ­
ποκειμένων, με τη συγκαταβατικότητα, με την ειρωνεία που ε­
πιτρέπει να τηρούνται οι αποστάσεις ασφαλείας από τις χρησι­
μοποιούμενες λέξεις. Δεν επικοινωνούμε πλέον με τη γλώσσα,
αλλ’ η γλθ3σσα καθεαυτή ως σύστημα επικοινωνίας παρακμά­
ζει, ενω οι λέξεις αντονομούνται και αποστασιοποιούνται από
τα ομιλούντα υποκείμενα. Το μεγάλο φαινόμενο σήμερα δεν εί­
ναι τοσο ο αφελληνισμός της γλώσσας, αλλ’ η πολύ πιο βασι­
κή κατάρρευση της έννοιας της γλώσσας ως κώδικα επικοινω­
νίας. Το γλωσσικό σύστημα, είτε ως συντακτικό είτε ως γραμ­
ματική είτε ως δομή του λόγου παρακμάζει, ενώ οι λέξεις ση­
ματοδοτούν όχι πλέον λεκτικά, αλλά εικονικά. Ακμάζουν σή­
μερα οι λέξεις που παραπέμπουν σε εικόνες, οι μεμονωμένες
λέξεις, οι λέξεις - τίτλοι, οι λέξεις - σλόγκαν, αλλ’ όχι οι λέξεις
που παραπέμπουν σε κάποιο γλωσσικό σύστημα. Στη θέση της
επικοινωνίας απομένει σήμερα η ασάφεια της «επαφής». Η
γλώσσα σήμερα χρησιμοποιείται σαν παρωδία παλαιών κλισέ,
υπαινικτικά και ειρωνικά, τηρούμενων των αποστάσεων α­
σφαλείας: κανείς δεν δεσμεύεται σ' αυτό που ο ίδιος λέει...
Πράγματι, ποιος σήμερα αναλαμβάνει τον κίνδυνο να επενδύ­
σει στα σοβαρά σε κώδικες που τους αισθάνεται ως νεκρούς;
Βρισκόμαστε σε μια διαδικασία κατά την οποία ανακαλύ­
πτουμε καθημερινά πτώματα γύρω μας: στα θεμέλια του σπι­
τιού μέσα στο οποίο μεγαλώσαμε, στους τοίχους, στην αυλή,
στη γειτονιά, στα ντουλάπια, στα συρτάρια, στις τσέπες των
παλιών μας ρούχων. Ό λα γύρω αναδίδουν την οσμή του πα­
ρελθόντος, χωρίς να μπορούν να πείσουν για τη λειτουργικότη-
τά τους στην ιστορική στιγμή που σήμερα διανύουμε. Υπάρχει
διάχυτο το συναίσθημα ότι ο βασιλιάς δεν είναι απλώς γυμνός
ή ασήμαντος, αλλ’ ότι είναι ήδη προ πολλού νεκρός και το
πτώμα του τυμπανιαίο.
Είναι πια φανερό ότι η κρίση, παρά την αδυναμία μας να την
συλλαβουμε ακόμη και ως πρόβλημα, δεν είναι πλέον μια α­
πλή υπόθεση εργασίας, αλλά μια ολοκληρωμένη και οδυνηρη
πραγματικότητα. Δεν έχει παρεκκλίνει η Ελλάδα απο τις πα­
ραδόσεις της, αλλ' έχει απλώς ανατρέψει το ζυγό αυτου που
στο παρελθόν είχε επιβληθεί ως παραδοσιακό σύστημα άξιων.
Θα μπορούσε μαλιστα κάποιος να προσθέσει οτι για πρώτη φο­
ρά στη νεοελληνική ιστορία η κοινωνία μας εχει αποδεσμευθεί
τόσο βαθειά από τον ίσκιο του παρελθόντος της, από την α­
δράνεια αυτού που μονόπλευρα οριζόταν οις «ελληνοχριστιανι­
κό».
Παρ’ όλα αυτά, άραγε θα μπορέσουμε ποτέ να μιλήσουμε θε­
τικά και όχι νευρωτικά για τα υπαρκτό μας προβλήματα; Θα
μπορέσουμε άραγε ποτέ να μιλήσουμε για την υπαρκτή κρίση
της ελληνικής κοινωνίας, χωρίς να κάνουμε κινδυνολογία και
χωρίς να θεωρηθούμε ως κινδυνολογοι; Χωρίς να κάνουμε
θριαμβολογία και χωρίς να θεωρηθούμε θριαμβολογοι;
42
Κ ατ’ αρχήν, η αντιληπτικότητα της παλαιάς τάξης πραγμά­
τω ν αρνήθηκε να λάβει υπόψη της τη διαδικασία της ιστορικής
φθοράς, εφόσον αυτή υπενόμευε τα θεμέλια του δικού της ηγε­
μονικού ρόλου. Μέσα στην ευφορία της μεταπολίτευσης, αρ­
νήθηκε νευρωτικά να παραδεχθεί ότι βαθειές μεταλλαγές υλο­
ποιούνταν στους κόλπους της ελληνικής κοινωνίας. Ο κυρίαρ­
χος λόγος δεχόταν να θέσει την έννοια της κρίσης στο χό)ρο
των συνεπεκον της επτάχρονης δικτατορίας, αλλ’ απέρριπτε
κάθε ιδέα που έτεινε να συνδέσει την κρίση με τη νέα περίοδο
που μόλις άρχιζε. Ό τα ν αργότερα το συναίσθημα της φθοράς '
άρχιζε να επισκιάζει το συναίσθημα της ευφορίας, η φθορά δεν
αντιμετωπίστηκε σαν αναπόδραστη πραγματικότητα, αλλ' ως
επιλογή του πολιτικού αντιπάλου. Ό τα ν, όμως, τελικά η αντι­
παράθεση απεβη εις βάρος του μέχρι τότε επκρατουντος λο-
γου, το απιυθημένο συναίσθημα της φθοράς και της παρακμής
αναδυθηκε στην επιφάνεια με τη μορφή της νοσταλγίας ενός ε-
ξιδανικευμένου παρελθόντος και της καταστροφολογίας για το
επερχόμενο μέλλον. Κοινος παρονομαστής αυτών των δολιχο-
δρομήσεων ήταν και παραμένει η άρνηση του κυρίαρχου λόγου
ν' αντικρύσει στη ρίζα της τη σημερινή κοινωνική κρίση και α­
ποσύνθεση, εφ' οσον αυτό θα ισοδυναμουσε με αναγνώριση της
δικής του κοινωνικής αδυναμίας να παίξει τον ηγεμονικό ρολά
που μέχρι σήμερα έπαιζε.
Από την άλλη πλευρά, αναμφισβήτητα νέες κοινωνικές και
πολιτικές δυνάμεις ανέρχονται, νέες αντιλήψεις και αντιληπτι­
κότητες έρχονται ν’ αντιστρέψουν ό,τι εθεωρείτο σαν δεδομέ­
νο από τις παραδοσιακές προσεγγίσεις. Η τάση για μια ριζική
ανατοποθέτηση του ελληνικού αινίγματος οδηγεί έτσι σ ’ α­
προσδόκητες συναρτήσεις: η ενδυνάμωση του πολίτικου συ­
στήματος και των θεσμών δεν είναι αντί - ιστορική ουτοπία,
δεν είναι αυταπάτη που προβάλλει σε μιαν απρόσφορη ιστορι­
κή στιγμή, αλλ’ αποτελεί τη βάση για την ανασυγκρότηση του
κοινωνικού ιστού πάνω σε νέες μορφές κοινωνικής οργάνωσης
για το ξεπέρασμα της κρίσης. Ο εκδημοκρατισμός της ελληνι­
κής κοινωνίας, στο μέτρο που ήταν πραγματικός, φάνηκε οτι
ήταν τελικά ασυμβίβαστος με το παραδοσιακό σύστημα αξιών
και με την όλη προϋπάρχουσα κοινωνική δομή. Ό σ ο προχώ­
ρησε ο πολιτικός εκδημοκρατισμός μετά το '74, τόσο βάθυνε η
κοινωνική αποδιοργάνωση. Εύλογα θα μπορούσε κάποιος να
συμπεράνει ότι η ενδυνάμωση τω ν θεσμών και του πολιτικού
συστήματος στην Ελλάδα ήταν ένας παράγων που συνέβαλε α­
ποφασιστικά στην αποσύνθεση της παραδοσιακής μορφής τιον
κοινωνικών μας πραγμάτων: ήταν κάτι που, το παραδοσιακό
σύστημα, μην μπορώντας άλλο ν’ αποσοβεί, υποχρεώθηκε τε­
λικά να φέρει, ανοίγοντας όμως έτσι τη διαδικασία για την αυ­
τοκατάλυσή του.
Στην Ελλάδα, όπως και στην Ισπανία, ο αναπόφευκτος πο­
λιτικός εκδημοκρατισμός υπέσκαψε καίρια τα θεμέλια της πα­
λαιός τάξης πραγμάτων. Στην περίπτωση αυτή, η αναντιστοι-
χία ανάμεσα στο πολιτικό σύστημα και στην κοινωνική κρίση
δεν εκφράζει την καθυστέρηση του πρώτου να προσαρμοσθει
στα δεδομένα της δεύτερης, αλλ’ αντίθετα την προσωρινή αδυ­
ναμία του κοινωνικού χώρου να διαμορφώσει νέες κοινωνικές
σχέσεις που ν’ αντιστοιχούν στη θεσμική και πολιτική εξέλιξη
της χώρας. Ας μη λησμονούμε ότι η μεγάλη απουσία στη σημε­
ρινή ελληνική κοινωνία δεν είναι της πολιτικής έκφρασης, δεν
είναι του θεσμικού νομοθέτη, ούτε του θεσμικού πλαισίου, αλ­
λά κατά κύριο λόγο του κάθε μορφής κοινωνικού κινήματος. Η
πολιτική υπερκινητικότητα σήμερα δεν κατορθώνει να συγκα-
λύψει μια συγκλονιστική κοινωνική σιω πή: δραματικότερη κι
από την αποδιάρθρωση του κυρίαρχου λόγου φαίνεται ότι είναι
η απουσία της οποιοσδήποτε κριτικής σκέψης και η απελπι­
στική δυσ-φασία των κοινωνικών κινημάτων. Η ανεπάρκεια
του λόγου της εξουσίας και των πολιτικών κομμάτων σήμερα
δεν είναι αίτια, αλλά μικρή αντανάκλαση απο την γενικότερη
κοινωνική σιωπή και αμηχανία.
Ακριβώς, στο σημείο αυτό προβάλλει πολύτιμη η ανάλυση
του στοχαστή τω ν πολιτειακών μας πραγμάτων Δημήτρη Τσά-
τσου. Το ενδιαφέρον της ανάλυσης που μας προτείνει (βλ. το
βιβλίο του, «Η κρίση του πολιτικού λόγου», Θεμέλιο 1983) εί­
ναι πολλαπλό: επιστημονικό, επιστημολογικό, ιστορικό, πολι­ Θα μπορέσουμε αραγε ποτέ κατά τροπο άμεσο, γνήσιο και δη­
τικό και σαν προσωπική μαρτυρία από κάποιον που μετέχει ά­
μεσα στη διαμόρφωση τω ν κοινωνικών γεγονότων. Δεν ξεχνά­ μέσα στη διελκυστίνδα που αναπτύσσεται ανάμεσα στην κα­
με ότι ο Δ .Τ . ήταν απ’ τους λίγους που, κατα τη μεταπολίτευση ταστροφολογία και στη θριαμβολογία;
του '74, δεν εξαντλήθηκε στους πανηγυρισμούς και στη γενική
ευφορία, αλλά ζήτησε σαν Υφυπουργός Ανώτατης Παιδείας
και επέβαλε μέτρα πραγματικής κάθαρσης μοναδικά στην ελ­
ληνική ιστορία, μεταβάλλοντας ακόμη και το θεσμικό μας
πλαίσιο προς τον σκοπό τούτο.
Ενταγμένος στον προοδευτικό και δημοκρατικό χώρο, ο
Δ.Τ. απορρίπτει την ιδέα της «ουδέτερης» επιστήμης, όπως
και εκείνην του διαχωρισμού της επιστήμης από την πολιτική.
Ο ίδιος έχει αφιερώσει τη ζωή του στον αγώνα για ν’ αναδειξει
μιαν άλλη πολιτική, την πραγματική, τη μόνη ενδιαφέρουσα,
εκείνη που απορρέει από την ολοκλήρωση της επιστημονικής
ανάλυσης. Η πολιτική, διακηρύσσει ο Δ.Τ., δεν εκπορεύεται
από το χώρο της μεγάλης «κατηγορικής προσταγής», δεν είναι
ζήτημα ηθικών επιλογών, αλλ' αποτελεί μια φυσιολογική και
αναπόφευκτη διάσταση της πιο αυστηρής επιστημονικής ανά­
λυσης.
1Ιαράλληλα, ο ίδιος τονίζει κατά κορον οτι η πολιτική δεν α­ και παρελθούσης χρήσεως.
ποτελεί μια διακεκριμένη σφαίρα της ανθρώπινης δραστηριό­
τητας, αλλά συνιστά την άμεση φύση κάθε κοινωνικής παρου­
σίας. Μ’ άλλα λόγια, η πολιτική δεν διακρίνεται από την κοι­
νωνία, αλλ’ η κοινωνία αυτή καθεαυτή είναι από τη φύση της
πολιτική.
Με τον τρόπο αυτό, απομακρυνόμαστε από την ιδέα της πο­
λιτικής για τους ειδικούς ή για ορισμένες εξαιρετικές στιγμές
των ανθρώπων, για ν’ ανοιχθούμε στο ευρύ πεδίο που εννοιολο-
γικά ορίζεται από την «κοινωνικοποίηση της πολιτικής». Το
νέο αυτό πλαίσιο, που διαγράφει ο Δ.Τ. με τις αναλύσεις του,
έχει βέβαια κατά κύριο λόγο διαγνωστικό χαρακτήρα και όχι
απλώς δεοντολογικό. Αυτό σημαίνει, επιχειρώντας την αντί­
στροφη προσέγγιση, ότι οι μεταβολές στο πολιτικό σύστημα
και στον πολιτικό λόγο δεν είναι δυνατόν να θεωρούνται σαν
απλές ιδεολογικές διεργασίες, αλλ’ αποτελούν αναμφισβήτητα
υλικές όψεις της συνολικής διαδικασίας που συγκροτεί τις ευ­
ρύτερες κοινωνικές μεταλλαγές. Με την έννοια αυτή, δεν νοεί­
ται το φαινόμενο της αναντιστοιχίας ανάμεσα στην πολίτικη,
στους θεσμούς και στην κοινωνία. Η πολιτική μεταβολή συνι-
στά αυτή καθεαυτή ένα βασικό μέρος της γενικότερης κοινωνι­
κής μεταβολής, αποτελεί αυτή καθεαυτή το πριυτο βήμα για
την πραγματοποίηση της γενικότερης οικονομικής και κοινιο-
νικής μεταβολής.
Ανάτομος της ελληνικής πολιτειακής εξέλιξης και με σεβα­
στή γνώμη στον τομέα της συγκριτικής πολιτειολογίας, ο Δ.Τ.
εκφράζει αναπότρεπτα τη σαφή προτίμησή του προς την «λο-
γοκεντρική» προσέγγιση. Η μικροσκοπική ανατομία της δο­
μής του πολιτικού λόγου και της εξέλιξής του επιτρέπει ν’ ανι-
χνεύσουμε όχι μόνο τα στοιχεία του πολιτικού μας συστήμα­
τος, όχι μόνον τις μεταβολές στην πολιτειακή μας συγκρότη­
ση, αλλά και τη γενικότερη πορεία των κοινωνικών μας πραγ­
μάτων. Ανίχνευση της κοινωνίας μέσα από την ψηλάφηση του
λόγου και τω ν περιπετειών του.
Η αγωνία του Δ.Τ . αποκτά άμεσα επιστημονικό και πολιτι­
κό νόημα. Πρόκειται για τη γνήσια αγωνία του πνευματικού
ανθρώπου κατά τη μεταβατική ιστορική στιγμή στην οποία
βρίσκεται η κοινωνία μας σήμερα. Η αγωνία αυτή δεν περι­
στρέφεται φυσικά γύρω από το κοινότοπο ερώτημα «με ποιον
θα πάω»: αυτό για τον Δ.Τ. είναι ήδη ξεκαθαρισμένο και πάν­
τω ς όχι αντικείμενο αγωνίας. Η πραγματική αγωνία του επι­
στήμονα είναι ο ρολος της επιστήμης του κατά τη μεταβατική
περίοδο της κοινωνίας. Θα μπορέσουμε άραγε να μιλήσουμε
για τη βαθεια κρίση της κοινωνίας μας, κρίση της οποίας οι
κυβερνητικές μεταβολές δεν είναι παρά απλά επιφαινόμενα;
μιουργικό, ή είμαστε καταδικασμένοι να χάνουμε το θέμα μας
Πώς εξηγείται η σημερινή ουσιαστική σιωπή της ελληνικής
κοινωνίας των πολιτών πάνω στην ίδια της εξέλιξη και στην
κρίση της; Καλά το κράτος, τα κόμματα, οι πολιτικοί κατα­
φεύγουν σε λόγους παρελθούσης χρήσεως, όμως οι απλοί πολί­
τες, οι άνθρωποι της βάσης, οι οργανώσεις τους, οι πνευματι­
κοί άνθρωποι, τι συμβαίνει και έχουν όλοι βυθιστεί σε μια αμή­
χανη σιωμή; Θα έλεγε κανείς ότι η αποσύνθεση του κυρίαρχου
λόγου έχει συνεπιφέρει και εκείνην του κριτικού λόγου. Αναμ­
φίβολα, ο λόγος σήμερα στην Ελλάδα είναι τόσο ελεύθερος ό­
σο ποτέ άλλοτε. Κι όμως η έκφραση, λόγω εγγενών δυσχε-
ρειών, έχει σήμερα τόσες δυσκολίες για να ολοκληρωθεί, όσες
δεν είχε ποτέ άλλοτε. Εχουν κλονισθεί βαθειά στην εποχή μας
οι κώδικες αναφοράς, οι κώδικες έκφρασης και επικοινωνίας,
και έτσι ο λόγος φαντάζει απ’ όλες τις πλευρές σαν ανυπόφορα
ρηχός, ενοχλητικά απρόσφορος και μακρινός: λεκτικά περι­
τυλίγματα, χωρίς περιεχόμενό ή και με περιεχόμενο αμφίβολο
Η κοινωνία μας βρίσκεται σήμερα σε μια κατ’ εξοχήν μετα­
βατική ιστορική στιγμή: βγαίνει σιγά σιγά από το στάδιο των
συντεχνιακών ολοκληρωτισμών, προσπαθώντας να βαδίσει
στο δρομο του κοινωνικού εκδημοκρατισμού και τους εκσυγ-
ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ ΤΥΠΟΥ
επιλογή ειδήσεω ν, ά ρ θ ρ ω ν , σ χ ο λ ίω ν α π ’ τον
ελληνικό τύπο
• Οργανωμένη πληροφόρηση για ο- • Καθημερινή αποστολή του τύπου (ή
ποιοδήποτε θέμα σας ενδιαφέρει, ή εβδομαδιαία, κατά συμφωνία).
αφορά τη δική σας δραστηριότητα.
0 Οικονομική σχέση υπό μορφή συν­
• Συστηματική επιλογή από τον ελλη­
δρομής, κατώτερης απ' αυτήν που...
φαντάζεστε.
νικό ημερήσιο, περιοδικό και επαρ­
χιακό τύπο, στο εύρος που εσείς • Δυνατότητα χρήσης, του αρχείου
επιθυμείτε. μας
• Προσφορά της είδησης όπως ακρι­ • Συνδρομητές μας είναι εκατοντάδες
βώς δημοσιεύτηκε, υπό μορφή σελί­ επιστημονικοί, κοινωνικοί, πολιτιστι­
δας έτοιμης για αρχειοθέτηση. κοί, οικονομικοί και πολιτικοί φο­
ρείς, επιχειρήσεις. Δήμοι, Μητροπό-
• Εξασφαλισμένη πληρότητα, που στη­ λεις, βουλευτές, δημοσιογράφοι, συν­
ρίζεται στην οκτάχρονη πείρα του δικαλιστές, άνεργοι, ελεύθεροι επαγ-
γραφείου. γελματίες... απ' όλη Την Ελλάδα.
Κάποια από τα θέματά μας: Εκπαίδευση, Τοπική Αυτοδιοίκη­
ση, Υγεία, Βιομηχανία, Περιβάλλον, Αγροτικά, Μουσική, Τύ-
ποσ Νεολαία, Γυναίκα, Συνδικαλιστικά, Λογοτεχνικά, Θέατρο,
Δημοπρασίες...
Μερικοί από τους πελάτες μας: Τεχνικό Επιμελητήριο, ETHYL,
Κρατική Ορχήστρα, Ιατρικός Σύλλογος, Ομοσπονδία Γεωργι­
κών Συνεταιρισμών, Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων, Φιλοσοφική
Σχολή, Εργατικό Κέντρο, ΧΑΝΘ, ΕΛΜΕ, Περιοδικά «Οικολο­
γία», «Ντέφι», ΕΛ.Β1.Ζ., Πανελλήνια Πολιτιστική Κίνηση,
ΠΣΥΠ.ΟΤΕ, ΟΣΕ...
Γλυτώ νετε κόπο, έξοδ α και - β α σ ικ ά - χρόνο...
ΚΕΝΤΡΟ AnOAEATIQSHS ΤΥΠΟΥΒ
______________ ID, SYSTEM ^
V-Omupou 3. ΕΠΛ. 23.07. 09. 98SSaADVÎKn 5
43
χρονισμού. Ό μως προϋπόθεση για την επιτυχία αυτής της πο­
ρείας είναι ασφαλώς η κινητοποίηση της ίδιας της κοινωνίας
και των κινημάτων που προέρχονται από τους επι μέρους χώ­
ρους. Θα πρέπει, τονίζει στο σημείο αυτό ο Δ.Τ., η κυβέρνηση
να μετασχηματισθεί ταχύτατα και σε κΟινιυνική εξουσία. Θα
πρέπει δηλαδή οι κοινωνικοί χώροι να δώσουν τάχιστα μορφή
στις νέες κοινωνικές σχέσεις που, με τη σειρά τους, θ' αναδιορ­
γανώσουν το σύνολο του κοινωνικού ιστού. Αυτό σημαίνει ότι
οι μεταβολές που θεσμοθετούνται πολίτικα και νομοθετικά θα
λειτουργήσουν μ’ επιτυχία μόνον στο μέτρο που θα στηριχθούν
και θα εννοηματωθούν από τα αντίστοιχα κοινωνικά στριυμα-
τα.
Η αφύπνιση των κοινωνικών φορέων για την κοινωνική με­
ταβολή έρχεται έτσι με τη σειρά της να θέσει το πρόβλημα της
συνείδησης της κοινωνικής κρίσης, των διαδικασιών και των
προοπτικών της. Ο πνευματικός άνθρωπος είναι σε θέση να
γνωρίζει πόσο σημαντική και απαραίτητη είναι η συνείδηση
και η συνειδητή διεργασία απ’ τους κοινωνικούς φορείς σε μια
ιστορική διαδικασία που θα είχε σαν στόχο της τη δημιουργία
ενός νέου ηγεμονικού συγκροτήματος. Και δεν υπάρχει αμφι­
βολία ότι για τη διαμόρφωση αυτής της ιστορικής συνείδησης,
ο λόγος παραμένει πάντοτε ο βασικός άξονας.
Η επιστημονική συνέπεια και η οξυδέρκεια της παρατήρη­
σης οδηγούν τον Δ.Τ. σε μια σειρά από ρηξικέλευθες διαπι­
στώσεις. Χαρακτηριστικά μπορούμε ν’ αναφέρουμε ότι στην
τρέχουσα ιστορική στιγμή, ο Δ.Τ. βρίσκει την σημερινή κοινω­
νική σιωπή προτιμότερη από την παλαιότερη κυριαρχία του
λόγου: ο παλαιός λόγος ήταν φλυαρία ανούσια που χρησίμευε
μόνον στο να συσκοτίζει τα πράγματα, ενώ η σημερινή σιωπή
είναι ουσιαστική, εφόσον εκφράζει μια πραγματική αδυναμία
του λόγου. Η σιωπή εάν όχι τίποτε άλλο, θέτει το πρόβλημα
της νέας άρθρωσης του λόγου, ενώ ο παλαιός λόγος απέφευγε
και ν’ αντικρύσει αυτό το πρόβλημα. Η σημερινή σιωπή, επιλέ­
γει ο Δ.Τ., οριοθετεί μια δυνατότητα, που βρίσκεται εδω μπρο­
στά μας, για μια νέα άρθρωση του λόγου.
Συνεπής με την αμείλικτη αυτή συλλογιστική, ο Δ. Γ. φθάνει
στο συμπέρασμα ότι εάν η ελληνική κοινωνία διατηρεί μιαν ελ­
πίδα για το μέλλον αυτή είναι ασφαλώς εκείνη που προκύπτει
από τη χρησιμοποίηση της γλώσσας της ωμής αλήθειας. Μό­
νον η γλώσσα των πραγμάτων, δηλαδή εκείνη που από τη φύση
της δεν γνωρίζει σκοπιμότητες, έχει σήμερα ελπίδες να εκφρά-
σει κάτι το αυθεντικό, και αυτό θα ήταν η αναγκαία βάση για
τη διαμόρφωση μιας νέας τάξης πραγμάτων. Μόνον η συνειδη-
τοποίηση των πραγματικοί προβλημάτιον θα επιτρέψει ν αρ­
θρωθεί ο νέος πολιτικός και κοινωνικός λόγος, δηλαδή ο λο-
γος της νέας κοινωνίας.
Γλωσσά της ωμής αλήθειας σημαίνει πάνω απ' όλα την απε­
λευθέρωση του λόγου απο τις ενοχες και τις νευριάσεις που εί­
χαν προσδιορίσει τα χαρακτηριστικό του παλαιού κυρίαρχου
λόγου και των παραλλαγών του. Το όραμα του Δ.Τ. φθάνει και
μέχρι τις μορφές της άμεσης δημοκρατίας και της λαϊκής συμ­
μετοχής που είναι σε θέση να στηρίζουν και να εννοηματόινουν
την προοπτική σύμφωνα με την οποία η κοινωνία αναλαμβανει
η ίδια τη διευθέτηση των προβλημάτων της. Αμεση γλώσσα,
άμεση δημοκρατία, άμεση συμμέτοχη, αποτελούν το τρίπτυχο
για τη στήριξη και εμβάθυνση της κοινωνικής μεταβολής.
Η πολιτική αλλαγή έχει ήδη πραγματοποιηθεί στη χοιρα
μας, δέχεται ο Δ.Τ., όμως για να σταθεροποιηθεί χρειάζεται να
μετεξελιχθεί και σε κοινωνική, πράγμα που θα γίνει δυνατόν
μόνο στο μέτρο που κινητοποιηθούν οι κοινωνικές δυνάμεις,
στο μέτρο που οι δυνάμεις αυτές στηρίξουν και εννοηματώ-
σουν τις πραγματοποιούμενες θεσμικές μεταβολές. Μονος
τρόπος για να επιτύχει αυτή η κινητοποίηση είναι η προσφυγή
στην απλή γλώσσα της ειλικρίνειας και της αλήθειας: στη
γλώσσα που μιλιέται απ’ το λαό και που μιλάει στο λαο.
44
Η επιστημονική ευαισθησία και η βαθύτητα των παρατηρή­
σεων οδηγούν σε μιαν ακαταμάχητη ακρίβεια συλλογιστικής.
Η παρακμή του πολιτικού και κοινωνικού λογου συνιστα ένα
ευρύτερο κοινωνικό φαινόμενο που φυσικά δεν μπορεί να κα- /
ταννοηθεί με την αναφορά στις απλές γλωσσολογικές ή πολιτι- |
κές εξελίξεις. Η απώτερη, και συνεπώς βασική, αίτια της πα- )
ρακμής του πολιτικού λόγου και του λόγου γενικότερα τοποθε­
τείται κατ’ ανάγκην στην παρατεινόμενη κρίση ηγεμονίας που
εκδηλώνεται στην ελληνική κοινωνία κατά την τελευταία δε­
καετία. Το μέλλον του λόγου στη χώρα μας καθορίζεται έτσι, -,
σε τελευταία ανάλυση, από τη διαμόρφωση ευρυτερων κοινιο
νικών συγκροτημάτων και όχι από τις απλές θεσμικές, νομο­
θετικές ή πολιτικές μεταβολές.
Αλλωστε, ποιος μπορεί σήμερα να δεχθεί στα σοβαρά την
ειδυλλιακή υπόθεση ότι η νέα τάξη πραγμάτων ωριμάζει μέσα
στα πλαίσια της παλαιάς, την οποία υποτίθεται ότι έρχεται ν’
αντικαταστήσει όταν η ωρίμανσή της ολοκληρωθεί;
Η ιστορική εμπειρία, για όποιον δεν ικανοποιούν τα προκα-
τασκευασμένα απλουστευτικά σχήματα, δείχνει ότι σε κάθε
περίπτωση, το τέλος ενός κόσμου, μιας τάξης πραγμάτων ε­
πέρχεται όχι επειδή έχει ήδη διαμορφωθεί στους κόλπους της
μια νέα τάξη, αλλ’ επειδή η παλαιά έχει φθάσει σ ’ ένα αδιέξο- 1
δο. Το αδιέξοδο αυτό ορίζεται όχι τόσο από την εμφάνιση νέων
προϋποθέσεων, όσο κυρίως από τη φθορά ή την αλλοίωση των
παλαιών. Κ ατ’ αρχήν διαπιστώνεται το αδιέξοδο, έπειτα ανοί­
γει μια ακαθόριστης χρονικής διάρκειας μεταβατική περίοδος
κατά την οποία συνυπάρχουν ανταγωνιζόμενες εναλλακτικές
λύσεις και μόνον στο τέλος αυτής της διαδικασίας επιβάλλεται
μια από τις κυοφορούμενες λύσεις και δημιουργεί τη νέα τάξη
πραγμάτων, τους νέους κώδικες αξιών, τους νέους ορισμούς
της καθαρότητας. Πως είναι δυνατόν να διαμορφωθεί μια νέα
ποιότητα του λόγου, όταν δεν έχουν ακόμη σταθεροποιηθεί οι
νέες κοινωνικές προϋποθέσεις στις οποίες θ’ αντιστοιχεί; Βέ­
βαια, και ο λόγος συνιστά και αυτός μια από τις ζητούμενες
νέες προϋποθέσεις, όμως πως είναι δυνατόν να περάσουμε από
την παλαιά ποιότητα σε μια νέα, εάν δεν ολοκληρωθεί ο κλονι­
σμός της παλαιάς;
Ο λόγος σήμερα δεν πάσχει από τον περιορισμό του λεξιλο­
γίου, αλλ’ από τη μαζική εισβολή νέων λέξεων και εκφράσεων
από κάθε πιθανή και απίθανη προέλευση. Ο λόγος σήμερα δεν
πάσχει από λεκτική ή εκφραστική συρρίκνωση, αλλ’ από αιφ­
νίδιο εμπλουτισμό με νέες αφάνταστες μέχρι τώρα δυνατότη­
τες. Ο εμπλουτισμός αυτός είναι τόσο ξαφνικός, τόσο ετερό­
κλιτος, τόσο αυθόρμητος και ανεξέλεγκτος που έχει προκαλέ-
σει μια βαθειά κρίση εμπιστοσύνης απέναντι στις δυνατότητες
του λόγου εν γένει. Αδυνατεί σήμερα όχι το λεκτικό ή το εκ­
φραστικό μέρος, αλλά το πνεύμα του λόγον. Τι άλλο χρειαζό­
μαστε για να ορίσουμε την έννοια της μεταβατικής περιόδου
στην τάξη του λόγου, της γλώσσας και της έκφρασης; Και βέ­
βαια το προϊόν αυτής της μετάβασης θα σταθεροποιηθεί σε
συνδυασμό με τις γενικότερες κοινωνικές εξελίξεις και όχι α­
πλά και μόνον από τις κυβερνητικές ρυθμίσεις.
Ο Δ.Τ. μας εισάγει σ ’ αυτό τον προβληματισμό, που ορίζεται
από την κοινωνικοποίηση της επιστήμης. Παραμένοντας ο ί­
διος σταθερά στο χώρο της επιστήμης, φωτίζει τον τρόπο με
τον οποίο εκφράζονται στο επιστημονικό πεδίο τα κοινωνικά
και πολιτικά φαινόμενα.
Η παρέμβαση του Δ.Τ. είναι μοναδική, τόσο για το νηφάλιο
πάθος με το οποίο επιμένει να θέτει την ανάγκη της κοινωνικής
αυτογνωσίας μας, όσο και για την παραδειγματική επιστημο­
λογική του τοποθέτηση. Η αυστηρή επιστήμη, τονίζει ακούρα­
στα ο Δ.Τ., νοείται μόνον σαν αγώνας για την ανάδειξη της α­
λήθειας, πράγμα που εξυπακούει το άσβεστο πάθος για την α­
ναζήτηση της διαρκώς νέας κοινωνικής ποιότητας.
LJ
I
Ορισμένα γεγονότα που γίνονται τελευταία στα σχολεία και στα οποία
δεν έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία από τον Τύπο, είναι χαρακτηριστικά
για την κυβερνητική πολιτική, που εφαρμόσθηκε μέχρι σήμερα και α­
ποτελούν ενδείξεις για απόψεις και καταστάσεις που διαμορφώνονται
στους μαθητικούς χώρους. Αναφερόμαστε κ α τ ’ αρχήν στις αποβολές
μαθητών σε ορισμένα σχολεία με αιτιολογικό τη διακίνηση και ανά­
γνωση πολιτικών εντύπων. Το Υπουργείο Παιδείας μέχρι τώρα ουσια­ — σχεδόν αποσυνδεμένης— μου πεις όνο λόγια /να
στικά και πρακτικά στηρίζει την απαγόρευση των πολιτικών εντύπων λεπτομέρειας. Μόνιμα ταξιδέψουν στη σιωπή».
αναγνωρίσιμα τα λυρικά
στα σχολεία. Δημιουργείται έτσι, μια απαράδεκτη κατάσταση, όπου • Ευτυχώς που
λουλούδια της, μέσα σ ’ ένα
ενώ οι νέοι των 18 ετών θεωρούνται ώριμοι να ψηφίζουν και να εκλέ­ παραμένει σταθερός ο ουρανός
τοπίο μη αναγνωρίσιμο. Το
γουν εκπροσώπους στις Μαθητικές κοινότητες, να κρίνονται ανώρι­ και το σύμπαν, που από κάτω
τοπίο του «n o man's land» ή το
μοι να διαβάζουν ή να έχουν μαζί τους πολιτικά έντυπα. Δεν αναφερό­ του ανθούν — μαζί με τα
εσωτερικό «μ υ σ τικ ό » τοπίο. Το
παράσιτα— και κάποιες
μαστε εδώ μόνο στην τυπική απαγόρευση της διακίνησης πολιτικών ξεπέρασμα των πραγμάτων.
ευοίωνες, συμπαθητικές
εντύπων, αλλά στην αντίληψη που υποκρύπτεται πίσω α π ’ αυτή την • Α λλά αν βρέχει, προσπάθειες, όπως αυτή της .
πρακτική. ή έστω αλλάξω γνώμη, Φιλοσοφικής Κρήτης, που οι
Ένα άλλο γεγονός που έχει να κάνει και με την πολιτική της κυβέρ­ θα μαζέψω τα διάφορα φοιτητές μας έστειλαν το Ιο
νησης, αλλά κυρίως με την κατάσταση στο μαθητικό χώρο είναι η κα­ περιοδικά που κυκλοφορούν τεύχος του περιοδικού τους_
τάληψη του 3ου ΚΕΤΕ στην Γκράβα. Η κινητοποίηση αυτή των μαθη­ — σχεδόν περπατούν— μόνα «ατραπός». Κεφάτο, νεανικό
τών, είναι αποτέλεσμα μιας διαδικασίας, που συντελέσθηκε τον τε­ τους. Ο κόσμος του περιοδικού αλλά και με «άποψ η». · Έτσι
λευταίο καιρό σε χώρους της Μ έσης Παιδείας. Υπάρχουν δηλαδή και Τύπου έχει μια ζωντάνια και μια η περιφέρεια κρατά καλά τον
ποικιλία αξιομνημόνευτη στον ήχο και ξαναζωντανεύει μια
εκφράζονται αντιθέσεις στο συγκεκριμένο χώρο και διαμορφώνονται
τόπο μας. Υπάρχουν ήδη διάθεση για συσπείρωση -
πρακτικές — οι οποίες ανεξάρτητα από το περιεχόμενο των όποιων
ευρετηριασμένα όλα τα παρέα, που βλέπουμε να χάνετε
αιτημάτων— έχουν να κάνουν με την πολιτική που εφαρμόζεται και με πια οριστικά στην πόλη · Η
προεπαναστατικά νεοελληνικά
τους προσανατολισμούς που επιδιώκει να δώσει η κυβέρνηση γενικό­ έντυπα, όλα δουλειά Συντονιστική Επιτροπή
τερα στην εκπαίδευση. φροντισμένη από το Κέντρο Προστασίας Περιβάλλοντος
Α π ’ αυτή την άποψη η κατάληψη στην Γκράβα είναι χαρακτηριστι­ Νεοελληνικών κυκλοφόρησε μια έκδοση με
κή και για έναν επιπλέον λόγο. Δοκιμάζεται τόσο η πολιτική που ακο­ Σπουδών. · Α λλά κάθε μέρα τίτλο «Μ έρες περιβάλλοντος
λουθήθηκε μέχρι τώρα, ιδιαίτερα στην Τεχνική Εκπαίδευση, αλλά και φτάνει κι ένα καινούριο. Κρατώ στη Ζάκυνθο».
Με πολύ φροντίδα, με
κρίνεται το κατά πόσο το Υπουργείο Παιδείας έχει τη θέληση ή μπορεί
σοβαρότητα και έγνοια. Στον
να προχωρήσει σε ένα διάλογο και με τους μαθητές και για την πολιτι­
τόμο περιλαμβάνονται
κή που ακολουθεί και για τα αιτήματα που αυτοί προβάλλουν. εισηγήσεις και άλλες
V ' ΔΙΜΗΝΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
ανακοινώσεις από δύο
Σημ ειω μ α τά ριο ειδήσεω ν m εκδηλώσεις που
πραγματοποιήθηκαν στην
Και ενώ κρατώ συστηματικά τις να τους βοηθήσουμε. Τα βιβλία Ζάκυνθο το 1984. Το
σημειώσεις μου, την τελευταία δεν. έχουν κανένα νόημα, όταν περιβάλλον — τα προβλήματά
στιγμή χάνω το μπλοκ μου. πια στολίζουν μόνο τα ράφια του— μας απασχολούν όλο και
Έτσι, παραλείπεται η στήλη. μας, ενώ είναι χρήσιμα σε περισσότερο · Κι
Και μόλις το βρίσκω, κάποιο άλλους. · Χρήσιμα, χρήσιμα, ανακαλύπτουμε και σ ’ αυτή την
θέμα πιο επείγον έρχεται και βαρέθηκα. Είναι καρναβάλι και περίπτωση, αυτό ακριβώς που
παίρνει τη σειρά μου. Οι φέτος δε θα μασκαρευτώ. Λέω χάνουμε · Τη χάρη του χορού,
ειδήσεις όμως δεν περιμένουν. να περάσω το τελευταίο την ξεμάθαμε κι αυτή · Δε θα
Χάνονται. · Κάποιες μόνιμες, Σαββατοκύριακο τριγυρίζοντας προλάβουμε κι αυτές τις
όμως, ανάγκες παραμένουν. Τα σε γκαλερί, όπου οι εκθέσεις Αποκριές να χορέψουμε χορούς
παιδιά από το γυμνάσιο στα — πυκνές εισβολές— απ’ τη Λατινική Αμερική, αλλά
Φιλία, στη Λ έσβο, στήνουν μια συνεχίζονται · Αξίζει, όμως, αν αρχίσουμε τώρα, κάτι
δανειστική βιβλιοθήκη. Μ ας να πάμε ως την έκθεση Χρόνη καλύτερο μπορεί να συμβεί του
γράφουν και μας ζητούν να τους Μπότσογλου: μια ενότητα 25 χρόνου. Στο AI Andar, λειτουργεί
στείλουμε ορισμένα βιβλία. Και έργων όπου οι άνθρωποι είναι μικρό εργαστήρι μουσικής και
εμείς θα το κάνουμε. Α ς «ντυμένοι τη γύμνια τους». Η στα χέρια μου τα «δρώ μενα», χορού απ’ τη Λατινική Αμερική.
στείλουν, όμως, και οι ζωγραφική του σώ ματος και όχι το δίμηνο θεατρικό περιοδικό, Ο Μιγκέλ Νεγκρίνι διδάσκει
αναγνώστες μας, αφού ψάξουν το «γυμνό», είναι που που κυκλοφορεί ήδη το διπλό απίθανους χορούς. Από τους
στη βιβλιοθήκη τους και απασχολεί τον ζωγράφο. Το τεύχος 3-4. Έ να εξαιρετικά γνωστούς τάγκο, ρούμπα και
ξεχωρίσουν μερικά καλά σώμα όπως καταγράφει το φροντισμένο έντυπο, σχεδόν τσα τσα, ως κάτι εξωτικούς
νεανικά βιβλία στη διεύθυνση: βίωμά του, θεματικά αλλά βιβλίο, που καλύπτει με όπως τσακαρέρα, κουέκα,
Γυμνάσιο Φιλίας — Φιλία κυρίως υπαρξιακά. Ο Χρόνης επάρκεια το μεγάλο κενό της τσαμάμε και άλλα γοητευτικά
Λέσβου 8113 · Ψάχνοντας, Μπότσογλου παρουσιάζει τη θεατρικής πληροφόρησης. Με ονόματα και βέβαια ρυθμούς!
ψάχνοντας, βρίσκει κανείς δουλειά του στην Γκαλερί 3, αφιέρωμα στη Μαριονέτα και Το AI Andar— ευρηματικό όπως
πολλά βιβλία στα ράφια, που Φωκυλίδου 3 και στην αίθουσα στον Βυσσινόκηπο του Τσέχωφ. πάντα— διαθέτει ακόμη και
— χωρίς να έχουν χάσει την Τέχνης Γλύκωνος 5 · Η Με σχόλια, απόψεις, μελέτες, διδασκαλία χορών
αξία τους— είναι συχνά, έξω έκθεση της Η ρώς Κανάκη συνεντεύξεις, έρευνες · αφρικάνικων, Καραϊβικής και
από τα σημερινά μας άρχισε μόλις στην γκαλερί «Νύχτα. Και θέλω να σου πω πολύ κέφι. Με ένα τηλεφώνημα
ενδιαφέροντα. Α ς ξεχωρίσουμε « Ώ ρ α » , Ξενοφώντος 7. Μια όνο λόγια /να τα πάρει και να στο 6462786 (5-9 μμ.) θα σας
μερικά κι ας τα στείλουμε στο δουλειά που ξαφνιάζει με τη στα κομίσει η γαλήνη της», πουν τις λεπτομέρειες για την
«Μ ορφωτικό Σύλλογο χρωματική της δύναμη και την γράφει ο ποιητής Γκόργος εγγραφή · Καλό χορό, και
Αναλήψεως Λ αγκ αδά». «α π ό σ υ ρ σ η » από το Παπαλεονάρδος και παρακατω ευχές για τις αποκριές του 1986!
Φτιάχνουν κι αυτοί τη αντικείμενο. Εδώ, κυριαρχεί η η φωνή του κάνει αντήχηση την — Εμείς πάντα στην
βιβλιοθήκη τους και μπορούμε ένταση της απομονωμένης.. απόκριση: «Νύχτα, και θέλω να πρωτοπορία!

45
 Ό σ α οι Ν ό μ ο ι κελεύουν
ΣΤΙΣ 23.1.1985 συνήλθε σε κοινή συνεδρίαση η Γενική Συνέλευ­
ση του Φιλοσοφικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων1
και το σώμα των εκλεκτόρων: το πρώτο θέμα της ημερήσιας δια-
τάξεως αφορούσε στην πλήρωση μιας θέσης επίκουρου καθηγη­
τή του Τομέα Ψυχοπαιδαγωγικής με ιδιαίτερο γνωστικό αντικεί­
μενο την «Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία και την Κοινωνιολογία
των ομάδων». Το εκλογικό σώμα απαρτίθηκε από τριανταδύο
(32) εκλέκτορες. Μοναδικός υποψήφιος στην υπό πλήρωση θέση
ήταν ο κ. Παύλος Κυριακίδης, λέκτορας του Τομέα Ψυχοπαιδα­
γωγικής του ίδιου τμήματος. Η εισηγητική έκθεση (20.11.1984),
που υπογράφεται από τους Μαρία Ηλιού, Κωνσταντίνο Τσουκα­
λά και Κλήμη Ναυρίδη, υπήρξε ομόρφωνα απορριπτική, γιατί τα
έργα του υποψηφίου «δεν είναι ούτε πρωτότυπα ούτε επιστημο-
του Παναγιώτη Νούτσου
νικά». Στην εκτενή συζήτηση, που κράτησε ως τα μεσάνυχτα, τό­
σο οι παρόντες εισηγητές όσο και οι συγγενέστεροι προς το θέ­
μα εκλέκτορες, έδειξαν, νομίζω, με ενάργεια και πληρότητα την
επιστημονική ανεπάρκεια του υποψηφίου. Ωστόσο όσοι τον υ­
περψήφισαν είχαν τα επιχειρήματά τους τα οποία καταχωρίσθη-
καν στα πρακτικά (θα εκδοθούν σε «ιδιαίτερο τόμο»2, όπως.ορί­
ζει ο νόμος).
Ο υποφαινόμενος ασχολήθηκε κυρίως με το βιβλίο του κ. Π.
Κυριακίδη: Κοινωνιολογία (Ιωάννινα21983) στο οποίο μπορεί κα­
νείς να επισημάνει τα ακόλουθα:

α) «Ετεροχρονισμούς»
«Πολλά δυνατά πνεύματα ήδη
τον 17ο αιώνα διέκριναν σοβαρές
πτυχές και προβλήματα της κοινω­
νίας. Σαν τέτοιους μπορεί κανείς
να αναφέρει τον Th. Hobbes με το
έργο του «Λεβιάθαν» που εκδόθηκε
το 1651, τον J. Locke με το έργο του
«Δύο πραγματείες περί της κυβερ-
νήσεως» (έκδοση 1690) και J. -J.
Rousseau με το έργο του «Το κοι­
νωνικό συμβόλαιο» (έκδοση 1762)
(σ. 28)· «Ό μως η επιστημονική σκέ­
ψη στην Κοινωνιολογία αρχίζει με
τους εγκυκλοπαιδιστές στη Γαλλία
(Diderot, Lagranqe, Turgot) και τους
θετικιστές στην Αγγλία (Hartley,
Hume, J. S. Mill (1806-1873!)) που
εργάσθηκαν με πολύ ζήλο τον 18ο
αιώνα» (σ. 28/29). Οι Hobbes, Locke,
Rousseau... Η Γαλλική Επανάστα­
ση όμως, ο Ναπολέων και η Αναγέν­
νηση απέδειξαν ότι οι απόψεις τους
όχι μόνο δεν ήταν ορθές» (σ. 31)·
«Τσ τέλη του 18ου αιώνα... Το πει-
ραμα, η παρατήρηση και η στατιστι­
κή που κάνουν αυτή την περίοδο
την εμφάνισή τους» (σ. 31/32). «Στο
έργο του του 1884 περί του πνεύμα­
τος του θετικισμού» που δημοσίευ­
σε ο A. Comte (1798-1857) (σ. 33)
«Στην Κοινωνιολογία κατά τον 19ο
αι. ο Spencer αντιπροσωπεύει την
Αγγλία όπως και ο A. Compte και ο
Durkheim την Γαλλία και ο Μ. W e­
ber την Γερμανία» (σ. 46). «Για να
κατανοήσουμε το έργο του Spencer
πρέπει να δούμε... τις διαφορές
που οφείλονται στις νέες θεωρίες
που εμφανίσθηκαν (Darwin - Lalan­
de) (σ. 46-47)».
β) Αντιφάσεις
«Για να κατανοήσουμε τη διάρ­
θρωση των κοινωνικών συστημά­
των σε σχέση με τη βελτίωση ή με­
ταρρύθμισή τους» (σ. 19) και «... να
εφαρμοσθούν στην πράξη διάφο­
ρες θεωρίες για καλυτέρευση, με­
ταρρυθμίσεις ή επαναστάσεις (σ.
20)· «Θα μπορούσε κανείς να χωρί­
σει την Κοινωνιολογία σε δύο μεγά­
λους κλάδους... τη θεωρητική Κοι-
νωνιολογία και την εμπειρική ή
πρακτική» (σ. 21/22) και «οι κλάδοι
της Κοινωνιολογίας είναι πολλοί»
(σ. 172)· η «θεωρητική κοινωνιολο-
γία που αναλύει τα κοινωνικά φαι­
νόμενα με την παρατήρηση» (σ. 21)
και «η Κοινωνιολογία δεν ανήκει
στις θεωρητικές, αλλά στις θετικές
επιστήμες» (σ. 22)· «ο Πλάτων (... )
στο κατώτερο στρώμα οι γεωργοί
και χειρώνακτες γενικά, στο ανώτε­
ρο στρώμα οι πολεμιστές ή οι φύ­
λακες κάι στο τελευταίο υψηλότε­
ρο στρώμα οι πολεμιστές ή οι φιλό­
! σοφοι» (σ. 26) και α) τους Φιλόσο­
φους, Βασιλείς, σοφούς, ιερείς,
β) τους φρουρούς, πολεμιστές και
γ) τους εργάτες και χειρώνακτες
(σ. 102).
«Η πραγματική όμως αρχή της
Κοινωνιολογίας τοποθετείται στον
19ο αιώνα» (σ. 28) και «όμως η επι­
στημονική σκέψη στην κοινωνιολο-
γία αρχίζει με τους εγκυκλοπαιδι­
στές.... που εργάσθηκαν με πολύ
I
| ζήλο τον 18ο αιώνα» (σ. 28/29). «Η
! οικογένεια γίνεται ο πρώτος εκπρό-
I
| σωπος της ευρύτερης κοινωνίας
και των αξιών που επικρατούν σ’
αυτή» (σ. 75) και «η οικογένεια (... )
αυτά που προσφέρει εξαρτώνται ά­
μεσα από αυτά που παραδέχεται η
κοινωνική τάξη στην οποία ανήκει»
(σ. 75).
γ) Φιλοξενία ξένης
πνευματικής περιουσίας
«Πολλά δυνατα πνεύματα ηδη
τον 17ο αιώνα διέκριναν σοβαρές
πτυχές και προβλήματα της κοινω­
νίας. Σαν τέτοιους μπορεί κανείς να
αναφέρει τον Th. Hobbes με το έρ­
γο του «Λεβάθιαν» που εκδόθηκε
το 1651, τον J. Locke με το έργο του
«Δύο πραγματείες περί της κυβερ-
νήσεως» (έκδοση 1960) και τον J. -J.
Rousseau με το έργο του «Το κοι­
νωνικό συμβόλαιο» (έκδοση 1762)
(σ.28) = «Οι πολιτικοί φιλόσοφοι
του 17ου αιώνα - ιδιαίτερα ο Th.
Hobbes (που ο «Λεβιάθαν» του εκ­
δόθηκε στα 1651) και ο J. Locke
(«Δύο πραγματείες για τη Διακυ­
βέρνηση» 1690) κι αργότερα ο J. -J.
Rousseau (Κοινωνικό συμβόλαιο,
Iι .1762)» (σ. 30 του βιβλίου της I.
Seger\ Εισαγωγή στην Κοινωνιο-
λογία, μετφ. Τζ. Μαστοράκη, Αθήνα
I| 1977)· «Οι Hobbes. Locke. Rousse­
au ασχολήθηκαν σοβαρά με το θέ­
μα της αρχής της κοινωνίας, της α­
νάπτυξής της και την αναζήτηση
του καλύτερου συστήματος διακυ­
βέρνησής της. Η Γαλλική επανά­
σταση όμως, ο Ναπολέων και η Α­
ναγέννηση απέδειξαν ότι οι από­
ψεις τους όχι μόνο δεν ήταν
ορθές...» (σ. 31) = οι Hobbes, Loc­
ke, Rousseau «είχαν θέσει ερωτή­
ματα σχετικά με την προέλευση,
την εξέλιξη και την καλύτερη μορ­
φή της κοινωνικής τάξης πραγμά­
των. Όμως η Γαλλική Επανάσταση,
ο Ναπολέων και η Παλινόρθωση έ­
δειξαν πως οι απαντήσεις τους ή­
ταν λαθεμένες...» (Seger, ο.π. σ. 30)·
«Ό ταν ο A. Comte επιχείρησε να
θεμελιώσει την Κοινωνιολογία σαν
θετική επιστήμη, ενεργούσε σαν
κληρονόμος και εκτελεστής αυτής
της γαλλικής παράδοσης, που χά­
νεται στα βάθη του 18ου αιώνα» (σ.
33) = «Ό ταν ο A. Comte επιχείρησε
να θεμελιώσει την Κοινωνιολογία
σαν θετική επιστήμη, ενεργούσε
σαν κληρονόμος και εκτελεστής
αυτής της γαλλικής παράδοσης
που ανατρέχει και χάνεται στα βά­
θη του 18ου αιώνα» (Η. Freyer, Εισα­
γωγή στην Κοινωνιολογία, μεταφ.
Α. Κανελλόπουλου - Δ. Τσάκωνα, Α­
θήνα χ.χ., σ. 81). «Ιδιαίτερα κέντρι­
σαν το ενδιαφέρον ( του Comte ) οι
καταστροφές που ακολούθησαν τη
Γαλλική Επανάσταση. Οι αταξίες
που προκλήθηκαν στις κοινωνικές
ομάδες, ανάμεσα στην οικογένεια
και στο κράτος του προκάλεσαν ζω­
ηρή εντύπωση.
Η βελτίωση της κοινωνίας έγινε
βασικός σκοπός της ζωής του» (σ.
33)= «... τα καταστρεπτικά αποτε­
λέσματα της Γαλλικής Επανάστα­
σης και ιδιαίτερα η αταξία που προ-
κάλεσε η βίαιη καταστροφή ενδιά­
μεσων κοινωνικών ομάδων, μεταξύ
οικογένειας και κράτους, του προ­
κάλεσαν ζωηρή εντύπωση. Η βελ­
τίωση της κοινωνίας έγινε έτσι από
νωρίς η βασική φροντίδα του Κοντ
και ο σκοπός της ζωής του» (N. S.
Timasheff, Ιστορία κοινωνιολογι­
κών θεωριών, μετφ. Δ.Γ. Τσαούση,
Αθήνα 1980, σ. 36)· «Μας ενδιαφέ­
ρει να δούμε τον Μαρξ μόνο σαν
Κοινωνιολόγο παραβλέποντας τις
άλλες πλευρές του ως θεωρητικού
φιλοσόφου, ως ηθικολόγου, ως
προφήτη της επανάστασης, ως υ­
ποκινητή και ιδεαλιστή» (σ. 39) =
«να δούμε με συντομία τον κοινω­
νιολόγο Κ. Marx ξεχωριστά από το
φιλόσοφο, το μεγάλο ηθικολόγο,
τον προφήτη της επανάστασης και
τον προπαγανδιστή του σοσιαλι­
σμού (Seger, ο.π., σ. 52)· «Η Γερμα­
νική Κοινωνιολογία αρχίζει να σχη­
ματίζεται, να σχεδιάζεται και να κυ­
οφορείται μέσα στη Φιλοσοφία του
Δικαίου του Hegel. Γίνεται όμως
πραγματικότητα με τη διάσπαση
του χεγκελιανού συστήματος. Η
γερμανική Κοινωνιολογία είναι
προϊόν της εξέλιξης της χεγκελια-
νής Φιλοσοφίας, αλλά διαλεκτικό
προϊόν της εξέλιξης της φιλοσο­
φίας αυτής» (Freyer, ο.π., σ. 106).
«Με τον τρόπο αυτό η χεγκελιανή
«εξέλιξη» υποκαθίσταται από την
μαρξιστική «διαλεκτική» που ορίζε­
ται σαν θετική ανάλυση των αμοι­
βαίων ενεργειών» (σ. 40) = «Υποκα-
θιστά... η μαρξιστική διαλεκτική, η
θετική ανάλυσις των ενεστωσών
δυνάμεων και κυρίως των αμοι­
βαίων ενεργειών» (G. Bouthoul, Ι­
στορία της Κοινωνιολογίας, μετα-
φρ. Η.Γ. Παπαγεωργίου, Αθήναι
1965, σ. 52). «Μετά από όλα αυτά δε
μένει παρά να δεχτούμε ότι ανε­
ξάρτητα από το αν οι προφητείες
του Κ. Marx ήταν ορθές ή εσφαλμέ­
νες, στην εποχή τους είχαν μια τε­
ράστια επίδραση στην πνευματική
ζωή και όχι μόνο αυτό αλλά είχαν
και πρακτική επίδραση της οποίας
τα αποτελέσματα μπορούμε να με­
λετούμε σήμερα» (σ. 45) = άσχετο
αν οι προβλέψεις του Κ. Marx ήταν
λαθεμένες ή μπορούν ν’ αποδει­
χτούν σωστές στο μέλλον — στην ε­
ποχή τους άσκησαν τρομαχτική ε­
πίδραση πάνω στην πνευματική
ζωή. Είχαν ακόμα πρακτικά αποτε­
λέσματα που τις συνέπειές τους
μπορούμε να μελετήσουμε σήμε­
ρα» ïSeger, ο.π. σ. 59).
«Θεωρήθηκε βέβαια ο Spencer,
όπως λέχθηκε παραπάνω, ο ιδρυ­
τής της θεωρίας της οργάνωσης
σύμφωνα με τις αναλογίες που υ-

1. Ηδη είχε δημοσιευθει στο
ΦΕΚ (18-1-1985) η ένταξη του
Δ Ε Π στα τρία νέα τμήματα της
Φιλοσοφικής Σχολής.
2. Η ψηφοφορία έφερε το ακό­
λουθο αποτέλεσμα: υπέρ του υ­
ποψηφίου οι Γεωργία Αποστολο-
πούλου, Απόστολος Καρπόζη-
λος, Ανδρέας Κατσουρης, Μιχά-
λης Κορδώσης, Μιχάλης Μερα-
κλής, Κων/νος Μηνάς, Ελευθε­
ρία Νικολαίδου, Φανη Μαυροει-
δή, Αθανάσιος Παλιούρας, Στέ­
φανος Παπαδόπουλος, Χρυσής
Πελεκίδης, Μαρία Πελεκίδη,
Γιώργο; Σαββαντιδης, Λημή-
τριος Σακαλής, Κατερίνα Συνο-
δινού, Κτον/νος Τσαγγαλάς, Ζ α ­
χαρίας Ισιρπανλης και Ευάγγε­
λος Χρυσός· εναντίον οι: Μαρία
Ηλιού, Ερατοσθένης Καψωμέ­
νος, Γιώργος Μαυρογιώργος,
Μαρία Νασιάκου, Κλήμης Ναυ-
ρίδης, Παναγίίότης Νούτσος,
Χαράλαμπος Νούτσος, Ευθύμης
Παπαδημητρίου, Ιωάννης Παπα-
ποστόλου και Θεανώ Χατζηδάκη
(ενώ σ' αυτή μόνο τη συνεδρία α­
πούσιαζαν οι Βασίλειος Κύρκος,
Μ ανόλης Παπαθωμόπουλος, Γε­
ώργιος Πλουμίδης και Νίκος
Ψημμένος).
3. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί
το γερμανικό πρωτότυπο του βι­
βλίου. Έ τσι εξηγούνται οι παρα­
νοήσεις που δεν υπάρχουν στην
ελληνική μετάφραση.

46
πάρχουν ανάμεσα σε κοινωνικές
και οργανικές λειτουργίες» (σ. 47)
= «Τέλος ο Spencer εθεωρήθη ως
ο κύριος ιδρυτής της θεωρίας της
οργανώσεως από τας αναλογίας
τας οποίας αναπτύσσει μεταξύ των
διαφόρων κοινωνικών λειτουργιών
και εκείνων του οργανισμού» (Bou-
thoul, ο.π. σ. 57). «Η εμπειρία που εί­
χε από τα νεανικά του χρόνια ο
Durkheim της καταστροφής που
προκάλεσε ο Γαλλοπρωσικός πόλε­
μος και η ταύτισή του με την σφι-
χτοδεμένη Ιουδαϊκή κοινότητα ή­
ταν ίσως οι παράγοντες που συνε-
τέλεσαν στη διαμόρφωση του έντο­
νου ενδιαφέροντος του για την ο­
μαδική αλληλεγγύη» (σ. 50) = «η
εμπειρία στα νεανικά του χρόνια
της καταστροφής που προκάλεσε ο
Γαλλοπρωσικός πόλεμος και η ταύ­
τισή του με τη σφιχτοδεμένη ιου­
δαϊκή κοινότητα, ήταν ίσως οι πα­
ράγοντες που συνετέλεσαν στη
διαμόρφωση του έντονου ενδιαφέ­
ροντος του για την ομαδική αλλη­
λεγγύη» (Timasheff, ο.π., σ. 183).
«Το κοινωνικό γεγονός μπορεί να
είναι ομαλό ή παθολογικό σε σχέση
με τον κοινωνικό τύπο όπου αναφέ-
ρεται. Προκειμένου να ταξινομή­
σουμε τους κοινωνικούς τύπους, ο
Durkheim προτείνει τον διαχωρι­
σμό των κοινωνιών με βάση το βαθ­
μό της σύνθεσής τους» (σ. 55) =
«Το κοινωνικό γεγονός μπορεί να
είναι ομαλό ή ανώμαλο σε σχέση με
τον κοινωνικό τύπο όπου αναφέρε-
ται. Προκειμένου να ταξινομήσου­
με τους κοινωνικούς τύπους, ο
Ντυρκέμ προτείνει να διαχωρίσου­
με τις κοινωνίες με βάση το βαθμό
σύνθεσής τους» (Φ. Φεραρότι, οι
κλασικοί της κοινωνιολογίας, ει-
σαγ. A. Κ. Παπαχρήστου, Αθήνα
χ.χ. σ. 68). «Μαζί με τον Μ. Weber ε­
πέσυρε την προσοχή των κοινωνιο­
λόγων στη σημασία που έχουν οι α­
ξίες και τα ιδεώδη για την κοινωνι­
κή ζωή» (σ. 55) = «Μαζί με τον Μ.
Βέμπερ επέσυρε την προσοχή των
κοινωνιολόγων στη σημασία που έ­
χουν οι αξίες και τα ιδεώδη για την
κοινωνική ζωή» (Timasheff, ό.π. σ.
206). «Είναι μια εικόνα μιας συγκε­
κριμένης συμπεριφοράς όπως αυτή
θα είχε διαμορφωθεί αν το άτομο
που δρα προσπαθούσε να πραγμα­
τοποιήσει τους σκοπούς που επι­
διώκει, λογικά çai χωρίς να υφίστα-
ται την επίδραση εξωλογικών στοι­
χείων» (σ. 60) = «Στην ουσία ο ιδεα­
τός τύπος είναι μια εικόνα μιας
συγκεκριμένης συμπεριφοράς, ό­
πως θα είχε διαμορφωθεί αν το ά­
τομο που δρα προσπαθούσε να
πραγματοποιήσει τους σκοπούς
που επιδιώκει, λογικά και χωρίς να
υφίσταται την επίδραση εξωλογι­
κών στοιχείων». (Γ. Καββαδίας, Γε­
νική Κοινωνιολογία, τ. 1 Αθήναι
1978. σ 37)
«Εντούτοις ο Μ. Weber εμφανίζε­
ται περίεργος στις σχέσεις του με
αυτή την Κοινωνική Ψυχολογία:
στις πλέον γνωστές μελέτες του, οι
οποίες ασχολούνται με ενότητες, ό­
πως οι παγκόσμιες θρησκείες, ολό­
κληροι πολιτισμοί και λαοί, έννοιες
όπως η γραφειοκρατία και οι μορ­
φές κυριαρχίας, παραμελεί τόσο
πολύ την κοινωνική ενέργεια του α­
τόμου, ώστε δύσκολα μπορεί κα­
νείς να σκεφτεί συχνά ακόμη το ση­
μείο εκκίνησής του» (σ. 62) = «ό­
μως ο Weber φαίνεται αταίριαστος
ανάμεσστους: στις πιο φημισμένες
μελέτες του, που παίρνουν σα μο­
νάδες τους μεγάλες θρησκείες, ο­
λόκληρους πολιτισμούς, και έν­
νοιες όπως η «γραφειοκρατία» και
οι «μορφές κυριαρχίας», αφήνει τό­
σο πολύ στην άκρη τις κοινωνικές
πράξεις των ατόμων, ώστε συχνά
είναι δύσκολο να θυμηθούμε αυτό
το αφετηριακό σημείο» (Seger, ό.π.,
σ. 87). «Ο ξένος είναι αυτό που κα­
τοικεί τώρα εδώ αλλά κάποτε δεν
ήταν εδώ και γι’ αυτό επίσης μπο­
ρεί κάποτε να απομακρυνθεί... σε
μια σχέση πλήρους έντασης» (σ. 63)
= «Ο ξένος είναι κάποιος που τώρα
ζει εδώ, αλλά που κάποτε δε ζούσε
εδώ και για τούτο μπορεί κάποια
μέρα να φύγει... ιδιαίτερες σχέσεις,
γεμάτες εντάσεις» (Seger, ό.π., σ.
88/89). «Η σύγκριση κοινωνικών
σχέσεων μεταξύ ατόμων με κοινω­
νικές σχέσεις, μεταξύ ομάδων, λα­
ών ή πολιτισμών είναι επικίνδυνη»
(σ. 63) = «Για τούτο η σύγκριση των
κοινωνικών σχέσεων ανάμεσα σε ά­
τομα με εκείνες ανάμεσα σε ομά­
δες, έθνη ή πολιτισμούς είναι επι­
κίνδυνη» (Seger, ο.π. σ. 90)· «ένας α­
πό τους μεγαλύτερους κοινωνιολό­
γους και ένας πρωτότυπος διανοη-
τής απ’ εκείνους των οποίων το έρ­
γο συγκρινόμενο με τους επιγό­
νους του τους επισκιάζει» (σ. 63) =
«ένα πρωτότυπο μυαλό κι ένας
πρωτοπόρος που κάνει τις μεταγε­
νέστερες προσπάθειες να μοιά­
ζουν άχρωμες σε σύγκριση μ’ αυ­
τόν» (Seger, ο.π., σ. 90). «Πάνω από
ταξικές διαφορές πρέπει κατά τον
Mannheim ο επιστήμονας ερευνη­
τής να αποτελεί μια δική του ανε­
ξάρτητη ομάδα που έχει το μεγάλο
προνόμιο του να γνωρίζει τα προ­
βλήματα και του να μπορεί να υιο­
θετεί μια δυναμική στάση απέναντι
στα κοινωνικά προβλήματα» (σ. 67)
= ελεύθεροι από ταξικές προσδέ­
σεις, υπεράνω της ταξικής πάλης,
οι διανοούμενοι συνιστούν μια κοι­
νωνικά ανεξάρτητη ομάδα, που έ­
χει το προνόμιο να προσεγγίζει την
αντικειμενική γνώση και τη δυνατό­
τητα να υιοθετεί δυναμική στάση α­
πέναντι στα κοινωνικά προβλήμα­
τα» (Φεραρότι, ό.π. σ. XIX).
δ) Ά γνοια των πηγών
Τόσο στο δεύτερο κεφάλαιο (Ι­
στορικά στοιχεία - Πρόδρομοι της
Κοινωνιολογίας, σ. 26-48) όσο και
στο τρίτο («Οι καθαυτό κοινωνιολό­
γοι του 20ου αιώνα», σ. 49-70) ουδέ­
ποτε ο συγγραφέας παραπέμπει
κατευθείαν στις πηγές που σχολιά­
ζει (C om te, M arx, Sp en cer,
Durkheim, Weber κτλ.), με αποτέλε­
σμα το βιβλίο του ν’ αποτελεί εγχει­
ρίδιο «εξ εγχειριδίων».
ε) Ηθικολόγες
απλουστεύσεις
και κοινοτοπίες
«Η κοινωνιολογία έγινε πλέον η
επιστήμη της μόδας» (σ. 17). «Επει­
δή οι κοινωνιολόγοι εξετάζοντας
την κοινωνική συμβίωση βλέπουν
πολλά στραβά, είναι φυσικό να εί­
ναι προοδευτικοί, αν βέβαια παρα­
μένουν αντικειμενικοί» (σ. 18). «Ο ο­
λοκληρωμένος Κοινωνιολόγος...·
ούτε λαοπλάνος μπορεί να γίνει,
ούτε σύμβουλος μιας μόνο ομάδας
ανθρώπων της κοινωνίας χωρίς να
λαβαίνει υπόψη την κοινωνία» (σ.
20/21)· «η Κοινωνιολογία με τις με­
θόδους της οπλίζει το μάτι μας ώ­
στε να βλέπουμε την πραγματικό­
τητα των φαινομένων της κοινω­
νίας μας όχι όπως παρουσιάζονται
μπροστά στο ευρύ κοινό, αλλά πως
και γιατί είναι στην ουσία» (σ. 22).
«Οι κοινωνιολόγοι θέλουν να είναι
ελεύθεροι από κάθε ιδεολογικό δε­
σμό και να κρίνουν φαινόμενα και
καταστάσεις αντικειμενικά και ανε­
πηρέαστα, για τον λόγο αυτό εργά­
ζονται εμπειρικά» (σ. 27). «Η αποδο­
χή των μέσων εργασίας των Φυσι­
κών Επιστημών από τους Κοινωνιο­
λόγους δε σημαίνει και αποδοχή
του υλισμού. Κάλλιστα μπορεί κα­
νείς να είναι ιδεολόγος και να ερευ­
νά με τις μεθόδους των μαθηματι­
κών» (σ. 29). «Άγαμος σε όλη του τη
ζωή και ο μόνος γιος μας χήρας μη­
τέρας, είχε μια γρήγορη επιτυχία»
(σ. 30). «Ήταν πράγματι η μεγαλύ­
τερη δογματική προσπάθεια ( του
Durkheim ) για τον αποχωρισμό της
Κοινωνιολογίας από τη Θεολογία
και Φιλοσοφία» (σ. 52). «Για τη δια­
τήρηση μιας αληθινής Δημοκρατίάς
καθιστά υπεύθυνους όχι μόνο τους
κοινωνιολόγους, αλλά και τους θε­
ολόγους» (σ. 67)· «... τότε οι φτωχοί
και οι πλούσιοι δεν θα βρίσκονται
σε τόσο οξεία σύγκρουση» (σ. 98).
«Η παρουσία της Δημοκρατίας σαν
πολιτικό σύστημα, η εμφάνιση του
Χριστιανισμού σα μια νέα θρη­
σκεία, το θέατρο σαν τέχνη,.παρου­
σιάζουν μια αντοχή μέσα στο χρό­
νο» (σ. 105). «Ο κόσμος στον οποίο
ζούμε — και ζουν εκατομμύρια άν­
θρωποι — πρέπει να αλλάξει προς
το καλύτερο» (σ. 111). «Χωρίς αυ­
τούς ( τους θεσμούς ), η κοινωνία
θα κατέρρεε ή θα επικρατούσε ο
νόμος της ζούγκλας» (σ. 129). «Η ι­
δέα που επικράτησε τον 19ο αιώνα
για την αλλαγή συζύγων, δεν είναι
σήμερα παραδεκτή» (σ. 130). «Η συ­
χνότητα των αντικοινωνικών φαινο­
μένων οδηγεί σταδιακά σε μια α­
πάνθρωπη κοινωνία («Ζούγκλα»)!»
(σ. 142).
«Κορύφωση του κακού είναι η
βόμβα Νετρονίου που απειλέί να ε­
ξαφανίσει όχι μόνο κράτη αλλά Η­
πείρους ολόκληρες» (σ. 146). «Το
•παγκόσμιο φαινόμενο της θρη­
σκείας που σίγουρα έχει πολλά θε­
τικά στοιχεία κατάντησε για πολ­
λούς ανθρώπους μεγάλο κοινωνικό
πρόβλημα» (σ. 148). «Η οικογένεια
αρχίζει με το γάμο» (σ 174).
281.28ζ
στ) Ερμηνευτικά
και μεθοδολογικά
ατοπήματα
«Συνεργαζόμενη η Κοινωνιολο-
γία με τη Μελλοντολογία... για να
προβλέψει το μέλλον και να προλά­
βει δυσάρεστες καταστάσεις» (σ.
20). «Η εμπειρική Κοινωνιολογία α-
σχολείται εντελώς ειδικά με το τε­
ράστιο θέμα της αλληλεπίδρασης
μεταξύ ατόμου και κοινωνίας» (σ.
22). «Ο Αριστοτέλης ασχολήθηκε
συστηματικά με την πολιτικοκοινω­
νική τάξη» (σ. 26)· «έτσι ο Πλάτων
και ο Αριστοτέλης (καθώς και άλλοι
συγγραφείς) θεμελιώνουν τις κοι­
νωνικές επιστήμες. Παράδειγμα ο
Πολύβιος...» (σ. 26). Ο Ibn Khaldoun
«ανατέμνει τις κοινωνικές θεωρίες
μέσα στο χρόνο» (σ. 27). «Η θέση ότι
υπήρχε φυσικό δίκαιο που ίσχυε
μια για πάντα για όλες τις εποχές
και όλους τους λαούς καταπολεμή­
θηκε διεξοδικά» (σ. 27). «Η εμφάνι­
ση της Κοινωνιολογίας συμπίπτει
με την ανακάλυψη της μηχανής» (σ.
28). «Το έργο του S. Simon χαρα­
κτηρίζεται από την κλιμάκωση
τριών στοιχείων που θα τα βρούμε
αργότερα στον Comte» (σ. 29). «Εί­
ναι καλύτερα γνωστός ο A. Smith
ως ο κύριος υπέρμαχος του σύγ­
χρονου ελεύθερου εμπορίου» (σ.
30). «Ως συνέπεια των προβλέψεών
του ήταν ότι προφήτευσε την ιστο­
ρία των δύο επόμενων αιώνων...»
(σ. 31). «Ο Marx προσπάθησε να με­
ταφέρει στη σφαίρα της ύλης αυτά
που ο Hegel υποστήριζε για τη
σφαίρα των ιδεών» (σ. 40). «Το δεύ­
τερο αξίωμα είναι ο οικονομικός
ντετερμινισμός, όπου ο Marx κάνει
για άλλη μια φορά τον αντίποδα
του Hegel» (σ. 40). «Ο τρόπος παρα­
γωγής που κυριαρχεί σε έναν κοι­
νωνικό μηχανισμό» (σ. 40/41)· «... αλ­
λά μόνο από την ανάπτυξη των μέ­
σων παραγωγής που καθορίζουν
κάθε φορά τις σχέσεις των ανθρώ­
πων μεταξύ τους (αλλοτρίωση του
ανθρώπου μέσα στη μάζα). Εδώ
βλέπουμε τις βάσεις του ιστορικού
υλισμού, θεωρίας που υποκαθιστά
τον Ιδεαλισμό του Hegel» (σ. 41).
«Ά ρ α η κοινωνική τάξη που προέ-
κυψε μετά τη βιομηχανική επανά­
σταση εκφράζεται με την ύπαρξη
δύο κοινωνικών τάξεων» (σ. 41). «Ο
Marx πήγε παραπέρα και πρόβλεψε
σωστά τον βιομηχανικό γιγαντι­
σμό» (σ. 42). «Ο Marx συμμερίζεται
την κοινή πίστη στην πρόοδο σαν
λαϊκή θρησκεία» (σ. 42).
Ο Marx «πισιευε un το κοινωνικό
στρώμα μιας κοινωνίας καθορίζε­
ται από την κατοχή των μέσων πα­
ραγωγής» (σ. 42)· «είναι αλήθεια ότι
πολλές πράξεις των ανθρώπων έ­
χουν σαν κίνητρο το χρήμα, την ύ­
λη» (σ. 43). «Έ να άλλο μειονέκτημα
είναι ο υπερτονισμός ενός παρά­
γοντα (οικονομία) στην ερμηνεία
άλλων (κοινωνία) (σ. 43). «Αλλο­
τρίωση που οφείλεται κατά τον
Marx στην... κοινωνική και ψυχολο-
47
 γική απομόνωση του ανθρώπου μέ­
σα στο μεγάλο πλήθος, τη μάζα» (σ.
45). «Φεουδαρχικό (κυριαρχεί ο κα­
πιταλισμός)...» (ο. 47). «Να προωθη­
θεί η δημιουργία κεφαλαίων επιχει­
ρήσεων ορθολογιστικής οργάνω­
σης της οικονομικής δραστηριότη­
τας» (σ. 61). «Έ να θέμα με το οποίο
καταπιάστηκε ο Sorokin ήταν η με­
λέτη της κοινωνικής μετακίνησης»
(σ. 66). «Στη γλώσσα της οικονομίας
και πολιτειολογίας Κοινωνικοποίη­
ση σημαίνει την αλλοτρίωση ιδιο­
κτησίας και την υπαγωγή της στα
κοινά» (σ. 72). «Το σύνολο αυτό των
ιδεών, αξιών και θεσμών τα οποία
πέτυχαν οι άνθρωποι με τη μάθηση
μεταφέρονται με τη γλώσσα» (σ.
78). «Ο όρος πολιτισμός πηγάζει α­
πό την πόλη» (σ. 79). «Η μηχανή και
η τεχνική, κάτι που χαρακτηρίζεται
σαν λιγότερο καλό και μάλιστα συ­
χνά ως κάτι το κακό» (σ. 83). «Πρώ­
τα πρώτα πρέπει να ξεδιαλυθούν οι
δήθεν ηθικές αξίες του πολιτισμού
και του τεχνικού πολιτισμού» (σ.
83). «Ο Spengler (1880) υποστηρίζει
ότι ο πολιτισμός αυτός είναι κατά­
πτωση, το τελικό στάδιο του πολιτι­
σμού» (σ. 85). «Τα αίτια της σύγ­
κρουσης μπορούν να συνοψισθούν
στην ασυμφωνία διαφόρων μορ­
φών» (σ. 96). «Μπορεί κανείς να
χρησιμοποιήσει για την ανάλυση
των συγκρούσεων όχι αποκλειστι­
κά το μαρξιστικό μοντέλο των οικο­
νομικών παραγόντων, αλλά την
αιώνια σύγκρουση που στηρίζεται
στη βιολογική ανισότητα των αν­
θρώπων» (σ. 97). «Σ ’ αυτό συντε­
λούν όχι σπάνια και οι θεσμοί που
επικρατούν και είναι αιτία αυτής
της σύγκρουσης» (σ. 97). «Όλοι οι
άνθρωποι δεν γεννιούνται με τις ί­
διες ακριβώς ικανότητες και ύστε­
ρα το αίσθημα της ανετότερης αυ­
τοσυντήρησης είναι τόσο ισχυρό,
ώστε να εμποδίζει την προσπάθεια
του συνόλου να καταργήσει τις δια­
κρίσεις» (σ. 104). «Σε όλες σχεδόν
τις σημερινές κοινωνίες επιδιώκε­
ται μια κοινωνική αλλαγή και αυτό
ξεκινά τόσο από τις μάζες όσο και
από την ηγεσία» (σ. 109). «Μια κοι­
νωνική αλλαγή φαίνεται σαν απλή
συνέπεια των μεταβολών στην κοι­
νωνία» (σ. 110). «... αυτός είναι ο λό­
γος που πολλοί ικανοί άνθρωποι α­
ποφεύγουν την ανάμειξη στην πολι­
τική» (σ. 123).
«Στο ρόλο ενός ανθρώπου δεν
μπορεί κανείς να διακρίνει αυστη­
ρή λογική αλλά την αξιολογία μιας
κοινωνίας» (σ. 127). «Θρησκεία: επι­
κοινωνία και σχέσεις με εξωγήινες
δυνάμεις» (σ. 129). «Σχολείο, επάγ­
γελμα, στρατός είναι θεσμοί που ο­
λοκληρώνουν ό,τι άρχισε η οικογέ­
νεια» (σ. 131). «Η κοινωνία έχει τα
όργανά της, που αναλαμβάνουν να
παρακολουθούν τις παρεκκλίσεις
από τους κανόνες της και να επανα­
φέρουν στην τάξη όσους εκτρέπον-
ται» (σ. 131). «Η άσκηση βίας σαν
θεσμός είναι αναγκαίος, (...) θα υ­
πάρχει μία αρχή — Αυτοκράτορας,
Βουλή, Κόμμα— που θα επιβλέπει βλημάτων» (σ. 143). «Πράγματι, η
την τήρηση των κοινωνικών κανό­ προτεραιότητα για τις δαπάνες των
νων» (σ. 131). «Η μελέτη ενός κοινω­ κοινωνικών προβλημάτων είναι θέ­
νικού φαινομένου βέβαια αποτελεί μα σύγκρουσης κοινωνικών ομά­
θέμα της Κοινωνιολογίας (...) και δων και ιδίως των ηγετικών στελε­
της Τεχνολογίας» (σ. 140). «Η πείνα, χών» (σ. 144). «Η Ιστορία μελετά μο­
η φτώχεια π.χ. που παρατηρείται ναδικά και ανεπανάληπτα γεγονό­
σε μερικές χώρες - κοινωνίες είναι τα» (σ. 158). «Ο κοινωνιολόγος είναι
συνέπεια άλλων προβλημάτων (π.χ. αυτός που θα προσδιορίσει τα συμ­
ιδεολογίας, πληροφόρησης, ελευ­ φέροντα μιας κοινωνικής ομάδας»
θερίας, τεχνολογίας)» (σ. 141). «Δύ­ (σ. 160). «Η ηγεσία της θρησκείας α­
σκολα μπορεί να ιεραρχηθεί η αξιο­ ναλαμβάνει προνοιακό έργο» (σ.
λογική σειρά των κοινωνικών προ­ 182).
Επίλογος / για την ηγεσία / του Υπουργείου
Η δημοσίευση της ένταξης του ΔΕΠ της Φιλοσοφικής Σχολής
του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στα τρία νέα τμήματα έγινε στις
18-1-1985. Ά ρα στις 23-1-1985 μέλη του ΔΕΠ του Τμήματος Ιστο­
ρίας και Αρχαιολογίας, του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγι­
κής και Ψυχολογίας και του Φιλολογικού Τμήματος αποφάσισαν
μαζί με την προκειμένη εκλογή παράνομα, εφόσον θα έπρεπε να
είχε «ανασταλεί» η συναφής διαδικασία (Προεδρικό διάταγμα
αρ. 445, άρθρ 9, §1).
Πολύ περισσότερο: σύμφωνα με το νόμο 1268, «όταν ο αριθ­
μός των εκλεκτόρων υπερβαίνει τους 30, τότε το σώμα των εκλε­
κτόρων απαρτίζεται από τριάντα μέλη. Τα 15 εκλέγονται...» (άρ­
θρο 15, §4β).
Εξακριβώνοντας ο υπουργός τον παράνομο αριθμό των εκλε­
κτόρων (32) προφανώς θα αναπέμψει την υπόθεση στο αρμόδιο
χώρο κρίσης: το Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολο­
γίας.
□

Μ ε οδη γό π άντα το δημιουργικό μ α ρ ξ ισ μ ό ...

Λεπτομέρειες

Οι οργανώσεις βάσεις της Α χτί­
δας X του Κεντρικού Τομέα, ζη­
τάνε βοήθεια. Ν α παρέμβει η κα­
θοδήγηση, να υπάρξει ενημέρω­
ση, κάθε μέλος να συμμετάσχει
στις διαδικασίες, να αναλυθεί η
μορφή της προτεινόμενης δομής,
να καταμετρηθούν και να επι-
ητρατευθούν οι δυνάμεις, να τσι-
μενταρισθούν οι μάζες, να ενερ­
γοποιηθούν οι επιρροές του χώ­
ρου, να καθορισθούν τα καθή­
κοντα, να..., να... γίνουν συγκε­
κριμένες γόνιμες αναφορές για
τη θεωρητικοποίηση των αντικει­
Κ Α Τ Ε Ρ ΙΝ Α L A IN - Μ Α Ρ Τ Ε Ν μενικών λόγων και των υποκει­
Λαμπράκηδες μενικών αδυναμιών που οδήγη­
Ιστορία μιας γενιάς σαν στην ανάλυση της εξειδικευ-
μένης εκλογικής τακτικής, με
έμφαση στα σταυρικά σημεία της
συγκυρίας, αποτέλεσμα βαθιών
διεργασιών και ουσιαστικού προ­
βληματισμού του φορέα, έτσι ώ­
στε οι δυνάμεις αδρανείας, μετά
από μοιρολατρική αναμονή, να
απεγκλωβισθούν από άλλα κόμ­
ματα, να προταθούν συγκεκριμέ­
να προγράμματα πάλης, να παρ-
θούν πρωτοβουλίες για ενεργή κι­
νητοποίηση των λαϊκών δυνάμε­
ων, μετά από συγκεκριμένη ανά­
λυση της συγκεκριμένης πραγ­
ματικότητας, με οδηγό πάντα το
δημιουργικό μαρξισμό, διότι θε­
ωρούμε ο λ’ αυτά ιδιαίτερα ση­
μαντικά.
Ν α ερευνηθεί η παραπέρα πο­
ρεία της ανανέωσης, να πούμε
ΕΚΔΟΣΕΙΣ καθαρά ποιοι είμαστε, τι θέλουμε
και σε τι διαφέρουμε απ’ τους άλ­
λους, έτσι ώστε να γίνει κάθε κό-
βα κόμμα στο χώρο της, να οξυν-
θούν ταυτόχρονα τα μέτωπα της
κριτικής, να συλλάβουμε τη συγ­
κεκριμένη δυναμική της κατά­
στασης του οριακού σημείου, μα­
κριά από εσωστρέφειες και περι­
θωριοποιήσεις, να εξαχθούν χρή­
σιμα συμπεράσματα άρρηκτα δε­
μένα με τη φυσιογνωμία του κόμ­
ματος, αφού αναλυθεί το σκεπτι­
κό με τα κυρίαρχα σημεία, να...,
,να... ιδεολογικοπολιτικοποιηθεί
το μέτωπο που άνοιξε η δεκτικό­
τητα των μαζών σχετικά με τα
συγκεκριμένα καθήκοντα της
σημερινής φάσης του αγώνα, ό­
που ένα σώ μα εργασίας και μά­
χης, με τη συσπείρωση και ά λ­
λων ανανεωτικών δυνάμεων, με­
τά από γόνιμο διάλογο και συγ­
κεκριμένες επεξεργασίες της
συγκεκριμένης κατάστασης με
οδηγό πάντα το δημιουργικό
μαρξισμό, καθότι είναι πολύ ση­
μαντικά τα θέματα, αφού καθο-
ρισθούν συγκεκριμένες ευθύνες
τών στελεχών της ηγετικής ομά­
δας για τα λάθη του παρελθόντος
και ορισθεί χρονική προθεσμία,
επισημαίνοντας τις ώριμες ανάγ­
κες του λαού και διαφυλάσσον-
τας το πνεύμα της ομοψυχίας,
δεδομένης της δημοκρατικής δι­
εξόδου από την κρίση α π ’ όλες
τις μεριές, κρίση οικονομικοπο-
λιτικοκοινωνικοθεσμικοΐδεολο-
γικοκομματική.
Χωρίς υποτίμηση της συγκε­
κριμένης δουλειάς στους εργαζό­
μενους που θα συμβάλουν στην έ­
ξοδο από την πολύμορφη και σο­
βαρή αυτή κατάσταση και από
τα πολύπλευρα αδιέξοδα στα ο­
ποία έχει περιέλθει η χώρα, εφο­
διασμένοι με συγκεκριμένα επι­
χειρήματα, βασισμένα πάντα
στο δημιουργικό μαρξισμό, ενώ
κοινή είναι η διαπίστωση ότι τα
προβλήματα που προκύπτουν α­
πό τις αντιφάσεις του καπιταλι-
ςτικού συστήματος αυξάνονται
συνεχώς και δεν φαίνεται να πε­
ριέρχεται έξοδος από το αδυφάγο
Ν Α Τ Ο και απαλλαγή από την ε­
ξάρτηση των μονοπωλίων, με
κομματικό πατριωτισμό και αι­
σιοδοξία, με αποβολή του δόγμα­
τος και με ευρύτερες συγκεκριμέ­
νες συσπειρωτικές προσπάθειες
που συμφέρουν άλλωστε όλους,
μαχόμενοι για την επιστράτευση
των πάντων, πέρα από σεχταρι-
στικές παραμορφώσεις της φυ­
σιογνωμίας του κόμματος, να ξε-
περασθούν οι κρίσιμες καμπές
της σημερινής συγκυρίας, για να
περάσουμε, βαθμιαία πάντα, σε
μια άλλη οικονομική πολιτική,
άλλη κοινωνική πολιτική, άλλη
θεσμική πολιτική, άλλη αντίλη­
ψη για την πολιτική, άλλη ποιό­
τητα ζωής, άλλη παιδεία, άλλη
τέχνη, άλλη στρατηγική, άλλη
ταχτική, όλα αλλιώτικα, το κάτι
άλλο, άλλον άντρα, άλλη γυναί­
κα, άλλο ήλιο, φεγγάρι, ύλη, έν­
νοια... με οδηγό τις έννοιες πάντα
του δημιουργικού μαρξισμού.
Μαριώ Ραπανάκη

48
μ ια ΕΚΔΟΧΗ
το υ Α νδ ρ έα Π ετρ ο υ λά κ η

. ^ΑΤΑΛ/\Β/\1Ν£/£ Γ|2£ C f N A I
ΜΑΤΑΙΟ ma M é/ î -Té / l ίΤ ο • ■ Η Ι χ Ε ζμ toy h e τ oh
kfirfboy^i ε.'χ Ε ί.μ ί t o y d>°THt o t o uai ν α ε ε
^ 4 I ΝΑ Ο Ρ ΙΟ 9 6 Τ € Ι Ζ Α Ι Α η 'ν ι LAAyr\ j g if HqoPEfi
Πο(ΐ<-ΐ/\εΖ, E P S T ik E l ΐ]Ρο NA rE W Z E l kA&E Γ2-
kAHi-€.i%. ηογ s o y γνέθουν/ ΜΙΤΖΑ Toy E P Q lix o y
Ic A O H H E P /^ A ... . Zoy Ε /Ν Α > ,^ ε Ρ ΐ£ . A M * '
&ΟΛ) A

Al ή ? 0 Λ Α $ Α ΙΝ 2 1
AFM KiK/t>yNBYc{ Air'
?Ξ£ Ο ΔΕ£Μ ο£ £ 0y
MA Al?0 M E i A . .

49
 « ... Κείνο που με σώ ζει,
(ί
.^ ^ Κ α ρ α γ κ ιό ζη ς , στις μέρες
ιιας, έχει ουσιαστικά περιο-
ριστι.ι σ' ένα είδος παιδικής ψυ­
χαγωγίας. Στους παιδότοπους
των Φεστιβάλ, στις παιδικές ζώ­
νες της τηλεόρασης, παρακολου­
θούμε τις «μουσειακές» πλέον
παραστάσεις ενός λαϊκού θεά­
τρου, που υπήρξε ένα από τα ση­
μαντικότερα και δημοφιλέστερα
είδη της λαϊκής παραδοσιακής
μας τέχνης.
Το ενδιαφέρον, ωστόσο, των
διανοουμένων και ερευνητών για
το φαινόμενο Καραγκιόζη, παρα-
M W Θ. Χατζηπανταζής μας δίνει με το βιβλίο του, μια σειρά σημαντι-
V κών πληροφοριακών στοιχείων, που συνέλεξε αναδιφώντας
στον Τύπο της εποχής, και βοηθούν στη διαγραφή της εξελικτικής
πορείας του Καραγκιόζη, από τα πρώτα χρόνια της Ανεξαρτησίας, έ­
ως το τέλος του 19ου αι.
Ο πρώτος ελληνόφωνος Καραγκιόζης που εμφανίζεται, σύμφωνα
με τις υπάρχουσες μαρτυρίες, μετά την επανάσταση του 1821, διατη­
ρεί εντονότατη την επίδραση του άμεσου προγόνου του, του τουρκι­
κού Karagöz, τόσο στη θεματολογία του δραματολογίου του (π.χ. «Τ ο
Χ αράμι»), όσο και στην ελευθεροστομία των διαλόγων του, που συ­
χνά φτάνει στη βωμολοχία. Εδώ οφείλεται κατά τα φαινόμενα και η
περιθωριοποίησή του, μια και επέσυρε συχνά τις διαμαρτυρίες των
πολιτών και τις διώξεις των αστυνομικών αρχών. Στη μορφή αυτή
της πρώτης περιόδου του ελληνικού Καραγκιόζη, εντοπίζει ο Θ. Χ α τ­
ζηπανταζής την αιτία της παρακμής του, κατά τη διάρκεια των πρώ­
των χρόνων της βασιλείας του Γεωργίου του Α '· παρακμή που τείνει
ως την εξαφάνιση του ήρωα του Θεάτρου Σκιών — τουλάχιστον στην
Αθήνα— . Η παντελής έλλειψη πληροφοριών μέχρι το 1890 πιστοποιεί
την εγκυρότητα αυτής της διαπίστωσης.
Ο Θ. Χατζηπανταζής διερευνά κάτω από ποιες συνθήκες ο Καραγ­
κιόζης επιστρέφει στην Αθήνα του 1890 ανανεωμένος και προσαρμο­
σμένος στην ελληνική κοινωνία. Η πρώτη μαρτυρημένη παράσταση
Καραγκιόζη — στη νέα του περίοδο— δόθηκε το 1891 σε χασισοπο­
τείο στα Αναφιώτικα, γεγονός που ενισχύει τις υποθέσεις σχετικά με
τον περιθωριακό - ημιπαράνομο αρχικό του χαρακτήρα. Α κολου­
θούν η Δεξαμενή, η Καστέλλα, και γενικά οι απόκεντρες συνοικίες
των Αθηνών, έως το 1902, που ο μεγάλος Πατρινός καραγκιοζοπαί­
χτης Μίμαρος σπάει το κύκλωμα των καφενείων και των λαϊκών πα-
ταριών και δίνει θριαμβευτική παράσταση στο θέατρο «Α θ ή ναιο».
Ο Θ. Χατζηπανταζής, εντάσσοντας το θέατρο Σκιών στη λαϊκή -
ανατολικομεσογειακή (προφορική) παράδοση, που συνυπάρχει και
συγκρούεται με την αστική - ευρωπαϊκή (γραπτή) παράδοση, θεωρεί
ότι ο Καραγκιόζης συνδέεται οργανικά με την εγχώρια πραγματικό­
τητα και αποτελεί τον κατεξοχήν εκφραστή των εξαθλιωμένων λαϊ­
κών μαζών. Συγκρίνοντάς τον, τέλος, με άλλα είδη θεάματος της ε­
ποχής. εξετάζει τους λόγους υπεροχής του και επισημαίνει τα δάνεια
στοιχεία του από το κουκλοθέατρο, την Παντομίμα, το Κωμειδύλλιο
κάι το Οθωμανικό θέατρο Σκιών, καθώς και την ικανότητά του να τα
αφομοιώνει και να τα εντάσσει στη δική του θεατρική γλώσσα.
Το ενόιαφερον στη μελέτη του Θ. Χατζηπανταζή είναι η ιστορική
μέθοδος την οποία επιλέγει για να προσεγγίσει το φαινόμενο, δια­
σταυρώνοντας την προφορική παράδοση με τις γραπτές μαρτυρίες
της εποχής. Αποφεύγει, έτσι, τη στατική θεώρηση του φαινομένου
παρακολουθεί τα στάδια εξέλιξής του μέσα στο χρόνο και επιχειρεί
να καθορίσει τη σημασία του μέσα στα πλαίσια της ευρύτερης ιστορι­
κής ζύμωσης του χώρου.
Στο τελευταίο μέρος του βιβλίου του ο Θ. Χατζηπανταζής ασχολεί-
ται με το δραματολόγιο του Καραγκιόζη στον 19ο αιώνα και διερευνά
50
είναι που ονειρεύομαι
σα ν τον Κ α ραγκ ιόζη...»
μένει αμείωτο από την εποχή της
δεκαετίας του ’30 ως τις μέρες
μια πληρέστερη γνωριμία μας με
το θέατρο Σκιών.
μας, γεγονός που υπογραμμίζει Πρόκειται για τις ειδικές μελέ­
τη σημασία του στο χώρο του τες τοιν καθηγητών Γρ. Σηφάκη:
λαϊκού μας πολιτισμού, και γενι­ Η παραδοσιακή δραματουργία
κότερα, στον κοινωνικό χώρο τον Καραγκιόζη και Θ. Χατζη-
του νεοελληνικού γίγνεσθαι. πανταζή: Η εισβολή τον Καραγ­
Το σημερινό άρθρο γράφτηκε κιόζη στην Αθήνα τον 1890(και οι
με αφορμή τη σχετικά πρόσφατη δύο από τις εκδόσεις Στιγμή, Α ­
έκδοση τρκόν βιβλίων που δια- θήνα, 1984) και τη γενικότερη,
κρίνονται τόσο για την πρωτοτυ­ συστηματική εργασία του Γ.
πία τους στη μεθοδολογία και Κιουρτσάκη: Προφορική παράδο­
την επεξεργασία του υλικού, όσο ση και ομαδική δημιουργία — Το
και για τα νέα στοιχεία που προ­ παράδειγμα τον Καραγκιόζη, εκδ.
σκομίζουν, συνεισφέροντας σε Κέδρος, Αθήνα, 1983.
τους όρους της εξέλιξής του από μια σχετική ρευστότητα προς κά­
ποια αυστηρότερη τυποποίηση.
δομή της δραματουρίας του θεάτρου Σκιών, ως προϊόντος
ξΡ συλλογικής δημιουργίας μιας παραδοσιακής λαϊκής τέχνης,
εξετάζει ο Γρ. Σηφάκης στην ειδική μελέτη του: « Η παραδοσιακή
δραματουργία του Καραγκιόζη».
Επικαλούμενος και τις ανάλογες απόψεις των Φώτου Πολίτη,
Στίλπωνα Κυριακίδη, Walter Puchner, G.W. von Sydow, ο Γρ. Σηφάκης
επισημαίνει την αντίθεση ανάμεσα στο λαϊκό πολιτισμό και το νεότε­
ρο αστικό - ευρωπαϊκό, ανάμεσα στον ομαδικό χαρακτήρα της λαϊ­
κής τέχνης και τον ατομισμό της νεότερης - αστικής. Το κοινό του
Καραγκιόζη συμμετέχει στη διαμόρφωση της παράσταση λειτουργώ-
τας ελεγκτικά, αποδοκιμάζοντας ή επιδοκιμάζοντας τον καραγκιο­
ζοπαίχτη - δημιουργό, πράγμα που προϋποθέτει την ύπαρξη και την
αποδοχή των παραδοσιακών καλλιτεχνικών συμβάσεων του είδους.
Ο Γρ. Σηφάκης προχωρεί στην ανάλυση της διαδικασίας της πα­
ραδοσιακής δραματουργίας του Καραγκιόζη, δηλαδή στην ανάλυση
της διαδικασίας σύνθεσης ενός νέου έργου, μέσα στο πλαίσιο της πα­
ράδοσης του θεάτρου Σκιών, παίρνοντας για παράδειγμα το κλασικό
στο είδος του έργο « Ο Μεγαλέξανδρος και το καταραμένο φίδι». Οι
πηγές του έργου αναζητούνται σε λαϊκά παραμύθια με ανάλογο θέμα
— το βασιλόπουλο που σκοτώνει το δράκο— και στην παράδοση του
δρακοκτόνου Αη-Γιώργη, ενώ η επιλογή του Μεγαλέξανδρου ως βα­
σικού ήρωα, φαίνεται να συνδέεται άμεσα με την πλατιά διάδοση και
δημοτικότητά της «Φ υλλάδας ή Ριμάδας τον Μεγαλέξανδρου», τόσο
στα χρόνια της Τουρκοκρατίας όσο και στα πρώτα χρόνια της Ανε­
ξαρτησίας.
« Ο Μεγαλέξανδρος και το καταραμένο φίδι», ακολουθεί, όπως άλ­
λωστε όλα τα έργα του Καραγκιόζη, τις δραματουργικές συμβάσεις
μιας αυστηρά κωδικοποιημένης τέχνης, σε ό,τι αφορά το χρόνο, το
χώρο, τους χαρακτήρες, τις λειτουργίες, αλλά και τα στατικά στοιχεία
που χαρακτηρίζουν τους φορείς των λειτουργιών, δηλαδή τα πρόσω­
πα του έργου.
Ο Γρ. Σηφάκης ονομάζει λειτουργίες, τις τυπικές καταστάσεις,
στις οποίες εμπλέκονται οι ήρωες στις κλασικές κωμωδίες του Κα­
ραγκιόζη, υιοθετώντας την ορολογία του Ρώσου λαογράφου Vladimir
Propp, που μελέτησε τις αντίστοιχες φάσεις της δράσης στα ρωσικά
παραμύθια και καθόρισε την απαράβατη σειρά διαδοχής τους.
Οι λειτουργίες αυτές συνοψίζονται ως εξής: έλλειψη ή ανάγκη του
πασά· μεσιτεία του Χατζηαβάτη· συνεργασία του Χατζηαβάτη με τον
Καραγκιόζη- ανάληψη εργασίας από τον τελευταίο· γελοιοποίηση ό­
λων των προσώπων· μπλέξιμο ή και θρίαμβος του κωμικού ήρωα.
m m ίναι προφανές ότι η διάκριση των λειτουργιών αυτών, ως δομι-
κών στοιχείων της δραματουργίας του Καραγκιόζη συνδέονται
άμεσα με τα δύο βασικά χαρακτηριστικά του λαϊκού θεάτρου Σκιών,
την προφορική παράδοση και την ομαδική δημιουργία, που είναι το
αντικείμενο της συστηματικής μελέτης του Γιάννη Κιουρτσάκη, που
εκδόθηκε, όπως ήδη έχει αναφερθεί, το 1983 και αποτελεί, πιστεύω,
την πληρέστερη επιστημονική προσέγγιση του θέματος.
Τρεις είναι οι όροι που σύμφωνα με την άποψη του Γ. Κιουρτσάκη,
στοιχειοθετούν την «π α ρ α γ ω γή » του θεάτρου Σκιών: η προφορική πα­
ράδοση, ο λαϊκός φορέας του και η ομαδική του (ανα)δημιουργία. Δεν
πρόκειται, για μια τέχνη απλώς ψυχαγωγική, αλλά για μια ολοκλη­
ρωμένη συμβολική γλώσσα, που επιτρέπει στην ομάδα να λειτουργεί ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ
ταυτόχρονα ως δέκτης και ως πομπός, δεν περιορίζεται, δηλαδή, Ψ ΥΧΙΑΤΡΙΚΗ
στην παθητική αποδοχή των μηνυμάτων του τεχνίτη, αλλά διατυπώ­ Ε Λ Λ Η Ν Ο Γ Α Λ Λ ΙΚ Ο
νει και τα δικά της. Σ Υ Μ Π Ο Σ ΙΟ
Ο Καραγκιόζης υπήρξε ένα λαϊκό θέατρο ευκίνητο, φτηνό, αποκεν­ Κ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΚ Η Σ Ψ Υ Χ ΙΑ Τ Ρ ΙΚ Η Σ
τρωμένο και αποκεντρωτικό, ένα θέατρο δημοκρατικό. Το κοινό επι­ Εκ δ: Καστανιώτη,
Αθήνα 1934, σ. 474
κοινωνεί αβίαστα μαζί του, μια και ο Καραγκιόζης μιλάει τη γλώσσα
Υπεύθυνοι της οργάνωσης του
του, χρησιμοποιεί τύπους και κώδικες ευανάγνωστους και οικείους,
συμποσίου ήταν οι παιδοψυχία-
η έννοιας της κοινότητας είναι εδώ παρούσα και κυριολεκτική, δεν έ­
τροι S. Lebovici και Π. Σακελλα-
χει καμία σχέση με το αποξενωμένο κοινό του κινηματογράφου, που ρόπουλος, ενώ τόσο στην οργα­
συνίσταται κυρίως σε ένα άθροισμα ατόμων και μοιάζει, κατά τον νωτική επιτροπή, όσο και στις
Metz «μ ε το διασκορπισμένο σύνολο των αναγνωστών ενός μυθιστο­ εργασίες του συμποσίου συμμε­
ρήματος». τείχαν πολλοί επιφανείς επιστή­
Η τέχνη του Καραγκιόζη καθορίζεται, γράφει ο Γ. Κιουρτσάκης, α­ μονες της Ελλάδας και της Γαλ­
λίας. Στον τόμο που κυκλοφόρη­
πό τη διαλεκτική σχέση που συνδέει τους δύο πόλους κάθε προφορι­
σε περιλαμβάνονται οι εισηγή­
κής παράδοσης: την αυστηρή κωδικοποίηση και τον άγραφο χαρα­
σεις τιον ομιλητών καθώς και οι
κτήρα. Έ τσ ι προϋποθέτει τη μνήμη και κατακτιέται με τη μαθητεία.
συζητήσεις των ομάδων εργα­
Κάθε καραγκιοζοπαίχτης αναφέρεται με σεβασμό στο «δ ά σ κ α λ ό » σίας. Θα ακολουθήσει συμπλη­
του. ρωματικός δεύτερος τομος όπου
Η προφορική παράδοση του Καραγκιόζη δεν οφείλεται στην α­ θα ολοκληρωθεί η δημοσίευση ό­
γραμματοσύνη των παλιότερων τεχνιτών του θεάτρου Σκιών, αλλά λων των απόψεων που εκφρά­
στην ίδια τους την τέχνη, που στηρίζεται στην απομνημόνευση της στηκαν κατά τη διάρκεια του
συμποσίου. Οι εισηγήσεις κινή­
κωδικοποιημένης τέχνης και στον αυτοσχεδιασμό. Κάθε παράσταση
θηκαν σε μεγάλο βαθμό γύρω α­
είναι ένα νέο έργο: σέβεται, βέβαια, τις συμβάσεις, αλλά προσδιορίζε­
πό το πρόβλημα και την ανάγκη
ται από τις αντιδράσεις του κοινού και την έμπνευση του καραγκιο­
της κοινωνικής ψυχιατρικής στη
ζοπαίχτη. Τόσο ο Γ. Κιουρτσάκης, όσο και ο Γρ. Σηφάκης υπογραμ­ χώρα μας, ενώ όπως τονίζει στον
μίζουν τη διάκριση του von Sydow, ανάμεσα στον ενεργητικό και τον πρόλογο του βιβλίου ο κ. Π. Σα-
παθητικό φορέα, τον καραγκιοζοπαίχτη δηλαδή και το κοινό του, κελλαρόπουλος: «Κύριος στόχος
που επεμβαίνει ελεγκτικά στη διαδικασία της παράστασης. του συμποσίου ήταν η έκφραση
της ανάγκης για αλλαγή και ο
Μιλώντας για την έννοια της ομαδικής δημιουργίας, ο Γ. Κιουρ- προβληματισμός πάνω στη μεθο­
τσάκης απομυθοποιεί τις απόψεις της παλαιότερης λαογραφίας για δολογία του μετασχηματισμού τον
το αταξικό του λαού - δημιουργού και της «λαϊκής ψυχής» ως πηγής καθιερωμένου σήμερα συστήμα­
τος. Γιατί, δεν πρόκειται απλώς
της παραδοσιακής τέχνης, χρησιμοποιώντας τα πορίσματα της νεό­
για τη βελτίωση ενός συστήματος
τερης λαογραφίας και την γλωσσολογία του Roman Jacombson. Κα­
ψυχικής υγείας, πρόκειται για την
ταδεικνύει δηλαδή πώς, μέσα από συλλογικές διαδικασίες έγκρισης, ανάγκη αντικατάστασης ενός πα­
η ατομική δημιουργία, ανάγει την ομιλία της, σε μόνιμο στοιχείο της λιού συστήματος με ένα νέο».
προϋπάρχουσας γλώ σσας και τη διαμορφώνει σε κώδικα.
Φ Ω Τ Ε ΙΝ Η Τ Σ Α Λ ΙΚ Ο Γ Λ Ο Υ -
Ο Καραγκιόζης αποτελεί κατά τον Γ. Κιουρτσάκη, το μοναδικό ί­ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
σως είδος θεάτρου, που αντιστέκεται στη μίμηση των ξένων εισαγό- Σχιζοφρένεια και φόνος
μενων προτύπων, που κυριαρχούν στο νεοελληνικό θέατρο στα τέλη Εκδ. Παπαζήση,
Αθήνα 1984, σ. 267
19ου και αρχές του 20ου αι., διατηρώντας ταυτοχρόνως και ένα βα­
θύτατα κοινωνικό χαρακτήρα. Η προϊούσα, όμως, αστικοποίηση της Το μεγαλύτεο μέρος του βι­
βλίου, αποτελεί τη βάση της δι-
ελληνικής κοινωνίας, η εκβιομηχάνιση, ο κινηματογράφος και το α­
κτατορικής διατριβής της συγ-
στικό θέατρο, οδηγούν στο μαρασμό του θεάτρου Σκιών, όσο κι αν
γραφέως « Ο Ανθρω ποκτόνος
γίνονται προσπάθειες «εκσυγχρονισμού» του, όσο κι αν η εμπορική Σχιζοφρενής: Ψυχολογική Εγ-
του εκμετάλλευση, το κρατά στην επικαιρότητα. Ο Καραγκιόζης υ- κληματολογική Π ρ οσ έγ γ ισ η »,
φίσταται, την αναπόφευκτη μοίρα της παραδοσιακής συλλογικής τέ­ που υποβλήθηκε στην Πάντειο το
χνης, που επιβάλουν οι νέες σχέσεις παραγωγής, η επικράτηση των 1984. Το βιβλίο στηρίζεται στη
καινούργιων πολιτισμικών προτύπων και η κυριαρχία του ατομικού, μελέτη μιας πλούσιας ελληνικής
και κυρίως, ξένης βιβλιογραφίας
μοναχικού λόγου, και οδηγείται σταθερά στην «μουσειοποίησή» του.
και στην ψυχοδυναμική διερεύ-
Ο Γ. Κιουρτσάκης δεν ανήκει στους δογματικούς νοσταλγούς πα­ νηση των σχέσεων που αναπτύσ­
σονται ανάμεσα στο φόνο και τη
ρωχημένων εποχών, όταν στο τέλος του βιβλίου του διαπιστώνει την
σχιζοφρένεια1 ως δείγμα για τη
αδυναμία επιβίωσης της προφορικής παράδοσης και της ομαδικής
διερεύνηση αυτή χρησιμοποιήθη­
δημιουργίας, στη σύγχρονη κοινωνία. Είναι προφανές πως η χαμένη
κε μια ομάδα ανθρωποκτόνων
κοινότητα δεν μπορεί πλέον να αναστηθεί με την παλιά μορφή της. σχιζοφρενών που νοσηλεύονται,
Το ζητούμενο είναι αν μπορεί να βρεθεί ένας δρόμος, στηριγμένος στο τμήμα κρατουμένων του
«σ ε μια αρκετά ισχυρή ατομική βούληση» που θα μας οδηγήσει σε « έ ­ Κρατικού Θεραπευτηρίου Ψυχι­
να νέο τύπο λαϊκής συμμετοχής και « προφορικής» επικοινωνίας· ένα κών Παθήσεων Αθηνών.
νέο πολιτισμό που θα τρεφόταν βέβαια εξίσου από τη γραπτή παιδεία Έ να εξαιρετικά ενδιαφέρον έρ­
μας και από τις δυνατότητες της σύγχρονης τεχνολογίας, κρυσταλλώ­ γο που επιχειρεί να φωτίσει κά­
ποιες πλευρές του φαινομένου
νοντας έτσι ανέκδοτες και άδηλες για την ώρα, μορφές ομαδικής δη­
της σχιζοφρένειας, που εξακο­
μιουργίας».
λουθεί ως τις μέρες μας να περι­
Χριστίνα Ντουνιά βάλλεται από μύθους και προκα­
ταλήψεις, συνυφασμένες με τη
διαιώνιση δοξασιών, που έχουν
τις ιστορικές καταβολές τους σε
παλαιότερες εποχές, όπου η έν­
νοια του τρελού συγχεόταν με ε­
κείνη του εγκληματία.
Η μελέτη αυτή ξεπερνά τα
πλαίσια ενός περιχαρακωμένου
ψυχοπαθολογικού πεδίου και ε-
πεκτείνεται σ ' έναν ευρύτερο χώ-
ρο, μέσα στον οποίο ο ανθρωπο­
κτόνος σχιζοφρενής αποτελεί έ­
να πρόσφορο έδαφος για τη διε-
ρεύνηση όχι μόνο του εγκληματι­
κού φαινομένου, αλλά και του
τρόπου λειτουργίας του ανθρώπι­
νου γενικά ψυχισμού.
Π Ο Λ ΙΤ ΙΚ Η ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΑ
Μ ΙΧ Α Λ Η Σ Δ Η Μ Η Τ Ρ ΙΟ Υ
Το ελληνικό σοσιαλιστικό
κίνημα.
Από τους Ουτοπιστές στους
Μαρξιστές.
Εκδ. ΕΙλέθρον, Αθήνα 1985,
σ. 332.
Κυκλοφόρησε ο πρώτος από
τους τρεις τόμους της εργασίας,
«Τ ο ελληνικό σοσιαλιστικό κίνη­
μα» του δημοσιογράφου Μιχάλη
Δημητρίου. Σκοπός της εργα­
σίας είναι η συγκέντρωση και η
αξιολόγηση σε θεματικές ενότη­
τες - τομές, των σημαντικών πη­
γών, πληροφοριών, εκδοχών και
πτυχών του πολυσύνθετου αυτού
θέματος σε μια ιστορική διαδρο­
μή 140 περίπου χρόνων, με αφε­
τηρία τους σαινσιμονιστές του
1833 στο Ναύπλιο και την Αθήνα.
Η ανάπτυξη του υλικού γίνεται ό­
χι ήε την αντίληψη της κλασικής
ιστορικής εργασίας, αλλά της
πολιτικής ανάλυσης και ιστο­
ρίας. Ο συγγραφέας στηρίζεται
στην έρευνα.στις πηγές και προ­
χωρεί στις αναγκαίες ερμηνείες
και συμπεράσματα καθώς και
στην κριτική ανάλυση και διε-
ρεύνησή τους. Κύριο χαρακτηρι­
στικό της εργασίας, ιδιαίτερα
στον πρώτο τόμο — οι άλλοι θα
κυκλοφορήσουν μέχρι το τέλος
του 1985— αποτελεί η προσφυγή
σε πρωτογενές υλικό, δημοσιεύ­
ματα και αρχεία κάθε είδους από
τα μέσα του 19ου αιώνα, που
συμπληρώνει τις προσωπικές
μαρτυρίες.
Μέρος του υλικού αποτέλεσε
τη βάση μιας πρωτότυπης δημο­
σιογραφικής έρευνας στην εφη­
μερίδα «Τ ο Βήμα», που δημο-
σιεύθηκε τον Νοέμβριο του 1978,
με τη συμπλήρωση 60 χρόνων α­
πό την ίδρυση του ΣΕΚΕ. Ό λη ε­
κείνη η έρευνα επλουτίσθηκε,
διευρύνθηκε και αξιολογήθηκε με
βάση μια εξαντλητική βιβλιογρα­
φία η οποία αναφέρεται στα ρεύ­
ματα, τις τάσεις και τα πρόσωπα
του ελληνικού σοσιαλιστικού κι­
νήματος και εντάχθηκε σε μια
γενικότερη προβληματική τόσο
51
 της ευρωπαϊκής πολιτικής ιστο­
ρίας και των σοσιαλιστικών ιδε­
ών του 19ου και 20ού αιώνα, όσο
και της νεώτερης ελληνικής πο­
λιτικής και κοινωνικής ιστορίας.
Η εργασία είναι σημαντική όχι
μόνο γιατί καλύπτει κενά και
συμπληρώνει με νέες πηγές, αλ­
λά κυρίως γιατί ανασκευάζει αρ­
κετές παραδοσιακές πεποιθήσεις
της ιστορίας του ελληνικού σο­
σιαλιστικού κινήματος.
Γ ΙΩ Ρ Γ Ο Σ Π Ε ΓΙΟ Σ
Από την ιστορία του συνδικαλι­
στικού κινήματος της Καβάλας
(1922-1953)
Εκδ. Ο Α Ε Δ σε συνεργασία με το
Δήμο Καβάλας
Αθήνα 1984 σε λ. 198.
Μια προσωπική μαρτυρία, ένα
βιβλίο - ντοκουμέντο για την ι­
στορία των καπνεργατών της
Κ αβάλας. Ο συγγραφ έας
— παλαίμαχος συνδικαλιστής—
εκτός από τα συνδικαλιστικά γε­
γονότα, αναφέρεται και στο ευ­
ρύτερο οικονομικό και πολιτικό
τους πλαίσιο με κύριο σημείο α­
ναφοράς την Καβάλα και τους
καπνεργάτες. Στο βιβλίο είναι
μαζεμένο πλούσιο υλικό παλιές
φωτογραφίες και εφημερίδες που
/ ------------------------------------------------- ^
ΑΔΕΛΦΟΙ
ΜΠΟΣΤΑΝΟΓΛΟΥ
Κολοκοτρώνη 92
Πειραιάς
Τηλ. 4112258
Τα πληρέστερα βιβλιοπωλεία
Βιβλία όλων των εκδόσεων
Τιμέςχαμηλές
__________________
Ηλια Μιχαλου
ΓΙΑ ΕΝΑ ΝΕΟ
ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟ
Κενιρικη Διάθεση:
ΚΑΛΕΝΤΗΣ & ΣΙΑ Ε.Ε.
Κ ο λο κο τρ ώ νη 15
Τηλ. 32 34 270 - 32 31 781
105 62 ΑΘΗΝΑ
52
αναφέρονται στην ιστορία των
καπνεργατών και του συνδικαλι­
στικού κινήματος στην Καβάλα,
που δεν είναι ευρύτερα γνωστό.
Από την ιστορική αναδρομή που
γίνεται στο βιβλίο αποκαλύπτον­
ται η έντονη πολιτικοποίηση και
πόλωση του κινήματος σε ρεφορ-
μιστές και κομμουνιστές, αλλά
και η ύπαρξη εργοστασιακών Ε ­
πιτροπών μέσα στα εργοστάσια ; βλήματα και αναζητήσεις που
καπνού.
Το βιβλίο δεν αποτελεί μόνο έ­
να ντοκουμέντο για την ιστορία
του συνδικαλιστικού κινήματος,
αλλά και μια πολύτιμη κατάθεση
και μαρτυρία για πτυχές του συν­
δικαλιστικού κινήματος και ι­
διαίτερα των αγώνων των κα­
πνεργατών, οι οποίοι έχουν ση­
μαντική θέση στην όλη πορεία
των ταξικών αγώνων στη χώρα
μας. Φέρνει επιπλέον στο φως
και πλευρές της πολιτικής του
ΚΚΕ ιδιαίτερα στον εργατικό χώ­
ρο για την περίοδο που αναφέρε-
ται. Η έκδοση είναι του Ο Α Ε Δ σε Για ένα νέο ανθρωπισμό
συνεργασία με το Δήμο Καβάλας
και η επιμέλεια της έκδοσης του
Ο ΕΔΒ.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Φ ΡΑΝΣΟ ΥΑ ΣΑΤΕΛΕ
(επιμέλεια)
Η Φιλοσοφία (τομ. A ')
Εκδ. Γνώση, Φιλοσοφική και
Πολιτική Βιβλιοθήκη,
Αθήνα 1984
Στη Φιλοσοφική και Πολιτική Βι­
βλιοθήκη του εκδοτικού οίκου
«Γ νώ σ η », την επιμέλεια της ο­
ποίας έχει ο Παναγιώτης Κονδύ-
λης, προστέθηκε άλλη μια έκδο­
ση, η πέμπτη της «Βιβλιοθήκης»,
που, όπως και οι άλλες, διακρί-
νεται για τη φροντίδα και την επι-
μέλειά της, ξεκινώντας από τη
μετάφραση του Κωστή Παπα-
γιώργη και φθάνοντας μέχρι την
τυπογραφική επιμέλεια του Αιμί­
λιου Καλιακάτσου.
Στον πρώτο τόμο της «Φ ιλο­
σοφίας» — τετράτομο συλλογικό
έργο που επιμελήθηκε ο Γάλλος
καθηγητής φιλοσοφίας Φραν-
σουά Σατελέ και καλύπτει τα φι­
λοσοφικά ρεύματα από τον Π λά­
τωνά μέχρι τους στοχαστές του
20ου αιώνα— ο αναγνώστη; έχει
την ευκαιρία να γνωριστεί με δε­
σπόζουσες «στιγμ ές» της ιστο­
ρίας της Φιλοσοφίας, τον πλατω- : φετηριακό της ορισμό, απλώνε­
νισμό, τον αριστοτελισμό, τις ελ- j ται σε περιπτωσιολογία που έχει
ληνιστικές φιλοσοφίες, την πατε-
ρική φιλοσοφία και τις σχέσεις
της με την ελληνική, τη φιλοσο­
φία του Αυγουστίνου και τις συ­
ναρτήσεις της με τη «δυτική πα-
τερική γραμματεία, τη φιλοσοφία
του Ισλαμ και τις καταβολές της
στην ελληνική φιλοσοφία και τέ­
λος το στοχασμό του Αγίου Θ ω ­
μά (του Ακινάτη) και τη φιλοσο­
φία στο 13ο αιώνα.
Βασική αρετή που διακρίνει τη
σύλληψη και τη μεθοδολογία
προσέγγισης της φιλοσοφίας στο
τετράτομο αυτό έργο είναι η πολ­
λαπλότητα των οπτικών αντιλή­
ψεων, έκθεσης και ερμηνείας της
φιλοσοφικής παράδοσης. Αυτή η
μεθοδολογική «πολυφωνία» συμ­
πληρώνεται από την προσπάθεια
των επιμέρους συγγραφέων - ειδι­
κών στα ζητήματα που γράφουν
να εντάξουν το εξεταζόμενο φι­
λοσοφικό ρεύμα στα πολιτισμι­
κά, κοινωνικά και πολιτισμικά
πλαίσια της εποχής του, αλλά
και να το συναρτήσουν με προ­
διακατέχουν και τη δική μας ε­
ποχή, τον 20ο αιώνα. Δεν θα πρέ­
πει, τέλος, να παραληφθεί η
μνεία στο βιβλιογραφικό οδηγό
που συνοδεύει το κάθε κεφάλαιο,
που μπορεί να οδηγήσει τον ανα­
γνώστη, πέραν των αρχικών ερε-
θεισμάτων του από τα κατατιθέ­
μενα στον τόμο να ενασχοληθεί
έγκυρα και σε βάθος με τα ρεύ­
ματα που θα τον κρατησουν πε­
I εμπλουτισμένη: αναπτύσσονται
ρισσότερο σε εγρήγορση.
ΔΟ ΚΙΜ ΙΟ ΜΕΛΕΤΗ
Η Λ ΙΑ Μ ΙΧ Α Λ Ο Υ
Εκδ. Καλέντη, Αθήνα 1984, σ. 52
Στο δοκίμιό του αυτό ο συγ­
γραφέας επιχειρεί να διερευνήσει
το πρόβλημα της κατάρρευσης
των δογμάτων στην εποχή μας
και προτείνει μερικές γενικές αρ­
χές που θα ευνοήσουν, κατά την
άποψή του, την άνθιση ενός νέου
ανθρωπισμού αδογμάτιστου, που
είναι αναγκαίος στη σημερινή
κοινωνική πραγματικότητα. Οι
αρχές αυτές έτσι όπως παρουσιά­
ζονται στο βιβλίο του είναι η αν­
θρώπινη αξιοπρέπεια, η ελεύθερη
σκέψη, η αξιολόγιση των ανθρώ­
πων με βάση το ήθος τους, τη δη­
μοκρατία κτλ.
Δ. Δ Ρ Α Κ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ -
Χ.Γ. Ρ Ω Μ Α
Το δοκίμιο
Εκδ. Επικαιρότητα, Αθήνα 1984
Με απώτερο στόχο την διδακτι­
κή προσέγγιση, η χρήσιμη αυτή
μελέτη επιχειρεί να ορίσει τον δο-
κιμιακό λόγο ως αυτόνομο φιλο­
λογικό είδος, δια μέσου των τυπι­
κών του γνωρισμάτων όσο και
της ιστορικής του διαδρομής. Έ ­
τσι, εκπονεί μια τυπολογία του
δοκιμίου, χρήσιμη οπωσδήποτε
για το διδακτικό έργο (που εμπε­
δώνεται και με συγκεκριμένες α­
ναλύσεις δειγμάτων του είδους),
αλλά όντας πολύ ευρεία στον α-
κάποτε δυσδιάκριτα όρια με ά λ­
λα είδη, όπως π.χ. με την λογοτε­
χνική κριτική. Α ν η όλη προσπά­
θεια ξεκινούσε από έναν λιγότερο
τυπικό και περισσότερο εσωτερι­
κό και συμμαζεμένο ορισμό, σαν
αυτόν λ.χ. που επεξεργάστηκε ο
Αούκατς στο δοκίμιό του για το
«Δ ο κ ίμ ιο » (Βλ. « Η ψυχή και οι
μορφές»), τότε θα μπορούσε να
γίνει ουσιαστικότερη περιχαρά­
κωση και ταξινόμηση, και να
μην αποκλειστούν από τα ελληνι­
κά παραδείγματα μερικοί που
κα τ’ εξοχήν εκαλλιέργησαν το
δοκιμιακό είδος, όπως οι Ζαμπέ-
λιος, Αποστολάκης, Ααούρδας,
και από τους νεώτερους, ο κύ­
κλος του περιοδικού «Σημειώ­
σεις» (και ιδιαίτερα η Ρένα Κοσέ-
ρ η )·
Δ Η Μ Η Τ Ρ ΙΟ Υ Τ Ο Μ Π Α Τ Δ Η
Διδασκαλία Νεοελληνικής γλώσ­
σας
Εκδ. Επικαιρότητα, β ' έκδοση
Την πρώτη έκδοση, αποτελού­
σαν σημειώσεις από παραδόσεις
μαθημάτων στην «Σχολή Επι-
μορφώσεως Λειτουργών Μέσης
Εκπαιδεύσεως» που επιδίωκαν
να εμπεδώσουν στην διδασκαλία
της νεοελληνικής όσες από τις
νεώτερες γλωσσολογικές έρευνες
προσφέρονται γι’ αυτόν το σκο­
πό. Η δεύτερη αυτή έκδοση, εμ­
φανίζεται αναδιαρθρωμένη και
περισσότερο μερικές έννοιες θε­
μελιώδεις (π.χ. της δομής) κατά
τις διάφορες γλωσσολογικές
σχολές (κυρίως των Σωσύρ και
Τσόμσκι), έτσι ώστε να αναδεί-
χνονται, εναργέστερα η έννοια
και τα χαρακτηριστικά τους-
προστέθηκαν αρκετά στοιχεία ι­
στορικής γραμματικής (π.χ. τύ­
ποι του ουσιαστικού, του ρήμα­
τος κ.ά.), ενώ το κεφάλαιο για το
λεξιλόγιο της νέας ελληνικής α­
ναπλάστηκε, μετονομαζόμενο σε
σημασιολογία, και επιμένει στην
σημασιολογία της λέξης. Ωστε,
το βιβλίο αυτό, ερευνώντας την
ελληνική γλώσσα υπό το πρίσμα
της γραμματικής με την ευρεία
έννοια, εξοικειώνει τον αναγνώ-
στη με το εγχείρημα της νέας
γλωσσολογίας και λειτουργεί, ως
ένα σημείο, αυτοτελώς, πέραν
των επιμορφωτικών του στόχων
για την γλιοσσική διδασκαλία
στην Μ. Εκπαίδευση — και αν
δεν παρεχει πληρη γνιοση των
γλωσσολογικών ρημάτων, λει­
τουργεί ιοστοσο σαν ένα γόνιμο
ερεθισμό για παραπέρα αυτομορ
φιυση.
ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΛΛΒΛΜ Ε
ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Γ Ι Α Ν Ν Η Σ Μ Ο Υ Γ Ο Γ ΙΑ Ν Ν Η Σ
Ταξίδια και μνήμες
Εκδ. Πύλη, Αθήνα 1985
BETA Π Α Π Α Δ Α Κ Η
Το αγόρι με το αυτόματο
Εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1976
Ν Ω Ν Τ Α Ν. Α Ν Δ Ρ ΙΚ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ
Ο λόφος — Α γνω στοι μαχητές
στην Αντίσταση
Εκδ. Αυτοέκδοση, Αθήνα 1984
Ρ Ε Γ Γ ΙΝ Α Π Α Γ Ο Υ Λ Α Τ Ο Υ
Α π ό τη Γιούζα...
Εκδ. Anthé Publications, Νέα Υ-
όρκη, 1984
Μ Α Ρ ΙΟ Υ Β Ε Ρ Ε Τ Τ Α
Η ευθύνη
Εκδ. Ωρόρα, Αθήνα 1983
Π Ε Ρ ΙΚ Λ Η Σ Π Α Γ Κ Ρ Α Τ Η Σ
Θεωρητικό αρχείο
Εκδ. Καρανασης, Αθήνα 1984
 ΥΓΧΡΟΝΑ ΘΕΜΑΤΑ
Α φ ιέ ρ ω μ α :
Ν Ε Ε Σ Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ ΙΕ Σ
Α/ηαεσειφ
Κυκλοφόρησε το τεύχος 2ο
Αφιέρωμα στον ελληνικό κινηματογράφο
Γράψουν
Θ. Αγγελόπουλος ■ Δ. Αρβανίτης ■ Β. Βαφέας
ΤΙ Ε ΙΝ Α Ι Β Ι Ο Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Α
Ε. Κοταμανίδου ■ Ν. Κούνδουρος ■ Ν. ΝικολαΊδης
Από τη βιοτεχνική παράδοση στη βιομηχανική πραγματικότητα .........
• Μανώλη Κούκιου - Βασίλη Κ αμπ ά: Βιοτεχνολογία: Διεθνείς τάσεις και Ν. Περάκης ■ Θ. Ρεντζής Ν. Σμαραγδής
ελληνικές επιλογές ............................................................................. X. Σωτηροπούλου ■ Σ. Τορνές ■ Φ. Τσοκάνη
• Γιώργον Τ ξώ τζο ν: «Ν έα » βιοτεχνολογία, φάρμακα και προϊόντα υψηλής
προστιθεμένης αξίας ......................................................................... ΕΚΔΟΣΕΙΣ
• Γιώργου Α νω γειανάκη - Δ η μ ή τρ η Χριστοδούλου - Jeffrey Levett: Βιοτε­
χνολογία και περιβάλλον: δυνατή η ορθολογική εκτίμηση των κινδύνων;
• Θανάση Β αλαβανίδη: Η μηχανοποίηση της εργασίας, νέες τεχνολογίες σε
περιόδους οικονομικής κρίσης .........................................................
• Νίκου Δ ιομή δη: Η ανάπτυξη της πληροφορικής στην Ελλάδα. Διαπι­
Μια
στώσεις, προτάσεις ......................................................................... ενδιαφέρουσα
• Francis Blanchard: Τεχνολογία, εργασία και κοινωνία .................. σνσχετιση της
* * * πνευματικής
«συνάντησης»
Άννας Π οταμιάνου - Φρόσως Κ αραπάνου: Η σχέση μητέρας παιδιού στην
του Σεφέρη με
Ελλάδα παράγων στη διαμόρφωση της ταυτότητας ........................... τον Μακρυγιάννη
Ιωάννας Λ α μ π ίρ η -Δ η μ ά κ η : Η κοινωνική έρευνα στον αγροτικό χώρο δίνει την αφορμή
Γιάννη Α ιάπ η: Το χρώμά στην αρχιτεκτονική του νεοκλασικισμού . . για μία νέα
Βιοβλιοκριτική ανάγνωση και
• Αιμίλιου Μ εταξόπουλου: Β. Καραποστόλη, «Μορφές της κοινωνικής επανεγγραφή των
προβληματισμών
δράσης» ...........................................................................................
του

Κυκλοφορεί το 23ο τεύχος

I ε .ΐ' ι>.ι ι:. ! in \ r i ι ;

\H||V\ ι-.· . ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ

«ΠΟΛΥΤΥΠΟ». Δεινοκράτους 131

Το τέ λ ο ς Θ α το α γ α π ή σ ετε!
τηλ. 72.29.237

της μικροαστικής
ευδαιμονίας • ΕΛΙΟ ΒΙΤΟΡΙΝΙ
Ο ι άνθρωποι και οι άλλοι
ΤΟΜΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Η ιστορία διαδραματίζεται στο Μιλάνο, το
«ΑΠΊΕΛΗΙ ΠΑΧΝΗΣ
"□ Ιστορικά χαρακτηριστικά
χειμώνα του 1945.
της ελληνικής οικονομίας
Σ τα σύντομα επεισόδια του έργου, πρωτα­
Το τέλο ς □ Γενικά προβλήματα
τη ς μ ικ ρ ο α σ τ ικ ή ς ελληνικής οικονομίας γωνιστούν οι ζωντανοί και οι νεκροί, οι παρ­
ε υ δ α ιμ ο ν ία ς □ Ορυκτός πλούτος τιζάνοι, οι Γερμανοί και οι φασίστες. Και σαν
□ Βιομηχανία ένα γλυκό, μουσικό μοτίβο παρεμβάλλεται η
□ Ναυτιλία ερωτική ιστορία του Νι2, του βασικού ήρωα,
□ Δημόσια γη και της Μπέρτα.
□ ΕΟΚ και παγκόσμια Οι άνθρωποι και οι άλλοι είναι ένα από τα
οικονομία πιο σημαντικά και πιο όμορφα έργα του Έλιο
Π Ρ Ο Σ 0 Π ΙΗ ΣΤΗΝ EA-NTNüCH Π?>Α· Μ Λ ΠΚΟΓΗΤΑ
□ Γεωργία
Βιτορίνι. Μ ’ ένα ύφος πραγματικά μαγευτικό
ΚΑΙ Α Π Ο Κ Λ Ε ΙΣ Τ ΙΚ Ε Σ Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Ε ΙΣ καταφέρνει να μεταμορφώνει την πραγματικό­
Γ. ΑΡΣΕΝΗ, Β. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, Α. ΤΡΙΤΣΗ, τητα σε μύθο και το επεισοδιακό σε επικό.
Γ. ΚΑΤΣΙΦΑΡΑ
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:
ΑΘΗΝΑ:ΕΚΔΟΣΕΙΣ«ΕΞΑΝΤΑΣ»Τζαβελα 1 - Ε ξαρχεια.Τηλ.36 04 885
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Γ. ΧΡΟΝΑΚΗΣ, Λασσανη 9, Τηλ. 237 463
ΑΣΤΑΡΤΗ πρώην «ΑΣΤΕΡΙ»
Σ Ο Λ Ω Ν Ο Σ 121 - ΤΗΛ. 3606 597

53

Δ ΙΔ Α Κ Τ ΙΚ Α Β ΙΒ Α ΙΑ
• Δημοσιεύουμε δύο επιστολές
με θέμα τα νέα αναγνωστικά του
Δημοτικού σχολείου. Αναφέρον-
ται σε σχετική επιστολή - σχόλιο
του αναγνώστη μας Σ. Διοσκου-
ριδη με θέμα την ποίηση στα νέα
βιβλία, (Α Ν Τ Ι, τχ. 278). Η πρώτη
από τους Α. Βουγιούκα και Δ.
Μελά συμβούλους του ΚΕΜΕ.
Να ποιες είναι οι απόψεις των
δύο συμβούλων για το θέμα:
Αξιότιμε κ. διευθυντή,
"■"> δημοσίευμα - επιστολή του κ.
Σ. ^σκουρίδη, συνταξιούχου ια­
τρού, και το δικό σας συνοδευτικό
σχόλιο («ΑΝΤΙ», τχ. 278/4.1.85) έχου­
με να παρατηρήσουμε τα εξής:
1.0 επιστολογράφος κάνει μια
στατιστική καταμέτρηση ποιητών
και ποιημάτων στα νέα βιβλία «Η
γλώσσα μου» του δημοτικού, βασι­
σμένος στο πρώτο ή και δεύτερο
μόνο τεύχος τους (από τα 4 που έ­
χει κάθε τάξη, εκτός από την Πρώ­
τη). Κι ακόμα περιλαμβάνει στην
καταμέτρησή του και το «Αναγνω­
στικό ΣΤ' τάξης», το μόνο από τα
παλιά αναγνωστικά που παραμένει
και πρόκειται να αντικατασταθεί α­
πό το ερχόμενο σχολικό έτος.
2. Η μέθοδος που χρησιμοποιεί δε
θα έκανε ούτε για το δικό του επι­
στημονικό χώρο, πολύ περισσότε­
ρο για την ευαίσθητη περιοχή της
ποίησης. Και πάντως η συνέπεια
προς αυτού του είδους την προσέγ­
γιση θα επέβαλλε να καταμετρη­
θούν όχι οι στίχοι (αφού δεν είναι ό­
λοι ισοσύλλαβοι) αλλά... οι λέξεις ή
οι συλλαβές.
Π ολυξένη
έκόόσεις Ν Ε Φ Ε Λ Η
Μανρομιχάλη 9 ’Αθήνα 10679
Τηλ. 3607744-3604793
54
3. Η «αδυναμία» του για την ποίη­
ση τον έκανε, φαίνεται, να ξεχνά ό­
τι ο λόγος είναι για το δημοτικό και
ότι με το ζόρι θα μπορούσαν να
βρεθούν κάποια δείγματα από δόκι­
μους ποιητές μας, και μάλιστα της
γενιάς του ’30 και μετά, που να εί­
ναι μέσα στις προσληπτικές δυνα­
τότητες των παιδιών αυτής της ηλι­
κίας.
4 .0 επιστολογράφος δεν κάνει
λόγο για τρίτομο Ανθολόγιο (της
μεταπολίτευσης του 1974), που εν­
τάσσεται κι αυτό οργανικά μέσα
στο γλωσικό μάθημα. Το Ανθολόγιο
περιλαμβάνει διαλεχτικά κείμενα,
πεζά και ποιητικά, από τη νεοελλη­
νική λογοτεχνία, παιδική και ευρύ­
τερη. Αλλά, ας σημειωθεί, ότι ακό­
μα και το τρίτομο Ανθολόγιο, μολο­
νότι Ανθολόγιο, είχε γίνει με κριτή­
ρια όχι τόσο μια αντιπροσωπευτική
παρουσίαση της λογοτεχνίας μας
όσο την ποιότητα των κειμένων και
κάποια άλλα γνωρίσματα που κερ­
δίζουν τα παιδιά. Έτσι κι αλλιώς,
στο Ανθολόγιο περιλήφθηκαν τα
καλύτερα κομμάτια της όχι και τό­
σο πλούσιας σε ποίηση παιδικής
μας λογοτεχνίας.
5. Ο επιστολογράφος φαίνεται να
αγνοεί ότι πρωταρχικός σκοπός
των βιβλίων «Η γλώσσα μου» είναι
η γλωσσική προαγωγή των παιδιών
μέσα από καλογραμμένα κείμενα
πεζά και ποιητικά, που επιδιώχθηκε
να έχουν ποιότητα, να είναι σύντο­
μα, και να ενσωματώνουν λέξεις ε­
νός βασικού λεξιλογίου και ποικίλα
γλωσσικά στοιχεία και φαινόμενα
(σημασιολογικά, συντακτικά, μορ-
φολογικά), που γίνονται αντικείμε­
νο των γραπτών εργασιών των μα­
θητών. Με αυτά τα κριτήρια έγινε η
συγγραφή και η ανθολόγηση των
κειμένων.
6. Για τα βιβλία «Η γλώσσα μου»
δούλεψαν — και δουλεύουν— συν­
τακτικές ομάδες από μάχιμους εκ­
παιδευτικούς, που αποσπάστηκαν
γι’ αυτό το σκοπό στο ΚΕΜΕ, χωρίς
Ν εράϊδα τής ’Α θή νας
πρόσθετη αμοιβή ή συγγ ραφικά
δικαιώματα. Εκείνο που μέτρησε
στην επιλογή τους ήταν να ξέρουν
καλά ελληνικά και οι δυνατότητες
τους στη συγκρότηση διδακτικών
βοηθημάτων νέου τύπου. Ανάμεσά
τους συγκαταλέγονται και μερικοί
με μια θητεία στα γράμματα και
στην παιδική λογοτεχνία (Νίκος Κα-
νάκης, Κώστας Καλαπανίδας, Χά­
ρης Σακελλαρίου, Κώστας Χωρεάν-
θης), βραβευμένη μάλιστα για τη
συμβολή τους στην παιδική ποίηση
— που αντιπροσωπεύονται με ποιή-
ματά τους και σε προηγούμενα ανα­
γνωστικά. Και είναι αυτοί που απο-
τέλεσαν την «πέτρα του σκανδά­
λου» για τον επιστολογράφο σας, ί­
σως γιατί, ως «συνταξιούχος ια­
τρός», έχει μείνει αρκετές δεκαε­
τίες πίσω στα θέματα της παιδικής
λογοτεχνίας. Τέλος, στις ομάδες
συμμετέχουν, με αυξημένη ευθύνη,
και σύμβουλοι του ΚΕΜΕ, με ειδικό­
τερο αντικείμενό τους τη διδακτική
της νεοελληνικής γλώσσας στο δη­
μοτικό σχολείο.
7. Οι συντακτικές ομάδες καταπιά­
στηκαν με τη συγγραφή αρκετών
κειμένων για τις μικρές τάξεις, και
τούτο γιατί η ευχέρεια επιλογής έ­
τοιμων κειμένων από την παιδική
λογοτεχνία, κειμένων που να αντα-
ποκρίνονται στους πολλαπλούς
στόχους των προδιαγραφών, δεν ή­
ταν μεγάλη. Έτσι, άλλωστε, γινό­
ταν πάντα. Στο παρελθόν μάλιστα
τα αναγνωστικά των τριών πρώτων
τάξεων γράφονται σχεδόν αποκλει­
στικά από τους συγραφείς (έναν ή
δύο συνήθως). Τώρα μόνο στην Α'
τάξη τα περισσότερα κείμενα είναι
της συντακτικής ομάδας, επειδή έ­
τσι μόνο μπορούσε να υπηρετη­
θούν οι ειδικότεροι γι’ αυτήν την
τάξη γλωσσικοί στόχοι. Από τη Β'
ως τη Δ' τάξη προοδευτικά τα κεί­
μενα των συντακτικών ομάδων
μειώνονται και αντίστοιχα αυξά­
νονται οι ανθολογήσεις. Στις τάξεις
Ε' και ΣΤ' το σύνολο σχεδόν των
κειμένων είναι ανθολογήσεις.
8. Τελικά, μπαίνουν στα βιβλία «Η
γλώσσα μου» όλων των τάξεων (μέ­
νουν ακόμα να ετοιμαστούν τα δύο
τελευταία τεύχη της ΣΤ' τάξης) κά­
που 700 κείμενα. Από αυτά τα 200
• Κοντά στό σπίτι σας καί δίπλα στό Λυκαβηττό
λειτουργεί τό νηπιαγωγείο. « Τ ό αστεράκι».
# Μιά μικρή όαση μέσα στό τσιμέντο.
• Πρόγραμμα μελετημένο - Διδασκαλία καί επίβλεψη
άπό έμπειρο προσωπικό.
• Παιχνίδι καί μάθηση σ' ένα περιβάλλον φροντίδας καί
άγάπης γιά τό παιδί.
# ’Ελάτε νά γνωριστούμε καί νά συζητήσουμε γιά τό
πα(δί σας.
Γκόλφω Π . Ευθυμίου
Βαλσαμώνος 4 καί ’Ασκληπιού τηλ. 6447830 — 3635419.
περίπου γράφτηκαν από τις συντα­
κτικές ομάδες. Τα υπόλοιπα 500
(πεζά, ποιήματα και θεατρικής μορ­
φής) είναι παρμένα από επώνυμους
δόκιμους συγγραφείς. Των συντα­
κτικών ομάδων τα κείμενα είναι α­
νυπόγραφα. Εξαίρεση μόνο έγινε
για τα ποιήματα και στιχουργήμα­
τα, και γιατί είναι προσωπικότερο
το είδος γραφής και γιατί τα περισ­
σότερα από αυτά ήταν ήδη δημο­
σιευμένα. Πάντως, δεν έγινε τίποτα
«εκ του προχείρου» ή «εκ του πονη­
ρού». Εκείνο που μέτρησε ήταν ο
ποιότητα και ο προσδιορισμένος
κάθε φορά γλωσσικός στόχος. Οι
συγκεκριμένοι συγγραφείς δε
χρειάστηκε «ν’ αδράξουν την ευκαι­
ρία», γιατί δύο τουλάχιστον από αυ­
τούς είχαν είδη περιληφθεί στο
κρατικό Ανθολόγιο από το 1975 και
όλοι τους σε Ανθολογίες ιδιωτών.
Το ότι δεν πήγαιναν για δόξα (τη
στιγμή μάλιστα που είχαν το μείζον
ως μέλη των συντακτικών ομάδων)
φαίνεται από το γεγονός ότι κανέ­
να ποίημά τους δεν υπάρχει στις
τάξεις Δ', Ε', ΣΤ'.
9. Μολονότι οι ανάγκες του γλωσ­
σικού μαθήματος έριχναν αλλού το
βάρος και όχι στην αντιπροσωπευ­
τική παρουσίαση της νεοελληνικής
λογοτεχνίας, καταβλήθηκε προ­
σπάθεια να δοθεί ένα όσο γίνεται
πιο ευρύ φάσμα συγγραφέων και
μάλιστα της νεότερης περιόδου.
Έτσι, με τη συμβατική τομή τη μι­
κρασιατική καταστροφή (1922), οι
γνωστότεροι από τους συγγραφείς
που περιλαμβάνονται είναι (αλφα­
βητικά):
Πριν από το 1922
Τ. Άγρας, Γ. Αθάνας, I. Βηλαράς, Γ
Βιζυηνός, Γ. Βλαχογιάννης, Π. Δέλ
τα, Γ. Δροσίνης, Κ. Καβάφης, Α
Καρκαβίτσας, Κ. Κρυστάλλης, Α
Κυριαζής, Π. Νιρβάνας, Γ. Ξενό
πουλος, Κ. Ουράνης, Κ. Παλαμάς,
Α. Πάλλης, Ζ. Παπαντωνίου, Α.
Προβελέγγιος, Β. Ρώτας, Δ. Σολω­
μός, Μ. Στασινόπουλος, Κ. Χατζό-
πουλος, X. Χρηστοβασίλης.
Μετά το 1922
Κ. Αθανασούλης, Α. Ακρίτας, Κ.
Βάρναλης, Η. Βενέζης, Ν. Βρεττά-
κος, Ν. Εγγονόπουλος, Ο. Ελύτης,
Α. Εμπειρικός, Κ. Καζαντζάκης, Κ.Ι.
Καλατζής, π. Καλιότσος, Φ. Κόντο-
γλου, Λ. Κούσουλας, I. Κουτσοχέ­
ρας, Μ. Λαζαρίδης, X. Λεβάντας, Μ.
Λουντέμης, Γ. Μαγκλής, Τ. Μιλλιέξ,
Κ. Μάντης, Σ. Μυριβήλης, Λ. Νάκου,
Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, Θ. Παπάζο­
γλου - Μάργαρη, Τ. Παπατσώνης, Σ.
Παυλέας, Κ. Πολίτης, Γ. Ρίτσος, Α.
Σαμαράκης, Γ. Σαράντη, Γ. Σεφέ-
ρης, Β. Σινοπούλου, Κ. Σούκας, Π.
Σπάλας, Δ. Σωτηρίου, Σ. Τσακνιάς,
Σ. Τσίρκας, Α. Φακίνος, Ε. Φακίνου,
Σ. Χαβιαράς, Μ. Χάκας, Δ. Ψαθάς.
Μέσα στα παραπάνω ονόματα εί­
ναι και συγγραφείς που έγραψαν
και για παιδιά. Μια άλλη ομάδα εί­
ναι νεότεροι συγγραφείς που έγρα­
ψαν για παιδιά. Ανάμεσα σ’ αυτούς
συγκαταλέγονται οι: Ζ. Βαλάση, Α.
Βαρελά, Α. Γκέρτσου - Σαρή, Ε. Έμ-
κε, Α. Ζέη, Ι.Δ. Ιωαννίδης, Κ. Καλα-
πανίδας, Ν. Κανάκης, Ρ. Καρθαίου,
Μ. Κλιάφα, Γ. Κρόκος, Μ. Κυνηγού,
Κ. Λεράκης, Γ.-Μ. Μαρίνος, Μ. Θα-
ραθεύτης, Δ. Μανθόπουλος, Μ. Μα-
νωλάκου, Α. Μπενέκος, Γ. Νεγρε-
πόντης, Σπ. Παναγιωτόπουλος, Φ.
Παπαλουκά, Θ. Ποταμιάνος, Κ.
Πουλχερίου, X. Σεκελλαρίου, Ζ.
Σαρρή, Ε. Σπαθάρης, Ν. Τζώρτζο-
γλου, Ε. Τριβιζάς, Δ. Τροβάς, X.
Χατζηγιαννιού, Ν. Χατζηνικολάου,
Α. Χατζοπούλου - Καραβία, Θ. Χορ­
τιάτη, Ε. Χωρεάνθη, Κ. Χωρεάνθης.
Υπάρχουν ακόμα κάποια δείγμα­
τα από αρχαίους Έλληνες συγγρα­
φείς: Αίσωπος, Αριστοφάνης, Ηρό­
δοτος, Ευαγγελιστής Λουκάς, Λου­
κιανός, Όμηρος, και από ξένους:
Λ. Αραγκόν, Ντ. Γκάμπε, Θερβάν-
τες, I. Κριλόφ, Μ. Μαντσόουρεκ,
Ντε Σεν Εξυπερύ, Σαίξπηρ, Σαμπέ -
Γκοσινί, Σβάιτσερ, Λ. Τολστόι, Μ.
Τουέν, Β. Φραγκλίνος, Α. Φρανς, Ρ.
Χάχφελντ («Ο Μορμόλης») Τ. Χέ-
γερνταλ («Κον Τίκι»).
Τέλος, στο Αθολόγιο υπάρχουν
και οι εξής επιπλέον συγγραφείς:
I. Αγγέλου, Ε. Αλεξίου, Δ. Ανδρεά-
δης, Λ. Ανδρουτσοπούλου, Ε. Βαλα-
βάνη, Α. Βαλαωρίτης, Ε. Βλάμη,
Βλάχος, Ε. Βλάχου, Π. Γλέζος, Μ.
Γουδέλη, Μ. Γουμενοπούλου, I.
Γρυπάρης, Δ. Δασκαλάκης, Γ. Δελη-
γιάννη - Αναστασιάδη, Α. Δελμού-
ζος, Σ. Δούκας, X. Ζαλοκώστα, Δ.
Ζευγώλη -Γλέζου, Γ. Θεοτοκάς, Ε.
Θεοχάρη -Περράκη, Μ. Ιορδανίδου,
Γ. Καζαντζάκη, Ζ. Καρβέλλη, Κ. Κα-
ρυωτάκης, Λ. Κάσδαγλη, Γ. Κοτ-
ζιούλας, Γ. Κουγιούλης, Α. Κουρτί-
δης, Ν. Λαπαθιώτης, Λ. Μαβίλης, Μ.
Μαλακάσης, Μακρυγιάννης, Σ.
Μαυροειδή -Παπαδάκη, Ν. Μελά,
Μελισσάνθη, Γ. Μηλιάδης, Σ. Μο-
στράτου, Α. Μπάρας, Γ. Μπεράτης,
Ρ. Μπούμη - Παπά, Τ. Μωραϊτίνης,
Ε. Παλαιολόγου - Πετρώνδα, Π. Πα-
λαιολόγος, Ε. Παπαμηχαήλ, Α. Πα-
παχαρίσης, Αι. Πετράκη, Θ. Πετσά-
λης - Διομήδης, I. Πολέμης, Ν. Πο­
ριώτης, Λ. Πορφύρας, Π. Πρεβελά-
κης, Α. Σικελιανός, Β. Σολωμού -
=ανθάκη, Σ. Σπεράντζας, Θ. Σταθά-
του, Α. Σημεών, Κ. Σφαέλλου - Βενι-
ζέλου, Γ. Ταρσούλη, Α. Τερζάκης,
Δ. Τσουκαλά, Α. Φραγκιάς, Θ. Φρατ-
ζή, Τ. Χατζηαναγνώστου.
10. Ρίχνεται το υψηλό επίπεδο του
περιοδικού (που δεν είναι μόνο δι­
κό σας, αλλά και αναγνωστών που
το είχαν πάντα σε υπόληψη) όταν
χρησιμοποιείται φτηνά δημοσιο­
γραφικά σχόλια και μιλάτε για ανα­
γνωστικά «σοσιαλιστικά» (σε εισα­
γωγικά). Αλλά αν κάμετε τον κόπο
να ρίξετε μια προσεχτική ματιά στα
κείμενα, θα διαπιστώσεται ότι πρό­
κειται για κείμενα ποιότητας πάνω
απ’ όλα, που κινούνται στα πλαίσια
της δημοκρατικής βιοθεωρίας και
της ζωντανής νεοελληνικής πραγ­
ματικότητας (όπως την εννοούσε ο
Δελμούζος), και είναι δοσμένα συ­
νήθως με τρόπο που προβληματίζει
τα παιδιά και καλλιεργεί ένα ελεύ­
ΑΠΟΉΣ
θερο φρόνημα. Ακόμη, αν φυλλομε­
τρούσατε τα βιβλία του δασκάλου
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑ ΣΤΑ ΝΙΩ ΤΗ
(που είναι μια ακόμα καινοτομία
των νέων βιβλίων), θα βλέπατε ότι
υποδεικνύεται εκεί ένας τρόπος
προσέγγισης που έχει στόχο την υ­
ποβοήθηση του μαθητή ώστε να γί­
νει ομιλητής, ακροατής, αναγνώ­
στης, χειριστής του γραπτού λόγου
με ευαισθησία και κρίση, για να
μπορεί να διακρίνει την αντικειμε­
νική πληροφόρηση από την παρα­
Α Π Α Ν Τ Α ΕΡΜ ΑΝ ΕΣΣΕ
πληροφόρηση και τον αισθητικά
καταξιωμένο λόγο από την παραφι­
λολογία. Στηριγμένα σε τέτοια κρι­
τήρια, τα νέα βιβλία «Η γλώσσα
μου» βάζουν επιτέλους το γλωσσι­
κό μάθημα σε σωστές βάσεις, και α­ ΕΡΜΑΝ Ε Σ Σ Ε ___
νήκει τιμή στη σημερινή κυβέρνη­
ση, που διασφάλισε όλους τους αν- Παράξενα νέα
γκαίους όρους να είναι σήμερα τα
βιβλία αυτά ένα απόκτημα για το από κάποιο άλλο άστρο
δημοτικό σχολείο.
Με τιμή
Α. Βουγιούκας, Δ. Μελάς
Σύμβουλοι του ΚΕΜΕ
• Η δεύτερη επιστολή είναι τον
Στέφανον Βαγενά. Ο αναγνώστες
μας αντιμετωπίζει το θέμα ως ε­
ξής:
Αγαπητό Α Ν Τ Ι.
Χιαβασα την περίεργη στατι­
στική του γιατρού «Σπυρίδωνος
Αιυσκουρίδη», μα πιο περίεργη
ήταν η άποψη του περιοδικού
σας όταν με εισαγωγικά χαρα­
κτηρίζεται (sic) τα καινούργια βι­
βλία «σ ο σ ια λ ισ τικ ά » και τους
συντάκτες όχι μόνο ποιητές εκ
του προχείρου, αλλά και εκ του
πονηρού.
Στο γιατρό Διοσκουρίδη θα
"λεγα ότι βάζει φωτιές σε θυμω-
νιές αχύρων, και εκβάλλει γοερές
κραυγές, γιατί ούτε εύγλωττος εί­
ναι ο τρόπος που παρουσιάζει το
θέμα της μεταχείρισης της ποίη­
σης στα αναγνωστικά του Δημο­
τικού (γιατί η γλώσσα του δεν εί­
ναι ποιητική και θα ’πρεπε να την
καταπιεί) αλλά ούτε τους ποιητές
που αναφέρει εχτιμά, γιατί η Σιντάρτα ( ' Ενα ινδικό παραμύθι)
γλώσσα τους δεν διακρίνεται α­
Πήτερ Κάμετσιντ (μυθιστόρημα)
πό την ανευθυνότητα και ούτε α­
πό το «Διοσκουρίδειο» κυνισμό
Ταξίδι στην Ανατολή (μυθιστόρημα)
που υπνοβατεί σε συντρίμμια ο­ Κνουλπ (μυθιστόρημα)
δυνηρών εμπειριών της καταδι­ Γερτρούδη (μυθιστόρημα)
κασμένης τάξης των ,σχοινοβα­ Ροσάλντε (μυθιστόρημα)
τών της καθαρεύουσας (και να
Κάτω από τον τροχό (μυθιστόρημα)
σηκώνονταν ο μακαρίτης ο Σκα-
pipnac. με το χέρι του Καραγκιό­ Ο λύκος της στέπας (μυθιστόρημα)
ζη του, να βλεπα με ποιο τρόπο Ταξίδι στη Νυρεμβέργη (νουβέλα)
θα επιβράβευε τους γλωσσικούς Το τελευταίο καλοκαίρι του Κλίνκσορ (νουβέλες)
και ποιητικοί'^ αφορισμούς του Παράξενα νέα από κάποιο άλλο άστρο (Διηγήματα)
Διοσκουρίδη).
« Ο Σπυρίδων Διοσκουριδης»
Υπό έκδοση
χρησιμοποιεί επιχειρηματολογία
σε επίπεδο καφενείου, χωρίς να Νάρκισσος και Χρυσόστομος (μυθιστόρημα)
επιφυλάσσει την έκπληξη της ε­ Το παιχνίδι με τις χάντρες (μυθιστόρημα)
πικύρωσής της με μια δεοντολο­ Ντέμιαν (μυθιστόρημα)
γία του φάσματος της ποίησης, Στοχασμοί
γιατί μας υπαινίχτηκε τους πολι­
τικούς του «αντισυναινετικούς»
του κραδασμούς με την «α λ λ α ­
γή » αλλά επειδή κατανοιύν τις
«ευαισθησίες» του συνταξιούχου Ζ Η Τ Η Σ Τ Ε Τ Α Σ Τ Α Β ΙΒ Λ ΙΟ Π Ω Λ Ε ΙΑ
γιατρού που πλήττει από μοναξιά
έχοντας μόνο το στηθοσκόπιο.
55

SIMON ΝΤΕ
MIMBOTAP
Οι γυναίκες
θα νικήοουν
Συνέντευξη στην
Εύα Νικολαΐδου
και μήνυμα στις Ελληνίδες
Μαχητική και αισιόδοξη,
η Σιμόν ντε Μπωβουάρ,
στα 76 χρόνια της σήμερα,
συνεχίζει τον αγώνα της για
τη δικαίωση της γυναίκας
0 δυνηρή εμπειρία μιας πολιτικά
Φ Ρ Λ Γ Κ ΙΣ Κ Η Α Μ Π Λ Τ Ζ Ο Π Ο Υ Α Ο Υ
Δ ε ν άνθησαν ματαίω ς
Α Ν Θ Ο Λ Ο Γ ΙΑ Υ Π Ε Ρ Ρ Ε Α Λ ΙΣ Μ Ο Υ
Φρατοοεη ΑμπατΣοποιιΛου ’Ανθολογούνται Μ. Άξιώ-
τη, Μ. Άραβαντινού, Ν.
• ... άευ αυθηοαυ μαΐοιως Βαλαωρίτης, Ν. Γκάτσος,
ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟΥ Ε.Χ. Γονατάς, Α. Δρίβας,
Ν. Εγγονόπουλος, Ο. Έλύ-
της, Α. ’Εμπειρικός, Ε. Κα-
κναβάτος, Ν. Κάλας, Γ. Λί-
κος, Γ. Μπεράτης, Θ. Ντόρ-
ρος, Δ.Π. Παπαόίτσας,
Ν.Γ. Πεντζίκης, Μ. Σαχτού-
ρης, Μ. Χατζηλαζάρου -
Υβάν Γκόλλ, Πώλ Elvar,
Τζοϋς Μανσούρ, Αντρέ
Μπρετόν, Ρόμπερ Ντεσνός,
Μπενζαμέν Περέν
εκδόσεις Ν Ε Φ Ε Λ Η
Μαυρομιχάλη 9, Α Θ Η Ν Α
Τηλ. 3607744-3604793
56
XafcMBS
στο στέρνο της ποίησης και « α -
κροάται» την πλήξη της επικοι­
νωνίας του γιατί οι ποιητές τον
αρνούνται, δεν τον παραξηγώ.
Ό σ ο για τον Κανάκη, τον Καλα-
πανίδα, το Σακελλαρίου, τον
Μπλούνα, Παπαδημητρίου, Μ ε­
λά, Βελαλίδη κ.ά. συγγραφείς
των νέων βιβλίων είναι οι συγγρα­
φείς που αναζητούν νέους τόπους
για νέες κοινωνικότητες που δε
μπορεί να διακρίνει το «πρεσβυ­
ωπικό ό μ μ α » του γιατρού.
Υπάρχουν όμως και οι «συναι­
νετικοί και οι συναινούντες» και-
ροσκόποι. Το « Α Ν Τ Ι » πουλάει
με το ζύγι τον πολιτικό του αφο-
ρισμό και αντιδογματικά ελίσσε­
ται στην προσπάθεια της « Α λ -
λ α γ ή ς » και μεταποιεί το χα­
λασμένο «έν δ υ μ α » της δημόσιας
παρουσίας του. Ό χ ι τέτοιες α-
τολμίες και εκτιμήσεις που συρ­
ρικνώνουν τη συνείδηση του
δ η μ ο σ ι ο γ ρ ά φ ο υ . Οι επι­
λογές των κειμένων δεν έγιναν
για σχετικοποιημένες έννοιες μη­
νυμάτων, ούτε περιέχουν στοι­
χεία πολιτικής ή κομματικής
πληροφόρησης. Διδάσκουν τη
γλώσσα μόνο με βάση την αντι­
κειμενικότητα μιας αντιστοιχίας
της σωστής επιλογής και του
γλωσσικού φαινομένου και τίπο­
τα άλλο.
Το « Α Ν Τ Ι » περιέπεσε στην ο­
δυνηρή αυταπάτη της κομματι­
κής αντιπαράθεσης και με την ο­
συντριμμένης ψευτοσκεπτικίστι-
κης κουλτούρας, κάνει το τραγι­
κό λάθος να δορυφοροποιείται
στον αστερισμό του Διοσκουρί-
δη, επειδή ο συντάκτης της επι­
στολής και της άτοπης απόδει­
ξης του πίνακα, αναγωγικά κρύ­
βει ψευδή στοιχεία γιατί δε χρη­
σιμοποίησε όλα τα βιβλία που
γράφτηκαν για -κάθε τάξη (για
κάθε τάξη 4 βιβλία «η γλώσσα
μου»Α Βιβλίο της Σ Τ ' τάξης δεν
εκδόθηκε (από την αναφερόμενη
ομάδα παιδαγωγών του ΚΕΜ Ε).
Χρησιμοποιείται το παλιό. Το
νέο βιβλίο της Σ Τ ' τάξης « Η
Γ Λ Ω Σ Σ Α Μ Ο Υ » ετοιμάζεται. Θα
εκδοθεί σύντομα και ελπίζω να
δικακόσει το γιατρό.
Α λλά το « Α Ν Τ Ι » έδειξε τόση
αδιαφορία για ενημέρωση που
μας απογοητεύει με τη σχετικο-
ποιημένη πληροφόρηση και με
τις ΑΝΤΙΘέσεις του πάνω στη
λειτουργικότητα του «νέου βι­
βλίου» δίνοντας την ευκαιρία να
σχηματίσουμε τη γνώμη ότι ανα­
ζητεί συγραφείς «φωτογράφους»
μιας βίαιης πολιτικής εκκεντρι-
κότητας και αλλοτρίωσης στο
χώρο της παιδείας, με υπεραπο­
λυταρχικές διαθέσεις για να δη­
μιουργούν στα λαϊκά κινήματα
το δίλημμα: Δημοκρατία ή φασι­
σμός, νέο κίνημα ή πεπατημένη
του αστικισμού, νέοι άνθρωποι ή
αρτηριοσκληρωτικοί, νέοι ποιη­
τές ή παλαιοί, θα επιμείνουμε στο
μύθο ή θα προχωρήσουμε;
Οι διαστάσεις αυτών των
φ ω τ ι σ μ έ ν ω ν δασκάλω ν
που έγραψαν τα βιβλία είναι πλα­
τιές και καλύπτουν όλες τις αντι­
κειμενικές αξίες του φιλελευθερι­
σμού και οι ίδιοι με την υπευθυνό­
τητα του παιδαγωγού (όχι με τη
δημοσιογραφική ποδαρογραφία
και την εικονική ευαισθησία του
αλογοτέχνη - πεταλωτή) εξισορ­
ροπούν κ ε ί μ ε ν ο , γ λ ώ σ ­
σ α , π α ι δ ί , μια ταύτιση τέ­
τοιας ισότητας για ολοκλήρωση
συνείδησης που θα διαδραματίζει
τα πεπρωμένα της φυλής στο ίδιο
το χώρο μας.
Το σχόλιο του Α Ν Τ Ι είναι σύν­
δρομο μιας αντιπαράθεσης που
μας αναγκάζει να χρησιμοποιή­
σουμε για το συντάκτη του τα λό­
για του Γιάννη Παπαμιχαήλ, στο
άρθρο του «ένα ά ρ θ ρ ο , έτσι,
χωρίς τίτλ ο » (Α Ν Τ Ι σελ. 35 στιχ.
48) ότι «λειτουργεί ο μύθος της
προοδευτικής ωρίμανσης: εξ ορι­
σμού ανώριμα τα παιδιά φτάνουν
στη δυνατότητα υπεύθυνης επι­
λογής μεγαλώνοντας ...».
Στέφανος Βαγενάς
(Φίλων ο Αίθικος)
Δ ά σ κ α λ ο ς - λογοτέχνης -
δημοσιογράφος
Π<^ΙΟΙ Π Ρ Ο Β Ο Κ Α Τ Ο Ρ Ε Σ ;
• Α π ό τον Γ.Ε. πήραμε το γράμ­
μα που ακολουθεί και με τίτλο
« Ένα σχόλιο χωρίς χ ολή »:
«Μ ο υ λένε ότι χαρισματικός ηγέ­
της της αθηναϊκής Α υτονομίας ε­
πισκέπτεται τρεις φορές το χρόνο
τουλάχιστον την Ιταλία για "ενη­
μέρω ση" ».
Έ τσ ι αρχίζει την ανταπόκρισή
του από την Ιταλία, ο Δημήτρης
Δεληολάνης (Σχολιαστής, τεύ­
χος 23, 1 Φεβρουάριου 1985).
Σημεία ελέγξιμα:
1) « Μ ο υ λ ένε»: Μίμηση του στιλ
της Ροζίτας Σώκου, του Ίακχου,
του Αευτέρη Παπαδόπουλου, της
Φρίντας Μπιούμπι, του Ζήση
Τσιριγκούλη; Το «κάπου πήγα,
κάτι είδα, κάτι μου ’παν να σας
π ω » ποια τάχα νομιμότητα δι­
καιούται σε έντυπα «εναλλακτι­
κ ά »; Γιατί δεν μας λέει ποιοι
«το υ λένε» αλλά προσχωρεί ακό-
πως στη λογική της απόκρυψης,
που υποτίθεται πως ανήκει στη
μερίδα του αστικού, και μόνο τύ­
που;
2) «Χαρισματικός ηγέτης της α­
θηναϊκής Α υ το νο μ ία ς»: Ποιος
σύντροφοι; Πώς περνιέται έτσι
στο ντούκου το ζήτημα, αντιε-
ξουσίας σημαντικό, που ενδιαφέ­
ρει φυσικά απαξάπαντες τους α-
ναγνιοστες του Σχολιαστή, κι όχι
μονάχα όσους τα σιγοψιθυρί­
ζουν, ώρες μεγάλες, σε αρμόδια
μπαρ; Και εναντίον των κλει­
στών κυκλωμάτων δεν έχουμε
ταχθεί;
3) «Για "ενη μ έρω ση "». Δηλαδή;
Δεν πρόκειται για όντως ενημέ­
ρωση; Κι αυτό, απλώς εξαιτίας
της κόπωσης της ιταλικής αυτο­
νομίας και της συνεπαγόμενης
πτώσης στην παραγωγή ιδεολο­
γιών και οραμάτων, ή επειδή ο
« χαρισματικός» προτιμά άλλου
τύπου ενημερώσεις; Και ποιος
" V
μας βεβαιώνει για το είδος της α ­
νάγνωσης που προτιμά η Α σφ ά­
λεια; Και πώς θα αποτραπεΐ ο εμ­
πλουτισμός των σχετικών, κα-
ταργημένων έστω, φακέλων για
χρήση μελλοντική;
Παραμένει το ερώτημα: ποιες ι- ί το δικό μου αυτοκίνητο πήγαμε
δέες και θεωρίες κομίζει από την \ στο Καστρί όπου είχε συζήτηση
Εσπερία κάθε τρεις μήνες (εδώ ο ' με τον Α. Παπανδρέου για την
χρόνος προσδιορίζεται αυστηρό­
τερα) ο χαρισματικός ηγέτης της
Πλατείας Εξαρχείων (ιδού και ο
περιορισμός του χώ ρου)». Έ τσι
τελειώνει το κείμενο του ο Δημή- i
τρης Δεηλολάνης.
Ό ντως. Παραμένουν τα ερωτή- ■
ματα.
Γ.Κ. ί
ΕΔΑ - Π Α Σ Ο Κ Κ Α Ι Η. Η Λ ΙΟ Υ
• Από τον Σω τ. Σωτηρόπουλο,
μέλος της Ε.Ε. της Ε Δ Α πήραμε
την επιστολή που ακολουθεί. Α -
ναφέρεται σε άρθρο του Γρηγόρη
Γιάνναρου στην Κυριακάτικη Α υ ­
γή (3-2-85) για τον Ηλία Ηλιου και
τη συνεργασία της Ε Δ Α με το
Π ΑΣΟΚ .
Αγαπητό Αντί,
Π αρακαλώ να δημοσιεύσεις
την ακόλουθη επιστολή.
Ο Γρηγόρης Γιάνναρος στην
Κυριακάτικη Αυγή (3-2-85) σε άρ­
θρο του για τον Ηλία Ηλιού γρά­
φει και τα παρακάτω .
« Η Ε Δ Α συνεργάστηκε με το
Π Α ΣΟ Κ μόνο όταν ο Ηλίας απο­
σύρθηκε ουσιαστικά από την ε­
νεργό πολιτική. Μέχρι τότε ο Η ­
λίας σ ’ όλες τις εκλογικές μάχες
ήταν σε κοινούς συνδυασμούς με
μας, αγωνιούσε όσο και μεις για |
την επιτυχία του ΚΚΕ εσωτερι­
κού».
Στη θέση αυτή εμφανίζεται ο |
Ηλίας Ηλιού σαν διακοσμητικός
Πρόεδρος της Ε Δ Α που δεν έχει
κανένα ενδιαφέρον και συμμετο­
χή στη συνεργασία της Ε Δ Α -
ΠΑΣΟΚ που καλύπτει τέσσερα
ολόκληρα χρόνια.
Αλλά ένας Ηλιού δεν μπορού­
σε παρά να είναι ουσιαστικός
Πρόεδρος της Ε Δ Α . Ο ίδιος ά λ ­
λωστε τόνισε στην τηλεοπτική
παρουσίασή του ότι αποσύρθηκε
μόνο από την κοινοβουλευτική
δράση, παραμένει όμως Πρόε­
δρος της Ε Δ Α και ασκεί πλήρως
τα καθήκοντά του.
Πράγματι ο Ηλίας Ηλιού κάθε ;
μέρα βρισκόταν στα γραφεία της
Ε Δ Α έπαιρνε μέρος σ' όλες τις
συνεδριάσεις της Ε.Ε. και της
Δ.Ε. είχε συνεργασίες συναντή­
σεις με διάφορες προσωπικότη­
τες κ.ά.
Σαν μέλος της Ε.Ε. της Ε Δ Α
στενός συνεργάτης του Ηλιού
και φίλος του γνωρίζω πολύ κα­
λά, όπως και όλοι στην Ε Δ Α , ότι
ο Ηλιού αποδέχτηκε και σαν
Πρόεδρος έκανε ό,τι μπορούσε
για να υλοποιήσει τη συνεργασία
της Ε Δ Α με το Π Α Σ Ο Κ στις ε­
κλογές του '81 στο τρίχρονο διά­
στημά της κυβέρνησης της Α λ ­
λαγής και στις Ευριοεκλογές.
Από τη Ρουμανία το Σεπτέμ­
βρη του '81 επίμονα παρότρυνε
το γραμματέα της Ε Δ Α Μανώλη
Γλέζο να συμμετάσχει στο συν­
δυασμό του Π Α Σ Ο Κ στην α Α ­
θήνας.
Κατά την προεκλογική περίο­
δο του ’81 μαζί οι δυο μας και με
Μ ο ν σ ώ ω ρ α
περιοδικό
κρίσιμη εκείνη εκλογική μάχη.
για τη γυναίκα και τον κινηματογράφο
Σ ’ όλό το διάστημα της επιστρο­
φής μας στην Αθήνα δεν έκρυβε Χειμώνας '84-85
τον ενθουσιασμό του και την αι­
σιοδοξία του για τη νίκη.
' Πολλές φορές και ανοιχτά επέ-
κρινε την επιλογή της ηγεσίας
του ΚΚΕ εσωτερικού να προβά­
λει τότε συνδυασμούς σ ’ όλες τις
εκλογικές περιφέρειες ακόμα και
στις μονοεδρικές και να βοηθή­
σει έτσι αντικειμενικά τη Δεξιά Συνέντευξη με την
καθώς και το ΚΚΕ να δικαιολο­ Σιμόν ντε Μπωβουαρ:
γήσει το παραπλανητικό στόχο
του το 17%. για τον φεμινισμό σήμερα
Από το Βήμα του Συνεδρίου για τη γυναικεία δημιουργία
του Π Α Σ Ο Κ διακήρυξε τη θέση: για την ιδεολογία της «διαφοράς»
«π οτέ πια, ποτέ πια, ποτέ πια Δ ε­
για τον αντισεξιστικο νομο
ξ ιά » που ’γίνε πανδημοκρατικό
σύνθημα στις Ευρωεκλογές. για τη βια
Στις Ευρωεκλογές ο Ηλιού υ­
ποστήριξε τη συνεργασία Ε Δ Α Marguerite Duras: κείμενα για τον κινηματογράφο
Π Α Σ Ο Κ και τη συμμετοχή στο
Ευρωψηφοδέλτιο του Π Α Σ Ο Κ
Rita Monaco
τριών μελών της Ε.Ε. της Ε Δ Α ,
του Γλέζου, του Κολοκοτρώνη, Jackie Buet
του Κακουλίδη. Elisabeth Trehard
Εμείς της Ε Δ Α με έμπνευση
Ulrike Ottinger
και παρότρυνση του Ηλία Ηλιού
Α ντα Κλαμπατσεα:
στο όνομά του, με ομιλίες, προ­
κηρύξεις και μεγάφωνα καλού- Ο κιν/φος των γυναικών 1984
σαμε όλους τους δημοκράτες Α ­ Φεστιβάλ Σω (Γαλλία)
ριστερούς, σοσιαλιστές, κομμου­
νιστές να υπερψηφίσουν το ψη­
Φεστιβάλ Φλωρεντίας
φοδέλτιο συνεργασίας του Π Α ­
,
ΣΟΚ. Α ντα Κλαμπατσεα: Η βια στη γυναικεία δημιουργία
Αυτά είναι τα πραγματικά γε­
γονότα για τη θέση και συμβολή
του Ηλία Ηλιού στη συνεργασία Ann Kapplan: Η ΝΤΟΡΑ Τ Ο Υ Φ ΡΟ ΫΝΤ ή ο
της Ε Δ Α με το Π Α Σ Ο Κ . Και η θέ­ φαλλοκεντρισμος της ψυχανάλυσης
ση του αυτή η πολύτιμη συμβολή
του στην Αλλαγή ήταν το λογικό
καταστάλαγμα της πολιτικής εμ­
Μαρία Παραδεκτή
Μαρία Κολιδα
πειρίας και σοφίας του Ηλία Η ­
λιού. Αντα Κλαμπατσεα: Κριτική ταινιών
Με εκτίμηση
Σ. Σωτηρόπουλος
Nancy Huston: Η «διάφορά» μου με
την Σιμόν ντε Μπωβουαρ
Μ ΙΑ Α Ν Α Κ Ο ΙΝ Ω Σ Η
I
• Οι Π. Νεράτζης, Σ. Υφαντής, Α ντα Κλαμπατσεα: Οι απειλητικές γυναίκες
και Γ. Xατζηγώγας μέλη της σύν­
ταξης του περιοδικού « Π Ρ Ο Ο ­
του αντρικού φανταστικού
Π Τ Ι Κ Η » που βγαίνει στη Θεσσα­
λονίκη μας έστειλαν την επιστολή
~(>>· α κ ο ) ο ι Ό ε ί
Αγαπητοί φίλοι,
! Ό σ ο ι υπογράφουμε το παρα­
κάτω κείμενο έχουμε πάρει μέ­
ρος τα τελευταία τέσσερα χρόνια
8 Μ Α Ρ Τ Η 1985: Α ’ ΒΔΟΜ ΑΔΑ
στη δημιουργία, τη σύνταξη του
περιοδικού «Π ρ ο ο π τικ ή » και τη Δ Ι Ε Θ Ν Ο Υ Σ Γ Υ Ν Α ΙΚ Ε ΙΟ Υ Κ Ι Ν /Φ Ο Υ
λειτουργία της ομώνυμης ομάδας
στη Θεσσαλονίκη. ( Κ Ι Ν /Φ Ο Σ Σ Τ Ο Υ Ν Τ ΙΟ )
Σας στέλνουμε αυτή την ανα­
κοίνωση και μέσα από το περιο­
δικό σας στους φίλους, συνεργά­
τες και αναγνώστες της «Π ρ ο ο ­
πτικής» για να σας γνωστοποιή­
σουμε ότι διαχωρίζουμε τη θέση
μας από την έκδοση του 13ου
τεύχους της «Π ρ οο π τικ ή ς» που
57

ΚΥΚΛΟΦ ΟΡΕΙ
B va u o n w o u °w i
A,c>»eSM51.
% ' · '" X i
1)
H Μαύρη Μουσική είναι ο
90χρονος Γκας Κάνον
ξαπλωμένος στην κουνιστή
πολυθρόνα, ο «Γκίταρ Σόρτυ»,
που χορεύει στον ήχο της
κιθάρας του γείτονά του, ο
Ντιουκ Έλλινγκτον στις
πολύωρες πρόβες για την
τηλεόραση, ο 8.8. Κινγκ,
πηγαίνοντας να δώσει
συναυλίες!
Η Μαύρη Μουσική είναι η
τρυφερότητα με την οποία
παίζει κάποιος μουσική στα
παιδιά του, η αξιοπρέπεια με
την οποία υμνεί τον Κύριον ένα
εκκλησίασμα, το
συγκεντρωμένο πλήθος γύρω
από ένα πλανώδιο συγκρότημα
τζαζ στο Χάρλεμ, ο κόσμος που
χορεύει σε μια κηδεία στη Νέα
Ορλεάνη
Η BaÀcpi Γουίλμερ
αποθανατίζει σπάνιες στιγμές
που ακόμα πιο σπάνια δίνονται
με τόσο οικείο συναίσθημα.
Φωτογραφίζει τον Λιούις
Άρμοστρονγκ, τον Μάιλς
Νταίηβις, τον Θελόνιους Μονκ
και τον Κόλμαν Χώκινς, αλλά
δεν ξεχνά τον «ανώ νυμο» που
παλεύει ν' ακουστεί η μουσική
του πάνω απ' το θόρυβο της
Νέας Υόρκης. Φωτογραφίζει
τον καθαρό δρόμο ενός
προάστιου του Σικάγου, κοντά
στο σπίτι του Οτις Ρας, αλλά
και τη βρώμικη
πραγματικότητα του
στενοσόκακου της
μεγαλούπολης
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
ΓΙΩ Ρ ΓΟ Σ Μ ΠΑΡΑΚΟ Σ
Ε Π ΙΜ Ε Λ Ε ΙΑ ΕΚΔΟ ΣΗΣ:
Δ Η Μ . θ . Α Ρ Β Α Ν ΙΤ Η Σ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΠΟΠΕΙΡΑ
58
εκδόθηκε με την εκπνοή του
1984, επειδή διαμορφώνει μια
διαφορετική φυσιογνωμία: δογ­
ματική και μονόπλευρη στο επί­
πεδο των πολιτικών, ιδεολογι­
κών και κοινωνικών αντιλήψεων
και παραδοσιακή στον τρόπο
σύνταξης και λειτουργίας του πε­
ριοδικού. Φυσιογνωμία που δια­
φέρει τόσο από τους στόχους και
τις επιδιώξεις που εμείς τουλάχι­
στον θελήσαμε να πετύχουμε με
τη συμμετοχή μας στην «Π ρ ο ο ­
πτική», όσο και από τα στοιχεία
που πρέπει να χαρακτηρίζουν την
έκδοση ενός εναλλακτικού έντυ­
που.
Αναγνωρίζοντας ότι είναι δύ­
σκολο να καταγράψουμε μέσα
σε λίγες γραμμές το σύνολο και
την ουσία των διαφορών, των ε­
κτιμήσεων και τιον γεγονότων
που μας οδήγησαν σ' αυτή την α­
πόφαση, σαν κατάληξη μιας πο­
ρείας ιδιαίτερα επίπονης, παρα­
πέμπουμε προς το παρόν σε μία
«κ α τ ' αντιπαράθεση» σύγκριση
στο ύφος, το περιεχόμενο και την
κατανομή της ύλης των τευχών 1
μέχρι 12 αφενός — παρά τις ελ­
λείψεις τους— και του τεύχους 13
αφετέρου, παίρνοντας υπόψη τη
σταθερή πορεία βελτίωσης του
περιοδικού, που ανακόπηκε α­
κριβούς στο τελευταίο τεύχος.
Ο ιςαθένας έχει το δικαίωμα
φυσικά να «βγ ά ζει» ένα περιοδι­
κό που να τον εκφράζει και να
του αξίζει. Ό χι όμως να κατα­
στρέφει, να αλλοιώνει τη φυσιο­
γνωμία ή να ιδιοποιείται ένα άλ­
λο. Α ς σημειωθεί εδώ ότι δεν έγι­
νε κάποια διάσπαση, αλλά η ανά­
ληψη της έκδοσης του περιοδι­
κού από νέα άτομα είχε σα συνέ­
πεια την αλλαγή της φυσιογνω­
μίας του, παρά τις αρχικές βε­
βαιώσεις ότι θα εφαρμόσουν την
ίδια εκδοτική πολιτική και χάρις
στη σιιυπηρή συναίνεση ορισμέ­
νων «π α λα ιώ ν » που δεν συμμετέ­
χουν πια άμεσα για προσωπικούς
και μόνο λόγους. Η «Π ροοπ τι­
κή», αν και πάντα «έβγαινε»
— πέρα από τη σταθερή παρουσία
μερικιον— από μία εναλλασομε-
νη συντακτική επιτροπή, παρέ­
χοντας μεγάλη άνεση στους χει­
ρισμούς, σεβόταν την πολυφω­
νία, κατοχύρωνε την ελεύθερη έκ­
φραση, το διάλογο και την αντι­
παράθεση των απόψεων σαν
προϋπόθεση για την αναζήτηση
μιας εναλλακτικής αριστερός.
Αντίθετα θέσεις περί «συνεπών»
ιδεολογικών πλαισίων αντιμετω­
πίζουν την πολυφο,ινία με καχυπο­
ψία ή την απουσία πολιτικής ά ­
ποψης.
Εμείς επιμένουμε στην άποψη
ότι η «Π ρ οοπ τική » είναι κάτι λι­
γότερο από πολιτική οργάνωση,
κάτι περισσότερο από περιοδικό.
Για να μην μείνουμε όμως μόνο σ ’
αυτά, ευχόμαστε η νέα χρονιά,
τούρα μάλιστα που ξεπεράσαμε
το 1984, να φέρει άλλες καλύτε­
ρες, εναλλακτικές προοπτικές
και ελπίζουμε να κάνουμε και ε­
μείς κάτι γι' αυτό. Σ ’ αυτή την τε­
λευταία φράση βρίσκεται και το
κίνητρο αυτού του κειμένου, όχι
στην καταγγελία, αλλά στο δη­
μιουργικό ξεπέρασμα της μιζέ-
ρια ς.
Καλή Χρονιά το 1985 και...
«ο,τι ποθούμε»...
ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ
Θεσσαλονίκη 19.1.1985
Δημοχάρους 60
Ναύλος Νεμάντζης
115 21 Αθήνα
Σταύρος Υφαντής Τηλ. 72.32.713 — 72.32.819
Γιάννης Χατζηγώγας
• Εκδότης:
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗΣ
ΛΙΓΑ ΑΛΛΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ
Δεινοκράτους 131
• Από Ομάδα Φαντάρων από 115 21 Αθήνα
την Αξιούπολη πήραμε την επι­ • Υπεύθυνη τυπογραφείου:
στολή που ακολουθεί. Αναφέρε- ΑΛΕΚΑ ΣΗΜΑΝΤΗΡΑ
ται σε προβλήματα που αντιμετο)- Δεσποτικού 33
πίζουν οι στρατιώτες του 591 Πετρούπολη
Τ.Γ1. • Δημόσιες σχέσεις
Αγαπητό Αντί Διαφημίσεις:
Τα παρακάτω δεν αποτελοι ΤΑΚΗΣ ΜΩΡΑΤΤΗΣ
μια συνολική αντιμετώπιση το • Μοντάζ:
ζητήματος για το Στρατό άλλο ΤΑΣΙΑ ΛΕΒΟΝ
μέσα από τα επεισόδια που κατα­ • Φωτοστοιχειοθεσία:
γράφονται διαφαίνεται καθαρά «ΠΟΛΥΤΥΠΟ» ΕΠΕ
το ιδεολογικό του πλαίσιο. Συγ­ Δεινοκράτους 131
κεκριμένα στο 591 Τ .Π . στην Α- Τηλ. 72.29.237
ξιούπολη εκτός από τον τραγικό • Αναπαραγωγή φιλμς:
«ΠΟΛΥΤΥΠΟ.» ΕΠΕ
υπανάπτυκτο περίγυρο του στρα­
τοπέδου, που προσφέρει μόνο μια Δεινοκράτους 131
Τηλ. 72.29.237
θλιβερή καφετέρια έχουμε να αν­
τιμετωπίσουμε τα παρακάτω. • Εκτύπωση:
1. Επειδή ο κύριος όγκος των ελ- «ΛΙΘΟΤΥΠ»» Α.Ε.
Ιάσιου 5 - Περιστέρι
ληνικούν δυνάμεων είναι παρο£ε-
Τηλ. 57.22.201
ταγμένος κατά μήκος των Α ν α ­
τολικών συνόρων οι μονάδες στα
• Κάθε ενυπόγραφο άρθρο εκ­
ελληνο-γιουγκοσλάβικα σύνορα φράζει την προσωπική άποψη
υποφέρουν από έλλειψη προσω­
του συγγραφέα του.
πικού παρόλο που διοικητικά έ­ • Χειρόγραφα δεν επίατρέ-
χουν προβλεφθεί θέσεις. Ο διοι­ φονται.
κητής λοιπόν αντικαθιστά το ελ-
λείπον προσωπικό με συνεχείς κι ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ
αδικαιολόγητες τιμωρίες.
2. Ο ρόλος του γιατρού έχει τε­ Εσωτερικού
λείως υποβαθμιστεί με αποτέλε­ Εξαμ. 850 δρχ. - Ετήσια 1.700
σμα οι εισήγήσεις του για τους ε­ Ετήσια Οργανισμών
Τραπεζών, κτλ.: 6.000 δρχ.
κτός υπηρεσίας να πέφτουν στο
Φοιτητική έκπτωση 15%
κενό μια που ο διοικητής αποφα­
σίζει ποιος είναι άρρωστος και Εξωτερικού
ποιος όχι ανάλογα με τις δου­ Ευρώπη · Μεσογ. χώρες:
λειές του στρατοπέδου. εξάμηνη:........................... δολ.13
3. Υπάρχει ακόμα πειθαρχείο, ο­ ετήσια:...............................δολ.26
πού ο επισκέπτης του εφοδιάζε­ Η.Π.Α. - Καναδάς · Αν. Ασία -
ται μόνο με μια κουβέρτα για να Αυστραλία - Ωκεανία:
εξάμηνη:........................... δολ.15
αντιμετωπίσει το πολικό κρύο.
ετήσια:...............................δολ.30
Α π οτέλεσμ α αυτού είναι τα
κρούσματα ασθενειών.
• Εμβάσματα, επιταγές:
4. Γίνονται επιθεωρήσεις μετά α­
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗΣ
πό προειδοποίηση θύστε οι ατέ­ Δημοχάρους 60
λειες — μαγειρεία - τουαλέτες— 115 21 ΑΘΗΝΑ
μετά από εντατική δουλειά των
• ΤΙΜΗ ΤΕΥΧΟΥΣ: δρχ. 70
φαντάρων να καλύπτονται ώστε
οι στρατηγοί να φεύγουν ευχαρι­ • ΠΑΛΙΑ ΤΕΥΧΗ: δρχ. 100
στημένοι, ο διοικητής ήρεμος κι
οι φαντάροι πτώματα. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ
5. Οι φαντάροι στα προκεχωρη- • Για τα βιβλιοπωλεία
μένα φυλάκια αντιμετωπίζουν της Αθήνας:
την έντονη απομόνωσή τους κι ό­ Περιοδικό «ΑΝΤΙ»
σα προβλήματα δημιουργούνται Δημοχάρους 60
απ' αυτή. Συγκεκριμένα παρου­ τηλ.: 72.32.713 - 72.32.819
σιάζουν επιθετικότητα, προβλή­
ματα συμπεριφοράς όπως και • Για τα βιβλιοπωλεία
της σεξουαλικής τους ζωής με α ­ Β. Ελλάδας: Βιβλιοπωλείο
ποτέλεσμα αφόρητη ζωή στους υ­ Μ. Κοτζιά και Σια Ο.Ε.
πόλοιπους. Τσιμισκή 78, τηλ. 279.720
Ομάδα Φαντάρων 546 22 Θεσσαλονίκη
Αξιούπολη
 01 ΑΝΑΠΗΡΟΙ
Π Η Ν ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ
ΔΟΥΛΕΙΑ
ΜΠΟΡΟΥΝ
ΝΑ ΑΠΟΔΩΣΟΥΝ
ΠΟΛΛΑ.
Υπάρχουν πολλές δουλειές που οι Πληροφορίες
ανάπηροι μπορούν να κάνουν για τα προγράμματα του ΟΑΕΔ
καλύτερα από άλλους. τηλ. Αθήνα: 5242327
Η θέλησή τους για ενσωμάτωση στο Θεσσαλονίκη: 285750
κοινωνικό σύνολο είναι το μεγαλύτερο και σε όλα τα Γραφεία εργασίας
κίνητρο για αυξημένη αποδοτικότητα. ΟΑΕΔ.
Αρκεί να τους αντιμετωπίζουμε σαν
ίσους και να τους παρέχονται οι
κατάλληλες συνθήκες εργασίας.

Ο ΟΑΕΔ επιδοτεί με 1.100 δρχ.

την ημέρα κάθε πρόσληψη
ανάπηρου για ένα χρόνο.
Και συμμετέχει στο κόστος
προσαρμογής του χώρου εργασίας
για ανάπηρους, αν χρειάζεται, μέχρι
50.000 δρχ.,
Γιατί Πρέπει να δοθούν και στους
ανάπηρους ίσες ευκαιρίες εργασίας.
Γιατί Οι ανάπηροι στην κατάλληλη
δουλειά μπορούν να αποδώσουν
πολλά.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ

ΕΡΓΑΣΙΑΣ ôAEô ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

 κυκλοφόρησε
«κάτι το ωραίον »!
Επιτέλους, ένα βιβλίο για την ελληνική κακογουστιά (κιτς), ένα βιβ λίο «περιήγηση» στον
κόσμο του φτηνού γούστου όπως διαμορφ ώ νεται μέσα στην καθημερινή ζωή, την ελλη νική ζωή,
τη δική μας ζωή. Με κείμενα και φ ω τογραφίες που παρουσιάζουν ανάγλυφ α το «κιτς» ,
ένα φαινόμενο «γραφικό» αλλά και επικίνδυνο. Ωραίο βιβλίο!

«Κ άτι το ωραίον» «Κ άτι το ωραίον»

Μ έσ α στις σ ελ ίδ ες του θα δείτε να παρελαύνουν... η Πατρίς, η Με φω τογραφικό υλικό που βασ ίζεται σε ρεπορτάζ των Χρ. Βλά­
Θρησκεία, η Οικογένεια, η Κοινωνία, η Επικοινωνία, η Πολιτική, η χου, Τ. Βρεττού και Λ. Μιαούλη και εμπ λουτίσ τηκε από αρχειακό υ­
Τέχνη. Το κιτς υπάρχει γύρω μας, σ ’ όλη την Ε λλάδα: από το Δ ιδυ­
λικό πολλών επ αγγελματιώ ν και ερασιτεχνώ ν φωτογράφων.
μότειχο μέχρι τα Φιλιατρά και από τα Γιάννενα μέχρι τη Λ ά ρ ισ α και
Ωραίο βιβλίο!
— φ υσικά— την Αθήνα.
Ειδικά ά ρ θ ρ α και πάνω από 1.000 φωτογραφ ικά θέματα, α π ο κ α λύ­
πτουν, διακω μω δούν και κα τα γγ έλλου ν το κιτς δ η μ ιο υρ γώ ντα ς ένα «Κ άτι το ωραίον»
μοναδικό λεύκω μα επίκαιρο, ενδιαφ έρον, απολαυστικό.
Ωραίο βιβλίο!
Ενα βιβλίο ντοκουμέντο!
Μια έκδοση των «Φίλων του περιοδικού ΑΝΤΙ»
«Κ άτι το ωραίον» • 360 σ ελ ίδ ες · 1059 έγχρ ω μ ες και μαυρόασπρες φωτογραφίες
• Σε σχήμα 21 χ 28 πανόδετο
Η π α ρ έλα ση του κιτς συνεχίζεται. Ανακαλύψ τε το κιτς σ ε κοον'
ζες, γκομπλέν, μπιμπελό, χαλκοτεχνή ματα, χόμπι, τουριστικά an,!'
βενίρ, εικονίτσες, προσκηνητάρια, τάφους, πλαστικά λουλη,,Λ
εκκλησίες, είδη για γό μ ο υ ς και βαφτίσια, φωτιστικά m x ^ ° lQ’
ξώ φ υλλα βιβλίων, αθλητικό και πολιτικό Τύπο, παιδικά εε ? ω ν α ’ 8
π ο σ τάλ, ντίσκο, φαγάδικα, τα βέρ νες, πιτσερίες υόδη « , ° η ’· Καρτ
μαγαζιά, σπίτια, έπιπλα... Α λ λ ά κιτς υπάρχει και σ το τίο υΤ0κινΓ|τα» ΜΙΑ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΚΟΓΟΥΣΤΙΑ.
θλητικό ή πολιτικό πανηγύρι, σ το τραγούδι, το σινευά PV° ’ σ τ ο α*
την τη λ εό ρα ση , τη διαφήμιση... Το κιτς υπάρνει π π « τ « · Τ0 θ ε α τ Ρθ,
μονεύει... Ωραίο βιβλίο! ρΧ£ι π αντού και παρα- a p o '9

«Κ άτι το ωραίον
Για το κιτς σ ε ό λ ες του τις μορφ ές γ ρ άφ ο υν οι·
Χρ. Β ακαλόπ ουλος, Χρ. Γιανναράς, Περ. Γιαννόποϋλ
σενάρ, Γ. Καλιόρης, X. Καμπουρίδης, λ . Κ η λαη δόνη δ ’ Μ ' Γ 10υΡ
πούλου, Δ. Κούτσικου
□υ, Α. Κυριακιδου - Νέστοοοο π κ.Κθλτσιδο
Μ. Μ π ο σ τα ντζό γ λ ο υ), Δ. Πικιώνης, Δ. Ραυτόπουλος MapTlviör«c
ινίδης,
Δ. Σ κ ά λ ο ς και ν . Χατζηκυριάκος - Γκΐκας.
Π ρολογίζει η υ π ουργός Π ολιτισμού
και Επιστημών Μ ελίνα Μ ερκούρη.
Ωραίο βιβλίο! -v c o o n προέρχεται
έχ εν Ν ε ρ ν αννΚ^ Ρ η ο υ σ π ά ν ε ι «πασαΧενί

* Ν' α ™

''ο » w iN<woTOU·

ΕΚΔΟΣΗ:
«ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΑΝΤΙ».

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:

t ö n i 'j h t :
Δεινοκράτους 131, Αθήνα 115 21
Τηλ. 72.29.237