SAY1 : 3 3 F 1YAT1 : 1 5 O O O O TL.

(kdv dahil)
. •

il

ben üzerime rahat bişeyler giyiniyim, ,sen de kendine bi ayran hazlfla...

"Güney'in orada
ağladığını bizzat
gördüm. Tek ke­
lime söylemedi.
Sadece ağladı.
Çok ilginçtir sa­
dece ağladı."

1
e m
•

1
Dünyaya kendi gözümle bakmaya, kendi ağzımla konuşmaya, kendi ellerimle
n tutmaya, kendi ayaklaramla basmaya başlamıştım. Ama çok yalnızdım.
----'�·
m
METİN BÜKEY1LE ÖLÜMÜNDEN ÖNCEKİ SON SÖYLE İ Mesut Kara

1
IYİGÜNLER BEYFENDİ, ÖKÜZ DERGİSİ Mİ? BEN ŞEYi
SORACAKTIM ÖKÜZ DERGiSİ BU AY HARMANDA KAÇ
KAPLAN GÜCÜNDE?

amsefası
2 HAYAT Ö k ü z 3 3 /Ş u b at' 9 7

TOMRİ S ÖZDEN
Ben Kimim?
Dünvava kendi gözümle· bakmava. kendi ağzımla konuşma va. kendi ellerimle tutmava.

kendi avaklanmla basmava başlamıştım. Ama çok valn1zdım.

• •
nce yargılandım. Sonra herkes kendince !arca dokunup, aynı kelimeyi defalarca duymak erkek. Bana aşık, beni seven bir erkek. iki farklı

O
tanımladı beni: Kimisi yürekli bir ses, ba­
rış elçisi, kimisi de vatan haini ilan etti.
Kimisi ise, henüz cenaze gelmeden hak­
kında tahkikat d€di. Acılıydım. Hem de gururlu.
Gülüp geçtim.
Ömrümün yaşanan yarısı ailemle, diğer yarısı
istiyorum. Her şeye "Mu ne?" diyor. ısrarla sor­
ması beni çileden çıkarıyor. Sabırla, biraz daha
büyüyor. Gövdesine yerleşmiş minik plakçık sa­
yesinde, yarı anlamlı, yarı anlamsız hızlı-hızlı ko­
nuşuyor. Eteğimi de hiç bırakmıyor. Her yere bır­
likte...
kuşağın, iki farklı insanı. Zincirlerle sırt sırta bir­
birimize bağlayıp kenetlemişler bizi. Yürekleri­
miz birbirleri için çarpıyor. Ama engeller var.
Duyamıyorlar bu sesi.
iki farklı kuşağın gelini ben. Düşünceleri bastı­
rılmak istenmiş, hayattan bezdirilmiş. Güvensiz,
·

da eşimin ait olduğu toplumda geçti. H�r iki yarı­ 1978... diğeri de dünyaya gözünü açıyor. Biri korkak yaşamak bana göre değil. ·
dan da kendimi soyutladım. Bir boşluktaydım san­ kucakta, diğeri eteğimde. ikinci bebek, gerçek ço­ iyi bir gelin olamadım belki. Ama yuvasını bek­
ki. Bulutların arasında. En akılsız bilinen minik bir cuğu ve anneyi yaşatıyor bana. leyen dişi bir kuş gibi sadık bir anne oldum. O da
kuşun, minicik gagasına, koskoca bir zarf tutuştu­ . Birlikte yol alıyoruz doğuya, batıya. Birlikte çocuklarını seven bir baba. Ama sorumsuz. iyi bir
rulmuştu. Kuş, zarfın içindeki notalardan istediği yürüyor, birlikte büyüyoruz. Yaşamın engelli eş, iyi bir koca da olamadı. Ama son gününe de­
gibi bestele� yaptı. Günlerce bozuk bir plak gibi yollarında bugün gibi. Üçümüz. Babamız yok ğin en iyi, en çapkın bir sevgili oldu bana. Evlilik
aynı yerde takıldı kaldı. Dinleyenler sıkıldı. Değer gibi. Ve ben gerçek anneyi yeni oynamaya baş­ kavramını çok uzaklara itekleyerek. Ona hala aşık
yargılarını bildirmek için zorunluydular sanki! lıyorum. - bir eşim. T üm yüreğimi kapsıyor. Anlayamıyorum?
Sonuçta: Çevrenin değer yargılarıyla karakterli Tek çözümleyemediğim olay bu. Çok s.amimiyim.
ya da karaktersiz ilan edildim. Kimisi streçimle Çerkez Gelini Olamayan Ben Ben, beni aldatan sevgilime hala aşığım...
beni çağdaş buldu, kimisi de "mal kadın." dedi. Örf, adet, gelenek, görenek. Saygılıyım. Peşi
Hatta streçimi çıkartıp, şort bile giydirdiler bana. sıra sürüklediği, acımasız tabulara saygım yok. Asker Eşi Ben
Ne kazandılarsa? Bizim toplumumuzda dul kadı­ Asla ı Çağdaş, ama ardından koşuşan tabularla, Hiyerarşi, kurallar, biraz da riya yapabilmek. Bir
na, hem de muhalif kadına yönelik _en etkili teh­ hep yere kapaklanan bir erkek. Çaktırmadan, sı­ beyin, bir mantık olmak. Yaşamak zorundaysanız,
dit cinsel yönüyle yapılır. Anlayış ve sistem cahil­ kı sıkıya da, ardından koşan değerlere sahip bir çaresiz o şekilde görünmek.
di. Silah buydu. Ben, şen ve şakrak bir dul ima­
jıyla tanıtıldım.
Oysa ben kimdim? Kendimi test ettim. Duy­
gu, düşünce ve davranışlarımı çözümlemeye ça­
lıştım. Bu sıra çelişkiler döküldü ortaya. Dökül­
dükçe kördüğüm oldum. Telaşlandım, heyecan­
landım, ürktüm, üşüdüm, kaygılandım. Kaygıla­
rımı aştıkça çözüldüm, çözüldükçe kendimi ta­
nıdım.
Dünyaya kendi gözümle bakmaya, kendi ağ­
zımla konuşmaya, kendi ellerimle tutmaya, kendi
ayaklarımla basmaya başlamıştım. Ama çok yal­
nızdım. Çağdaş bir insan olarak kendime bir dün­
ya kurdum. içimdeki ben'i yerine oturttum. Vicda­
nımın sesiyle başka rollerle sorumluluk yüklendim.

Evlilikle Evcilik Oynayan Ben (1973)

Evlilik... iki yıl. Bebek henüz yok. Olmuyor diye
tepinip duruyorum. Doktor, sen kendin çocuksun
henüz, diyor. Arkadaşlarım çocuklarını yolluyor
bazen bana. Onlara yemek hazırlıyorum. Anneci·
lik oynayan ben ve çocuklar. Ben mutlu. Çocuklar
suskun, yüzleri asık, karınları aç. Tabağın içine boş
gibi bakıyorlar. Ellerindeki kaşıklarla
. tempo tutu­
yorlar. Hep bir. ağızdan "Karnı mız aç!" diyorlar.
"Yesenize" diyorum. "Yemekler çok kötü, anne­
mizin yaptığı gibi değil" diyorlar. O an anne ol­
maktan vazgeçiyorum.
Geçen gün Sultanahmet Adliyesi'ne gitti­
ğimde eski bir dost kı zıyla karşılaştım. Av. Hu­
lusi Gürbüz'ün kızı Av. Şebnem Hanım. Kolları­
nı açarak bana doğru koşuyordu. iri mavi göz­
leri ve bebek yüzüyle. Sanki yılları geri getirir­
cesine. "Tomris teyze, yemeklerin çok kötü!
Anneminki gibi değil" der gibi. Küçük Şeb­
nem, Av. Şebnem. Her ikisini de özlemle ku­
caklarım. Evlilikle evcilik günlerimi anımsadım.

Anne Ben (1 975)

Geceler gündüze karışıyor. Hep ağlıyor. Bibe­
ronu, kirli bezleri, ıngaa sesi, mis gibi kendine
özgü kokusuyla, yüreğimde sıcacık sevgisi kalı­
yor geçmişin. Canı istediği bir gün pat diye
"Anne!" diyor. En mutlu gün. Düğmesine d�fa-
Ö küz 3 3 /$ u b at' 9 7 HAYAT 3

sessizliği-sükuneti aradığımı, rrildye içindeki inci .

Kendimi ben olarak saklayabilmenin müca­
delesi nedir, bilir misiniz? Yaşamadan anlaya­
mazsınız. Fazla irdelemek istemiyorum. iyi bir
asker eşi olmak istemedim. Onlar da söylediler
zaten.
Şehit Eşi Olarak Muhalif Ben
Kan, zulüm, şiddet, nefret, işkence ... kısaca­
sı savaş. Hepsi benden çok uzaktalar. Şehitlik
mertebesine s a y g ı m var. Ama savaş kurallı
olursa..
Bir sürü şehit eşi var. Şu an hiç kimse onların
özel yaşamlarının gizemini bilmiyor. Ama benim
yaşamım ters-yüz edildi. Demek ki ben hep ben
oldum. iyi bir şehit eşi de olamadım.
Takdir komisyonunca en yükseği tarafların­
dan belirlenen tazminatın adil paylaşımı beni
ilgilendiriyor.
Toplanan yardım paralarının yerini bulamayışı
beni ilgilendirmiyor. Ben sadaka istemiyorum.
Madalyanın verilip verilmeyişi de beni ilgilendirmi­
yor. Ama içişleri Bakanlığı'na açtığım savaş tazmi­
natının manevi değeri beni ilgilendiriyor. 42 yaşın­
da dul kalabilirdim, boşanarak. Ama ölüm acısı
çekmek zorunda değildim. Ya da çocuklarımı ba­
basız büyütmek. üstelik, "Seni kocan aldattı. Bo­
şanma davası açtın. Manevi tazminatı hak etme­
din!" diyerek, mahkemeyi temsil eden birkaç kişi­
nin aldığı olumsuz kararı kınıyorum.
Ne ben iyi bir şehit eşi oldum, ne de öldürülen
iyi bir şehit oldu bazılarının gözünde.
yiveriyor kulağımıza.
Sımsıyah, kirli, kapalı, kurallı, tehlikeli, karanlık, rak!" diyen yavrular. Şaşkın ben. Çaresiz ben. Do­
sessiz ve yalnız bırakılan evim. Pembe derme-çat­
ma evden daha farklı. Panjurları açıyorum, dışar­
dan gelen ışık gözlerimi kör ediyor, kapkaranlık• lumun yapısı içinde, dul bir kadın olarakta güçlü
gecelerime düşercesine... Yorgunum, dinlenmeye
ve sükunete ihtiyacım var. Tık! sesinden irkiliyo­
rum. Ölümü göze alacak kadar güçlüyüm. Ama
·
kahraman değilim. · dan faydalanmak amacıyla yaklaşanlar. Sinsi­
Sevgili Yaşar Kemal yanaklarımdan öpüyor. El­
lerim ellerinde. "Kahramansın sen!" diyor. Karan­
lıktan korktuğumu, çocuklar gibi oyuncak ayıya
sarıldığımı bir görse. Nasıl.utanırdım, nasıl! ..
Duygu yüklü, incecik, kelebeğin kanatları gibi
narin, kolay kırılan kalbimin olduğunu bir bilse.
Nasıl üzülürdü, nasıl!..
Akvaryumun içinde bir balık burcu olduğumu,
kadar saf ve öz olduğumu bilse, bu keşmekeşin
içinde olduğuma nasıl üzülürdü, nasıl! ..
Sinekten- bile korktuğumu, öldüremeyecek
kadar da duygusal olduğumu bilse, nasıl kahra­
man olduğumu anlardı, nasıl!..
Rüyalarım dizi dizi korku filmi. Özgürlük, sevgi,
mutluluk, cuma, cumartesi anaları, barış düşü di­
ye bitiyor. Ayağa kalkıyorum. Enerji dolu, kıpır kı­
pır ben, özgür yürümek, özgür konuşmak, özgür
yaşamak istiyorum. Ayaklarım var ama mecbur
kalmadığım sürece dışarıya çıkamıyorum. Teker­
lekleri olan arabam var ama bilmediği yerlere
park etmek, hareket halindeyken hedef olmak is­
temiyor.
Arabam ve ben. Tekerlekler ve ayaklar. Özgür­
lüğümün tutsaklığı gibi. Evimin bahçesi, çimler,
çamlar, bılmediğım çeşit çeşit ağaçlar. Rengarenk.
Anadolum gibi Dış bahçemin demir parmaklıkla­
rı. Düşünceleri için tutsak edilenler... Aklıma ceza­
evleri geliyor. Devlet gibı. ..
Ben böyle yaşamak zorundayım. Evim kendime
ördüğüm bir koza gibi...
"Beni tut!" derken, "Artık büyüdük, bizi bı­
ğa kanunu, ne yapabilirim?..
Sonuçta yapayalnızsın. Erkek egemen bu top­
olmalıyım.
Sevmeyerek, düşmanca yaklaşanlar. insan ki­
şiliğini ezmek, insanı baskı-altında tutmak, on­
ce... tilkı gibi ı ..
Fanatik yaklaşanlar... Olumlu ya da olumsuz;
en tehlikelisi!..
Severek, sıc acık, iyi niy etle yaklaşanlar...
Unutmayın: Yaralıyım, acılıyım, çaresizim. Ha­
yatın tehlikelerinden payını yeterince alanlar­
danım...
Ben barışa gönul verenlerdenim. Beni anlayın...

Siyasette Ben (Çağırdılar, _gittim... Kovdular,

geldim!.. ) Evlilikte, evcilik yıllarındaki gibi, siya­
sette de tecrübesiz günlerim oldu. Ama yılların
tecrübesiyle güzel yemekler yapabiliyordum. Ba­
zıları arsızca pişirdiğim yemeklere aniden saldır­
dı. Hazmedemeyince istifra etmek zorunda kal­
dı. Ben yine lezzetli yemekler pişirmekle meşgu­
lüm. Tanımadığım hiçkimselere ikram etmek ni­
yetinde değilim.

Kadın, Anne, Sisteme Muhalif; Üstelik Şu

Günün Karmaş ık Toplumsal Yapılaşmasında
Dul Bir Kadın Ben...
Çatısı toz mavi bulutlardan, duvarları saman
çöpünden, temeli okyanusların derinliğinde, pem­
be hayal evim yokoldu. Gökgürültüsü, şimşek,
çarpışanbulutlar çatıyı aldı, yoketti. Saman çöpü
duvarlar, okyanus genişliğine serpildi. Birisi bulut­
ların sonsuzluğuna yol alırken, üçümüz okyanus­
ların derinlığınde boğulmaya terk edildik.
Bulutlar rahat, huzurlu, sessiz. Özgür ve son­
suzluğa doğru.
Okyanus ürkütücü, acımasız, gızemli. Savurup
attığı yerler güvensiz. Yarım kalan kırık çizgi, kan
damlayan çizgi, üzerınde yaşanacak hayatı özetle-

A amse as ı
4 CİZGİ-SİİR-KISA ÖYKÜ Öküz 3 3 /S u b a t' 9 7

FERHAN
ŞEN SOY
Gec:edıe,ste,
Çıkmamış Bir Kitaptan Numarasız Sayfalar

fransa 'da siyasiler modası

siyasi misin d i yorlar

o rospu çoc u ğ u y u m d iyecek değil ya

siyasıyım d iyor çok iyi çocuk bülent

solcu türklerle yatıp kal k ıyor şişman a lzaslı karılar

bülent sağcı değ i l ya

kavgalara karışıyor fab r i kada sol siyasi

öldürürü m u la. n sen i diyor ustabaşına

sen ne d iyorsun a ğ b i

b izim köyde savaş va r gazetelerden gizli

fransa'da artı k bütün türkler siyasi

frenkçe kon uşmayı bi raz kıvı rıyor da

oku mayı yapamıyor sol siyasi çok iyi çoc u k bülent

hem utan ıyor kon uşmaya yan l ı ş b i r söz ederim diye

çok suskund u r fransızca meclislerde

OCTAVIO PAZ yalnızken orhan gencebay dinliyor

iradenin Şaşırtıa Halleri

reagy müzik plağını koyuyor pikabına

bir ecnebi misafir gelince

memleketi çok özlemiş elleriyle

S
aat tam üçte Bay Pedro masamıza varır, ·onu besliyor, yaşamına bir ciddiyet, yıllarına
orad�kilerin her birini selamlar, kendi azamet veriyordu. Siyah giysileri suçunun bir garajda çalışan çok siyasi servet çocuk geliyor
kendıne anlaşılmaz tümceler telaffuz matemini peşinen çeker gibiydi.
eder ve sessizce bir iskemle çekerdi. Bir fin­ Bir akşamüstü Bay Pedro alışıldığından daha aptal şaşkın bir gülmeyi iş edin miş suratı
can kahve i·ster, bir sigara yakar, gevezelik ciddi geldi. Ağır ağır oturdu ve varlığıyla olu­
dinler, fincanından yudumlar, masalara ba­ şan aynı sessizliğin merkezinde bu kelimeleri izine mi geldin d i yo r
kan çırağa öder, şapkasını alır, el çantasını döktü yalınlıkla:
toparlar, bize iyi geceler diler ve giderdi. Bu - Nihayet onu öldürdüm.
tatil kavramı yok izine gitmek var
her gün böyle olurdu. Kimi ve nasıl? Bazıları gülüp şaka olarak
Ne demek istiyordu Pedro, bu ciddi yüz ifa­ aldılar. Bay Pedro'nun bakışları onları alı­
onun kamilname beyninde
desi ve sert bakışlarla oturur kalkarken? Şunu: koydu. Hepimiz rahatsız hissettik kendimizi.
- inşallah ölürsün. Doğruydı:ı, orada ölümün boşluğu hissedili­
ağbi artiimiş turne gezmesindeymiş .
Bay Pedro günde birkaç kez bu cümleyi tek­ yordu. Grup yavaş yavaş dağıldı. Bay Pedro
rarlardı. Kalkarken, sabahları saçlarını düzeltir- yalnız kaldı, hiç olmadığı kadar ciddi, biraz diyor sol siyasi çok iyi Çoeu1< bülent
1cen, eve girer ya da çıkarken ·-sekizde, birde, · solmuş, yanık bir yıldız gibiydi, fakat sakin,
işç! değilim kardeşim p'atronum.
ikibuçukta, yediçeyrekte-, kahvede, işyerinde, vicdan azapsız. .
her yemekten önce ve sonra, her gece yatar­ ·Ertesi gün dönmedi. Asla dönmedi. Öldü­
ken. Dişlerinin arasından ya da yüksek sesle mü? Yıllar o hayat veren nefreti alıp götürdü
pat ron l ar ın i z n i olm az
tekrarlardı; yalnızken ya da toplum içinde. Sa­ belki. Belki de hala yaşıyor ve şimdi başka bi­
rinden nefret ediyordur. Davranışlarını yeniden
görevdeyim strasbourg ' da f i l i m icabı
zan yalnızca gözlerle. Ama hep canı gönülden.
Kimse bilmiyordu o kelimeleri kimin için gözden geçiriyorum. Ve sana da aynısını tavsi­
sarfettiğini. Hepsi o nefretin kaynağından ye ederim ki o küçük miyop gözlerin o sabırlı
casus olara k
habersizdi. Bu konunun üstüne gidildiğinde, ve dinmez öfkesine maruz kalmayasın. Hiç dü­
Baş Pedro küçümseyerek başını sallar ve su­ şündün mü -sana çok yakın olaylarda- kaç kişi­
casus b i r gezgi n dir ellerim
sardı kendi halinde. Belki de nedensiz bir nin sana Bay Pedro'nun gözleri ile baktığını?
n ef retti bu, yalın bir nefret. Fakat o duygu (çev: Zekine Turken)
a kşa m otu rup sizleri ya zac a k.

A kşamsefa
Öküz 3 3/ $ ubat'9 7 İCİNDE KİLER 5

AİLENİZİN EDİTÖR.Ü.
ÖKÜZ 33 iÇERIK Merhaba!
Aylık Kültür-Fizik
·-2-3 Tomris Özden: B E N KiMiM?
·-4- M usa Kart, Ferha n Şensoy, Octavio Paz Derginiz ÖKÜZ
·-6- Gani M üj de: iSiM, ŞEHiR, HAYVAN
bu ay aşka geldi ve
·-7- Orhan Pam u k: ÖDEViMi YAP TIM
ÖGRE TMENIM 56 sayfa oldu.
·-8- Oktay Taftalı: KOM PLO TEORiLERi
·-9- Nihat Genç: KEYiFLi G ERÇEKLiK
Bizi yüreklendiren
·
-10 11 H acer Yıldırım: ERM ENi ÇOCUGUNUN
-
ve eleşt:.ren fakslarınız
DÜŞÜ ÇALINDI, AÇLIGIN KOKUSU PARFÜM
· - 12 Küçük lskender: DAKTiLONUN TUŞLAR
-
ve laflarınıiiçin .
AKSA YUKARI AKSA, Demet Demir,
çok teşe_kkür ederiz.
Özgür M umcu
·-13- Perihan M ağ den: TÜRKAN ŞORAY Aylık tirajımız şu an
KALBiMDE BiR YARADIR
·-14- C a n Barslan: KÖYÜN DELiSi
haftalık tirajımızı da
·-15- Joe Lou i s B orger: N E VARSA H AYATIM­ geçmiş durumda.
DA ·-16- Ad nan Özer: AÇIK ELEŞTiRMEN
·-17-18-19 M et Üst & Sencer: ANLA BENi ilginize ve sevginize
ÖYKÜLERi
layık olmaya
·
-20 Sunay Akın: KATIL KiM,
-

Yasin Adıyeke: IS TILAHLI YAZILAR çalşıyoruz, çalışacağız.

·-21- Ad nan Özer: AÇIK ELEŞTiR M E N
(Laf aramızda,
Semra C a n
·-20- Sunay Akın: KATIL KiM?, Yasin Adıyeke bu editör yazılarını da
·-21- Aydın E ngin: AH, AH ESKi DARBELERiN
DEGERINI BiLM EDiK hiç sevmiyorum).
·-22- H üseyin Kuzu: DOGAL OLARAK EŞKIYA Kısa öykülerinizi,
KAYTARMASI
·-23- Şebnem lşigüzel: B E N KiMiM kısa şiirlerinizi
·-24- Turgay Nar: AN TONIN ARTAUD
kısa her türlü
·-25- M ıgırdiç M argosyan: H EY SAVULUN B EN
GELDiM ürünlerinizi bekliyoruz.
·-26- Derya Sayın: LE B-1 DERYA
·-27- B a l Kırdar: HER ŞEY ÜSTÜN E
Gelen her türlü
·-28- 29 Su, G ü ler, C a n Yücel: MAAiLE mektubu ve ürünü
·-30- Vedat Özdemiroğlu: VEDAT B EY'IN
GÖRKEMLi H AYATI heyecanla, dikkatle
·-31- H a l i l Turhanlı: PATII SMITH
okuyoruz, okuyacağız.
·-32- K. Serhat, Feyhan Güver
·-33- M urat Beşer: ÖLÜLER DANS EDiYOR Gelecek ay
·-34- 35- Mehmed Uzu n: ÖTEKiLER
·-36- Jaklin Çel i k, Mevlüt G ü lveren
buluşmak üzere.
·-37- Yavuzer Çeti nkaya: ÖNC ELiKLER Kestane kebap,
BULA MACI
·-38- Kemal Gökhan G ürses acele cevap:.: .
·-39- Ayşe Sarp: KATIL DOGANLAR ...
·-40- 41- Sezai Sarıoğlu: ŞEHiR AŞKIYASI
·-42- Eflatun N u ri: GEÇMiŞ ZAMAN OLUR Ki MET ÜST
·-43- Meryem G öktepe: SEVGiLi M E TiN
SAYI: 33 ·ŞUBAT 1997
·-44- Mesut Kara: ARTIZLER KAHVESi
SAHiBi: ŞIMERA YAYINCIUK LTD. ŞTI. Yayın Yönetmeni: Metın ÜSTÜNDAG Sorumlu Yazı işleri Müdürü: Kutlu ESENDEMIR
· -45 C a n · Koza noğlu: SOSYOLOK EC EVi T
-
Öküz'e saman ve su verenler: Adnan ÖZER, Ahmet ERHAN, Altay MARTI, Aslan ÖZDEMIR. Ayça ŞEN. Aydın ENGiN. Ayşe SARP,
·-46- E n der Özka h ra m a n Arkadaş Z. ÖZGER. Bahadır BARUTER. Bahadır BOYSAL. Bal KIRDAR. Can BARSLAN. Can DÜNDAR. Can KOZANOGlU, Can YÜCEL.

·-47 M u hsin Kızılkaya: KÜRDiLiHiCAZKAR

- Cezmı ERSÖZ. Charlıe. Cüneyt ÖZDEMIR, Deniz KUTLUKAN. Derya SAYIN, Eflatun NURi. Ender ÖZKAHRAMAN. Eşber YAGMURDERELI.

·-48- C ü neyt Özdemir, Tuncer Erdem Ferhan ŞENSOY. Feyhan GÜVER. Gani MÜJDE, Güler YÜCEL, Güneri IÇOGLU. Hacer YILDIRIM, Halil TURHANLI, Halit ÇAPIN, Hüseyin

KUZU. Jaklın ÇELiK, Joe Louıs BORGES. Kemal GÖKHAN, Kutlu ESENDEMIR, Küçük ISKENDER, K.SERHAT, Mihri BELLi. Mehmet
-49- Ayça Şen: KÜÇÜK HAYVANLAR
ÇAGÇAG. Meryem GÖKTEPE, Mesut CEYLAN, Mesut KARA, Metin ÜSTÜNDAG. Metın CELAL, Mehmed UZUN. Mevlüt GÜLVEREN.
·-50- 51- Metin C ela l: OKUDUGUM KiTAPLAR, Muhsin KIZILKAYA, Murat BEŞER. Musa KART, Nıhat GENÇ, Octavio PAZ, Orhan PAMUK, Oktay GÜZELOGLU. Oktay TAFTALI, Ömer

Cezmi Ersöz LAÇINER, Özgür MUMCU, Perihan MAGDEN. Semra CAN, Sencer, Senem A. ERTÜRK. Sezaı SARIOGLU, Sunay AKIN, Süveyda AHKER,

·-52- Oktay G üzeloğlu: B EYOGLU'NDA Soner GÜNDAY, Su YÜCEL, Şebnem IŞIGÜZEL, Şevket SÜREYA, Tan CEMAL, Tank TOLUNAY, Tomris ÖZDEN. Tuncay AKGÜN, Tuncel

KURTIZ, Tuncer ERDEM, Turgay NAR, Vedat ÖZDEMIROGLU. Yavuzer ÇETINKAYA, Yasın ADIYEKE Sayfa Sekreteri:
· GARIBANIN OTOPSiSi YAPILMAZ, Aydın ŞAHIN.

Bayram USLU Bilgisayar Tasarım: Mustafa Devrim ÖZDINÇ, Murat YÜCEŞAN, Cebraıl OKÇU, DiZGi: Yasemın KALE, Vesile ÖZDEM
·-53- Tun cel Kurtiz: ÇiN G E N E BARON il Montaj: Kadri Çavuşoglu Satış: Cüneyt AYDIN işletme: Orhan AÇAR Halkla ilişkiler: Suzan ÇARK Muhasebe: Yaşar AKŞAHIN Bina
·-54- Okur Mektupları: S EVGiLi ÖKÜZ Görevlisi: Yasin ADIYEKE Tel: 251 42 44 - 251 57 54 Fax: 251 52 67, Baskı: Basmat Dağıtım: Bir-Yay, Adres: istiklal Cad.
·-ss- B u l maca imam Adnan Sok. No:20 80800 Beyoğlu/ ISTANBUL
6 OYNAYALI M LOY LOY Ö k ü z 3 3 /S u b a t ' 9 7

GANİ 'MÜJDE

İsim: Şehir: Hayvan: Bitki: E;;ya: Artist: Not:

Dido Sotiriyu Denizli Dalgıç Kuşu Dut Daktilo Danyal Topatan
Benim "D" de­
12 Eylül er tesi Horozu, tozu, Ku;:; beyinli de­ Oerli on fat7ri­ Tı tı ı tı tı . .. Hay canını al­ yince aklıma hep
yıllarda "Benden kızı dediler dü;:;- ği I, ama k u ;:; ol­ kas n n be. ç.sine Remingt o n a b i bızlar alası Camo­ okullarım gelir.
Selam Söyle Ana- • tük yollara. mak isterdim. göri..:nrY'eı'.Aerı fabri­ biz sana h a sızlık ka hey! Nedense hep D
dolu'ya" k itabını S e k i z ay a s­ En çok da D al­ anın arka bahçe­ mı ettik? Sen ölüp gide­ s ı n ıfl a r ı n a d ü -
Ka;:;'ta ok u mu7- kerlik. . gıç KU?U. s·ne süzüldük mü Ama i n a n b e n cek adam mıydın 7erdim.
tum. Küçük bir Ak­ Ne h o r o z gör­ Hem havada, ona y a k ın d u t• seni hiç kötü emel­ Danyal abi... 3-D sınıfı, 5 fen
.
deniz pansiyonu­ dük, ne kız? Hep hem karada, hem : ağacı servise ha- lerim iç in k u l l a n­ Türk sineması­ D sınıfı...
·
n un banyo nemi toz, hep toz... •deniz üstün de, • zır beklerdi bizi. madım. nın en kötü ada­ D benim okullar­
kokan odasında... Ara sıra Baba­ hem deniz altında. Ellerimizde bok- B i lgisayar olma- mını hangi gözü­ da yol arkada;:;ım
Uzaktan Pets­ • dağ'a çıkar, bir hi­ Ba;:;ka bir yer de • lu kenarındaki çalı­ • dan önce tükenmez­ pek azrail gelip al­ ordu hep.
h o p b o y s'un b i r . za kesilmi;:; askeri kalmadı zaten. lara takılmı? po- kalemle veya elle ya­ dı aramızdan? Sonra da...
;:;arkısının sesi ge­ çamların arasın­ Bütün yüzeyle- • ;:;etler dut ağaçla- zıyordum yazılarımı. · O gör ündü mü Denizli, Kanal D,
liyor, klima olmadı­ . dan çavu;:; çavu;:; rini ya;:;amak is- · r ını sallamaya Sonra bilgisayar : çok korkardım. Denizyaran apart­
ğı için her d a i m bakardım İstanbul • terdim dünyanın. ; ba;:ılardık. , denen o muhte;;em Balat'taki milli . manı, Dizel Golf
a ç ı k pencereden • yoluna. Bütün tundrala­ Az sonra dut- alet geldi. sinemanın tahta (burda ;:;ike de va r
.
Meis'in ı;:;ıkları ya­ Bit kadar görü­ rından su içmek, • lar karlar gibi dü­ Ku s u ra bak m a koltuklarını minik • elbet); dördüncü
nıp sönüyordu. nen ( hiç bit gör­ bütün çöllerinde ?erdi naylon po- n o s t a lji m o s t a lji ellerimle sıkı sıkıya katlar (arkada;:;la­
Ezeli dü;:;man- mediğim için bu öl- k u mlara i s m i m i • 7etlerin içine. • ama ;; i m d i y a n lı;; kavrar sonra d a r ı mı n ç oğu dö r ­
larımızın ve ebedi . çünün sizin için ne yazmak isterdim. D ut yemek ten · yazarsam nasıl dü­ Karaoğlan abimin d ü n c ü k atlarda
dostlarımızın ifade ettiğini bil- Kristof Ko - mosmor olurdu z elticem diye gö­ ba7ına bi?ey gel­ • oturuyor.)
ı?ıkları... miyürum bu ara- lomb'a yo göster­ parmaklarım z. t.Um pat,amıyor l:le mesin diye gözleri­ D deyince dert­
Şimdi yüzlerce •da) arabaların mek, tropik or­ Bir süre sonra Remington abi... mi kapatıp tanrıya . !erim gelir aklıma...
Dido vardır orada hepsine tek tek bi- manlarda y ılan­ • fabrikanın bekçisi Ul an k e ;; k e bu dua ederdim. Olmayanlar,
diyordum içimden ner giderdim. lar l a b o ğu?mak, •n i h ayet u y anır: sahnede kadın değil Y ıl l a r sonra olanlar ve olacak­
ve onlar da ;:;imdi O zaman terör kutuplarda buzla­ • kurt köpeklerinin • de adam konu;;say­ Yasemince setin­ lar.
Ka7'1n 17ıklarına • folklorik düzeyde. rı gagamla deli p . havlamasıyla bir - d ı gibi bir eton dü;;- de Karaoğl an'la Ba?ka yapacak
bakıp Sotiriyu'nun Askerlik ense de­ balık avlamak is- • likte dut korsanlı- tü mü, k ağıdı c ı r t tanı?tım. bi bok yokmu7 gibi
?U sözlerini mırı�­ mek, özlem demek. • ğımız da s ona diye çıkartıp top ya- Sapasağlam • dertlenirim...
danıyorlardır: Sekiz ay boyunca Vizesiz, sınırsız, · ererdi. pıp kar;;ıdaki sepete kar;:;ımdaydı...
"Benden selam her ;:;eyini özledim bayraksız... Yenmeye hazır a t miyo r u m . B ack Ya Camoka?..
söyle Anadolu'ya İstanbul'un; Tak-' Bir avcının tüfe- yüzlerce dut'u ka- space tu;;uyla gidip Çoktan ölmü7-
Kör Mehmet'in da­ sim-Florya otobü­ ğine gez, göz, ar­ ra toprakta bıra­ • Control X yapıyorum • tü, ya Karaoğlan
m a d ı . To p r a ğ ı n ı sünün gelmeyi;;ini pacık olmadan ön­ karak kaçardık. • oluyor bitiyor. haklamı;:;tı onu, ya
kanla suladım diye bile özledim. ce yapacağım çok B·iz dut yerdik Bak ağlama ama. kara talihi... ·
bana gücenmesin, A m a g en e d e ?ey olurdu elbet. Sen d e ilk z a ­ Galiba ikincisi...
lakin karde7i kar- çok sevdim De- manlar yazı hokka­

de;:;e kırdıranlara nizli'yi. sını ağlatmı;;tın, ha-

lanet olsun." • tırlıyor musun?

E eee naa p a l ı m.
Etme bulma dünya­
s ı be R e m i n g t o n
: abi...

\.
\
: \�
t .-> �...
Öküz 3 3 /S u b at ' 9 7
Sanki ödevimi yapmışım gibi defterimi açanm, sayfalannı oraya-buraya çevirmeye başla­
nm. Biraz sağdaki savfalan çeviriyorum, burada ödev yok. Tabii, öte taraftavdı, şimdi de
Ş
defterin başına doğru sayfa/an çevirivorum.
imdi hatırlayacaklarımın
üzerinden çok yıllar geçti.
Çocuktum. Küçük bir kız­
dım, uzun boylu ve alımlıy-
dım. ilkokul üçteyken bile öyleydim.
Çünkü ondan önceki sene hasta ol­
duğum ve kışın Avrupa'ya gittiğimiz
için devamsızlıktan sınıfta kalmıştım.
Sınıfta en uzun boylu ve en büyük
bendim, ama aldırmıyordum. O ka­
dar hayat doluydum, o kadar eğle­
niyordum ki.
Şoförümüz Naim beni her sabah
okula bırakır, "Küçük hanım, koşma­
yın, düşersiniz" deyip elime çantamı
verir, ama ben onu dinlemez, merdi­
venleri koşa koşa çıkardım. Sınıfa gi­
rince arkadaşlarımı toplar, dün evde
ne yaptığımı, annemin hangi plakları
çaldığını, babamın hangi misafirleri­
n in geldiğini, akşam yemeğinde
Fransa'dan gelme taze Avrupa kon­
serve yediğimizi, cumartesi öğle si­
nemaya gideceğimi, akşam da belki
Hilton Oteli'nde kalacağımızı ve bu­
nun gibi her şeyi anlatırdım.
Ama bunları kimseyi imrendirmek,
benimki gibi olanakları olmayan ar­
kadaşlarımı kıskandırmak için yap­
mazdım. Hayatımı olduğu gibi orta­
ya koymaktan hoşlandığım için ben,
" Dün babam Paris'e telefon etti"
deyiverirdim. iyi arkadaşlarım da bu­
nu anlarlardı. Onlara akşam evde bu
kış tatili için Uludağ planları yaptığı­
mızı anlatırdım. Onlar da bana kendi
anneleri-babaları ne konuşuyor, an­
latırlardı. Mesela, birinin annesi kır­
mızı çanta almış. "Biz de belki Ulu­
dağ'a gid.eceğiz," derdi başkası. On­
lar hep iyi arkadaşlardı; hiçbirinden
korkmaz, çekinmezdim. Sınıfta be­
nim gibi şoförlü arabayla gelen bir
çocuk daha vardı, ama ben ondan
çekinmezdim. ' Hatta .çok üzülürdüm
ve onu çok severdim, çünkü Hakan
çocuk felçli olmuştu ve topaldf. Beni
sınıfta herkes severdi. Bir tek kıs­
kançlar ve sinsiler hariç. Bir çocuk
vardı, hep ön sırada oturur. Öğret­
menin hoşuna gitmeye çalışır, kendi­
ni akıllı zanneder, büyüyünce ro­
mancı Orhan Pamuk olmuş. Bir tek
o sinsi kıskanırdı. Yazsa· benim hak­
kımda kimbilir neler uydurur, ona
lütfen inanmayın.
as ı
OYKU 7
ORHAN PAMUK
Odevimi Yaptım
011retm8nim
Sonra her gün o kötü ma ema ı şimdır. Bu yüzden hemen aklıma geldi. Bir an heyecanla, inançla bakıyor
dersi oluyordu. O ders olaca dıye, "Öğretmenim, şimdi hatırladım, gösterdiğim sayfaya .
iki ders kaldı, bır ders kaldı, tenef­ ödevimi temiz defterime yapmıştım." "Geçen ay yaptığın bölme ödevi­
füsten sonra o olacak diye düşünü­ "Peki, git getir temiz defterini." niz o" diyor öfkeyle. "Niye yalan
yordum, ve canım sıkılmasın diye hiç dedi öğretmen. Sonra ben arkadaş­ söylüyorsun kızım sen hep."
düşünmüyordum ki matematik dersi lara kaş-göz işaretleri yapıp yerime, "Affedersiniz öğretmenim. Babam
başlayınca günlerdir hep aynı şey defterimi almaya giderken bütün sı­ dün kalp krizi geçirdi."
oluyordu. nıfa bağırıyor: "Matematik ödevleri "Allahın belası seni..."
"Zarife, kalk bakalım sen." diyor­ temiz deftere yapılmayacak diye kaç Birden temiz defterimi yere fırlatı­
du öğretmen. Sanki günlerdir her kere söyledim." yor, yerinden fırlayıp bana bir tokat
derste beni tahtaya kaldırmıyormuş Temiz defterimi alıp öğretmenin atıyor. Canım çok yanıyor. Bütün sı­
da, ben şimdi aklına gelmişim gibi. yanına dönüyorum ve her gün yaptı­ nıftan utanıyorum. Ben ağlamaya
"Ödevini yaptın mı Zarife?" ğım gibi hışır da hışır safyalarını çevir­ başlıyorum. Çok ağlıyorum.
"Yaptım öğretmenim." meye başlıyorum. Ödevimi şu sayfa­ "Al defterini yerden, otur yerine.
Derdim ve defterimi alıp tahtaya ların birine yapmıştım da şimdi bula­ Ödevini yarın da yapmazsan. . . "
çıkardım. Öğretmen sormaya baş­ cağım. Lütfen bekleyin, arıyorum. Dinlemiyorum bile sosis parmak­
lardı. Matematik soruları tabii. Hep­ "Bak Zarife," diyor öğretmenimiz lı, iğrenç yüzüklüyü. D·efterimi yer­
sini unuttum. Hiçbiri aklımda kal­ bir süre sonra, "kızmayacağım, öde­ den eğilip almakta zorlanıyorum,
mamış. Bütün sınıf bana bakardı . vimi yapmadım de, kızmayacağım." çünkü sanki bütün sınıf gözyaşla­
Ben burada mıyım? Elimde defte­ " Ödevimi yaptım öğretmenim, rımda yüzüyor ve dünya su gibi
rim. Öğretmen soruyor, bilmem ne burada işte." diyorum. O anda o akıp dönüyor. Hepiniz sustunuz, en
sayılar. Aklımda da hiç kalmaz bu dediğime birden öyle inanıyorum ki kıskanç, en sinsi olanlar, en acıma­
matematik. Ben susuyorum. Suçlu­ temiz defterimi yeni bir heyecanla sızlar, hatta ileride Orhan Pamuk
yum ama sınıfa bakıp biraz gülüyo­ karıştırmaya başlıyorum. Ama bu da olacak olan o bızdık bile şimdi be­
rum. Aklımda hiçbir şey yok. Saat çok sürmüyor. Başka şeyler düşünü­ nim için üzülüyor.
kaç? Hangi yıldayız? Burası neresi? yorum. Aslında öğretmenimizin par­ Üzülmeyin, üzülmeyin. Şimdi ye­
Sanki onları da unutmuşum, hiçbir mağında çok iğrenç bir yüzük var. rime oturacağım. Biraz daha hıçkı­
şey bilmiyorum. Parmakları da annemin Schütte'den rarak ağlayacağım. Ama sonra zil
En sonunda öğretmen, sanki bu aldığı sosisler gibi boğum boğum. çalacak ve ben teneffüste baba­
ilk defa oluyormuş gibi, sinirlenirdi: Sınıfa bakıp gülüyorum. mın Avrupa'dan getirdiği badem
" Hani ödevini yapmıştın?" "Ödevini şimdi göstermezsen seni ezmeli çukulataların resimli kağıt­
"Yapmıştım öğretmenim!" fena yapacağım!" diyor bağırarak. larını sizlere teker teker göstererek
" Göster o zaman." "işte ödevim.Buldum öğretmenim." gülümseyeceğim.
Sanki ödevimi yapmışım gibi def­
terimi açarım, sayfalarını oraya-bu­
raya çevirmeye başlarım. Biraz sağ­
daki sayfaları çeviriyorum, burada
ödev yok. Tabii, öte taraftaydı, şimdi
de defterin başına doğru sayfaları
çeviriyorum.
"Ödevini yaptın mı, bak yalan söy­
leme ı " diyor öğretmen.
"Yok öğretmenim, yalan söylemi­
yorum, yapmıştım."
" E, bul göster o zaman·."
Çok ciddiyim. Şimdi tam ödevimi
bulmak üzereyim. Gene defterin
sayfalarını çeviriyorum. Bir kelebek
resmi. Hayat Bilgisi dersinden şey.
Kuş. Daldım gittim, niye sayfaları çe­
virdiğimi unuttum, başka şeyler dü­
şünüyorum.
" Susun, " diye bağırıyor öğret­
men sınıfa. "Yaptın mı ödevini, ya­
lan söyleme!"
Ben hayatımda hiç yalan söylememi-
Desen: Orhan Pamuk \
8 PARANOYA
BAGIMLI KiŞiLiK VE
MÜSLÜM GÜNDÜZ
OLAYI
Geçen ay M. Gündüz'ün televiz­
yonlarda yer alan basılış sahnesini
anımsayın. Bir yandan giyinmek için
polislerle gömlek çekiştirmece oynar­
ken, bir yandan da "merhamet edin•
diye bir yakarışta bulunuyordu.
"Merhamet edin" bu bir parola,
bir şifre önermeydi ve bağımlı bir
kimligi ele veriyordu. Birçok saf insa­
nın yüreğini dağlayan bu yakarış,
bence çok daha içkin (immanent) bir
varoluşsal soruna işaret etmektedir.
Her fırsatta düşman bildiğı Kema­
list devlete ve onun kurumlarına kar­
şı esip savuran bu adam. anılan bas­
kın sahnesinde, yine düşman bildiği
güçlerden merhamet dilenme . kte.
Niçin asasına sarılıp "düşmanları­
na" tekme-tokat girişmez? Niçin
döğüşmez, karşı koymaz da merha­
met dilenir?
Çünkü o, düşman bildiği bu yapı
içindeki bir kesim ve o kesimin dış
uzantıları tarafından yönlendirilmek.:
tedir. Yani o, bağımlı bir kişilik- olduğu
için, yine bağımlı olduğu güçlerle dö�
ğüşmek yerine, onlardan merhamet
dilenmektedir. Bu aŞağı bir örnektir.
Aynı bağlamda bir üst örnek ver­
mek gerekirse: Çöken imparatorlu­
ğunun ardından, şakağına bir kur­
şun sıkacak yürekliliği gösteremeyen
ve bir lngiliz zırhlısına binerek impa­
ratorluğunu, ülkesini terk eden Sul­
tan Vahdettin de, bu bağımlı kişiliğe
yenik düşmüştür. Hitler'in intiharı bi­
le bu konuda ibret vericidir. O bir sa­
vaş suçlusudur, siyasi ve askeri bir
canavardır ama Alman emperyaliz­
mi' nin siyasi ifadesinde Hitler ba-
KomploTeorileri
ğımsız bir imparatordur. imparator­
luğunu kaybeder ve intihar eder.
"SAG" NiÇiN YENi
POLiTİKALAR
ÜRETEMiYOR?
Bu ülkede yıllarca ortaçağların ca­
dı avma benzer bir biçimde solcu avı
yapıldı. Sol partiler, dernekler, sendi­
kalar ve sol kadrolar yıllarca akla ha­
yale gelmedik kıyımlardan geçirildi;
kimi asıldı, kimi sürüldü, kimi zin­
danlarda çürütüldü. Ayrıca, birçok
önder kişilik de çeşitli yöntemlerle
bağımlılaştırılarak taşeron örgü . tlerin
başına getirildi. 70 yılda en az yarım
milyon insanın hayatını kaydıran bu
cadı avı sonunda bugün bağımsız,
ciddi, bilimsel bir sol anlayışı ülke ve
halk yararına savunabilecek ne bir
örgüt, ne 'de bir kadro kaldı. Pek gü­
zel olqu. Oldu olmasına da, bütün
bu süreci canla başla icra eden "sağ
güçler". ortada ele avuca gelir bir
sol kalmayınca, yıllardan beri kendi
meşruiyetlerine dayanak yaptıkları
"anti-gommonizim" geyiğini de ya­
pamaz oldular. Artık kimse solcu de­
ğil, beklenen oldu ve solun köküne
kibrit suyu ekildi, şimdi herkes sağcı.
Toplumun en apolitik, en lümpen
kesimleri bile, çıplak mankenlerden,
uyuşturucu kaçakçılarına dek, her­
kes milliyetçi maneviyatçı kesildi.
Şimdi alın- bu kadar sağcıyı, nerenize
sığdırırsanız sığdırın bakalım. Hepsi­
ni işe alın, hepsine torpil yapın, hep­
sine ekmek verin. Evet, bu insanların
hepsine ekmek verin. Veremezsiniz;
kimse buna karşı çıkmaz ama lüm­
penleştirip, içi boş sloganlarla futbol
maçlarından sonra avaz avaz sokak­
lara saldığınız bu insanlara iş verin
ekmek verin, hadi bakalım.
�
Ortada en ufak bir sol muhalefet
yok, en baba muhalif solcum.ız Bay­
kal bile, son seçimlerde torpille ba­
rajı geçebildi. Bir de mini etekli frikik
solcusu var, Lale Mansur. Hadi gelin
bu karşıtlık içinde "sağ" politikalar
üretin, hadi antigommonizim nara­
ları atın, bakalım kim duvar?
1980 öncesinde elleri kanlı "Tercü­
man" gazetesinde en provakatif sağ
yazıları yazan şimdinin limon suyu
demokratları Rauf Tamer, Güneri Ci-
OKTAY TAFTALI
vaoglu gibi vulger karakterler bile,
bugün kalkmışlar Türkiye'ye iyi ve et-
kin bir sol lazım, gibisinden laflar edi­
yorlar. Yok ya, keriz mi var sizin karşı­
nızda... Uyanıklar sizi! Böyle diye di­
ye çoluğu-çocuğu solcu yapın, sonra
da politika üretemeyen beyinlerinizi
anti-gommonizim salatasıyla meşru
kılıp, çoluğun-çocuğun kellesini, ge­
ce yarıları tosunlarına koparttırın.
Sizin ve sizin gibilerin 70'1erin ön­
cesinde, 80'1erin öncesinde insanları
nasıl gaza getirdiğini unutmadık. Bu
ülkeye sol lazımmış. Artık hayvan
terli, yemezler, sol yok.solculuk yok.
Biz hepimiz sağcıyız. milliyetçiyiz,
maneviyatçıyız . Şimdi solcu, Lale
Mansur ve hatta Sartre imitasyonu
yasak gazete satıcısı Orhan Ab_i.
Ha, siz artık politika üretemiyor
musunuz? Size adam gibi bir sol mu
lazım? Hadi abi, hadi birader, bir
zahmet...
HARRAN'DA
FLAMENKO
VE TÜRKiYE'DE
İSPANYOL
ÇIKARLARI
Hemen anlaşılacağı gibi Mahsun
Kırmızıgül'ün klibinden söz ediyori­
um. Ben bu klibi post-strukturalist
(yapısalcılık sonrası) bir yaklaşımla ir­
delemeye çalıştım ama söz konusu
yaklaşım, yazının başlığındaki diya­
lektik önermeyle ters düşünce doğal
olarak bir antagonizm (uzlaşmaz çe­
lişki) tehlikesi belirdi. Ben de Gabriel
Marcel'in regressus at infinitum"
•
durumuna maruz kalmamak için. yi­
ne klasik, bilinen bir kültür emper­
yalizmi ve kültür yozlaşması savına
tutunmak zorunda kaldım.
Yani şöyle: T ürkiye'deki lspanyol
çıkarları genellikle Fransız ve ltalyan
çıkarlarının yedeğinde yol alırlar.
Geç kapitalist bir ülke olarak lspan­
ya'nın, anılan öteki Avrupa ülkeleri
dışında bağımsız, kendi başına bir
Ortadoğu politikası da yoktur.
Bilinen Amerikan Politikaları'na
paralel bir yaklaşımla bu iş kolay an­
laşılamıyor. Yeşilçam'a Western çe­
virttiren, Anadolu'daki bebelere No­
el Baba gönderen Amerikan Kültü­
rü, bu ülkedeki Amerikan çıkarlarını
korumanın önemli bir dayanağını
oluşturmaktadır. Bu bilinen, apaçık . ne yalnızlıktır? Son olarak, acaba bu
bir olgudur.
Fakat M.Kırmızıgül Harran'da fla-
Öküz 33/ S ubat' 9 7
menko oynarken, benzeri bir mantı­
gın işlevini mi yerine getirmektedir?
·
M.Kırmızıgül'ün lspanyol Gizli Servi­
si'yle ilişkisi olduğunu sanmıyoruz.
Ayrıca, lspanyol Gizli Servisi'nin de
Harran'da flamenko oynatarak GAP
bölgesinde herhangi bir yatırım veya
çıkar girişimi için kültürel zemin ha­
zırlamak gibi bir savı olduğunu da
düşünmüyoruz. Öyleyse diyoruz ki,
bu konunun açıklıga kavuşması için
M.Kırmızıgül'ün Harran'da flamen­
ko oynamasına yol �çan, düşünsel
ve sezgisel sürece ilişkin kimi sorular
yöneltmek gerekiyor.
M.Kırmızıgül hayatında ne zaman
hakiki bir flamenko gösterisi izlemiş­
tir? izlemişse, kaç yaşından sonra ve
kaç kez böyle bir gösterinin lezzeti­
ne varmıştır? Klibin prodüksüyonun-
dan, yayınlanmasına kadar olan sü­
reçte yer alan herkes. lspanyol kül­
türüyle doğal bir alışveriş içinde mi­
dir? Pek ilgisi yok belki ama lstanbul
Festivali'nde. yer alan kimi gösteriler
böylesi bir klip çekimi için bahane
oluşturabilir mi? Ayrıca, yarın öbür­
gün, Julio lglesias da kalkıp Kordoba
sokaklarında halay çekerse, bu glo­
bal kültür kaosunun sorumlusu kim
olacaktır? Bu esnada kimse M.Kır­
mızıgül'ü içine düştü�ü garabet ve
acınası durum dolayısıyla onu uyar­
mak gereksinimi duymamış mıdır?
Bu adamın hiç mi dostu yoktur, bu
klibin · Bask modeli" savıyla bir ilgisi
var mıdır? Düşünelim bakalım!
 Ö k ü z 3 3 / S u b a t' 9 7
Keylfll Gerçeklik
B u yazıyı yazmaya beş yt! önce Metin Üstündağ'tn bir vazıstnı okuduğumda karar vermiş, bir kenara not
a lmıştım, o zaman Leman 'da yazacağımı hiç düşünmezdim . Sıra ancak geldi.
et-Üst b i r k e l i m e h i l katcis i d i r . O b i r 11eşeli
M
f i l ozof ! Neşe n i n ve düşlerin zekas . ıdır! Bu
ü l k e a yd ı n l a r ı d ü ş ü n ce n i n s ı n ı r l a r ı n ı ç o k
zorla d ı , a nc a k i çi m izde, neşe n i n s ı n ı rl a r ı n ı
d üşsel b i r coş k uyla patlatıp, söz k a h ra m a n l ı ğ ı n a d ö­
n üştüren, sosyal k r i z a n la rı m ızda içinde k i litlend iği m i z
b u n a l ı m l arı z e k a c a m ba z l a ğ ı , k e l i m e s a k l a m baçlığ ıyla
u nutturuveren kaç i ns a n yaşa d ı b u ü l kede !
Bütün ' koca m a n ' sözler yuvarlaktı r ! Bu yuvarlağ ı n i l k
görüp i ğ d i ş eden M et-üst'tür. Gökdelen g i b i ağır, han­
tal ve heybetl i kel i meleri a ğ ı z dolusu bir coşk uyla yerle
bir eder ! Yerine ç a l ı çırpıyla küçücük k u ş yuva l a rı g i b i
çocuksu k e l i m e l e r i nş a eder ! Yan i , u c u b e b i r çoc u k ge­
tirir d ünyaya, çoc u k o kadar şiri n d i r ki, iyi ki sakattı r bu
k e l i m e , d iye; h e m d i l i n izle, h e m zek a n ı z l a k e n d i n ize
o l a n g ü ve n i n i z atağa k a l k a r ı Yani M et-üst. korkudan
tüylerim i z i n t i r t i r titreyip d i k e n leştiği işte tam da o an,
tüm korkularımızın yal a n olduğ u n u söyleyen keşişler gi­
b i ortaya f ı rl a r ! M et-Üst ' ü n k e l i m eleri n i n , satırları n ı n ,
o n larca gözü vard ı r, aya k l a r ı , b u r n u , t ı r n a k l a rı vard ı r,
:.
keli meleri n i n s ı rl a kaplı, ç i niyle süslü s ü m ü k l ü öcü doku­
ları vard ı r ı Ç ü n k ü M et-Üst bir h o k kabaz değil, hokka­
bazlara i nsan elbiseleri h a z ı rlayan şaşırtıcı bir terzid i r !
Ç ü n k ü M et - Ü st i ç i m i z d e k i soyt a r ı l a r ı b ö y l e teş h i r
eder ! B i r kedicikte bile, u n ut u l m u ş bir ş a i r i n mısrağın­
d a bile, h ayatı mızda k i yerleri a rt ı k karışmış soru işaret­
leri, ü n l e m l e rd e b i l e, h e p i m i z i b üy ü k y a r g ı ç ö n ü n d e
sorgu layacak h o ş kok u l u suçlar b u l u r ! . . B i z b u suçlarla
çok m ut l u h issederd i k k e nd i m i z i . Met-Üst ağaçkakan
gibi gagalar tahta d a n m ut l u l u ğ u m u z u . Utan c ı m ı zd a n
a şa ğ ı l a n ı r, a ğ l a m a k l ı oluruz ! Öyle y u m u ş a k g ü m üşten
sivri laflar b u l u r ki, i şte orada koşa n bir çoc u k heyeca­
nıyla sivri l i k leri eriti p , k u l a k l a r ı m ı z ı ç ı n l at ı r, i çten ve kıtır
k ıt ı r b i r k a h ka ha yl a ! .. i ç i m izde kim, y ı rt ı c ı b i r k u rt u n
d işleri n d e n ö nce, s ı c a c ı k k a l b i n i g ö re b i l i r ? i ç i m i zde
kim m i n i c i k bir serçen i n soğ uktan ü ş ü m ü ş tir tir tüyle­
r i n d e n önce bıçak s ı rtı pa rça layıcı g a g a l a rı n ı görebili r l . . ·
E n soylu m ısra l a r ı n sırt ı n a s ü l ü k g i bi ya p ı ş m ış başıbo­
z u k ş aç m a l ı k la rı önce M et-Üst görür. TNT k a l ı bıyla oy­
n a m a k g i b i d i r k e l i m eyle oyu n u , M et-ü st, k utsa l l ığı bir
bomba g i b i i n f i l a k edecek k el i m e n i n şiri n l i k le don u n u
aşağı çekeb i l i r l Keli m e n i n a ğ z ı n d a k i sütü emer ı Posası­
nı kusar! E l leri y u m u şa k sanmayın, pençelerini laga-lu­
gayla s a k l ayıveri r !
NIERABA ÖZGE . . . SU GS:::e
EVİNİN ANAHTA�!NI BAN.b,
ve12i1'2 M(SİN ?.. Ş6Y (ç:/N YAN ı • . •
SEVGİLiMLe BEN BU GECE
KEM IC(iM ...
N İ HAT G ENÇ
Met-Üst'ü, Hasan Cemal pozuyla görüyorsunuz'
Şair, heyk e l i konuşarak yonta b i l me sanatı, velvelen i n
san at ı ! Şiir, kaf dağının bılimi, h ırlaya n . ı sıran , a levler
f ı ş k ı rt a n dev kolları vard ı r ! Balerin sımyacı ! Hem de
gemıci ! Met-Üst g e m i n ı n k uyruk yeri ! Denizin taşlaştı­
ğı yere ilk çarpa n ! . .
Met-Üst d üşsel bir bozguncudur. Kucağı nda mışıl· m ı­
ş ı l büyüdüğümüz keli melerin dahi hortlak yüzleri n i gös­
terir bize. Çocuksu bir h ı rs ve çocu ksu bir d i kbaşl ı l ı k l a
k u l l a n ı l m a z h a l e geti ri r l D üŞsel bir makas va rd ı r elinde.
Kelimeleri karton parçaları g i bi, h i çte u m u lmadık kenar­
larından kesip, d uygu denizleri açar ö n ü m üze ! .
Haritadaki ırmakların yerini değiştirir g i bi, şeh i rlerden
kom i k k uşlar, k uşlardan t u h a f a d a m l a r ya pıverir, hepsi­
ni büyü kçe bir eski za m a n halısı üstüne yerleşti riverir,
nasıl yapar bilemem, ama hep o h a l ı üstünde oyna m a k
isters i n i z ı . .
Met-Üst, bozguncu, kör b i r M oğol savaşçısı değ i l d i r,
bozd u k l a r ı n ı n üstüne yen i bir gerçe k l i k inşa eder. Öyle
POLİTİ KA 9
hoşdur ki, ' keyifli b i r gerçek l i k ' , işte o n u n oyu ncaklarıy­
la oyn a m a k istiyors u n uz. Korku la r ı a l ı r:ı m ı ş bu gerçek­
l i k, a ş k ı n , büyük oyun u n ta ken d isidir.
Met-Üst ' ü n k ü fürleri, ci nsel bir a rg o d eğ i l d i r, bede­
n i m i z i ci nsel çilecili kten bir çırpıda u z a k l aştırıp, ten i m iz­
l e sevişen melod i k t ı n ı la r d ı t ! B oşve r m i ş, v u rd u m d uy­
maz g i b i görü n e n kelimeleri deştiği n i zde, a ş k ı n ve be­
den i n ' esperanto sevişmesi n i ' b u l u rsun u z ! . .
Met-Üst ' ü n nostaljisi, u n ut u l m uşluğa k us a n bir küs­
m ü ş l ü k değ i l d i r, i ç i m izdeki bizden b üy ü k yaşaya n ö l ü
c a n l a rı nefeslend i rme, oyun a katma·. sonsu z l u k m a ra- ·
ton u n a sok a b i l m e çabası d ı r ! .
M et-Üst a h l a k i sosya l değerleri, teneke s u ratl ı , ve­
rem l i öksürü k l ü klerle genelevde kocak a r ı l a ş m ış k a d ı n ­
l a rda saklı kraliçe l i k g i bidir. İpsiz, sapsız, d i lenci, kötü­
rüm i n sa n la rda sakl a n m ı ş ' k ra l l ı k ' g i bi d i r, a n c a k b u ka­
dar d o k u n a k l ı , b u kadar tem i z yüreklerin sesi, birgün
b i r telefon k u lu besi kenarında u l a ş ı r size ! . .
M et-Üst ' ü n h ikayemsi yaz ı ları, a ç i n s a n l a r ı n a y ı ş ı ğ ı n ­
da k u r u üzüm yem esi g i b i d i r, boğazın ı z yan a r, a m a n e
güzel d i r, yerken, bütün i n s a n l ı ğ ı m ı z ı k o r u r . . . V e mutla­
ka orada, koltuğ u n uz u n a l t ı n a b i r sevg i l i çizikti riverir ı ..
M et-ü st ' ü n ne yapagları, hakbilir b i r i l a n ta htası de­
ğ i l d ir, g a rdiya n la r ı n a ya k ka b ı tabanlarında d ışarı kaçır­
d ık la rı k üç ü k notlu m a h k u m m e k t u p l a rı g i b i d i r, içer­
den sesler, a h h ' l a r d uya rı z ! .
Met-Üst bizi g ü l dürmek için h ikaye a n latan gemici de­
ğildir. Bizi neşelendirmek gibi bir derdi yoktur. Met-üst
gündelik hayat ı mızda bizi korkuta n l a ra karşı kalkanlı bir
psi kolog d u r . Kelime k a l k a n l a rı n ı n a r k a s ı n d a s a k l a d ı ğ ı
oyuncu!, Sokratlı d üşleriyle b i z i koruma altın a a l ı r !
O b i z i m , ' kötü ' şeyleri kafaya takm a m a m ı z i ç i n h e r
tür şaklaba n l ı ğ ı deneyip d i l i n i ç ı ka rtan b i r f i l ozof d u r ! . . ·
Yal n ı z o m u ı B u m izah g alerisin de, sayfa lar boyu ya­
z ı l a ca k Ahmet Y ı l maz, C e m Y ı l maz. Y ı l m a z E rdoğan,
Erdi! Yaşaroğ l u , d a h a neler var ! . .
Bambaşka bir ü l k e n i n çoc u k la rı ı . . f:ie d e g üzel a nlatı­
yorlar kendi ü lkeleri n i ! .. Bu ü lken i n orduları, yüz tane
ü n i versitesi, yüz t a n e g azetesi, b u ü l k e n i n tiyatroları,
bizi kork utuyor, o n l a r bu korku m uzla 'eğleniyorlar' ..
Başard ı n ı z çoc u k l a r ! .. Tari h i m iz i n e n ceh e n nemi siya­
si g ü nlerinde, böyle bir g ü n d e başard ı n ı z ! . .
B a ş a rd ı n ı z çoc u k l a r ! . . T a ri h i m iz i n e n c e h e n n e m i
siyasi g ü nlerinde, böyle b i r g ü n d e başard ı n ı z ! . .
S E M RA CAN
10 PAREV! . . Öküz 3 3 /$ u bat' 9 7

H AC E R Y I L D I R I M

Ermeni Çocuğun Dişi Çallndı

1 962 yılmda Gedikpaşa Ermeni
Protestan Kilisesi'nin alt katı ye­
timhane olarak kullamltyordu. Ço­
cuk saym çoğaldıkça, bu alt kata
sığmak da zorlaştı. Kilise yönetimi
Tuz/a 'da çocuk kampı yapmak için
bir arazi satm aldı. Dümdüzdü bu
arazi. Çocuklarm başma bir kalfa
verildi. Kurulacak kampm ilk ame­
le grubu 8- 12 yaş arasmdaki ço­
cuklardı. Önce bir kuyu kazdı ço­
cuklar. Ardmdan çukurlar kazıp, el
arabalanyla taş ve kum taşıdilar.
Ve temel atıldı... Hergün Gedikpa­
şa 'dan Tuzla 'ya gitmek zor olduğu
için çadtrlar kurdular kendilerine.
inşaa t yükseliyordu, diktikleri fi­
danlar büyüyordu, kendileriyle be­
raber. Ve sonunda bitti, Tuzla Er­
meni Yetim Çocuk Kampı. Ranza­
/arma yerleştiler. . . Artık yetim de­
ğildiler, kalacak/an bir yer, başla­
rmda öğretmenleri ve yaşlt Mora­
kur vardı her sabah saçlanm ören ..
Her sabah mmtıka temizliği yapar­
lardı. Mmtıka temizliğinden sonra
ders, dersten sonra da oyun oy­
narlardı. Güzel günlerde bahçele­
rinde piknik yaparlardı. Uyku son­
rası akşam üzeri saat 1 7. 00 ' de bir
dilim ekmek üç beş zeytin yerlerdi
çam ağaçlan arasmda. Yil 1 9 79.
Vakıflar Genel Müdürlüğü azmlık- _

larm mülk edinemeyeceğini gerek­

çe göstererek Kartal 3. Asliye Hu­
kuk Hakimliği'ne başvurdu. Kilise­
nin elindeki tapunun iptal edilme­
sini ve eski sahibine geri verilmesi­
n i istedi. D a va dört yil s ü rdü.
Kamp kilisenin elinden altntp eski
sahibine verildi. Boş olarak satm
alman arazi yıllar sonra beş kuruş
ödenmeden geri alındı .. Şimdi ha­
rabe durumda bu kamp. Çocuklar
mı kimbilir nerelerde ? Çocuklar­
dan geriye kalan bu harabe kamp-
ta 1970 basımlı "Güzel Türkçemiz"
kitabı. Ya onlara bakan yaşlt Mo­
rakur nerede ? Morakur şimdi Ye­
dikule 'de yaşlilar yurdunda kafi­
yor. Tuzla Kampmı ve saçlanm ör­
düğü çocuk/an özlüyor. "O günler
çok gerilerde kaldı " derken gözleri
doluyor. Ve çocuklara öğrettiği bir
türküyü söylüyor:
Bir dede vardı yaşlı/ Yaşı vardı
sekseni geçmiş/Torun/arma can ve­
rirdi/Yiyecek ne bulursa onlara ye­
dirirdi/Bir- gün büyük bir çamur ge­
tirdi/Böldü parçaladı önlerine koy­
du/Yallah çocuklar yiyin dediNar­
taki yavaş ye/Akaboğosik o kadar
yedi ki/Karm şişti/Aman karmm
şişti ölüyorum/Dedeyle torunlar
birbirine girdi/Çocuk ne güzel ye­
din dedi/Bir daha size çamur al­
mam/Sizin ölmenizi istemem.
(IHD lstanbul Şubesi, Azınlık Hakları iz­
leme Komisyonu geçtiğimiz ay bu konu­
da fotoğraf sergisi düzenlemiştir.)
Öküz 3 3 /S u b at' 9 7 SESVER 1 1

Açlığın kokısı pırfinı

"Han i çok eskiden köle devri varmış ya . Bir köleler bir de efendi­
ler. Biz köle/eriz dia fonun düğmesine basanlar ise efendiler.

1 986 yılında geliyor, istanbul'a dım. Pol isi var içirıde, mil letvekili
Yılmaz Aktaş. D iafonu n olmadığı va r içinde, kom i ser var, bakan
b i r köyden . işsi z l i k , savaş o n u var.iki ay oldu. Hangisi girdi ha­
g ö ç etti riyor . E s k i d e n " pa rf ü m pise . O kadar yiye n l e r o kadar
koka n " Beyoğ l u ' na . 75 yaşında­ içenler. Efendim nedir, milletve­
ki Nilgün Hanım kapıcı Yılmaz k i l i nedir aşiret sa h ib i . Bir tane
Aktaş ' ı n yüz metre i lerisindeki bir işçi var m ı içinde, bir tane eşkiya
apartmanda oturuyor. "Ah evla­ var mı içinde ı Dönüyorlar, d uru­
dım ah kızı m " diye başladığı sö­ yorlar. Çatlı'nın başına üşüşüyor­
z ü n ü " P a rf ü m k o k u l u i st i k l a l lar. Şunu kım yaptı? Ç atlı. B u n u
C addesi 'nde yürüyen beyefendi­ k ı m yapt ı ? Ç at l ı . M ü b a r e k s i z
ler nerede k a l d ı ? İsta n b u l artık
Vicdani Retçi Ülke : Firar etmeyeceğim
hıçbır şey yapmadınız mı? O ölü­

O şıtları Derneği ' n i n k urucu larından . Askere gitmediği için tu-

eski İstanbul değil " sözleriyle biti- .
riyor. Bir apartman ı n kalorifer da­
i res i n i n i kiye bölü n m ü ş bir oda­
s ı n d a otu ra n k a p ı c ı Y ı l m a z Ak­
taş'ı n evine gidiyorum . 1 9 yaşın­
daki eşi San iye ve i k i çocuğuyla
birlikte yaşıyor bu odada. Otur­
duğu apartma nda ki 1 7 dairenin
kapıcılığını yapıyor. Onlara konuk
nünün de olmadığını sqylüyor. Bir
g ü n ü n ü şöyle anlatıyor: " Sabah
6 . 3 0 d a k a l ka r ı m . S o n ra 7 . 3 0-
08.00 arası milletin gazetesini da­
ğıtırım. Saat 1 0.00'da servise çıkı­
yorum . Kalorifer kazanını kontrol
e d e r i m , k ü l ü n ü t a ş ı r ı m . Gece
dür, cevap veremiyordur. Türkiye sman Murat Ü l ke Vicdani retçi . 26 yaşında, lzmir Savaş Kar­
C um huriyeti, Tem i z E l ler olmalı.
Olmadığı içinde herg ün Çatlılar tuklandı, Mamak Askeri C ezaevi'nde yatt ı . C ezaevi ' nde tek tip elbi­
da polisi de amiri de, başbakanı­ seye karşı çıktığı için h ücreye konuldu. Daha sonra askerlik yapması
na kadar çıkar. " Sohbet birden­ için Bilecik'e gönderildi. Orada da askeri elbiseyi giymediği için em­
bire Susurl u k olayıyla değişiyor.
re itaatsizliğe ısrardan hakında dava açıldı. Eskişeh i r Askeri Mahke­
Aktaş söze g i riyor " M i ll etve k i l i
mesi' nde yargılandı, tutuklandı.C ezaevinde yattıktan sonra tahliye
k i m var, k i m yok hepsin i n aşağı­
edildi. Osma n M u rat Ülke'nin hakkında TC K ' n ı n 1 55. maddesi yan i
ya indirilmesini istıyorum dıyor. •

olduğumda iki Ağrı ' l ı a krabasıylci
d a t a n ışıyoru m . K o n u k l a r ı n d a n
b i ri 4 6 yaş ı n d a k i seyya r gazete
satan Ağa Kızılaslan biri de sey­
yar satıcılık yapan Mehmet Kızı­
laslan. K üçük bir odada tıkış tıkış
oturuyoruz. Engin adlı bebek be­
şikte ağlıyor, 2 , 5 yaşındaki Ayhan
oynayamadığı için sikı ntı l ı bir bi­
2 3 .00'e kadar ça lışırım . " Y ı l ma z
Aktaş, kapıcı k a n u n l a rı n a göre
ka loriferle i l g i lenen bir kapıcıya
yoğurt verme zorun l u l u ğ u oldu­
ğunu, kendisine bunun verilmedi­
ğini, bir kapıcının evden 200 met­
re ileriye gitmesinin yasak olduğu­
nu ama kendisinin gittiğini, özel
işlerin kapıcıla ra ya ptırı l ması n ı n
Ağa Kızılaslan a lıyor sözü " De­
dem 80 yaşına cahil gelmiş cah i l
gitmiş. Babam 8 0 yaşına gelmiş,
cahi ld ir. Ben 46 yaşındayım cahi­
lim. Çocuklarım köyde yeni yeni
okula başladılar. Devlet zamanın­
da oraya yatı rım yapsaydı . Okul
kursaydı, bende belki olacak.tım,
C u m h urbaş ka n ı . i ş gönde rme­
" ha l k ı askerli kten soğutmak " gerekçesiyle açılan davalar sürüyor.
Ü lke, bu davadan 2 8 Ocak'da Ankara Genelkurmay Askeri Mahke­
mesi' nde yargılanacak. Osman Murat ülke davaya katılacağını ve fi­
rar etmeyeceğini söyleyerek şöyle diyor: "Ben vicdani retçiyim. As­
ker kaçağı değilim. Firar e tmeyeceğim, önümüzdeki duruşmalara
kattlacağım ".
Havaya ateş açtllar, 24 kişiyi öldürdüler

D olaylarında sorumluluk üstlenmed i . Gazi ve Ümraniye olayla­

çimde diva n ı n üzerinde oturuyor.
Eskiden parfüm kokan Beyoğ­
l u ' n u , lstanbul ' u nasıl bozdukla­
r ı n ı s o r a r a k s ö z e b a ş l ıyo r u m .
Od a n ı n i ç i n d e k i h e r k e s lsta n ­
bul'u bozanlardan oluşuyor. Ben
1 983 y ı l ı n d a g e l d i m İsta n b u l ' a .
K a p ıc ı l ı k yapa n Y ı l ma z Aktaş
yasak edilmesine rağmen kendisi­
nin yaptığını söylüyor.
1 9 yaşındaki San iye de zaman
zaman eşine ya rd ı m ettiğini be­
l i rtiyor . Y ı l m a z a l d ı ğ ı maaş ı n ı n
kendisine yetmedi ğ i n i ş u sözlerle
açıklıyor : " Bir şişe süt 45 bin lira .
Hergü n lk i şişe süt almak zorun­
miş. Ekonomik yok. Hep toprak
ev. N iye toprak ev? N iye burada
2 0 katlı evlerde dairelerde 'otu­
ruyorlar/ Neden orada toprak ol­
sun ki. Ev ocak olsa, kim gider
teröre. Ben istanbul' lunun başı­
na bela olmak istemiyorum. Do­
ğ u d a b i r saat k a layı m . B u ra d a
evlet, 2 4 k iş i n i n ö l ü m üyle son u ç l a n a n G a z i ve Ü m r a n iye
rında ö l d ü rü l e n l e r i n ya k ı n l a rıyla,
ya ralananları n aileleri, olayların so­
•
rumlusu olarak gösterd i kleri dev­
letten, tazminat istemişlerdi fakat
bu talepleri kabur edilmedi . içişleri

1 986 yılında gelmiş eşi Saniye'yi
de 1 99 3 yılında evlendikten son­
ra getird i ğ i n i söylüyor. Meh met
Kızı laslan 1 980 yılı nda, Ağa Kızı­
l a s l a n ise b i r h a fta ö n ce A ğ ­
r ı ' d a n gelerek lsta rili u l ' u bozan­
lar arasına katı lmış. Önce Yılmaz
Aktaş b a ş l ı yor g e l i ş öyk ü sü n ü
a n fatmaya; " Ağrı'da yılda bir ay
i ş b u l u p ç a l ış ı rd ı k . B e l k i büyük
şeh i rde çalışır evimiz olur. lşada­
mı olabiliri z diye geldik. Malesef
hiçbir şey olamadı m "
Yılmaz dört y ı l inşaatlarda çalı­
dayı m . B u n u n hesa b ı n ı siz ya­
p ı n " N i l g ü n H a n ı m(l a r) geliyor
a k l ı m a . " B u köyden gelenler ne
sinemaya gidiyor ne koı:ısere, ne
de tiyatroya g idiyorlar" demişti.
Soruyorum Y ı l maz ve San iye 'ye
" S inemaya hiç gittin i z m i ? " Yıl­
maz Aktaş " Ne sineması. Hıç yü­
zünü görmedim " Aktaş'ın dayısı
M e h met K ı z ı l a sl a n " S ı ne m a ya
nasıl gitsin adam kahvede çay iç­
m eye kork uyor " d i yor. N i l g ü n
Hanım bir gazete b i le okumadık­
larından da söz etm işti . " Gazete,
b i n saat kalmayayım"
Y ı l ma z Aktaş, buzdolabı ala­
madığını söylüyor. Eşi San iye ça­
maşır maki nası istiyor. " Çamaşır
elde yıkanabi l i r, şimdi gerek yok.
Ama buzdo l a b ı zoru n l u ı h t ı ­
yaç " dıyen Aktaş'a, Sanıye " Oto­
matık ıstemıyorum ı hıç değılse
merda nelı olsun . . . " Mehmet Kız­
laslan bu konuşmaların ardından
şöyle diyor: " Ölmüş ölüden sor­
muşlar sa na ne lazım. O da de­
miş ki, ben ölmüşüm, bana ne
lazım olacak. Bir kefen verin ye­
;
B a ka n l ı ğ ı 1 . H uk u k M ü şaviri Vali
Akif Tığ imzasıyla davacı a ilelere
gönderi len yan ıtta " Ka n u na karşı
gelen· kişilere ancak ceza verilebi­
l ır, tazminat verilmez" den ildi. Di-
l ekçede, i ç i ş l eri B a k a n l ı ğ ı ' n ı n sa­
vunma amaçlı yan ıt yazısında üm­
ranıye'de halkın üzerine çevre binaların çatılarından ateş açıldığı
öne sürüldü. Olaylarda taş ve sopalarla saldırıya uğrayan polislerin
yalnızca havaya ateş açtıgı ıddia ediliyor.
Cesedi tahliye edildi!

Phasta l ı ğ ı n a ya k a l a n d ı ğ ı nda cezaevi n ­

şıyor, k a p ı c ı l ı k işi b u l u nca köye
gidip, San iye ile evlen iyor ve be­
raber lsta n b u l ' a dön üyorlar. i k i
çocu k la rı oluyur. Tek b i r oda da
yaşa m a ya b a ş l ı yo r l a r . M u t f a k
olara k kullandıkları yer ise ka lori­
fe r dairesi i le iç içe Pencereleri
yok . . Odadaki eşyalar, bir yatak
bir, kanepe bir beşi k, bir de tele­
vizyondan oluşuyor.
Kapıcıların sorun larından konu­
şuyoruz. Aktaş d iafonu göstere­
rek " Ha n i çok eskiden köle devri
varmış ya . Bir köleler bir de efen­
diler. Biz köleleriz, diafonun düğ­
mesi ne basa n l a r ise efen d i l e r "
di yor Asg ari ücretle ç a l ışt ı ğ ı n ı ,
mesai almadığını hiçbir izinli gü-
k i tap o k uyor m u su n u z ? " d iye
soruyoru m . " H iç gazete a lmadım.
Ama başkalarından isteyip oku­
duğum oldu. " diyor Yılmaz Ak­
taş. Ağa Kızıl aslan " Ben gazete
ok uyoru m . Ç ünkü yen i iş bul mu­
ş u m . G a zete satıyoru m . Satar-
. kende şöyle bir g öz atıyor u m "
diyor.
Ağa Kızı laslan satt ı ğ ı gazete­
den eline günde 2 00-300 bın lira
k a l d ı ğ ı n ı b u n u n l a h e m kend ı n i
geçi n d i rdiğ i n i h e m d e birıktirıp
köye göndereceği n i bel i rtiyor ve
ekliyor: " Yı lbaşında Ç il ler 2 mıl­
yar lira harcadı bir gecede. Gün­
lerce televizyonda S usurl u k ko­
nuşuld u . Ben o zaman Ağ rı'day-
ter, demiş. "
" Devle t i n e l i u z u n d u r " d i yor
Ağa Kızılaslan ve devam ediyor:
" Ama bu kol n a s ı l b i lmem, bir
Ankara'ya bir de lstanbul'a kadar
uzanıyor. Bu ne biçim koldu r ? "
lstanbul ' u kim bozd u ' N i l g ü n
H a n ı m , isti klal C addesi' nde rahat
yü rüyeme d i ğ i i ç i n köyden göç
edenlerin bozd u ğ u n u d ü ş ü n ü ­
yor . . N i l g ü n H a n ı m , ş i m d i lerde
meta f i z i k l e u ğ r a ş ıyo r . R u h ve
Madde ile ilgilenen bazı derg i lere
yazıyor. Kapıcı Yılmaz ve a k ra­
baları penteresiz odalarında is­
t a n b u l ' u değ i l " T ürk iye'yi k ı m
bozdu? sorusunu tartışıyor"
olat lyit öldü . Polat lyit ölümcül kanser
deyd i . A d l i tıp raporunda Polit lyit'in tedavisi
mümkün olmaya n kanser hastalıgına yaka­
landıgı, beyn inde tümörler ol uştugu ve kısa
bir süre ıçı nde öleceğ i l>e l i rti l d i . B u rapor
� üzerine avukatı M ihriban Kırdök Devlet Gü-
, • ven l i k M a h kemes i ' ne başvurarak tutu k l u
iyit'in bir a n önce tahlıye edilmesin i ve son g ü n lerini a i lesiyle birl i kte
geçirmesi n ı istedı . Mahkeme avukatın bu isteği n i " hastal ı k ölümcül
de olsa tutu k l u l a r gerektığ ı nde i l g i l i hastanelere sevked i le b i l i r "
açıklamasıyla reddettı Polat lyit cezaevinde öldüğ ü nde 3 3 yaşı n ­
daydı. iyit'ın cenaz esıne katılanlara Sarıgazi'de jandarmalar saldırd ı .
Birçok k i ş i yaralandı Polat lyit'le a y n ı d urumda o l a n v e Ankara Ka­
palı Cezaevi' nde kalan ıki mahkum daha var. 1 6 yaşı ndaki siroz
· hastası S . K ve kanser hastası Reşit Kayra n . Onlar, öldükten sonra
değ i l henüz yaşarken tah l iye ed i l meyi bekl iyorlar . . .

:-�
İşkence
"Seferberlik Türküleriyle Büyüdüm "
Krikor Ceyhan'ın Bırıncı Dünya Savaşı sonrası oluşan, ekonoIT'.k s kıntıları ve seferberlık dönemınde
...::::ı•,g."'PI "Çıkmaz Sokak"da!
geçen çocuklugunu anlatan " Seferberlık Türkulerıyle Buyudurı" adlı kıtabı Aras Yayıncılık 'tan çıktı. Sı·
"Cumarıesı Annelerı ıçın "

T
vas'ın Zara ılçesınde geçen çocuklugunu, Ermefl1 ve Musluman arkaaaşı'arının. komşularını ve annesının u n c e r C ü.c e n o ğ l u ' n u n
bır yandan zengınlere kılım dokurken bır yandan da bıtrnez ukenmez Seferberlık Turkuylerıyle ağlayışını " Ç ı kmaz Soka k " isımli
anlatıyor. " H ey oğul hey çıkayım gıdeyim de oğul uzun yollara Karışayım da ah yavrum boz bulanık sel­ oyu n u n u Mask-Kara Tiyatrosu
lere" dıye başlayan turküsuyle annesının aglamasına eşlik eden ama nıye ağladığını bılemeyen bır çocuk
Ocak ayından ıtıbaren Bahçeli­
" B u tur kuyu soylerdı en çok anam Hem d e nasıl bır mekan ve gaydeyle Başı açıklar dedığı bız dort yav·
rusuyla kocasının olusu başında oturmuş aglaya ağlaya ağıt yakan bır eskı Ermenı dudusu sanırd ı m " Yaz
evler Necıp Fazıl K ü ltür Merke­
kış ınşaatlarda çalışan herkesın derdıne deva olan bır baba, çocuklarının bak ı m ı n ı ustlenen zengınlere kı· z i ' nde s a h n e l iyor. Oyu n , C u ­
l ı m dokurken seferberlık turkulerını de işleyen bır anne ve bir çocuğun gözuyle seferbedık gunlerı. .. martesi Annelerı ' ne ithaf edildı.

e
12 SİİR Ökü z 3 3 / $ u bat ' 9 7

İ S KE N D E R kü çü k
Daktilom un Tuşları
Aksia Yukaırı A. ksa
Kimsenin içaçJ/annm top/am1, diğerinin içaÇtlarmm top/amma eşit değildi! Serbesttik. Dağıtmak ve birbirimizi

düzmek mevzunda serbesttik ! Orgazmm kitapta yeri vardı. Çünkü, pencerenin, uçurumun kenannda bu vardı.

ölüyorum pil Kariyerim s a rs ı l ı yo r ve geri ç e k i l e m iyo­

hayatım, gözlerimi n önünden
bir bağ ı rsak şeridi gibi geçiyor
S e n t e t i k u y u şt u r u c u l a r ı n k a f a ç e k ­
m e ye g i tt i k l e r i n i e l bette h e p i m i z b i l i ­
yord u k . M a k i ne ye yazı l a n ve d i sketler­
de k a l a n , ö l ç ü s ü z b i l i n ç l e r i m i z , h e r h a n ­
g i b i r a kş a m ü st ü n ü n s e r i n serseri l i ğ i n ­
d e i l e rd e k i şeh i r lere d o ğ r u c e s e t taşı­
yorl a rd ı . Penceren in k e n a r ı n d a bu var­
d ı . S u d a yd ı k . A b a r t ı l ı s e k s yaşa nt ı m ı z ,
ç i ç e k l e r i n d u d a kl a r ı n d a i r i b i r . i k i n sa­
ba h layışı n ı a n l atiyordu . G a zeteler öyle
yazıyord u . Ö z g ü r B a s ı n , o l a y ı n boyut­
l a r ı n ı araştı rıyordu . K a d ı n , erkeği e m e­
c e k t i . E rk e k , k a d ı n ı e m ec e kt i . H a y a l
g a z ı , b i tiyord u ; a c ı , k ı ş k ı rtyord u .
işitiyord u k ! Y a b a n c ı b a rb ar l a r, arka­
d a ş l a r ı m ı zı teker teker ö l d ü r üyorl a rd ı .
H e r k e s m u t s u z v e ç a re s i zd i . T a b u tt a
vam p i r yetişt i rd i ğ i m iz, . m k o k u l u k a d ı n ­
l a r ' ı izlediğim iz, b i re r d u ble bi'şeyler içti­
ğ i m iz, birbirimize sok u l d u ğu m uz, b i rb i ri­
m izin k oyu n l a r ı n d a u yu d u ğ u m uz, o ru­
t u bet l i yatak larda azgın rüya l a r görd ü ­
ğ ü m ü z yı l l a r, ç ı k a n g ö z l e ri m i z i , k o p a n
dil lerimizi, l i m e l i m e olan tenle ri m izi bi­
rikti riyord u . C i n net, u s u l ü n e u yg u n d u .
Ki m s e n i n içaçı l a r ı n ı n topla m ı , d i ğeri n i n
içaç ı l a r ı n ı n topl a m ı n a eşit d e ğ i l d i ! Se r­
bestt i k . D a ğ ıtm a k ve birbiri m i zi d üz m e k
mevzu n d a serbestti k ! Orgaz m ı n k i ta pta
yeri vard ı . Ç ü n k ü , pencere n i n , u ç u r u ­
m u n kenarında b u vard ı . Tebligat, şa h s­
m ız a m ü n ha s ı rd ı ' Ç e k i n i rd i k . U t a n g a ç ,
m a hçup, m a z l u m m a h l u klardı k ! Aşk
şantaj ı n a boy u n e ğ d i ğ i m iz yaşlardayken,
b i r b i r i m i z e ' rö l a n s ' d i ye s e s l e n i r d i k .
Devlet ' i görmeye h ayva n a t b ahçelerine
g iderd i k . D evlet ' e fı�t ı k atard ı k . D evlet,
sevin ç l e k uyru ğ u n u s a l l a rd ı . Eee, b u n a
çoğ u m uz g ü l e rd i k . B e n , b i r m i k t a r te­
bessü m ederd i m .
Ö r g ü t l e n d i k . T e r b i ye s ı n ı r ı , g ü n l ü k.
a l ı ş k a n l ı kl a r, tarih i ya n ı l g ı l a r v e b e n , bi-
raraya g e l i p örg ü t l en d i k . Dayak yiyen
radyo d a l g a l a rı , s ü m ü k l ü a rtezyen k u­
y u l a r ı , örümcek a da m ' ı n kayınbira d e ri
k a n a l i zasyon şebekeleri, yüksek g e r i l i m
h a t l a rı ve c i ns e l a ç l ı k k a t ı l d ı a r a m ı z a
s o n r a d a n s ı rasıyl a . B i z çoğ a l dıkça m e n ­
z i l u z a k l a ş ı r o l d u . M e n z i l i n m a kyaj ı
a k a r , foy a s ı o rtaya ç ı ka r o l d u P o l i s ,
e l ı nd e k i m eg afon arac ı l ı ğ ıyla çevrem i­
z i n s a r ı l d ı ğ ı n ı söyle d i . B i rb i r i m i z i n y ü ­
z ü n e baktı k . i l k defa birbiri m i z i n yü­
z ü n e b a kt ı k . ' i ç i m i z d e k i h a i n k i m se
k i m l iğ i n i a ç ı k l a sı n ' d iye b a ğ ı rd ı m . ' Ya n i
a ç ı k c a s ı , h e r şey y u m uşuyor ve b e n ,
e n e rj i n i n tazzigi esnasında zeyti n ya ğ l ı
d e l i k a n l ı p i ş i r iyorum ' c ü m l e s i n i de
u nu tm a d a n sözlerime e k l e d i m . O rada­
k i l e r , çok e t k i l e n m i ş l e rd i . A s l ı n d a ,
u z u n u z u n konuşmayı, geçmişi ve ge­
leceği d e ğ e r l e n d i rmeyi p l a n l a m ıştı m .
K r i t i k b i r k o n u mdayd ı m . Ama, n e ya­
zık, yeryüz ü n d e k i m e yvalar b i rbi rleri n e
k ü s m üşlerdi ve b e n , artık, b i r s ü re için
dahi olsa cam içinden geçme yetene-
otomobil i n altında kalmış
peygamber.
bir del ikten içeri sızmaya çalışmış
hayatı boyunca kan.
kapan kapanmadan önce kararan hava
şişirmiş kom i k cinlerin etl i ciğerlerini.
istanbul'a inen uçak
avucundan su içmiş karanlığın .
öyle yazmışsın mektubunda
öyle dedi akıl hastanesine yatırıl a n postacı.
g i n e sa h i pti m . B i r fantastik çizgifi l m de
iş b u l a b i l i rd i m .
- i l k a na ! i l işki kaç yı l ı n d a k u r u l d u ?
H OC A M B A N A B U N U S O R M UŞTU !
- Hatırl a m ıyorum efend i m !
ADAM FENA B OZ U L M U ŞTU !
- Avdan dönen vahşi insan lar, k a l ı n
o rg a n la r ı n ı sıvazlaya sıvazlaya ' b a n a ot
getir l a n ' d ıye bağ ı r d ı k l a rı nd a sene yak­
laşık kaçtı ve yeral t ı n ı n o şah sıyetli göt­
leri, o c i l lop g ibi rockerl a rı ot'obur ol­
d u k l a rı n ı n f a r k ı n a va r d ı k l a r ı n d a , n a s ı l
ifade etsem, mesela ben, k a ç memeliy­
dim, a d ı m nasıl yazılıyordu, herhangi bir
rakam içeriyor m uydu m , çenem kaç pa­
raydı, . aşşak l a r ı m buruşmuş m uydu ; ce­
vap ver bre 66 ! .
H O C A M BANA B U N U S O R M U ŞTU !
- Hatırlam ıyorum efen di m !
ADAM FENA B OZ U L M U ŞT U !
O k u l ç ı kışı y ü r ü m ü ş ve k ı s m e n filtreli
bir s i ga ra yak m ıştım . Ş ü phesiz k a l item
a r t m ı ş t ı . D o m u z g i b i esrarl a n ı p n a l l a rı
d i k m ek a rz u s u . . K a ri y e r i m s a r s ı l ı y o r .
r u m . Oysa b ü t ü n biri k i m i m i orada bıra­
k ı p u z a k l a ş m a k , m a tm a z e l m anzaraları
seyretm e k istiyo r u m . Ç ü n k ü henyz çok
genci m . Ç ün k ü henüz p a rça l a n m a d ı m .
B a n a y ü k l e n e n soru m l u l u k l arı yerine
g e t i re b i l i ri m . Y e r i n d e b u l u n m a zs a m
k a p ı n ı n ö n ü n e b ı ra k a b i l i r i m . O n l a r ı
o ra d a b ı ra k ı p u z a k l a ş m a k. v e bayat ba­
l ı k l a z e h i r l e n m e k istiyoru m . V ü c u d u ­
m u g ereb i l i ri m . V ü cu d u m u arkaya a l a ­
b i l i ri m . V üc u d u m b i r n o k ta y a t ü n e r­
k e n , a ğ ı ben örebi l i ri m . Ortope d i k ol­
m a ya n sevg i l i l e r i m y ü z ü n d e n sı n ıfta ka­
l a b i l i r i m . Tıraş o l m uyoru m . P a rm a k l a ­
r ı m ya n a k l a r ı m d a t a h rişe m üs a i t . i l g i­
l e n m i yo r u m . Z afi yet g e ç i r m e ye , t e l aş­
l a n maya, k l işeleşmeye ve verici o l m aya
k a l k ı şıyoru m . A ğ rı l a r ı m b i r beden b ü ­
y ü k g e l i y o r l a r . D a r m a d a ğ ı n ye r l e ş i m
yerlerine saç ı l m ı ş çocu k l u k l a r ı m ı ya pış­
t ı r m aya ç a b a l ıyoru m . J ü ri k a ra r s ı z . Kas­
l a r gerg i n . D a m a l a r çeki l m iş . Küçük
t a n siyon s ı f ı r ! H a k k ı m ı h e l a l e diyoru m !
i n a n ı l m a z ! Yaşarken, ben i bütün b i r
tarih e yalancı şahit yazdılar! inanılmaz!
E vet ! Erkek, k a d ı n d a n g ö r k e m l i d i r !
Evet ! Kadın, erkekten d a h a zeki v e k u r­
n a zd ı r ! B u n u , hocama itira f etmeliyi m .
Kızgı n l ı ğ ı geçene k ad a r, o n a yard ı m ni­
yeti ne, kestırme yol lar h a ritası h a k k ı n d a
ş a b l o n l a r ç ı k a rt a b i l i r i m . C a h i l l i ğ i m i
sperm l e r i m l e sıvazlaya b i lirsem, a lted i l e­
m e z b i r ş i d d e t i l e g e r çe ğ i n orta s ı n d a
c a n l a n a n , ağaçla ra t ı r m a n a n plastik ze­
baniler b u l u r, onları m ut l a k a eve g ötü­
rürü m . Sanırım, evde birkaç paket pre­
z e rvatif im ve su b a z l ı k a y g an fa şt ı r ı c ı m
v a r . N e var? ! Haya t ı n ızda sanki h i ç m is­
tik bir varlı k l a i l işk iye girmemiş gibi bakı­
yors u n u z b a n a ! . Sevdi ğ i m le çöld e k a l ­
s a k , birbir i m i zi n terin i yalayarak geçiştir­
m eye çal ı ş ı r d ı k s u s u zl u ğ u m uz u . G a l i b a
s i z d e n işte b u den li u z ak t a ve tered­
d ütsüzüm ı S i zd e n s ı k ı l d ı m ı D o n u m u gi­
yim yatakta n k a lk ıyorum ! .

. . .

D E M ET D E M i R OZG U R M U MC U
Çarmıha gen/ip çivilenmiş ellerimzincirlenmiş ayaklanm Sevdiğim puslu bir şarktyı söylüyor ara sokaklar
Görüyor diye mil çekilmiş gözlerim yağmuru ıskaltyorum sürekli,
Konuşuyor, söylüyor bağmyor diye ağzım dikilmesin yüreğimde milyon yıllık bir yara.
Dos tluk sevgi saçan yüreğim Kara bir tarih paltomun astarında.
Tüm bun/an onaylayan beynim kafam o sevimsiz kurşunla parçalanmasm Üşüyorum, masallar içinde yağıyor kar.
Koca bedenim yosun tutmuş taş duvar pas tutmuş Eskimiş bir umudu borç alıyorum yaşamdan.
Demir parmak arasmda çürümesin Seni çağmyorum uykumun dehlizlerinde uyumadan
Yaşam bağlarımı zedeleyen o gereksiz işkence metodlannt saklanıyor gündüz suskun u bir dil belleğimde.
istemiyorum be kişiliksiz ve kişiliksiz/er Dilimde adın kıvran tyor, milyon yıllık bir yara yüreğimde.

şamse as ı
 Öküz 33/$u b at' 9 7
B
a l ı k b a ş t a n k o ks u n .
B e n e vi m d e t e k başı­
ma o t u ru p bu y a z ı y ı
ç ivi l e r k e n , T ü rk a n Şo­
ray S e l i m i le ri ' y l e çay
· i ç i yo r o l a c a k . S e l i m l l e r i ' yl e ,
Ati l l a Dorsay ' l a, C a n D ün d a r ' l a .
Degişik t a rz ve m od e l lerde a m a
k e s i n ke s " i ç l i " b u a d a m l a r l a .
T ü r k a n Şoray b e n i çaya ç a g ı r­
m ayacak . Hiç. B a n a k e n d i " yar­
d ı m c ı l a r ı n a " p i ş i rt t i g i c e v i z l i
k e k t e n k e s i p titreyen e l l e riyle
t a b a g ı m a koymayacak . Sofrada
t a rç ın l ı k u rabiyeler o l m ayacak .
B e n böyle b e d b i n v e k ı s k a n ç
h i ç b i r ç ay a ç a g ı r ı l m a d a n v e
hatta telefon ç a l d ı g ı n d a : " Alo,
o r a s ı S i n d re l l a ç o c u k y u v a s ı
m ı ? " vari yanlış n u m a ra l a r yal­
n ı zc a . . . Y a l n ı zca o n lar.
B üyük Türk sokak rom antigi
C e z m i E rs ö z ' e t a p a n d o g u l u
k ı z la r, h e m şi re o k u l u n da k i l e r,
a n n e s i f e s l e g e n y e t i şt i r i r m i ş
a m a " o ş i m d i b i l i n çl i " ler, V a k ­
k o ra m a ' d a n k e d i d e se n l i k a ­
z a k l a ra p a ra bayı l a n l a r v e daha
a d ı n ı a n a m a d ı g ı m ı z k i m le r
k i m ler b e n i o k um ayaca k . O k u ­
y u p " öz leşş " " d eş m eyece k " .
lçlenmeyec e k . Tapon (dizgi ha­
tası) tapan. tapılan adam C e z­
m i E rs ö z d a h i i l e r d e b i r g ü n
T ü r k a n Ş o r a y ' l a ç a y i ç e ce k .
Mavi gözlerin i o n u n h ü ly a l ı ba­
l ı k l a r kadar koca m a n ( h ü lyas ı z
b a l ı k l a r k ü ç ü k ve k ı l ç ı k l ı d ı rl a r)
g ö z l e ri n i d i k i p y i n e i ç l i , y i n e
a n l a m l ı y i n e d e r i n y i n e i ns a n a
d a i r laflar edec e k .
M aviş g ö z l ü içli a d a m l a r se­
r i si n i n en y ü z k ız a r t ı c ı ö r n e g i
A l i K ı rca d a e l i n de b i r d e m e t
k ı r çiçegi (Bahçeşeh ir'den ken­
d i s i t o p l a mı ş) T ü r k a n Ş o ra y ' ı n
k ap ı s ı n ı ç a l a c a k . S o h b e t d e ­
m o k ra t i k top l u m , h a k ve ö z ­
g ü rl ü k lere s a y g ı temasıyla baş­
l ayıp, H a d i U l u e n g i n kreşen do­
l a r ı n a v a r a m a y a ca k . ( Z i r a b u
virtiözite i ç i n Ali K ırca çok An­
k a r a çok k a s a b a . ) A p a ra t l a r
(=barda k l a r) v e kalpler birbirine
d egece k . Ali K ı rca a deti o l d u g u
ü z re k a rş ı kon u l ma z o l d u g u n a
p e k f a z l a i n a n d ı g ı g ö z l e ri n i n
yaş l a rı n ı t ut a ma y a c ak . C e b i n ­
d e n çıkardıgı gözyaşı k a b ı n a
top l a d ı g ı sıvıları n , " Le B a n a le "
a d l ı bir parfüm olara k piyasaya
s u n u l m asına dair önerim . . .
K E N D i M E KALACAK.
Görüşemiyor u m k i b u i n sa n ­
larla. A nti-popü laritem bezdirdi
a rtı k ben i . Ç oktan a n l a m ışsınız­
dır: Her şeye küstü rd ü . M eyve
m
T:. . . :urk
;: s:a n
Kalbimde Bir Yaradır
veren a g a ç l a rı taşla m aya kadar
vard ı rıyoru m işi . (Bilcümle ma­
g a z i n p r o g ra m ı n d a l b r a h i m
Tat l ıses 'ten Harika Avcı ' ya, E m ­
rah'tan G ülben E rg e n 'e, hepsi­
n i n m ot t o s u b u : Y a v r u v e r e n
a g a çg açaççç). S o k a k l a rd a boş
t e n e k e k ut u l a r ı n ı t e k m e l iyo­
rum. Ked i l e r i n k uyru g u n a bag­
l ayacag ı m baglamasına da, ke­
d ilerden i m t i na ediyorum .
Kızarkadaşım Başa k . S Ü R Ü ­
D E N A Y R I B İ R i . H a n i nefretl i k
b i r şa r k ı d i l i n iz e t a k ı l ı-r, i ç i n i z
b u l a n a b u l a n a d i l i n iz d e n s i lke­
l eyemezsi n i z ya . 1 ki-üç g ü n d ü r
h a b i re b u d i l i m d e . R a d i ka l ' i n­
m u hteşem reklam k a m pa nyası­
nı hep b i r l i kte i zledi k ve bizim
köşedeki bakkal dıŞı n d a herke­
sin ne k a d a r Radi k a l o l d u g u n u
ögrend i k . Zaten RADi KALLERiN
ü l kesi b u ra s ı . M e se l a k ı za r k a ­
daşı h a k k ı n ı . . . · s u . m � m l e kette
kaç kız (hem de kaç şehirli orta
s ı n ı f kız) g i d i p k u aförde saçın a
fön çektirir? O çarpıcı u m u l m a ­
d ı k saç modelini yapt ı rd ı g ı yet­
m iyormuş g i bi, yag l ı boya fırça­
sı k a d a r bir fırçayla yüzüne pi­
yasa a ra ş t ı r macısı " ge n ç k ı z "
m a kyaj ı n ı yaptırır? Tabii bu her
yig i d i n harcı deg i l . Bu şeh i rliler.
bu sok a k l a r, bu sinema g ün leri,
b u Jan G arbi!rek - Sezen Aksu
festivalleri hep bu Başkak ' la rı n .
S ü r ü d e n ayrı, c ü m lesi . G eriye
kala k a l a sen-ben-bi z i m ogl a n ,
b i r k a ç b i ç a re k a l ı yo ru z . S Ü R Ü
S Ü RÜ Y Ü R R Ü o l a ra k . S a p g ibi
yürüyel i m bari . Ayrı l a m ıyoruz .
itiraftan başımı a l ı p mevzuya
g iremiyo r u m ki. Tabii bu da de­
f a n s m e k a n iz m a l a rı m ı n h ab i re
yag l a n m a s ı n d a n . T ı k ı r t ı k ı r işli­
yorlar ve a m açları, y ı rt ı n ma l a rı
ş u : iftira o l acagı n a itiraf olsu n .
B u m e m l e k et i ft i r a d a n g e ç i l ­
mez, bilen bilir. Hatta k a l k ı p
d ünya n ı n e n körgözü m parma­
g ı n a, a ç ı k , a nlaşılır kitab ı n ı ya­
zarsınız; ne yorumlar ne yorum­
lar! Ben bana getirilen yorumla­
rı ifti ra gözüyle değerlendiren
bir paranoya g ı m işte ve k u ru if­
tira la ra karşı t upturuncu bir can
yelegi daha sallayarak okya n u s­
lara: itiraf g e m is i battı. Biri b u
l a f ı haykırıyor habire duygusuz
k u la k l a r ı m a . O biri d e ben i m .
Ken d i m i böyle portakal g i b i di­
l i m dilip edip her rolü oynarım
m a d e m a l m aya n iy et i n i z yok
beni çay sofra larınıza.
B i z d e a na m ı z d a n böyle so­
ğ u k, neden doğ m a d ı k . i l k o k u l
dörtte beşte duvarl a r ı m Y ı l m a z
M ESE LE 13
P E Rİ HAN MAG D E N
•UI=: 4'..
ş·/Oray
.::·:
G ü n ey, T ü r k a n Ş o r a y resimle­ m ay a z m a s ı z l ı k l a r ı v e T i ta n i k l a rd a yanaştı kları n ı n k ö r b i r sti­
riyle k a p l ı . Türka n Şoray 1 5 yjJ­ boyu t l a r ı r:ı d a ( e n c i n ve d o l a r l i stçeta k l i d i " ge n ç i n sa n " g i ysi­
şında atıp si nemaya k e n d i n i , n e çarp m ı ş o l a n l a rı d a d a h i l) d a n ­ leri i ç i n d e . Tayt la r, b a n d a n a l a r,
n i nn i lerle a bsürdlüklerle büyüt­ g a l a k l ı k l a rıyla d e ğ i l , böyle ço­ botla r, za rtlar z u rtlar. Ç i p i l göz­
t ü bizi. Kleopatra k ı l ı g ı n a g irip cuk a k l ı m ı z l a , o l a nca a ş k ı m ı z l a l ü o Yapı Kredi o ğ l a nı n ı n kolla­
" Tavernada sen yok ben yok " seyrede ede büyüd ü k . Zaten r ı n d a çevird i ğ i aşk s a h ne l e r in i
şa rkıs ı n ı m ı söylemedi, sevgilisi çoc u k a k lıyla yapılmış f i l m l e r d i . izlerken , a n a m ızı süfli barlarda
M urat Soyd a n ' ın " Dü n ya n ı n E n Fatih 'teki yok s u l evi n d e n setle­ g e n ç ç oc u k l a r l a k o k l a ş ı r k e n
G üzel Kadı n ı " bestesin i elleri n i re a l ı n a n T ü rka n Şoray da hep görm ü ş kadar old u k . i ç i m i z acı­
k a l ç a l a r ı n d a dolaşt ı rıp k e n d i n i 1 5 'lerinde k a ld ı . d ı . A y r ı c a g ı d ı s ı ç ı k m ı şt ı , s ı rf
işaret e d e e d e söylerken göbek O kadar çok f i l m çevi rdi k i , o n a has o şah a n e gözleri yorul­
v u rg u l u d a n sl a r mı etm e d i . Be­ hayatı k a ş ı ya c a k v a k t i yo k t u . m uş, k ı rışmış, saçları azalm ı şt ı .
pekledi bizi. Başka bir başeser­ B a ba/t a n r ı/pa t ro n /a ş ı k f i g ü rü Esteti k a m el iyat o l m a k istem e ­
de sevg i lisi o l a n -yi ne- M u rat Rüçhan A d l ı işi gücü idare etti, y e c e k k a d a r g ü ze l d i . Z a t e n
Soyd a n ölüm f ı ç ı s ı n d a ç a l ı ş a n dış d ünyayla o m u hatap old u . h a k l ıyd ı : D ün ya n ı n e n g ü ze l ka­
b i r gençti. ( Ö l ü m fıçıs ı : H a n i biz Türka n ' ı hep i m i z i n S u lta n ' ı b u d ı n ı n a hiçbir kul e l i değmesin,
çocukken varolan l u n a park ku­ a k ı l l ı , yakışıklı işa d a m ı yap m ı ştır k a rşı m ı za plast i k bebe k l e r g i b i
y u l a r ı , y ü r e k l i bir d el i k a n l ı n ı n çokça d a . D ı ş d ünyadan yalıtıl­ çıkmasındı.
içinde motosi kletiyle dört dön­ m ı ş bir çeşit Uyuyan G üzel g i bi A m a n e yapmacıklar şahikası
d ü ğ ü . ) Bu f i l m , iktida rs ı z oldu­ b o l ca d u yg u l a n a ra k , i c;i n i n o entonasyon vurucu t i m i R utkay
g u n u k e n d i nden gizlemek sonsuz f u k a ra çoc u k i nceliğiyle Aziz'in, n e de Yapı Kredi oğlanı­
a macıyla olsa gerek, l i m onata­ t a b u g ü n lere geldi Şoray n ı n k o l l a r ı n d a o l m as ı n d ı . ( K i ,
s ı n a ilaç a t a r a k Ş o ra y ' a sahip S o n ra R ü ç h a n A d l ı ö l d ü . şimdi Aydan Şener'le kenar ma­
olan zen g i n çoc u ğ u n (tabii as­ O n u n v e hepimizin başın d a n halle dizileri çeviren R utkay Aziz
l ı n da o l a m a m ış bu iktidar me­ kaynar sular gibi indi hayat. de çocu k l u ğ u m u z u n AST s a h ­
selesin d e n . Hem ilk, ö l ü m fıçısı (Hoş biz zaten Rüçha n Adl ı ' s ı z n e l e ri n i n y ü reğ i m i z i h o p l a t a n
sahip olm uştu ona: Kı rda hırka­ hayatlarda haşl a n m ış yengeçle­ k a h ra m a n ıydı . ) B e n merak edi­
l a rı bi rbiri n i n üstün e d ü ş m ü ş­ re çoktan d ö n m ü şt ü k . ) T ü r k a n yoru m : O şahane v u rg ulamaları
t ü . ) O n u n , d e r m a nsızca ö l ü m Şoray kaset doldura ca g ı n ı açık­ neye borçluyuz; yani, b i r yerde
fıçısı M urat' a a ş ı k k ı zkardeşin i n l a d ı . Lise i nşa etti rece k p a r a s ı · parça l a n m ış cam kase gibi böyle
v e m u htelif r e n k v e boyda k u ­ vardır bir yerlerde. Yok, yine bir Türkçe var da, bir biz mi ha­
k uletaların d a filmiydi a y n ı za­ ışıkları istiyord u . Arzu N esnesi, ber a l a mıyoruz. Neyse ne. K ı zar­
m a nd a . D ün ya n ı n En G üzel Kad ı n ı , vs. kadaşım BAŞKAS ! S ü rü de n ayrı­
Türkan Şoray için bir t u t k u ­ " Gözlerinde Son G ece " yi çevir­ lanı K U RT kapar; k uaförde n çı­
d u r k u k u letal a r . (Ali K ı rca için d i . Zen g i n insanların Ha rley Da­ k a rk e n tak k u k u letayı . Dışarda
b ü y ü k T ü r k bestek a r ı Sezen v i dson ' l a rıyla Paşa 'ya n e k ı l ı k - n e biçim ayaz var. Ayaz.
A ks u ' n u n besteleri n i n o l d u ğ u
kadar.) H e r el bisesin i n , her pal­
tos u n u n a rkasın d a. Kırmızı Baş­
l ı k l ı K ı zı hasetten çatlatacak bir
k u k u leta, hadi o l m a d ı bir t ü r­
ban, bir eşarp, bir bant, bir ti­
ara yan i hakikaten başın ı ve ka­
ba rtı l m ı ş saçl a r ı n ı bi başl a r ı n a
b ı ra k ı p t a o rt a l ı kt a d o l a n m a z
Türkan S u ltan .
B i r k e re : T Ü R KA N Ş O R A Y
D Ü N YA N I N G E L M i Ş G E Ç M i Ş
E N GÜZEL KAD I N l ' d ı r. Kalpleri-
. m i z i n ( y a n i 65 y ı l ı n a k a d a r
doğ m uş, görmüş geçirmiş, iti­
lip k a k ı l m ı ş , h a f t a d a üç T ü r k
f i l m i n i S i N E M A LARDA seyrede­
rek büyü m üş b iz l e r i n ) g e rç e k
k ra l içesid i r .. O n u görü nce göz­
leri m i z dolar, b u r u n k a p a k ç ı k­
l a r ı m ı z t i t rer, i ç i m i z c ı z z eder.
(Bam t e l l e r i m i z h e m u ç a rı ve
k ıvrak, hem efkarlı ve ürkek bir
m üzikle . . . içli köfte ol mayı biz
de b i l i r i z, beyl e r . ) Ü n i v e r s i t e
yı l la r ı m ı zd a videon u n keşfol u ­
n uşuyla b u n a n eyi b i z d e ye­
medik degil; ama o n u n filmle­
ri n i ya bancı laşmayla k a k a r a k i ­
k i ri y l e M TV/K r a l çocu k l a rı n ı n
a po l i t i k g e ç m i şs i z l i kl e r i , o k u -
14 FUTBOL-KRİTİK
K6yii n Del is i
Tribündeki yerimizi altnca dostlar biraz olsun neşelenebilmişlerdi. . . Hatta bilebildiğimiz kadanyla teza­
h üra t bile yaptık.' . . Ya ya ya, şa şa şa bizim takım çok yaşa . . . Haaydi Bastır! . . Diğer futbolseverler bu
çağdışı kalmış sloganlanmıza ve bize biraz hayret, biraz küçümseme ve çokça da alay ederek bakt!lar. . .
DOSTLARLA BiRLiKTE BiR LiG
MAÇINDA!
Tacettin b i r medya kuruluşu nda çalışıyordu ve ser­
yis şefi ona b i r yazı d izisi hazırlama s ı n ı söylem işti . . .
Kararlaştırılan konu ise " Ü l ke m izdeki F utbol Olgusu­
n u n Sosyo-ekonom i k Bağlamda i rdelen mesi " idi . . .
Gene p l a n l a n m a m ış b i r şekilde b i rer h a m b u rger, ya­
n ı nda patates k ıza rtması ve t a b i i ki i çecek b i rşeyle
öğlen atıştırmasını yaptı ğ ı mız Mc Donald ' da dostlar­
la b u l u şt u k . . . Aramızda sadece Tevf i k yoktu . . . Kimse
ona haber vermemişti ç ü n k ü Tevfik M c Donald türü
yerlere girmemize insani b i l i nç gereğ i ve sömürü tü­
ket i m i bağla m ı n d a ş id detle ka rşıyd ı . . . H e l e b i rg ü n
Şerm i n v e O r k u n a d l ı dostları Kentucky Fried C h i ken
a d l ı yerde Amerikan tav u ğ u yerken gôrünce çok si­
nirle n m iş ve o n l a rı ayaklar ı n d a n d e m i r masaya bağ­
layarak en ya k ı n b üfeye koşmu şt u . . . i ri yarı o lması­
nın da verdi ğ i u m u rsa mazl ıkla, usta n ı n şaş k ı n bakış­
ları arası n da tav u k döner i n de n i k i avuç kopartıp tek­
rar yan l a r ı na d ö n m üş ve Şermi n ' le Orku n ' u n ağ ızla­
rına tavuk dönerleri n i zorla tıkarak yutturm uştu . . .
Hatta b i r yandan " Türk tavu ğ u n u n nesi eksik u la n ! . .
B i z i m kendi öz tav u ğ u m uzu yiyin u la n ! . . " d iye ba­
ğ ırdığ ı n ı da söylerler a m a ben duymad ı m . . . Söylen­
d iğ i ne göre çok sarhoşm u ş . . . Sonradan b u davra n ı­
şından dolayı p i ş ma n l ı k d uymuş ve d uygusal bir ko­
n uşma yap m ıştı. .. " Bu yaptığım size aptalca bir m i l ­
l iyetç i l i k hezeyan ı g i b i görü n e b i l i r dostl a r ı m . . . Ama
beni tan ı rs ı n ı z . . Sadece, kalelerim iz i n b i rer b i rer yı­
k ı l d ı ğ ı n ı görmeye daya n a m ıyor u m , o kada r . . . E ko­
nomik sistem leriyle cepleri m ize, kültü rleriyle beyi n­
l e r i m ize, sigaralarıyla c i ğ e r l e r i m ize g i riyorlar . . . B i r
de, kalorisiz p lasti k besi n leriyle m idelerimize girme­
ler i n i h iç içim ka l d ı rm ıyor . . . B u n a h iç deği lse biz kar­
ş ı koya l ı m dostla r ı m . . . B i l iyoru m , a rt ı k modası geçti
ve çok gerilerde kaldı a ma e l i mde d e ğ i l , yerli m a l ı
y u r d u n malı, her T ü r k o n u k u l l a n malı i l kesi v e söyle­
m i nden kopa m ıyoru m . . . Kopam ıyorum . . " Zaten ür­
pertici b i r ses tonuyla konuşuyordu ve herkesi n başı
ö n ündeydi . . . B i r de o son " kopam ıyoru m " kel i mesi­
n i öylesine d uygusal b i r tın ıyla söylemişti ki kızlar ay­
nı a n d a h ıçkırmaya başlad ı l a r . . . H atta e rkeklerden
Tarcan adlı dost bile gözyaşl a r ı n ı sa klamak için ka­
ran l ı k o l masına karşın a n l a m sızca güneş gözlükle r i n i
taktı . . . Fakat Tevf i ğ i n bağ ı ra ra k v e y u m r u ğ u n u ma­
saya i n d i rerek söyled iği şu son sözleri, o lu şa n ambi­
a nsa pek uyg u n d üşmed i . . . " Amerikan a si d i n i içip
onların şapşal tavukları n ı yemektense ben b u mem­
leket i n l a ğ ı m suyu n u n yan ı n a boku n u meze yapar
yerim be ! .. " Yaratt ı ğ ı etkiden hoşla n m ış ve çok vu­
rucu · bir son c ü m leyle konuşması n ı taçland ırmak is­
tem i şti . . . Fakat bence ölçüyü b i raz kaçırmıştı dost . . .
Ağlaya n kızlar b u son c ü m leyle b irden i rk i l m işler, fa­
kat ağlamalarını hemen kesemedi kleri için, lağım ve
bok sözcüklerinden son ra k i h ıçkırıkları b i raz yersiz
ve itiraf etmel iyi m ki kom i k ka l m ıştı. . .
H erneyse işte, Tacett i n yarın oynanacak gece ma­
çına gideceğ i n i söyleyince bütün dostlar hareketlen­
di . . . Aram ızda futbolla i lgilenen sadece b i r i ki k i ş i
v a r d ı . . . Fakat h e p b i r l i kte m a ç a g i t m e d üşü ncesi
CA N BA RS LA N
herkesi heyeca n l a n d ı rm ıştı . . . Hemfikir o l u nd LJ ki; ot­
lar üzeri nde forma l ı adamların bir meşin yuvarlağ ı n
peşi sıra koşma ları n ı izlemekten çok, stad atmosferi­
ni yaşamak, ilginç gözlemlerde b u l u n mak, i n sa nı mı­
zın günde l i k yaşamları dışında b ı r başka ortamdaki
davra n ış bıçımlerı n ı i rdelemek adına maça gıdecek­
tik . . Sonra içimizden birisı, san ıyorum ki oluşa n coş­
k u n u n verd i ği cesaretle " Tevfiğe haber vermeye­
l i m ! . . " dedi . . . " Tevfiğe haber vermeye l i m ! . . " H e p
beraber donaka l ı n d ı . . . S i n i rler geri l d i . . . E ğ e r b u l un­
d u ğ u m uz mekanda M ustafa Sanda l ' ı n Mest Old u m,
Va l l a h i Jest o l d um şarkısı çal ı n masaydı , birbirimizin
ka l p atışla r ı n ı d uya b i leceği mize e m i n d i m . . . Ü ste l i k
nezle o l a n Taygun ' u n d u rmadan b u r n u n u çekmesi
de hepimizi s i n i r etmişti . . . Tevfiğe haber veri lmeme­
s i n i söyleyen Beki r ' i n gerekçesi, o n u n maç paras ı n ı
b ize ödetti receğ.i i d i . . . Kısa s ü r e n fısıldaşmalardan
sonra talep haklı b u l u nd u ve maça Tevfi k ' siz g i d i l­
mesine kara r verildi . . .
K i m i l e ri n i n kader, k i m ileri n i n tesadüf d e d i ğ i şey
bizi m içi n ka hredici bir la nete dön üşerek gerçekleşti
ve maça giderken Tevfiğe rastladık . . . Ona söyleme­
den maça gidiyor o l mamızı hangi i nce pol itik cümle­
ler ve hangi mucizevi d iya loglar sonucu açıkla mayı
başard ı k b i l m iyorum a ma başa rdı k . . . Kuşk u l a n mad ı
ve san k i o anda maça gitmeye karar v�riyor havası
ya ratı larak stadır. yolu tutuldu . . . Yaşadığımız teh l i ­
ken i n a rd ı ndan öylesine rahatla mıştık ki maça giriş
için o luşan kuyrukta keyfimizi kaçıran bir iki olay ya­
şandı. . . Kabul etmeliyiz ki futbol seyi rcis i n i n arasın­
.
da kendimizi evi mizden uzakta ya l n ız kovboylar gibi
hissediyord u k . . Nasıl a n latab i l i r i m ki . . . Sadece ka l ı n
do' lardan o l uşmuş uyumsuz ve kaba bir senfo n i n i n
arasında ka lsın la sesleri gibiyd i k . . . Ya da z ı m pa ra
kağıtları arasındaki pembe pel ur kağıtları gibi . . . Ka­
ba komed iler ve vahşi reality şovlar tarafından kena­
ra i t i l meye ça l ış ı l a n belgese l lerle sanat ve k ü l t ü r
p rogramlarına benziyord u k . . . Ayn ı kuyruğu paylaştı­
ğımız futbolseverler birb irlerine " maraba Televole "
Öküz 33/ S u bat' 9 7
d iye bağ ırmayı esp ri san a ra k gürültüyle g ü lüyorlar­
d ı . . . S o n ra b i r a ra yan ı mızd a k i kız l a rı farkettiler ve
o n la ra bakarak ya la n maya başlad ı l a r . . . Şer m i n, S i be l
v e N a h ide'yi a ra m ıza a l ı p sa klad ı k . . . B u a rada O r k u n
dostu muzun, yak ı n koruma bahanesiyle Şermi n a r­
kadaşımıza değdi rd i ğ i de d i kkatl i gözlerden kaçma­
d ı . .. S ı ra i lerled i kçe bir felakete doğru yaklaşıyord u k
v e n i hayet ya n ı n d a n geçmek zoru n d a k a l d ı k . . . B u
b i r kokoreççiyd i . . . B i lemi yo r u m ka l ı c ı m ı d ı r ama Tev­
fik hariç, fizi ksel ve duygusal olara k çeşitli ölçeklerde
tah ri p olmu şt u k . . .
Tribündeki yerimizi a l ı n ca dostlar b iraz olsun neşe­
lene b i l m işlerdi . . . Hatta b i le b i l d i ğ i m i z kada rıyla teza­
h ürat b i le yaptık . . . Ya ya ya, şa şa şa b i z i m ta k ı m
çok yaşa . . . H aayd i Bastı r ! . . D i ğ e r futbolseverler b u
çağdışı kal m ış sloga n l a r ı mıza v e b i z e b i raz hayret,
b i rçız küçü mseme ve çokça da a lay ederek baktılar . . .
Hakemin başlama d ü d ü ğ ü ile b i r l i kte tek t ü k küfür­
ler de d uyu1 maya başl a n m ıştı . . . Tacett i n , görevi ge­
reğ i not tutmaya ça lışıyor, fakat tam arkasında otu­
ran heyeca n l ı b i r f a n at i ğ i n d u r m a d a n k e n d i s i ne
çarpması son uc u sadece titrek şe k i l l e r çize b i l i yor­
d u . . . Son ra gitgide tarafta rlar a rası ndaki elektrik a rt­
tı, büyüyen b i r yangın g i b i nefret herkesi sardı. . . Kü­
fürleri n n itel i ğ i nde anlatıl maz bir düşüş o l u rken ni­
cel iği, mağara ağzı ndan fı rlaya n kara yarasa lar gibi
a rt ı yo r d u . . . S ü re k l i o l a ra k , çok ya k ı n ı m ıza d üşen
bomba parça l a rı n d a n koru n maya çal ı şa n sivi ller gi­
biydik ... Kızlar ve Tarcan ağlamaya başla m ışlardı , er­
keklerse ken d i l e r i n i b u raya getiren Tacettin ' e s i n i rle­
nerek bakıyorla rd ı . . . Neyse ki yan ı mızda Tevfik va rdı
ve olası bir kavgadan korkm a mıza gerek yoktu . . .
Ta m b u sırada b u l u n d uğ u muz trib ü n deki taraftar­
ların ta kımı b i r gol yed i . . . O a n ı yaşa maktan sa Reha
M uhta r ' ı n progra m ı n a kon u k o lmayı bin kere yeğ­
lerd i m . . . Karşı ta k ı m tarafta rlarıyla a ra l a r ı nda kor­
kunç bir düello başladı . . . B u d üellon u n s i l a h ları e ller
ve bileklerdi . . . i l k atış hemen Nah ide dost u n b u rn u­
n u n d i b i nde gerçekleşti . . . Ö n ce " Ş ı l laaa k ! . . " d iye
doğada olma ması gereken b i r ses, ardından sol avu­
c u n içinde b i le kten sa l l a n a n k ı l l ı b i r y u m r u k . . . Boş
b u l u n u p başı n ı çevi ri nce bu hareketle göz göze ge­
len Nahide ' n i n çığ l ı ğ ı e m i n i m ki hiçbir korku f i l m i n ­
de d a h i d u y u l ma m ıştır . . . S o n ra peşpeşe patlaya n
flaşlar g i b i ş ı l la klar gitgide çoğ a l d ı . . . Ş ı l l a k ! . . Ş ı l la­
a k ! . . Ş ı l laaak ! . . K ızlar ciya k c iya k bağı rıyor, Tarcan
a ğ l ıyor, ş ı l l a k l a r a c ı masızca yağıyordu . . . Ş ı l laaaaa-
a k ! .. Sonrası n ı pek net hatırlamıyoru m . . . Bekir a d l ı
dostun futbolseverlere çıkışarak ya nlarında baya n l a r
o l d u ğ u n u hatı rlatması, futbolseverlerin " z. kerim b a - -
yan la rı nızı lan ! . . " d iye yakışıksız şek i l de karşılık ver­
meleri, Tacett i n ' i n s i n i rlenerek arkasındaki taraftara
ş ı l lak yapması, kavga, y u m r u k lar . . . Gözleri mizin Tev-
fiğ i a ra d ı ğ ı a n d a o n u g i z l i ce sıvışırken görmemiz,
dehşet, vahşet . . . B i l i nçalt ı n ı n en deri nlerine itil mesi
ve en yoğ u n p s i ka na l izde d a h i yüzeye ç ı k maması
gereken anlar . . .
Staddan ç ı k ı p e n ya k ı n bara koşt u k , kend i m ize
caz m üziğ i d i nleyebi leceğ i m iz b i r ortam b u l unca ya­
vaş yavaş sak i n leştik . . . Taygun dedi ki, " maçta ol­
m a n ı n en iyi ya n ı , d uyu lma korkusu olmadan rahat­
ça burn u n uzu çekebilmenizçJ i r . . . "
 Öküz 33/S u b at' 9 7
.li
.
.
-�.
· . ,' layı dikka te aldı. Sana t on un için " dünyanın aynası 11 değil, ona " eklen ti
24. 8 . 1 899 tarihinde B u ­
enos A ires'te doğdu. Ailesi
zengin ve kültürlü kişilerden
oluşuyord u . Aile çocukların
eğitimi için bir lngiliz müreb­
biye tutmuştu. Annesi de ln­
giliz asıllı olan Borges lngiliz
dili ve kültürüyle çok yakın
ilişkiler kurmuşt u r. lngilizce
onun ikinci dili olmuştur.
Borges daha 6 yaşınday­
ken yazarlık yeteneğini gös­
termeye başlamıştı : 9 yaşın­
da Oscar W ilde'in " M utlu
Prens " adlı masalını çevirdi.
Delikanlılık çağlarında sol'a
eğilim duydu ise de bu pek
fazla sürmedi; ailesi ile birlik­
te 3 yıl Kaldığı lspanya'dan
dönüşünde ( 1 9 2 1 ) ultraizm
adlı modern edebiyat akımı­
na katıldı , b u akımı Arjan­
t i n'.e g e t i rd i . i l k dergi s i n i
1 92 2 yılında çıkardC ı �3 1 yı-
·
A kşamsef s ı
J O E LOUİ S B O RG ES
Edebiya tı olduğu gibi, dinleri ve felsefeleri de estetik içeriklerindea do­
bir şev"dir. Birevsel varoluş sorunlannı önemsemedi
-.- s
lında ise " Sur" (Güney) adlı
ülkenin en önemli dergisini
çıkaranlar arasına katıldı .
iş Yaşam ı
Borges'in ilk işi Buenos Ai­
res Kent Kütüphanesi'nde
mem u r l u kt u r. Anca k , Pe­
ron'a karşı bir bildiriye imza
attığı için bu işinden kovul­
du. B ir dönem bir tavuk çift­
liğinde çalıştı. 50- 5 5 yılları
arasında Arjant in Yazarlar
Birliği 'nin başkanlığını yaptı .
Peron'un devrilişine kadar ln­
gilizce dersleri vererek idare
etti . 1 9 5 5 y ı l ında Arjant in.
M illi Kütüphanesi'nin genel
müdürü oldu. Ardından, üni­
versitede lngiliz Dili ve Edebi­
yatı profesörü olarak da ça­
lıştı ; burada fahri doktorluk
ünvanını aldı . Borges bu işle­
rini uzun yıllar sürdürdü.
Özel Yaşam ı
Borges' in yaşamı bir ede­
biyatçı yaşamıdır. Toplum ya­
şamına pek katılmadı . Oku­
du, yazdı, çeviriler yaptı, der­
giler çıkardı. 1 963 yılında ya­
rı yarıya kör olmuştu. Daha
sonra hiç göremez hale gel­
di. Ölmeden birkaç yıl önce
genç sekreteri ile evlendi.
Edebiyat Yaş a m ı ;
Görüş ve Tarzı
Borges ilk edebiyat eğiti­
mini annesinden aldı. · Da­
ha sonra evlerine s ı k sı k
gelen Macedonio Fernan­
dez adlı ilginç ve bohem
bir yazardan oldukça etki­
lendi; ilk ustasının o oldu­
ğunu söyler. Şiir ve düşün­
ce bak ı m ı ndan Le opoldo
Lugones adlı bir şair ve fi­
kir adamın.dan etkilendiği­
ni bilmekteyi z . Borges- La"
tin Amerika edebiyatında
egemen olan düşsel ger­
çekçilik akımına pek katıl­
madı. Her Latin Ameri kalı
yazar gibi düşselliğin sınır­
larında g e z i nd i , ancak o
tüm edebiyat temalarını bir
bilgi biçimi olarak kulland ı .
Edebiyatı olduğu gibi, din­
leri ve felsefeleri de estet ik
içeriklerinden dolayı di kka­
t e a ld ı . Sanat on u n i çin
" dünyanın aynas ı " değil,
ona " e klenti b i r şey " d i r.
Bireysel varolu ş sorunlarını
önemsemedi : örneğin, bi­
risi bir başka birini herhan­
gi bir yangından yara al­
maksızın düşlüyorsa, sap­
tanan, bu birisi bir başka
üçüncü biri tarafından düş­
leniyordur. Ya da : Yeryüzü
sınırlı bir olasılıklar sayısın­
dan oluşuyorsa, bu sayı yo­
ko l u yo r v e h e r ş e y y e n i
baştan başlı yordur. Ya da
her türlü insancıl tavır ken­
di içinde karşıtını taşıyor ve
yans ıtıyord u r. Sürekli b i r
metafor ve imgesel ger­
çeklik içinde ortaya çı kan
lab irent, yapay ve u staca
kurulmuş bir çıkmaz soka­
ğa d ö n ü ş ü r . Ş ö y l e d e r :
" Temel k itaptarı ok u d u m
v e diğerlerini yazdı m ben.
( .. . ) Yaşamadım b i r başka
insan olmayı arzuladım."'
SiiR 1 5
·
N e Va rsa H ayatı mda
Yine burada, o unutulmaz dudaklar,
bir eşi daha olmayan ve
sizinkileri andıran.
Bu yoğun hantallık içindeki ruh benim
Hep kyısında durdum mutluluğun ve
yamacında kederin.
Aştım denizleri.
- Nic-e diyar gf;.zdim; bir kadın gördüm,
iki ya da üç erkek.
Bir kız sevdim, ay yüzlü ve mağrur,. bir kız
ispanya/ suskunluğunda.
Sonsuza yaytfan kenar mahalleyi gördüm
günbatımlarının
yorulmaksızın devrildiği yerde.
Nice sözcüğün tadına vardım.
Derinden inanıyorum ki buydu tüm
görüp göreceğim ve kalmadı
artık yapacak yeni bir şey
lnamyorum ki eşittir günlerim ve gecelerim
Tanrı 'nınkilere ve bütün insanlarınkine,
hem fakirliklerine, hem zenginliklerine.
Son Parlak!tk
Hep kasvetlidir günbatımı
gösterişli de yalın da olsa,
fakat daha kasvetlisi halihazırda
günba tısının övüncüne dair
hiçbir iz kalmadığında ufukta
çayıra (2ası yayan
o hükümsüz son parlaklıktır.
Dert olur içimize öylece duruşu
bu gergin ve benzersiz ışığın,
bir sanrıdır o uzaya yüklenen
hepimizin ortak korkusu karanlıktan
ve açığa vurduğumuzda sah teliğini
aniden ortalıktan çekiliveren,
tıpkı bölünmesi gibi bir düşün
anladığında bunu düşgören uykusunun
içinden.
(/spanyolca 'dan çev: Adnan Özer)
1 6 CELİ K-COMAK Öküz 33/Subat'Si
• •

AD NAN OZE R

Açık eııe,tir men ·.·.··:·:-:····

B u a nt i - d e m o k r a t k v i t r i n d ı za y n ı n a s ı l tunç ötesi kafiyelerle eş harf sayısını 8'e çı­ çevirildiği ü lkeye dag m ı dayanır?
S u s ku n l u k Çetesi artmış (b z. yattayım ) . Bu bır rekort 3 ) H a ri ka Y a r a ta n l a r / . S l a v k o Ya­
oluşmaktadır dersınız? ! • •

S u s k u n l u k , özel E deb iyat H a r p Dai re­
si' n i n psikoloj i k savaşta başvu rduğu yön-.
temlerden b i r i d i r bizde. Ekibinden biri b i r
k i t a p yazd ığında b ü l b ü l olan d i l l e r susar,
kalem f ıskiyeleri k u r u r . Bu yoksayma ve
g ö rmezden gelme g i ri ş i m c i l e r i s ı k ı ş t ı r ı l ­
d ı klarında ' ka r ı n d a n kon uşma ' d e n e n b i r
yöntemi seçerler: " H ı m m . evet. aslında,
ama . . . " Yüzler böbrek sancısı ya d a da­
l a k şişmesi g i b i b i r s ı k ı ntıyla b u r u ş u r b u
esnada.
S u s k u n l u k Ç etesi işi n i sürdürür. Yete­
nekli ve işine sayg ı d uyarak emek vermiş
yazarımız şaş k ı n d ı r köşesi nde. Saygı duy­
dugu degerlendirmeciler bir satır olsun de­
gerlend i rmemektedi rler. O l umsuz eleşti r i
bekler sonra, hatta kötüleyici bi rkaç söz,
ona da razıdır, yeter ki bu susku n l u k bit­
sin . G e lgelelim uzun b i r ' tıp ' oyu n u oy­
nanmaktadır.
B i r ya n d a s u s a c a k s ı n ı z , ö b ü r ya n d a
elektronik aksa m l ı sokak satıcıları gibi yay­
gara yapacaksınız. Buna da edebiyat orta­
mı diyeceks i n i z . Bu taktiklerle oluşt u rd u ­
g u n uz okurlar da edebiyat kamuoyu ola-
-
caklar . . .
Sözgelimi aşırı veya mesnetsiz bulanlar,
kitapçılara bir göz gezd i reb i li rler. Görecek­
lerd i r ki, dön dolaş belli yaza rların kitapları
serg i l e n m ekte ve satmakta d ı r. Ş i ş i r ı l m ı ş
veya gerçekten ıyı -bu ayrı b ı r konu- " vıt­
rin baronl a r ı " o l uşmuştur. O nl a ra emsal
nice yazar vitrinlerde yer b u lamamaktadır.
Ş i m d i s o r u yo ru z : N e r d e I h sa n O tay
Anar, Mırhmet Eroğlu , N ihat Genç ve Hal­
d \,J n Ç u b u kçu ' n u n k i t a p l a r ı ? Vıtrin lerde
beşl i k simit gibi salınan diger yazarların ro­
manlarından daha mı kötüler? Kötüyseler,
neden köt ü l e r ? Yok, iyi yse.l e r , n e d i r b u
suskunluk?
M i l l i Şa i rleri·m i z: 1
İfrat-ı H i s Ayse l G ü re l
C u mh u riyet sonrası Türk ş i i rinde hece
gözdeyd i . Milli ölçümüz hece. Bu işte pek
i leri vard ı k . M i l l i marifetlerimizden biri de
budur: ifrat. Dili mize Arapça ' dan (Fart'tan
g e l i y o r . G ö r ü ıd ü g ü g i b i k ö ke n i n d e d e
meymenet yok bu sözcügün, kötü çagrı­
ş ı m ları var) g i rmiş bu sözcü k , " pek ileri
varma " . "·aşırı g i tme " a n l a m ı nda. ifrat- ı
his'in Fransızca 'daki karşı lığı hyperesthesie
(aşırı duyu). Yine Fransızlara nazire olsun
diye, " Üç Silahşörler "e karşı " Beş Hececi-
l e r " i yetişti rdik. . mizde çevrildi bu Meksikalı yazarın. Yapıt­
Aysel Gürel ' i n ifrat-ı his. bir başka deyiş­
le, h isli duyg u ların gözünü çıkaran şiirleri
yayımlandı. 1 . baskısını da tüketti, duyum­
larımıza göre. Geç, Ç ok Geç Dönem Hece
Şii rimizin son şairı Aysel G ürel . Eee, hece
şiiri bu, zihninde parmak sayıp hece sayısı
tutturacaksın, bu arada kafıyeye de gaz ve­
receksin, böylece şii ri n beline belıne vura­
caksın . Aysel Gürel de bunu yapmış: " Fer­
yattayı m " . alt d izede " h ayattayı m " gibi
Bu sereserpe oşu lar Serdar O rtaç'a
yazılmış, tevatür b u . O rasına karışmayız,
a n c a k t o p l u m o l a ra k z a t e n d e r t l e re
g a rk o l m u şken bu çok fazla geldı, ş a i rı n
dediği gibi " tahammül mülkünü yıktı " . Biz
bunu haketryıedik; yoksa hakettik m i ? ı
(B u arada: Koskoca Varlık Yayınları şiir
dizisini sürdürmekte zorlanıyormuş_ Kav­
ram Yayınları yayın haya tından çekilesiy­
miş, Yeryüzü Şairleri adlı nefis şiir dizisi ti­
cari yüklerden biri olmuş. Yılların emek tar
çevirmeni Sait Maden çevirilerini harika
baskıyla sundu, sa tış hak getire! B ü tün
bunlar neden oluyor acaba, ka fıyeler mi
yetersiz?!)
B u Kita p l a r H e n üz
O k u n m a d ı l a r. . .
1 ) Terra Nostra (Bizim Toprak) / Carlos
Fuentes. Ortadogu ve Balkanlar gözönü­
ne a l ı n d ı g ı nda en çok k itabı bizim ü l k_.e­
l a r ı n d a n çok azı ka l d ı , ha gayret Terra
Nostra, Amazon gibi bir nehir roman ve
en iyisiymiş.
2 ) Sein u n d Zeit (Va r l ı k ve Z a m a n ) I
Martin Heidegger. Nazılere fıkır babalığı
ettığı söylenen, b u a rada ögrencısı Han­
nah Arendt'e udretlı nefesını ufleyıp aşk
yaşayan ve onu da filozof yapan b u Alman
filozofun en baba eseri; .600 küsur sayfa.
Ç evirilmesi ruha şifa verir. Hem Ulysses' i n
nevski. 70'ini aşmış Makedon romancının
b u ya p ı t ı Av r u p a ' d a i l g i g ö rd ü . Yayi n c ı
dost u m Betre B akevsk i 'den meth i n i duy­
d u m . Yanevski , Nobel'e doğru g idiyor, ya­
yıncılar haberin i z ola !
4) El Sent i m i e nto (Duygu) / J . M . Gu­
elenzu. ispanya 'da 96 listelerinden hiç in­
med i . Kaç sattı , Allah bilir? Duyg u ' n u n ro­
manı, arzular üzerine kurguların deÇJ i l .
5) A ş k B e n i Geçer I Abd ü l k a d i r B u ­
dak. 7 0 kuşag ı n ı n 90'1arı zorlayan şairinin
yeni şii rleri. Aşk ehlinin yıİmaz okuyucuları,
bu şiirleri çok seveceksi niz. Yakında piya­
saya çıkıyor, kitapçılara koşturacaksı nız.
H a ra retl e Tavsiye
Çiçek Tozu Günleri
İ rfan Y ı l d ı z / Ş i irler, Göçebe Ş i i r Kitap­
ları yay. Yaba n, coşku ya da yaba n ı n bü­
yüsü, insanı şair yapan. şiiri de şiir yapan
gizli -bir-algıdır. i rfan Yıldız' da b u fazlasıyla
var. Ayrıca i rfan, estetik dışı nesneyi şiire
konu ederek başarılı olmuş ender şai rler­
den. K itabı a l ı rsan ız. " L eş Uyandı " ş i i rine
b i r ba k ı n . Baudelaire'den son ra aynı te­
ma'da yazmak kolay iş deg i l . i rfan, habire
atları çizen ressam Avni Arbaş gibi atları
yazıyor. Ne atlar var lrfa n ' ı n şii rlerinde, at­
ların ne halleri .
Kıtaptan size i k ı dize sunalım:
"derenin akış kemanı, leş
al/ahım zar a tıyordu ! "

B i z i m m a h a l ledeki eski tüfeklerden eczacı Celasun Ağ­ Beklerken kendi kendime, " Ul a n şu meydanda ne g üzel

M E S UT C EYLAN b i ' de n d uymuştum, b u M a l boro ' d a " ti r i m u ti n " d iye bi

Orkun Kitabeleri
B i z i m o k u l u n havası ç o k sıkıcı be babac ı m . Aklı başın­
da bi adam böölesine bi sıgırlar kararg a h ı n a tahammül
edemez. Şerefsizin evladıyım b u rüsva şahsiyetlerin a ra­
sında deli rirsin ha ı G eçen g ü n dersten çıktı ktan sonra bi­
raz kantine t a k ı l d ı m . bana fen a l ı k geld i . Len, dedim, mı­
n a k o r u m bööle orta m ı n , d e d i m . Ken d i m i bahçeye at­
t ı m . D a l d ı m a g a ç l a r ı n a ra s ı n a , ya k t ı m bi s i g a r a , o h
mis. Hava fena sog u k , biliyo m u s u n . Fakat b e n g ra m üşü­
m üyor u m . E , bizim m a h a l ledeki terzi Seracetti n ' e ööle
palto yaptırmışım ki, a k ı l lara zara r . Kapşo n l u , yeşil bişi.
Görseniz, D e n i z G e z m iş ' i n paltos u n un ayn ı s ı n d a n . Kü­
ç ü k l ü ğ ü mden beri hep bööle b i paltom olsun ister d i m .
B a k a rd ı m D e n i z G e z m iş ' i n fotog rafı n a , u l a n n e g üz e l
palto b u y a , derd i m . Duyd u g u m a g ö r e o palto dehşet b i ­
şeym i ş babacı m . Ateşe d ü şse ya n mı yo, sogu kta ka lsa
donm uyo. Hatta, k u rşun geçirmediği bile söylen iyo . Ney­
se babacım. ben b a h çede ş a h a n e t a k ı l ıyoru m . B a kıyo­
r u m gökyüzüne, kuşlar nefis uçuyo, rüzgar haylazca saç­
l a r ı m ı yal ıyo. Ç ı k a rıyoru m bi S a m s u n daha, çat yak ıyo­
r u m . Kendi kendime, u l a n , d iyor u m , n e güzel sigara bu
ya, d iyor u m . Samsun gibisi var mı bet .. Ben başka bi si­
gara içmem babac ı m . Hele M a lbora, kesi n l i klen içme m .
madde varmış. Sürekli içi nce bagışık l ı k yapıyo . Daha fe­
nası, bu tirim utin puştu beyin hücrelerini deforme ed iyo .
Yılların komin istiyken bi anda azılı kapital ist olup çıkıver­
iyosun . Görüyosun babacı m , ipna Amerikalılar ne biçim
çalışıyolar. Ama bana yuttu ra mazlar, içmem ben onların
sigara l a rı n ı . Neyse, ben bahçede ta k ı lmaya devam ediyo­
r u m . Tam o esnada pattadanak bi kız yanaşt ı . M e reba,
felan dedik, tanıştık babacım. Adı Berciş'miş. Kız, yakla­
şık i ki-üç haftadır u za ktan beni kesiyomuş. Dogru söyle­
mek gerekirse hoş . kız. Ufak bi muhabbetin ardından tut­
tu beni k ıyafet balosu na davet etti . Ben, yok-mok, felan
dedim, ama anlayan kim. Sonuç olarak, peki, dedim, ge­
l i r i m Berciş, dedim .
Eve varınca hemen kıyafet balosu için hazı rlıklara baş­
l a d ı m . G eçtim ayn a n ı n karşısına, a l d ı m elime üç paket
pa m u k, kendime Kari Marks sakalı yapmaya koyul d u m .
U l a n be babacım, ööle g ü zel o l d u ki ! . . Görsen rahmetli
ç ı k ı p g el m i ş s a n ı rsı n . B a k ı ş , d u ruş, endam aynısı o l d u .
Şööle bi baktım kendime, u l a n ded i m , sen neymişsin be
Orkun, ded i m . Bittim babacım, bitt i m .
Kıyafetim tamam olunca fırladım evde n . Soka kta beni
b u şekilde görenlerin götü d üşüyo tabi. Tam faşoların ta­
k ı l d ı g ı kave n i n önünde n geçerken tuttum karaktersizlere
bi el işa retı çaktım. a layı dondu kal d ı . Ööle coştu m ööle
coşt u m ki a n latamam babac ı m .
B a ş l a d ı m B erc i ş ' ı Ta k s ı m Meyda n ı ' n d a b e k l e m ey e .
gösteri yapılır, slogan atıl ı r " d iye mırı l d a n ıyoru m . Y i r m i
dakika geçti geçmedi, ya n ı m da bi araba d u r d u . Baktım,
araba n ı n şoförü Vam p i re l l a . U l a n ne iş dedim ya, n ' olu­
yoruz dedim . D i k katlice b a k ı n ca anladım, meğer b u bi­
zim Berci ş ' miş. Hemen atladık a ra baya babacım, vın n n ! .
B.al o meka n ı n a g e l d i k . i ç e r i g i ri n ce şok o l d u m val l a .
Okuldaki n e k a d a r zen g i n ya�ak varsa doluşmuş. ipne­
n i n evlatları Süpermen o l m uş, korsan olmuş, Palyaço ol­
muş, n e bileyim, maymu n olm uş, tavşan o l m u ş . içimden,
" La n Orkun, sen i n ne işin var b u rda, " d iyorum, " yu h ol­
s u n sana, " d i yo ru m . · G ittim aynen bara oturd u m . Bar­
men sıgırı, bana adını sa n ı n ı d uymad ı g ı m içkiler sayıyo.
Yok dedim, ööle b u rjuva içkilerinden içmem ben, dedim,
Ç ı kardım cebimden otuzbeşl i k votkamı, oh mis . . . Ben iç­
k i m i götürürken yan ı ma h e rif Robinson kıyafetiyle g e l ­
m i ş . Ya n ı n d a d a Z e n c i C u m a var . O nl a rı görü nce b iraz
moralim d ü ze l d i . " Lan, " dedim, " haksızlık etmişim herif­
lere " ded i m . " Ba ksana, 'siya h -beyaz demeden n e g ü ze l
kardeşçe eğleniyolar " d e d i m . B a ş l a d ı k herifle m u h a bbe­
te. Bi a ra Robinson k ı l ı k l ı lavuk kulagıma e g i lip, " Benim
pede r çok zen g i n d i r . B u zenciyi a ksesuar olsu n d iye So­
m a l i ' den geti rtt i m . Nasıl? . . Tam C u lma o l m uş . " demez
m i l Ç ı l d ı r d ı m babac ı m . N e zaman votka şişesini kavra­
d ı m da i togl uıtin kafasın a geçird i m, h i ç hatırla mıyorum.
Artık kesi n l i kl e eminim, b u seksen kuşagı yara maz. Şe­
refsizin evladıyım, b u böyle . . .

şamse as ı
Anla . Beni Öyküleri M ET- Ü ST & SE�CCR
.1"lYP.fl.AB9İM SEN - BÜ>'ÜÜÜKSÜÜN N � �

A kş
amsefas ı
- SON -
20 ARAŞTIRMA
B
ir askeri öld ü rmekten yarg ılanan
E rdal E ren, cezaevindeki arkada­
şıyla " Katil Kim ? " oynuyor. Gar­
d iya nlar tarafından " Asker " d iye
çağrılan E rdal, gerçekten de ci nayeti iş­
lemiş m iydi ? .. Yıllar sonra, Askeri Yar­
g ıtay 3. Daire eski üyesi A hmet Turan
ş u a ç ı k la mayı ya paca kt ı r : " Be n- E rd a l
E re n ' le i l g i l i i d a m kara r ı n d a a d l i hata
o l d u ğ u i nancı n d ay ı m . Dosyada E rd a l
E re n ' i n eri ö l d ü rd ü ğ ü n e i l iş k i n yeterli
d e l i l yokt u . Biz ü ç ü n c ü d a i r e o l a r a k
idam kara rı n ı b u gerekçe i l e bozd u k .
B e n i m vicda n i k a n aat i m b u d e l i l lerle
idam kararı verilemeyeceğ iyd i ve arka­
daşla rı m ı b u yönde ikna ederek kararı
bozd u k . Ancak, başsavc ı l ı k i t i raz ett i ,
ikinci kez bozduk, e n son u nda daireler
k u r u l u idam kararı n ı o n a d ı . Y a n i so­
ru m l u l u k onlara aittir. Ben bozma ka­
rarı verd i ğ imden dolayı vicdanen raha­
tım ve vicda n i kanaatim E rdal E re n ' i n
bu suçu işled iğine i l işkin yeterli delil le­
rin b u l unmadığıdır. "
Askeri Ya rgıtay üyeleri, E rdal E ren ' i n
k i m seyi öldü rmed i ğ i n e i na na rak idam
kara r ı n ı i k i kez· boza rlar. Ama, onların
b u kararları da b i rileri n i n kafası n ı bo­
za r ! 1 980 yı l ı n ı n 1 3 Ara l ı k g ü n ü idam
seh pası na çıkarırlar E rdal Ere n ' i . Fidan
gibi i ncecik boy n u darağac ı n da k ı r ı l d ı­
ğ ı nda i k i yüzbaşı ağl ıyord u : " Gencec i k
çoc u ğ u ast ı l a r, b u n u n h e sa b ı n ı nasıl
verecekler? "
Kenan Evren, 12 Eylül Faşiz m i n i n he­
sab ı n ı U l uslara rası Af Örgütü ' ne şöyle
verir: " Biz, neden idamları kaldırdı nız,
d iye _ o ü l kelere sora m ıyorsa k, o n l a r ı n
YAS İ N ADIYE KE
lsti lahlı Yazılar
Y ması, vakayı yazan kişinin doğru yazdığına kendisinin
azılacak her vakanın sahih, muteber ve inandırıcı ol­
i na nması lazım, yoksa h iÇbi r şekilde itibar görmez. Bazı
adamlar vardır, içinde inanılmaz mücadele kuvveti taşır­
lar, bazı adamlar da vardır, içinde inanılmaz husumet ve
kin taşırlar, bazı adamlar da vardır ki esas i nsana insanlı­
ğını unutturan şerefsizli k ve saldırı k uvvetin i taşırlar. Zik­
redeceğim cümleler dalkavuklar içindir. lnsa n iyetsizlikleri
hiçbir hoşgörüyle bağdaşmayan birtakım dalkavuklar in­
san bahçesine bile g iremezler. O bahçe insanlık bahçesi­
dir. O bahçe güzell i k bahçesidir. O bizim bahçemizdir.
insan bahçesinde hiçbir tenazzura yer verilmeden man­
zaralar açık açık insanların önüne kon ulur. Karşılığı olan
bedel istenir ve alınır. Alınıyor da.
Sevgili ok urlar, insanın en zararlı düşmanı nefsidir.
Ç i rkin tuğrasıyla tarikat l ideri nefsin a rzuları için b i r ke­
pazelik içine d ü şt ü . Ayn ı zaafiyeti liderlik değ il de ya­
zarl ı k l a başka l a r ı n ı n m a l ı üzerinde nefs i n old u ğ u n u
a m a a rzu l a r ı n ı gerçekleştiremeyece ğ i ni--çok iyi b i l d i ğ i
kşamsefas ı
S U NAY AKI N
>a t": .:ı
.
... . ...
için çok erken emekli oldu oglan. Tarikat, ticaret, siya­
set bu üç m iskini bir avuç içinde tutan sahte şeyh bir
dördüncü miski nliğini elaleme rezil olduğu sözde lider­
l i kle körpe ca riyeleri iğfal yoluyla allaha ya klaştıraca k
cahi l l i k yaparken, sen düşkün bir h a l i n le hangi yolda
yürüd üğünü karşına aldığın kitle ve o kitlenin temsi lci­
leri ve mizah camiası ta rafından çok iyi ta n ı n ıyors u n
oğla n . S iyaset, nezaket ve cesaret doğruların ı ş ı ğ ı altın­
da bir bildiğin var ise ifşaasında hiç zorl uk çekmeden
yaymak karşı tarafın hoşgörüsü ol masa bile keyf ince
yaşa m hakkını kendi nde duyarlı l ıkla yaşayabilirsin oğ­
l a n . i nsan bahçes i n i n i nsan sevgisinin ayyukta olması
iki seven kalbin sokak ve caddelerde e l ele, kol kola
gezmesi bu bahçen i n güzelliğinden ve bu güzel bahçe­
de bir çiçeğin daha kokulu olmasından ve zenginliğin­
den, hoşnutsuzl uğun sen i n sevgiden uzak olduğunun
b i r uzantısıdır oğlan.
Lüzumsuz adamların fütu rsuz yazılarıyla kar şı l a şabi ­
l i rsiniz. Değerlend i rmeleri n i z d uygusa l l ı ktan öte ger­
çeklerle hesaplarınızı yaparak, herkeste olan beş du­
yunuzu k ul la narak çok iyi değerlendirip yargılamanızı
ise a ltıncı duyunuz ile yaparak h a k l ı l ığ ı mızı desteklersi­
niz. Ç ünkü sizin benden bir fazlanız olan altıncı d uyu,
yani yarg ı lama hakkı sizdedir. Olgun i nsa n olmak isti­
yorsan düşma n ı n ı tanı derlerdt bana. Senin düşmanın
senden çok, çok olgun oglan.lsmini tebçil etmediğim
b i r yayın organı hoşgÖfüye sığınara k b i rtakım fütur-
Öküz 3 3 /S u b a t ' 9 7
i m?
da bize, biz neden idam ed iyors u n uz,
d iye sormaya hakları yoktu r. "
G ü n ü m ü z Tü rkiye ' si nde şeriat tehli­
kesi ne karşı laikliğin savu n u c u larından
b i ri olan Kenan Evre n ' i n gerçek yüzü­
nü ta r i h sayfa l a r ı n a d ü ş ü rmek için 1
E k i m 1 984'de yaptığı kon uŞmayı u n ut­
mamalıyız: " idam yal n ı z kan u n ları mız­
da değ i l d i n i m izde de vard ır. Hatta ln­
c i l 'de de vard ı r . l ncil de idamı kabul et­
m iştir. Allah ' ı n g önderd i ğ i kita pta b u
va r sevg i l i vata ndaşla r ı m . O halde, Al­
lah' ı n gönderd i ğ i kitapta b u var da biz
kendi ken d i m ize m i kal d ı racağ ız. "
Erdal E re n ' d e n g e riye, u ğ ru na ca n ı ­
n ı verd i ğ i kavga v e kardeşi D i l e k ' e b ı­
ra k t ı ğ ı son mekt u b u k a l ı r : " Gö n der­
d i ğ i n so n m e k t u b u d a a l d ı m , d a h a
öncekileri d e : Sağal. S e n i b i raz kızd ı r­
d ı ğ ı m ı yaz ıyors u n . Fena m ı ? Havalar
iyice soğ u d u a ma k ı za rs a n ü ş ü mez­
s i n . Ben b u rada üşüyü nce (kızamadı­
ğ ı m i ç i n) koşar a d ı m ' ma rş-ma rş' e ğ i ­
t i m y a p ı y o r u m . . . D ev r i m c i S e l a m l a r .
G ö z l e r i n d e n öperi m . "
7 i n sa n ı n k a t i l i o l a ra k , E rd a l E re n
i l e b i r l i kte M a m a k C ez a ev i ' n d e ka­
l a n M H P ' l i l b ra h i m Ç iftçi b e raat
e d e r k e n , A b d u l l a h Ç a t l ı " vata n se ­
ve r " i l a n e d i lecekti r ! . . S u s u r l u k ' ta k i
kaza d a n s o n ra gözler ö n ü ne s e r i l e n
" Devlet- Po l i s - M afya " i ş b i r l i ğ i n i n a r­
d ı n d a n top l u m u n g e l d i ğ i y e r E r d a l
E re n ' i n ya p m ı ş o l d u ğ u savu n m a n ı n
son soz l e r i d i r : " B i r g ü n m ut l a ka s i z i n
yeri n izde h a l k ı m ı z olacak, s i z i v e ko­
r u d u ğ u n u z d ü z e n i y a r g ı l a y a c a k ve
doğru karar verecekti r. "
suzlu kla rıyla k e n d i n i fela kete a tıyor. B u n u a n l a m a k
çok zor. Karşında b i r fert yok, b i r cemiyet va r. B u ce­
miyet inandığı doğruların kendi etrafında toplamış ol­
duğu mü nevver zümreler size taziyet matemlerini söy­
l üyorlar. Duyarsan tabii oğ l a n .
Eğer niyet g e rçek i ş meydana ç ı k a rsa zava l l ı b i r ço­
c u k g i b i başı boş k a l d ı ğ ı n ı n fa rkına va rı rsan zayıf k urt,
s e n i z köpek ma s a l ı n ı h a t ı r l a rs ı n o ğ l a n . Y u k a r ı d a n
a ş a ğ ı i za h ı n ı i l t i z a m etti ğ i m i m l a s ı z k u ra l s ı z u z u n
c ü m l e l e r i n i bede n i n d e s a k l ayacak m ü sa i t ye r b u l a ­
mazsan acı çekersin o ğ l a n . Deyim, terim, a n l a m , ma­
na dolu bu yaz ı m ı bende a ğ a c ı n ı t i kti k lerime a rma­
ğan ediyorum, ey bizim oğla n ! . .
 Öküz 3 3 /S u b at' 9 7
Ah,· Ah, Eski Darbelerinı
Ç �
ok ciddiyim. Ken i m i kadir kıymet
bıl mez, nankör bır " solcu " bulu­
yorum. G üzeli m darbeler yaşadık.
Ağzı m ı z köpüre köpüre " faşizm
geld i " d iye yayga ra bastık . B i r a n d u ru p
" Ya h u bir ya n l ı ş l ı k ol ması n . Kitapta oku­
d u ğ u m u z faşizmle b u n u n a rası nda bazı
.
c i d d i farklar va r " demey i a k ı l edemed i k .
" Eğer bu faşizmse, i leride sahiden faşizm
geldi('.) i nde ona ne d i yece('.) i z ? " diye sor­
mayı a kl ı mızın u c u n d a n b i l e geçirmed i k .
Ken d i m i şiddetle eleştiriyorum. 7 0 ' 1 i yılla­
rın " s ı k ı s o l c u " j a r g o n u y l a s ö y l e r se k :
" Özeleştirimi verme k " istiyoru m .
Bir bugüne bak, bir o gün lere . B ileme­
dik, o eski darbelerin, hele hele 1 2 M art' ı n
deÇ)erini b i lemedik. A l ı n size biraz ardan,
bira z burdan. Biraz o g ü nlerden, bi raz bu­
g ü nlerden . . .
1 2 Mart Darbesi. Sansaryan Han:
H ücreler çoktan dolmuş, koridorlar t ı k­
lım tıklım. Aşağıdaki nezarethane sırf siya­
silere tahsis edilmiş. Ya nkesic i ler, tırnakçı­
lar, gogocular, ha[>çılar dip kapıdaki oda­
da rahat rahat uyuyorlar. Koca siyasi şube­
de, siyasilerin ifadesini alabilecek e h liyette
b i r tek ( n u r içinde yatsı n) Komiser Ihsan
Bey var. E h liyette çünkü, öteki " siyasi ta­
harri mem urları " n d a n fark l ı olarak I hsa n
Bey bilgi sa hibi: Solcular, sosya list devrim­
ciler ve m i l l i demokratik devrimciler olarak
i kiye bölünmüş. Milli Demokratik Devrim­
ciler'e kısaca " Meee-Deee-Deci " denecek.
Ötek ilere " See-Dec i " de den iyor, oportü­
nistler de. Eh, bu kadar bilgi, sorgucu Ih­
san Bey'e yetiyor da a rtıyor bile.
ilk iş, önüne g e le n i n devrimci olup ol­
m a d ı ÇJ ı n ı sapta m a k . Ard ı n d a n d a M e e ­
Dee-Deci mi, See-Deci ' mi o l d u Ç) u n u sapta­
dın mı iş bitti.
Bir adamın devrimci olup olmadığı nasıl
a nlaşılır. Ç ok kolay. Sorulur:
-Atatürkçü müsün, M ustafa Kemalci mi­
sin ulan ?
-Mustafa Kemalciyim ı
Tamam. At içeri itoğl u iti. Besbelli dev­
rimci.
Yanıt " Atatürkçüyüm " d iye gelirse, sor­
g u n u n derinıe·ş tirilmesi gerek. Sorgu mola­
larında Ihsan Yanıt " Atatürkçüyü m " d iye
g e l i rse, sorg u n u n deri n leşt i r i l mesi gerek.
Sorgu molalarında Ihsan Bey gelip dert ya­
tıyor. " Siz devrimcileri çok takdir ediyorum
çoc u k l a r " d iyor. " Adam g i b i söylüyorsu­
n uz ne o l d u ğ u n u z u . B e n i m d e r d i m ş u .
Atatürkçüyüm diyen ler. i ş i n yoksa, a raştır .
soruştur . " . n i k uya rılarda bile bulunuldu. Numara, ta­
Edirne tarafları nda yakalanmış. Kamyon
şoförüymüş ve kamyonuyla " a narşi k " taşı­
dığı i hbar edilmiş. D iktiler I hsan Beyi!• kar­
şısına. Malum soru geld i . Kamyon şoförü
şöyle bir yekindi, derin bir sol u k a l d ı :
-M ustafa Kemal Atatü rkçüyüm komse­
rim . .
Siyasi Ş ube sorgucusu I hsan Bey' i n a k l ı
karıştı. Bir süre gözlerin i kırpıştırıp d üşün­
dü. iri kıyım kopuku bir oraya yerleştirdi
olmadı, öteki yana taşıdı sıÇ)ma d ı . Komise­
rin yüzünde yorg un bir g ü l ücük:
-Yıkıl ulan karşımdan, ded i . Yırttın itoÇJ­
l u s u . H a y d i a l volta n ı . B i r d a h a g ö z ü m
Değerini Bilmedik!
görmesin sen ı . .
Ş u b a t 1 994 / Batman (ses b a n d ı çözü­
m ü):
" . . . Beni yoldan yürürken aldılar agabey.
A l d ı l a r be � i O beyaz re noya koyd u l a r .
Gittik gittik. Gözlerim bağ lı. indirdiler. Hiç
bir şey sormadan, adımı bile sormadan, i l-
kin bir tokat indi suratıma. Ardından baş­
ladı " Atatürkçü değ il misin sen lan ? Ata­
türkçüyüm de ulan o.ospunun dölü ! . . De
ulan Atatü rkçüyüm de . . " " Hem söylüyor
hem dövüyor . . . "
-Sen de öyle deyivereydı n . O kadar da­
yak yiyip h ı rpalanacağına . .
-DiyeceÇ) i m ağabeyi m , d ıyeceğ i m ama
dayaktan ağzımı açıp, konuşamıyorum k i .
1 2 M a rt Darbesi I Mattepe Askeri
Hapishanesi
H apishane M ü dürü Alpay bin dereden
su getirip güvence verd i :
-Va l la öyle dayak mayak yok. Sadece sora­
caklar. Zaten arkadaşlar eğitim görmüş polis­
ler . . . Sohpet gibi birşey yani . . . Tamam mı?
" 1- ı h " d e n e meyeceğ i n ize g öre " H ı ı ı "
dendi . Tutuklu yasaya aykırı olarak hapis­
haneden çıka r ı l d ı , Tugay Hamam ı ' n ı n ar­
kasındaki boş binaya götürül d ü . Ceketleri-
AYD I N E N G i N
n ı skemıelerın ardına asmış, beyaz, d üz­
g ü n ü t ü l ü gömle .erı n ı rı kol larını sıvamış
ikı genç polıs memuru, masanın ardındaki
tek iskemleye tutukluyu oturttular. Her bıri
iki bin mumluk üç ampul tutuklunun üstü­
ne sıkıldı. Polislerden biri açıklama yaptı:
-Kom utan sohbet dedi ama, çay kahve
içmeyeceÇJiz tabri . . . Ç apraz sorgu yapaca­
ğ ız . Doğru söylemezsen yandı n .
Ç apraz sorgu ? H ii i i ! . . Ameri ka n f i l m le­
rındeki gibi kör edici ışık a ltında, birbiri a r­
d ı n a patlayan sorular. Bir o soracak, bir
öteki . . . H ız l ı , adamı sersemleten bir yön­
tem. Falaka daha mı iyi]'di ne?
Sorg u , tutuklu sürekli güldüğü, sinirleri
bozulduğunda gülümsemesin i bir türlü tu­
tamadığı için yarıda kal d ı . " Erteledik " de­
diler ama bir daha da arayıp sormad ılar.
Tutuklu anımsadı kça hala güler. Ç a praz
sorgu eğitimi görmüş polislerden biri ke­
kemeydi . . .
Ara l ı k 1 979 / Gayrettepe 1 . Şube
B i r an önce savcılığa sevkedi lip, televiz­
yondan öğrendiÇJi " gıyabı tutuklama " ka­
rarı " vica h i " ye çevri l ip, hapishaneye yolcu
edilip gece deliksiz uyumayı düşleyen " gö­
zaltındaki tutuklu " gece yarısı olduğu hal-
MİLLİ TARİH 2· 1
•
de nıye bekletildiÇJıni sordu Bir rakam söy­
lediler, 1 46 gelıp konuşacak seninle " fi­
•
lan g ibısinden birşeyler söylediler . . . Neden
sonra 1 46 geldi. Tutukluyu tepeden tırna­
ğa süzdü. Su katılmamış bir E rzuru m ağ­
zıyla konuştu:
-lpineee . . . Yaz yaz yazıları, gencecik va­
tan evlatlarını zehirle, ba-ş larını yak. Şimdi
iki ay yat çık değil m i ? Kel i pineee ... Anlat
hele. örgütü a n lat . . . Kime baÇJlısın? Sana
kimler bağ l ı 7 Tutuklu gözünü kırpmadan
hepsini inkar etti. 1 46 yine homu rda ndı:
-Ah u l a n ipineee, ben şimdi yatırı r, da­
nalar g ibi böÇJü rtür hepsini a lırım ağzı ndan
ama, arkasın d a n avukatı ndan basın p i re­
sinden ne kadar puştu varsa b u raya yığı­
l ı r . . . N u riiii ! . . Nuri getir lan şu kartoksu . . .
Bakalım b u ipinenin bir bulaşığı var m ı ? . .
Nerede b u 1 46 ? " Ka rdokusu " mu, " Ka­
ro dokuzlu " rr:ı u , maça ası mı? ..
Nuri kolt u ğ u n u n altında bilgi kartları ta­
ş ı y a n k u t u y l a g e l d i . A n l a ş ı l d ı " ka rto­
teks " m iş. K a r t l a r e l d e n g eçiyor a m a bir
türlü " Ke l ipine " n i n vu kuatı çıkmıyor. Nuri
can havliyle bir kart yakaladı " bu olmasın
amiri m ? " diye sordu . 1 46 kartı aldı, evirdi
çevirdi, benzetemedi. Tutukluya gösterdi.
" Ne yazıyor l a n burada ? " . Tutuklu da işe
koyu ldu. Üç kişi " A benziyor, N tutmuyor,
o harf E, hayır E değil L " diye bir süre ça­
baladılar. 1 46 Nuri 'ye çıkıştı:
-Ne lan Nuri b u kartos kaÇJıtları. Pis be.
Nuri boynu n u b üktü :
-Üstünde helva ekmek yemişler amirim.
Tahın ya ğ ı b u l a ş m ı ş . O kadar söy l e d i m
yapmayın diye, b a k işte gene . . .
N isan 1 995 / Diyarbak ı r - Mard i n ka-
rayolu
-Dur baka l ı m . Kimlik. Nereye?
-M idyat'a gideceğim. Ordan da l d i l ' e
- N a h g ideceksin . . . Gazetecisin h a ?
-Evet
-Hangindensin .
Keriz, basın kartında " C u m hu riyet · yaz­
dığını farketmedi bile. E n iyisi yabancı bir
ajans adıdır:
-Dablyu-ti-en (WTN)
-Bir kontrol edelim bakalım. Kimlik sah-
te mi, ajans tamam m ı ?
Keriz dedik ya, dağın başında sarı basın
kartının gerçeği ile sahtesini ayırt edecek,
WTN ' i n ne olduğunu b i lecek de a rdından
g azeteci n i n WTN ' d e çalışıp çalışmad ı ğ ı n ı
soruşturacak . .
Telsiz çal ıştı. Karttaki bilgiler döküldü .
Karşıdaki bilg isayar başındaki adama tek­
rih verildi . . . Sonunda kart geri uzatıldı:
-Kimlik tamam. Şimdi geç yol u n karşısı­
na, ilk gelen m inibüsü d urdur. Doğru Di­
yarbakır'a geri. Bir daha da buralarda gö­
rünme kırarım bacakları n ı . WTN muhabiri
dört gün önce Kuzey l rak'a geçmiş. Bölge­
de başka muhabiri de yok. Haaa, zaten bu
kartta da C um huriyet yazıyor. Tamam m ı
keriz?
* * *
Haksız mıyım ? O güzelim eski darbelerin
değerini bilemedik derken abartıyor mu­
yum ? Bu özeleştiri yazısı yersiz mi? . .
 2 2 SiNE MA ..
a m 35 yıl saf saf hapiste yattıktan
T
sonra, u ğ radı ğ ı ihanetin bedeli n i
ödetmek için yollara düşen eskinin
eşkiyası Baran . . . Ya n i , 1 996 eksi
35, eder 1 96 1 . . ya n i bu a d a m
1 96 1 yılında hapse girmiş! . . Vay anasını sa­
yın seyirciler, dile kolay, tam 35 yıl ! . . .
Peki, anladık d a , bu Baran h e p aynı ha­
pishanede mi yatmış? M üebbete bile 24
yıl verilen bu ü l kede 35 yıl ? B i raz garip . . .
Hani bir hesap hatası olmasın diye sorayım
dedim. özel olarak bir tek o af kapsamları­
nın dışında bırakılmış galiba !
Eskiden beri bazı aydınlar mapus damı­
na · okul · derler. Ben, sakat da olsa eski­
den bu görüşe inanırd ı m . Artık inanmıyo­
r u m . Ç ün k ü b u Baran içerde yatmaktan
hiç nasibini alma mış. Bu adam öyle bir ha­
pishanede yatmış ki ne 60 ne 7 2 ne de 80
ihtilalleri ona değmiş ! .. B u n u nasıl başar-
,,. mış acaba? Yoksa bu adam bir Türk hapis­
hanesinde kalmamış mı? Geceyarısı Eksp­
res i ' n i n hapishanesi Batı'dayd ı , değil m i ?
A m a o Doğu 'da n geliyor. Senaryoda b i r
sakatlık var, ama nerede? Y i n e de i nsa n
içerden birkaç masal-anı anlatır yahu !
A n l a d ı ğ ı m ı z k a d a rıyla b u a d a m D o ­
ğ u'dan geliyor. Ç ünkü C udi-mudi g i b i laf­
lar var filmde .. Doğ u' da bir dağın adı değil
m i C ud i ? O dağ son yıllarda sık sık üzerine
Türk bayrağ ı d i k i l i p yeniden ve yeniden
fethedilen dağ değil mi?
Üstelik b u Baran, U rfa-mu rfa diye bir
kente d e ugruyor ve bir baş işareti ile · sıra
g ü n ü · nden adam kaldırıp, ihanetin nede­
nini soruyor. Orası havuzlarında kutsal ba­
lıkların olduğu Urfa değil mi? Hepimiz bili­
yoru z k i bu kent m ü z i k p i yasa m ıza bol
miktarda türkücü ihraç etmiştir.
Filmde a n latıl d ı ğ ı kadarıyla, benim bu
Bara n ' ı n nereden g eldiğine pek aklım er­
miyor. Neyin ve k i m i n eşkiyası bu adam?
O m u bizi ikna etmeye çal ışıyor, yoksa biz
mi ona hemen inanıvermeye hazırız!. Ben­
ce hepimiz karakola alınıp itiraf ettirilmeli­
yiz. Kaytarmak yok ! . B ence o bizim i nan-
A kşamsef as ı
Eşkiya Kaytarması !
mak istediğimiz bir eşkiya. Hem de tam bir
kolaj. Karakola a l ı n mazsak, korkarım her­
kes bu adamın Latin Amerika 'dan geldiği­
ne bile inanmaya hazır. Zorla değil ya, alt
tarafı bir film kahramanı . . .
.Hatırlaya l ı m baka l ı m : B u eşkiya kolajı
B a ra n ' la, bir zamanlar dağa çıkmış bazı
adamlar, sonraları şehre inip, büyük şehir
belediye başkanı bile olmadılar mı? Baran
neden buna hiç hayıflanmaz mesela? B u
adam Keje dışında mapus damında hasre­
tinden neden hiç prangalar eskitmemiş? O
hapislerden o zamanlar hiç mi Ahmet Arif
gibi birileri geçmemiş.
Hadi 60' 1arı geçtik . Nurhak' lar, Kızılde­
re'lerde ölenlerden hiçbiri de mi değmedi bu
Baran'a. Veya onların bir anısı? .. Biz değdir­
mezsek değmez tabii. Kemal Sunal'ın bir fil­
minin adı da · Dokunmayın Şabanıma · idi !
Hele 80 sonrası. . . Açmaya görsün i nsan
ağzı n ı ! 1 0- 1 5 yıldır G ü neydoğu' nu n dağ­
larında ordu ve " bölücü eşkiya " çiçek mi
topluyor? " Güneydoğu kentlerin i n hapis­
h a n el e r i nde n e l e r o l u p b itiyo r? · B u n u
devlet bile itiraf etti ama bu Baran'a değ­
m iyor. Zorla değil ya . . . o bizim kül basılmış
vicda n ı mız . . . D uymaya n , görmeyen, ko­
nuşmayan ve itiraf etmeyi h iç sevmeyen . . .
Eskideeen . . . Bırakın f i l m eleştirmenleri,
köşe yazarları ve diğer medyatikleri, çok kö­
tü dediğimiz Yeşilçam filmlerinde Doğu'dan
gelen herkesin nereden geldiğini soran bir
seyircimiz vardı. B u ü lkedeeee . . . DOğ u'da,
1 00- 1 50 km güneyden kuzeye çıkın, herkes
bilir kim Hakkarilidir, kim Vanlı ve kim Kars­
lı? Bilmez mi? Eee, bu Baran da C udi civar­
larından bir yerlerden geldiğine göreee ! . .
Asimile olduğu dilinden d e belli ki, Baran,
Urfa civarında bir yerde hapis yatmış . . .
Baylar-bayanlar, kaytarmak yok! N e za­
man bir adam Doğu'dan gelse, onun kal­
kıp g�ldiği yeri iyi biliriz ve sorarız biz. iyi
de bu kez kimse n iye sormuyor? Ben bili­
yorµth, herkese de söyleyece ğ i m . B i l e n
herkes d e söylese iyi -o lur!
'J-lababam Sınıfı'rıın beden öğretmeni
� gibi b u mü mkün değil. ·saran da ne yap­
• •
H U S EYI N · K UZU
•
Doğal Olarak
olara k yıldızı parlayan Baran . . . d iye m i
•
başlasak e l eştiriye. · Pardon · demeyece­
ğ i m . Ç ün k ü , b irara mafyadan kaçarken
öyle koşmadı m ı allahaşkına ... Yoksa ben
m i karıştırdı m ? Yoksa o sahne Amerika­
l ı 'da m ı vard ı ? Yoksa Pamukbank rekla­
mında mı? Bütün b u nların birbiriyle bağı
var mı, yoksa ben m i karıştırıyorum?
O zaman, c a h i l Türk m illetine banka
kartı k u l l anmayı öğretip " da h i · olan o
adam kim? Pek i , son g ü nlerde Amerika­
lı'dan çıkıp gelip, S u surluk civarından geç­
miş g ib i olan ve adı d a C inayett i n olan
öteki adam kim? Ve b u adamların ü l kesin­
de bu Baran niye hala bilmez? Bu senaryo
bu Baran'ı niye inatla hapiste saf, gariban
ve hiç gelişmemiş bırakıyor? H e ' m i de tam
35 yıl V€ sarma cıgara sardırarak . . .
3 5 yıla takmamak g erek . . . Yoksa, Ba­
ran ' ın sevg i lisi K ej e ' n i n 35 yıl h i ç konuş­
mad ığ ı anadilini u nutmasını hoş karşıla­
mak gerekecek. i nsan, doğal olarak me­
rakla bekliyor. Acab� Türkçe mi konuşa­
cak yoksa o malum d i l i m i diye ! Ama 3 5
yıl pratik ya pmadan ona Tü rkçe öğret­
meyi beceren Berf o veya/h e r h a l d e pa­
rayla tuttuğu l isan hocas ı n ı n sayesinde­
d i r ki, kadın maşşa l lah ş ı k ı r şıkır . . .
Baran lstanbul'a geld i ğ i için isterseniz
biz de gelelim C u mali kardeşe ... B u arka­
daş da kentin yükselen değerleri karşısın­
da salaşlaşan C um huriyet otelinin e n uya­
nık geçineni. Babası Yılmaz G üney'i sevdi­
ği için, dogal olarak, onun adını da C u ma­
lı koymuş . . . C umali kalkan son trene son
anda yetişmeye çalışıyor. Hem yavuklusu­
nu sikıştırıyor, hem harbi, hem üçkağıtç{.
hem de namusl u ! C umali bu yüzden iha­
netin katmerl isini yerken, üçkağıdın kat­
merlisini d e başkalarına atıyor.
Acaba, " neyse " deyip, Baran ile C uma­
l i ' n i n h ikayesin i n izini m i süre l i m ? Ama
nasıl ? Mapus damlarında dersini iyi çalış­
mamış ve d uvar dibinde it oturuşu otur­
mayı sevmiş Baran m ı lstanbul labirentin­
de C u mali'ye ayak uyduracak? Görüldüğü
s ı n , bu f i l m i çeken yönetm e n i n ö n c e k i
filmlerinde m J bulamamış kalıntılarla, otel
lobisinde oturmaya başlıyor.
Faka t "o da ne? Yaşl ı fah işen i n küçük
oğl u ne kadar da ona yakışan sevimli bir
toru n gibi. C umali de sanki onun babası
gibi .: iyi bari, üçü birbirine yaklaşmışken
Baran da C umal i ' nin babası gibi oluverse
tam bir melodram ol uverecek. Oldu da . . .
Ama fukara çocuk, bir yerden sonra film­
de u n utuldu g itti . Sahi, bu çocuk nereye
gitti? Akademisyenlere sorsak, fılmin kah­
ramanlarının zürriyeti olmadığı için çocu­
ğun da senaryoda u n utulduğunu söyleye­
cek lerdir. (Buna senaryo yazımında " ka­
rakteri f i l m den çıkarmama k " d e n i r . B u
yüzden Batı 'da asık i.l,(ratlı jüriler adama
senaryo ödü l ü bile verı:çıezler.)
Fakat, iş Bankası reklamlarında " sağdu­
yu " su i le iş gören C umali, bu filmde yal nız
kal ıyor. Damarına ba�t ı g ı mafyoza lar da
onu vuruveriyor. işte o zaman p i n e k le ­
mekten iyice bıkmış Bara n ' ı n öfkesi kaba­
rıveriyor. Dolayısıyla Baran " Leon " oluyor,
yönetmen de Luc Besson . Hapishane poli­
gon unda iyi talim etmiş Baran herkesi bi-
· Öküz 33/S ubat� 9 7
• .
rer k u rşunda tak-tak-tak . . .
F i l m i n s o n u yaklaşmakta d ı r . O kadar
kötü adamı vuran Baran acaba nereye ka­
çacaktır? Bu, eski Türk filmi değil ki, so­
n u nda jandarmalar gelsin. Artık sansür de
yok. Ama nedense polis ·gelir. Baran onla­
ra da silahını çeker ve ... a ma indirir. Ç ün­
k ü onun son u nda, kayan yıldız misali, C u­
di Dağı sandığı bu apartmandan göklere
uçmak vardır. O uçar gider, biz d e sinema­
nın kerevet koltuğuna konarız. Sonuç; 1 6
sinemada, 6 haftada 5 5 1 bin kişi . . .
Bir yanda, yıllar sonra geldiği ülkesinin (Is­
ta n b u l ' u n ) n e kadar değişt i ğ i n i a nlayan
· Amerikalı · , öte yanda kerıdini kral Argos
sanan Bay E . . . Ve yine bir yanda, bugün uça­
mayacağı için 4. Murat döneminde uçmaya
çalışan lstanbul Kanatlarım ı n Altında, öte
yanda da Eşkiya . . . B u dört film, kalabalık si­
nema seyircimizle kendimize yeni bir tarih
yazmaya çalışan popüler mamüller . . . Hepsi
de bizi eğlendirirken, kaçtığımız vicdanımızın
yansımaları . . . Siz buna ister cahillik deyin, is­
ter yeni özlemlerin dayanılmaz rüyaları. . .
N eyse/a nyway, f i n a l l y ! . . Ben, 1 2 Eylül
sonrası sinemamızın üzerinden bir kamyon
gibi geçen Eşkiya'nın , temiz toplum adına,
daha derin soruşturmalara gebe olduğuna
inanıyorum. Ama bütün bildiklerimi de orta­
ya dökmeyi şimdilik doğru b u l muyoru m .
Ç ünkü bu ülkede adaletli b i r sinema ortamı­
n ı n olduğuna inanmıyorum. Birileri eni bu
eşkiya meselesine bulaştırırsa, belki ben de
elimdeki tüm delilleri o zaman ortaya döke­
rim. Benden bu kadar. . . Ne'me lazım ! ..
ÖLDÜREN SAHNE / SON MOHIKAN
Ben de eleştirilere katılıyorum . Hapisten
çıktıktan sonra eskiden Kızılderililerin yaşadı­
ğ ı köyüne bir uğrayıveren Eşkiya'yı karşıla­
yan C eran Ana'yı ben de çok sevdim. Ceran
Ana, beyaz adamlar tarafından kökü kazın­
mış bir Siu kabilesinden artakalan · Son Mo­
hikan olduğu için, zoraki gönüllü(') kaldığı
•
bu köyden başka gidecek bir yer aramıyor.
Biraz da bu yüzden dünyadan bi'haber. Fu­
kara, beklerken iyice aklını da yitirdiği için,
doğal olarak köyün harap halini su'dan bir
sebebe bağlamak zorunda kalıyor. Ceran
Ana bu yüzden baraj sularının şırıl şırıl sula­
dığı o sulak arazide n iye arazi yağmacıları
yoktur, hala a nlamamıştır. Ama biz onun
oralarda dolaşan koruculara ve özel timlere
rastlamamak için köyden çıkmadığını biliyo­
ruz. Zaten o yüzden iyil ikler ve kötülükler
ona yıldızlardan düşerek vahiy olmaktadır.
Arkada.şiar ! 1 2 Eylül sonrası sinemanın
sor u n l a r ı n ı b a r l a rda çözmeye soy u n a n
T ü r k s i nemacıları orada kendilerine bazı
alışka n l ı klar edinmişlerdir. Özellikle oyun­
cu seçimlerinde kendini açığa vuran bu il­
let Türk sinemasına artık çok pahalıya ma­
loluyor. Niye m i ? Ç ünkü C eran ana misali,
sanki bir yaşlı kadın oyuncu bulunamazmış
gibi, genç bir oyuncuyu 3 0-40 yıl yaşlan­
dırmaktan başka insanın aklına bir şey gel­
mez oluyor da ondan. Ben bu i llete, " bar
dost l ukları n ı n filme yansıması " d iyorum .
Başka örnekler de vereyim m i ?
Bence Öküz, yukarıdaki örnekte görül­
d ü ğ ü g i b i , " ö l d ü re n s a h n e " köşe s i n i
okuyucuya açık bır köşeye dönüştürmel i .
Ne dersin Met-Üst?.
 -.. ·r �
Okfrz 3 3/$ ubat' 9 7 ·
Yine güzel bir yaz gün ü n ü fus m üdürlüğüne bir . kez daha gittim. Elle yazJ/mış listelerde adımı aradım.
.
Adım kocamın soyadıyla yazJ/mıştı ve bu yüzdeh adımı bulamadım. Lapistes beni azarladı, anlamam
için üç defa tekrar etti: Sizin adıntz artık: Şebnem Çıtak, Şebnem Qtak, Şebnem Qtak.
B
i r süredi r kayıptım. A n n e m g ü nler­
den beri her c u ma rtesi G a l atasa­
ray'da oturup polislerce tartaklan­
mıyord u ama ben bir süredi r kayıp­
tım. Rüyalarımda kendimi devlet daireleri­
nin demir dolapları arasına sıkışmış görüp
uya nıyord u m . H ayır, evimdeyd i m . Kocam
ya n ım d a uyuyor, bozuk ba nyo m u s l u ğ u
damla maya devam ed iyor, buzdolabı ya­
rım saatte bir titriyord u . Varlığımla ortada,
resmi olara k · kayıptım. Kanlı canlı i nsanları
elinde kaybeden devlet beni sadece resmi
olarak kaybettiği için yine de şanslıydım.
Her şey evlenmemle başladı. B u Ameri­
kanvari c üm leyi l ütfen yan l ış anla mayı n .
Evl i l iğ i m yol u nda? Üstelik güzel b i r düğün­
l e evl e n d i k . ( D ü ğ ü n pasta s ı n ı p a rça layıp
a n n e m i üzmemiz dışında bir tatsızlık ol­
madı.) Olayın ikinci boyutu e h l iyet almak
isteme m d i . Asl ı n da kayıp olduğumu far­
ketmeme de b u neden oldu . E h liyet baş­
vurusunda annesi n i n küçükken fazlaca ni­
şastayla besled iği memur, " N üfusunuz es­
k i " dedi. Doğruyd u . N üfusu m u n veri l d i ğ i
i lçe, i l olmuştu. H e r şey Ç iller yüzündendi.
Artık kasabalılık diye b i r şey de kalmamış­
t ı . Y e n i n üf u s ç ı ka rt m a m i ç i n p rosed ü r
muhtarla başl ıyord u . M u hta r teyzeye git­
ti'm. M u htar teyze, " Ge l hanım kızı m " de­
yip beni üç defa öpt ü . Meğer aylardır evı­
mizi gözlüyormuş. Temizlikç i kadınımız k i­
l i m l e r i b a l k o n d a n · sarkıtıp, s i l ke lemeden
topluyormuş. Kocam d a çok iyiymiş. B i rbi­
r i m ize yakışıyormuşuz. Neym i ş a d ı ? Hep.
\ A kşamsefas ı
Ş E B N E M I Ş'I G UZE L
Jen
·.·.·.···· ·.·.·.··:::::::·:·:···· ·
u n u t uyor m u ş . . . P e k i , çoc u k d ü ş ü n üyor
m uymuşuz? M u htar teyze'ni n bütün soru­
larına telefondaki sesin " Çocuk da sızinle
konuşmak istiyo r " ricas ı n ı kı rmayan ha­
n ım hanımcık DJ kızlar gıbı cevap verdım.
Ü ç a k i d e şe k e r i yiyip, nüfus değışti rme
belgemi alıp oradan uzaklaştım. Sonra ay­
larca kabuslarıma g i ren o yere gittim.
Güzel bir yaz günüydu . Nüfus müdürlü- .
ğü b i r akvaryum kadar ıslaktı. Belki de bu
yüzden " Yarın sabah geleceksin ablacım "
d iyen memur kız bir lapistese benziyordu.
Bu cümleyi d uyabilmek için 2 0 dakika kuy­
rukta beklemiştim . E rtesi sabah evlendiğim
için nüfusumun gönderilmiş olduğu Malat­
ya 'ya 250 b i n l i ra karşılığ ında (ina n ı n bu
enflasyonda aylardır değişmeyen tek ücret)
faks çekildi. Bu kez Japon balığına benze­
yen memur cevabı bir hafta sonra alabile­
cegimi söyledi. Oysa evimde İ nternet vard ı .
D ü nya n ı n b i r ucuna a n ında u laşa b i l iyor­
d u m . işi m i n d üştügü devlet benden geri
m iy d i ? Devletin evin d e neden b i l gisayar"
yoktu? Japon balıgının kocaman gözlerini
kapatıp açarak ve ucundan yağ dam layan
kravatın ı d üzelterek söyledigi gibi: " Bu na
da şükürdü . . . " Eskiden teleks vardı, daha
eskiden posta vardı. i nşallah devletın de
bilgısayarı olacaktı.
Yine güzel bir yaz günü nüfus müdürlü­
ğüne bir kez daha gittim. E lle yazılmış- liste­
lerde adımı aradım. Adım kocamın soyadıy­
la yazılmıştı ve bu yüzden adımı bulama­
d ı m . Lapistes beni azarladı, anlamam için
• •
.·.·.·.·.·.·.·. ·.·.·.·.·.·.·.·
üç defa tekrar etti: Sizin adınız artı k : Şeb­
nem Ç ıtak, Şebnem Ç ıtak, Şebnem Ç ıtak.
M a l a tya ' d a n g e l e n fa ksta " Böyle b i r
kayda rast lamadık " d e n i l iyordu Lapistes
bir de kocanızı soralım dedı. Kocam ı n adı­
n ı d uyunca çıglık attı: Ne b içim isim b u ! . . "
Nüfusun yarısı gibi koca mın adı da yanlış
yazılmıştı. Doğrusunu söyledi m : Manuel. ..
Lapistes beklenmedik b i r sevinçle " lspan­
yol mu? " dedi. Bir lspanyolun Malatya 'da
ne işi olabilecegi n i düşünüp sırıtarak: " Ha­
yı r " d e d i m . M e r a k l a so rd u : " N e r e l i ? " ,
Malatyal ı . Lapistesin agzından hava kabar­
cıkları çıkmaya başladı. " Manuel ' i n Malat­
ya 'da işi n e ? " Oksijeni denizin en dibinde
bitmekte olan balıkadam gibiyd i m . Lapis­
tese Manuel ' i n Malatya ' da ne işi oldugu­
nu anlattım . Ard ı ndan kocamın ve eşin i n
-dolayısıyla benim- kaydımın gönderilme­
sini istedi k .
G ü rrler sonra gelen cevapta kocam be­
kar görünüyor, benim izime rastlanm ıyor­
d u . Lapistes " Ya Manuel senden habersiz
evlenirse, bak bekar görünüyo r " dedi . Ja­
pon balıgı " Kadınlar kocalarının n üfusuna
geçirilmiyor. E rkekler de bekar göründügü
için üstüne evleniyor. " Sonra i kısi b i rden
tekerleme gibı · Kadınlar da burada düşüp
düşüp bayılıyor· dediler. Arkamda pembe
n üfus a l ı p Necatı yerıne Melek, H üseyin
yerine Hayal olmak için bekleyen transek­
süellerin sesin i işittim. " Canım kocası üs­
tüne ne diye evlensin ? G ü l gibi kız. " Onla­
rı aşağı layan nüfus memuruna sıradan bir
• •
kadının söyleyeb ilecegi, " insan gibi davra­
n ı n " türünden b i r laf söyle m i şti m . Ş i m d i
yardı m etme sırası bana g ö z kırpan tran­
seksüellerdeydi .
A m a japon balığı evlilik cüzdanımı istedi.
Ç antamda bulamadım. Lapistesle birbirleri­
ne baktılar. Arkamdan konuştular: " Ya evli
değilse, böyle oyalanıyorsa ! " Oyalandığımı
düşü n d ü k l e ri a kva ryumdan dışarı çıktım.
Koşarak eve gidip d ü g ü n fotoğraflarıma,
çocukken annemin elime tutuşturup bak­
kala gönderd i ğ i deftere benzeyen evl i l i k
cüzdanına baktım. H i ç kuşkusuz evliydi m .
B i rden n üfusum Malatya 'da yoksa a i l e kü­
tüğümdedir diye sevinçle sıçradım. Aradan
zaman ı n geçmesini bekledim.
Haftalar sonra güzel b i r son ba ha r günü
n üf u s m ü d ü rl ü ğ ü n e ye n i d e n g i t t i m . Bu
kez aile kütüg ümün bulundugu Yalova'ya
faks çektird i m . Gelen cevap beni hayalkı­
r ı k l ı ğ ı n a u ğ rattı. Ya lova evl e n d i g i m için
n üfusumun Malatya 'ya gönderildigi bilgi­
sini göndermişti . Lapistes ve japon " Ma ­
latya " ayrıntısından beni hatırladılar. Onla­
ra evlilik cüzdanımı gösterdim. Karşılıgında
izleyecegim prosed ü rü a n lattılar. Evlendi­
g i m ize dair evra klar Malatya'ya ulaşmamış
olabilirdi. Evl i l i ğ i n n üfusl a ra bildirilmesine
yaraya n , me rnis d e n i l e n şeffaf ve güzel
renklı bu kağıtlar yen iqen dolduruldu. B u
kez de -evet sevgi l i okuyucu, b u kez de­
kocamın soyadı yanlış yazıl mıştı.
Tüm b u n ların ardından evli l i k cüzdanı­
n ı n n üfus ye r i n e geçe b i l e ce ğ i n i d ü ş ü n ­
d ü m . Arka s ı n d a da b u yazıyo r d u . Trafik
şubeye gidip evl i l i k cüzdan ı m ı göstererek
e hl iyeti m i a l m a k iste d i m . Ç o c u k l u ğ u n d a
fazlaca nişastayla beslenen m e m u r " yapa­
b i l i rsiniz " dedi . E lbette ben ona kaç çocuk
yapacağımı sormamıştı m. Yeni nüfus kagı­
d ı alma çabam yen iden başlamıştı.
G üzel bir kış günü n üfus m üd ü rlüğüne
ye n i d e n g i t t i m . K a ra r ı m ı s a ç l a r ı k ı z ı l l a
pembe arası, i n a n ı n h iç görmed i g i m b i r
renge dönmüş olan lapistesten " El imizden
b i r şey g e l m e z " ya n ı t ı n ı a l d ı ktan sonra
verd i m . Malatya 'ya telefon açıp, " N 'o l u r
b e n i bulu� ! " diye yalvardım. Meğer aylar­
dır güzel, pembe renkli bir dosyanın içinde
d u ruyormuşum. Aylardır, dört mevsim, b i r
yıl o köşecikte kocam ı n nüfusuna geçiril­
meyi bekliyormuşum.
Sonunda kendimi hem bulmuş hem
kaybet m ı ş o l d u m . Z i ra n üf u sta yazı l d ı ğ ı
üzere Ş e b n e m Ç ıtak diye b irisi n i tanımı­
yord um. Şebnem lşigüzel adına olan kredi
kartın ı kullanıp kimlik sorulduğu nda Şeb­
nem Ç ıta k · ı çıkardığımda kasiyer kız d a ,
polisler de b e n i tanı madı . Evlilik cüzdanı­
mızla olay yerine gelip beni kurtaran koca­
ma: " Ben kimim ? " diye sorduğumu ve ka­
siyer kız tarafından ikram edilen kolonya­
nın yağl ı tütün kokusun u hatı rlıyor, ınanın
kim olduğumu bilmiyorum .
 .
..

2 4 TİYATRO Öküz ·3 3 /S u b a e s 1

T U- RGAY · NAR

Antoni n Artaud
A
n to n i n A rta u d , 4 E y l ü l atre Alfred Ja rry'yi k u rar . . . B u rada, y ı m ıy l a , n e red eyse b i r ay i n e s r i k l i ğ i l u m u sorg u l a ma d üzlem i n e çekmeye
1 8 9 6 ' d a M a rs i lya ' d a d o ğ ­ Str i ndberg ' i n i mgeleme daya l ı oyu n u i ç i n d e göstermeye ça l ı ştı . O n a göre, ça l ışıyord u . . . Arta ud, tiyatroyu b i r ve­
d u . B i rçok oyu nda v e f i lmde o l a n Düş Oyu n u ' n u sa h neler . . . B u ­ tiyatro, h a l k ı n üzerinde g iz i l b i r bozul­ baya benzetirken, o n u n kitleler üze­
rol a l d ı , sa h n e rej i sö r l ü ğ ü n u n i ç i n d e lsveç e l ç i l i ğ i nden parasal ma etkisi yarata b i l mesiyle vebaya ben­ r i n d e k i yaşa msal i radesi n i n ya n ı s ı ra,
y a p t ı . B i r s ü re g e rç e k ü s t ü c ü a k ı m a d e stek s a ğ l a n m ı şt ı r . A m a , oyu n u n -ziyo rd u . . . O, i mgele m i n uyuyan yılanı­ ayn ı anda .b i r " öç a l ma " ya i l iş k i n e ğ i­
kat ı l d ı a m a gerçekü stü c ü l e r i n komü­ F ra nsa ' da k i i l k serg i l e n i ş i n d e A n d re nı i ğ n e l e m e k l e , d e v i n i m e sokm a k la l i m i n i de b u benzeşime d a h i l ed iyor­
n i st p a rt i s i n e ya k l a ş m a l a r ı ü ze r i n e B reton v� gerçeküstücü g r u b u n yo­ u ğraştı. . . Tiyatroda gerçekleştirmek is­ d u . Ç ü n k ü veba n ı n , d o l a ş ı m a l a n la­
1 92 6 ' da b u çevreden kopt u . 1 92 4 ' de ğ L! n t e p k i l e r i n i ç e ke r l e r . . . Ya k l a ş ı k tedi klerın ı n tılsım ı n ı a nca kendisi bul­ r ı nda bir ya n g ı n ta h ri batıyla ge rçe k­
Correspondance avec Jacques Ri­ otuz kişi l i k b i r sanatçı top l uluğu. tiyat­ g u l uyordu , a ma uygulaması başkala­ leştirdiği, a s l ı nda g e n i ş bir tasfiye d i r . . .
v i e re (Ja c q u e s R iv i e re ile Yazışma), royu basar . . . Gerekçe de, lsveç elçil i ­ rınca n eredeyse ola n a ksızdı . . . Y ı l g ı , o n u n b i ri c i k ta nrısıyd ı . . .
1 92 5 ' de L'ombilic des L i m bes (Be­ ğ i n d e n para desteği a l maları v e oyu­ B i rçok başarısız l ı ktan son ra zor l u M e k s i ka d ö n ü ş ü o n u n b e l k i d e
l i rsizl i k l e r i n Göbeğ i ), Le Pese-Nerfs n u n galasına b u rj uvaların çcığ rı l ması­ b i r M e k si ka yolcu l u ğ u na ç ı k a r . . . B u yaşa m ı n ı n e n tfaj i k d ö n e m i n i n b a ş­
. ( S i n i r Ö l ç e r) , l9 2 9 ' d a L ' Art et l a d ı r . . . A n to n i n Arta u d , bu o l a y d a n yol c u l u kta gene ya l nızl ı ğ ıyla del i l i ğ i n i l a n g ıcı o l u r . . . Kend i n i daha büyük b i r
Mort (Sanat Ve Ô l ü m) a d l ı k ita p l a r ı son ra gerçeküstücü topl u l u ktan kopar ya n ı n a a l mıştı r . . . Orada b i r s ü re Ta ­ ya l n ı z l ı ğ ı n i ç i n d e b u l u r . l r l a n d a ' y a
yayı n l a n d ı . 1 93 2 - 1 9 3 5 ' de daha son ra ve b i rkaç oyu n d e ne mesi n de n son ra m a h u ma ra yerli leriyle, o n l a r ı n tanrı ları kaçmak i ster, ama b u yolcu l u ğ u ger­
Le Theatre et Son Double (Tiyatro da Alfred J a r ry Tiyatrosu kapa n ı r . . . C i g ur i 'yi paylaş ı r . . . Uyuşt u r u c u b itki­ çekleşti remez . . . G e m i d e çıkardığı h u­
Ve i k i z i ) a d ı a l t ı n d a k i t a p laştı racağ ı Alfred Jarry Tiyatros u ' ndaki başarısız­ ler, m isti k ayin le r, tılsımlı b i r d ü nya . . . z u rs u z l u k l a rd a n dolayı ·tutu k l a n ı r ve
yazıları n ı yaz d ı . 1 934'de Heliogaba­ lık ve içinde b u l u n d u ğ u sanat g rubun­ Arad ı ğ ı n ı b u l m u şt u r b i r bakıma . . . Ar­ tımarhaneye kapatı l ı r, a rd ı n d a n i k i nc i
l e a d l ı y a p ı t ı n ı yayı n l a d ı . 1 9 3 6 ' d a -da n kopması o n u g itgide çı kmaz bir taud, yaşa m ı boyunca b i r traj i k g ez­ D ü nya Savaşı . . . T ı ma r h a n e y ı l la r ı
Meksi ka ' ya g iderek orada altı ay kal­ ya l n ızlığa sürükler . . . Sah neden uzak­ g i n d i r . . . Ç oc u k l u ğ u nd a k i çevre l e r i n u z u n s ü r e r . . . E n son Rodez ' d e k i b i r
dı. 1 95 5 ' d e Les Tara h u ma ras (Tara­ laştı ğ ı b i rkaç yıl, s i nema oyu n c u l u ğ u etk i s i , o n da b ü y ü l ü b i r k i şi l i k ya rattı k l i n i kte 6 5 e l ektroşok u yg u l a n ı r. B u
h u m a r s ' lar) a d l ı k i t a b ı yayı n la n d ı . yapar, Tiyatro V e Simya, Tiyatro ve ve sah nede yaratmak i stedi ğ i imgesel e l e k t roşok so n uc u d i ş l e r i v e saç l a r ı
1 93 7 ' de b i r l rlançla gezisi dön üşü tı­ Veba, Sahnelemede Metafizik g ib i , d ünya, o n u n b u öznel d u r u m uyla ör­ d ö k ü l ür, b e d e n se l b i r ç ö k ü ş ya şar . . .
m a r h a neye kapatı l d ı . 1 94 3 -46 a rası tiyatro a n layı ş ı n ı n tem e l i n i oluşturacak tüşü r . . . Acıma ve y ı l g ı yoluyla a r ı n ma, Arta u d , r u h s a l a ç ı d a n d a b üy ü k b i r
Rode z ' d e b i r t ı m a r h a n ed e t u tu l d u . denemeleri n i yazar . . . Arta ud ' ya göre h a sta n e ler, t ı m a r h a n e ler, g e m i am­ çöküşe u ğ ramış, e d i l g e n b i r m i stisiz­
1 946 y ı l ı nd a yayı n la n a n yapıtı Lett­ tiyatro, hastayı iççorganlarında bozul­ b a r l a r ı n d a yolc u l u k , t u tu k l a n ma l a r, m e b ü rü n müştür . . . Tımarhane yolcu­
res de Rodes ( Rodez ' d e n Mektu p ­ maya yolaçmadan ö l d ü re n veb a g i b i uyuştu rucu, d e l i li ğ i n i n b i re r sah nele­ l u ğ un d a n iki y ı l sonra b i r hasta n ede
lar) ' ı yazdı . 1 946 ' d a özg ü r kald ı . Ya­ olmalıdı r . . . riydi . . . Tiyatroyu vahşete, vahşeti de ti- kanserden ö l ü r . . .
şa m ı n ı n son y ı l l a r ı n d a Artaud le Mo­ Artaud, i nsa nı n vahşet i n i tüm çıp­ • yatroya çekmen i n d e l i r i u m u n u yaş ı ­ " i n s a n y ü z ü boş b i r g ü çt ü r , b i r
mo, Ci-git ( B u rada Göm ü l ü d ü r), Van la k l ı ğ ıyla gene kend isine tiyatro dola- yord u . Tüm b u n la rla b i r b a k ı m a , top- ölüm alanı. . . "
G o g h le S u i c i d e de a l a s o c i et e
(Van Gog h , Topl u m u n i nt i h a r Ett i r d i ­
ğ i ) , S u p pots et S u p p l i c i a t i o n s a
(Kötü l ü k O rtakları V e işkenceler), Po­
u r en f i n i r avec l e j u g e m e n t de "Ben, Antonin
' D i e u (Ta n rı ' n ı n h ü k m ü n de n k u rt u l -
mak i ç i n ) a d l ı ya pıtla r ı n ı yazd ı . Artaud, kendimin
4 Mart 1 948'de kanserden ö l d ü .
�ğluyum, kendimin
A n to n i n A r ta u d , g e rçe k l i ğ i n i
u m a rsız d e l i l i ğ i nde a rayan ve ona so­ babası, kendimin anası ve
k u l d u kça da del i l i ğ i n ta pı nağ ı n da kur­
b a n l a şa n , deyim y e r i ndeyse b i r acz­ ben 'im, . . Ama bu olağan
mendiydi . . . Beş yaşı nda geçird i ğ i me­ koşullarda varolmadım,
n e nj i t i n i z l e,r i n d e n yaşa m ı b oy u n c a
k u rt u l a m a m ı ş, k u l l a n m a k z o r u n d a dölva tağının kapılanndan
ka l d ı ğ ı u y u şt u r u c u i l a ç l a r , so n u n d sı
o n u , ondokuz yaşlarında, k l i n i k odala­
geçmedim bu dünvava . . .
rı na k a d a r- s ü r ü k le m i ş t i . . . B e d e n s e l Doğuşum,
hasta l ı ğ ı n ı n , ruhsa l hasta l ı ğa dönüşü­
m ü bir sarmaşık g i b i ben l iğ i n e dolan­ dehşetli bir çabalamaydı,
m ış, hasta l ı ğ ıyla olan uyumsuz l u ğ u sa­
korkunç bir sa vaş, .
natına b i r veba g i b i geçerek i m gele­
m i n i ve estetik a n layışı n ı b i ç i m le n d i r­ adsız bir günah. "r
m i şti r . . . a rta u d , ş i i rl e r i n i yayı m la m a ­
yan yayı n c ı Jacques Riviere'e yazd ı ğ ı
mektuplarda, şii rlerindeki dağ ı n ı kl ı ğ ı n
neden i n i , ken d i s i n i n b i r a k ı l hastası ol­
m a s ı n a ve b u n u n son u c u o l a ra k da
a k l ı n ı ve d i l i n i k u l l a n makta zorla ndığı­
na bağ layarak ya k ı n ı r ... B u a k ı l serp i n­
tisi yal n ızca ş i i r i n i değ i l , asıl u ğ raş ala­
nı tiyatroya i l işkin çalışma l a r ı n ı da et­
k i l e r . . . Varo l uşuyla özdeşleşti r d i ğ i ti­
yatro a nlayış ı n ı n uyg ul a n a b i l mesi ne­
redeyse bir tür d e l i l i ğ i gerektiriyord u .
B u a l a n da her ye n i l i kçi g ir i ş i m i , bi rçok
başa rısızl ı ğ ı ya n ı nda getirmişti . . . Ger­
ç e k ü s t ü c ü oy u n l a r sa h n e l e m e k i ç i n
Roger Vitrac v e Robert Aron i l e The-
Ö küz 3 3 / S u b a t' 9 7
e l efo n d a k i h a t u n , " o s i z m i s i ­
T n i z ? " d iye sord u . Ben de, " evet ı
O b e n i m " d ed i m .
B i r a n l ı k susk u n l u kt a n so nra, " ay !
Olamaz, o kes i n l i k l e siz olamazs ı n ı z "
deyip a r d ı n d a n d a , " a h , çok affeder­
s i n iz, s i z i b i rd e n b i re karşımda b u la­
cağ ı m ı d o ğ r u s u pek t a h m i n e d eme­
miştim de. . . "
Telefon d a k i sesi n sah i b i a s l ı nda yer­
d e n g ö ğ e k a d a r h a k l ıy d ı 1 B e n , h e r
defası n d a " zı ı rr n " d iyerek çala n tele­
fonlara öyle yerli yersiz, m ü nasebetsiz
bir zamanda yırtık dondan b i l me m ne
g i b i " zı ı ı rt " d iye ç ı k m ı yord u m . Neden
mi? Ç ü n kü , zira ben bir ü n l ü kişiyd i m !
Be n i m " ü n ü m " , dağ, bay ı r demeden;
d e r e , tepe d i n l e m e d e n " ço kt a a n " ,
" ü ü h h ve de " el h a m d ü l i l la h " M i sa k­
M i l l i S ı n ı rl a r ı n ı a ş m ı ş , b u n u n la yet i n ­
mey i p a rd ı nd a n da, önce c ü mle " Ü m­
m e t - i M ü s l ü m i n " ve s o n ra da t ü m
" G avurista n " s ı n ı r la r ı n ı d e l m i ş, h atta
hatta çevresi k ı r k b i n k i l o metre o l a n
b u kava noz d i p l i d ü nyayı d a , kasası n­
da " geçme b e n i , eze r i m se n i ! " yaz ı l ı
kamyon g i b i b i r kaç kez turlayıp, sol­
l a m ı ş vee h ı z ı n ı a l amaya rak h a l a d u r
d urak demeden yol u n a " ka l e ş " mer­
m i s i g i b i ö l ü m saç a n h ı z ı y l a d e v a m
ediyord u . B u n e d e n l e rle d e h e r ö n ü ­
. n e g e l e n i n z ı rt - p ı rt açt ı ğ ı te lefon l a ra
b a l ı k l a m a a t l a y a r a k " A l oo ! , " A l e­
eou ! ., " He l loou " deyi p , a rd ı n d a n da :
" No Matmaze l , m i l p a rdon ! Sa norom
ki siz yağ n ı ş n ü me ro ·çevi r m i şs i n izd i r "
d i yerek ceva p l a m a k b a n a , b e n i m "
kariye r i m e " h i ç ya k ı ş ı r m ıyd ı 7 H a y ı r !
S ü m me haşa hay ı r !
Peki, b u g ü n , b u h a tayı nasıl v e ne­
den m i işle d i m ? K a riyeri me bir nebze
de o l sa g ö l g e d ü şü recek böylesi b i r
gafı, böylesi b i r potu nasıl m ı k ı r d ı m ?
Üste l i k böyle d ü ş ü n cesiz davra n makla
telefon d a k i hatu n u şaşkı n l ı ktan sudan
çıkmış balığa,· yeşi l başlı ördeğe çevir- ·
meye ne gerek vardı ki !
A s l ı n d a t e l e fo n d a k i h a t u n u n h i ç
b e k l e me d i ğ i , be n i m d e , herkesin ko­
lay k o l a y b e c e r e m iyece ğ i o ö k ü z ü n
" mooo " d iye sesle n d i ğ i g i b i " a loo "
d ey i ş i m i yad ı rg a d ı ğ ı n ı , b u n u da be­
n i m ş ö h ret i me y a k ı ş t ı r m a d ı ğ ı i ç i n
böyle şaşı rdı ğ ı n ı ş ı p d iye a n la m ı ş t ı m
A m a doğrusu " a loo " dey i p öküz gi­
b i böğ ü r d ü kten, o k yayd a n ç ı kt ı ktan
sonra d a ; b u , h i ç d e u m u r u mda de­
ğ i l d i . Ç ü n k ü , son z a m a n larda h e r ak­
şa m temcit p i lavı g i b i ı s ı t ı l a ra k tele­
vizyo n larda ö n ü m üze " k ı rk k ı s ı m tek­
m i l i b i rd e n " f i l m le r i g i b i s ü r ü l e n
" C i n ci H oca ve K ı r k H a ra m i le r " ma­
c e ra l a r ı n ı i z l e m e k t e n ,, " ka h pe fele­
ğ i n " n a m u s t i m s a l i g ü ly üz l ü F a d i ­
m e ' l e re, melek yüzlü E m i re ' lere karşı
n e d e n bu d e n l i a c ı m a s ı z o l d u ğ u n u
A kşamsefas ı
M I G I RD İ Ç MARGOSYAN
Heeyt! Savulun
Ben Geldim
d üş ü ne d üş ü ne yatakta b ı r sağ a , b ı r
so l a gözle r i bağ l ı dolap beyg i rlerı g ı b i
d ö n ü p d u ru r ke n , s ı k ı n t ı d a n terler
i ç i n d e k ı'vra n ı p n i hayet t a m da uyu­
m a k üzereyken b i rden b i re gece n i n
b i r saati n d e b u kez efe " d a n da d a
d a a n ! D a n ı Dan ! Dan ! Dan da da
d a n ı " d i y e r e k ya r ı m p o r s i yo n l u k
bey n i me i n e n Ramazan tokma k l a rıyla
g eç i rd i ğ i m u y k u s uz gece l e r i n a r d ı n­
d a n , e m r i m d e ç a l ı ş a n b u n ca g e n e l
m ü d ü r, b u nca özel sek reter l e r i m var­
k e n , b e n i m. kaş ı m ı n b i r i n i şööyle ha­
vaya ka l d ı r ı p , d i ğ e ri n i i n d i rd iğ i m d e
e t ra f ı m d a k u l k ö l e g e z i n e n b u n c a
" i nsa ıı m ü sved desi " e l p e n ç e d ivan
d u r u rke n , neden böyle davra n d ı ğ ı m ı
A l l a h vek i l b i l m iyord u m ı
Ben s i n i r l e r i m i mahfeden, s i n i rleri­
m i h a l laç pamuğu g i b i atan uykusuz
gecelerin saba h ı nda ne ded i ğ i m i , ne
yaptı ğ ı m ı b i l e m iyord u m a ma, telefon­
daki hatun u n ben i ra hatlatan şu uzun
t i rad ıyla ken d i me geld i m :
" B eyefe n d i ı . S i z m e m l e k et i m iz i n
e n d e r yetişti r d i ğ i e n m ü mtaz, e n a k l ı
başın da, e n b u l u nmaz ' H i nt K u maşı '
yaza rla r ı n d a n e n , e n , e n b i ri nc i s i ve
de ö n d e g e l e n m e d a r ı ift i h a r ı m ızsı­
n ı z ! Zate n b u y üzd e n , o p ı rı l p ı r ı l ze­
k a n ı zl a b u g ü n e k a d a r ' deveye h e n ­
dek a tlata n · u sta l ı ğ ı n ızla b ı r kere b ile
olsa ' d üş ü nce suçu' işlemeden, do­
layısıyla m a h ke m e ka p ı l a r ı n d a s ü r ü ­
n ü p k o d e s i boy l a m a d a n yazd ı ğ ı n ız
k i t a p l a r şarktan g a r b a , cen uptan şi­
m a l e kadar e l d e n ele, d i l d e n dile do­
l a ş ı p b a s k ı ü. stü n e baskı yapa b i l iyor­
sa; h er baskısı da eşe d osta elden üç­
beş tane d a ğ ıt ı l d ı k tan s o n r a g e r iye
k a l a n l a r d a l z m i t ' e , S e k a ' y a , t e k ra r
kağ ıt yapa b i l me k i ç i n g ö n d e r i l iyorsa ,
e h ! t a b i i k i va r d ı r b u n u n b i r h i kmeti !
işte b u yüzderı eğer kab u l buyuru rsa-
ARASTI RMA
n ız, eğer ten s ı p ederseniz, e ğ e r l üt­
f e d i p b ı z l e r i k ı r ma z s a n ı z , b u n d a n
kel1 i sizi d e aram ızda görmek b i z l e r i
so n s u z b i r m ut l u l u ğ a g a r k e d e c e k ­
t i r . . . Ancak ne varki . . . "
Doğrusu i l k anda ne anlama geldi­
ğ i ni pek de iyi kest i remed i ğ i m b u mo­
nolog, beni baya ğ ı sevi n d i rd i . Ancak
yine de işin içi nde bir bit ye n i ği oldu­
ğ u n u, a d ı m ı n , h e r seç i m d ö n e m i nde
seçm e n k ü t ü k l e r i n d e " M i ğ i r d iç, Mu­
g u rd uç, M ı h ırd ıç, M ıc ı rd ı k , M ı g o rviç,
M ı r m ı rv i ç " ve son kez de n i h a y e t
" M emetd i n ç " o l d u ğ u g i b i a n l ad ı m !
S a n k i ça ktırmadan b e n i " ti " ye a l a n ,
b e n i ni l e n e rdeyse u f a k t a n ufaktan
dalgasını geçen hatuna, bir ders ver­
m e n i n tam zama n ıyd ı ! Bu g i b i d u ­
r u m l a rda h e r a s i l T ü r k vata n d aş ı n ı n ,
başı her sıkışa n " vatan evlad ı " n ı n fer­
yad ıyla bağ ı rd ı m :
" Vatandaş Türkçe konuş ı "
Vee h ı z ı m ı a l a maya rak d eva m et­
t i m : " . . . Hem u n u tmay ı n k i i i i , b u g üne
kadar bu ü l kede baş ı m ıza ne g e l d iyse
hep b i r b i ri mizi a n lamamak için icar et­
t i ğ i m iz b u ' kuş d i l i ' nden gelm işti i i r l ! ı
B u n u n i ç i n d i r k i i i , ş i m d i de b i r i m i z i n
' soba tahtas ı ' derken d iğer i n i n ' man­
gal hafta s ı ' anlama ması için Ata ' mızın
izindeee, O ' n u n kurduğu Türk D i l K u ­
r u m u ' n u n ö n d e r l i ğ i n de e e e y i n e s ı l
baştan 'ol madı p ılav, çevir la paya ' bi ­
l i msel çalışmalarıylaaa . . . "
" Öküz'e b i raz su, b i raz sa man verir
m i s i n iz? . . .
" d ö k ü n t ü ç ö p k a myo n l a r ı n ı n i ş i yd i
H i ç bekleme d i ğ i m b u cevap karşı­
s ı nda doğrusu baya ğ ı afa l la d ı m . Ama
A l la h ' ta n üstün zeka m ı n yard ı m ıyla
hemen ken d i m i toparlayarak yine ver­
d i m verişt i rd i m :
" Affedersi niz a ma', b i z burada 'va­
ta n ı n ve m i l letin böl ü n mez b ü t ü n l ü­
ğ ü n ü , üstün ve de yüce menfaatleri n i
25
g ü n d e me geti r i rken ' siz h a n g i ö k üz,
h a n g i sap , h a n g i sama n d a n bahsedi­
yors u n uz m u hterem h a n ı mefend i i i i ! "
" Öküz'e b i raz su , b i raz sa man ve-
. . . . ıı
r ı r m ı s ı n ı z I. . . .
" Ök ü z ' e b i raz su . . . "
Uya n d ı m . K a n ter içi nde b i r kabus
g ö r m ü şt ü m . Yastığ ı m t e r d e n s ı r ı l s ı k ­
l a m kesi l m i şt i . B a lkona ç ı kt ı m . Gece­
n i n sessizl i ğ i n i bölen davu l c u n u n tok­
m a k l a r ı uzaktan d uyu l uyord u . Sa h u ra
k a l ka n l a r ı n ı ş ı k l a r ı t e k e r t e k e r ya n ı­
yord u . Soka ğ ı m ız ı n b i r kenarında ya l ­
n ı z b a ş ı n a yaşaya n y a ş l ı ç ı n a r, her za­
m a n k i g i b i n a y l o n çöp t o r b a l a r ı y l a
y ü k ü n ü a l m ı şt ı . H e r uykusuz gece n i n
a r d ı n d a n i z l e d i ğ i m b u n d a n son ra k i
yaşa m ı a rt ı k ezbere b i l iyord u m . Önce
s o k a k k e d i l e r i , s o n ra d a k ö p e k l e r
n a y l o n torba l a r ı parça l aya c a k , yiye­
cek b i rşeyle r b u l d u k la r ı nda da a rala­
r ı n d a h ı r l a ş a ca k l a rd ı . S o n r a ? S o n ra
ked i ve köpe k l e r i n yem ey i p i k i teker­
l e k l i a r a ba la r ı n a y ü k l e m e k i ç i n k a r ı
koca ç i n g e n e l e r g e lecekler, b i r taraf­
t a n k ut u ları torb a l a ra yerleşt i r d i kten ,
d i ğ e r ta raftan da İ n g i l izce d e r s l e r i n e
ça l ı ş m ı ş o l a c a k l a r d ı . D a h a s o n ra i se
g e r i d e k a l a n çöp l e r i topla maktan zi­
yade , saba h ı n köründe bilki tek tük
uyuya n l a r ka l m ışsa, onları g ü r ü ltüyle
u ya n d ı r m a k i ç i n , ü z e r i n d e " l s t a n ­
b u l ' u m u z u te m i z t u ta l ı m ! " Veya :
" Te m i z l i k i ma n d a n g e l i r ! " yazı l a rı n ı n
k i rd e n , pasaktan z a r z o r o k u n d u ğ u
S o n z a m a n l a r d a ka r ı m ı n " ro m a t iz­
m a l a r ı n a i y i g e l i r " d i y e r e k d oğ u m
g ü n ü mde satın a l d ı ğ ı u z u n paça l ı
y ü n d o n u m l a b a l konda domates s ı r ı ­
ğ ı g i b i d i k i l m i ş d u r u rken, b i r g ü n ön­
c e k i telefo nda " Ö k ü z ' e b i raz su, b i­
r az s a m a n v e r i r m i s i n i z ? d i y e r e k
b e n d e n ceva p bek leyen k ı z ı hatırla­
d ı m . Evet ı B e n i m için y e n i b i r g ü n
b a ş l ıyord u . " Ö k ü z ' e su v e s a m a n "
verme l i m i yd i m ? Sağ e l i m i n işa ret
p a r m a ğ ı m ı t ü m c i d d i yaza r l a r g i b i
bey n i m e d ayay ı p d ü ş ü n d ü m, d üş ü n ­
d ü m vee n i h ayet tari h i kara r ı m ı ver­
d i m : " Eveeet ! Ö k üze su ve sa m a n
verecekti m ! " E ve t ! a m a " Ad i l D ü ­
zen " g ereğ i ü ç şart l a :
Bak, bu b i i i r ; telif ücreti S u u d i Ara­
b istan Riya l ' i i le ödenecekti !
Bak, b u i ki i i ; ücret, her ayın başında
" kı rmızı meşi n , para peşi n " adaletiyle
gerçekleşt i ri lecekti.
Ü ç ü n c ü s ü ü ü ve e n ö n e m l i s i d e ;
sayfa n ı n b a ş köşesi n e k o n a c a k res­
m i m , öyle " p i ş m i ş kel l e " g i b i s ı rıtma­
yac a k , a k s i n e g ö re n l e r i n k ı s k a n a r a k
şöyle d iyeceğ i t ü rden olaca ktı :
" H e l a l o l s u n ! A d a m a b a k yav !
Aynen öküzün trene baktığı g i b i
b a k ı yo r !
26 CiZGi Ö k üz 3 3 /Ş u b at ' 9 7

De rya Say ın
PfA �jA . . . l<A1'T
�
l<Al<ros. . . ZENCE:Fı (... , ••
Öküz 3 3 /$ u b at ' 9 7
MONA LİSA:
Tüm zamanların en ünlü tablosu kavak
agacından pano üzerine yapılan genç bir
kadının portresidir. B u portre Lisa del Gi­
acondo'nun portresi olup, 5 asırlık bir tari­
h i va rdır. F l oransa l ı Zanobi del G iocon­
do' n u n eşi olan 24 yaşındaki Madona Lisa
i l k defa Leona rdo da Vinci'ye poz verir.
Ressam portreyi a ncak 6 sene sonra birçok
eskiz. retuşlardan sonra bitirebilir. i ncecik
e l l i ve d üz g ü n hatlı bu kadını Leona rdo
dünyanın g üzellik simgesi haline getirmeyi
başarır. Gizemli g ü lüşünü tanrılaştıran bu
kadını ölümsüzleştirir.
Yaptıgı esere hayran kalan Leonardo bir
türlü eseri iade etmek istemez. Tabloyu is­
temeye gelen kocaya " bitmedi " demekte­
dir. Fransa kralı 1. François onu yıllar sonra
sarayına çagırdıgında bile yan ında tabloyla
gider. Tabloyu gören kral müthiş etkilenir
ve tabloyu ne yapıp-edip büyük paralarla
Leonardo'dan satın a l ı r. Böylece 1 5 1 6 yı­
l ında tablo Fransızların eline g eçer. 3 yıl
sonra, 2 Mayıs 1 5 1 9 'da ölen Leonardo da
Vinci efsaneye göre ölmeden önce son bir
kez daha eserine bakar.
Tablo önce krafın galerisinde. Versai lles
Sarayı' nda kalır. Fransız Devrimi'yle Louvre
M üzesi 'ne gider. 1 870'de alınıp yeraltında
bir yerde saklandıktan sonra 1 9 1 4'de Bor-
deaux ve Toulouse şehirlerinde emin yer­
lerde saklanır. 1 93 9 ' d a ise M areşal Go­
ering'den kaçırı larak şatoların mahzenle­
rinde saklanır.
Bu t a b l o n u n m a c e r a s ı i l k o l a r a k 2 1
Agustos 1 9 1 1 'de Louvre M üzesi ' nde çalı­
şan bekçi n i n müze m ü d ü r ü n ü n odasına
giri p " Mona Lisa 'yı çaldılar ! " demesiyle ilk
skandal ortaya çıkar. Gözler önce Alman­
ya kra l ı i l . Guilaume üzerine çevrilir. fakat
Fransız ozan Guillaume Apollinaire tutuk­
l a n ı r . Ozan 1 O g ü n h a p i s h a n e d e yatar.
A kşamsefas ı
Her ey Ostiine
T,am 2 sene boyunca tablo bulunamaz. 1 1
Aralık 1 9 1 3 günü bır boyacı ustası Floran­
saiı bir anti kacıya tabloyu satmaya kalkı­
ş ıncaya dek . . . Louvre M üzesi ' n i n tamiratı
sırasında orada bul unan boyacı gömlegi­
nin altırıda g izleyip götürdügü tabloyu 2
yı l boyunca yoksul odasında saklar. Tabii
son u 1 yıla mahküm o l maktır. Tablo ltal­
ya ' dan Fransa'ya döner ve Louvre M üze­
s i 'nde yerini b u l u r. 1 9 56'da Bolivyal ı bir
a hçı Mona Lisa'ya dogru bir taş atar ve ka­
dının koluna isabet etti rir. Yırtılan kol u n
t a m i r i n d e n s o n r a tablonun camekanda
g izlen mesi öngörülür.
1 96 3 ' de tablo Amerika'ya gemiyle gi­
der. John F . Ken nedy tabloyu görmeye
tüm Wash ingto n ' u davet eder. 1 9 74'de
seya hat etmeyi beni mseyen Mona Lisa bu
sefer de Japonya'ya uçakla g ider. Gülüm­
semesi bütün afişlerde, tişörtlerde, vitrin­
lerdedir artık. O denli büyük bir kalabalı k
vardır ki, tabloyu görme süresi kişi başına
9 san iyeye indirilir. Bir gülümseme süresi
kadar ! . .
Avrupa İçin :
• Kadınlan Fransızlar cezbederler, lngi­
lizler evlenirler, Ruslar tecavüz ederler ve
Amerika/dar sa tın alırlar.
· (Anonim)
• Bir Fransız yanlış şarkı söyler ama
doğru düşünür. Bir A lman doğru şarkı
söyler ama yanlış düşünür. Bir ita/yan dü­
şünmez ama şarkı söyler.
(H. de Regnier)
• İtalyan kadını seven bir yara tıktır. Rus
kadını kendini sever. Fransız kadını hoşa
giden yar:atıktır . ita/yan kadını aşk için
kendini aşka bırakır, Rus kadını ihtiyaç için
"eve t " der, Fransız kadını ise müteşekkir
olduğu için .
(S d 'Arpentigny)
BAL K I R DA R
:.;.;.;.:..
.··
Kel i me, ifade katlan:
Antibiotik: 1 9 1 6 ' da U k rayna asıllı bir
Amerikal ı . Selman Waksman, Streptomi­
sin'i bulduktan sonra 1 94 1 'de antibiotik
kelimesini icat etti.
Kübizm: 1 908'de ressam Matisse, Bra­
que ve Salon ' u n peyzajlarını görüp etki­
lendikten sonra " küçük küpler" den bah­
seder. Bir sanat eleştirmeni yazdıgı yazıda
ilk defa " kübizm " den bahseder.
Esperanto: B i r d i l ve göz hasta l ı k l a rı
uzmanı olan Rus L. Zamenhof, m i lletlera­
rası barışa katkıda b u l u n m a k a ma c ıyla
uluslararası bir dil icat eder. Dr. Esperanto
adı altında 1 887'de " Ul uslararası D i l " adlı
bir kitap bastırır. Esperanto ismi öyle bir
sükse yaratır ki, istenmeden bu dile verilen
isim olarak kalır.
Demi r Perde: Winston C hu rchill'in ifa­
desi " " Dünyanın üzerine bir demir perde
çöktü ! "
P u l m a n : G eo r g e M a r t i m e r P u l l m a n
( 1 83 1 - 1 897}'ın 1 863'de C h icago'da planla­
rını demiryollarının bir vagonu için çizdigi
gece için katlanabilir yataklarına verilen ad.
Garip Ö l ü m ler:
E Ş İ L ( I Ö . 5 2 5 -456): Eski Y u n a n l ı tra­
gedya yazarı. Yolda g iderken üstü nden
uçan kartalın pençesini aniden açıp bırak­
t ı g ı k a p l u mbaga n ı n b a ş ı n a d ü şmesiyle
ölür.
A G ATO K L E S ( l . Ö . 3 6 1 - 2 8 9 ) : S i r a ­
küz'ün tiranı. Bilmeden zehirli b i r kürdan
kullanmış ve zehirlendigini anlayınca acıla­
rına son vermek için kendinin ateşte yakıl­
masını emretmiş.
K ra l I V . H E N R Y : Ebevey n l e r i n g a r i p
ö l ü m l erine ta n ı k · o l m u ş . Annesi J e a n n e
d'Albert zeh irli eldiven g iymesi nin son u ­
cu zehirlenerek; babası Antuan de Navar-
CESNİ 27
re ise işerken bir k u rşun u n saplan masıyla
ölmüş.
Bestekar J.P. LULLY ( 1 63 2 - 1 687): Kötü
k a ra kteriyle de m e ş h u r o la n bu Fransız
bestecisi, eserlerinin tekrar edildigi bir or­
tamda m üzisye n lerine öfkel e n i p tempo
tutmaya yaraya n uzun sopasını şiddetle
yere vurmuş. Aslında ayak parmaklarına
isabet eden b u sopa bestecide kangrene
yolaçmış ve birkaç gün içersinde de ölü­
müne sebep olmuş.
Papaz Clement XIV. ( 1 705- 1 7 74): B i r
karpuzdan zehirlenerek ölmüş.
lsadora DUNCA N Amerikalı ünlu bale­
rin, bu yüzyılın başında Fransa'ya yerleşir.
26 Nisan 1 9 1 3 günü, arabası Sen nehri kı­
yılarında arızalanır. Araba nın içinde şofö­
rün a rabayı tamir etmesini bekleyen 8 ya­
şındaki oglu Deirdre, 3 yaşındaki oglu Pat­
rick ve bir dadı vardır. Ancak el freni iyi çe­
kilmemiş araba bir süre sonra Sen nehrinin
sularına gömülür ve nehirden 3 ceset çıka­
rılır. 1 4 sene sonra a nılarını yazmak üzere
inzivaya çekilen balerin, 1 4 Eylül 1 92 7 gü­
nü bir a raba tamircisinin getirdigi Bugatti
spor arabayı denemek üzere arabaya bi­
ner. Anca k arabayı çalıştırır çalıştı rmaz el
boyaması uzun ipek eşarbı arabanın arka
tekerlegine sıkışır ve boynu kırı larak ölür.
Abbe PREVOST ( 1 697 - 1 763): Fransız
yazar. " Manon Lescaut " n u n yazarı köylü­
ler tarafından kırda cansız bir şekilde ya­
tarken bulunmuş. Yakınlardan getirilen bir
cerrah otopsi yapmaya karar vermiş. Bistu­
riyi saplayınca romancı bagırmaya başla­
mış a ma iş işten geçmiş.
Arcangelo CORE LLI ( 1 95 3- 1 7 1 3): ltal­
yan besteci, acısından ölür. Rakibi Skarlatti
onu hatalı bir nota yazdıgına ikna etmiştir.
J u l ie n CAR ETT E : iki savaş arasındaki
Fransız sinemasının ikinci rol lerde oynayan
en popüler aktörlerindendi . 1 966'da feci
bir şekilde can verir. Birkaç yıldır felçli ya­
şayan aktör, hayatını tekerlekli sandalyede
sürdürürken k a r ı s ı n ı n evde o l m a d ı g ı bir
g ü n bir sigara yakar ve uyku bastırdıgın­
dan. yavaş yavaş uykuya dalar. Yanan si­
gara a ktörün saba h l ı g ı na temas eder ve
sabahlık yanmaya başlar. Hiç kıpırdayama­
yan C a rette canl ı bir meşal e olur.
Aynı olay b u n d a n i k iyüz y ı l önce,
1 7 6 6 ' da , P o l o n ya k ra l ı 1 . S t a n i s l a s
Leszcgynski'in d e başından geçmiştir.
Jayne M A N S F I E LD, ya da a s ı l adıyla
Vera Jayne Pa lmer. Hollywood 'da sanatsal
yeteneg inden ziyade mu hteşem vücut öl­
çü leriyle ün yapmış (gög üs: 1 O 1 ve daha
da ilginç olan, 1 . Q'sü 1 64) olan bu aktris
" Dünya Erkek Güzeli " Macar M ickey Har­
gitay ile evlenir. Star yaşamı onun için toz
pembedir. Öyle ki tüm dergiler onun Los
Angeles'ekı kalplefle donanmış pembe vıl­
lası nın hatta yüzme havuzunun resimleriy­
le doludur. 26 Haziran 1 967 günü gene
pembe arabasıyla yol a l ı rken saçda n pla­
kalarla dolu bir ka myon a rabaya çarpar.
Plakalardan biri yerinden kopar ve hızla
uçup aktrisin başını gövdesinden ayırır. 1 O
y ı l öncesi " Bayan Otoyol " t a c ı n ı giyen
Mansfield'in pembe yaşam ı sona erer.
(Cl. Gagniere'in " Tout sur tout" kitabından
çeviren ve derleyen: Bal KIRDAR)
28 MAA İ LE
H e rkese i k ra m ! . . A ra d a başa rı s ı n ı d a d ost l a r ı n a f ı s ı l d ıyo r; s i vi l l e r i n k u l a k l a rı n a d a ta b i i e r işe re k . .
Eve, Ayra n c ı 1ya d ö n üşte ke n d i s i n i ka rşı l aya n sivi l l e r l e B i ri n c i Şu be 1yi boyl uyo r. Ye r m ıs ı n, ye m ez
m i s i n ! i rt i ca i l e işb i rl iği n e k a l k ışa n b i r s o l c u s ıfatıyl a ifl a h ı kes i l iyo r. .
A
k l - ı evve l i n b i r i ç a r p u k
b i r l a f yeste h l e m i ş : " De­
n i ze d üş e n ya s i l a h a , ya
A l l a h ' a s a rı l ı r, " d iyecek
o l m u ş ! Ağzı n d a n yel a l s ı n , a l s ı n
d a , ş u son i k i ayd ı r h e p b u ç ü r ü k
cevize n i n etrafı n d a d o l a n ıy o r m u ­
ş u z g i b i g el iyor b a n a . .
B u yaz ı d a S u s u rl u k ' u s u st u ru c u ­
l a ra havale e d i p , g e n i ş b i r zaviye­
den Ta ri kat-Siya set-Tica ret ü çg e n i ­
n e gözatı p d ö rt k ö ş e o l a l ı m ı
T ü r k l e r i n l s l a m ı k a b u l s ü re c i n i n
a ra s ı n d a yata r tarikat s o ru n u . Ata­
l a r ı m ı z ta ri katl a r y o l u y l a Ara bi Is­
l a m h ı rkas ı n ı Ş a m a n b e d e n l e r i n e
uyd u r m u şl a r, Uza k - D o ğ u m i s t i s i z­
m i n d e n de yara r l a n a ra k , va h d et-i
v ü c u t l a r ı n ı A n a d o l u 'ya t a ş ı m ı ş l a r,
a rda da bu ya p ı yı K a d i m A n a d o l u
kütle riyle karmaştıra ra k sa ğ l ı k l ı b i r
b i rleşim o rtaya ç ı k a r m ı ş l a rd ı r.
Ara bi riyazeti n d e n s a nata, i ns a n ­
c a l ı ğ a b i r yö n e l i ş sayı l m a l ı d ı r b u ı
Ö r n e k m i l . . M evl evi l i k , Bektaşi l i k . .
Öte y a n d a n A l l a h i l e k u l a ra s ı n a
g i ri l m ey e ce ğ i k e s i n k es l i ğ i özg ü n
k u r u m l a rl a , töre l e r l e g i d e ri l m i ş, ca­
m i l e r i n k a p ı s ı n ı n teraviyl e k a p a n ­
ması ü z e r i n e b a ş l a ya n ya l n ı z l ı k
topl u m s a l b i r d e r g a h b i r l i ktel i ğ i ne
kavuşt u r u l n:ı u ş t u r. O s m an l ı , za m a n
za m a n sert ö n l e m l e re b a ş v u r m a k
ü zre, res m i ve . o rt o d o k s m e z h e p
k u r g u s uyla b u y a r ı a ç ı l ı ş l a rı d e n ge­
l e m eyi b i l m iştir.
G a z i , 1 92 5 ' d e, yek-avaz b i r T ü r k
d evleti k u r m a çabası i ç i n d e , b u te­
raziyi k a ç ı r m ı şt ı r. Ş i m d i b u n u n acı­
sını ç e k mekteyiz. Bu ya n k u r u l u ş l a­
r ı n yozla ş m ı ş l ı k l a r ı n1 o rta d a n k a l ­
d ı r m a k ve yo z l a ş m a e ğ i l i m l e r i n i
" ü n iter d evlet " y a p ı s ı i ç i n de d e n e­
ti m i m ü m k ü n o l a b i l i rdi . .
· B u yan l ı ş a d ı m , Tek Parti s u ltasın ı n
k a l k m a s ıyla b i r l i kte, ters te p k i l e re ,
o l m a d ı k çarp u k l u k l a ra yolaçtı. M e n ­
deres ile ismet Paşa a rasında patl a k
veren n u rcu çıngarı sadece b i r baş-
A kşamsefas ı
Öküz 3 3 /S u b at' 9 7 .
• •
CAN Y U C E L
Takiyy,e DOttO
Kel Açıldı
'
l a n g ıçtı . Size sonraki gelişmelere ı ş ı k
t u t a n b i r öykü·a n l atay ı m :
1 9 5 0 b a ş l a rı n d a A n k a ra ' nı n Ç u­
b u k ' u nd a P i l avoğ l u n a m ı n d a k i za­
tın ö n d e rl i ğ i n d e bir Ticari Tar ikatı
a l d ı y ü rü d ü . O z a m a n l a r s i g o r t a
p ro d üktö r l ü ğ ü ya p a n , s o l c u ş a i r­
l e r l e s ı k ı - f ı k ı b i r zat-ı m u hterem
va rd ı , s o n ra d a n n a i v ressam kesi l ­
d i . O i şte, nerden estiyse a k l ı n a , Pi­
l a vo ğ l u ' n u n h u z u r u n a ç ı k m ı ş , h a ­
yat s i g o rta s ı n ı n d i n c e c a i z , h atta
fa rz o l d uğ u n a d a i r fetva ve r m e s i
k a rş ı l ı ğ ı n d a top l u b i r d ü nya l ı k e d a
etm eyi ö n e r m i ş . T i c a r i m ü ritleri n i n
1 O . O O O ' i a ş k ı n sa y ı s ı n a b a k ı l�rsa ,
hayli k a r l ı b i r g i ri ş i m ı Ya h u d i s i g o r­
ta yönetici l eri b i z i m ·a rk a d a ş ı n b u
b a ş a r ı s ı n ı sevi n ç ç ı ğ l ı k l a rıyla karşı-
1 a y ı p , p r o d ü k t ö re e p e y de b i r
ava n s tos l a m ı ş l a r. O da parayı ye­
meden i ç m eye, K ü rt M e m e d ' e
d üştü. H e rkese i k ra m ! . . Arada ba­
ş a r ı s ı n ı da d ostl a rı na f ı s ı l d ı yor; sivi l'­
l e r i n k u l a k l a r ı n a da ta b i i eri şe re k . .
Eve, Ayra n c ı ' ya d ö n ü şte ken d i s i n i
k a r ş ı l a y a n s i v i l l e r l e B i ri n c i Ş u be ' yi
boyluyor. Ye r m is i n , yemez m i si n !
i rtica i l e i ş b i r l i ğ i ne k a l kışan b i r s o l ­
c u sıfatıyla ifl a h ı kes i l iyor. . .
O za m a n d a n b u ya n a i ş l e r a l d ı
y ü r ü d ü e l b et . Ş u a n d a 5 0 0 tari kat,
5 0 0 0 de şeyh var p i yasa d a . i h l a s
ve l h; i l as atbaşı yürüyor. Ta ri kat va­
. .. .. . . . ·
k ı f- h o l d i n g l e r i ü ç ü n c ü b i r s e k t ö r
o l uşturd u . Siyaset, ta rikat · i l i ş k i l er i ­ Desen.· S u Yücel
n e d a y a n ı r o l d u . Ş ey h i n i s ö y l e ,
p a rti n i söyleyi m ! H e r kon u d a fiki r, Püf d e m i ş yüz ü n e K a l ka nc ı , H a k a n
z i k i r çeş i d i n e g ö re b e l i rl e n i y o r ı . . d a ( n a h böyl e ! ) kafasıyla gol ü Fe­ S U S U RLU K V E SA İ R E
O l mayan sivil top l u m u n d e r n e k l e­ n e r a ğ l a r ı n a yo l l a y ı v e r m i ş ! Ay n ı
riyle, o d a l a rıyl a , s e n d i k a l a rıyla k i lit­ Ka l ka n cı , F a d i m e l e r i d e ü f ü r m ü ş ­ Tutun ki bir !stanbul milletçe
l e n d i ğ i b i r i s t i b d a t o rta m ı n d a b i r m üş ! . Ü f ü r ü r a ! . . Aczi m e n d i l e r ise vicdantmız
yere a i d iyet i h ti ya c ı , b i r k i şi l i k ka­ s i l a h d e ğ i l , p rezervatif k u ş a n ıyor­ Kazlıçeşmesi 'nde oranın
za n m a k a p ı s ı ya yeş i l dergah k a p ı ­ l a r. Allah versi n ! . .
Tabakhaneler yerinden
s ı , y a da sta d y u m tri b ü n le riyle k a r ­ Geçende b izi m G üler Beşi ktaş pa­
ş ı l a n ı y o r. Te l e v i zyo n d a sevi m l i b i r zarın d a alışveriş ederke n , m i n i ete k l i oynamış da
saka l l ı n ı n a n latt ı ğ ı n a g ö re , G a l ata­ b i r k ı z geçm iş. Pazarcı a rd ı n da n ü n � Sıçanlar istila etmişler sanki
s a r a y l ı H a k a n g o l k ı s ı r l ı ğ ı n a k a rş ı l e m i ş : " Kız, böyle dolaşma b u ra l a r­ bütün şehri.
A l i K a l k a ncı 'ya ü f ü r ü l meye g i t m i ş . da, tari kata sokarım seni ! . " demiş.
Ö k ü z 3 3 /$ü b a t' 9 7
. . .r nama. B
A �Jasma
· s
e l a m g üzel i m , af e d e r-
s i n g e c i k t i m . . . Ç ay iç-
- t i cı m i ? Kötü m ü ka l k-
. tın b u saba h ? Benim
d e afyo n u m patla m a d ı d a h a ! . . Ta k ­
.
m a o h erifi kafa n a . . . B i r k a h ve getir
M ustafa . . . S e n d e k u z u m , koyver ra­
hatl a . B a k g ö rece ks i n , o işini h a l l ede­
r i m , h e r şey d ü z e l e c e k . D ü ze l e c e k
h e r şey, a m a za m a n ı var.
- Pisi pisi, pisi pisi, şuna bak, n e
g üz e l , k a r n ı n m ı a ç se n i n ? G e l , g e l
kucağı m a . . . Yoo o k a d a r d a d e ğ i l h a ,
a y d u r ya l a m a y ü zü m ü . H a a h a h a ,
u n ut m a m ı ş , ta n ı d ı b e n i . . . B ü t ü n k ı ş
b a l ı k t a şı d ı m o n a , k e rata . . . B i r d e
n a n kö r derler b u h ayva na . . . G i t b i raz
da a n a n a . Ay u n u t t u m s e n i n k e d i
sevmed i ğ i n i ı
B a k g üzel i m , n ed e n çağ ı rd ı m sen i
saba h ı n körü n d e b u raya , ş i m d i b e n i
s ı k ı d i n ı e ı Uçaca k s ı n h a be r i d uy u n ­
ca . . . N e şa n s l ı k a rı s ı n , i y i k i rastla d ı n
bana..
- H a n i diyip d u ru rd u n boyu na, "Ah
keşke benim de evim olsa burda. "
B u l d u m evi, tam sen i n i stedi ğ i n g i b i .
N a s ı h a be r ! Şaşı rd ı n d i - m i ? H a h a ha
h a h a . . . Yal n ız bana b i " he " de yeter.
Nerd e m i ev? Ya k ı n . Şu koy u n a rkası n­
da . . . Den ize sıfı r. Ç ı ka ramad ı n m ı ye­
r i ? . . D u r bakayı m , sana n a s ı l tarif et­
se m k i ? H a n i geçe n g ü n g ez i n i rk e n ,
den ize g i rmiştim ben , büyük b i ote l i n
yan ı n da . . . H a n i ca n ı m bana selam ver­
d i le r, hatırladı n , değ i l m i ? Ev, ote l i n bi­
tişiği . . . S ı r ıtma öyle pis pis, aslı nda çok
iyi tan ır ı m sa h i plerin i . . . B u n la r iki or­
t a k , b i r L ç o k iyi d o st u m d u r. A m a b i
g ö rsen herifi, u l a n b u m u dersin b u
koca ote l i n sah i b i ? i n a nmazs ı n , a n a m
avra d ı m o l s u n . Hep b u mevs i m d üşer
b uralara . Geçen y ı l d ı g a l i ba, rastla d ı m
ke rataya; b i ç i ti n g i r sof r a s ı k u r m uş,
san k i yer yqkmuş gibi tam ote l i n du­
va rına . . . Bol rakı, b i kaçta çağla . . . Bu­
y u r etti b e n i de, b i çekmişiz kafaları,
kalender herif . . . Sızmışım, sabah bul­
d u m ken d i m i kuyu n u n başı nda . . .
" G e l " d e d i b a n a lsta n b u l_' a ! Kafa
yok ki bende b i bok varmış gibi çakıl­
dım b u ralara . . . Öbür ortak hiç yok or­
tada, nerede b i l iyor m usu n ? Kuyumcu
d ükkanı var kapa l ı çarşıda; b i dük ka n ı
da nerede bil iyor m u s u n ? Nerd e n bi le­
cen , Ç e koslovakya ' da . . . Ş i m d i çaktı n
d a l gayı d i - m i ? Ote l i n s u y u u za kta n
g e l iyo, O pek d ü şmez b u ralara, h e p
Avrupa-Ameri kala rd a . . . N ' a p s ı n h e rif
b u ra l a rda ı Aman boş koy bize n e o n­
lard a n , a m a komşuları m ı z onlar. . . Sen
ça ktı n di-mi evi n yeri n i ? Ev-mev yok
m u ? A m m a ett i n h a a ! . . E v d e d i ğ i n
dört d uvar. . . i k i kapısı , dört penceresi
var, kapı çok dersen örerim tek i n i .. b i l-
amse . as ı
. -
mezsin sen iyi d uvarcıyım ben, yeter
ki barıa bi " h e " de neler yapmaz se­
n i n i ç i n bu i k i e l . . . Ş ü k ü r, g ül d ü n b i raz.
A n laya ma d ı m g itti , m ü s rif ş u m i l­
let . . AIJ a h doyu rsun gözler i n i , bok gi­
b i para var heriflerde; a l ıyo, a l ıyo bi­
raz k u l l a n ıyo, hadi eski d i d i ye atıyolar.
Doğru b u tarafa . . . Sade zen g i n i d i i l,
· fa k i ri de öyle . . . Sözü m ona ta m i re ko­
yacağı z d iye sökm üşler koca ote l i , at­
m ışlar her şeyi bizim evin d i bi n e . . . N e
a ra rs a n b u l u rs u n , fazla s ı d a c a b a s ı
haa , değ i l ev, u l a n h a l ı m o lsa o raya
ote l otu rt maya n şerefsiz k e n d i payı­
n a .. H a k l ı s ı n tabi g üzel i m , sen fa rke­
d e m e m i şs i n d i r evi , g erçi b i ra z y ı k ı k
dökük, sade dört d uva r. . . D u r, h e m e n
a s m a s u ratı n ı . . Ö y l e b i keresteler at­
m ışlar ki kerezler, bi h ı za ra bakar, h ı­
zar da tam ya nda, bi biçtiririm, kalern
k a l e m . D ü nya tahta ç ı k a r, d öş e r i m
h e m tava n ı , hem tab a n ı " Yok! B a n a
b i o d a y et m e z " d e rse n , b ö l e r i m
ta h tayla o rayı . . . Nasıl m ı ? Çok kolay,
rayl ı kapı yapa r ı m , g ü n d ü z açar ak­
şam kapars ı n . . . Bakma, ben iyi ma­
rangozumdur ha ! . Yetti be g üzel i m ,
n e d i r b u s u rat' Yeter n ' o l u r b a n a b i
" evet" bi "evet" d e .
Yal n ı z m i llet değil, devlet d e m üsrif,
devlet de. O n lar d a atmışlar o n met­
re ' l i k elektir i k kaıas n , tam bizı m arsa­
n ı n ya n ı n a , oh oh . . . N e e d e r b ı l ı yo r
m us u n ? . Nerden baksan b i onbeş, y i r­
m i m i lyon u va r, ben a l masam bi baş­
kası ytı rütecek, bi ben mi ka l d ı m vata­
n ı kurtaraca k ? . N ' o l d u , ne pis pis s ı rı­
tıyorsu n ? i n a n m ıyor m u s u n ? Palavra
mı atıyorum sa n ıyorsu n sen ? . Sen ba­
na g üven , ta k m a g ü zel kafa n ı , b e n
her şeyi halled eri m . D a m ı mı yok '
Hoppa l a , h a l lett i m b i l e şekeri m ; çok
kolay demir ibad u l la h .. Otefden tab i ,
i k i çuval çimentoya bakar, on olsa n e
yazar. . K u m desen bedav_a . B i beton
dökerim, kaymak, kaymak, bakma iyi
sıvacıyımdır ben .. Koca teras püfü r,
p üfür. . Orda yatarız . . Ha, turislere ve­
r i riz gecesi b i l m e m kaça . . . Nası ben­
deki kafa ? N a s ı l sevd i n m i b u f i k r i '
Pa rayı d uy u nca h o ş u n a g itti . A k l ı n a
ya n l ış bişey gelmesi n h a , şenden iste­
yen yok para-mara . H a d i bi " he " de
gari .. N e ded i n , yok mu bende para'
H a l t ett i n ha . . Bak g ö z ü m e , iyi b a k
ş i m d i bak . . D a h a d ü n i k i ltalya n , karı­
k o c a . B u l d u m o n l a r ı , i n d i k l e r i a n da
g a rajda " hello, mello" dedim yanaş­
tım yan l a r ına, sen bilmezs i n ben çat­
pat'1a olsa konuşurum lta lya nca. Tak­
tım o n l a r ı peşi m s ı ra , doğru sarı Av­
n i ' n i n barına, h ı rt öyle içmiş ki a kşam
s ı rtladı m o n u d oğru f ı rlatt ı m yata ğ ı -
n a . . . K i m se b i l mez ben i m g i b i i ç m e -
yi . . . Tab i m utfak bomboş. Tesad ü f b u
• •
G U LE R YU C E L
..
y a ; çol a k H a s a n g eç m ez m i o ra d a n .
Koca b i l a g o s t u t m uş, d ö n üy o r m u ş
bal ı kta n . . . hçışlad ı m , b o l pirinç, bol li­
monlu; bol bol da maydanoz . . . Bayıl­
d ı la r. . Anlamadım neden hep açtır b u
gavurlar. . . iyi a hçıyımdır b e n , b u n u
d a i n kar edemezs i n herhalde . . . Kafayı
b u l d u k, soğ u k-moğuk demeden, valla
çıplak g i rdiler d e nize .. Eee saba h ı et­
t i k , i şte o n d a n u ya n a m a d ı m b u sa­
bah, ondan geç kald ı m . . . Seni de bi­
raz b e k l ett i m , hiç te ya l a n söyl eye­
mem ben . . . Yine n e som u rttu n ? Kadı­
nı m ı kıskand ı n ? G üzel d i , b i raz geçkin
ca n ı m , sa r k t ı ta b i i .. Yüz v e r m e d i m
ben , h e m kocası vard ı ya n ı n d a . Ne­
den- sen de gel med i n ? Gelmezdi b u n-.
lar başı ma, yı lıştı d u rd u kad ı n . . . Ama
se n i seviyo r u m ben . . N e m i k a za n ­
d ı m ? Ta m ı ta m ı n a i ki bu ç u k m i l yo n ,
ikisi g itti balığa, beş yüzü de şarapla­
ra . . . K ı z m a be g ü ze l i m , k ı z m a . . Ta­
mam h a k l ısın da, sen i n de a k l ı n hep
parada .. B i raz d a i nsa n l ı k l a z ı m ada­
ma .. Pe k s�vd i l e r b e n i , g e l i rl e r yi n e
b u ralara; işte o za man a l ı rı m çatır-ça­
tı r, k ıstı r ı p para n ı n i k i kat ı n ı vermez­
se . . . Ya da ka r ı s ı n ı ta r i kata sok a r ı m .
Küsme be, darıi m a , va l l a h d eğ iş i ri m ,
n ' apal ı m i k rama a l ı şm ışız.
B ı çay iç, had ı . . Nasıl i stersen ı. Hey
M u stafa, bana bi ada çayı. . . Oooo . .
m e r h a b a , m e r h a b a . . R a sg e l e . . S e ­
l a m . . H e rkes ' d e ta n ı r b e n i b u ra la r­
da . . D u r. . D u r, b i l ba k a l ı m e l ı m de k i
n e ? Ç a nta m ı ? Yok o değ i l b u ? N er­
den b i leceksin ı Ayak pompası ı Kö­ _ .
r ü k l ü , yata k ş i ş i r m e k i ç i n , yata ğ ı m
ca m baz N u ri ' n i n tek nesi n d e . . M a r i ­
n a d a . . Te k n e d e yata r ı m b e n . . S e n
yattı n m ı h iç şişme yatakta ı S u yata­
ğı g i b i . . Bi tane daha va r bende, gel
b u g ece . . Korkma ya ! . . A l ı ş ı rs ı n se n
de şişme yata ğ a .
Ne o y ü z ü n k ızard ı , n e va r b u nda,
b i tan e d a h a a lı r ı z . . Sen getir çoc u ğ u . .
Yok geti rmezs i n . . B a k ! Ben i m ü ç ço­
cuğum var, görmedim üç y ı l d ı r. . Ney­
se .. Şimdi a m m a benze d i n sen de, be­
n i m e s k i ka rıya . . Yoo şişme yata kta
yatmam d i yorsa n , yatak bol, i ba d u l ­
lah . . Atm ışlar otelden, o n l a r ı n üstün ­
de yata rsı n sen . . " Su mu yok " de­
din .. Amma ett i n h a a ! .. Koskoca bi
tan k , ta m bizi m evi n yanında . . Ç atlak­
pat l a k , b i ya m a r ı m o n u , s a l l ad ı k m ı
h ortu m u ote l i n d e p o s u n a . . H i ç ver­
mez olu rlar m ı ? D i l i m d e tüy bitti, tanı­
r ı m ben sa h i p l er i n i . . E l e k t i r i ğ i b i l e
otelden haliedicem. b i uzatma tak, ışıl
ışıl her yer. . Hakeza nelaya m ı geldi sı­
ra ? . . Ta rlaya yapacak değ i l iz, ta k m a
kafa na, o da t a m a m . . Sen de on, b e n
diyim yirmi tuvalet, hepsi otelden, b i
o kada r klozet, seç e n sağlam ı n ı . . He-
MAAİLE 29
• •
le ş ü k ü r, son u nda g ü l d ü y ü z ü n . . ho­
ş u n a g itti, d i -m i ? . H e r şeyi , a m a her
şeyi d üş ü n ü rü m b e n , e n u f a k ayrıntı
atla mam .. Hadi g üzel i m kalk g i d e l i m ,
h e m e n ş i m d i , b i de b u g özle bak . . N e
d e olsa kad ı n gözü başka . . B i b ahçesi
. var k i , sorma ı .. Ağaç-mağaç yok, tabi
b i raz çorak , taş var biraz kaya l ı k .
. Kolay, kolay, ver e l i n i ba k, korkma,
d o k u n , n e çek i n iyors u n ? N a s ı l , h a ? . .
Taş g i b i d i -m i ? . H iç göbek yok bende,
koyvermedi m ööle k e n d i m i .. Ama sen
s a l m ı ş s ı n k e n d i n i , eee kolay d e ğ i l o
adamla yaşa m a k ö l d � r m ü ş, a l m ı ş gö­
t ü r m üş sen i , hiç g üve n i n k a l m c:ı m ı ş . . .
Karar d a vere m iyor s u n h e m e n . . H a k­
sız da d eğ i l s i n , h a k l ı s ı n h a kl ı . . Allah­
tan b e n ç ı ktım karş ı n a , h e m d e tam
z a m a n ı n d a . . E e e h i ç se s i n sol u ğ u n
ç ı k m ıyor. . H a l a evet d e m e d i n bana . .
B i e kt i k m i b a hçeyi, salata l ı k , b i ber,
domat . . H e r a kşam yapar ı m zen g i n b i
salata . . . E l i n i s ı c a k s u d a n soğ u k suya
sokturmam . . H a k k ı n a rt ı k , otu rtacam
sen başköşede, d i n l e n bu yaz. " Otu­
racak yer mi yok ! " H oppala, hele bi
g ö rs e n , sayma d ı m a ma sav u r m uşlar
k a nape, koltuk, m a s a , b i l u l l a h .. E h ,
b i raz yaylçırı fı rla m ı ş a m a , kolay kolay
b i elden geçeriz, döşemeden a n larım,
iyi döşemeyicimd i r .. B i kad ı n e l i şart
ta b i . . Akşam o l d u m u a ç a r ı z ş i şeyi,
v u r u r u z d i b i n e , ooo h keyif kekaa . .
D ü nya va r m ı ş d e d i rti r i m sa n a . . Hadi
g ü ze l i m , h a d i k a l k g i d e l i m .. Araban
b u rada m ı ? .. B a k b a ka l ı m a n lattı kla­
r ı m gerçek m i , yal a n m ı , b i g ö r orala­
rı . . Sevg i l i m be n i m . . . Ne, ne, ne, ne
dedi n , n e d ed i n 7 .. A l l a h -A l l a h .. Lafa
b a k l a f a , h a , h a , h a . . Ta p u m u k i ­
m i n i . . K i m i nse k i m i n , b a n a n e . . Tapu­
da m ı oturacak s ı n yoksa ? .. A m ma ka­
rısın be b i laf ettin parça parça ettin
b e n i .. Aynama bastı n , ayna m a .. B u n­
ca zaman boş kon uşmuşu m , haybeye
k ü re k sal l a m ışım, haybeye . . Kad ı n aklı
işte ı . . H a d i eyva l l a h , eyva l l a h , sen kal
b u rada .. Hey ! A b d i n e reye g id iyon ?
N e tarafa, n e tarafa? . . Sen kal b u ra­
d a . Tap u - m a p u ,· tÇ)vbe-tövbe . . . G ü n
g ü n d ü r, g ü n b u g ün d ü r.
A l l a -a l l a h , A l l a -a l l a h , h e p A b d i ı .
Abd i , bekl e ! . .
O AKŞAM
AYN I A D A M
BiR BARDA
VE TAB i i AYAKTA
Y i N E B i R ŞEYLE R A N LATIYO R D U
B A Ş K A B i R KAD IN A
H A R I L H A RI L
AYN I H EY E C A N LA �
e . m a i l : @ S ıç . t ı ğ ı n . ye. re . ka. dar.
k o . va . l a r. ı m . xxy.z. G ü l .
30 M İZAH
Kaptan Kusto. Veda t Bev'in dostudur. Veda t Bev ona "Kusti " der. Belgesel/erin tasanmmı Veda t Bey'in vaptığtnı iddia
edenler de çıkmıştır. O avn. Veda t Bev. Kaptan 'tn " Denizfilleri" belgeselini izlerken duygulandı. Denizfil!eri. milyon­
larca vıl önce köpek türü bir kara havvanwken. suda .vaşamak zorunda kalmış ve bu şekilde deniz havvant olmuşlardı .
Veda t Bey köpekleri düşündü. Çok zaman sonra ne olacaktı köpekler? Dahası ne olacaktı insanlar? Ne olacaktı Veda t
Bev? Şarap renkli dumanlann sardığı akşamm gündemi bu olmuştu. Ölüm denen şey: dikenlerden ibaret bir gül gibi
büvüdü içinde. "O gi.}I benim haya limdir" dive düşündü Veda t Bey:
Ne Şeker Şey
{yen i macera)
V
edat B ey, b i r dönem
Ameri ka ' da gazeteci­
l i k ya p m ı şt ı r ./ B u n u ,
Ameri ka ' da o l m a k ya
da gazeteci l i k yapmak i ç i n de­
gil, a r k adaşı Clark K ent' i n ri­
cası üzerine gerçekleşt i rmi şti r.
Gazete ç a l ı şa n l a rı Clark
Kent ' i n " as l ı n d a " S ü p e rm a n
oldugunu bilmedikleri gibi,
gazeten i n Ortadogu haberleri­
nin redaktörü V l ad i m i r G re­
gory ' n i n d e Vedat B ey o l d u ­
g u n d a n h a bers i z o l m u şl a r d ı r .
Fakat Vedat B e y b i r süre son ra
gerek sı k ı l d ı g ı , gerekse c a n ı
K ü ç ü k Ayasofya ' d a g e z i n t i
yapmayı çok isted i g i için T ü r­
le: i y e ' y e d ö n m e k i st e m i ş t i r .
C l a r k K e n t d e Vedat B e y o l ­
madan h i ç b i r şeyin tadı olma­
yaca g ı n ı b i l d i g i için, gazetede
son bom basını patlatmış, ken­
di i m za s ı y l a S ü pe r m a n o l d u ­
g u n u s ü r m anşette n · a ç ı k l a m ı ş
v e gazete, tari h i n en büyük ti­
rajına u laşm ıştı r.
iki dost, neon ışıkları n ı n yag­
m u rl u a s f a l tta y a n s ı t t ı g ı b i r
son b a h a r a k ş a m ı sarı l ı p ayrıl­
m ı ş l a r, C la r k Kent. K r i pto n ' a ,
Ved a t B ey i se · T ü rk iye 'ye geri
dönm üştür.
Şimdi Vedat Bey, C l a rk ' ın iç­
ten mektubunu okudugu bu şi­
rin a i l e çay b a h ç e s i n d e e s k i
gü nleri h a t ı r l a ma ktad ı r . Fakat
eski g ü n le r i h a t ı r l a m a k t a n s a ,
yen i gün leri tasa rlamaya d a h a
yat k ı n olan beyn i onu k a l d ı r ı p
u z u n bir yürüyüşe ç ı kard ı .
Vedat Bey yürüd ü . Zevkle yü­
rüdü. Hayatta ve yürüyor olma­
nın hazzıyla yürü d ü . Keyifle yü­
rüd ü . Sadece yürü mek için yü­
rüd ü . Şevk l e yürüd ü . lsta n b u l
için yürü d ü .
Yürüyüş sı rası n d a k a rşılaştı gı
iki i nsandan birincisi, sakallı ve
profesyonel b i r yürüyüşçü i d i .
Vedat B ey ' i n ya n ı n d a n geçer-
A kşamsefas ı
VE DAT ÖZD EMİ ROGLU
•:ı..: _�,,=�iii�1���·
.
h#����i#11f t@kt
�J�';;��� )
k e n " Doga, dag, bayır - Doga,
d a g , bayı r " d iye m ı rı l d a n d ı g ı
d u yuld u . i k inci insan ise, k i b u
b i r kadındı, Vedat Bey'e alışıl­
d ı k i l t i f a t l a r d a b u l u n d u kt a n
s o n r a , a z i le r i d e k i t u h a f b i r
k o n a k t a n s ö z ett i . K o n a g ı n
ö n ü n de n geçerke n , pence re­
lerden birinden d ışarıya bakan
siyah-beyaz b i r l<ız görmüştü.
Ç o k şaşırmış, bir d a h a ve çok
d i k katli b a k m ı ş fakat kız kay­
bol m u şt u . " G al iba d uvardaki
fotoğ raft ı • dedi k a d ı n , " a r­
d ı n d a n p_erdeyi ç e k m i ş o l ­
malılar."
Vedat B e y olayla ilgilendi, ko­
nagın yerini tam olara k ögrenip
k a d ı n d a n a y r ı l d ı . A z so n ra
ö n ü n d e d ur d u g u k o n a k , ger­
çekten de garip bir elektrik taşı­
yord u . Vedat Bey, oradan he­
m e n ayrı l m ayı düşünmedi de­
g i l . Fakat içeriden gelen. o fasıl
sesi, " Şe n g ö n l ü m ü z sev iş­
m e kten u s a n m a s ı n b ı kma­
s ı n '' d iye çınlayan o şarkı, Ve­
dat B ey ' i n içindeki o maceracı
çocugun gözlerint dört açtı.
Vedat Bey oymalı kapıyı çal-·
d ı g ı an fasıl kesildi, içeride çıt
çı kmaz o l d u . Vedat Bey kapıyı
t e k ra r ç a l d ı . B i r ya n d a n da
açan olursa ne d iyeceg i�i düşü­
nüyordu . Şöyle diyecekti:
- iyi günler. Ben Vedat (Za­
ten büyük i htimalle tanıyacak-
" ölürüm de vermem ele ! "
!ardır.) Konagınızın resmi n i yap­
mak için izninizi isteyecekti m !
Gerçi Vedat Bey, ressam de­
g i l d i a m a ne z a m a n dı r res i m
ya p m ayı d ü ş ü n ü yord u . Y a n i
söyledikleri yalan olmayacaktı.
(Van Gogh tutkunu olan Ve­
dat B e y ' i n y a t a k o d a s ı a y n e n
Vincent ' i n yatakodası gibidir.)
Konagın kapısını açan olma­
dı. Vedat Bey, yine oradan ay­
rı 1 m a y ı d ü ş ü n d ü . K a p ı y ı s o n
k e z ç a l d ı . O esnada üst pence­
rel e rd e n b i r Ara p B a c ı kafası
belirdi:
- Ne çal ı p duruyorş u n be
adam? Aaa, bu kadar da ol­
maj k i !
Vedat B e y hayatında i l k kez
utandı belki de:
-.Özür d i lerim.
Arap Bacı haykırd ı :
- Aaa! Vedat Bey b u ! Ve­
dat Bey ! G itme şak ı n ! Dur!
Dur kıj!
O
n d a k i ka sonra, Vedat
Br konag ı n ve hayret­
lerin için deyd i . B ütün Türk S i ­
neması ti pleri burada yaşıyor­
d• .ynı f i l m lerdeki g i biyd iler
_ siyah-beyazdılar. Vedat Bey
yine sa k i n o l m aya ç a l ı ş a ra k ,
hepsi ne tek tek baktı. Toplam
onüç kişiyd i ler:
1 - K o n a g ı n sa h i b i , a i l e n i n
babası, beyaz bıyık l ı, babacan
fabrikatör.
2- E v i n a n n e s i , ç a t ı k k a ş l ı ,
otoriter, saçları topuz kadın.
3- Gözleri i ri , k irpikleri uzun,
esmer ve esas kız.
4- Kızın şoför ü , i n ce ya p ı l ı ,
u z u n boyl u, saçları briya nt i n l i
esas oglan.
5- Kızın abisi, yakışık l ı ve ka­
lender ve de k a h ra m a n deniz
subayı .
6- Arap Bacı .
7- Evin şişman aşçısı .
8- E v i n s a l a k ve e r k e k h i z­
metkarı,
9- Evi n neşeli ve k a d ı n hiz­
metkarı.
1 0- Divane ve sakar bahçe­
van .
1 1 - Yine ince bıyıklı, k u mral
kötü adam .
1 2- Elinde içki kadehi tuta n,
sarışı n kötü kadın.
1 3 - Kel ve u st u r u p l u a i l e
doktoru.
F a b r i k a t ö r k o n u şt u , V e d a t
B e y dinled i :
" Bizler, malum, o kadar ç o k ·
işlendik ki, hayal olmaktan ç ı k­
tık, işin ne naifl igi kaldı, ne tica­
reti, nasıl oldu bilmiyoruz, ete­
kemige büründ ü k . Bugünün
koşullarında, bu kona ktan h i ç
çıkmadan, iyiler ve kötüler, he­
p i miz birarada yaşıyoruz. Siyah­
beyaz oldugumuz için degil, dı­
şarısı çok renkli oldugu için çık-
Öküz 33/S ubat' 9 7
mıyoruz. Acımasızlıgın ve vah­
şetin her t_o nu var dışarıda, biz
buradan çıkarsak ölürüz ! "
U z u n k ir p i k l i esmer k ı z ı ko­
nuştu:
" E * iden zen g i n d i k a m a. şim­
di d u r u m u m uz çok köt ü . Görü­
yorsu n u z, k o n a k a d eta bo m­
boş. Tefecilere, bazen de -eski­
cilere bütün eşyalarımızı satt ı k .
B irgün bu hallere düşecegimizi
tah m i n e d emezd i k . Bu, b i z i m
k a l d ı ra m ayaca g ı m ı z k a d a r a g ı r
bir keder ! "
Vedat Bey, medyayı d ü ş ü n ­
d ü , bu " realiteyi " görseler, na­
sıl üşüşüverirlerd i .
ince bıyıklı kötü konuştu:
" Birgün kuralı bozdum ve d ı­
ş a r ı ç ı ktı m . Ç ü n k ü k ötüyü m .
Para k a z a n m a m gerek iyord u .
B u g ü n ü n köt ü le r i n d e n bi riyle
a n l a ş ı p , bir k ı z ı n i ç k i si n e i l a ç
k o y d u k . K ı z bayı l d ı . B e n k ı z ı
k o m b inezonuyla bırakana ka­
dar soyd u m . Sonra onu yataga
götürüp, ben de soyunup, fo­
tog raflar çektird i m . Amac ı m ı z
şa n taj ya p ı p a i l es i n d e n pa ra
sızd ırmaktı. Fotograflar çeki l i n ­
ce benim i ç i n iş bitmişti . Ama
ren k l i kötü •Dur bakalım• de­
di, "o kadar uğraştık, şu cıvı­
rın tadına bi bakalım ! " i na­
n a m a d ı m , • Hayır" dedim "O
kadar da değ i l . A h l a k s ı z l ı k
olur b u . B i z sadece kötül ü k
· ederiz, iğrençlik yapmayız."
Beni çok fena dövdü . Hem kı­
za, hem bana tecavüz etti ! "
Kötü a d a m ag lıyord u . Kötü
ve sarhoş sarışın dışında evdeki
b ü t ü n k a d ı n l a r d a a g l ıyord u .
D e n i z su bayı, öfkeyle s i l a h ı n ı
okşa d ı .
O sırada merdiven lerden b i r
top y u va rl a n d ı . T o p u n a rd ı n­
dan i k i çocuk bel irdi ve olduk­
ları yerde donup Vedat Bey'e
korkuyla baktı lar.
V e d a t B e y , A y ş e c i k ve
Ömercik'i görür görmez, narin
gözyaşına engel olamad ı . Ta m
kon uşacaktı ama görüntü bo­
zuldu, titredi ve koptu .
 Ö küz 3 3 / S u b a t' 9 7
Evet, bütün has müzisvenlerinkinde olduğu gibi, Pa tti Smith 'in müziğinin de bir rengi var ve topluluk
üyelerinden bu talebi onun müziğinin ne renk olduğunu açıkl!ğa kavuşturuyor: Siyah.
1 97 5 ' te New York p u n k ikonu Patti
S m it h ' i n Horses a l b ü m ü yay ı m la nd ı ­
ğ ı nda l n g i ltere h e n üz p u n k ' u n s ı f ı r yı­
l ı ndayd ı . Sex Pistols' ı n " God Save The
Quee n " s i n g le ' ı ve C lash ' ı n i l k a l b ü m ü
a n c a k i k i yıl son ra p iyasaya çı kacaktı .
G e rçekte, aradaki b u i k i y ı l , p u n k ' ı n
Atla n ti k ' i n i k i yakasında farklı temelle­
ri ve a ç ı l ı mları old u ğ u n u n gösterge s i .
l n g i ltere ' de p u n k i k i y ı l l ı k b i r rötar
yaptı . Fa kat 1 97 7 ' d e b i r v o l k a n g i b i
patlad ı ğ ı nda lavları Ada ' n ı n h e r köşe­
s i n e yay ı l d ı . Oysa A m e r i ka ' d a e r ken
d oğ u m yapma s ı n a k a rş ı n e t k i a l a n ı
büyük ölçüde New York ve Kal iforn iya
i l e s ı n ı rl ı kald ı . Black Flag (S iyah Bay­
r a k ) ve D e a d K e n n e d y s ( Ö l ü K e n ­
nedy' ler) g i b i do laysız sol politika ya­
pan ve ha rdcore ' a a ç ı l a n to p l u l u k l a r
p u n k meşalesi n i n Kal iforn iya ' da k i taşı­
yıcı la rıyd ılar.
New York p u n k ' ı ( b i r so n raki evre­
de alacağı ad ıyla Y e n i Dalga) doğ r u­
dan ve keski n b i r politik tavır sergi le­
m iyord u . Fakat, virt üoziteyi küçü mse­
yen l n g i l iz p u n k ' ı n ı n tam a k s i ne, ol­
d u kça sofistike b i r müzikal yapıya sa­
h i p t i . D a h a da ö n e m l i s i , Y e n i D a l ­
ga ' n ı n d i n leyicileri genelde ça l ı şa n sı­
n ıf köke n l i d e ğ i l d i ler. Te levision ya da
Patti S m i t h p l a k l a rı n ı sat ı n a l a n l a r ,
konserler i n i i ze leyen ler a rası n da orta
s ı n ı f ayd ı n ları çoğ u n l u ktayd ı .
Yeni Dalga, Ramones ' u n deri ceket­
l e r i n i ve g a raj m ü z i ğ i n i , N ew Y o r k
D o l ls ' u n camp imaj v e g l a m rock ' ı n ı ,
Richard Hell ' i n yırtık giysileri n i v e kan-
- calı i ğ neleri ni, Tom Verla i ne ' n in kibirini
ve gitarı n ı n l i ri k t ı n ı larını içeriyordu . Ne
ki, b u n ların biraraya . gelmesi Yeni Dal­
ga ' n ı n çağ ı n r u h u n u yakalayan ve yan­
s ı t a n b i r a k ı m o l m a s ı n a yet m i yo rd u .
Patti S m i t h ' d e b e d e n l e ş m i ş a n d roje n
b i r p u n k i kon u n u n va rlığı da gerekl iyd i .
Patti S m i th ' i n i l k plağ ı 1 974'de dos­
tu k u ra+d ı ş ı fotoğrafçı R o b e rt M a p ­
pelthorpe ' u n m a d d i desteğ iyle yayım­
lanan " Hey Jcie / Piss Factory " s i n g le ' ı
i d i . B u n u b i r y ı l sonra p ro d ü ktörl ü ğ ü­
n ü J o h n Cale ' i n yapt ı ğ ı Horses (Atlar)
izled i . iki nci a l b ü m ü n ü gerçekleşti rme­
si u z u n sü rmed i; Radio Ethiopia 1 976
y ı l ı n d a p i yasaya ç ı kt ı : B a ş ı n a o kaza
gelmeseyd i aynı hızla üçüncü a l b ü m ü ­
n ü hazı rlayacaktı .
1 97 7 ' de b i r konser esnasında sah­
n e d e n d üşü nce boyn u k ı rı l d ı . M üz i k­
ten b i r y ı l uzaklaşmak zoru nda ka l d ı .
Easter (Paskalya Yortusu) a l b ü müyle
başa r ı l ı b i r dön üş ya ptı . A l b ü mde yer
a l a n ve Bruce S p r i n g steen i l e b i r l i kte
A kşa sefas ı
. .
yazd ı ğ ı " Because The N ig h t " adlı par­
ça h it l i stelerinde beşınci sıraya kadar
y ü kseld i . Ne ki, b ı r yıl son ra yaym la­
n a n ve prod ü ktör l ü ğ ü n ü Todd Ro­
u ndgreen ' i n üstlenmiş olduğu Wave
( D a l g a ) a l b ü m ü tam b i r d ü ş k ı r ı kl ı ğ ı
yarattı . B u düşkırıklığı nın etkisi henüz
g eçmemişti ki, Patti Smith, b i r döne­
m in e n p o l i t i k top l u l u k l a rı n d a n b i r i
o l a n M C S ' ı n g i t a r i s t i F r-e d ' S o n i c '
Smith i l e evlenerek Detroit'e yerleşti,
müzikten kopt u . 1 988y ı l ı nda bir geri
dönüş daha ya ptı. B u kez, Dream of
L i fe ( H ayat ı n R üy a s ı ) b a şl ı k l ı a l b ü ­
m ü yle. D ream of Life i l k çıkt ı ğ ı nda
pek b eğ e n i l m e m i ş t i ; a n c a k b u g ü n
d i n l ed i ğ i m izde hayl i iyi b i r albü m ol­
d u ğ u n u ra hatl ıkla söyleye b i l i riz.
H orses ' ı n kap a ğ ı n d a k i . Robert
Mappelthorp e ' u n i mzası n ı taşıya n ve
b i z e roc k ' ı n u n ut u l maz ve ö l ü ms ü z
i majla rından b i r i n i s u n a n o fotoğraf . . .
O m u z l a r ı n d a n d üşen beyaz, bol b i r
erkek gömleği g iymiş, siyah ve gevşek
b i r boy u n b a ğ ı t a k m ı ş Patti S m i t h . . .
Baş ı n ı hafifçe ge riye doğru atmış, ki­
b ir l i bir d u r u ş u var . . . U z u n , k e m i k l i
y ü z ü size Patti Smith hakı nda b i l mek
isted i ğ i n iz hemen herşeyi açıkl ıyor.
Ve bu fotoğraf geleceğ i n nice mü­
z i sye n i n i etki l e m işti . B u nl a r arasında
R . E . M . ' i n vokal isti M i ke Stipe da va r:
" O n u on beş yaşı mdayken m ü t a l a a
sa lonu ndaki sandalye n i n a ltında b u l­
d u ğ u m. b i r makale sayesinde keşfet-
HALİ L T U R HAN L I
mı
t i m . Ona duyd u ğ u m sayg ıyı o zaman­
dan b u g ü n e hep korud u m . Horses ' ı
çıkt ı ğ ı i l k g ü n sat ı n .a l d ı m v e o g ü n
haya t ı m d a bir d ö n e m kapa n d ı , y e n i
bir dönem başlad ı . " ( R . E . M . ' ı n yen i al­
b ü m ü n deki " E- Bow Letter " adlı par­
çada S t i pe ve S m it h ' i n b i r l i kte vokal
yaptıkları n ı a n ı msatay ı m . )
Geçtiği m iz yaz, t a m sekiz y ı l l ı k b i r
a r a d a n sonra Patti S m ith ' i n ye n i b i r
a l b ü m ü yayımla n d ı . Gone Aga i n baş­
l ı k l ı bu ça l ışma sa natç ı n ı n a l t ı n c ı ve
1 9 88 tari h l i Dream of Life ' da n b u
yana i l k a l b ümü . Aradan geçen sekiz
y ı l l ı k sürede sanatçı sevd i ğ i b i rkaç in­
sa n ı ard arda yitird i . Önce 1 988 yı l ı n­
da d o s t u R o b e rt M a p p e l t h o r p e
AIDS'e yen i k d üştü . i k i y ı l önce d e ko­
cası Fred ' So n ı c ' S m i t h b i r kalp krizi
son ucu öldü. Kocas ı n ı n ö l ü m ü n ü b i r­
kaç ay son ra erkek kardeşi Todd ' ı n k i
izled i . B u traj i k kay ı p lar G o n e Aga­
i n ' i n yarat ı l ı ş ı n ı k u şk u s u z e t k i l e m i ş .
Ancak y i n e de, alb üme bir matem ha­
vas ı n ı n egemen o l d u ğ u söyl enemez.
Ta m aksine, Patti S m it h yas tutarken
b i le hayatı kutlamayı ve u m uda alkış
tutmayı i h mal etmemiş.
Gone Again, Fred 'Sonıc' Smith ' i n
ö n e m l i katkıla rıyla gerçekleşecek b i r
Patti Smith solo a l b ü m ü olarak tasar­
l a n m ı ş . Bazı şa rkıları birl i kte yaz m ı ş,
b i r kısım stüdyo kayıtların ı yine b i r l i kte
yap mışlar. Fakat, Fred 'Sonıc' Smith ' i n
kalp krizi sonucu a n iden ö l ü m ü o n u n
M ÜZİK 3 1
. . . . . . J. =·
· ··
a l b ü me katkıları n ı yarıda kesm iş.
G o n e A g a i n ' i n p r o.d ü k s i y o n u n u
Ma lcolm B u r n s ve Patti S m it h ' i n u z u n
y ı l l a r d a n b e r i b i r l i kte ç a l ı şt ı ğ ı Le n ny
Kaye orta klaşa ·gerçekleşt i r m i şler. Ka­
ye ' i n katkısı prodü ksiyon la s ı n ı rl ı değil;
önceki Patti S m i t h a l b ü m lerinde oldu­
ğ u gibi yine sanatçıya eşlik eden mü­
z i sye n ler arası nda yer a l ıyor. Yen i a l ­
b ü mde özg ü n Patti Smith G roup üye­
l e r i n d e n dav u l c u Jay Dce D a u g he rty
de var. Ve el bette bazı kon u k m üz is­
yenler de . . . J o h n Cale, Tom Verlai ne,
Jeff B uc k ley, v i y o l o n s e l c i J a n e Scar­
panto n i , Patti S m i th ' i n m a n d o l i n ça­
lan kızkardeşi Ki mberly . . .
" S u m m e r C a n n i ba l s " (Yaz Y a m ­
ya mları) a d l ı v e d i na m i k, h ızlı tempo l u
p a rç a y l a a ç ı l a n a l b ü m F re d ' So n ı c '
S m it h ' i n a n ı s ı n a ithaf ed i l m iş " Fa re ­
well Reel " i l e kapan ıyor. Patti Sm i t h ,
a l b ü mdeki " About A Boy " adlı parça­
yı ise K u rt C o b a i n i ç i n yazmış. Fakat
h i ç k u ş k u yok, s a n a tç ı n ı n y ı l d ı z ı e n
f a z l a a l b ü m e a d ı n ı v e r e n p a rç a d a ,
" G one Aga i n " de parlıyor.
Yu karıda, Patti S m it h ' i n önceki beş ·
a l b ü m ü n ü n her b i r i n i n i l k basımlarda
yer a l ma m ı ş b i re r " i k ra m iye parça "
ekle nmiş olarak yeniden yayı mlandığı­
n ı b e l i rtmişt i m . Radio Ethiopia albü­
m ü n e " C h i k l ets " a d l ı parça ilave edil­
m i ş . B u parça n ı n g i rişi nde Patti Smith
ken d i sine eşlik eden arkadaşlarına na­
s ı I ç a l m a l a r ı n ı i s t e d i ğ i n i sö y l ü y o r :
" Gerçekten kara n lı k; seksi b i rşey, ru­
t u betli bir mağara g ibi bi rşey olsu n . "
Evet, b ü t ü n has m ü zisye n l e r i n k i n ­
de o l d u ğ u g i b i , Patti S m i t h ' i n m ü z i ­
ğ i n i n d e b i r re n g i va r v e t o p l u l u k
ü ye l e r i n d e n b u t a l e b i o n u n m ü z i ğ i ­
n i n ne re n k o ld u ğ u n u a ç ı k l ı ğ a kavuş­
t u ruyor: S i ya h . Yas t'uta n la r ı n , fakat
a y n ı z a m a n d a b a ş k a l d ı ra n l a r ı n d a
re n g i . D o ğ u rga n l ı ğ ı rı ve b e re k et i n ,
k ı zg ı n l ığ ı n v e yı k ı m l a r ı n , h e m taşk ı n -
1 ı ğ ı n h e m d e a ğ ı r. b a ş l ı f ı ğ ı n , ö f ke l i
tan rıçala r ı n , kara n l ı ğ ı n k ızkardeşleri­
n i n v e e l b e t t e , g e c e n i n , ya l n ı z c a
" a şı klara a i t o l a n gece ' n i n reng i . B u
renk sadece Gone Aga i n ' e d e ğ i l ,
Patti Smith ' i n bütün albü mlerine
e g e me n . Dolay ı sı y l a , o n u n m ü z i ğ i n i
" noct u r n a l roc k " olarak n iteleyeb i le­
ceğ i m i z i d ü ş ü n üyor u m .
Gone Aga i n , hayat v e ö l ü m a ra­
s ı n d a boşl u ğ u d u y g u yoğ u n l u ğ u y l a
dol d u ruyor.
Rock' ı n en özgü n yaratıcılarından ve
e n kızgın seslerinden b i r i n i n sekiz yıllık
bir aradan sonra m uhteşem dönüşü.
 Ö k ü z 3 3 /S u b at' 9 7

FEYHAN ••

G UVER
gülay'a, özden 'e, eda 'ya,
ramize'ye, semra 'ya ve bana . . . . .

o biz çizgi overlokçuları

�
�
::ı hayal bohçacıları mürekkep cinleri
V"

:�
� gül ekicileri yel biçici/eri
�
o
,.. el yordamıyız yol yorgantyız
"::J
�
2.

;-,. -ı' i '

• az geliriz dar geliriz
'v

� ��::=:'.::==�� ·�· ,

daral getiririz susuz götürürüz

kaşla göz arasıyız

taş gi. . . . taş ocakları gibiyiz

prensi daha kurbağayken öperiz

dere kenarıyız yol ortasıyız

hoşuz naifiz yumuşağız

kırk katırla kırk satmz

boşa dolmayız doluya sığmayız

aztn!tk halklarıyız

gece sefasıyız gündüz cefasıyız

kJ/dan ince kı!tçtan az biraz kaltnız

ev içi siyasileri

gündelik hayat muhalif/eriyiz

içinizdeki zilli

dıştnızdaki uslu kızlarız

bir eli meltem bir eli karayeliz

keşişlemeden eseriz

çizgi çılgmıyız hayat durgunuyuz

eskiz yorgunuyuz

yayık ayrantyız buzlu rakıyız

hepi topu üç aşağı beş yukarıyız

sen bana aldırma

ben bazan

böyle olurum

şemsiyeyi sen al

ben bir saçakaltı bulurum. . .

A kşamsefas ı
 Öküz 3 3 / Ş o b a t' 9 7 33

MU RAT .B EŞ E R

Olüler Dans Ediyor

1 99 3 ' te ç ı ka rd ı k �a rı " l nto h a r m a n l a n m as ı n d a g a ra n ti a l tı n a
a l ı r. Asl ında bu analoji i l k albümleri
işkence sesle ri ve ü rk ü n ç b i r at­
mosfere sa h i p . '
Pencereden b u görüntüye ta n ı k
o l a r a k müzik ü retiyor i k i l i . B i r san­
t h e Labyri n t h " ve
1 9 9 5 ' te k i i l k L i s a G e r ra rd s o l o ­ için d a h a çok geçerl i d i r. Dead C a n D e a d C a n D a n c e ' l e r ( B re n d a n tim l i k demir parmaklığın, ne denli
s u n d a k i m a d ri g a l l e r in m e l od ra m Dance ' ı n a s l ı n a s a d ı k k a l d ı ğ ı , kök­ Perry v e Lisa Gerrard) lngiltere' de, kalın bir manevi d uvar oluştura bi­
yoru m l a rı ye r i n i ş i m d i Afr i k a , i s­ l e r i n i b u l d u ğ u b i ç i m l e r i , d o k u l a rı H i n d i stan ve Pakistan gibi ü l keler­ leceği n i , a n ca k içeri g i rd i ğ i n i z d e
pa nya ve M ı s ı r r i t m l e r i i l e g l obal­ ve b u n u n n a s ı l ya ratı l d ı ğ ı p i r kaç d e n g e l e n i n s a n l a r ı n o t u rd u ğ u farkedebilirsiniz. içerideki özerklik.
fo l k şarkı söz l e r i e ş l i ğ i n de k i , ant­ y u zy ı l ö n ces i n i n m e ra k l ı l a r ı i ç i n blok b i na l a rd a n b i r tanesin i n 1 3 . a l a n ı tam bir Dead C a n Dance
ro p o l oj i k b i r yo l c u l u ğ a b ı ra kt ı . m eçh u l değ i l d i r. B u esi n kayn a ğ ı , katı nda çalışıyorlar. B i r parmak ka- d ü nyas ı . Evdeki e n çok kullanılan
Dead C a n D e a d ' i n 7 . Stüdyo a l ­ E l iza beth dönemi oda m ü z i ğ i , La­ 1 ı n l ı ğ ı n d a k i , d e m i r ç u b u k l a rd a n odada, d uvarın bidni halılar, Afrika
b ü m ü " S p i rit C h a ser " ı n p s u edo­ t i n Hym n l e r i , G regorya n şa r k ı l arı o l u ş a n d ı ş k o r u m a k a p ı l a rı v a r. m a s kl a rı ve Ira s u retleri süslüyo r.
wo r l d yöneti m i b u ta rz için o l u m - . ve a ltın çağın Yen i Plato n i k Felse­ Böylesi b i r d ü nyada yaşayan her­ B i r b a ş k a d uv a r ı i ki l i n i n k o n se r
l u yö n d e Ç ü n k ü 8 0 ' 1 er i n başların­ fel i içerisinde mevcuttur. Fakat yi­ kesin m u hakkak korunma gereksi­ a f i ş l e r i v e F r a n s a ' d a S i st e r s o f
da meyd a n a çıkan bu tip g r u p l a r, ne de D e a d C a n D a nce m ü z i ğ i , n i m i var ve bunun d iğer önlemler­ Mercy i l e çektirdi kleri b i r fotoğraf
- k i say ı l a r ı fazla d e ğ i l d i r- 9 0 ' 1 a rda K ra l içe 1 . E l izabet h ' i n h uzurunda den daha ucuza geldiği kesin . ln­ d o l d u rm a kta. Yan ı nd a ki nd e Dead
i n i ş g r af i ğ i ç i z e r k e n , D e a d C a n gerçekleşti rilen 400 yaşındaki Jan­ giltere ' n i n b u yöresinde gerek sı­ C a n Dance ' i b i r orkestra ile birl i kte
D a nce " S p i rit C ha s e r " i l e iyi yol d a Session '!arın ötesi nde bi rşeydir. nıfsal, gerekse yapısal açıdan, bir­ görmekteyiz. Son d uvarda ise kirli,
o l d u ğ u n u ispatl a d ı . Ö r n e ğ i n ya k ı n " l nto t h e La byo i n t h " , 9 0 ' 1 a rı n birleri nden çok farklı i ki d ünya var. ağır b i r hava n ı n altında ezilen " en­
k u l va rda k a b u l ed i l e b i l ec e k C oc­ c i d d i ve i rk i l t i c i ça l ı ş m as ı " Ai ­ Birbirleriyle çok ayrıksı olmal a rı na d ü st r i s o n r a s ı topl u m · u n g ü n eş
tea l Twi n s , 4 AD ' d en Polyg ra m ' a o n " dan beri, " Spi ntehaser " ı n ha­ k a rş ı n , p a r m a k l ı g ı n i ç i n d e k a l a n b a t ı m ı n a a rd ı n a d e k a ç ı l a n b i r
tra nsfer o l d u ktan s o n ra , yen i p l a k bercisi olan m a l zemelerle ya p ı l a n yaşamda, dışarıdaki kadar gerçek. pencere b u l u n uyor. lşığı seviyorlar,
ş i r k e t l€ r i n i n s i p a r i ş l e r i n i i c ra et­ i l k a l b ü m . A l b ü m ü n e n d ikkate de­ Ancak bir başka gezegenden gelip bu yüzden siyah perdeleri her za­
m eye başl a d ı . Ağ ı r l ı ğ ı v u r m a l ı l a ra ğer çal ışması i se , ş ü phesiz " How de burada yaşayan insanlarınki ka­ man a çık.
kayd ı racak ş e k i l d e ka d rosu n u g e ­ Fort u n ate the Man With None " . dar gerçe k . Ve bu d ü ny a n ı n ço­ Brendan Perry ve Liza Gerrard,
n i ş l eten Dead C a n D a n c e i s e , Is­ Kapan ışta yeralan g örkem l i ağ ıtta cukları da evlerin i n önlerinde tıpkı b u eşitsizlikler topl u m u n da karşıla­
ta n b u l ' d a k i tek g e c e l i k b a ş a r ı l ı ş a r k ı s ö z ü oJ a r a k B e r t h o l d başka yerdeki çocuklar gibi oyun şılabilecek garip ve özel şahsiyet­
k o n se r d e d e , m ü z i k l e r i y l e d o ğ r u B recht' i n C esaret Ana oyunundan oyn uyor l a r. O n l a rı d iğ e rleri n d e n l e r. H e r n e açı d an o l u rs a o l s u n ,
ora n t ı l ı b i r görü ntü i ç i n d eyd i l e r. b i r metin kullanı lıyor. Parça insa n ı n ayı ran t e k fark,- mülteci izolasyonu model olarak a l ı n ması son derece
G regory gotiği Dead C a n Da nce, b en l i ğ i n e bozucu etk i d e b u l u n a n yaşıyor olmaları . sakıncalı i k i nihil ist.
" l nto the La byri nth " i l e fiya k a l ı b i r
ç ı k ı ş ya p m ışü. i l k bakışta, h e l e b i r
·
rock g ru b u i l e kıyasla n d ı ğ ı n da , b i ­
raz h uysuz, soğ u k v e aşırı titiz g ö­
r ü n m ekteyd i ler. O n beş y ı l s ü resi n ­
ce, 'i n g i l i z m ü z i k çevre l e ri n i n ka­
rekteristi k eği l i m l erinden ve h a ra l a
g ü re l e s i n d e n uzak d u rd u l a r, izole
yaş a d ı l a r, p e k fazla tem s i l c i s i b u ­
l u n m ayan n evi ş a h s ı n a m u n h a s ı r
b i r t ü r ü icat ett i l e r, d ü ş ü n v e sa­
natta i nce beğen i s a h i b i olan e l it­
l e r i n i l g i l e n d i ğ i n a d i d e örneklerden
b i r i o l a ra k · ka l d ı l a r. B u n a k a rşı l ı k
bağlı o l d u k l a r ı 3 A D p l a k şi rketi n i n
- C oct e a u Tw i n s v e P i x i e s d a h i l ­
tü m diğer g r u p l arı n d a n daha fazla
satmaya başl a d ı l a r.
i l k önem l i çıkışları " Spleen a n d
idea l " i n g ücü v e zayı f l ı ğ ı aynı n ok­
taya daya n ı r. i k i l i n i n h o b i s i d ü nya
fol k m ü z i k l e r i ü z e r i n d e yoğ u n laş­
m a kta . Asya , l rl a n d a ve B u l g a ris­
ta n m ü z i k l e r i çok iyi etüd e t m i ş ,
fakat rafine o l m ayan b i r m ü zi k or- �

taya koym u ş l a rd ı . 1 , 5 - 2 yıl a ra i l e

ç ı k a n a l b ü m l e r i n d e d e n eyi m l eri
entel lektüel i l g i a l a n l a r ı n a p a ra l e l
olarak s ü rekli a rtar. " Ai o n " kendi­
s i n i , J O Y D i V I S I O N ' ı n " C l ose r " ı n ­
daki Kadersız lngiliz post
p u n k ' ı n ı n , G l o b a l -fo l k m ü z i ğ i i l e

ş ..
34 BİRİ VE ··D İGEAlE Rİ
1.
Tüm zamanların en büyük yazarı, en bü­
yük a nlatıcısı H omeros'tan başlaya l ı m . l n ­
sanog l u, yazılı edebiyata bu büyük a n latı­
c ı n ı n " l lyada " ve " Odysseia " yapıtlarıyla
kavuşt u . B u büyük yapıtların ortaya çıkma­
sından b u yana neredeyse üç bin yıl geçti .
Ama biz onları hala çok severek, çok he­
yecan l a na rak okuyoruz. ithake k ra l ı n ı n as­
keri g üçleriyle Truva lıtar arasında, bu top­
raklarda, Ç a n a k k a l e Bogazı ' n d a k i Troya
şehrinde gerçekleşen uzun ve müthiş sa­
vaşı a n latan " llyada " ve lthakelerin soylu
kralı Odysseus'un çileli sürgün yaşa m ı n ı ve
evin e , ü l kesi n e g e r i dön ü şü n ü a n l at a n
" Odysseia " , b u görke m l i desta n la r n i ç i n
b i z i b u k a d a r h eyeca n l a n d ı rıyo r ? N iç i n
b unlar devamlı okun uyor, deva m l ı bize yol
gösteriyor?
E l bette b u ra d a " l lyada " ve " Odysse­
ia " daki o müthiş gerilimli, renkli dü nyayı
a n latacak değ i l i m . Ama konu m u z açısın­
dan, kafama takılan soruların .ceva b ı n ı ver­
meye çalışayım . Bana göre soruların iki ce­
vab ı var . i lk i basit b i r ceva p : Homeros ' u
h e r zaman güncel kılan, onun insa n ı v e i n ­
sanl ı ğ ı a n latmas ı d ı r . i k i n c i cevap i s e çok
daha zor: Homeros insan ve i nsan lığı i lgi­
lendire n her şeyi a nlatıyor. Peki, insan ve
i n sa n l ı g ı i l g i l e n d i r e n şeyler n e ? H o m e ­
ros' u n yapıtlarına bağlı kalarak kısaca şun­
ları söyleyeyim; dogu m (insanın, tabiatın,
canlıların), gelenekler ve b i rey, b i reyin için­
de dogup büyüdüğü ev ve çevre, sosya l
i lişkiler. b ireyin dalgalı, çokya n l ı iç dünyası,
arzu ve merak, öğrenmek ve b i l mek tut­
kusu, başarılı ve üstün olmak güdüsü, ça­
tışma ve çelişki, �ekabet. haset, kıskançlık,
kötülük, i ğ rençl ik, felaket, korku, nefret,
kin, iyili k ve güzell i k, iyi l i k ve güzelliğe du­
yulan sevgi, sevgi ve şiddet, hasret ve hü­
z ü n ve sonuçta ö l ü m . Doğ u m ve ö l ü m :
Yani b i r kara n l ıkta n ç ı k ı p yen iden başka
bir kara n l ığa dönmek . Ama b u arada da
ışıkla, aydınlıkla yaşamak, b u n u arzulamak
ve b u n u yaşayabi lmek . . . Home ros ' u n öy­
külerini sarmalayan ana öğeler kısaca bun­
l a r . B u n l a r ı her g ü n . her z a m a n biz de
kendi küçük g üncel yaşamımızda d uymu­
yor m uyuz, ya·şamıyor m uyuz?
Evet, Homeros, yitmiş zamanları n giysi­
leriyle beni, sen i , bizi, sizi a nlatıyor. Bu ne­
denle de onu mera kla okuyoruz. B u rada
m e ra k ı , i nsan ve i n sa n l ı g ı h i ç b i r zaman
terk etmeyen merakı ve merakın yarattığı
heyecan ve korkuyu özellikle belirtmekte
yarar va r . Ç ü n k.ü H o m e ros a n l a t ı l a r ı n ı n
a n a sütunlarından, a n a · motiflerinden biri
de merak ve merakın sonuçlarıdır. Ve Ho­
meros'a inanılmaz bir evrensellik ve ölüm­
süzlük kazand ıran bu öğe bizi çok yakın­
d a n i l g i le n d i r iyo r . H ome ros a n l at ı l a r ı n ı ,
büyük olasılıkla, lonca söyledi. Ancak anla­
tılar m uazzam b i r d i l le r, kültürler, halklar
ve uygar l ı k l a r denizinde seyred iyor . lçiçe
geçen ama du rmadan da b i rb iriyle çatışan
tüm bunlar an latıları müthiş oranda. çok­
yanlı, çokrenkli hale getiriyor. B u nedenle
i nsanlığın ilk büyük edebi yapıtının sahibi
Home ros, ayn ı zamanda i l k ço k k ü l t ü r l ü
yapıtların da sahibidir Homeros ' u n kahra-
şamse as ı
,fü.füi
�)te
manı Odysseus'un sıcak b i r evi. yaşamının
merkezi olan b i r lthake ülkesi var . Ancak
tüm Akdeniz, tüm Ege ve oradaki d il ler,
kültürler ve halklar da onun çileli, hasretle
dolu yaşamının merkezlen d u rumundadı r .
2.
B i raz da yine bu topraklara aıt, Home­
ros ' u n öyküleri kadar güzel olan başka bir
destandan söz edeyim : Kürtlerin ünlü des­
tanı Meme Alan. Ne yazık ki Kürtlerin dı­
şında fazla bilinmeyen bu destanda i nsan
ve i nsanlıgı ilgi lendiren tüm ögeler va r. Bu
destan da yine görkemli b i r başl a n g ıçla
öykü dünyasının kapılarını açıyor: "Bajare
Mixribe baareki mezin Cı pir giran e I Li ser
heft çiyan e ı Li ser se sed Cı şest Cı şeş de­
riyan e ı Her deriki fi ser se sed Cı şest Cı şeş
wilayetan e ı Her wilayetek fi ser se sed Cı
şest Cı midiriyetan e . . . " (Mağrib -kuzey- ül­
kesi büyük ve görkem l i / Yedi dagın üs­
tünde / Üçyüz a ltmış altı kapısı va r / Her
kapısı üçyüz a ltmış altı vilayete açıl ıyor I
her vilayete üçyüz altmış altı bölge bağlı. . . )
Meme Alan, Mağrib şehri sultanı E li Be­
ge' nin oğludur. Arap kökenli Kureyşelerin
yeğeni ve Kürtlerin su ltanıdır. Meme Alan.
onbeş yaşında m irligi babasından devrala­
rak yaldızlı sultan kürsüsüne oturuyor. An­
cak tahta geçmesiyle tüm kaderini değişti­
ren bir şey oluyor. Mağrib ülkesinden, atla,
bir yıl altı ay uzakta olan Cizlra botan emir­
liği sultanı Mir Ezdl n ' i n dünyalar güzeli bjr
kızı vard ır: Zln. Zina Zedan . Apaydınlık bir
gece Periler Padişa h ı ' n ı n üç kızı, Tavbanü
( G ü n e ş B a n u). H eyvb a n ü (Ay B a n u) e
Sterbanü (V1l dız Banu) gızl ice Zln'in yçıtak
odasına g i rerek, onu yatağıyla birlikte ·alı­
yorlar .ve Kuzey ü l kesine, Meme Alan' ı n
renkli yatak odasına götürüyorlar. Periler,
yaşamları birbirine mahküm bu iki genç ya­
bancıyı orada tanıştırıyorlar. iki yabancının
ilk karşılaşmasını biliyoruz; korku, kuşku,
merak, h eyecatı, arzu. Tüm b u nl a r ı n ya­
şan masından sonra iki genç uzun bir soh­
bete dalıyorlar ve o gece yaşadıklarının bir
düş olmadığını kanıtlamak için de yüzükle­
r i n i değ iştiriyorlar. Zln ' i n yüzüğünün arka
yüzünde " C i zlra Botan mirinin kızı Zina Ze­
da n " yaz ı l ı d ı r . M em ' i n ki n de i se sadece
" Meme Alan " . Gençler sabaha doğru uy­
kuya dalıyorlar. Ve peri k ızları yine gelip
Zln ' i a l ıyor ve ülkesine, sıcak, şefkat dolu
evine, güzel yatak odasına götürüyorlar. iki
gencin sabah uyandıkla rındaki b8yük he­
yecan ve hayalkırıklığını tahmin etmek güç
değ i l . Her iki genç de tek başlarına, kendi
odalarındadırlar. Sanki o gece h iç yaşan­
mamış! Tüm o olup bitenler bir düş müy­
dü? C i n lerin, perilerin kötü bir şalı:ası mıy­
d ı ? Hayır, değil. Ç ünkü yüzükler değiştiril­
miş, Mem ' i n parmağındaki yüzük Zln ' indir.
Zln ' i n parmağındaki de Mem ' i n . Peki kimdi
o yabancı? Ta n ınması, b i l i n mesi, uğruna
ölünmesi gereken o yabancı kimdi?
Mem ile Zln ' in , son u büyük bir keder,
hüzün ve trajediyle biten, aşk öyküsü bu­
rada bu sorularla başlıyor. Tüm karşı koy­
mala ra, engellemelere rağmen Mem deniz
'
sularından çıkarılmış ünlü atı Roze Rewa n ' ı
hazırlatıyor, ya nına fazlasıyla altın alıp, bir
daha gerı dönmemek üzere uzun yolculu-
M E H M E D UZU N
ğuna başlıyor. C izlra Bota n ' a doğru. Ya­
bancı sevg ilisini bulmak, onu tanımak ve
o n u n l a b i rleşmek, bütün leşmek içi n .
Mem, ülkesi n i terk etmen i n hazırl ı kl a r ı n ı
yaparken, t ü m hazırlıkların eksiksiz olması­
nı e m red i yo r ve çevre s ı n e şöyle d i y o r :
' welate xerlbiye çetin e . . • (yabancı ülke­
. zaman da Ksenephonizmi de a rmağan etti;
ler zordur . . . )
3.
Yabancı, yabancı yerler, diyarlar, insan­
lar, çevreler, ülkeler, di ller, kültü rler -yani
bilin meyen- tüm tarih boyunca edebiyatın
en önemli teması ve ana ögesi olmuştur.
B i reyin vazgeçilmez, terke d i lmez merakı
hep yen i ve bilinmeyene doğru kaymıştır.
insanı anlatan, insanlığı sorgulayan edebi­
yatın da, bence, en temel görevi, hep aynı
olmuştur: çoğu zaman b ilmediğimiz, bize
yabancı olan bi reyin iç dü nyasına, trajedi
ve sevinçlerine, toplumsal ve kültürel i l işki­
lerine daha derin.daha kapsamlı bir yakla­
şım. Yeni, renkli, canlı ufuklar. Daha geniş,
daha etkin, bize ait olmayanı, bi lmediğimi-
zi göstererek, onu a nlatarak, bir ayna gibi
onu bize tutarak daha yoğun bir sorgu la­
ma edebiyat yüzümüze tutulmuş bir ayna­
dır: Renklili klere, farkl a ra ragmen aynada
gördüğümüz aslı nda bizim aksimizdir.
i .Ö. 400 yıllarında yaşamış ünlü Yunanlı
düşü n ü r , yazar ve askeri deha Ksenep­
hon ' u n kitabı " Anabases " , Yunan ordusu­
nun Anadolu ve Mezopotamya 'daki serü­
venlerini a n latıyor . Yeni okud u ğ u m bö­
lümler, b u çok uzun, çok kanlı ve çok zor
geçen yolculukta Yunan ordusunun Asur,
Amedıya, Karduk ve Armenıa ülkelerınden
geçişini anlatıyor. Tümüyle yabancı, b ı lın­
mez yörelerde, yabancı d i l ve kültür or­
tamlarında, düşmanlarla çevri l i diyarla rda
geçen bu yolcu l u kta Y u nan ordusu hep
savaşa rak yol u n u açıyor. Ç e k i l e n b u nca
acı, savaş, yıkım ve ya ngından sonra Yu­
nanlıla rın bir tek istegi vardır; evlerine, yer­
lerine, yurtlarına dönmek. Bugünkü Kürt­
lerin ataları olan Kard ukları n ü l kesindeki
geçiş yedi gün sürüyor. Savaş ve mücade­
leyle dolu yedi kanlı gün. Kitabın b i r yerin­
de Ksenephon, ı r m a ğ ı n öte ki yak.asında
Kard u k l a r ı n ha reket etmeye başlad ı ğ ı n ı
görüyor ve şöyle diyor: " Karduklar artçıla­
rın . . . pek azalm ışa b e nzediğ i n i görü nce
türkü halinde kimbilir neler söyleyerek hız­
landılar . . . "
Evet, k i m b i l i r neler söyleyerek . . . Tüm
gezi boyunca Yunanlı lar, geçtikleri yörele­
rin insanlarıyla tercümanla r a racılığıyla ya
da onların hareket ve davranışlarına baka­
rak, bunlardan sonuçlar çıkararak, anlaş­
maya, i l işki kurmaya çalışıyorlar. O döne­
min Anado l u ' s u ve M ezopota mya ' s ı n ı n
mükemmel b i r panora masını çizen b u gü­
zel yapıtın en ilginç yanı ise şu: Ksenephon
tüm bu dilleri, kültürleri, ülke ve diya rl a rı
bir tek sözcükle ifade ediyor: barbar. Kse­
nephon ve Yunanlılar için tüm o insanlar,
kim ve ne ol urlarsa olsunlar, sadece bar­
bardırlar. Yunanca barbaros, Latince bar­
barus olarak söylenen sözcükle anlatılmak
istenen ise şudur : Yabancı, ben ve bize aıt
olmayan öteki, Latince ve Yunanca'yı bil­
meyen, doğru dü rüst konuşamayan ınsan.
•
Öküz 3 3 /$u b at ; S 7-
Bu a n l ayı�a göre, tüm dünya n ı n merkezi
Yunan ve Latin kökenli L!ygarlıktır. B u uy­
garlıgın dışında kalanlar ise barbardır . Yani
uygar olmaya n d ı r, potansiyel d üşma n d ı r.
Böyl e l i k le Ksenephon sadece b u m üt h i ş
yap ı t ı n ı i ns a n l ı ğ a a r m a ğ a n etmedi, a y n ı
kendisi ile öteki arasına sınır koyan, kendi- ·
n i m erkez k a b u l eden, ötekinden kuşku
duya n , onu aşağılayan Ksenephonizm . .
Çok son raları, rönesans ve aydınlanma
d ö n e m l e r i n d e b i l g i ve d ü ş ü n c e n i n çok
önemli hale geldiği za manlard a , çok şey
• gibi barbar mefhumunun içeriği de değiş­
ti. Artı k hor göre n , kendi n i merkez kabul
eden, başka kültü rlere ve kimliklere kapalı
yaşayan insan ve toplumlar barbar olara k
adlandırı lmaya başlandılar.
Ç ü n k ü bilgi, b i l mek, tanımak, kült ü re l
olarak zeng i nleşmek a rtık çok ö n e m l i hale
geldi . Ve kapalılık, kendi n i beğenmişlik b i r
e k s i k l i k , ya n l ı ş l ı k o l a r a k d e ğ e r l e nd i r i l d i .
K e n d i s i n i , k e n d i s i n e a i t o l a n ı başkasıyla
karşılaştırmak olanağı ndan yoksun bir in­
san ya da toplum nasıl uygar olabilir? Je­
a n -Jacques Roussea u ' n u n çal ışmala r ı n ı n
b i r bölümü bu sorun u n çevresinde dola nır.
Edebiyat başından bugüne kadar öteki
ile çok yakından ilgili olmuştur. B i r yere a it
olmak ama aynı zamanda ötekini de b i l­
mek, ona varabilmek, onun yarattığı heye­
can ve korkuyu d uyabilmek, onu istemek
ve arzulamak h ep edebiyatın ana teması
o l m uştur. Öte k i n i tanımak, b i l mek, i l işki
kurmak ya <la ötekiyle yaşanan çatışma ve
çelişkileri a n layabi l m ek ve gerilimleri azal­
tab i l mek konusunda edebiyat diğer tüm
bilim dallarından daha fazla b i r rol üstlen­
miş ve görev görm üştür. Ç ünkü edebiyat,
özellikle ri gereği, hem çok yereldir hem de
çok evrense l d i r . Kaliteli edebiyat, her za­
man, b i r coğrafyayı sın ırların ötesine, bilin­
meyen ve pratik olara k varılması çok zor
olan yerlere taşımıştır. Yerel bir cografyay­
la evrenin i lişkisi n i kurmuştur. Bu nedenle
edebiyat sınırlar ötesidir, sınırlar üstüdür.
Rejimler, ideolojik ve siyasal sistemler ve
çeşitli davaların bağnaz savun ucuları hep
insa n ve insa n l ı ğ ı sınırlandırmışlardır. Hep
başkasını, ötekini b i r tehdit u nsuru olara k
görmüş akıl a lmaz önyargı lar, d üşmanlık­
lar yaratmışla rdı r. Hep farklılıklarını öne çı­
kararak, ötekilerinden üstün olduklarını id­
dia ederek b a ğ n a z l ı ğ ı ve tutucu l u g u b i r
yaşam tarzı haline getirmişlerdir. Hep tek­
liği, tekyanlılıgı savun m uşlardır. Hep siyası,
idari, kültürel, dinsel ve etnik sın ırlar koy­
muşlardır. Ve bu sınırları koruyabilmek için
de bir yıgın yasakla yaşamı dara ltmış, çe­
kilmez hale getirmişlerdir. Edebiyat ise bu­
nun tam tersi n i yapmıştır: Hep s ı n ı rla ra
karşı koymuştur, i nsan yaşa m ı n ı genişlet­
miş, zengi n leştirmiş, di!ler, k ü ltürler ara­
sında i l etişimi sağlamış, önya rgıların orta­
dan kal kması i çi n aydın l ı k, ren kli ufuklar
açmıştır. B i reyi, topl u m u , d ü n yayı tecrit
edilmiş, yalnız bir va rlık olarak değil, renk­
li, çok kültürlü bir mozaik olarak görmüş­
tür. Ç o k l u ğ u , çok ya n l ı l ı ğ ı hedeflem ıştir
Ve d urmadan yasakları n üstüne g itmiştir.
Edebıyatın yaptığ ı şudur: Yoğu n bir h ü ma-

• �
•• •'1 ıl ..
Oküz 3 3 /Su b at' 9 7
nizmayla i nsanın, bireyin bölünm ü ş, şaş­
kın, tedirgin. korkak. çılgın ruh halini irde­
lemek. iç d ü nyasının derinliklerine inerek,
oradan bize seslenmek. Ve i n sa n ı , bireyi
a nlayabilmemize yardımcı plmak. Bu ne­
denle çok sesli , çok ren k l i , çok l'. ü l tü r l ü
olan edebiyat, ötekinin, ötekilerin de­
vam l ı buluştuğu bir a nayurttur. Aykırı ve
farklı olanların, kuşku, tedirginlik ve korku
içinde olanların. anlamak ve bilmek. ilişki
ve iletişim kurmak ·isteyenlerin anayurdu­
dur.
4.
Edebiyat d ü nyası n d a k i bu yolculu ktan
sonra yine bu topraklara geleli m . E n bü­
yük dinlerin doğduğu, en g üzel uygarlıkla­
rın bir bölümünün boy attığı, sayılamaya­
cak kadar çok dil, kültür ve h a l k ı n gelip
geçtiği bu Anadolu ve mezopotamya top­
raklarının g ü n ü m üzdeki durumu nasıldır?
insanı ağlatacak, çileden çıkaracak kadar
kötü. Evet, çok kötü. Televizyonların dur­
madan pompaladığı sahte · vu r patlasın,
çal oynası n · havasının ötesinde, şöyle bir
çevremize bakal ı m . Görd ü ğ ü m ü z nedir?
Et kafalı askeri diktatörler. askeri diktatör­
lere taş çıkartan sivil ırkçılar ve bağnazlar,
d i n i bağnazlığı bayrak edinm iş mollalar,
dini ve kitabı sadece para olan, durmadan
yüzümüze g ü l ümseyerek yalan söyleyen
p o l i t i k a c ıl a r, b i z i k u rt a r m a k i d d i a s ı n d a
olup, saf ideallerimizi v e duygularımızı sö­
mürerek, bizi bağnaz bir savunucu, kör bir
propagandist haline getirmek isteyen eği­
limler. .. Ve yasaklar. bitip tükenmez ya­
saklar. Ve kan, lin, nefret, önyargı, göç,
gözyaşı. Ve son karanlık: Ölü m ! . .
Birbirinden oldukça farklı olan tüm bun­
ların amacı aynı: Fanatizmle ruhumuzu ve
beynimizi esir almak, bizi tekdüze, tekyanlı
hale getirmek, b ize söyleneni yaptırmak,
ötekine karşı kuşku, kin ve nefret duyma­
mızı sağlamak. Yan i bizi mutlak itaate zor­
layarak, karanlık ve kokmuş bir kapalı nef­
ret gölünde boğmaz. Bunu kabul etmedi­
ğimizde, onların buyurdukları gibi düşün­
mediğimizde. hareket etmediğimizde de
bize sunulan alternatif tektir: Çeşitli biçim­
lerde, en ilkel metotlarla bizi cezalandır-
A kşamsefas ı
mak, dilimizi kesmek, kalemimizi kırmak . . .
N iye b u hale gel d i k ? Odysseus' un geniş
karınlı gemilerinin demirlediği bu mavi sa­
h i ller, Meme Alan ' ı n beyaz yeleli atı Roze
Rewa n ' ı n sırtında bir kartal gibi uçtuğu bu
karlı dağlar, Ksenephon 'un doyasıya şarap
içtiği, ekmek yediği bu yeşil ovalar, yayla­
lar, nehir k ıyıları nasıl t:ıu kadar acımasız ve
hoşgörüsüz ha1e geld i ? Nasıl fanatizmi n
egemen olduğu b i r korkular ve kuşkular
toprağı haline geldi? Bu bereketli topraklar
nasıl bu kadar çorak hale geldi? Ege ' n i n
hüzünlü şairi Seferis'in dizeleriyle, niçin za­
man, savaşlar, yıkımlar ve sürgünlerle, çığı-·
rından çıkmış bir zaman haline geldi?
Bu kaps a m l ı soru n u n politik yan l a r ı n ı
yeterince bilmiyorum. Kültürel yanıyla ilgili
kısaca şunu söylemek mümkün: Tekleşme
arzusu, g üdüsü, hedefi ve ç ı l g ı n l ı ğ ı . Tek
dil. tek din, tek kültür, tek toplum, tek li­
der, tek düşünce, tek siyaset. . . hep varsa
yoksa tek. olmak istendi. Her ne pahasına
o lursa olsu n tek olmak, tekleşmek, çok
uzu n zamanlardan beri bu toprakların tra­
jik kaderi oldu. Tek olmak, tekleşmek boy­
n u m uza asılmış bir boyunduruk gibi bizi
sürüklüyor. Bizi boğuyor, dilimizde. kişiliği­
mizde, ruhumuzda derin yaralar açıyor.
Oysa bu topraklar bir dinler, diller, kül­
türler, kavimler beşiğiydi. Hala da, büyük
ora nda, resmi nevrotik saplantıların öte­
sinde, durum böyle.
O halde? Ne yapmamız gerekli? biz de
tekleşmeyi kabul mu etmeliyi z ? Öteden
beri kimi kalemşörlerin ve zevatın yaptığı
gibi biz de askeri diktatörlerimizin, baskıcı
reji mlerimizin, bağnaz dincilerimizin, biz­
den mutlak itaat isteyen siyasal lider ve
sistemlerimizin. anti-demokratik ve hoşgö­
rüsüz şeflerimizin birer vakanüseri, methi­
ye dizicisi mi olalım? Kralın çıplak olduğu­
n u görmeyelim mi, söylemeyelim mi?
E l bette hayır, her şeye rağmen hayır.
Çoğu za m a n bizi ya l n ızlığa itse de, acı
çekmemize ve felaketlere uğramamıza yol
açsa da yapmamız gereken şudur: Öteki­
ni görmek, bilmek, tanımak, onun hakları­
nı savunmak. Yani tüm din lerin. d i l lerin,
kültürlerin, kimliklerin serbestliğini istemek
•
ve sağ lamak. bunların diyalogunu. iletişi­
mini, birbirlerini tanımaiarını gerçekleştir­
mek . Çok kültürlü, serbest, sivil toplumu
yaratabilmek. Gerçekleştirilmesi neredeyse
olanaksız olan bu özlemin, bu düşün uy­
gulanmasında edebiyat önemli bir rol oy­
nayabilir. Dil ile gerçekleşen edebiyat, öte­
ki dillerin taşıdığı sesleri, ruh hallerini, ta­
rihleri ve i nsan kçıderlerini bize i letebilir.
Yeni kimliklere alışmamızı, onları sevme­
mizi ya da en azından bilmemizi saglayabi­
lir. Baştan sona önyargılarla dolu kuşkulu
beynimizi ve yüregimizi sakin leştirebi l ir.
Çok kültürlü, çok dilli bir ortamda doğup
büyümüş Canetti'nin üç ciltlik anılarının ilk
cildinin başlığı şudur: Kurtarılmış D i l . Çok
eski tarihi dillerin öldügü, öldürüldügü bu
topraklarda dili, d�leri, dillerin farklı hava­
larını, farklı üslupları, farklı söyleyiş biçim­
lerin i kurtarmak gerekiyor. O n larla yaza­
rak., onları edebi olarak kullanarak, onların
birbirleriyle iletişimini kurarak dilleri, dola­
yısıyla kimlikleri yokolan ögeler degil. geli­
şen ve zenginleşen öğeler haline getirmek
gerekiyor. Dili, dilleri kurtarmak, farklılığı
kurtarmak, bizi, bizleri kurtarmaktır.
Farklılığa en az özen ve hoşgörü göste­
ren ü lkelerden biri de Türkiye'dir. Hepimiz
kendi özel serüvenlerimizden de bunu bili­
yoruz. Sözgelimi benim kişisel serüvenimin
birkaç kısa cümleyle anlatılabilecek ö�_e ti
şu: Kürtçe konuşulan bir evde dogdum.
Yedi yaşına kadar, yani i l kokula başlayana
kadar Türkçe bilmiyordum. Sonradan, tüm
egitim· yaşa m ı m ı n esas dili Türkçe old u .
Kendi anadilimle hiçbir eğitim görmedi m .
Çünkü müsaade edilmiyordu. Onyedi yaşı­
na kadar kendi anadilimle okuma ve yaz­
mayı hiç bilmiyordum. Şimdi romanlarımı
Kürtçe yazıyorum. Deneme ve makaleleri­
mi de K ürtçe, Türkçe, İsveççe yazıyorum .
Kürtçe yazmayı ve K ürtçe b i r roman d i l i
kurmayı çok zor koşullarda kendi özel ça­
balarımla öğrendim.
Türkiye'de değ işik k ü l t ü rel k i m l i klere,
sözg e l i m i Arap, R u m , E r me n i , Y a h u d i ,
Asu ri. Çerkez, K ürt k i m l i ğ i ne sahip çok
fazla yazar var. Birkaç istisnayı saymazsak,
çok farklı olan bu yazarların ortak özelliği
.
"3 5
resmi dil olan Türkçe ile yazmalarıdır. Ç ün­
k ü kendi a n a d i ll e ri n i n g e li ş m e s i n e , bi r
edebiyat dili olarak yaşamasına ve güçlen­
mesine müsaade edilmedi. Kürtçe gibi ki­
mi diller eğitim dili olarak tamamen yasak­
landı. Rumca ve Ermenice de azınlık grup­
ların son derece dar sın ı rlarına hapsedildi.
Bu yazarların önünde Türkçe yazıp, kendi­
ni ifade etm.e kten başka bir yol kalmadı.
Peki bu iyi mi oldu ? Tekleşmeyi savunanla­
ra göre elbette iyi oldu . Bana göre, hayır.
çok kötü oldu . Keşke tüm bu yazarlar ken­
di anadilleriyle yazsaydılar ve yapıtları di­
·
ğer dillere çevrilerek bize ulaşsaydı. Keşke
Ahmet Arif ve C emal Süreya' nın o yoğu n
şiirsel duyarlılıgı K ü rtçe, M urathan M u n­
g a n ' ı n Süryanca yazılsaydı, bir Türk oldu­
ğ u halde sürekli Galata, Pera. Beyoğlu'nun
o gizemli Bizans. Rum, Yahudi, Ermeni ha­
vasını a n latan Demir Özlü' nün motifleri Er­
menice, Rumca, Safaradça yazılsaydı . Ma­
rio Levi ve Bilge Karasu'nun ilginç ve kas­
vetli ortamları kendi anadilleriyle ve Mıgır­
dıç M argosyan ' ı n · Gavur Mahallesi · de
Ermenice yazılsaydı . Ve biz çeviriler aracılı­
gıyla bunlara varsaydık. Eger böyle olsaydı.
ben eminim, Türkiye bugü n ve sosyal ve
kültürel kaosun, a h laki yıkımın ve kanlı ça­
tışmanın içinde olmayacaktı.
5.
Tüm bu bahar ve yaz ayları Yaşar Ke­
mal'in son üçlemesi " Kimsecik " i de oku­
dum. Bu uzun epik roman, denilebilir ki,
Kemal ' i n özyaşam ı ve çocukluğu üzerine
kurulmuş. Bildigimiz g ibi, Kem a l ' i n a n n e
ve babası Van -Gölü civarlarından göçmüş
Kürtler. Kendisi Ç ukurova'da, bir Türk kö­
y ü n d e doğ m u ş . A n a d i l i K ü rtçe . A n c a k
Türkçe d e anadili. Evde Kürtçe, sosyal ya­
şamda Türkçe konuşuyor. Eğitim dili Türk­
çe oldugu için Türkçe entellektüel ve ya­
zım dili oluyor. Ama kendi anadil duyarlı­
l ıklarını, etni k ve k ültürel öze l l i klerini de
Türkçeye taşıyor ve yeni, zengin, çok renk­
l i bir roman dili kuruyor. · Kimsecik · te ai­
lenin kürt bölgelerinden göçü, gelip Ç uku­
rova 'ya yerleşmesi, M ustafa ' nı n (Y . Ke­
mal'in) doğuşu, Mustafa ' n ı n babası K ü rt
Sadık Ağa ' n ı n evlatlıgı Salman tarafından
öldürülüşü ve bundan sonraki korku der­
yası, Kema l ' i n b i l i ne n o epik a n latımıyla
tasvir ediliyor. Roman baştan sona K ü rt,
Türkme n , Ermeni, Çerkez, Arap ve öteki
etnik, kültürel gurupların motifleriyle dolu­
dur. Tüm bunlar romanda ustaca buluşu­
yor, birleşiyor ve renkli, zengin, derin. yo­
gun bir anlatım ortaya çıkarıyor. Böylelikle
Kemal. Türkçe başarılı bir çokkültürlü ede­
bi yapıt yaratıyor.
Kemal ' i n bu edebi mozaiği, resmi " te k "
olmak iddiaları n ı n aksine, esasında, Türki­
ye ' n i n kendisidir. Türkiye çokkültürlüdür.
D ü n öyleydi, b u g ü n de böyledir. Türkiye
uzun zamandan beri tek dil, tek kültür id­
dıalarıyla bir boşlukta yaşıyor. Bir parante­
zin içinde yaşıyor. Dünyanın da geldiği bu­
g ü n k ü koşullarda parantezde ısrar etme­
n i n a rt ı k ne a n la m ı var, ne de olanağ ı .
Türkiye ' n i n artık parantezi kapatıp, kendi
gerçeği olan çok kültürlülüğe dönmesi ge­
rekiyor: Bu herkesi hem çok rahatlatacak­
tır. hem de zenginleştirecektir.
B u g ü n burada yayımlanan üçüncü ro­
manım " Yitik Bir Aşkın Gölgesinde " . lstan­
b u I v e G a l a t a ' d a b ü y ü m ü ş . yaşa m ı ş .
1 92 0 ' 1erde d e ülkesini terk etmiş ve yaşamı
boyu nca s ü r g ü n d iyarlarda. za m a n ı n da
çokkültürlü bir merkez olan Antakya 'aa
yaşamış ve Şam ' da ölmüş bir Kürt aydının
h üzünlü aşkının öyküsüdür. Yani, bir öte­
kinin öyküsüdür. Beğeniriz ya da beğen­
meyiz ama romanda ötekinin yaşamı, ba­
kış açısı, bölünmüş kişiliği ve duyguları var­
dır. Ve bizi alışkın olduğumuz ortamlardan.
normlardan başka yerlere götürmektedir.
Evet. başka yerlere . . . Perse, ü n lü Ana­
basis düzyazı şiirinde şöyle dememiş miy­
di: " Ey arayıcılar. ey bulucular nedenlerini
başka y�rlere gitmenin . . . •
36 ÖYKÜ-SİİR Ö k ü z 3 3 /S u b a t' 9 7
•

JAK L I N Ç E L i K
•

evsim bahar Aylardan Mayıs. d a n s u d a n k o n u şt u l a r O n n ı k bır evlıl ı k

M
C u m a rtesi ö ğ l e d e n sonrası,
saat beş suları. Solunan hava­
n ı n d a m a r l a rd a k i k a n a a ş k
a ş k d iye naralar attırd ı ğ ı demler. Annesi­
n i n b i r t a n e c i k o ğ l u , e l l i be ş l i k m ü z m i n
bekar O n n i k 'te ise damarı ara k i bulasın ı
Boy bir elli, burun dolma, ten sol u k be­
nizli . Yine de "kaknem " suratlı değ i l ! · bu a n ı . l l e r i k i yed i y ı l ı n program ı n ı d a
O n n i k , İsa tasvi rinin ö n ü n d e d i z çöktü
" B u g ü nleri de görecekti m ? Sana şükür­
ler olsun ı " ded i . Yetmişbeş l i k a n nesi kol­
t u ğ u n d a n kal ktı, o ğ l u n u bir k e nara iti p
lsa tasvi ri n i n ö n ü ne kendisi geçt i . Ç at ı k
k a ş l a r ı n ı y u m uş�tara k , a c ı k l ı b i r t o n d a
" Al c a n ı m ı da b u g ü n ü n bitimini görme­
yey i m , şu O n n i k eve g e l d i ğ i n d e bir ke­
nard a son nefesimi vermiş olayım " dedi
O n n i k ' e k ı zg ı n d ı . Ç ü nkü yedi yı ldır Yerça­
n i k d e n e n o ş ı l l ı ğ ı n peş i n d e n koştu ğ u
yetmiyormuş gibi, b u a kşam b.ir d e ope­
raya götürecekt i !
O n n i k a n nesi n e yalva rıyor, o n sekiz yıl
önce a l d ı ğ ı ta k ı m e l bises i n i gardıroptan
çıkarması i ç i n . Annesi ise evleneceği gü­
n e sakl ıyor. H oş kimi istedi ki Yerçan i k e
he desi n ı Yerçan i k, hafif ş a ş ı v e şişma n .
Kültürlü b i r a i l e d e n . O da k ü ltürüne b i r
türlü birilerini ya k ıştıram ıyor. O n n i k i ç i n
b u gece n e b ü y ü k b i r h eyeca n ! Yerça­
n i k ' le yan yana, k i m b i l i r belki diz d i z e
opera i zleyece k . D ü n bir ban kaya g i rd i .
Cebindeki bütün ban k notları gıcır yaptır­
d ı . lsa aşkına, sonunda a n n.esi _gö n ü lsüz
bir şekilde razı o l d u, takım e l bise nafta­
l i n ler a ra s ı n d a n ç ı kt ı . üzeri n d e i k i tahta
k u rusu k u rban edildikten sonra, k ul l a n ı m
s üresi n i n son d e m l e r i n i yaşayan b i r k e ­
m e r b u l u n du . Kemer, pantolon u n britle­
rine g e n i ş g e l d i . Ona da bir çözüm bu­
lundu. Pantolon, ceket i n altından i k i çen­
gelli i ğneyle yan lard a n dara ltılarak üzeri­
ne oturt u l d u . C eketin omuzları hafiften
s a r k ı k d u ruyo r d u a m a y a p a c a k bir şey .
yoktu . Saçlarını l i mon suyuyla geriye ver­
d i . S i ya h kaşlarıyla birlikte burnu da daha
belirg i n bir şekilde ortaya ç ı ktı . Kad ınca­
ğ ız, kocasır:ıdan kalan ve gözü gibi sakla­
d ı � ı pa rfüm ü istemeye istemeye çıkarıp
elcağızıyla oğ l u n u n ceketine i k i kez fısla­
dı . Son kalan tahta k u ru l a rı da kendi is­
tekleriyle i ntihar etti ler. Bir a kşam önce-
den özenl e boyanıp cilalanan iska rpinler
kapı önüne çıkarı ldı, giyinildi, ıstavroz çı­
karılıp sağ ayakla dışarı adım atı l d ı . An ne­
s i arkasını döndü evden çıktığını görme­
me.k i çi n . Ü ç sokak yukarıda oturuyordu
Yerça n i k . E l b i sesi kırışmasın d i ye O n n i k
dizlerini k ı rmadan yürümeye çalışıyordu .
S o k a ğ ı n b a ş ı n a k a d a r a lt ı d e fa e ğ i l i p
ayakkabıların ı n tozunu aldı. Her defasın­
da d a elını, pantolo n u n u n, ceketının al­
tındaki görünmeyen kısmına sıldi. Aya -
!arı taşların üzerinde, heyecandan a d ı m
şaşırırken, k.a l b ı de göğüs kafesının altın­
d a bayram havaları çal ıyordu . C eketi n i n
d ü ğmeleri n i çözd ü . E l i n i pantolo n u n u n
cebine sokt u . B u pozu n u merak ettiğin­
den, kend i n i net görebileceği bir kapı ca­
mı bakın d ı . Son unda temiz bir k a p ı ca­
mında görüntüsüne bakakalıp mest oldu.
Ç e ngelli iğneli taraf potluk yapıyordu . Eli­
ni c e b i n e sok masa m ı y d ı , yoksa ? O l u r
m u , bu haliyle bayağı asaletli gözüküyor­
d u . Ama bu pot l u k . . . Hemen kenara geç­
t i . Çengelli iğ neyi açtı. Pantolo n u n u n ar­
kasından geniş bir parçayı avuçladı, pan i k
h a l d e i ğ n eyi çengel l e d i . Arkasına b a ktı
camda n . H i ç de hoş bir görüntü deği l d i .
A m a olsun n a s ı l olsa ceketin i çı karmaya-
caktı. Tekrar yan döndü. E l i n i yine cebine
d a l d ı r d ı , tamam şimdi her şey norma l e
dönmüştü. Tekrar yol a koyu l d u . Yerdeki
taşlardan birine vuracak ken, a k l ı n a ayak­
kabıs ı n ı n fener misali parlayan burnu gel­
di. Vazgeçti . Aya kkabıs ı n ı n önüne baktı,
herşey normald i . Sokağı d ö n d ü , so l d a n
i k i nc i e v i n g i riş k.at ı n ı n , s o l ca m ı n ı n per­
desi n i n oynadığını görd ü . Kalbi d u racak­
tı . Zıle bast ı . Y a k l a ş ı k üç b u ç u k d a k i ka
apının açılmasını bekledı . Son un d a rü­
yalarının ız urusu, er e urusuna a­
p ıyı açtı. a pıda to alaştılar. fo alaştı -
tan sonra O n n ı k sağ elıni nereye koyaca­
ğ ı nı b i l e m e d ı F ı rsattan istifade h e m e n
pantolonunun cebine soktu . B u i ş de ta­
mamdı . Sokağ ı n köşesine kadar beraber
y ü r ü d ü l e r . O n n i k yold a n g e ç e n t a k siyi
durdurdu. KapıY.ı açtı . Yerça n i k a ra baya
binmeye çalışırken tökezle d i . Ki losu ken­
dini gerisin geriye çekti. Sağ ayağıyla O n­
n i k ' i n ayal) ına bastı. O n n i k'ten defalarca
özür diledi. O n n i k mem n u n bile olmuşt u .
Yola koyuldular. Opera binasının ö n ü n d e
taksiden ö n c e O n n i k i n d i . Yerçan i k ' i n ka­
pısın ı büyük bir sabırsızlık ve çabuklukla
açt ı . Yerç a n i k b u n d a n . hoşla n d ı ğ ı n ı belli
etme d i . Opera başlayı ncaya kadar hava-
yem ı atmaya çalışt ı ysa d a olta b ı r türlü
elıne gelmedı . B ü t ü n cesaretını toplayıp
hazırlandığı i lan-ı aşk sahnesi, sönen ı ş ı k­
ların h ı şmına uğradı. Birinci perdenın or­
talarında Yerça n i ki n e l i n i n nerede old u­
ğ u n u kestirmeye çalıştı . Terliyordu . H a l a
h eyeca n ı d i n m e mişti . Yedi yıl beklemişti
içinde b u l u n d u ğ u on beş d a k i ka içerisin­
d e yapmıştı b i l e . E l i n i c e b i n e att ı . Evde
cebine koyd u ğ u kalp ilacını d i l i n i n altına
yerleştirdi . Oturduğu koltuğa biraz daha
yayı l d ı . Tam o sırada çeng el l i iğne açı l d ı .
O n n i k ' i n kuyruk sokum u n u n bir karış yu­
karısı na, var g ücüyle bir- dalış yapt ı . .. O n ­
n i k ' i n ruhu opera binası n ı n tavanına ka­
dar çıktı. Tavan ı delip göğe ulaşmak iste­
di ama çıkış yol u bulama d ı . R u h u ses tel­
leriyle orta klaşa atmak isteyip de atama­
d ı ğ ı ç ı ğ l ı k l a beraber tava n a d e n i z a nası
gibi yapışıp k a l d ı . Gözleri dışarıda. Yü­
zünden ve deriyle kaplı iske l etinin her kö­
şesinden ateşler fışkırıyordu Öyle ki Yer­
ç a n i k ' e olan ateşl i h isleri, b u ateşi n yanın­
da sönük kalıyordu . Işıklar ve ara ! Otur­
d u ğ u yerde d e belenmesiyle i ğ n e b u l u n ­
d u ğ u yerden boşluğa ç ı k t ı . Ne rahatlad ı .
Alkışlar san k i O n n i k ' eydi . Yerçari i k ' e yal­
varır gözlerle d ışarıya çıkmak isteyip iste­
med i ğ i n i sordu. Açık olan çengelli ilğne
aşağıda hala büyük bir teh l i ke ol uşturma­
ya devam e d i yo rd u . Yerça n i k ' i n h i çb i r
şeyden haberi olmamalıyd ı . B i r a n rahat­
lad ı . Tam o sırada Yerçan i k i n k ucağında­
ki ç anta yere d ü ştü. Eği ld i , çantayı a l d ı .
_ Yerç a n i k ' e uzatt ı . Koltuğ a yas l a n ı r yaz­
l an maz, çenge l l i iğne daha ö nce ç ı kt ı ğ ı
yerin üç-beş santim yukarısına sağlam b i r
d a l ı ş d a h a y a pt ı . Ta n rı m ı bu n e meta­
net . . . Dişler i n i n a rasına gelen ç ı ğ l ı kları n ı
i k i defa yuttu . Kendi n i sıktıkça sıktı . Kas:
tı kça kastı, en sonu nd a bağ ı rs a k l a rı n d a
sıkışmış ola n g a z k a l ı n bir isyana dön üş­
t ü . O l a n l a r o l mu şt u . Utangaç, ürkek ve
mahcup ayağa fırladı, Yerç a n i k bile umu­
runda değildi art ı k ! insanların bakışlarını
sırtında birer k u rş u n gibi h issederek kapı­
ya doğru hedef küçülte küçülte a ktı. An­
nesi o günden son ra , M eryem Ana K i lise­
si' n i n g i rişinde, kocası i ç i n yaktığı m u m u n
yanına, bir i ki ncisini ekled i .

belki bu böyle değil, özlemimdir belki de, Korsanlar deyip geçmeyelim

M EVLUT G U LVE RE N ama bu böyİe, yalanım yok bu gecede. korsanların bahçeleri vardı
toprak bilmezlerdi ama vardı bahçeleri
Bir de korsanlar vardı, onu da ekleyin hasretime hem de hiçbir re�sama nasip olmayan yeşilden.

KORSANLAR
ve tek gözleri kördü korsanlann
'iki gözü de kör olsa ne yazar Doğru, korsanların ana/an yoktu
yüzlerce yil ölmüştü/er nasilsa ' diyemeyiz, ama nüfus kayıtları vardı
Bir gece yırtıyorum bu husus şaka kaldırmaz dinleri yqktu ama imanları vardı.
Tüm zamanlan batık bir gece 'sevgilileri yoktu korsanlann ' da diyemeyiz
Kimbilir belki de bir geceyi yıkıyorum karalan yoktu ama sevgilileri vardı Bazı ciddiyet uzman/an çıkıp
Toros şelalelerinde. onu onlar maviden yapmıştilar korsanları batlrabilir gözlerini ban tlayıp
saç/an da vardı sevgililerinin ama onlar battilar zaten ba tmadilar
- Ha, siz Toros 'u bilir misiniz / siyah köpüklere benzerdi, hadi bu da benden olsun tarnktım
yeşil bir buluta benzer hatta, inanmazsınız ama ciddiyet uzman/an ve gece yan/ilan
avuçlannda kırlangıçlar yüzdürür atlan bile vardı korsanlann rakamı şaşmış bir ma tematikle uğraşsınlar
yüreği ceylan yatağı kendileri yaptilar dalgalara karşıyken nefesleri. bu konuda

e as ı
Ö küz 3 3 /S u b at ' 9 7
Önc,e:likler Bulamacı
11 o lmak ya da olmamak.
Sorun bu . " i l l i a m Sha-
k e s p e a re ' ı n d ö rt y ü z y ı l
. mek mutluluğum var, çünkü, mutfağımda­
ö n c e ya zdığı b u tümce,
bulaşıkla rı yıkarken geldi aklıma. Duşa ge­
len soğ u k su borusuna elektrik d i renci ta­
k ı l ı p s u y u n ı s ı n a b i lmesi sağ l a n d ı ğ ı n d a n ,
tuvaletin lavabosunda duruluyordu m bula­
şıkları. Aynı anda üç direnç çalışmasın diye
önce elektrik l i kahveyaparı açıp, filtreden
çay geçirme tek n i ğ iyle çayı demlemiştim .
Ç a y d e m l e n i r k e n , g i d i p e k m e k a l maya
ü şe n d i ğ i m d e n , k rep b u l a m a c ı n ı hazırla­
m ıştı m . B ulamaç dinlenirken de, duşun di­
rencinde bir acele bulaşıkları sudan geçi­
rip, k repleri pişirmek için, elektri k ocağını
devreye sokaca ktı m. Yetmiş yı l l ı k bir evde
oturd uğ umdan, ancak sırayla devreye so­
kabiliyordum elektrik l i gereçleri.
B u laşığı bitirip duşun d i rencini kapattım.
Elektrik ocağ ı n ı n fişi n i prize taktı m . Teflo
tava ısınana kadar beklemek gerekecekti.
Yoksa ilk posta krep, biraz sa bırsızlıkla, ya­
p ışıverird. Bekle rken, çayı koyd u m u z u n
bir bardağa. B a h a r rej i mine girdiğimden,
ş e k e rs i z y u d u m l a m aya b a ş l a d ı m . U n l u
yağ l ı krepin, rej i m le n e i lg isi var d iye sor­
m a y ı n . Y a n l ış, b i l iyorum a m a , b i r ya n l ı ş
yaptım d iye çayı d a şekerli içip, ya n l ışı iki­
lemeye ne gerek var? S ırtımı m utfağın la­
va bosu na daya d ı m , b i r tabureye oturup.
Ocağ ın kızarması n ı beklemeye başlad ım.
elektrik enerj isi ısıya dönüşürken bir for­
m ü l d a h a ta k ı l d ı a kl ı m a . E e ş i t t i r m c 2 :
Enerşi eşittir, maddenin, ışı k hızının kare­
siyle çarpımına. Einste i n ' ı n bu ü n l ü formü­
lü, atomun parçala nmasıyla ortaya çıkabı­
lecek müthiş enerj iye d i kkati ni çekmişti in­
sanoğ l u n u n . Sonra da b u enerj i çekik göz­
lü insanların yaşadığı bir ü l kede açığa çı ka­
r ı l ıverm i ş t i . S o n u ç ? T e k o l u m l u s o n u ç ,
Marguerite Dura s ' ı n " Hi roşima, Sevg i l i m " i
ve bu yapıttan Alain Resnais' n i n uyarladığı
film. Çayımı yudu mlayıp Japonya ' ya gidip
geli rken ocak kızarmış.
YAVUZ E R Ç ETİ N KAYA
Bulamacı dök tavaya. Cass. Bıraz çevır ki,
eşit ka l ı n l ı kta yayılsın bulamaç. Bütün bu
işlemleri taburemden kalkmadan yapabıl­
ki karşıl ı kl ı lavabo i le üzerinde elektrik oca­
ğı duran tezgah ı n arası yalnızca bir metre.
Bu kolayl ı ğ ı çok seviyoru m . Japonlar
için söylenmiş bir söz var: İki metreka­
rede yatar, bir metrekarede yaşar diye.
Eğer yaşamı içinizde taşıyorsanız yeti­
yor gerçekten. Bunlar düşünülürken kre­
p i n a ltını n k ı zarmış olabıiece ğ i n ı tahmın
edersi niz. Yetenekterımden benı en mutlu
kılanlarından biriyle, usta bir bilek hareke­
tiyle, krepehavada bir takla attırıp, tersin i
yapıştırıyorum tavaya . Krep azapta gerek.
Çayla krep de biraz tatsız olacak. Peynir
de kalmadı. Dün akşam sinemadan gelin­
ce bitirdim hepsi n i . Yalnız başına yaşama­
nın soru nları bunlar. Evli ya da değ i l , bir ev
arkadaşıyla yaşarken, sorumluluk düzeyleri
ya da önce l i k ler, i k i insanda ayrı olduğun­
dan, birbirlerin i tamamlama olasılıkları ar­
tıyor. B iri kısa vadeli düşünüp önce l iklerin
gereğini yeri ne getiriyor. D ı ğeri uzun va­
del i sorunların çözümü ile uğraşığyor. i l k
kızarmış krebi tabağıma koyarken gülüyo­
rum kend i kendime. Meka n i k olarak ko­
layl ı kl a çöz ü m l e d i ğ i m karşı l ı k l ı önce l i kler
kuram ının ışığında kutsanan birlikteliklerin
g ü n ü m ü z top l u m u n d a yaşa n a m a d ı ğ ı n ı
sa n k i b i l m iyorm u ş u m g i b i . E n a z ı n d a n
kendi yaşamımdan.
B ulamacı i k i ncı kez döküyorum tavaya.
Ç ayımdan bir yudum ıçıyorum. B ı rıncı krep
ısırılmada bnce b raz m uzık gereksın m
d uyu msuyorum. " Bı ra z müzı k " kavramı­
n ı n kom i klığine rağmen, hemen nasıl da
beyni m i n ucuna geldiğini düşünüp şaşırı­
yorum, küçük p i l l i radyomu yatak odası n­
dan mutfağa getirirke n . Krepin bulamacı­
na biraz tuz, biraz şeker katılıyor da, i nsan
yaşamına nasıl biraz müzi k katar, an laya­
mıyorum. Zaten artık raydo ya da televız­
yon s u n u c u l a r ı n ı d a p e k a n l a m ı yo r u m .
Kendılerine özgü bır d ı l gelış irdi lerınden
berı, e n azından ben mle iletişemiyorlar.
Bu y ü z d e n de telev ı zyon ı z l e meyı ı y ı ce
boşlad ı m . Radyomu açıyorum . Saat 1 5.00 .
Norveçl i bir bestecinin müziğ i . Krepin a ltı­
n ı üste getiriyorum. Böylece ustü de a lta
gelmiş oluyor doğal olarak ve görem iyo­
rum ama, p�mbeleşiyor mutlaka. Utangaç
erotik krep seni. Pembeleş.
!kıncı krep kızarırken, birınci krep yavan
yavan ısırılırken, çay yudumlanırken, rad­
yodan Norveçli bestecın ı n bestesı yaylı saz­
lar ağırlıklı olarak dınlenirken, a k lıma " Ol­
mak ya da olmamak " sorunu gel ıyor yine.
Neden düşündüm bunu şimd i . Bir pazarte­
si sabahı, bahar başı.
Kendimi anlatmam istenen bir yazı isten­
mişti. Onu düşünüyordum herhalde. Kendi­
mi nasıl anlatacak tım? En kısa yoldan. Ol­
mak ya da olmamak. En -yalın biçimiyle ya­
şamım ve sanatım bu i k i sözcükle açıklanı­
yor. Üste l i k form ü l ü S h a k e s p e a re ' d a n
ödünç almaktan d a utan mıyoru m . Evet,
evet. Benden istenen yazıya " Olmak ya da
olmamak. Sorun bu. " d iye başları m . ikinci
krep yanık kokusunu saldı burnuma . Önce­
lik, yazıdan, krepe geçti. Krep tabağa alındı.
birincis i n i n va rolma soru n u çöz ü m l e n­
mişti. Artık değişmiş biçimiyle varlığ ı n ı sür­
d ü rüyordu s i n d i r ı m yol l a r ı n d a . i k i n ciye
kurşunlar. Bazen kabaklaşan çağırışım la rı­
mın kültürel çevre kirl i liği nden bu hallere
zaman za man düştüğünü görüyorum ama
olduğu gibi bırakıyorum ki, okura, d i n lere
yalan söylemeyeyim. ikinci krep kurşunlan­
mayaca tı doğal olarak. DürülQp birincisi­
nın kaderın ı paylaşacaktı.
Üçüncü ve son krepın bulamacını karıştırı­
yorum birkaç kez. Radyoda onüç bestecının
katıldığı otuz yaş altındaki besteciler rostru­
munda Kanda Yayın Kurumu 'nun sunduğu
ve birinci olan beste çalıyor. Üçüncü krepin
bulamacı, tavayı biraz da kalınca kaplarken,
otuz yaşımı düşünüyorum.
Evlendiğim yaş. ilk kez Paris ' i gördüğüm
yaş. Altın Portakal Şarkı Yarışması birincili­
ğini kaza ndığım yaş. Fransızca öğrendiğim
yaş. i l k kez karımdan beş ay uzak kaldığım
yaş. Sonu sekizli yıllar.
Yıl 1 948 . Doğmuşum. Y ı l 1 9 58. i l kokulu
bitirip Talas Amerıkan Ortaokul u ' n a gitmi­
şim yatı l ı olarak. Kayseri ' n i n sert i k l ıminde
katıksız bir yaşam. Dini başk, d i l i başka in­
sanlarla paylaştığımız tuzsuz kete gıbı. Ya­
bancı d i l i kendimize, d ı l i m i ze yabancı laş­
mak için değıl, başka d i l lerde de i n sa n ı ,
kü ltürü paylaşmak i ç i n öğrendiğimız yı l lar.
L i se y i Robert K o l ej ' d e b i t i r i p A n k a ­
ra ' n ı n g r i kışında. o yılların yaşanası istan­
b u l ' u n u özlediğımiz ODTÜ ' de, bir yıl eko­
nomi ö ğ re n d i kten son ra, benı parad a n
çok i nsan i l g i lendiriyor g ıbi lerinden bir 1 8
yaş gerekçesi ile, lstanbul Ü n iversitesi Psi­
koloji Böl ü m ü ' nde i k i n ci s ı n ıf öğrencisi­
yim 1 968'de.
Ş u an değiştiril mesi gerekeni n yüz misli,
bin misli daha hafif zorla nmaları n değ iş­
mesi dileğiyle ya nan yürek.
Bir yıl sonra Dostlar Tiyatrosu' nda, yaşa­
mımın yirmili yıl larına, yırmidokuz yaşıma
kadar damga vuran tiyatro eyle m i . H içbir
a n ı n dan p i şman olmad ı ğ ı m b u canfeda
OYKU 37
sekız yılın ü retımi, bir ömürl ü k neredeyse.
Bu ürünlerı n o za manlar birlikte koştuğu­
muz ve koşacağımıza inandığımız dostlarla
ortaklaşa üreti lmes i n i n keyfi de, bir ömür.
O günün i zleyici leriyle paylaşması da.
S i nema i l e ta n ı ş ı p oynaşmaya başladı­
ğım yıl Ege ün iversitesi G üzel Sanatlar Fa­
kültesi ' nde, hem öğretim üyeliği, hem de
G üzel Sanatlar Yüksek Lisansı. Yıl 1 97 . Ev­
lendiğim yaş. i l k kez Paris ' i gördüğüm ya Ş .
Bu a rada k re p 'i n a l t ı n ı hafif yan ı k larla
atlatıp çevird i k . Ocağ ı n ü zerine i n c e b i r
metal levha koymak gerek tava yan masın
d iye . ilk işim o olsun.
1 97- 1 94 arası Paris'te yaşa n d ı . 1 98 1 kı­
zımın doğ u m u . Zeycan . O günden bugüne
varlığı geri kalan her şeyi gölgede bıra ka n
p ı r ı l p ı r ı l bir olgu . O da krep seviyor.
Zaten çok kızardığı için fazla bekletme­
den tavadan a lıyorum üçüncü krepi. Fişi
prizden çekiyor u m . Soğu m a ya başla m ı ş
çayı kahveyapardan u z u n bardağıma bo­
şaltıyorum . iki krep yetti aslında. Üçü ncü
g i tmeyecek g i b i i k i y ı l d ı r a rt ı k b i r l i kte
oturmadığımız kızım ı n geldiği şen l i k gün­
ler için sa kladığım kakao kreminden biraz
ödünç alayı d iye d ü ş ü n üyor u m . Bir y ı l l ı k
i nfarktlı yüreğimi yormaya hakkın yok di­
yor aklım. Temiz bir beze sarıyorum krepi.
Akşama bira z peyni r a lır, dürer yeri m .
Bardak elimde mutfaktan çıkıyorum. Za­
ten iki küçük odası ve holü, mutfağı, tuvale­
ti ile toplam kırk metrekareyi bulmayan kira
evi m i n salon undaki kitap yığınları arasına
oturuyorum . Soğuk çayımı içerken yerlerde
dağılmış yüzlerce fotoğrafa takılıyorum.
Pa ris'te Devlet Tiyatrosu'nda oynadığım
oyu nlardan sa h ne ler, gençl i k y ı l larımdan
sararmış a nlar, kızımın fotoğ rafları, aile fo­
toğrafları, gezip gördüğümüz kentlerden
a n ı lar. M utfakta ki radyodan gençlik y ı lla­
rımda öğre t i l e n Amerikan h a l k şark ı l a rı
duyuluyor. Ben fotoğ raflara bakıyorum .
S o n yedi y ı l ı m ı d üşün üyorum ü l kemde.
Sinema dümyası içinde varolma ve sinema
d ünyasını varetme uğraşı verilen yoğun ve
yeni k bir beş yıl. Zor koşu llarda üretilen üç
fi l m . Küçüklü büyük l ü rol ler, genelde be­
ğenilip, özel i l g i görmeye n .
S o n iki yılımı düşünüyoru m . T e k başıma­
lığımı. Bir süre taşıyamad ığım tekbaşımalı­
ğımı. Sigara dumanı ile göze görün mez kı­
lınıp, içkı ile boğu lmak istnılen bir yaşama
yaptığım haksızlığı. Yüreği in, a k l ı n ı başına
topla, duruveririm yoksa diye çektiğ i uyarı­
y ı . A k l ı m·ı b a ş ı m a top l a m a m ı i ç k i d e n
uzaklaşıp sigarayı bırakma m ı .
Son soğ uk ç a y y u d u m u . Seri n bir bahar
başı g ü n ü d ışarıd a . Öznel ve nesnel zor­
l u k lara rağmen ağaçlarda tomrcuklar. Ya­
şam ağacımda da.
Yerlere dağılmış yüzlerce fotoğrafa ba­
kıp, trilyonlarca anı düşünüyoru m . Yaşayıp
yaşamadığım.
Yaşa d ık l a r ı m ı yazmak m ı zor, yaşa ma­
d ı k larımı mı? B i l e m iyoru m . Bir yazı isten­
m i şt i bende n . Üç k re p l i k bir zaman a l d ı
düşünmesi. Krebin üçüncüsü akşama kal­
dı. Yazıyı da k i m b i l i r ne zaman yaza rım
Belki de dörtyüz yıl sonra, " Ol mak ya da
olmamak " d i ye başlayan bır yazı gelır dak­
tıloma. Yazılır. Kimbilirl . .
38 .CiZGi Ö kü z 3 3 / Ş u b a t' 9 7

KE MAL-
Tre n ··· O
•

GO KHAN
• •

Po�{El tfcett irti bek{e�keN iç.i{eN

Kal·We._Yı . •.

$E,N TABAKTAN iç KAHVE.lf.Rı�

fç, ... iç PE KA l?AR ! ..

. YuR1;.c
S�NiN i6tN /\ABM�I$
Gifz.E A Bi �
L AA I
Clt., •. •• .

A kşam
Ö k ü z 3 3/$u l::i a t' 9 7
. . . B u n d a n üç beş sene önces i n e kadar
" gişe f i l m i " yap m a k d iye b irşeyi (ne de­
m e kse) b i z zava l l ı televizyo n c u l a r s i n e­
m a m ı z ı n e nt e l l e kt ü e l y ö n e tm e n l e ri y l e
a ra sı ra d a o l s a b o y gösterebi l d i g i m i z si­
n e m a c ı b a r l a r ı n d a t a rt ı ş ı r d ı k . . . D i e
H a rd ' la r ı n iye ç o k sevd i g i m i z i , Steven
S ea g a l ' c ı l a r ı n , A r no l d ' c u l a r ı n , Sta l l o n e
hayra n la rı n ı n da a s l ı n d a o n l a r g i b i " nor­
m a l i n s a n l a r " o l d u ğ u n u a n l at a b i l m e k
d e r d i ndeyd i k .. Küçüktük ya, bir de
" fa s t food k u ş a g ı ç o c u g u " d a m g a s ı
boy n u m u zda, fazta d a ciddiye a l ı nm az­
d ı k . N e yse b ü y ü d ü k Y e ş i l ç a m ' ı n d e v
prodüksıyo n l a r ı n ı v e b u prod ü ksiyon lara
g işe kayg ı s ı n ı n nasıl yan s ı d ı ğı n ı hep bir­
l i kt e g ö r d ü k ve b u a n l a m sı z k a v g a ya
son verd i k . . . (Ta m da bu noktada Türk
s i n e m a sı n ı n Susurluk o l ayı " lstoı n b u l Ka­
n at l a r ı m ı n A l t ı n d a " f i l m i n i v e ol a y ı n
k a h r a m a n ı M us t a f a A l t ı o k l a r ' ı n a d ı n ı
a n ma d a n geçemeyece g i m )
Bertol ucci ' n i n " Stea l i n g B e a u t y " ( Ç a ­
l ı ş m ı ş G üzel l i k), T rueba ' n ı n " To M uch "
( Ç i ft e O y u n ) C o p p ol a ' n ı n R o b i n J i l l i ­
a m s ' l ı " Ja c k " i n i g örd ü kten son ra H ol ly­
wood ' d a son d ö n e m d e " g işe fi l m i "
yap m a n ı n i k i ncil derecede önem taşıdı­
gını tespit etmiş b u l u n u yoruz. Dolayısıy­
la gişe fi l m i geyi g i yapt ı g ı m ı z bütün Ye­
şilça m ' l ı yönetmen -ya p ı m c ı a r ka d a ş l a r­
d a n ö z ü r d i l i yo r u z . ( B e n söyle m işti m !
B i r g ü n g e l ecek o 1 O yönet m e n i m i z i ç i n
söyle d i g i n iz bütün sözler a h i rette boy­
n u nuza yapışacak l afett i g i n i z h e r b ı r yö­
netmen i ç i n c e h e n n e m d e on g ü n çarpı
o n top l a m yüz g ü n kadar y a naca k s ı n ı z
d e m işt i m ) .B i r s i n e m a f i l m i yaparken i l k
v e e n ö n e m l i şey i n " pazar g ü n ü seyre­
d i l e c e k f i l m " ( Ç a l ı n m ı ş G üze l l i k) veya
KatH Dolanlar
S·e:y·r·e dı:ıııı:m:e::�,·e,c:e, k .
" sa b u n köpüğünden bozma a k sıyon fil­
m i " ( Ç i fte Oyun) veya " en acayipuçuk -
ş u hayattanelerol uyor - f i l m " ( G ü n Batı­
m ı n d a n Şafaga - Rod riguez) yapma ha­
l i n e d ö n ü şt ü g ü son g ü n l e r d e d uy d u ­
g u m s o n bir h a b e r h ayatı m ı k arartt ı . B u
g a r i p v e g e ç i c i gözüyle b a k t ı ğ ı m yen i
d a l ga ya u l u i n s a n M a rt i n Scorcese d e
k e n d i n i k a pt ı r m ı ş - C a s i n o f i l m i n d e n
son ra Scorcese 'yle i l g i l i haddim olmaya­
rak ufa k ufak şüphelen meye başla m ış­
tım zaten - H o l l ywood bud i st lobısi n i n
katkılarıyla DC?lai Lama ' n ı n hayatı n ı çek­
m eye baş l a m ı ş .
B u geçici bir dönem olabi l i r . . . Öyled i r
d e . B e n i boza n Bertolucci g i b i bir ada­
mın Liv Tyler ' ı n a nn ea n ne oldukta n son­
r a torun l a r ı n a " Ba k ı n çoc u k l a r n i n e n i z
genç l i g i n de şöyle güzeldi . . . böyle g üzel­
d i " demesinden başka bir i şe yaramaya­
c a k b i r film ya pması .. " G üze l l i k Ç a g ı "
f i l m i n i ya p m ı ş T r u e b a ' n ı n B a n d e r a s -
G riffith çift i n i ayn ı f i l m d e k u l la n m a se­
vinci içinde " Two M u c h " g i b i a n layama­
d ı g ı m ( ! ) sabun köpügünden bozma bir
a ksiyon f i l m i n e i mza atması . . . Coppola
gibi d ünya sinemas ı iç'i n k u r u m laşmış bir
ism i n " şu robi n yetenek l i b i r çocuk ona
uygu n degişik bifi l m n e o l u r n e o l u r ı E
ş i m d i bu çocu k otistik oldu, anarşist ho­
ca, a l kolik entellektüel evsiz oldu . . . o ol­
du b u oldu . . . n e o l m a d ı ? h a h " ya ş l ı -
çoc u k " olmadı . . . hadi bu konuyu işleye­
l i m " demesi Hollywoo d ' u n son g ünler­
d e zaman zam a n toplu d u mura u g radı­
g ı d ö n e m l e r d e n b ı r ı n ı yaşad ı g ı n ı n e n
açık göstergesi .
Benim derdim Rod rigues ' i n " Ta ra nti ­
no m u ? Rockwel l m i ? Ben m i ? " (Ta bii k i
Tara n t i no ! B i r de oyu n c u l u k v e d a n ış-
AYŞ E SA R P
ve Pazar GQnG
Fiiili m: lıer, LJ:: ı.t:e:ı;,ı:ı
mani ve hamılı trıb nden vazgeçse .. )
i n a d ıyla en ılgınç olma çabası değıl ya
da y u k a r ı d a a d ı n ı sayd ı g ı m a d a m l a r ı n
" öy l es i n e y a p m a k i st e y i p " y a pt ı k l a r ı
f i l m ler d e degil, b u tarz filmlerın bızde
prim yapmasından dolayı a rt ı k iyice ku­
r u m l a ş a n " Pa z a r G ü n ü S e y r e d i l e c e k
F i l m " veya seyre d i l m eyecek f i l m h a l i . . .
Bir a rkadaşı n ızı a rıyors u n uz " Ya ş u " Öl ­
d ü ğ ü n Z a m a n Denve r ' da Yapılacak Şey­
ler " d ıye b'r fılm var ya o n u görsek d iyo­
ru m " d e d i g i n ızde cevap h a z ı r " Boşver
ya Pazar Pazar seyredı l ecek f i l m m ı o ? "
B u d u r u m da n e ya p ı yo rs u n u z , s ı n e­
m a ya t e k b a ş ı n a g i t m e k n e y ü c e b ı r
d uy g u d u r d iyen(?)lerden d e d e g ı l s e n i z
Pazar g ü n ü kös k ö s " leblebi çekirdek "
fi l m lere gid iyorsunuz . . . H afta a rası acısın ı
çıkarı rsı n ı z bel k i a m a Paza r ' l arı sizin d e
böyle bir adeti n i z oluveriyor birden .
G e ç e n g ü n b i r a r k a d a şı m ı n e v i n d e
y ü k s e k s e s l e ş u n u söyle rke n d uyd u m
kend i m i ve kulaklarıma inanamadım
" Ya boş ve r i n K a t i l D o g a n l a r ı " ı K a t i l
Doga n l a r Pazar seyred i l ecek f i l m d e ğ i l ­
d i r . . " K a t i l Doga n l a r ' ı m ı P a z a r f i l m le­
r i n d e n s a k ı n m a k istemekten yok sa iyi­
den iyiye Pazar s a b u n köpügü film sey:
red i l i r ' e mi a l ışmakta n , b i l e m i yo r u m . . .
D e d i m işte . . . Kat i l Dog a n l a r seyre d i l d i
v e ö l e n l e r tekra r ö l d ü . . O l i v e r Sto n e
a n ı l d ı T a r a nt i no ' n u n k l a n l a ş m a çabası
ı ç ı n de yete n e ğ ı n d e n b ı rşey k a y be d i p
aybetmeyeceğı düşünüldü . . . Bazı fılm­
lerın sa l ı k a l m a s. , ya l n ı z s a n a ve d o­
k u n m a s ı n ı ıste d i g i n ı ns a n l a r a do u n ­
ması, o i nsan l a r ı n bazı l a r ı n ı n y a k ı n ı n d a
bazı l a rı n ı n da u z a kta o l d u gu n u hatırla­
yınca senin f i l m l e ri n i n -gerçekten Pazar
g ü n leri seyred i l m emesi gerekti ğ i n i d ü -
S İ N E MA 3 9
ş ü n d ü m . . K a t ı l Doğan l a r ben i m fil m i m
.
v e b e n i m f ı l m lerim pazar seyre d i l ecek
filmler degil. . .
Ayşe ' n i n P a z a r S e y re t m e d i ğ i F i l m l e r
Listesi
B e n i m f i l m l e r i m sizi ne kadar yak a l a r
b i le m iyorum . " Artistik; t e n poi n t ! Tek­
n i k ; five poi n t d u r u m u n d a bir e leştir­
m e n o l m ayı başta n reddettiğ i m ve Go­
d a rt ' cı a b i l e r i m izi n yaptığ ı g i bi f i l m lere
yı l d ız, çiçek, balon ve daha b i l u m u m işa­
retlemelerle not vermekten d e s a k ı n d ı­
g ı m için bu köşede a n c a k " Ayşe ' n i n Pa­
zar Seyretme d i g i F i l m l e r Listesi " ni bula­
b ileceksi n iz . . .
Tony Scott idealist bir a d a m k e n neler
yapard ı ? d i ye bir m e ra k ı n ı z varsa veya
b e n i m g i bi Catherine D e n e uve aşığı ya
da yaklaşık b i n çocuk l u k arkadaşım ka­
d a r D avid Bowie'ciysen i z " Th e H unger­
Açl ı k " f i l m i n i önere b i l i r i m . Anlatı m ı n ı ol­
d u kça zorl a m a b u l d u g u m " Açl ı k " Scog­
n a m i l l o ' n u n dediği g i b i bir başyapıt de­
ğil bence ama y u k a rı d a saydığım neden­
l e rd e n d o l ay ı seyre'd i l m e s i g e re k i r d iye
d ü ş ü n üyor u m . B u R u s e d �b iyat ı n ı n bi­
l i n m e s i g e re k l i l i g i g i bi b i r tat a m a b u
yok lu kt a i d a r e e d eceksin i z artık . . .
A n i me f i l m d e n zevk a l a n l ar ı n -ki ben
ruh h a stası çizgi f i l m c i l e rd e n i m , yarım
saat izleyecefJi m bir Taş Devri, bir Sco­
oby Doo veya Ş i ri nler r u h u m için her za­
m a n i l a ç k a p sa m ı n d a d ı r - vizyona g i r­
m e d e n izleme şansı n ı b u l d u ğ u m Notre
D a m e ' ı n Kambu ru ' n u kaçırmama ları ge­
rekıyor. Son d ö n e m o l d u kça i l k e l pro­
d ü k siyonlara bile laf olsun çizgi sinema
dolsun m a ntığıyla i m za a t a n Wa lt D is­
ney b u kez içinde o l m a k i ç i n canatılan
b i r rüya yaratm ı ş . . .
B uç u k ' l u f i l m i m e g e l i nc e h e n ü z b e n
d e i z l e ye m e d i g i m i ç i n " a a n e e e ç o k
ayıp " larla m u hatap o l m a k zoru nda kal­
d ı ğ ı m 1 99 5 En İyi Yabancı F i l m Osca r ' ı n ı
a l a n a d ıyla i l k defa k a rşılaştı g ı m M arle­
en Gorris ' i n " Anto n ia ' n ın Yazgısı " . . . E r­
dogan Sevg i n ' i n televizyon eleştirilerine
benzedi a m a neyse . . . Hani adam kaçır­
d ı g ı progra m ı çoc u k l a rı n a i zlettirir sonra
da " B i z i m çoc u k l a r izlemiş çok beğen­
mişler. Süper Baba -haftasına göre Has­
tane d i zisi de olabilir- bu hafta m ü k e m ­
m e l m iş . . . " Be n g itmeyi v e kaçırmamayı
d üşünüyornm, Osca r ' l ı olması beni pek
i l g i l e n d i r m i yo r , k a h ra m a n ı n ı n k a d ı n ,
olayın yazgı olayı o l m a sı ve a rt ı k adamı
zıva n a d a n ç ı k a r m a k için iti nayla seçti k le­
rine e m i n o l d u ğ u m afiş ve gazete ilan la­
r ı n d a k i merak ( ? ) u ya n d ıran sözler beni
b u filme götürecek . " Sı m sıca k ! .. yaşam­
l a ilgili sevdiği n iz h erşeyi bu filmde bula­
ca ksınız . . . " G i d ece g i m , zorl a m ayın m ut- .
l a k a g i d eceğ i m . . . K i mse sizı ayı p l a m a -
d a n s ı z de g i d i n . . . Yaşa m l a i l g i l i sevd i g i-
n i z şeyleri b u l a mazsınız bende k on uyla
i l g i l i h e p beraber hesap sorabileceğ i m i z
b i r kaç isim va r . . . A rtık b e n de u l u i n sa n
kapsa m ında, köşegen b i r a d a m oldugu­
ma göre hiç a c ı m a m ö n ü m üzdek i sayıda
h e ps i n i n a d ı n ı deşifre ederim nasıl olsa . .
 ..
ao ROPORTAJ
GÜNEY GİBİ GEÇTİ
N
c o s i a ' da , P a n i ­
kos 'un evine gidi­
yorum . E v sınua
çok yakın. Burası,
tek ya da iki katlı çok şirin
geleneksel evlerin olduğu bir
semt. Sınır sanki evlerin bal­
konlarından geçiyor. Tanıştırı­
lıyoruz ve çatkapı uzun so­
luklu "sözlü tarih çalışması "nı
başlatıyoruz. Zaman ve tarih
sanki "beş dakika " ara vermiş
gibi. Kıbrıs 'tan, bölünmüş­
lükten, sınırlardan, özcesi in­
sana dair hikayelerden söz
ediyoruz. Ada 'nın ortasında,
suyun merkezinde gibiyiz.
Ben, biz, öteki, kuzey, gü­
ney .. Her şey birbirini dışta/a­
madan iç içe geçmiş durum­
da. Bir ara elinde 'siyah- be­
yaz bir fotoğrafla içeri giriyor.
Yılmaz Güney'in Bodemiyalı
Fatma ile çektirdiği "arşiv" ni­
teliğinde fotoğra f belgesel .
bir filmin karesi gibi. G ü ­
ney'in firarı, aslında "bir var­
mış bir yokmuş "lu bir söylen­
ce; önce "adı " gelmiş
Ada 'ya, kendi gelememiş.
ikincisinde ise Kıbrıs'ta hatıra
biriktirecek kadar kalmış. Pa­
nikos 'a, "Güney gibi geçti "
diyorum. Panikos da Rumca;
"Evet, Güney gibi geçti" di­
yor. Sanki bir filmin "beş da­
kika ara "sındayız. Ben Kara­
denizliyim, Panikos ise Akde­
nizli. . . KaraAkdenizlibir söy­
lem tutturuyoruz. Panikos bir
ömre alt yazı yazar gibi ko-
nuşuyor. . kaçacağını öğrend i k . B u bil­
-Yı l maz · G ü ney' i n b u rada
sinemada yaptığı konuşma­
n ı n m et n i n i n b e n d e y a r ı s ı
A kşamsef as· ı
e
va r. O z a m a n k ü ç ü k tey b i ­
m i n pilleri bittiğ i için kon uş­
m a n ı n a ncak yarısını kaydet­
t i m . Ayrıca televizyonda da
b i r röpo rtaj v e rd i . B u n l a r ı
b u la b il i riz: 1 984 Ocak ayın­
da, ö l ü m ünden a lt• ay önce
Nihat B e h ra m ile b i rli kte b u ­
radaydı .
Güney.'in kaçışı aslında bir
"firar filmi" gibi. Ada ve su;
Güney'in özgürlüğü seçişin ­
de " firar imge "leri. Bu firar
ayağı Ada 'ya ve Deniz'e de­
ğen bir firar.. " Tuz-ekmek
dostluğu " türünden iz bırak­
mış burada. Güney 'in, Gü­
ney'e geliş öyküsünü Panikos
şöyle anlatıyor:
- G ü ney d o ğ r u d a n K ı b ­
rıs'a gelmedi. Hazırlanan se­
naryolardan biri Ada'ya gel­
mesiydi . O zaman üyesi bu­
l u n d u ğ u m parti n i n ü ç ü nc ü
dünya ülkeleriyle, Filistinliler­
le, b i r s ü r ü u l u s l a rarası sol
a k ı m l a i l iş k i s i vard ı . Partide
" so l k a n a t " i ç i deyd i m . E n
g e n ç _k a d ro la rd ı k . . P a r t i y l e
ö n e m l i g ö r ü ş a y r ıl ı k la r ı m ı z
va rdı. B ugünden bakıldığın­
da görüşlerimiz tuhaf bıle sa­
y ı l a b i l i rd i . Mesela o z a m a n
iki bölgeli federasyona karşı
ç ı kıyord u k . i na n d ı ğ ı m ız şey
Kıbrıs'ta i nsanların . eskisi gibi
ba r ı ş i ç i nde bir a rada yaşa­
m a la r ıy d ı . B a ğ ı m sı z K ıbrıs ' ı
savu nuyord u k . M i lliyetçiliğe,
şovenizme o zaman da kar­
şıydı k . Böyle bir siyasal, tarih­
sel çerçeve içinde bir gün Yıl­
maz G ü n e y ' i n T ü r k i y e ' d e n
gi, parti içinde sadece bizim
ka natt a n b i rkaç k işiye ulaş­
mıştı. G üney\ tenha bir de-
n iz k ı y ı s ı n dan karşılamak bi-
zim görevimizd i . ..
Panikos, ada-su alçakgö­
nüllülüğü içinde, muhalif bir
zerafetle beklenen kon uğu
anlatıyor. Belli ki bu, siyasi ve
insani bir dayanışma. Ne ki
bütün imgeler, sinemasal ve
es te tik g ibi. Suyun s uyla,
a da 'nın, yarımada 'yla, Gü-·
ney'in Güney 'le, özgürlüğün
özgürlükle dayanışması, firik
ve roman tik bir dokunma . . .
Sanki egzo tik bir Akdeniz
keyfi/keşfi içinde "mavi sol­
culuk " isimli bir filme birkaç
karelik çekim yapılıyomuş.
gibi anlatıyor Panikos. Sine­
masanlma bir dayanışma ha­
tırası bu.
-Y ı l ma z G ü ne y ' i misafi r
e dece k t i k . B i r a rk a d a ş ı m l a
b i r l ikte b i zzat b u p l a n i ç i n
görevlen d i r i l d i k . B i r yol u n u
b u l u p Avrupa ' ya geç m e si n i
sağ layaca ktı k . Kaçacağı g ü n ­
leri bildiğimiz için öze l l i k l e o
g ü nlerde hazırlıklarım ızı ya p­
t ı k , h a z ı r h a l d e bekled i k .
Ama sonunda başka bir plan
g e rçe k l e şt i ri l d i ve G ü n ey,
Kıbrı s ' a g e l me d i . G ü ney bu
p l a n ı b i l i yord u . Bizi tanıma­
masına rağmen, b u olay bizi
son derece dosta ne a n ı msa­
masına yol a çt ı . C a nnes F i l m
Festiva li' n d e , " Yo l " gösteri­
me g i rd i ğ i n de, G ü ney beni
ka rdeşi gibi karşıladı, kucak­
lad ı . B ü y ü k bir dostluk geliş­
t i rd i k . D a h a s o n ra P a ri s ' t e
b u l uştu k . Sa n ki o n u k ı rk yıl­
dır ta n ıyord u m . Ç ok d osta­
n eydi. Bizzat kendi e l l e r i y l e
y e m e k p i ş i rd i . N i h a t B e h ­
ram ' ı daha önceden tanıyor­
d u m . G ü n e y ' d e n K ı b rı s ' a
gel mesin i isted i ğ i m i z za m a n
-siyasi olara k bu işin teh l i ke­
lerini b il m e mize rağ m e n- ka­
bul etti. B u rada devlet yeki l i ­
l e r i , res m i ç e v re l e r Y ı l m a z
G üney i le a ra l a rı na b ü t ü n üy­
le bir mesafe koyd u l a r.
Panikos bir film senaryosu
yazıyor gibi.
- B i z i m i ç i n s o n d e re c e
ö n e m li b i r olayd ı . D ö<t beş
g ü n b u rada k a l d ı . O dö­
n e m l e r d e b i z h e r y ı l S i n e­
m atek o l a ra k " Dostl u k B u ­
l u ş m a l a r ı " a d ıyla (Tü rkiye,
Y u n a n i s t a n , K ı b r ı s ) o rt a k
f i l m f estiva l l e r i d ü z e n l i yo r­
d u k . G ü n e y ' i n kat ı l d ı ğ ı b u ­
l u şma ü ç ü n c ü süyd ü . D a h a
s o n r a l a r ı d a d eva m etti. i l k
g e l e n l e r T ü r k i y e ' d e v a ta n ­
d a ş l ı kta n a t ı l d ı l a r. B eş-a l t ı
g ü n b u rada b i rlikte k a l d ı k .
E li m izden geleni ya ptı k . Do­
laştık. Onu ote l d e b ı r a k m a k
iste m e d i k , evle rimizde m i sa­
fir etti k. B i r gece de b e n i m
e v i m d e ka l d ı . S o ğ u k t u ve
e v i m d e s o b a y o kt u . E rt e s i
gece o n u başka b i r eve gö­
t ü rd ü k . O za m a n G ü ney ' l e
" Kı brıs' la i l g ı l ı film ya pab i l i r
m iyiz " dıye konuşmaya baş­
l a d ı k . Onu böyle bir fi l m iç i n
teşv i k e d i y o rd u m . O n a p e k
ç o k ö y k ü l e r, y a şa d ı ğ ı m v e
yaşa n a n o l a y l a r a n l attı m .
Ç o k iyi h a t ı r l ıyoru m , b ü t ü n
b u n la rı n son u n da d ö n ü p
· ba na şöyle d e d i : " K ı b r ı s ' l a
i l gili b a n a a n l a tt ı k la r ı n ı sen
fil m ya p m a l ı s ı n Pa n i kos " . . .
O z a m a n a k a d a r h iç f i l m
yapmamışt ı m . B u olayd a n b i r
y ı l son ra f i l m ya p maya başla­
d ı m . K e n d i s i y l e çok b ü y ü k
bir ya k ı n l ı k h i ssett i m .
Öküz 3 3/Su bat' 9 7
A d a ' d a ki g ü n l e r ı n d e b ü t ü ­
n üyle b i rl i kteyd i k , çok fotoğ­
rafl a rı n ı çekti m . Ama m aa le­
sef b ü t ü n foto ğ ra f l a r ı b e n
çe kti ğ i m içi n , o n u nla b i rlikte
fotoğ raf çe k t i remed i m . B u ­
n u n i ç i n ayrıca üzül üyoru m .
Ülke, ne zaman ortasından
ikiye bölünse, insanlar Ku­
zey'den Güney 'e, Güney'den
Kuzey 'e göçer/erken evlerini,
fo toğra flarım rehin bırakıyor.
Gidenlerin ardından yürüye­
meyen fotoğraflar, evler, "sa­
vaş ganimeti " · olarak çekme­
celerde "esir " kalıyor. içinden
fotoğra f geçen mek tuplar­
-dan, tekrar sinemaya dönü­
yoruz:
- " G ü n ey s i n e ması " ü z e r i ­
ne n e l e r k o n u ş t u ğ u m u z u
pek hatırlam ıyoru m . Onu
ta n ı m a d a n ö n ce de f i l m l e r i ­
n i b i l iyord u m ve s i n e m a s ı n a
saygı d uya rd ı m . G ü n ey sine­
ması i ç i n kafa m d a o z a m a n
o l a n ve h a l a devam e d e n ,
öze l l i kl e i l k f i l m l e r i n d e n ka­
lan b i r iz va r : i n sa nc ı l b o y u t .
B u b o y u t b e n d e d e ri n i z l e r
b ı ra k t ı . B a z ı f i l m l e ri n i n ça­
b u k ya p ı l d ı ğ ı n ı ve s i n e m a
tek niği açıs ı n d a n a ks a k l ı k l a r
o l d u ğ u n u b i le söyleye b i li r i z .
A m a b ü t ü n b u n la r ö n e m l i
d eğ i l . Ç ü n k ü f iJ m le r i n d e
gerçe kten o n a a it b i r r u h , iz
va r. G ü n e y ' i n f i l m l e r i b a n a
ö r n e k o l uşt u r m u şt u r. K e n d i
ke n d i m e h e p şöy l e d e d i m ;
" F i l m i t e k n i k o l a ra k g ü z e l
ya p m a k değ i l , o fi l mi n i ç i n ­
de b i r insa n c ı l r u h u ya k a l a ­
m a k " ö n e m l i d i r. Son f i l m le r i
içi n , öze l l i k l e de " S ü r ü " f i l ­
m i içi n ş u n u söyleye b i l i r i m ;
h e m temat i k , h e m de sa n at-
Ö k ü z 3 3 /S u b a t' 9 7
s a l v e t e k n i k o l a ra k d i ğ e r
f i l m l e r i n de n s o n d e rece o l ­
g u n b i r fi l m : " Yo l " f i l m i i ç i n
d e b e n ze r şey l e r söyleye b i l i ­
r i m . " Yo l " da s a l t s ı n ı f kav­
g a s ı n ı s i n e m aya u ya rla m a k ­
ta n u z a k laştı ğ ı n ı , h a tta b u ­
n u a ş t ı ğ ı n ı , t o p l u m u/i n s a n ı
k a r m a ş ı k l ı ğ ı ve b ü t ü n l ü ğ ü
i ç i n d e e l e a l d ı ğ ı n ı g ö r ü yo ­
r u z . O n u n b ü t ü n f i l m l eri n i n
ayrı l rnaz tem a s ı ; i n s a n c ı l bo­
y u t u y a k a l a y a b i l m e s i d i r.
" Yo l " f i l m i n d e k i o sa h n e n e
k a d a r g ü ze l d i r; t r e n d e i n ­
· sa n l a r. . . K a rı-koca sevi ş e b i ­
l e c e k , a ş k ya p a b i l e c e k b i r
köşe a rı yor. Öyle, a ş k ya p a ­
c a k b i r m e k a n l a r ı b i l e yok
ve m a h c u p o l m a k d u r u -
şamsefas ı
m u n d a k a l ı yorla r.
Panikos ' un, " D u varımız "
(Aşkımız Kıbns) filmi de, aşk
halindeki insanlann arasına
duva rla rı n girm esini konu
ediyor. Aralarmdan su sızma­
yan komşulann arasma smır­
lann girmesi. Bir yasemin çi­
çeğinin ya r151nın Kuzey 'de,
yansmm Güney'de kalması.
- B e n G ü n ey ' i b i z d e n b i ri
sayıyoru m , çok y a k ı n ı m h ı s­
s e d i y o r u m . O n u h i ç b i r za­
m a n b i r " ya b a n c ı " o l a ra k
d ü ş ü n m e d i m . B u n u b i r rö­
portaj ı md a da söyled i m ama
o k ı s m ı kest i l e r. G ü ney g i b i
i nsa n l a rı o l a n ü l kelerin u m ut­
ları vard ı r. Tü rkiye ' n i n kend i ­
n i a ra d ı ğ ı ş u dönemde, b i z i m
b i l d i ğ i m iz kadarıyla Y ı l maz
G ü n ey, Nazım H i kmet , Yaşar
Kemal, Aziz Nesin g i b i i nsan­
ları va r o l a n bir ü l ke n i n zor
dönem lerde bile u m utl a rı ol­
d uğ u n a i n a n ıyorum . . .
- G ü n ey ' i Aysozo m o n o ' ya
ve B o d e m iya ' ya b i z g ö t ü r ­
d ü k . O n a resm i , tu ristik yer­
leri d e ğ i l , bizim o l a n K ı br ı s ' ı
g österm eye ça l ı ştı k . F a t ­
ma 'ya d a b u neden l e · göt ü r­
d ü k . O n u P I K ' e g ö t ü rd ü k
( K ı b r ı s C u m h u r i ye t i R a dyo
Te levizyon K u r u m u ) , o r a d a
N iyazi (Kızılyü rek) ile çektiği­
m i z D uva r ı m ı z (Aşk ı m ı z Kıb­
rıs) f rl m i n d e k u l l a n ı l m aya n
bazı çek i m leri (Tü rklerin gö­
çü sa h n esi) izletti k . G ü ney' i n
RÖPORTAJ
orada ağlad ı ğ ı n ı b i zzat gör­
d ü m . Tek kelime söylemed i .
S a dece a ğ la d ı . Ç o k i l g i n ç t i r
sadece ağlad ı . Ağlarken gör­
d ü m ve izledi m o n u . . .
Bir kaç gün sonra Pa ni­
kos, annesinin elinden kaçan
küçük bir yağmur bulutunun
bütün ülkeyi ıslattığı bir gün­
de, otomobiliyle beni kentte
gezdirirken Türk tara fında
Beşparmak dağlan görünü­
yor. Panikos, hüzünle dağla­
ra ba kıyor ve eliyle işaret
ederek şöyle söylüyor: " O
dağlann sağ tarafmdaki be­
yaz kısıin benim köyüm " . . .
Bode m iya l ı
Fatma v e G ü ney
1 9 74 ' ten s o n ra EO­
KA-B 'nin ve TMT'nin tehdit­
lerine karşın Fa tma Kuzey 'e
göç e tmemiş. O, bir lin o­
bambakı� yani "ne keten, ne
de pamuk ". Rumca, fino ke­
ten, bambaki de pamuk de­
mek. Linobambaki, Müslü­
man/aştmlan Rumlann oluş­
turduğu bir ka tegori. Lino­
bambakiler, kendilerini gece
Hıris tiya n, gündüz Müslü­
man gibi hisseden insanlar.
Fatma 'nm evinin duvarmda,
/ngiliz Kralı 'nın, A ta türk ' ün,
Makarios 'un fotoğraflan var.
Para kesesinin dibinde ise,
gümüş bir ista vroz taşıyor
Albümünde ise Ytlmaz Gü­
ney ile çektirdiği fotoğraflar
var. Tanıştıkları dönem Fa t­
ma ' n ı n çok acı lı dö n e m i.
Oğlunu trafik kazasında yi­
tirdiği günlerin hemen son­
ra sı. "Fo toğra fları gördü-
41
nüz. . . (mü ?) " diye başlıyor. . . ·
-Fotoğrafları görd ü n üz. Al­
_d ı b e n i kuca ğ ı na . . . O zaman
oğl u m yen i ö l müştü, çok acı­
lıyd ı m . Bana, " An neci ğ i m oğ­
l u n u kaybetmişs i n . Seni n oğ­
l u n a rtık ben i m , her g ü n ben
geleceği m yan ına " Ö l d ü ğ ü n ü
bana Pa n i kos ile N iyazi söyle­
diler. Yılmaz G ü ney gel d i ğ i n­
d e b a n a b i r h e d i y e ve rd i .
A m a h at ı r l a m a m h e d iyesi
neyd i . Küçük, m a k b u l b i r taş­
c ı k m ı yd ı n eyd i ? H ed iyes i n i
h a t ı r l a m a m ama ken d i s i n i
hatırları m . H ü k ü mete karşıy­
m ı ş . Dışarda yaşa rmış. Son ra
ö l dü ğ ü n ü öğre n d i m .
Oğ l u m u s i z t a n ımazd ı r:ı ız.
G ö res i n i z içerde fotoğrafı n ı .
G ö resi n i z sa n k i size kon u şa ­
c a k . Ö l d ü ğ ü g ü n o nergisler,
o çeşitli çiçek1er açtı her yer­
d e . M e za rı n ı n ü z e r i n e koy­
d u ğ u m k u r u d a l , hemen b i r
g ü lc ü k açt ı . B e n b i r i htiyar­
cık . . . G ü l e r i m , söyl e r i m , la­
kin ka l b i m p a ra m pa rça . Y i r­
m isekiz yaş ı n d a ö l d ü oğ l u m .
Oğ l u m ö l d ü ğ ü n d e g ü neş taş
ya kard ı . Ama b i r k a r.a b u l u t
g e l d i , altmış parça buz d ü şt ü
ye ry ü z ü n e . i n sa n l a r k o r k t u ­
l a r, sa k l a n d ı l a r. G ö kyüzü b i r
a ğ l a d ı , bir a ğ l a d ı ki b e n i m
o ğ l u m a . Gökyüzü b u z a ğ l a ­
d ı . Ben b i r i htiya rc ı k . . . G ele-
, ne g i d e n e , K ı b rı s c ı k ve o ğ ­
l u m h a k k ı nda kon uş u r söyle­
r i m . La k i n o k u vv e t i b a n a
oğ l u m verd i . . .
" Oğ l u m u n meza rına k u ru
y
dalcık ko d u m hemen gül
a çt ı " . B u tümce Bodemiyalı
Fa tmanın şarkı sözü g ibi.
Fa tma 'ya Güney'in mezan­
nm Paris ' te olduğunu, ko­
münarlann da ya ttığı mezar­
!tkta yattığım anlatıyorum . . .
- O be n i k u ca k l a d ı , b i r taş­
c ı k h ed iye getird i . O n u n me­
za r ı n a da k u ru d a l c ı k koysan
h e m e n g ü l a ç a r. H e d iyes i n i
h a t ı rl a m a m , k e n d i s i n i h a t ı r­
l a r ı m . H ü k ü mete karşıym ış . . .
Evi n d e otura mazmış . . .
Yakm zamana kadar evle­
rin kilitli olmadığı Kıbns ' ta
güzel bir gelenek var. Kom­
şular, birbirlerinin evlerini zi­
yaret edip bulamaymca, bir
işaret olarak, "evde bulama­
dım da/cığı "nt kapıya bıra­
kırlar. Bodemiyalı Fa tma 'ya,
Yılmaz Güney ' in mezarına
gideceğimi ve Türkiye 'deki
e vin e " e vde b ula m a dı m "
dalcığı bırakacağımı söylü­
yorum.
Bodemiyalı Fa tma, dışarı­
ya çıkıyor, evin hemen yakı­
nındaki bilge bir zeytin ağa­
ondan, görmüş geçirmiş bir
da/ok kopanyor ve "bu dal­
oğı her neredeyse ona gö­
tür" diyor. Fatma; "Ben çiçek­
leri biçimli tutanm " diyen şa­
irin sözüne uyarcasma dalo­
ğı çok biçimli tutuyor. . .
B o d e m iyalı Fa tma ' n ın,
"bana haber vermeden öl­
müşsün, haberim yoktu, ev­
de bulamadım " dalcığı bu. .
42 GECM İS ZAMAN OLUR Kİ Ö kü z 3 3 /$ u b a t 9 7

Arabadan i n d i k . O n l a r kahveye doğru
yürürken, kahvenin önü ndeki üç antik sü­
tun ben i m dikkatimi çekti. Ortada ki sütu­
n u n üzerinde siyaha boyanmış bir Atatürk
büstü vardı ! Yan ı ma fotoğraf maki nası a l­
madığıma çok üzüldüm.
Ç aylarımız çoktan gelmişti. Kahveci oca­
ğ ı n arkasında bardakları yıkıyordu . Ç ayımı
aldım ve kahvecinin yan ı na sokuldum . .
- E F LAT U N N U Rİ
venin önünde <ıntik sütu nlar birinin üzerin­
de de Atatü rk' ün büstü vardı ya, o hangi
köydü, neresiydi orası?
- Ben böyle bir şey görmed i m . H a n g i
köy, ne biliyim ben ! -
ikide b i r o yerin nerede o l d u ğ u n u sor­
maktan yılmadım, o da bilmiyorum demek­
ten sıkılmadı.
Aradan tam üç yıl geçti.

973 yılının en sıcak günle­

rinden b i riydi . . . Altı­
- Dışardaki bu sütunlar daha önce bura­
da dikili miydi?
- Yoo, biz diktik ! . .
Bir akşam Turgut Baştürk, N ihat Paykoç
ve ben masa etrafı nda topla n d ı k . Laf lafı
açtı. derken Turgut:
lattıklarını düşündüm .
aŞı
yola çıktı m . Yol boyu y ı kahvec i n i n an­

Bu köyde Avcılar devasa bir domuz vur­

m ı z d a k i a r a b a köy
yolları nda ilerliyordu . . . - Yahu ! . . N ihat Abi,
s e n i n yazı l a r ı n var ya , bayıl ıyoru m va l l a .
Geçen g ü n D e m irel ' e dok u n d u rm u ş s u n ,
g ülmekten donuma işedim doğrusu ! . .
- Ne i y i ettin de geldin . . . Eflat u n 'la n e
za mandır böyl e hep beraber b i r tarafla ra
kaçmayı hayal ederd i m . Ankara'da gazete­
yi nasıl buluyors u n ?
- lzmir gazeteleri Akba Kitapevi'ne geliyor.
- Aman ! Biraz yavaş sür şu arabayı H ikmet.
- Tamam·abi . . .
Y o l u m u z şiri n b i r köye d üştü . . . Paykoç
baba :
- Ş u kahve n i n önünde d u r da bi soluk
alalım, dedi.
- Ama bu nlar antik çagdan kalma çok
değerli sütunlar degil mi?
- Yok canım, defolu onlar! ..
- Nasıl karar verdiniz defolu olduklarına?
- Sağa-sola atmışlar da onda n ! . .
- Sa�a-sola mı? . .
Yaşlı kahveci bir solukta öyle şeyler an­
latt ı ki, o a n beni antik çagı n içine ve o süt
beyaz mermerlere can verenleri n yanıbaşı­
n a itiverdi. Paykoç baba n ı n :
- H a d i Eftatun, traşı kes. gidiyoruz, de­
mesiyle e l i mdeki soğ u m uş çaydan bir yu­
dum aldı m ! .. -
Aradan onbeş-yirmi g ü n geçti geçmedi,
·
Paykoç'a:
- Nihat �bi, hani bir köye gitmiştik. Kah-
- Ben Ege'yi avu c u m u n içi gibi bil irim,
deyince:
- Yahu Turg ut. dedim, Paykoç babayla
bir kaç yıl önce. lzmir çevresinde bir köye
g itti k. Köyün kahvesinin önünde üç a ntik
sütun görd ü m . B i r i n i n ü zeri n d e d e Ata­
türk' ü n büstü vardı. Böyle bir yere rastladın
mı?
Turgut başını kaldırdı tavana baktı. Pay­
koç baba güldü:
- Hatırladım ! . . Orası Turgut Köyü'ydü,
demez mi ! ..
- iyi k i hatırladın baba, yoksa böyle ilginç
bir rastlantı sayende u nu t u l u p g ı d ecekti,
dedim . . .
y
B i rkaç gün sonra Turgut Kö ü ' ne doğru
m uşlar. Domuz ya ra la n mış, çalılara dalmış
ve izi n i kaybett i r m i ş . Avc ı l a r ça l ı ları kese
kese, dom uzun kan izlerin i takip etmişler.
Sonunda bir dağın yamacına kadar gelmiş­
ler. Bu arada akşam kara n l ı ğ ı çökmüş. B i r
d e n e görsün l e r ! Yerlerde i n sa n b a ş l a r ı ,
kol l a r, baca k l a r, gövd e l e r ! . . Kork m u şlar.
Bazıları kaçmış. Sonradan onların mermer­
den yontulmuş olduklarını a nlayınca içleri
rahatlamış. Kahve n i n önündeki üç a ntik sü­
tunu da oradar:ı yuvarlaya yuvarlaya getir­
mişler. Şimdi oraya, yaşlı kahvecinin a nlattı­
ğ ı g ibi, a n t i k ç a ğ ı n i ç i ne ve o süt beyaz
m e rm e r l e re can vere n l e r i n , ya n ı b a ş ı n a
dogru g id iyorum. Vay be ! ? !

işte beni bu serüvene iten görüntü. Defolu sütunlar! Ve de o Teos 'u yontanların izleri, mermer yatakları, üstü açık derin bir Mermere acele keski ile özensiz oyulmuş bir dama taşı. Günü­
sütunlara hiç uyum sağlamayan A tatürk'ün simsiyah boyanmış·· mağara gibi etrafa yontulmuş mermerlerin, küçük parçalarından müzde olsaydı bir tebeşirle veya tuğla parçasıyla çizilirdi. Dama
alçıdan bir büstü! . . oluşmuş tepecikler. taşının başındaki oynayanları görebiliyor musunuz? . .

Ggördüğünüz dört köşe mermer taşa n e yontacak/arına karar Bu da koskocaman bir istiridye kabuğunun ilk çalışma/an. Mer­ Dikkat ederseniz bir röliyef çalışması öncesı; mermer üzerine
verememişler mi! Bana sorarsanız her halde o zamanın önemli bir mer üzerinde izler iyice belirgin, sanki yeni başlanmışta, bir an ya desen şeklinde, hafif yontulmuş bir bacak. Ama kaza geçirmiş,
kişisinin büstünü yapacaklarmış. Galiba ücrette an/aşamamışlar. su içmeye, ya su dökmeye gitmişte hemen dönecekmiş gibi. . . ayak bilekten kmlmış.

- t�' �·
�. .

Defolu bir sütun ortası oyulmuş ve bir kuyunun üzerine kon­ Ortalıktaki b u sütun parçası da çok düşündürücü. Üzerindeki işte, yine bir yudum su için kazılmış bir kuyunun başındayım.
muş. Yıllarca oradan su çekildiği belli. Mermer nasıl yenmiş. Sü­ ilginç motiflerin yanısıra parçaların btrbirine kenetlenmesi için ya­ Yine antik sütun parçasının içi kabak gibi oyulmuş bir kuyu ağzı.
tun parçasının üzerindeki "/YON" yazısını okuyabiliyor musunuz? pılan yuvalar. ince hesaplar anlayana zengin ipuçları veriyor. . Ve hemen yanında "antik villa " inşaatı için atılan temel! . .

şamse as ı
 Öküz 3 3 /S u b at' 9 7 ANMA 4 3
• •

M E RY E M G O KT E P E

Sevgili Jetin

Sevgili Metin,
S e n i n de b i l d i ğ i n g i b i bu ü l kede çok
g a r i p 7eyler o l uyor. Sa n a i l k yazd ı ğ ı m
yaz ı d a a i l e m izden sözet m i 7t i m , 7 i m d i
. de bu ü l kede n e l e r o l uyor onda n söze­
deceğ i m .
Sevg i l i M e t i n bu ü l kede b i n l e rc e k i 7 i
H it l e r A l ma nya s ı n ı a ratmaya c a k 7e­
k i l d e stad y u m l a ra d o l d u r u l d u , y i n e
ayn ı k i 7 i l e r i n g özü b n ü n d e b i r g a zetec i
k a t l ed i l d i . S o n ra n e l e r d e m e d i l e r k i
yok d u va rd a n d ü 7 m ü 7sü n d e y o k s a n ­
d a lyed e n d ü � m ü � s ü n g i b i , b i r y ı ğ ı n
z ı rva . S o n ra a rt ı k m ız ra k ç uva l a sığ­
mad ığmd a n h e r7eyi kabul etti l e r. Et­
t i l e r etm e s i n e de i 7te b u n d a n s o n ra
b i r sava7 b a 7 l a d ı ; kati l l e r ve o n l a r ı n
koruyu c u la rı i le b i z i m a ra m ızda. B u b i r
h u k u k sava7ıyd ı . Bizi m i ste d iğ i m iz e n
a z ı n d a n kend i l e ri n i n koyd u k l a rı yasa ­
l a ra uy m a l a rıyd ı . B u n u b i l e ya p m a d ı -
. l a r. Ç ü n k ü b i l iyorm u s u n b u n l a r b i r ker­
te n ke l eye ben ziyo rl a r, kati l le r i se sa ­
dece k uyru k ! B i l i rs i n ke rte n ke l e s ı k ı -
7 ı n c a k uyruğ u n u b ı ra kı p k a ç a r. B u d e ­
f a d a ö y l e old u o l m a s ı n a a ma , ka m u ­
oy u n u n s a h i p l e n mesi s o n u c u k uyruğu
önce b ı ra kt ı l a r, s o n ra t e k ra r s a h i p
ç ı kt ı l a r. A n l a d ı l a r k i k u y r u ğ u i stem i ­
yord u k b i z sadece, gövdeyi d e istiyor­
d u k . A n n e m h e p s a n a ya k ı 7 ı rc a s ı n a
M ET i N d e m i 7t i m ya i 7te y i n e h e r fır­
satta soru m l u la rı n d a yarg ı l a n m a s ı n ı b u . H a n i s a n a kerte n ke l eden ba h set­ H a n i s e n . k ü ç ü k k e n b a b a m sa n a o n l a ra ne de h a l k ı m ı za ra hat yok. B i li­
istiyor. O n l a r ·da s ı ra n ı n kend i l e r i n e d e t i m ya i ?te o S u s u r l u kta bir kamyo n u n " M e h d i" d iyord u y a sora rl a rd ı n e d e n yo rla r k i bu va h 7 i l e r ya rg ı la n m a d ı kça.
g e l e b i leceğ i n i d ü 7 ü n m ü 7 o l a c a k l a r k i ça rpması son ucu kazayla o rtaya ç ı ktı. d iye, o da "Be n i m oğl u m ölmeyecek, o h i ç k i m se n i n c a n g ü ve n l i ğ i yo k . H e r-
� i m d i o s ı k ı 7 a n k u y r u ğ u k u rt a r m a l 7te kati l l e r i n i gö reve iade etmekle bu sonsuza kadar ya7ayacak" derd i 7a­ 7eyd en önce e m i n i m a rkad a 7 l a r ı nd a
gayreti i ç i n e g i rd i l e r e l b i r l i ğ i i l e . k i r l i i l i7ki leri kapatıp seni bir kez daha kayla k a rı 7 ı k B i l iyors u n "sen Ö L M E ­ se n i ç o k özl üyo r l a r. Ç ü n k ü sen y e r i h i ç
Sa n a çok g ü leceğin b i r 7ey söyleye­ feda etmek isted i le r. Ama yapa m a d ı - DiN" her a n biz i m l e ya7 ıyors u n ve h a la b i r z_a m a n d o l d u ru l a m a ya a k b i r oğ ul.
yim. Bu devlet çok ka n d ı rı k ç ı Meti n . Bu l a r, ya pa mayaca k l a r. . sen i n g ü l ü 7 ü n kat i l l ere korku s a l ıyo r. b i r k a rd e 7 , b i r a m c a , b i r d a y ı , b i:r
yaz ı m ı d a ha bitirme m i 7ti m ki ye n iden Ba ba m hep derd i ya "Al m a maz l u ­ H a n i o k ı s kand ıkları ağız dolusu g ü l ü - d o st, °b i r sevg i l i old u n . H a tta o g üze­
k uyruğu b ı ra ktı l a r. Neden sözettiğ i m i m u n a h ı n ı ç ı k a r a heste a heste" büyük 7 ü n , h e r a n bizi m le o l a n a m a sesi n e l i m bede n i n e kıymasa l a rd ı yeri doldw­
a n l a m ı 7sı n d ı r. H a n i 7 u se n i n kati l l e r i n a d a m m ı 7 doğru s u . ölesiye hasret old uğ u m uz g ü lü 7 ü n . r u l a rrfaya c a k bir ba ba o l a c a ktı n .
varya o n ları görevle rine iade etm i7lerd i , E v e t M et i n se n i n k a t l e d i l i 7 i n d e n Evet Meti n , o n l a r seni u n uttu r m a ­ A m a M e t i n d ü nya d a _zorba l a r, la­
bir g ü n so n ra tekra r g ö revd e n a ld ı l a r. s o n ra ö l ü m ü h a kettiğ i n i savu n a n , o y a ç a l ı 7tı kça s e n d a h a d a g ü ç len iyor­ netlenere k a n ı l ı rken, sen sevgiyle, k a ­
iade etmeleri n i n sebebi kork u n ç komik. d ö n e m i n e m n iyetten gelen m i l letve k i l i s u n . Ç ü n k ü sen g i d e r k e n a r k a n d a n ra nfi l l e dostl u kl a , saygıyla a n ı lacaksın.
M a h k e m e n i n u za ya c a ğ ı n ı g ö zö n ü n d e 7u anda ya 7am i l e ö l ü m a rasındaki çiz­ kat i l l e r i n i n res m i n i ç e k i p y ı l l a rd ı r s ü ­ B i l iyo rsu n ya karde7im 18 E k i m'd�
b u l u n d u ra ra k bu vata n seve rlerin (!) 7e­ g ide olan kızı için ne d ü 7 ü n üyor acaba'? reg e l e n fa i l i m eç h u l c i n ayet l e r i n el e Ayd ı n'da b u l u 7m u 7tuk. 6 Ş u bat'ta da
refl i lerin d a ha fazla mağd u r o l m a m a s ı H iç b i r ölüm biç i m i n i n , hiçbir evlada ya­ a d re s i n i g ö ste rd i n . A r ka n d a n s a n a Afyon'da b u l u 7acağız. bir sonraki dı.ı­
içi n m i7! Asl ı nd a b u n u ya p m a k l a 7 u n u k ı 7t ı r ı l a mayaca ğ ı n ı n ayı rd ı m ı n d a mı'? s a h i p ç ı ka n , bu i n sa n l ı k s u ç u n u gözle­ ra k ise be l l i değil . . .
söylemek istiyorlard ı , " S ize aferin ! g i ­ K ı z ı n ı n b a 7 ı n d a b e k l e rken h i ç vicd a n riyle y ü re k l e riyle m a h k u m etm i 7 m i l ­ S e n i n n ezd i n d e tü m ba s ı n v e de­
d i n nerede h a l k ı n ı n m utl u l uğu i ç i n h a k l ı ­ m u h a se besi ya p ıyorm u '? Ö l ü m ne d e ­ yo n l a rca i n san b ı ra ktı n . Yine s e n i n g i ­ mokra s i 7ehitleri ö n ü nd e sayg ıyla eğilj­
n ı n sesi olmaya ç a l ı 7a n l a r varsa öld ü ­ m e k Meti n i m , b i l mezle rm i k i ya kı7maz d i 7 i n l e gazeteci a rkad a 7 l a r ı n ve b ü ­ yo ru m . Ho7ça k a l .
rü n ."Böyle demiyorlar a ma sen korku nç sen i n ö l ü m ü n ü h a k l ı b u l a n la rı n genç tün d uya rlı i n sa n l a r a rtı k b i l iyo r l a r k i
önsezi l i s i n bilirsin ki ya pma k isted i kleri g ü l ü 7tü çoc u klarına b i l e. . . kati l le r ceza s ı n ı çekmediği s ü rece n e Ablan Meryem ...
4 4 .S İNEMA
METİN BÜKEY
M
e t i n B ü key Türk s i n e m a s ı n ı n
rekortmenlerinden . Ç o k genç
yaşla rda f i l m müziği yapmaya
başlaya n Metin B ükey 3000' in
üzerinde filme müzik yaparak dünyada da
ulaşı l ma s ı zor b i r rekora i mza atm ış. S i z
o n u belki d e en ç o k u n utulmaz Samanyolu
bestesiyle tanıyorsun uz. O aynı zamanda
ayaklı sinema tarihi. Türk sinemasının dü­
nüne yön�lik birçok ayrıntıyı, b ilgiyi ondan
öğre n m e k m ü m k ü n . 1 93 3 yılında lstan­
bul'da doğan Metin B ü key, müzisyen bir
a n ne babanın ilk çocuğu. Kavata'dan göç
eden babası M e h me t bey u d , S el a n i k ' l i
olan a nnesi M ünevver hanım d a piyano ça­
lıyordur. Dedeleri mübadeleyle önce lstan­
bul 'a sonra da S a m s u n ' a yerleşmiş. Baf­
ra'da ilk tütün ziraatini başlatmışlar. Fakat
Metin B ü key' i n ba bası Kava l a ' l ı Meh met
beyin aklında hep müzik vardır. "Ben mü­
zik yapmak istiyorum, benim mesleğim
burda geçmez " d e r ve lstanbul'a gelir. Ar­
dından anne babası da lstanbul ' a gelir ve
Kasımpaşa'ya yerleşi rler. Mehmet bey ve
Mü nevver ha n ı m çal ıştıkları yerde tanışıp
evlenirler. Metin B ükey ilk çocuklarıdır.
Ben Türk si nemasına
fotokopi maki nası
olarak g i rd i m .
"/stanbul Konservatuarı 'na yaz//mıştım.
Hocalarımız Şefik Gürmeriç ve Münir Nu­
rettin Selçuk 'tu. Bugün radyoda ne kadar
isim yapmış sanatçılar, müzisyenler varsa bu
iki sanatçının yanında yetişti. Örneğin Ala­
attin Yavaşça, Tülin Korman, Nevzat Atlığ. . .
Ben konservatuarda okurken sanatÇ1lara da
eşlik etmeye başlamıştım. Ud ça/lyordum. O
sıralar Arap filmleri çok yaygındı. Arapların
meşhur şarkıcısı vardı, Abdülvahap. 'Aşkın
Gözyaşları ' diye bir film gelmişti, sinemalar
kınltyor. Mezarın · başında bir şarkı sahnesi
var, halk onu Arapça okuyor sokaklarda.
Türk sineması Arap kültürü etkisinde kal­
masın diye bir kanun çıktı. Ne kadar ithal
film varsa, hepsine Türkçe şarkı yapılacak.
O kanunla beraber Türk müzisyenlerine ye­
ni bir saha açllmış oldu. Film sektörünün
başına o devrin en büyük bestecsi i Sadettin
Kaynak geldi. Yanında da en meşhur şarkıcı
Müzeyyen Senar vardı. Bugün Sadettin
Kaynak'ın ne kadar meşhur olmuş şarkısı
varsa, çoğu film için yapilmış şarkılardır. Sa­
dettin Kaynak 'ın saz ekibinde babam da
vardı. Ben Türk sinemasına fotokopi maki­
nası olarak girdim. O zaman fotokopi maki­
nası yok, notaları ben çoğaltıyordum. "
· Artizler Kahvesi
O yı l l a rda S u riye Pasaj ı ' n ı n içinde Ses
Film Stüdyosu vardır. Sah ibi Necip Erses de
Sela n i k ' l idir ve Metin Bükey ' i n annesinin
m a h a l l e a rk a d a ş ı d ı r . O d ö n e m i n ü n l ü
oyuncuları ve d ublajcıları Ferdi Tayfur ve
Adalet C imcoz kardeşler de dublaj ı idare
ediyorlardır. "Bir de ipek Film stüdyosu var­
dı, burda seslendirilen filmler sadece kendi
ithal ettikleri filmlerdi. Benim hayatımda en
büyük rolü oynayanlardan biri de Ses Film
Stüdyosu 'nda sesleri alan Yorgo //iyadis 'tir
Sadettin Kaynak bazen erken gidiyordu,
ben de çoğalttığım n o talarla denemeler
yapıyordum. Birgün Yorgo //iyadis beni ke­
nara çekti, 'kafant kullan bu yaptığın iş çok
önemli. Yarın öbürgün bir sinema pa tla­
ması olur Türkiye 'de, özgün mü!ik yapma­
ya çalış ' dedi. Ferdi Tayfur geldi yanıma,
Adalet Cimcoz'la, o da 'bak Yorgo abini
dinle, bizim söyleyeceğimizi o söyledi önce.
Kafant k ullan, bu işe el koyarsın, daha
gençsin ' dedi ve ben böylece Türk sinema­
sına girmiş oldum. 43 senedir sinemaya
hizmet ediyorum. Yovakim Filmeridis adın­
da kameramanlıktan gelme bir yapımcı
vardı Yeşilçam 'da, Güven Film 'in sahibi.
Senkron masasında bir film seyretmiş Ferdi
Tayfur, 'bir çocuk var çok yetenekli, müzik­
leri ona yapttracaksın ' demiş. Filmin adı
' Ebediye te Kada r 'dı, yönetmen Turg u t
Etingül. O filme özgün müzik yaptım. Öz­
gün Türk müziğiyle yap//an ilk filmdir. "
Bir şarkısın sen,
Ö m ü r boyu sü recek
Sonra bestekar ve çok samimi arkadaşı
Polat Tezer' le beraber plakçı l ı k yapmaya
başlarlar. Filmlere yaptığı m üziklerin plak­
l a r ı n ı çıkarır. O zaman Plakçılar Ç a rşı s ı ,
Ooğuba n k' tadır. Plakları çok satmaya baş­
lar. "Birgun Hürrem Erman çağırdı beni.
Siyah beyaz bir film seyrettirdi. Filmin adı
'Samanyolu', Nevzat Pesen çekmiş. Başrol­
de Göksel Arsoy'la, Belgin Doruk oynuyor.
'Ben bunun renklisini çekeceğim ' .dedi. 'iyi
ama Türkiye 'de renkli labaratuar yok ki '
dedim . 'Ben seni niye çağırdım, sen kop­
yaları Londra 'da yıkatacaksın ' dedi. Ondan
sonra ben 'Samanyolu ' diye bir şarkı yap­
tım. Şarkıyı da Berkant'a okuttum. Sözleri
Teoman Alpay'ındı. Aranjman okuyan şar­
kıcılar yok o zaman, sadece tangocular
var. Bu şarkıyı kime okutacağım diye dü­
şünüyorum. 'Berkant diye bir çocuk var
Vasfi Uçaroğlu Orkestrası 'nda, onun tonu
bu şarkıya gider' dediler. Bunlar lzmir'de
çalışıyor/armış, a tladım gittim. Berkant'a
'seni sabah alacağım ilk uçakla, akşam yi­
ne uçakla işine yetişirsin ' dedim. 'Ne yapa­
cağız abi lstanbul 'da ' dedi, 'sana plak
okutacağıfJI ' dedim. Yalntz çok enteresan­
dır, uçakta Berkant, 'abi şarkıyı merak et­
tim, bir mmldansana ' dedi. Mtrtldandım,
Berkant beğenmedi şarkıyı. 'Bunun için mi
geldin lstanbul'dan ' dedi. Sonradan da
Berkant, Berkan t oldu o şarkıyla. Şarkı öy­
le ilgi gördü ki, film korkunç iş yapıyor.
Yurtdışmda yapımcıların ilgisini çekti. Davit
Alexandre Win ter adında bir genç Türki­
ye 'de, Kervansaray'da ça/lşıyormuş o yıllar­
da. Plağı alıp Fransa 'da dünyanın en bü­
yük plak kuruluşu Eddie Barc/ay'a götü­
rüp, 'bu plak Türkiye 'de çok büyük ilgi gö­
rüyor, yardımcı olursantz ben bu şarkının
M E S U T KA RA
Fransızcasını okumak istiyorum ' diyor. Plak
Fransa 'da çıkmış, listelere girmiş haberimiz
yok. Sonra plak hemen hemen dünyanın
bütün dillerinde söylendi. Tom Jones oku­
du, Oalida okudu.
D ünya çapında bir kuruluş olan beste­
karlar sendikası Sacerrı, bestekarı sendikalı
olmadığı için plağı n satışını durdurur. Plak
ş i r k e t i M et i n B ü k e y " i F ra n s a ' ya davet
eder, sendikalı yapmak için Metin Bü key o
s ı ra l a r M a ksim Gazi nosu ' n da Zeki M ü­
ren 'e çalıyordur. Alt kadrosunda da Gönül
Yazar vard ır. izin alıp birlikte Fransa 'ya gi­
derler. ilk a kşam davet e d i l d i kleri resto:
rantta i l k kez şarkının Fransızcasını d i n le­
d iklerinde Gönül Yazar'la birl i kte ağlama­
ya başlarlar. Yıllar sonra, 90'da Fransa ' dan
emekli olur Metin B ükey.
Beklenen Şarkı
"Müzeyyen Senar 'la Bursa 'ya konsere
gitmiştik. Oranın tanınmış iş adamlanndan
Hayri Terzioğlu, Müzeyyen Senar'a 'size bir
ses dinletmek istiyorum, bu akşam davet­
lim olursanız çok memnun olurum ' dedi.
Konserden sonra Hayri Bey'in çiftliğine git­
tik. Orda gözlüklü, efendi bir çocuk vardı.
Müzeyyen ab/q 2-3 şarkı okuduktan sonra
o çocuk da bir ş;;.ırkı okudu. O Zeki Mü­
ren 'di. Sonra Hayri Bey bana 'aynt yaş/arda-
· sıntz, Zeki lstanbu/'a okumaya gelecek. Se­
ni nasıl bulacağını söyle, gelince arkadaşlık
yaparstn.ız ' dedi. Sonra Türkuaz Gazino­
su 'nda yine Müzeyyen Senar'a ça/lyordum.
Zeki Müren gazete ilanlarından b ulm uş,
'Müzeyyen Senar burda çaflyorsa, Metin 'de
burdadır' demiş. Geldi bir pazar matinesin­
de buldu beni. Müzeyyen Senar'a söyle­
dim, Zeki Müren 'in dinleyiciler arasında ol­
duğunu. Mikrofona çağırdı, Zeki Müren 2-
3 parça okudu, kıyamet koptu salonda.
Şürkü Tunar bana 'sen bu çocuğun kıyme­
tini bil. Yann bana gelin birlikte ' dedi. Git­
tik, Şükrü Tunar 'Bir Muhabbet Kuşu' adlı
. parçayı çaldı udla, Zeki Müren 'e söyletti.
Sonra bu plak olarak çıktı Grafson 'dan, fir­
manın sahibi Mihran Gürciyan 'dı. Stfırdan
·
/
.... /
Ö k ü z 3 3 /$ u b a t ' 9 7
bir plak şirketiydi, Zeki Müren 'in tek plağıy­
la ihya oldu, fabrikalar kurdu.
Sonra birgün prodüksiyon amirliği ya­
pan Adnan lrkut bana geldi ve ' Ca h ide
Sonku seninle görüşmek istiyor' dedi. Git­
tim, 'Metin seninle dolaşan bir çocuk var­
mış, bu plağı okuyan. Bu çocuğu hemen
bana getir ' dedi. Zeki Müren 'e 'Cahide ha­
ntm seni görmek istiyor' dedim. Ne yapa­
cak acaba diye meraklandı, heyecanlandt.
' Biliyor musun babam Kaya Müren ona
deli gibi aşıktı ' dedi. Birlikte gittik Cahide
hanımın ya nına. Zeki Müren ' e ' oğlum
elimde bir senaryo var, sen böyle bir şeye
tamam der misin ? ' dedi. Zeki Müren se­
naryoyu okudu, beğendi. Ertesi gün tekrar
gittik Cahide hantmm yanma. Zeki Müren
'beğendim, kabul ediyorum, yalntz bunun
adını değiştirmek mümkün mü acaba? Be­
nim bir şarkım var, Beklenen Şarkı ' dedi.
Şarkıyı mm/dandı, ' Tamam ' dedi Cahide
hanım, 'şarkı güzel' dedi.
ilk ça/lşma gününün akşamı bütün eki­
bi Arnavutköy'de Kuyu restoranta götürdü
Cahide hanım. Orda Zeki Müren 'e 'bak
oğlum dünyada insanlar kuyrukluyıldızı
1 00 senede bir görüyorlar. Sen de kuyruk­
luy//dızsın. Türk halkı senin gibi bir kuyruk­
luyıldızı 200 senede bile göremeyecek ' de- ·
di. Film piyasaya çıktı, kıyamet kopuyor. O
filmle sinemalara kadın seyirciler de gel­
meye başladı. Sonra gazin ocular peşine
düştü Zeki Müren 'in. "
Yaptığı birçok film müzigiyle ödüller de
kaza nır Metin B ü key. Samanyolu ' nu n dı­
şında Y ı l maz G ü n ey ' i n iki f i l m i n e Acı ve
Baba'ya yaptığı müzikler de vardır bu ödül­
lerin arasında. B u günlerde çok deger ver­
digi ve sevdiği Y ı l maz Güney'in filmlerine
yaptığı müzikleri bir kasette topluyor Metin
Bükey. "Kazanç için değil, hatıra olsun isti­
yorum. " G üney Amerika hariç hemen he­
men d ü nyan ı n bütün ü l keleri n i dolaşmış.
"Şimdi kendi stüdyom var. Bilgisayarlı kayıt
yapıyorum. Televizyonlara, reklam şirket­
lerine cıngıl müziği yapıyorum. Ferdi Tay­
fur, Adalet Cimcoz ve Yorgo lliyadis 'e çok
şey borçluyum. Beni çok desteklediler"
Öküz 3 3 / $ l:! b a t 9 7
a k d i r edersiniz k i , b u sorun u n ce­
T vab ı n ı verebilme d u r u m u nda degi­
l i m . Fakat toplu m h a z ı r olsa da ol­
m a sa d a a rtık susuyo r u m . Yani, siz kıy­
m et l i ÖKÜZ o k u rl a r ı n a veda ediyorum .
" Ne a c ı . . . " der m is i n i z, demez misiniz;
bunu d a bilem iyoru m . . . t i m . Sosya l b i l i m i n sa n l a r ı n ı n k a d e riydi
Esasen, Ö KÜZ m ec m uası hafta l ı k peri­
yodd a n aylık periyoda döndügünde ben
de yazılarıma n i hayet vermişti m . Gel ge­
l e l i m , stokl u çalışan bir yap ı n ı n insanı ol­
d u g u m için, dosyalarda kalan bir yazı m
yan l ı ş l ı k l a ayl ı k Ö K ÜZ ' ü n i l k sayısın a g i ri­
verm i ş . M ecm u a yı a l d ı g ı m d a pek şaşır­
d ı g ı m ı s ö yl e m e d e n e d e m ey e c e g i m .
Hem yaz ı m ı görd ü g ü m d e şaşı rd ı m , hem
d e b i r g e n ç l i k fotog ra fı m d a n ç i z i l m i ş
vınyeti görd ü g ü m de . . . B u a rada, fotog­
rafı n orij i na l inde hiç d e öyle g ü rb ü z ol­
m a d ı g ı m ı ifade etmek i steri m . Hayatım
b oy u n c a b e l l i b i r k i l oy u a ş m a d ı m , b u
y a ş t a n s o n ra a Şa c a g ı m ı d a s a n m ı yo ­
r u m . . . Ayrıca, " içindekiler " sayfas ı n d a ,
köşe m i n y a z a r ı o l a ra k C a n Koza n og l u
a d l ı gencin gösterilmesini d e vah i m bir
hata biçim i nde degerlen d i riyoru m . Ge­
çenlerde, zaten hiçbi r zaman ısınamadı­
g ı m b u gencin Metın Ü st ündag Bey ve
K u t l u E sendemir Bey hakkı ndaki sözleri­
ne k u l a k m isafiri o l d u m d a . . . Pek çirkin
n iyetler içeren b u sözler ü zerine büsbü­
tün sog u d u m k e n d i si n d e n . i n a n ı n ı z ki
bir Şansal Büyüka Bey'le, bir N uri Sesi­
g üzel Bey' le, hatta RP m i l letvekili E rsön­
mez Yarbay arkadaş ı m ı zl a karışt ı r ı l sa m
sesim i çı karmayacaktı m . A m a seviyesizli­
ği ı ffets i z l i k d e reces i n e v a r d ı rı l m ı ş b u
g e n ç l e k a rışt ı r ı l m a k . . . Neyse . . . D iyece­
ğ ı m o ki, b u n ları vesile ederek bir veda
yazısı yaz m aya karar verd i m .
A n ı l a r, a n ı l a r . . . Ö K ÜZ m e c m u a s ı n d a
yaz maya başl ayacağ ı m g ü nl erde k a rş ı ­
l aŞtıg ı m bir genç, şöyle bir i fade k ul l a na ­
cak kadar çirkinleşe b i l mişti: " Ab i , o der­
g iy i L e m a n c ı l a r ç ı k a r m ı y o r m u ya a ?
Ooo, m a n ita i şleri . . . V u rd u n val l a ! Ak­
şam başkasın ı g öt ü rü rsü n, gece başkası­
n ı ! " Bu gence, yapt ı ğ ı n ı n densizlik oldu­
ğ u n u pek sert bir d i l l e i fade ett i ğ i m gi­
bi . . . Bilahare; hakikatin hiç öyle olmadı­
ğ ı n ı a n l a makta da geci k m ed i m . Ya da
bana intikal eden bır talep, bir a l a k a ol­
m a d ı . B i l e m i yo r u m . . . i l g i l e n m i yo r u m
d a . . . Y a l n ızca, m e c m u a d a n ayrı l m a m ı
böyle b i r haya l kı r ı k l ığ ı na b a ğ layabilecek
dedikodul a ra karşı tedb i r a l m a k istedi m ,
o kadar.
Veda mevzuw n a geleceği m , fakat da­
h a önce b u son yaz ı m ı n başl ı ğ ı n a d i kkat
çekmek hevesi ndeyim . lçınde " be n " ge­
çen bir başlık atma k bana d a n asip ol­
d u , g ideraya k . Esase n , m ec m u a y l a b i r
t ü r l ü sağlaya m a d ı ğ ı m uyu m u veda satır­
l a r ı m da sağ l a m a k, mesela şöyle bir baş­
l ı k atmak isterdi m : " S us k u n l u ğ u m a ğ ı r ·
bir nöbete dönmüştü, çıldırm ı şt ı m ı " N e
bileyi m . başlı k l a yaz ı n ı n arasına Kitab- ı
M u kaddes 'ten bir a l ı ntı koyardı m yahut
m it o l oj i k bir şiirden i k i dize yerleştirir­
d i m . Genç k a rdeşleri m i z i n gönlü n ü hoş
ederd i m . Fakat h ayat ı m boyunca belli
A kşamsefas ı
SO SYO LO K
bir kiloyu koruduğu m g i b i bellı bır çizgı-
yi k o ru m aya da özen g österdı m . iyet-
lendiğim pek çok şeyi ya pa m a d ı m . E li m
gitti, yaza m a d ı m .
itiraf edeyi m k i , ÖKÜZ mecmuasındaki
yaz ı l a rımda b u d u r u m u n acısını çok çek-
b u . D u y a rl ı l ı k l a r b a ş k a l a r ı n a d ü ş e r d i
hep, kaba gerçekler bize . . .
Zanneder m i s i n i z ki, şarap yüklü b i r
Akdeniz gecesinde, d i l i mizde denizin tu-
z u , dönmeyecek ola n ı n hüzünlü şarkısı-
n ı m ı rı l d a n m ayız biz? A m a şarabın etkisi
geçt i ğ i nde, Akden i z l i yüreğ i m izi d eğ i l ,
" Dam üstünde u n eler, tombul tom bul
memeler " i yazarız. Söylem analizi yapa-
rız. " On beş kızı kandırdım bir şişe lavan-
taya " şek l i n d e türkü ya kan gencin ger-
çekliğine d a l a rız. Delikanl ı n ı n her kolon-
ya serpt i ğ iyle ya k ı n laşabilen bir t uvalet
bekçisı o l u p o l m a d ı ğ ı n ı araştırırız. Son-
r a ? S o n ra , a rd ı m ı zd a o n c a a ra ş t ı r m a ,
cenazemizi üç k i ş i kaldırı r . Beyoğl u 'nda
otu ruyorsak Oktay G üzeloğ l u adında bir
bey dörd üncü o l u r . .
Z a n n e d e r m i s i n i z k i , Açı k Radyo ' d a
" world m usic " , Hür F M ' de rock d i nle-
meyiz; " Radyo D ' de Sene m ' le Ay Vak-
ti ' n i d i nleyin, şiir tadında . . . " tavsiyesinde
b u l u n m a k istemeyiz? . . Ama kaderim ize
Kral F M 'den C a n baz, satı rl a r ı m ı za Rad-
yo F e n e r ' d e n G e c e l e r i n J ö n ü d ü ş e r .
Jön ' e can l ı yayı nda kaç k e z k üfür edildi-
ğ i n i ekleriz notlarımız a rasına . Kulagımız
radyod a , yı l d ı z l a rl a g ö z göze g e l m eye
çalı şı rız . . . Yıldızlar da küskündür bize . . .
Zanneder m i s i n i z k i , ç ı l g ı n h i kayeleri-
m i z, ayrı ksı ç ı ğ l ı k l a r ı m ı z yoktu r bizim ı
Y e r a l t ı n d a n ses ve r e m e z m i y i z b i z 7
" ö nce s a ğ k u l a ğ ı m ı kopa rd ı m , s o n ra
kan kust u m , irin kust u m , sevg i l i m i n ve
baba m ı n burunlarını i kişer parçaya böl-
d ü m , iki iki daha sekiz burun parçasıyla
bir joint sa rd ı m " yazam a z mıyız7 Ama
kalemim izden şunlar dökül ür: " iki i k i
d a h a dört eder a r k a d a ş l a r, gerçe k l e ri
saptırmaya l ı m ! " Kend i m i zi sıradan h is-
sederiz. iki iki daha dört kişi ederiz. Ne
kendimize, ne bi rbirim ize yeteriz.
Z a n n e de r m i s i n ı z k i , u c u z şa rap iç -
m ey ı z b i z ? B ızim m a h a lleleri m izde fılo-
zof d�lıler yok mud u r ? B ütün e s k i şar-
kıcı ların iyi insan, bütün eski sinema
oyu n c u l a rı n ı n gerçek sanatçı o l d u kları-
n ı b i l m e z m i y i z ? Ç o c u kl u ğ u m u z d a
a z ı n l ı k k o m ş u l a r ı m ı z ol m a m ı ş m ı d ı r ?
E l en a ' n ı n gözleri, M a ria Teyze ' n i n d o l -
m a l a rı . . . B i r de, öl ü m ü nden s o n ra san-
d ı g ı n ı n içinde G oethe ' n i n Faust ' u ü ze-
rine, i n ci gibi eJyazısıyl a , o n se ki z ciltlik
bir i n ce l e m e b u l u n a n m a r a n g o z Ya n -
nis . . . Hey g i d i koca sarhoş, hey g i d i ko-
c a Y a n n i s . . . Yüreği rn i ze g ö m ü p d e l i k -
deşi k a n ı la r ı m ı z ı , m ü şterilerine kazma
sapı esprileri y a p a n n a l b u rl a r ı y a z a r ı z
biz; kol lektif ci nsel söylemin derin l i kle-
rine i n m e k isteriz . Bu yüzden çekiç bu-
l u n m a z evleri m i z d e . Ç i v i d e . . . Acı l a ra
g ü l ü mser c ı l ı z bi leklerimiz, ·kıl testerey-
le i n t i h a r ederiz . . .
Zan neder misi n i z ki, biz sevmeyiz; iç-
sel çelişk ı lerımizi satırlara dökmek iste-
meyiz ? " D ingin gözlerindeki o deli bu-
l utların beni , yal n ı z beni çağırdığ ı n ı bil ir-
d i m . G a l iba o yüzden dönmed i m . Han-
g i m i z d a h a ç o k k ı r m ı ştı k b i r b i r i m i z i ,
h a n g i m i z ö n ce terket m i şt i k . Yoksa, o
deli b u l utların çağ rı s ı m ı yd ı terkedi ş ? "
Biz de böyle sever, böyle terked i l i rlz; içi-
mizi acıtan bir Şeylerle daktilonun başı-
n a geçeriz a m a s a n mayın k i sev g i d e n
öte sevi söz c ü k l e riyle devi n i ri z . " U l a n
beni T a k s i m M e yd a n ı ' n d a k i rl e ts i n l e r
ki . . . " şek l i n d e k i b a r la ş t ı rabilece ğ i m i z
söylem i n lsta n b u l d ı ş ı n a yayıl m a d i n a -
miklerini irdeleriz. Her şeh i r bir h ücredir
bizim için, her şehri h ücrelerimizde h is-
sederiz . . .
Ve siz, yitik şehirlerin, unutulmuş ka-
saba l ar ı n otel tem i z l i kç i l e ri ! Az ö n ce,
tüm duygu lardan sıyrı l m ı ş yüzüyle, yaşa-
m ı b unca bir tek kahkaha savurmamış,
bir d a m la gözyaşı dökmem işçesir.ıe otel i-
nizi terkeden m ü şteri, gözyaşlarından sı-
r ı l s ı k l a m bir yast ı k yüzü bırakmışsa ar-
· dı nda . . . B i l i n ki o, gözyaşları n ı ya içine
· ya küçük bir yalnızlık gölü olan yatagına
akıtıp, a raştırmacı l ığ ı n a z g ı n denızlerine
SOSYOLOJ·i 45
IEC EVİT
açılan b i r sosya l b i l i m i n sa n ı d ı r . .. Yastı k
yüz ün d e, öylesine a k ı p g i d e n yaşamı­
mızdan i k i esrik d i ze yakal a maya çalışın.
Bir sigara yakın, tozlu c a m l a r ı n ötesin­
d e k i g ö ky ü zü n e b a k ı n . . G ö k y ü z ü ? . .
Ah, otelim izden gökyüzü görünmez ba­
yım l B urası H ü z ü n Palas . . .
H üzü n Pa1as' ı n kederli bir konak avlu­
sundan _bozrna s a l o n u n d a , -Ah, bizim
lobilerimiz ol maz bayı m ! - k a rarmış du­
varları qrtalayall cilasız, boyasız masanın
üzerinde eski ÖKÜZ sayı ları b u l u n urdu .
S uskunl.aş·ı rdık. i ç i m izde d i z g i ns i z eski
zaman çiğlık1arı . . .
Tam mecm u a ya u y u m s a ğ l a m ı şk en
veda etmek., . Ne acı . . .. Yine d e acılarla,
h üzünl e rl e · degil, k a h k a h ayla. g ü ze l bir
fıkrayla veda ede l i m .
Yalnız, son n oktayı koyma d a n son bir
sitemd e b u l u n m a k isteri m . H i ç i h t iyaç
d uy m ad ığ ım h a l d e b a n a k ü ç ü k E rc a n
fıkrala rı yollayan o k urla r ı m d a n bazıları­
n a ne d iyeceği m ı b i l em iyoru m . Benim
k ü çi.ik E rca n ' ı işkem beci d e g a rson ya­
p ı p, m i n i k yavruya " S iz yarım başı ön­
den alın, kokoreçi a rkadan i lave ederiz "
dedirtebileceğimi nasıl d ü ş ü n d ün üz, na­
sıl b u k a d a r çirk i n leşebil d i n iz, seviyesiz­
leşebild i n i z ? N eyse . . . Ağzı m ı z ı n tadıyla
veda ede l i m . . .
ögretmeni küçük E rca n ' a sormu ş :
- Bana içinde şeker geçen b i r cümle
k urabilir misin?
- Tabii öğretmen i m : B u sabah bir bar­
d ak süt içtim.
- Ama n Ercan , şeker b u n u n neresın­
de? ·
- Sütün içinde, öğretmeni m !
B.en i m d uyarlı yürek a t ı ş l a r ı m , acıla­
rım, h ü z ün le r i m de s i z lere a kt a rdıgım
k aba topl u msal gerçeklerin i ç i n d e sak­
l ıydı belki. Kim b i l i r . . . Neyse . . . Efendi m ,
ş a h s ı m v e .kücük E rcan a d ı n a sizlere sa­
a d etler diliyo ru m . Her şey g ö n l ü n üzce
yürüsün. Arzunuza göre, g ü l e n yüzünüz
solmasın ya d.a yüzünüzdeki derin çizgi­
lerden J<eder eksik olmasın . . . Nasıl rahat
ediyorsa n ı z öyle, bilemeyeceğ i m artık.
46 · ciZGi Ö k ü z 3 3 /$ u b a t' 9 7

ENDER
Güz el insa n Ferruh ÖZKAH RAMAN
Ş ifRDE DÖRDÜNCÜ "fENİ''fİ
\<.URDUM �fMSE YANAŞ
... -

MADI . t<ffl/6E (LGCLENMEOf ...

A kşamsefas ı
 Öküz 3 3 /Ş u b at ' 9 7
1
•
Ve rtigo
nsan belli bir yaşa gelince artık rüya-
larında uçamıyor demişti bir g ü n bir
arkadaşı m . B u yargısını, masanın et­
rafı n da toplanmış olan bizler tartış-
maya açmış, her kafadan bir ses çıkmış, ·
kimisi ileri yaşlarda, rüyalarda uçamama­
yı yaşlanmanın belirtisi saymış, kim isi de,
uçmak aslında safl ıgın, çocuk kalmanın
bir sonucudur; dolayısıyla belli bir yaştan
sonra çocuk masumiyetlerimizi yitirdigi­
miz için rüyalarımız bile bize madik atar;
artık rüyalarda uçamayız demişti.
Gençlik çaglarında her şeye yeni baş­
lamanın verdigi bir coşku var; içimizi kı­
pır kıpır tutar. Hayatı nda ters giden bir
şeyleri degiştirmeye mu kted irsi n ; o gü­
cün bizzat sende old u g u n u b i l i yorsun
üstelik; bu sanki bir iksirdir, gençlik ate­
şidir. Taş henüz sert degil, siya hla beyaz
ayı rded i l mez. h ayat zor b i r şey d e g i l ,
o n a karşı d u rulabilir. Dolayısıyla ayakla­
rın yere basm ıyord u r; gerçek hayatta,
can ı n istedigi zaman. zora düştügün an
uçabilecegini, seni kayıtlayan her şeyden
uçarak kurtulabileceg i n i sanıyorsun . Rü­
ya larında o yüzden uçuyors u n . Ç ü nk ü
hayat karşı konulabilecek bir şeyd i r se­
nin için. Ama belli bir yaşa gelince, ya­
vaş yavaş yaşla n d ı g ı n ı h issedi nce, artık
arınmayacagını, her şeye yenıden başla­
yamayacagmı, hayatın tabii seyr i n i ka­
bullend igı n i görüyorsun. Artık ayakların
yere degiyo rd u r . Artık m u c izelere yer
yokt u r hayatta . Aya k l a rı n yere bastıgı
içi n de, yer çekimı u ç m a n ı e ngell iyor .
Hayat kocaman bir şam a rd ı r; yüzünde,
vücu dunda , yanak l arı n d a o n u n izlerini
görüyorsun . B u önüne geçılmez gerçek­
ler hayatını kuşattıgı için, rüyalarına da
nüfuz ediyor. Artık belli bir yaştan sonra
rüyaları nda bile uçmamaya başl ıyorsu n .
B u m inval üzre rüya alemi n i n büyülü
d ü nyası ü z e r i n e g i r i şt i g i m i z t a r t ı ş m a
uzam ış, rüyaları m ı zl a hayatları m ı z ara­
sındaki ilişki üzerine derin felsefi analiz­
ler yapm ıştık. Herkes sırayla gördügü bir
rüyayı a n latm ış, peşi nden herkes ken­
dince o rüyayı tabire g i rişmişti.
Her şeyi bir k a mera gözüyle gördü­
güm bir rüyadaydım. Gece televizyonda
seyrettigim " Leon " f i l m i n i n etkisinden
mi, ekranlarda her g ü n ca n l ı görüntüle­
rini seyrettigimiz polisiye filmlere taş çı­
kartacak şiddet ortamının bende yarattı­
g ı b i l i nçaltı oyu n la r ı n d a n m ı , b i l m iyo­
ru m ; harabe gibi bir yerde kıstırılmıştık;
peş i m i zde silahlı adamlar . . . Kıstı rıldıgı­
mız yerden tek başıma kurtul uyor. bu­
lutların arasından gidermiş gibi, dag ba­
yır, çayır ç i me n demeden uçuyord u m .
Altımda sonsuz bozkırlar, yüksek yarlar,
yalçın daglar. derin· kalyonlar . . . Bir vadi­
de akan ırmak sınırdı ben i m için, iki ül­
keyi birbirinden ayırıyordu ırmak. Sınırın
karşı yakasında koyun güden bir çoban
vardı, aynı zamanda siyasal sıgınma ta-
_"Ağlamadan. dıllenm cJotaşmacJan. vumruğum çözülmeden gecenin karş1S1nda, şafaktan utanmawp
utandırmadan aşkı. üzerime vüreğimden başka muska takmadan, konuşmak istivorum "
leplerini kabul edip etmemekle yetkiliydi
ve hedefim o çobana ulaşıp. başka bir
ülkenin topra klarına girip, ondan siyasal
sığınma talebinde bulu nmaktı . Böylece
peşimdeki adamlardan kurtu lacaktı m .
Peşimdeki ada mlar yetışmeden, -onlar
karada ben havada yolculuk yapıyorum­
• çobanın yanına konuyor ve can güven­
l ı g ı m i n teh l ı kede oldug u n u b ı rkaç kelı­
meyle anlatıyor ve acil sıgınma talebınde
bulunuyorum.
RahC}tl\lmış, derin bir nefes alarak uya­
n ı yorum bu tuhaf rüyadan. Ağzım kuru­
muş, susamışım. Yataktan kalk ıyor, ışığı
yakıyor, mutfağa geçip büyük bir barda­
ğa su doldurup kana kana içiyorum . Bir­
kaç saat, belki de daha fazla bir zaman
d i l i m i içinde gördüğüm üzü sand ı ğ ı m ız
uzun rüya lar, asl ı n da uykudaki toplam
süresin i n saniyeni n b i n de b i l mem kaçı
kadar bir süre içinde olup bittigini anlat­
m ıştı yukarıda anlattıgım. rüyada uçma
üzerine ahkam kesen a rkadaşl arımdan
biri. Yatağıma geri döndügümde uykum
k a ç m ı şt ı . G ö r d ü ğ ü m rüya n ı n etk i s i n i
a z a l t m a k i ç i n uyand i g ı m ı z s a b a h l a r ı n
ruh h a l i üzerine d üşünmeye başlıyorum.
Nedendir bilmem; ilkokuldaki o çocuk
günlerime gittim o kabus dolu rüyadan
u ya n ı p, u yk u m kaçm ış, yatag ı m d a f ı r
dönerken. Nedense onu düşündüm. Yıl­
lardır rüyalarımda uçam ıyorken, bir an­
da. hiç beklemedigim bir anda, kırların
bayırların üstünden tedirg ince uçarken,
-beni ötdü rmek isteye n lerden kaçıyor,
başka bir ü l keye sıgınmak ist iyord um­
uyanır uyanmaz o geldi aklıma.
Sabahları hep aynı coşkuyla kalkardım
yatağımda n . i l koku ldaydım . Beşı nci sı­
nıfta . . . Onunla aynı mahallede oturuyor­
d u k . Ona aşıktım. Onu bugün de göre­
c e g i m . b u g ü n de c o ş k u l u geçec e k ,
o n u n l a oyun oynayacagım. onunla ç i -
menlerin üzerinden yuvarlanacagım. sı­
nıfta öğretmen soru soracak, . cevabım
bir tek ben b i l eceg r m. bildiğim iç i n de
ona bak ı p böbüdeneceğim, bak seni se­
ven adam her şeyi nasıl da biliyor diye­
rek ona kendimi ispa layacagrm. kur ya­
pacagım diye sabahları daha bır heye­
can a başlardım gü e
O zamanl ar benım ıçın uyanılan sa­
bahlar. onun ıçın uyanılmış sabahlardı
Gün o n u g öreceğim dıye d a h a g üzel
başlard ı . inşallah gece çok uzun olmaz
d ıye uyuduğum o gecelerde gördüğüm
bütü n rüyalarda onu görür, uça r d ı m ,
uçardım . . .
Onu düşündükçe şımdi, sadece gözle­
ri geliyor aklıma. Bal rengindeydı. Bazen
küçük bir çayı rh 9a dönüşürdü ... Kırpik­
leri uzundu. Sabahlan annesi sürme çe­
kerdi gözle ri ne . Etrafını saran kapkara
s�rme halkası, içindeki küçük çayırlığı
ortaya çıkarır. felaketim ol urd u . Saçları
uzundu; kol kol. örük örüktü. Annesi
örüklerinin ortasına düğüm atardı. Dü­
ğüm atmadığı zamanlarda örükleri to­
puklarına vurur. eğilince yerlerde sürü­
nürdü saçları.
Sabahları ondan önce uyanır, evlerinin
yakınındaki duvann arkasına siner. evden
çıkışını gözler. çıkar çıkmaz da tesadüferı
yoluna çı km ış gibi yapar. birlikte yürür.
bazen hemen hemen hiç konuşmaz; o
hep başı önünde, ben karşıki dagran sey­
rederek, zaman zaman ıslık çalarak okula
giderdik_ Aynı sınıftaydık. Aynı sırada
oturuyorduk. Ona aşıktım. Aşkımı hiç
belli etmiyor. renk vermiyordum.
Yanagından ilk öptügüm kızdır o. St­
n ı ftayd ı k . Yalnızdı k . C esaretimi topla­
dım; yanagına bir öpücük kondurdum.
Sınıfın açı k duran penceresinden, belki
de heyecandan. çokça da utanomdan,
iki katlı binanın ikincı katının pencere - cukluk anılarımız kır. pas ıçinde ..
COGRAFYA 47
ismet özel
sinden atladım aşagıya. Yere düşer düş­
mez, acıyan yerferime a dırmadan kafa­
m ı kaldırdrm. Pencerede tedi rg i n ve
orkmuş beni seyrediyordu. Yüzüne ba­
kamadım uzun s ü re. utand ı m . Bizim
oralarda aşkını belli eden bütün delikan­
lılar. sevgililerıni yanaklarından öper.
Ben de öyle yapmıştım. Benımkı masum
bir öpücük degildi anlayacağınız.
ilkokul bittikten sonra. hemen evlen­
dirdiler onu. Dağ köylerinden birinde.
civardaki bütün kızları görüp de beğen­
meyen, ille de istediği birini bulmaya ah­
detmiş, büyük bir ağanın. namlı bir eski
zaman eşkiyasının öglu Ahmet'e verdiler
onu. Dağ köyüne, eşkiyanın oğluna ge­
lin olarak götürüldükten sonra. araya
zaman girdi. Yıllar geçti, onu unutmam
zor oldu. Peşinden çok ağladım ve sonra
alıştım yokluğuna. Zamanla da unut­
tum; herşey küllendi.
Yıllar geçti aradan, 1 988 yılında. eski
zaman eşkiyalarının öykülerim toplayıp
kitap yapmak üzere gittigim Hakkari'de,
yolum köylerine düştü. Bir eskı zaman
eşkiyası olan kayınpederiyle de konuşa­
caktım. Onu göreceğimi hiç tahmin et­
memiştim. Ama gördüm onu. Dört çocu­
ğu vardı. GöZlerindeki çocuk masumiyeti
kaybetmiş. kadın olmuş. avurtları çök­
müş. yorgun bınydi artık Bir tek. yuvala­
rına kaçmış bal rengi gözlen hala öyle
hüzün doluydu. Köyden aynhrkerı. evın
onünde uzun uzun baktı arkamızdan. Bir
kez dônüp baktım ardıma, bıraktığım
yerdeydı. Bır daha da görmedim.
1 996 yı lı n ın aralık ayında. akşam üze­
ri, televizyonda haberleri seyrediyor­
dum. Çukurca yolunda. PKK ger Haları.
korucu taşıyan bir minıbüse pusu kur­
muşlardı. Kurtulan yoktu. Spi er. olenle­
rin adlarını saymaya başladı içlerinde
tanıdık biri vardı. (o adı nasıl unutabilir­
dim ki) ama emin değildim. Sordum
Hakkari'ye. yanılmamıştım; o minibüste
ölenlerden biri de onun kocası Ahmet'ti.
O gerçeküstü, kabus rüyadan uyan­
dıktan sonra, çok gerilere. rüyalarımda
hemen hemen her gece uçtugum za­
manlara gittiğimde nedense onu hatırfa­
dım. Beni rüyalarımda ilk uçuran uzun
saçtı. uzun kirpikli, bal rengi gözleri olan
kıza ... O gittikten sonra bir şekilde beni
hep kovalayan. bırakmayan hikayesine . . .
Evet. yıllar sonra bir kez daha uçmuş­
tum rüyamda ama bu kez. peşimde yÜz­
!eri kar maskeleriyle örtülmüş. ellerinde
ateş kusan öldürücü silahlar olan ve be­
ni öldürmek isteye'l kara elbiseler içinde
korkunç adamlar vardı.
Hayat vız gelir bana. her şeyle başede­
bilirim diye uçmuyordum. Korkudan.
peşimdekiler yetişecek beni öldürecek
diye uçuyordum. Onun ıçin bir çoban­
dan siyasal sığınma talebinde bulunu­
yordum.
Şiddet rüyalarımızı bile gaspetti. Ço­
4 8 DÜNYADAN-KARİKATÜR
C Ü N EYT ÖZD E M İ R -
Duvaksız
Qalln
S
ı rtı popos u n u n b i ra z üstüne kadar açık.
Etek boyu çoktan diz üstün ü geride bırak­
mış. Tüm vücut hatları cömert ve cü retkar­
ca ortada. Her attığı adım şehvetkar ve ür­
kek bakışları üzerinde topluyor. Bembeyaz gelinli­
ğini a lelade bir e lbise gibi taşıyor. N ikah masasına,
tek bir erkeğe tesli m olmaya giderken bile, diğer
erkeklere göz kırpmayı ihmal etmiyor. Onları n E N
g izli ve en korkutucu düşlerini teslim a l ıyor . . . Ma­
sumiyetini daha önceki evli l ikleri nde bekaretiyle
birlikte kaybetmiş bir kadın d uruyor karş ı m ı zda.
Tüm davetli lerin aklını başından alan bir gelin . . .
işte İstanbul böyle duvaksız bir geline benziyor.
Ve biz l stanbu l ' u n davetsiz m isafirleri, Anadolu­
' n un zorun l u g u rbet kuşları rastgele g irdiğimiz bir
düğün salon u n da hayatımızda ilk kez böyle bir
gel i nle karşılaşma n ı n şaşkınlığını paylaşıyoruz. Ta­
n ımadığımız bir kolun sahneye çekmesiyle kendi­
mizi bir kasap havasının ortası nda bulur g ib i lstan­
b u l ' u n umars.ız sokaklarında buluşuyoruz. Birbiri­
m i z i t a n ı m a d a n ya n yana o m u z omuza h a ra l a
gürele hayat kavgası veriyoruz.
- lsta nbul için henüz ya l n ız l ı k l a r senfonisi yazı l ­
m a d ı . ancak ne yazık ki doğru dürüst bir beste de
yap ı l m a d ı . lsta n b u l dün ile b u g ü n , gelenek ile
modernite arasına sıkışmış. Binalar ca miler ya da
tarihi yapılar deği l söz ettiğim. insanlar, i nsa n la rı
bu şehrin. D uva ksız g e l i n leri, damat adayları ve
şehvetli saf konukları . . .
Uyumsuzluğun uyumu var. Adı konulmamış sı­
nırlar va r. Kurtarıl m ı ş bölgeler var . . . Sokaklar, cad­
deler ve setler arasındaki uçurumlar öylesine yük­
sek ki i nsan ı bakmak bile ü rkütüyor. Bakmıyor
. zaten kimse. Koskoca lsta n b u l 'da herkes k e n d i
k üçük dünyasında k e n d i lstanbul ' u nu yaşıyor. Be-
yoğ l u ' n u turlaya n lar, Cihangir'de oturuyor. . . Ak­
merkezde a l ı şveriş edenler a kşa m la rı Etilerde k i
barlara gidiyor. Ümraniye'de S how TV, Star, Ka­
nal D seyrediliyor. S ultanbeyli'de Fatih'de iftar sa­
ati TG RT, Kanal 7 ' de, samanyolu nda beklen iyor.
Kimi şeratın · keskin kılıcını gönlünde taşıyor, ki­
mi kemalizmin anıtlarını . .. Sağcısı, solcusu kalma­
dı gerçi. Herkes kendi hesabına bakıyor ya da ne
işine gelirse O ' n u n peşine tak ı l ıyor. E kmek kapısı
ideolojileri arkasında sakılıyor. Ekmek kavgası her­
şeyin önünde koşuyor. "-·
Bir kaç kamera şakası dışında boğazı seyretmek
bedava. Birkaç türbe ve bir kaç psikoloğu bir ke­
nara bıra kı rsanız. Bir tek dolmabahçede M a rtılar
her gelenen derd i n i dinliyor. Ve Beşiktaş, Üsküdür
arasında çingene vapurlarında n edend i r bil mem
kimse birbirinin yüzüne bakmıyor. Sarı ışıklar daha
kırmızıya dönmeden arkadaki arabalar hep korna­
ya basıyor. lstanbul g ü nleri biraz kaba saba tüke­
tiyor.
B izansın surlarında art ı k C üneyt Arkın koşmasa
da bu şehrin i nsanları bizans oyunları n ı çok iyi bili­
yor. Kenarda köşede sıkışıp kalan i nsanlarına değ il
sözl e r i m . Onlar hala babadan kalma değerlere
inanıyor. Beni en . çok yükselen değerleri mihenk
taşı yapan dostlarım korkutuyor. inanın bana in­
.san bu şehirde yaşamadan hayatın hiç u mmadığı­
nız bir anda suratnızın tam ortasına bir tokat gibi
inebileceğini tahm i n edemiyor. Duvaksız Gelinlere
yaşanan güven bunalımı şehrin bürolarında, pla­
zalarında ve çok katlı apartma n larında boşlukla­
rında yankılanıyor. lstanbul " gü ç " isitiyor, " hı rs "
istiyor, " iktidarı " seviyor . . . . Gerisine çok d a önem
vermiyor. ister bir gecekonduya sığının isterseniz
bir öğrenci yurd u n u n floresan ışıkları a ltında yaşa­
yın. Ya da boğaza hakim bir tepeden gözleyin ge­
ride kalan 1 9 tepe farketmiyor. Yalnızlığı nızı örte­
miyor, bir yaz gecesi ya da karadenizden marma-
Öküz 3 3/Su b a t ' 9 7
sessizce geçiyor gü�
' "
'
kurak iklimlerde
raya uzanan yıldızların gölgesi . . . Sığındınız omuz­
lar çekiliveriyor, tutmaya çalıştığınız eller boşlukta
kalıyor, sözcü kleriniz her g ü n bir kez daha kazıla­
cağını bildiğiniz sokak ara larında kayboluyor.
işte tam bu sırada Duvaksız bir gel inin geçmiş
,za m a n h i kayeleri ka rşı n ı z a ç ı k ıyor. K a l e m le re
i nansam de " fi tari h i " öykü leri beni kandı rmıyor.
Kaybolan masumiyetler bir a kşam vakti Ortaköy­
de ne yazık ki karşıma hiç çıkmıyor. Rum eli ya da
çengel köyü hıç fark etmiyor. Boğaz her i k i yaka­
sından da aynı derinl�te ve yalnızlıkta görül üyor.
Yine tahrik ediyor. Bu şehi r insa n ı günaha davet
ediyor . . . Bir gece vaktı dışarı çıkabilir ve hayatınızı
değiştirebilirsiniz. Eğlenme olasılığını ve katil olma
çocuklar ölmüş
riski n i aynı, kadehlere, aynı tavernaya, aynı duy­
g u la r ı n i ç i n e s ı ğ d ı ra b i l i rsi n i z . Ve her attığ ı n ı z
a d ı m yazılmamış b i r film senaryosudur. Tek biliği­
miz çoktan ki l i şe olmuş replikler. Bizim repl i k leri­
miz ya da bu şehrin her köşesinde farkında·oıma­
dan attığı mız adımlarımız.
B iz, bu şehirin gönüllü köleleri, ön üm üzden çe­
kip g iden bilmem kaç grostonluk gemileri seyret­
meye mahkumuz. kaçak yolculuklara ya l nızca ha­ şenlikler gizlilerde. . .
yal lerimizi yükleriz. Yalnıt:ca bildik şehir haltları n­
da gezinmeyi severiz. Bu yüzden o gemilerle ge­
lenler keşfeder bu şehrin romantizmi n i . . .
E şşek g i b i çal ışmaktır b i ze d ü ş e n . Zaman i k i
köprünün ayaklarının dibindeki b i r sabah trafiği
kadar sı kıcı ve ağır akıyor. Hayat bir grev bili nciyle
..
otoyollardan tarihe u laşıyor. Boğa.z suları nın gezi
vapurları, ya da Osmanlının tarih zengini sarayları
bozk1rın kıyısında
" haram " bize . . . Ev ödevine mahkum okul çocuk­
-
larıyız hepimiz.
lsta nbul sokaklarında evi düşünüp h uzursuz . .
-
Ev'de sokaklara ımrenip m utsuz . . .
Kasap havası n e kadar çalarsa b u duvaksız geli­
n i n düğününde o kadar halay çekilecek. Ritm ne
kadar h ızlan ı rsa h ı zlansın bu anlamsız uyum bo­
zulmayacak. Ayaklar bir çemberin içinde koştura­
cak. iki sağa bir sola atılacak . . bir ta tllsu gölü
Umurumda deği l M u rat Belge ' n i n lstanbul so­
kakları ya da G iova n n i ' ni n yeşilçam masa lları. Be­
n i m derdim beni bu denli mutsuz kılan bu şehrin
insanra r ı . Sessiz çalışkan, mutlu, hain, d insiz ve
dinci, dost ve düşman, katil ve kurban olabilmeyi
ayn ı anda başarabilen i k i yüzlü i nsanları. Yoksa
•
martıların yüksekliğinden baktığı m ya da serin bir
...
yaz a kşamında seyrettiğim istanbu l ' l a değ i l der­
d i m . Duvaksız bir gelin benim derd i m . lnsanlaFt
duruyor sessizce
bu şehri n Dostlarım ... Ve düşmanlarım . . .
Duvaksız bir gel i n i n namus anlayışı belki de ka­
fama takıla n . G e l i n l i k fatu rası n ı çalıştığı ş i r kete
ödeten bir gelinin düğününde, bir kasap havası­
nın halay takımında yer a lmak üzmüyor da beni,
şu damadın durumu endişelendiriyor. Londra ' n ı n
ıslak sokakları ya d a New York' u n yüksek binala­
rında dolaşan i ha net rüzgarları n ı n bir " karaye l "
g ibi hızla b u şehre yöneldiği n i bilmem beni hu­
akış yönü yok, dalgalar sinmiş
zursuz ediyor. Oysa benim ruhum " meltem ' leri n "
esiri. Anadolu 'dan esen çocuksu bir masumiyetin
etkisi var hala üzerimde. Hayallarimde yabancılara
yer ol mayan, kasap havası çal ı n m aya n , g üdüsel
halayların çekilmediği düğün törenleri var. Ve bir
d uvağ ı n a rkasında gizli masum iyet düşleri. Son u
belli evl i l i k lerde değil yoksa marifet. Yoksa bir ka­
d ından ayrılmak da zor değ i l . . Ya da bir şehre ar­
kanı dönüp yaşamak . i nsan ları görmemek, düşün­
memek değ i l . .. " iyi günde, kötü g ünde " beraber
olmayı başarabilme k öneml i . Bir de dostlukları bir
şehrin ara sokaklarında kaybetmemek.
Her geçmeyen gün hayatı biraz daha a ğ ırlaş­
tı rıyor, b i raz daha zorlaştırıyor. lsta nbu l ' a d uvak
ne kadar çok yakışıyor . . .
Öküz 3 3 /$u b a t' 9 7 AGIR MAKALE 49

AYÇA Ş E N

Kiiçiik Hayvanlar
Şehre inmemek için kocalarını aldatan

E
v i m şeh r i n m e r k ezi n e o l d u k ça
uzakta. Çıkıp gitmek için bile çok
u z u n yol katet m e k gere k . H e r­
hangi b i r ü l keye uçakla g itmek­
ten daha uzun bir yol . Üstel i k de sanki
geri dönüşü yokmuş gibi bir yol .
Şehre gitmeye çok korkuyoru m . Yine
aynı, kabuslardakilerden tek farkları, gül­
d üklerinde eksik dişi olmayan insanlar.
Kahkaha lar, ışıgı o l m ayan ı ş ı k l ı me­
kanlar, aynı espriler, sonu gelmeyen bir
de müzik yayını pis şehrin göbegine, gö­
beği açıkta bırakan. Bu şeh i r böbrekleri­
ni üşütm üş-. Yerine bütün ağrılarını ben
çekiyoru m .
Sanki altını temizlemek istesem, zehir­
l i böcekler fışkıracakmış gibi panzehirini
bilemed i g i m .
Korkunç. Büyügün küçültülmüş hal i .
Bazen düşünüyorum, h i ç beklemedi­
gim, beyni m in fonksiyonlarını kaybettigi
zamanlarda. Madem öyle, ben de tim­
sahları küçültsem ya da dinozorları, evi­
m i n her yerine serpiştirse m . Köpekleri,
kedileri, kurtları, aslanları küçültüp mut­
faga, banyoya koysa m . Ne yaparlar, ne
yerler, günlerce baksam dursam, sokaga
hiç ç ı kmasa m . Eger çok gerekirse, k a r
yagdıgı zaman larda k ü ç ü k k u rt l a r ı bü­
yütsem, kocaman yapıp onlarla şehre in­
sem . insanlara saldırıp, kollarını, bacakla­
rını ısırsa m . Katı etleri ni kıtır kıtır yesem .
Bütün şehi r k a n revan i ç i ndeyken, a g ­
zımdan akan kanlarla ve aya k la r ım ı n al­
t ı n d a k i eğlenen ceset lerle koklaşsa m ,
naralar atsam a m a sesi m i duyamasam
şehrin göbek deligini yaran garip, şimdi­
ye kadar hiç duyulmamış bir m üzik t ü rü
yüzünden. M üzik yükseldikçe yükselse,
k a l b i m i yerinden çıkarıp tekrar yerine
koysa ve patlatana kadar bunu yapsa.
Patlayınca d a evi mde elleri m le besledi­
ğim bir k üçültüp bir büyüttügüm k u rtlar
atlasa üzerine k albi mi n, arkalarından ağ­
kadınların ikinci sınıf yalanları gibi ken­
dime bahaneler, yalanlar bulsam ve her
gün ayrı bir bahaneyle şehirden uzaklar­
da yaşcısa m . Ve hatta, şehrin varlığından
öyle bir rahatsız o l u p , a d ı m atılmamış
tek nokta kalmayan kaldırımlarını bom­
balayıp devletten ihale alsam ve bir da­
ha hiç k a l d ı r ı m ya p m a sa m i nsanların
üzerlerinde yürüyecekleri . .Kald ı rı m taş­
l a r ı n ı saya saya, ç i z g i l e r i n e basmaya
gayret göstererek yürüyen hastalıklı in­
sanlara da kald ı rı m yerine parlak karolar
koysam banyolarına, onları saysa lar tu­
valette içleri ni boşa ltı rken . Ya da bana
ne, hiçbir şey yapmasam, karolara har­
cayacag ı m p a r a l a r l a k e n d i m e g ü z e l
mermerler alsa m , üzerine nefret ettiğim
insanların isim lerini yazsam, ölüme ha­
zırlasam yavaş yavaş. Sonra da pişman
olsam ölü m l ülere sadece ölüm verebildi­
g i m için kendi çapımda . Sonra elime ko­
.::a man bir taş kırma makinesi a l ıp, iç or­
ganlarım parçalanana dek bassam mer­
merlerin üzerine, unufak etse m .
Sonra bu kadar sinirin ne kadar yıpra­
tıcı olduğunu düşünürüm muhakkak.
A m a n işte, öyle b i r dengesi z l i g i n içine
düşerim ki böyle zamanlarda, bir terazi
çı ksa o a n d a karşıma, zava l l ı , kaç k i l o
g e l d i ğ i m i bile b u l a m a z dengesini kay­
bettiğinden. O dakika hassas kantar bile
işe yaramaz. N e yapsın, o da haklı ken­
dine göre . . . Olsun, ben yine o s i n i rl e
onu da k ı rarım . Paramparça yapıp, ibre­
yi havaya atarı m . Hava asl ında kaç kilo
eder, çoktandır merak ederi m . Sonra al­
d ı ğ ı m havanın ağırlığını kaldıramam, ye­
re çöker, yal n ız l ı ğ ı n da e t k isiyle, a m a
evin en yal n ız duvarına dayanıp, sırtımı
duvarın p ü rüzleri sıyı rıp kanatana dek
bast ı ra bastı r a bütün g ü cü m le çöker,
kafa m ı saçlarından kavrayarak ve bütün
kasla rı m ı son sürat sıkarak, karnımın içi­
merak etmeden k e n d i i ç i m d e yaşarım
sonsuza dek. Ç ünkü bilirim ki, tanıdığı­
mın ikinci dakikasından itibaren acıma­
sızca i laçlarım k ü ç ü c ü k insan kal b i n i .
Sonra pis b i r acıma doldurur içi m i . Bun­
ları b i l i r i m a m a ken d i m e bile a n lata­
mam, kendime bile açamam. insanüstü
birini aradıgımı b i l i ri m a ma hayvanları
da zehirledigim gibi insanüstüyü de ze­
hirlerim bir pundunu bulup en kısa za­
manda. O zaman da anlarım ki, aslında
nefret ederim kendimden ama bir yan­
dan da aşıgımdır içten içe kendime. Pek
farkı yok. Bizim gibiler hep salaklara aşık
olur. Dünyada benden salak yoktur, öy­
leyse, kendimden başka da bana yar
yoktur.
· Şimdi, bence önce canan, sonra can.
Ben hem canım hem de canan. Öyleyse
var m ı lan bana yan bakan?
Yok. Öyleyse neye ugraşırım saatler­
dir? Hem yan bakmışlar, düz bakmışlar,
umrumda mı? Bakışlarım kaymış benim
de yalnızlıktan, uykusuzluktan, m utsuz­
lukta n .
Çocukken d e böyleydi. Yatılı okurdum
zaman zaman. o zamanlar kayardı gözle­
rim annemi özleyince. Şimdi de öyle, çok
yaralanınca, kanatlarım kırılacak degil ya,
işte beni m de gözlerim kayı kayıveriyor.
Bil hassa sokaklarda, öyle çok kayıyor ki
gözlerim, kendi m i toplamam gerekirken
daha da ayrılıyor. birbiri nden, heryeri gö­
rüp sonuna kadar üzülmem için.
Sadece gözlerim degil, sözlerim de
öyle. Bazan öyle ayrıl ı rlar ki, bir gün kırı­
lıverecek ince bir bardak gibiyken, ertesi
g ü n heryeri bombalayan nazi su bayı
oluveririm aptal i nsanların vazgeçeme­
d ikleri savaş film lerindeki gibi.
Şimdi, ben, ne yapayım ? Nerelere gi­
deyi m ? Nereleri bom balayayı m ? Yine
geniş bir yelpazede mi sunayım size bi-
•
lançoyu? Bombayı hakeden yerlerin lis­
tesini açayım çarşaf çarşaf, üzerlerine
işedigim gibi bir zamanlar; satır satır ag­
layıp ıslatayım çarşafları ıslattıg ı m g i b i
tıpkı . . . Sonra s o n pişmanlık nasıl fayda
etm iyorsa, kend i m e de faydam olmaz
zaten, kalkıp hiç üşenmeden gezeyim,
son kez bakayım etrafa geniş geniş, k i m
ayırdıysa yine gözler i m i gözlerimden,
basayım tahrip gücü yüksek şeyleri tam
tepelerine. B u sefer de ben ayırayım bir­
birinden kolları, bacakları, kafaları, o ka­
labalıkta gözle görülemeyecek gözleri . , .
Sadece tek b i r saniye içinde h issettik­
lerim i içime sıgdıramıyorum zaman za­
man. Allahım, içim içime hakikaten sıg­
mıyor bazen. Ned i r bunun a d ı ? Ve ne­
den hep nefret olup a kıyor her aşkta,
mutlul ukta, kanser eden dar gecelerde
ya da en ferah havalarda, ren garenk
gökyüzünü görd ü g ü mde, hatta bazen
g ö k k uşagı b i le görüyorum bu yaştan
sonra, hava kopkoyu renge bulandığın­
da benim gibi ve bazen de koyun koyu­
na yattığımda en sevdiğimle? Bunun adı
nedir? Ben ismini koyamıyor-u m . Bazen
aşk diyorum, bazen bilinçaltı, bazen il­
ham, bazen kendimden geçip " tasawuf
mu yoksa l a n ?" d iyoru m . Ama hiçbir
kalıba sıgmıyor hissettikleri m . Sanki al­
lah gelse o an, " gelin de bir çift lakırdı
edel im, bir siz anlarsınız h a l i m d e n " d i ­
yes i m geliyor. Belki de gerçekten o geli­
yor, adını, şeklini, kimligini bilmedigime
göre, diyorum . Ama alay edersiniz diye
de söyleyemiyoru m .
İşte böyle zamanlarda, yani i ç i m i içime
sıgdıramadıgım garip anlarda, ne kadar
mutlu oluyorum . . . Herşeyi anlatırım da
hasbel kader ama bunu asla.
D ü ş ü n ü p d u ruyoru m : peki, m a de m
b i r tek böyleyken mutluyum, neden ka­
yıyor gözlerim hep böyle zam a n larda ?

lar diye, zerre lokma bı rakmasa, nankör
kedilerden bile daha kör.
Sonra karacigerim l e idare edip, çün­
k ü onlar en azından eve kadar götürür
beni, t ı p k ı benzin göstergesi sona da­
yandığında bile elli k i lometre g ittiği g ibi,
eve varsam , arada i st o p ederek, topu
tutarak, " istop" diyerek eskileri düşün­
d ükçe, yakalayarak seyrederken film şe­
ri d i nd e hayat ı m ı n en ufak ayrı ntıları n ı .
Sonra eve g e l d i m diye sevin i p üzeri m­
deki kan k o k u s u n u c i ğ er l e r i n e ç e k e n ,
p ı t ı r pıtır a k a n d a m l a c ı k l a r ı n ı y a l a y a n
saygısız ev hayva n la r ı n ı n üzerine t a r ı m
ilacını boca etsem. şeh i rde çalan m üziği
ömrümde i ki nci kez son sürat dinleyerek
can çekişmelerin i izlesem, nankörlükleri­
nin cezasını verd i g i m i ç i n k a h ka ha la rla
g ülsem karş ı la r ı na geç i p . Üste l i k g üzel
g ü n l e r i m izi bir an b i l e h a t ı r l a m a d a n ,
ben d e nankörlük edip.
Nasıl olsa çok var bu hayva n la r d a n
d ü nyada diye kend i m i ferahlatsam, la­
ğım faresi a l ı p koyn uma, öyle uyusam
bu gece de değişiklik olsun diye.
Sabah uyandıgımda farenin leşiyle kar­
şılaşsam altımda ezildigi için. Belki deği­
şiklik olur, kan gelir siyah beyaz hayatıma.
ne sokmaya çalışırım, dişleri mi k ı rılana
dek sıkarı m . Kafam göbek d e l i ğ i mden
içeri g irmez biliri m . Olsun, ben de o za­
man saçlarımı çekeri m . Alnımı tırnakla­
r ı m , p a ra m pa rça eder i m , gözaltla r ı m ı
çek iştiririm, etlerimden tekrar heykel ya­
par g ibi, kendi m i yeniden yoğurup yara­
tır gibi küçük çapta bir yaratana isyanla
dizlerim i ısı rırı m . Burnuma gelen küçük­
l ü g ü m den k a l m a diz k o k u s u n u i ç i m e
çekip, zamanında e n çok kanayan dizi­
min yine dönüp dolaşıp kan ağladığım
zamanlarda karşıma çıktı ğ ı n ı görürü m .
B u sefer şaşırırı m . Ç ün k ü bu kadar d a
k a ra rsız olamaz mutsuzl u k . Eskiden yere
düşüp kanayınca burnuma kokardı çün­
kü, öyleyse şimdi ne işi var en beklen­
med i k zamanlarda dizi m i n ? Ben bunları
düşünürken bir de bakmışım ki, genzim­
den aşağı deniz suyu g i b i gözyaşım ak­
m ış, ben ağlamayı durdurmuşum, hatta
öyle ki, konu k a panmış, ben susamışı m .
Ç ünkü boğazım k u ru m uş.
Bütün bunları yaparken bile derinden
bir aşkı yaşatırım içimde. Herşeyi pis l et ­
ti kçe a n l a r ı m o zaman i ç i m de a s l ı n d a
. tertemiz kalsın t e k bir saflığı, t e k bir kişi­
ye ayırd ı ğ ı mı . K i m i n i ç i n ayı rd ı ğ ı m ı hiç
5 0 · -KİTAP
Okuduğum Kitaplar
ZAVALLI BEHÇET/ Suavi Süal p, (in kılap Kitabevi)
S u avi Süalp, G ırgır ekol ü n ü oluşturan
a nlayışın öncülerinden bir yazar. Türk mi­
zah ı na getirdiği farklı bakış açısıyla, G.a ni
M üjde, Met-üst, Atilla · Atalay, C a n Bars­
lan gibi yazarların da ustası olmuş. Türk­
çede absürd miza h ı n da öncüsü sayılıyor.
Mizah derg i lerini G ı rg ı r okuyarak başla­
yanlar onun doyumsuz bir kahkaha bom­
bardımanı olan Salata dergisini hatı.rlaya­
caklardır. Daha genç kuşaklar içinse Suavi
Süalp ' i n pek fazla çağrıştırdığı bir şey yok.
i n k ı l a p K i tabevi, ye n i başlattığ ı m i z a h d iz i s i n i n b i r
parçası olarak S uavi Süalp ' i n Seçme Eserleri n i de yayın­
l a m aya b a ş la m ı ş . i lk kitap d a Zava l l ı Behçet. Zava l l ı
B e hçet, g ü n ü m üz postmodern roma n tartışmaları için
t i p i k Olr örne k . S uavi Süalp, postmodern romancılarımı­
z ı n sevd i ğ i t ü rden bir parodi yazmış tam yirmi beş yıl
önce. Roman , Türk edebiya t ı n ı n ilk yıll a rı n ı n e n pop ü l e r
kon u larından biri olan. m irasyed i l i k çevresinde başl ıyor
ve o roma n l a r ı n a ğ d a lı Türkçes i n i , O sm a n lıcasın ı ti 'ye
alarak ve de m üt h i ş bir tempoyla yine o dönemin po­
p ü l er konularından kabadayı l ı k temasına kayıyor. Suavi
Süalp o roman la r ı n a n latım tarz ı n ı o den l i ustaca k u l la­
n ıyor k i neyi n gerçek, neyi n uyd u rma, neyin saçma ol­
d u ğ u n u a n l a m a n ı z pek d e kolay olmuyor. O tempoyla
k itabı biti riveriyorsun u z .
iLK ROMAN I M , Sevin Okyay (iyi Şeyler yay.)
'
SEVi� mı.m Sevi n O kyay ' ı sımsıcak, ustaca işlen-
m iş, bilgi yüklü, mütevazı sinema değer­
l e n d i rmeleriyle t a n ı r çoğ u m u z . Bu kez
romancı k i m l i ğ iyle çıktı okuyucu karşısı­
na. O n yaşında bir kız çocuğu n u n ağzın-
dan, belki de onun e kosel i defterinden
okunan bir romanla . . .
\
i k i h a neli i l k yaşının bakış açısıyla kü-
.
çük Sevi n , çocukluk d ü nyasını a nlatıyor.
·. ·
S ı c a k , i ç i n e ç e k e n a n la t ı m ıy l a , M a lte­
pe'deki konaktan, Küçük Kadınlar'ın Amerika'sına, ora­
dan abla ka rdeş b i n ilen bisiklette i l k trafi k kazasına ve
okunmaması gereken Pitig ri l l i 'ye uzanan bir a n latı. O ku­
mayı seven, b iraz içine kapanık, bi raz iyi a i l e çocu ğ u . . .
Anlayacağınız tüm kentli çocuklardan b iri . . . Bazılarımızın
ana babası, bazılarımızın arkadaşı, baz ı larımızın ta kendisi
bir kahramanın ağzından anı tadında hoş bir roman.
TEHLi KE Li MASALLAR, Ahmet Altan (Can yay.)
,\hıncı i\lıan Yalnız, canı sıkılan bir romancı var. is­
TEHJ .IKEIJ ted i ğ i zaman g i debildiği, c i n ayet istatis­
M.:\SALI '.:\!{ t i k leri tuttuğu bir işte çalışıyor. Heps i n i
.. de k e n d i s i n i n terkettiği, sonrada cinsel
i h tiyaçları ağır bastığı için olsa gerek terk
ettiğine pişman olduğu bir sürü de sevg i­
l isi var. Sevg i l i s i ç o k , a m a sevg i s i yok
ada m ın . Öksüz ve yetim olduğu için sev­
gi açlığı çekiyor. Bu nedenle de tüm sev­
g ileri kendine çekiyor, k i mseye sevgi ver­
mek istemiyor. Sevg i lilerine " se n i seviyoru m " dememiş
hiç. Zaten fazla kon uşmayı da sevmiyor. Varsa yoksa icra­
aat. Aklı fikri hemen sevişmekte. Sıkıntılarının, ne kadar
çok sevişirse o kadar çok azalacağına inanıyor. Ama sev­
g i li leriyle doğru d ü rüst sevişmiyor. Hep yarıda bırakıyor,
ya da bırakıl ıyor. Eh, sevgi l isiyle sevişemeyince de orospu­
lara, telekızlara, masajcı k ızlara başvuruyor. için için de
o n larla daha m utlu olduğunu düşünüyor.
G ü n ü n b i r i n de, çok genç ve g ü zel bir hayra n ı, b i r
roma n ı n ı n k a h r a m a n ı h a k k ı n d a k o n u ş m a k b a h a n esiy­
le o n u n la b u l u şuyor. K ı sa zama nda sevişme mood ' u n a
g i r i l i yo r . V e o n u n l a d a ö n c e k i sev g i l i l e r l e yaşa n a n l a r
yaşa n ı yor. Rom a n c ı m ı z k e n d i n de n h i ç b i r ş e y verme­
den k a rşısın da k i n de n a l a b i l d i ğ i kadar çok şeyi ve özel­
li.kle c i nsel gereks i n i m l e r i n i n k a rş ı l ı ğ ı n ı a l maya ç a l ı şı ­
y o r . B u a ra d a rom a n c ı m ı z ayr ı l d ı ğ ı es � i sevg i l i siyle d e
M ETİ N C E LAL
yen i den beraber o l m a yol l a r ı n ı a rıyor. Araya b i r de f a ­
. h işe rolü oynamayı seven b i r prenses g i riyor.
Teh likeli Masa l l a r ' ı Ah met Altan yazmaspydı kaç kişi
okurdu, merak ediyorum 7
S E N GÜZELSiN PELi KAN DA GÜZEL,
Aslan Özdemi r (Leman yay.)
Kalbim poyraz giyimlı
Solumda sancak, sağım iskele kuşan­
�
··
mış bır bedevı
Bir denizcınin ruhunu giyiniyor rüzgar
Kıyılara muhtaç
Boğulmaktan değil,
Susuzluktan kullanıyorum ölüm hakkı-
;r
.. · mı
iP" Leman ' ı n Şiör yazarı şairi Aslan Özde-
mir, ni hayet ikinci şiir kitab ını da yayınladı. Bahadır Boysal
ve Aslan ' ı n kendi desenleriyle desteklenen kitapta bazıla­
rını Leman'dan tanıdığımız şiirler toplanmış. Bu kez aşk­
lardan çok şehirden ve evden sözediyor. Nesnelerle oy­
n uyor, onlara sevişiyor, tere n n ü m ediyor . . . H ü z ü n l ü , sı­
k ı l m ış, derd i n i söyleyemeyen, a m a derman olsa d a ra­
hatlasam d iyen bir havası var. S ı k s ı k gizli ya da açı k
başka ş i i rl ere, öyk ü lere, romanlara, hatta karikatü rlere
göndermeler yapıyor . . . Bu göndermelere kafa n ı z ı taktı­
ğ ı n ı zda kitabı b i r kez daha oku mak gereksi n i m i duyu­
yorsu n uz . Aslan Özdemi r göndermeleri, a l ı n t ı l a rı şiirin­
de yoğurara k , şehrin k a l a ba l ı k caddelerinde, karan l ı k
evlerinde oturan bizlerin kendi b u l macamızı çözmemizi
istiyor, şiire çağı rıyor sa n k i . . .
UYUYAN ŞAiRDEN ŞiiRLER, M.A. Yaltırık (Maya yay.)
H . B . R . Maym u n ' u n şairiydi Mert Ata.
K ısa zamanda i lg inç, ironik ve espirili şiir­
leriyle okuyucusu ile sağlam bir bağ kur­
m u ş, adeta onların h i slerıne tercüman ol-
. m uştu. Şiirlerinde uyur gıbı yaparken hızlı
· .,. yaşıyor, g eceyle g ü n d ü z ü k a rıştı rıyor,
a�klardan sekslere dalıyor, ö l ü m le hayat
'arasında parende atıyordu. Meğer gerçek
hayatta da öyleym iş . . . H ızlı yaşamış genç
ö l m ü ş . Onu geçen yıl, tatil dönüşü b i r
trafik kazasında kaybettiğimizde a nladık
bunu . Mert Ata Yaltırık, dolu dolu yaşamına, bir sürü işi­
n i n arasına şairliği de katm ış, şai r g i b i yaşamış, şiir gibi
gitmişdi d ünyada n .
Mert Ata ' n ı n trafik terörüne · k u rban gittiğini bilmesey­
dim, nasıl okurdum bu şii rleri? Çok g ü lerdim herhalde.
Oysa bu kez hüzünlendim. Onun kitabın arka kapağında­
ki g ü lümseyen yüzüne rağmen . . . Şair yaşama h ızla el sal­
layarak uzaklaşırken ş i i rl e okurun arasına g i riverm işti .
Söylenebilecek bir şey yoktu .
BENiM GiZLi BAHÇEM, Nancy Friday
(Çev. G ü ler Bargus, Arion yay.)
.
Nancy Friday, sanıyorum 7 0 ' 1 i yıllar­
da, kadınların da c insel fantezi leri oldu­
ğ u n u iddia ettiği nde yer yerinden oyna­
mış dünya öze l l i k l e erkeklerin başı n ı n ı n
üzerine y ı k ı lmışt ı . Ç ü n k ü hemen h e r er­
kek kendisinin d ü nyan ı n en g ü ç l ü , çeki­
ci ve cinsel açıdan yeterli erkeği olduğu­
n u d ü ş ü n d ü ğ ü nden, eşin i n sevişme sı­
rasında başka b i r erkeği, hatta erkekleri
d üşled i ğ i n i duyu nca Friday'e de, k u lak-
larına da inanamadı. Oysa Nancy Friday, eşşeği tam an­
lamıyla sağlam kazığa bağlam ıştı . Gazetelere ilan vere­
rek her kesimden, her yaştan kadınla bağlantı k u rmuş,
onların fantezilerin i topl a m ıştı . Bu tam anlam ıyla bir bi­
l i msel a raştırmaydı ve kem küm etmek, itiraz mırıltı ları­
n a k a p ı l m a k kolay değ i l d i . Zaten m ı rı l danma l a rda ye­
tersiz k a l d ı . Kitap m ü t h i ş bir satış h ız ı n a u laştı, önce
best seller, sonra long seller oldu, her daim satt ı .
.
Bu olay kitap son unda Türkçe'de. Ç ok kötü bir türk-
Ö k ü z 3 3 / $ u b a t' 9 7
çeyle, mu htemelen yan lış, a n lamadan çevril m iş ve de he­
men hiç tashih yapılmadan yayı nlanmış olsa da h akettığı
i lgiyi görd ü . Nancy Friday, " Neden Fanteziler ? " , " Kadın­
lar neler h a k k ı n d a fantezi k u rarlar? " , " Ka d ı n ı n fan ezı
kaynağı " , " Kadında suçl u l u k duygusu " gibi soru ve so­
runların cevapların ı n gerçek hayattan , çarpıcı örneklerle
tartışıyor. B i l imsel sonuçlara varıyor.
" D a rısı T ü r k k a d ı n l a r ı n ı n b a ş ı n a ! " d e m eyeceğ i m ,
ç ü n k ü h e n ü z T ü r k h u k u k siste m i b u t ü r g i ri ş i m lere h a ­
z ı r d eğ i l . " K a d ı n l a ra M a h s u s " P a z a rtesi derg i s i , b u
f a n te zi l e r i n çok d a h a masu m la r ı n ı yay ı n l a d ı ğ ı , tartış­
maya açtığı için hemen h e r sayı h a k k ı n d a dava a ç ı l ı ­
yor, d e rg i top l a t ı l ı yo r . O n e d e n l e ş i m d i l i k A m e ri k a n
k a d ı n l a r ı n ı n d e n ey i m le r i n d e n yola ç ı k a r a k çöz ü m l e r
·
b u l m a k d u r u m u n dayız ! . . . .
·rl
PIC, Jack Kerouac (Ç ev.Zeynep Akkuş, Parantez yay.)
"Kimse beni benim kendimi sevdi­
yim kadar sevmedi, bitek anam hariç,
1
oda öldü. (Dedem varya ööle ih tiyar ki,
1
yüssene önce noldu dıye sorsan hatır­
larda, geçen ha fta ya da dün noldu de­
sen cevap veremez.) Babam gideli o
kadar uzun zaman olmuşki, kimse su­
ra tını bile ha tırla maz. Her pazar ööle­
den sonra, büyükbaba ve ben veranda-
•-
daki sallanan sandalyede oturup kon u-
şurken ağbım yeni elbiselerini giyip evin önünde, eski
yolun kenarında, bizim napt11mızla bile ilgilenmeden
ööfece otururdu, soora bigün oda gitti ve bi dahada
geri gelmedi. "
Küçük Pic'in öyküsü böyle başlıyor ve dedesinin dünyayı
terk etmesi ile yeni bir ivme kazanıyor. Ağbisi dönüyor, Pic'i
yanına alıyor ve yollara düşüyorlar. Önce New York'a gidi­
yorlar. Orada da tutunamayınca ver elini kıtanın öbür tarafı.
New York'dan C alifornia'ya beş parasız, aç bilaç, zorlu kış
koşullarında otostopla bir yolculuğa çıkıyorlar.
Beat kuşa ğı n ı n babası ve de g u rusu sayılan Jack Kero­
uac, üstelik bu macerayı Pic'in zenci argosuna da bulaşan
çocukça a n latımıyla ve bakış açısıyla a n latıyor.
PATIY DIPHUSA H i KAYE LERi, Pedro Al modovar
(Çev. Avi Pardo, Altıkırkbeş yay.)
Patty D i p h usa u l uslararası bir seks sim­
gesi, bir porno yıldızıdır. G üzel olduğu ka­
dar akıllıdır da. Ağzı iş yaptığı kadar laf da
yapar. Bir gün bir partide bir dergi yayın­
cısı i le. tanışır ve aralarında şöyle bir ko­
n uşma geçer;
"- La Luna dergisinin yayıncısıyım.
- Derginize bayılıyorum, dedim ilgiyle.
- Nasıl olur? ilk sayısı çıkmadı henüz.
- Fark etmez. Bir şeyi sevdim mi hemen severim. .
Öyle ikna edici konuşuyordum ki, yaltaklanmaya başladı.
- Sana gerçekten hayranım Pa tty. Son fotoromanın
ikiz Domuzlar bir gösteriş ve adilik harikası. Neden bi­
zim için yazmıyorsun ? Ülke çok değişti son zamanlar­
da. Aylık bir dergide görüşlerin i yazan bir porno yıldızı
k i m s eyi ş a ş ı r t m a z . " B u k o n u ş m a n ı n s o n u n d a
Patty ' n i n verd i ğ i " Evet " cevabı on u n yazar olması i l e
son u ç l a n ı r . Patty, dergide f elsefeden yani ken d i n de n
s ö z edece ktir, e n i y i tan ı d ı ğ ı i n sa n ı yan i k e n di n i a n l a ­
taca ktır ve g ü n de m d e k i k o n u d a n yan i k e n d i nden söz
edecekti r.
F i lmlerinden tanıdığımız Pedro Almodovar'ın i l k kitabı
Patty Diph usa H ikayeleri . Al modovar, Patty'nin hayatı n ı
onun ağzından a nlatıyor. Müthiş espri li, alaycı ve komik
h ikayeler.
BiR KiTAPTAN BiR SÖZ
" Başkalarının beni anlayamamasından gizlice övünü­
yorum, ama sonra benim de onları anlamadığımı fark
edince, onları küçümsediğim gibi kendimi de küçümsü­
yorum . " Ahmet Altan (Tehlikeli Masallar, C a n yay).
Ö k ü z 3 3 /$ u b at ' 9 7 KİTAP-Sİ İ R 51

SiNE MAMIZIN VE
HiKAYECİ LİGİMİZİN
ORTAK KADERİ
En az t a rtı ş m a s ı , e n a z s a n sas­
yonu o l a n e d e b i y a t d a l ı h i kaye­
dir. H e r h a n g i bir eleştirmene, hi­
kayeciye e n son t a rt ı şm a n ı n , po­
l e m i g i n n e z a m a n ya p ı l d ı g ı n ı s o r­
s a n ı z ceva p vermesi k o l a y o l m a z .
H i kaye s a n k i b i r e d e b i ya t d a l ı
o l a r a k d o n m u ş k a l m ı şt ı r . B u tar­
t ı ş m a s ı z l ı k , h a re k et s i z l i g i n g ö s ­
terges i d i r .
H ikayeciligimiz hareketsiz v e be­
reketsizdir. Ne çok satan bir hi kaye
kitabına, ne de herkesin ü z e r i n d e
konuştugu, tartıştı g ı bir h ikayeye ya
da h i kayeciye rastlarsınız. Adet ola­
ra k da bir yıl içinde yayı nlanan h i ka �
y e k i t a b ı s a y ı s ı o l d u kça a z a l m ı ş t ı r .
Yayı n la n a b i l e n l e r i n satışı i se e l e m
verici d üzeydedir; beş y ü z l e bin ara­
sında degişir.
Oysa a t a l a r ı m ıza göre, h a reket
olan yerde bereket vardır.
Atasözlerinin her d u r u m ve ko­
şulda doğru oldugunu iddia etmek
m ü m k ü n . d eg i l . H ayat h e r z a m a n
atasözlerini dog rulamıyor. Hatta za­
man zaman yala nlıyor da . . . . h ı kaye kita p larına . H ı kayec i l e r ı m i z
Ü l ke m i z d e , h e r h a l d e en h a re ­
ket l i s a n a t d a l ı sinemad ı r . Sansas­
yon da o n d a d ı r, tartışma d a , yol­
suzluk da, ödül de, ceza da . .
S i n e m a d a h a reket vard ı r , a m a
bereket yoktur B i r y ı l içi nde çeki -
lebilen film sayısı iki e l i n parmakla­
r ı y l a s a y ı l a b i l e c e k d ü zeye i n m i ş,
gösteri lebilen f i l i m lerin seyirci sayı­
sı da yine iki e l i n parmaklarıyla sı­
n ı rl ı kalm ıştı r.
B i ri ca nlı kanlı, öbürü a�ıır aksak
işleyen iki sanat dalımızı buluşturan
nokta da bu; bereketsizlik.
Geçen y ı l , 1 9 9 6 bu berekets i z l i ­
ğ i n h e m kanıtland ı g ı , hem de na­
s ı l a ş ı l a b i l ecegi n i n örnekle n d i g i
b i r y ı l oldu .
H e m h i k a y e d e , h e m de s i n e ­
mada u z u n zam a n d ı r b i r konu kı­
s ı rlığ ı yaşan ıyor. Bence bereketsiz­
lig i n e n ö n e m l i nedenlerinden en
başta g e l e n i bu konu k•sırlıg H ı ­
kayeci l ig i m i z de, s ı n e m a m ı z da
kon u l a r ı n ı b u n a l m a k l a s ı n ı l a m ı ş­
l a r . B u na l m a k deyince, b a k m ı ş l a r
iş yine çıgrından çıkabilir. Onu da
s ı n ı rl a ya l ı m d e mi ş l e r ve i ş i b ü y ü k
şe h i r l e rd e yaşan o rta h a l l i ayd ı n
veya yarı ayd ı n l a r ı n b u n a l ı m l a rıyla
sı n ı rl a m ış l a r . B a k m ışlar o da baya­
g ı ele g e l i r bir mesele, b i ra z daha
s ı n ı rlaya l ı m d e m i ş l e r . Konuyu ıyıce
d a r a l t ı p ya i ç i n d e n n iye ç ı k ı lama­
d ı g ı a n l a ş ı l a ma y a n a ş k ü ç g e n l e r ı
ve i k i g e n l erine y a d a b ı r zama n l a r
solcu o l m u ş v e de sonra nedamet
getirmiş vata ndaşların korkularına
dek daraltm ışlar.
A l ı n bakın geçen yıl yay ı n l a n a n
h a n g i kon u l a rı işl iyor/ Açı n bak ı n
bu yıl, geçen y ı l çekilen fil mlerin
ko n u l a r ı n a . . . H e rkes b u n a l ıyor, s ı ­
k ı l ı yor.
Aslı nda bunalan da, sıkılan da hi­
kayecilerimiz ve yapımcı- yönetmen-
lerimiz. Konu bulama maktan s ı k ı l ı­ C EZM İ . .
yorlar. Ç ün k ü biraz degil, oldukça
kısırlar. Eskiden olsa çoktan S usur­
l u k ' un ya da Fa d i me olayı n ı n f i l m i E RSOZ
çekilmişti bile.
H i kayecil iğimizi de, sinemamızıda Savruk Yıllarm Soydurduğu
ne mizah, ne dram, ne çekilen acı- ·
lar, ne de top lumsal patlama lar ilgi­
Bedenime Dokun
lend iriyor. Körler sağırlar birbi rlerini
agırlar pozisyonunda işi götürecek­
lerini sanıyorlar, iş gitmiyor. Sevgi en solgun mevsiminden geçiyor belki de,
Bu bunalım nasıl aşılır? 1 996'da
b u n u n i ş a retleri v a r d ı , dem işti m . Ve biterken bir kahramanltk çağı
B e l l eg i n i zi fazla zorl a m a ya g e rek
bu kanii operayı seyrettiğim
yok. Sınemamız geçen yıl iki patla­
ma yaşadı, b ı ri " İstanbul Kanatları­ alevlerle gövdelenmiş aynadan
mın Aı nda dıger Eş ıya •s,
oe g ış e re or ar ırdı. r. m erı' a n kendime tutkun ayrilıyorum
fılmlerını tahtından ettı Ve ı ısı n ı n
d e ortak b ı r özellıği var, konuları ge­
leneksel bunalım ve sıkıntı temala­ Loş ışıkların altında
rından uzak. Demek ki birazcık fark­
lı b i r. konu, birazcık emek ve özen .birbirlerine kmk dökük aşk öyküleri anlatan
yeterl iymiş . .
H ıkayedek öne m l ı gel işmeye orospu mesihlerden geçerken.
geı.nce. neredeyse cenazes ald rı­
bu artık son kez dokunuşum akşamm
laca bu urun örne ler n yay nla­
ma , sorunlarını tartışmak amacıy­ parmak uçlarına
la aynı g ü n lerde iki h ı k aye derg ısı
bırden yayına başladı; Adam Öykü Ey uyumlu şizofrenler
ve D üş l e r Ö y k ü l e r . Üste l i k b u n l a r
ey h üzünlü benciller
d i g e r sanat derg i leri i le kıyaslayın­
ca önemli bir satış g rafıği tutturdu­ bağışlaytn bana bu akşamı.
lar, i l g iyle karşılandılar.
Geç-en y ı l , sinema için çıkar yo­ kimsesiz çocukların gözlerinde seyrettiğim
l u n ne o l d u ğ u n u n , h i kayeci l i ğ i m i z
içı nse iki önemli soluk a l a n ı n ı n bu akşamı
a ç ı l d ı ğ ı y ı l o l d u . Baka l ı m b u n d a n
Birkaç randevu için beklettiğim intiharım
ne k a d a r yara r l a nm a s ı n ı bi lecek­
ler? Yoksa yine b u n a l maya deva m Ve umudun kan kıyısından gelen
etmek işlerine mi gelece k ! . .
kadtn için bağışlayın.

B i r Kitapta n B i r Ş i i r . . . Bir Kitaptan Bir Parça O esirgeyen gülüşü ve köpüklü eşarbıyla

gelirdi çünkü
ADİOS
HURMA
Hiçbir şeyden haz duym uyorum artık, özellikle Umudun kan kıyıstndan gelirdi.
HAZ duymak MODA olduğundan beri. ZAFER, insa­
Ve artık cüzzamlı çocukların yüzlerini okşayan elleri,
Sen beni bil d ü nyada ntn kendini sürekli yinelemesine neden oluyor. Zeki
S u b i l e ş i pşak kayn amaz bir kızsan, sürekli zeki olmak zorundas1n. Tahrik ol­ savruk ytlların soldurduğu bedenime
duğunu belli edersen sürekli ABAZA · olduğunu dü­
Ki mse k i msen i n habersizce dokunsa kaygılanmazd1.
şünürler. Doğa/san nezaketsiz. olmanı beklerler. Sa­
ka n ı na zeh i r doğrayamaz dece senin de bir daktilon olduğunu kanıtlayarak
hava atmak için ani/arını yazmak gibi MÜTHiŞ BiR Fi­
insan lara yaklaşmadan önce KiR çakmışsa ka fanda ve anıların mutlu, arsız, yü­ Sevgi en solgun mevsiminde geçiyor belki de
zeysel, zeka dolu falansa ve mutluluğu, arsız/Jğı, yü­
Kend i n i ya k ı n izle meye a lacaksın çünkü dönemem bir sokak köpeği gibi
zeysel/iği ve zeki olmay1 moda haline getiriyorsa, so­
E l işleri gönül işleri d i kecek rumluluk duymazstn bundan. Benimle özdeşleşme zehir/ediğim yalntz!ığıma
Yaşa m ı n ı dekorsuz oynayacaks ı n cüretini gösteren, ağzımdan çıkan her sözü ku tlayan
ahmak okurlarımm hepsinden nefret ediyorum. Ve karştlıksız aolarda boğulurken gülüşüm
Ben bir şey yaptığım zaman onu EŞSiZ olmak için Beni sana gittikçe bağlayan utanona sakla hüznünü
Dost l a r ı n a rd ı ndan
yaparım. Kimsenin beni anlamasmı, hele bana özen­
H u rma yiyip b a l l a n ma Bana çirkinliğimden ve tarihimden
mesini hiç istemem. insanm sözlerinin yankısmı duy­
Kızıp k ı z ı p da sak ı n masmdan daha öfkelendirici bir şey yoktur.
uzak bir ölüm getir.
Y ı l d ı rJ m lar şakıtma Pedro Almodovar (Patty Diphusa Hikayeleri, Altıkırkbeş yay.)
Özen tisiz ve kendine hayran olmayan bir ölüm

Sen sen i n le kal d ü nyada

ana rahm ;n e ��Ş E G İ İN Gözlerin ve sesin kadar kesin olan bir ölüm.

dônme jc,-le9 in ı
•

DöTü'N E 5U
H içbir kap ı n ı n manda l ı olma

f-a��
Ö peceksin a ma o perisiz p e r iyi
Kuskunsuz eyere atla mayacaksın �ntarı rvı v( KA Ç ! � M A K1 En solgun· mevsiminden geçiyor sevgi

S a l a h B i rsel ( Ç a rleston. A d a m yay . )

buı bvı ned ir ı,u·· i 'T i '/o R ufv1 , , Unut beni unut, belki de terkettiğin son

ha (V'l( s\ekd�� .< cehennemdir bu.

Ve bu akşam yoksul antları aydınlatırken

Şimdi Bu Kitaplar Konuşuluyor . . .
Ansızın sesine vurulan kör bir kemano kadar
- içim izdeki Biz, Doğan C üceloğlu, S istem yay.
- iki Sesten Anılar, François M itterand - Elie Wiesel, ince ve dokunaklı olan bu akşam
Can yay.
- Tuhaf Şeylerin Kökeni, Burçay Anger, Kaynak yay. başka kıyilarda güneşlenen bir alacakaranlık
- Bir Kad ı n ı Tanımak, Amos üz, Can yay.
olsam da
- Kemalettin Tuğcu D izisı, Hazı rlayan M. R u h i Şirin,
Nehır yay. sa vruk yıllann soldurduğu bedenime dokun,
- Anarşizm. George Woodcock, Kaos yay.
- Düğüne, John Berger, Metis yav. sesini bağışla bana
- Babıl'den Sonra Yaşayacağız G üler, Aras yay.
· •

- Düşü Efsaneleri, Jim H ;:orr relos yay. Dağtlan hayatıma bu akşamı bağışla . . .
 5 2 ÖYKÜ-ÇİZGİ
"ADiNi KOYAMADIM"
P
uuşt, Orosbu çocuğu, Puuuşt
N a m u s s u z piiiç . . . Küfürl er,
adamın yüzüne gökyüzüne,
• genç suratıyla konuştu . Sesi derin­
yerlere savruluyordu .
Durduğum köşeden 8. sınıf mey­
hanenin önünde oynayan filmi sey­
rediyordu m .
B a ğ ı r a n . REZZAN A b l a 'ydı, eski
tanışıyord u k , çal ı ştığı kadın konsi­
masyon l u m eyh a n e n i n karşısın d a
oturduğum sıralar sık görüşürdük.
Ayr ı ca e n iştesi sa natçı M EDDAH
HAKKI beyin vasıtasıyla da iyi dost
o l muştuk. Küfrettiği kişiyi tanımı­
yordu m. Tipinden sağlam ayakkabı
olmadığı belliydi.
REZZAN A B LA, h ızını a l a ma mış
o lacak ki, h ı z l a meyh a n eye d a l d ı
çıktı, elinde bir bıçak sal l ıyordu .
" Yavrumu öldürdün lan, yavrumu
ö l d ürdün, sana e m a n et etmiştim,
puuşt orosbu çocuğu, senin gırtlağı­
nı da ben keseceğim, gırtlağında Kı­
z ı m ı n ekmeği var l a n var, diyerek
adamın üzerine saldırıyordu, meyha­
nece ve diğer çalışan konsimatris
yaşlı kadınlar zor tutuyorlardı. O hala
a lvanizli küfürleri gönderirken ben
de yavaş yavaş olayın içine yaklaş­
tım. Ayrıca bir süredir dikkatimi çe­
ken şey, küfürleri yiyen adamın, hiç
bir söz ve tepkide bulunmayışıydı.
Saat geceyarısını geçm iş, el ayak
çekilmişti. zaten, meyhane ıssız so­
kakta tek m e ka n d ı . Beyoğ l u ' n u n
b ü t ü n bokta n m ü şterileri b u raya
gelirdi, h ırsızlar, gaspçılar. işsizlerle
dolar taşardı . Olay olmadığı, bir gü­
nünü hatırlamıyorum.
SEVMEK DOl<UNMA!(.TIJZ ... SAl<IN SARILMA !...
BAK GÖRÜ'YO MUSUN?..BEN1lE HiÇ HOŞLANM�.
SNJA ÖYLE AŞK it.E ilCİ GüNDÜIZ TANIŞt-
SAA.t ı.N'AA iSTIYOIZUM ...
O KTAY G UZE LOG LU
Be::.· ��o · �lu'nda G
� f ). ı · · ribanın
r _)a
·
·
.
·
······· · ········' ::
.·.·>"·" -
•
- :>
Otopsisi Yapılmaz
Adamın koluna girerek; gel kar­
deşim şöyle gidelim dedim. Yüzü­
me baktı kol u n u çekerek, ifadesiz
den geliyordu . " Bırak kolu m u kar­
. deşi m, vursu n , vursun beni, beni
v u r m a sı n ı istiyor u m , o b e n i m
anam · dedi.
Bu sözlere, sakin k G n u ş m a s ı n a
şaşırdım. Bu ara Rezzan a b l a bana
bakarak; bırak oğlum, sen bırak o
puştu, o · beni de mezara göndere­
cek öyle rahat edecek, onun bunun
çocu ğ u o b a b a s ı bile b e l l i d e ğ i l
onun, gibi bir sürü küfürler sıraladı.
içimden kendi kendime, Allah Al­
lah ne karışık iş d iye düşünü rken
uzaktan, polis düdükleri geliyordu,
meyhaneci, düdük seslerinin telaşıy­
la herkesi içeri soktu. Kapıyı kapattı .
Meyhaneden küfür sesleri gelmeye
d eva m ederken sokakta , kol u n a
girdiğim genç adam ve ben kaldık.
Hadi kardeşim sen de git bak po­
lisler birazdan düşer başın belaya
girmeden hadi git dediysem de o;
" Gitmem bir yere, o n u a l ma d a n
gitmem o beni m anam · dedi.
iki kere üst üste o benim aııam
demesi dikkatimi çekti.
Çü nkü Beyoğlu a leminde herkes
herkese, anam, babam sözcüklerini
sıkça kulla ndığı için sözün gelişidir
z a n n ettim .· Ama y i n e de sormak
zorunda kaldım.
Kardeşim, Rezzan Abla, senin ne­
reden a n a n ol uyor ? d iye sord u m
gözlerini gözlerime kurt bakışı gibi
vurd u . Ka rarlı bir sesle " O b e n i m
ö z a n amdır " dedi: B i r an konuşa-
YORUZ VE...
Ö k ü z 3 2 /$u b a t' 9 7
• • \J
· ,.
. ;.-
.• '.::::. /
.· ;.:
. . :
" · · · ···· .....
"."
·
• · ··· · · ···· · · ···· wY • • • ••· . ._.
_.
; .· .
• • •· • • • •·.•.·>"·" ·"· ..:
•·•· · · · ·" · • • •"·" • • • •"• ••"•" ·
•.,_. .· · ••.•.•"• ••···· • • ••
< "
•••· · • • •••
• ""
•• •• •·····
. ·
madım, yutkundu, hemen toparla­ değil mi, söylesene, kardeşim öldü
narak, " No l uyor böyle, madem öz k urtu l d u . B e n zate n ö l üy ü m bizi
anansa, niye ölüm kavgası ediyor­ sen ö l d ü r d ü n sen ö l d ü r d ü n h a d i
sunuz? dedim. vur vur bıçağı bana vur d a öleyim .
" O haklı, o haklı, bir kızkardeşi­ ıssız sokakta , G ü ngör ' ün bağır­
me sah i p olamadım, namussuzlara, m a l a r ı d u va r d a n d uvara vurarak
e l i m l e tes l i m ettim, elimle öldürt­ patlıyor parçalanıyordu . B u parça­
tüm onu " dedi. lardan benim de yüreğime çarpan­
U lan be, geceya rısı ıssız sokakta lar oluyordLr.
b i r ge nç adam, bir yaş l ı meyha ne Gü ngör, bağırmaktan kısılmış sesi
konsimavisi. hem de özbe öz ana­ ve yor u l m u ş gövdesiyle a n n esinin
oğul b ıçak, puşt, orosbu çocuğu, ayaklar ı n ı n d i bine çöktü . H ıçk ırık­
piç, namussuz sözcü kleri arası nda, larla boğ u l urcasına ağlamaya başla­
kafam paramparça olm uştu, kafa­ d ı . O ağlarken Rezzan ' ın ağlamaklı
mı .i ki elimle tutarak toparladım ve sesi araya girdi .
" afedersin kardeşim adın ne? " diye " Kusura bakma oğlum, ben ney­
sord u m . dim ki size ne verecektim, ben d e
Güngör. .. Nolucak? d e d i . Güngör kimsesizdim, elimden tutan olmadı,
k a rdeşi m, gel b i raz yü rüye l i m de­ bu aleme d üştü m, suçl uysam , sen
dim. bu arada da meyhanenin için­ ö l d ü r ben i, d iyerek o ğ l u na sarıld ı ,
d e n , Rezz a n ' ı n küf� r l e r i ve o n u birlikte ağlıyorlardı.
zapted meye çalışanların yaygaraları Meyhane kapısına çıkan, meyha­
sokağa vuruyordu . neci kadınlar müşteriler ve sokağın
" Ben yürümem, o n u a l ı p eve gö­ karşısında yal n ız başına duran bur­
tü receğ im " dedi. Ve birden bir kurt nu ağzı, kafası, gırtlağı, bütün den­
gibi meyhaneye sa l d ı rdı. hızla içeri gesi sarsılmış ben bu dram karşısın­
dald ı . C a m çerçeve dağ ı l m ı ştı . Bir da gözlerimin hafif yağ murlaştığını
iki dakika içinde a nam dediği REZ­ h issediyord u m .
ZAN ' ı k uca k l a m ı ş vaziyette d ı şarı Ana o ğ u l bir müddet d a h a ağla­
çı ktı. Meyhane dekilere d ı şarı çık­ yarak yavaşça ayağa dikildiler.
mamalarını, küfürle· tembihledi. Güngör, annem, güzel annem di­
Bu sefer de Rezzan daha yumu­ yerek Rezzan'a sımsıkı sarı ldı.
şam ış, oğlu k urtlaşmışt ı . Bağırıyor­ Rezzan; " Oğ l u m Yasem i n ' i kay­
d u . " Bak anne, sen b i r orospusun bettik nolur sen ölme, nolur sen öl­
beni ve k ızkadeşimi bir sürü pisliğin me diye diye oğlunun beline kolla­
ellerinde dolaştı rdın. rını doladı, kısa boyuyla uzun boyl u
Ka rdeşimle ben eroin man oldu k genç oğ l u n u n yanak larını, kafasın ı
b u n l a r ı n soru m l u su se nsin, baba­ göğsünü öptü öptü ve yavaş yavaş
mızı sorduk, Kim olduğunu bi l m i­ yü rüyerek k a ra n l ı ğ a gö m ü l d ü l e r.
yorum ded i n . Öyle değ i l mi, öyle Sokak perdesi kapanmıştı.
-- -
z
SEMRA j
Ö k ü z 3 3 /$ u b a t ' 9 7
A
ynalar d uvarlara ası l d ı . Antikacı
H üseyin ve ç ı r a ğ ı Ali ile ka hve
içiyoruz. Mavi karton bir dosya,
temizled i ğ i m yazı masas ı n ı n üs­
t ü n de d u ruyor, öteki dosyalar k ütüphane­
n i n bir rafı n a yerleştiri l d i . Kahveler içildi,
H üseyin gene aynı şakayı sürdürüyor:
- Abi, sen i n d ü k k a n b i z i m a n t i ka c ıyı
geçer yakında
- B u n l a r ı n ç o ğ u· s a n a g e r i g e l e c e k ,
ama sonunda ben zararlı çık ıcam . Ü z me
ken d i n i H ü seyi n . Bir kahve daha 7
- Yok abi, hadi bize m üsaade, d ükkan
kapalı k a lması n .
- Sana n e kaldı borcum, yirmi kağıt da­
ha ha? O n u haftaya vereceği z artık H üse­
yin .
- Tamam abi, sıkma kendi n i .
- H a ftaya . . .
- Hadi, ko la y gelsin a b i .
Masan ı n üstünde bir g a r i p dosya. Ge­
be bir kadın gibi. Solmuş kırmızı k u rdelayı
çözdü m ve dağıldı dosya birden, fotoğ­
rafla r saç ı l d ı . i l k sayfayı o k u maya başla­
dım, Türkçe el yazısı ile yazı lmış. Sayfan ı n
arkası i s e g a l i b a lspanyolca, o n u o kuya­
mıyorum.
Ç ingene Baron ' u n Anıları, Stend­
hal'den bir alıntı i l e başlıyor.
Bir bölüm seçip o k umaya başlıyorum .
Çingene Baron'un Anıları
ST E N D H AL Kırmızı ve Siyah
· Gerçeği belirten hangi süstür?
- S u y u n k an d ı r m ı yor, d e d i , susayan
dev.
- Ama bu bütün Diyarbakır'ın en derin
kuyusudur. •
PELLICO
A k ·a msefas ı
Çingene Baron-i l
Soğuk, camlar buğ u l u Ben h uzursu­
z u m . Yeni bir yıl ı n sabah ı . Sevg bır pıya­
nist arkadaşın evin deydım, bır keman ve
b i r de ben çel l o . B ra h ms ' ı k u t l a d ı k . Do
m i nör trio. E l i mde kalan son şişe, bu ge­
c eye' h e d i y e . B ra ndy de Jerez - G RAN
DUQUE D 'ALBA. Bir yorg u n l u k, bir üşü­
me. Şampanya ve h avyarla kendime gel­
dim. Piyano ve keman i k i usta . Ben, Ç in­
gene Baron, bu trioya seçılmış o l m a ma
sevi n d i m . " Ne kadar çok seçıldım haya­
tımda . "
K o n s e r b ı tt ı . K u t l a d ı k B r a h m s ' ı ve
B randy de Jerez açıldı, Jerez de l a Fronte­
ra g ü ne ş i n i n sıca k l ı ğ ı yayı l d ı k a n ı m a . i l k
s e v g i l i m g e l d i , ya n ı m d a y d ı s a n k i .
B ra h m s ' ı ç i n ge n ece yor u m lad ı m . Sonra
çellomu sırtlayıp, lstanbul lodos u n u n or­
tasına attım kend i m i . Yalpalayan bir kala­
ba l ı k, ben i m kalaba l ığ ı m değil, vıcık vıcık
bir lodos korosu. Bi ri üstüme içki fışkırttı,
öteki şapkam ı a l m aya kal ktı . Başımda bir
bela lodosu, bu yen i yıl saba h ı . Galata 'ya
arka sokaklardan yürürken, üç kişi neden
bilmem üstüme saldırd ı . Benim ağır kara
çello k utusu yaman bir silahtır. neden bu
sokaktayım . Kaderim bu m u 7 Nede n 7 iki
k ez h ı zl a d ö n d ü m , d e n g e l i , iki aya ğ ı m ı
sağlam basarak , b i r i e li ndeki ş işeyi kafa­
ma f ırlattı . Ben o s ı rada Neruda'dan bir
mısra m ı rıldanıyordu m :
Ey kimsesizi, yollara düşme saati şimdi
Soğuk taçyapraklan yağıyor yüreğime.
Üç ya k ı ş ı k l ı d e l i k a n l ı savr u l d u , g e n e
geldiler. Burnumd a k a n vardı, d a h a sert
d a v ra n d ı m . K a n k a r ı ş t ı , b ı r a z ö n ce
Brahms dinleyen çellonun kara sert kabı­
n a . Ben d a n se tmeye b a ş l a d ı m ve eve
doğru koşt u m . Arkamda küfür ve çığlık­
lar kaldı. Evdeyim . Kara çello kutusunda,
koyu kahverengi lekeler. B u r n u m k a n ı ­
yor. Soğ u k suyla yıkıyorum yüz ü m ü . So­
· yal ılarına dolandım. lstanbul'da harikula­
ğ u k . Yarım şişe lskoç Maltı var. Bowmo­
r e . ü s t ü s t e üç k a d e h atıyo r u m . S a n k i
Glasgow. C a md a n bakıyoru m . U mutsuz ·
bir kalaba l ı k .
. M u ml a rı yakıyorum. Her aynanın önü-
ne üç m u m .
Yıkmtı sintinesi batıklann kör ini
Aynaların içinde ben, bana benziyorlar.
B u rnumdan kan sızıyor.
Ahh, Sofia hatun . Sensiz bu ހ h i r de
b i tt i . Bu son g ü n . Beş yıl önce, beni getir-
· yacak orada . Ben de gidip izlemek istiyo­
miştin bu şehre.
Sofia, benden fazla sigaralı, benden
a l ko l l ü , benden aşık. Takılıp peşin e gel­
m iştim Londra ' d a n .
GtTTIM
D i z ginleı;nedim k e n d i mi . Ald ı m tiaŞı­
mı g i tt i m , ·ı gittim ışılt ı l ı geceye: I o ya rı
, l er . Ve i şe g i den i nsanlar, martılar, çöp­
g e rç e k ve 'i<af a m d a / yarı b e l i r l e n m i ş
zevkler€. / Ve başdöndü rücü ş a raplar iç­
tim, / şehvetle kucaklaşmaktan / kork­
maya n la r ı n i çt i ği .
KAVAFIS-Cevat Ç apan
K ı ş papa tya l arı, lspanyol vazos u n d a .
V e ı t ı r v e Akdeniz, kafamda K ü ç ü k b i r
cep aynası i le, bu cep a y n a s ı Sofia ' n ı n
a n ı s ı . O n u ya n ımda taşıyorum hep. Sofia,
bak ne g üzelsin derdim, hep. Her yerde,
Sofia bak, ne g ü zelsi n . Sofia bu küçük
cep aynas ı n ı n içinde. Onunla ya nsıtıyo-
SAYIKlAMALAR 5 3
TU N C EL KU RTIZ
rum, ı ırı, ış papa yalarını ve Sofı a ' n ı n
guze ı ğ ı n i bütun aynalara 8enım aynala­
rım benı yansıtacaklardır hep. Gıdıyorum
Sofıa H atun, galıba lsta n b u l ' da sonsaba­
h ı m . B i r c i gara d a h a . Ç ekmeceler. Pasa­
port, d a h a sekiz yıl geçerli, l n g i l i z . Para
sayıyorum, yedi bin a merikan doları, beş­
yüzyetmiş a l m a n m a r k ı , onye d i m i l yo n
t ü r k ! ı rası Ç a l ı ş m a d a n u z u n s ü re i d a re
edebııırım. Dolar'ar· çızmelerın içine yer­
l eş t i r i y o r u m Bu ç iz m e l e r a rt ı k ç ı k m a z
ayağ ı m d a n . B ı r yere doğ r u yola ç ıkaca­
ğım. B ı r tünele g iriyorum gene. B ı r yere
doğru gene dönüş yok . Filler gıbı Ö l ü ba­
ron u kimse görmeyecek . F i l ler meza rlığı­
na bir yol c u l u ktur hayatım.
Coltrane dinlemeli yol müziğidir.
OLE, by John Coltrane, atlantic Recor­
d t-n g Co rporation 1 98 9 . J o h n Coltrane,
E ri c D o l phy, Fredd i e H u bbard, M c C o y
Tyner, Regg ie Workman, Art Davis, Elvin
Jones.
Ç ı kar çel loyu baron, çal ustalarla
Mumlar yanıyor, aynalar tutuşmuş.
H iç bitmeyecek olan bir resimdir çaldı­
ğım, beyaz bir resim. Colombia veya Ba­
hia, bilme m bel k i H isarönü, Selimiye. Ç ı­
kış çok sert ol masın .
Dile ki uzun sürsün yolculuğurr,
serüven dolu, bilgi dolu olsun.
Kavafis-Cevat Çapan
B e ş y ı l ı m geçti bu şehi rde. Sofia geçen
yıl ö l d ü . Beyin kanaması. Türkçeyi o öğ­
rettı bana Ç ıngenece, lngilizce, Almanca,
Lehçe, Fransızca, Portekizce, ltalyanca ko­
nuşurum .
Türkçeyi ' pişmaniye yemezler' dıyecek
kadar öğre n d i m . Pek a ksan yok,dıyorlar.
Ben, çingene baron, yüksek kaldırımdan,
yan i kerhaneden, Ulus vil lalarına, boğaz
de i nsanlar tan ı d ı m . Sofia' n ı n ö l ü m ü i l e
ç o k ş e y bitti bende. Arttk gelen ölüm mü,
n e ? Aşık olamadım bir daha. Aşk, eski ve
k i r l i b i r kel i me o l d u be n i m i ç i n . Sevg i ,
şevkat arıyorum galiba . Aşk bUriları barın­
dırmaz mı, acaba ?
lsta n b u l ' u , a r k a da ş l a r ı m ı , Sofia H a ­
t u n ' u yazmak istiyorum . Şimdi yazamam,
ş i m d i yolc u l u k var, kanım k ay nıyo r . B i r
omuz çantası hazırlıyorum kendime.
Nerud a ' n ı n , Kavafis'in, Lorca' n ın şiirle­
ri g iriyor çantaya . B i r şrŞe de, tabii kan­
yak. M umlar eriyor,sön üyor. ltıra, sardun­
yalara su veriyorum. Su deposunun vana­
larını kapatıyorum. Yanık sigara yok. Ç el­
lo kutum, omuz çantarri."Burnum kanıyor
hala. Kapıyı ·oç kez kitliyorum. Merdiven­
l ü k . Anahtarı çöplüğe atıyorum. Sonra gi­
dip alıyorum. Nereye bu yolculuk baron?
Bir daha gelecek miyim buraya, bilmiyo­
rum, nereye?
- Taksi !
Çello ön koltuğa, arkada ben .
- Nereye ab i?
- Harem .
Babam öldü, a n n e m öldü, ablalarım,
abilerim öld ü . Ben ailenin en küçük baro­
n u . Köprüyü geçiyoruz.
Sofia H a tu n ' u Lon d ra ' da , a r kadaşı m·
Narman ile kafaları çekerken tan ı d ı m .
•
" B eaten, b u t never down NORMAN
Bana, Usta ile M imar' anıatıyordu . B ı­
yıklı sakallı, berelı bir adam, ' Narman dı­
ye ç ı ğ l ı k attı. Ve sarıldılar.
- Narman.
- Tunçel, o h h my God .
Y a n ı n da bere l i , ufacık b i r kız. B eyaz,
lacivert, eflatu n . Narman tanıştırıyor bizi
Tanışıyoruz. Ç i n gene baron, Tunçel K u r­
tiz ve Sofia Hatun . Tunçel K u rtiz bir türk
a ktörmüş. Norman ' la bir tiyatro projesi n ­
de çalışmışlar. Sonra Norman, a l kol prob­
l e m i ya da N o rm a n ' a g ö re başka, T u n ­
ç e l ' e göre başka nedenlerle kovul m uş . Bi­
ralar, viskiler ısmarl a n d ı . Ve konuşma gel­
di, M a habarata ve B havad-G ita ' ya .
Tunce l : i htiyar çözemedi, aıtlatamadı,
i mkansız ded i . Ne yapt ı ? iki ordu savaşa
h a zır, i k i ya n d a . U zerleri n d e , C loe ' n i n
i n a n ı l ma z kostü mleri ki, b u kostü mler üç
ya rd ımcı ile yirmi dakikada giyilebilir. ıslak
toprak meyd a n ı n ortasında, iki ord u n u n
a rasında; a ğır, meşe v e d e m i rden yapıl­
mış bir araba tekerleği . Bir yan ı n d a Arju­
n a (Vittorio Metzogiorno oynuyor), öteki
yan ı nda Krişna (Bruce M ayer).
Arj u na savaşmak istemediğini söylüyor.
- Hepsi en sevd i ğ i m i n s a n l a r. Ö ğret­
menim Drona (Japon Yuşi Oida oynuyor),
hepimizin a t a sı yarı tanrı B i s h ma (Sot i g i
oynuyor, kapkara v e i nce u z u n bir Afrika­
lı). Krişna fısıldıyo r kulağına Arjuna'nın ve
Arj u n a savaşa g i riyor. Ne söyledi k u lağı­
n a . B havad-Gita'yı, k i msen i n duyamaya­
cağı bir fısıltıyla. Fakat sahne işledi, yürü­
d ü . Anlamamanın, bilmemenin, saklama­
nın estetiğ i doğ d u .
Böylece viskili, biralı bara yatırıldı Bha­
vad Viga. Türk a ktör, kendince bir lngiliz­
ce ile konuşurken, Sofia Hatun, bir aris­
tokrat lngilizcesi ile aldı sözü.
- Benim için değil bu sözler, bir türk fi­
lozofu Cemil Meriç ' i n :
· Akdeniz Doğu ile Batı' nı n zifaf yata­
ğ ı . insanlık korkunç bir buhranın pençe­
s i n d e d i r . Kosmosla a n t ropos a rasındaki
b i nl e rc e y ı l l ı k ahenk sona e rd i . Avrupa
maddeyi fethederken kendini unuttu. in­
sana ken d i n i b u l d u racak terkibe ancak
H i n t sayesinde varabiliriz. "
Ben, çingene baron, vuruluyorum So­
fia Hatun'a. Yarın sabah G lasgow'a uça­
caklar. Tunçel, üç ay M ahabarata'yı oyna­
rum, Peter Brook'un Mahabarata'sını. So­
fia Hatun, bu ilginizin nedeni ne, diye so- · .
· ·
ruy9r. Ben de diyorum k i :
-· Ben, Sofia Hatun, ben bu destanı ka­
n ırr:ıda, genlerimde taşıyorum, ben çinge- .
n eyim. ·Sen Mahabarata'yı size Çingene,
ce oynayabilirim.
..ı;Un<;el K u rtiz, beni çok seviyor ve Şa­
kuni oluyor b i rden:
- J have won ! 1 have won everything.
When one loses everyt h i n g , freedom is
the only thing that re mai n s .
Ç i n g e nece tekrarl ıyo r u m Ş a k u n i ' n i n
sözlerin i :
r:!l .,_ : !!]; ·:· nı_ • D•�t} :§•:• nı. • O •
lll •> ll\.OB+ :::: X• �4J • :::: nt.• D•ll\. •D• ll\. •
111. •:• 11L OB+ :::: X•�ô9>i"O !ll ll\.�DO )( • + : nı_
D••B + = ıı · � + :!!;; + 011\. Q !!]; )( • • .
N o r m a n , b i z i G ü n e y Afri k a l ı mene­
jeri n i n partisine davet ediyor.
54 - MEKTUP
•
lzmir'in ışıkları dekor. insanları figüran
oluyordu oyunumuza. Bu oyun sabrı da
verdi bıze. umudu da. mutluluğu da. ölü­
mü de. Tekneni n içindeyken tekneyi sal­
lamamayı öğretti. Bir şeyi unuttu: Zincirin
ne kadar güçlü olduğunu ve en zayıf hal­
kasını belirlediğını. . .
A. Hakan lşyapan-lzmir
.·
. . .Sahılın yolunu tuttum. Yerleşim planı
yok. Konutlar gelişigüzel yapılmış. Sahil
boş. Balıkçılar temızlık yapıyor. ihtiyar ba­
lıkçının yüzü gülmüyor. Sigarasından derin
derin çekiyor. Yaklaştım. Gürültüyle çektigi
sandalyenın üzerine yığıldı. Bıraz önce ko­
operatıf başkanı geldı. Senın anlayacagın,
ıstemıyorlar. Üye değılım ya! üye oluver...
Ters ters bakıp: Hayır. bu beş kuruş etmez
adamlarla aynı kulvarın içine girmem. Bir
dönem her yönüyle sıkıntılıydı. içimde de­
rın inançlara özgü bir isyan vardı. Hesabı­
ma torbadan ihbar çıktı. Ölüme çok yakın­
dım. Kaçtım. Bu balıkçı köyüne geldim.
Solgun ve üzgündü. Sönmüş gözlerinden
bir damla yaş süzüldü: Dünyanın en rezil
birlikteliklenne en berbat biçimde son ve­
receğim. Gerçi gitmek. doğrusu kaçmak
olgusu nalet bır yöntem. Herkesi aklamaz.
Yarın şafakla birlikte ... Peki. niye gene ka­
çıyorsun?.. intihar et! ..
Oğuz Yetimoğlu - Gökova
Bir mevsim orda da böyle çığlık çıglığa mı
geçer sokaklardan? Aynlıgın kör eden agnsı
bir seviyi böyle ateşlere mı salar gecelerde?
Geceler ki. dili susturup yüreği haykırtan. bir
militanın aykırı düşleri gibi öfkesini dağlara
vuran. hasreti tutup kollarından acınası bir
hıçkırığa gömen geceler. ..
Bu koca kentın tüm sahillerinin sularıyla
çalkalı yalnızlıklar dolduruyor sokakları. Şu
sıralar şiir yürekli bir kız. çatı katındaki pen­
ceresinden saçlarının ezgisini dinletirken
geceye. şehrin ışıklarıyla konuşuyordur bel-
ki . . . Varamadığım o uzak şehrin ışıklarıy-
la ... Bahar coşkusuna dolanmış imgelenyle
bir şair M ilhan'ına mektuplar yazıyordur
· aşkının la sesiyle · . lçin(Je durmaksızın ka­
nayan dagbaşları gibi bir hüzünle, vurula­
nın ardından kaç zaman geçtigini düşünü­
yordur bir -diğerL. Yagmurun mu agladıgı­
nı. yoksa kendısinin mi yagdığını anlaya­
mamış biri de var. biliyorum. Yüzüne mavi
bulaşmış dostun kuşatılmamış gökyüzü ile
nerede olabıleceğıni de ...
Yalnız sem bılmiyortım. Anlat, demiştim
oysa, o tutsağı oldugun, yaralarını inceden
sızlatan hüznünü. bir Tumer tablosu gibi
şıpır şıpır kanayan gözlerimden anlayabıldi­
gin kadarını, sokakların o savruk. o deli
senfonısını.. Agaçlar orda da mektup ya­
zar mı. söylemedın hala. Kuşların sevda­
sını, sırdaş yolları. nehır boylarını. uçu­
rum kıyısında büyüyen aşkları, denızkızı­
nın türküsünü anlatmadı n . Ama bekliyo­
rum Anlatacaksın ve ben dınlemekten
hıç bıkmayacagı m o hikayeyı . .
Serap Erdoğan - lzmir
Öküz ' ü clyakta tutabılmenin sızın içın,
mutlaka bızım cephemızden göründüğün­
den daha fazla zorlukları vardır. Ama sev­
gıli dostlar. bence ortaya çıkardığınız dergı­
nin. daha fazla emek. uykusuzluk. yorgun-
kşamsefas ı
O KU R
Sevgili Oküz
luk ve stres şeklinde ödediğiniz bedellere:
a) değd i gine. b) değıyor olduğuna, c) de­
ğeceğine, d) değmeye devam edeceğine.
e) hepsine i na nmalısı n ız .
U y k u s u z l u k ve yorgun l uklarınızı değıl.
ama ü rettiğiniz eseri paylaşabılırız sızlerle.
Ö k ü z ' ü seven, ona s a h i p çıkan dostların
varlığını hatırlamak uykusuz gecelerinizde
güç verebilir belkı sıze Sevgıyle,
Banu Koçer - Kızıltoprak
Artık kerhane, kabrağlar, kavga, kumar
uzak kalmıştı bıze. Her g ü n yeni eylemler
düşünüyor, bu arada Faşo Şengü l ' ü gözal­
tında tutuyord u k . Mahallede E rmeni. Kel­
dani, Yahudi çocuklarından başka zengin
çocuğu olmadığı ıçın apartmanların bol ol­
dugu Yenişehir'e seferler düzenliyor ve za­
ferle geri dönüyorduk.Yani, sizin anlayaca­
ğınız. yıllar sonra Stalin Hano'nun tanımla­
dığı gibi · il legali e hoştu · ve bızim karak­
terimize uygundu . Gerçı bozulmalar oldu
ama bunlar H ançepek' i n şanına leke süre­
medi. Hizbi-kontra uğruna satır sa llayan
Qırık'lar, önce itirafçı, sonra tetikçi olanlar
bile Hançepek'e leke süremedi. Ama Han­
çepek'in renklerini soldurdu. Kürdü, Erme­
nisi. Keldanisi. Yezidısi. Yahudisi yas renk­
lerine büründü. E sk ı renkli günleri sessizce
a n ıp durmaya başladılar. Gerçekte anlata­
cak çok şey var eskı günle rde ama bugün
d e anlatılmalı. a n latılacaktır Kimse anlat­
ma sa da ben anlatacagırn. k:ımse dinleme­
se de ben dınleyeceğım Sevg lerırnle.
Sungur Özşer - Hançepek
Her şeyımiz alıntı. Bır başkasına geçtıkçe
her alıntı, kaydı bıraz daha bozuluyor. Ku­
laktan kulağa güzel bir melodi bıle kakafo­
ni. Sevgılisıne yet meyenlerin üstün ü üçün­
cü şahıslar tamamlar. Hep otostop yapan
bir tarafım var. Türk ka dın ların ın evlilik ka­
rarlarında aile baskısından kurtulma isteği­
nin payı nedir? Çoban köpeğıy1e çoban yıl­
dızının aralarında ı fark tutanaklara geçiril­
sin. Özgürlük ağır geldi, estim onu. Köpe­
�im kudurdu, yıldızım aktı. Neye elimi at­
sam dar k es im . Elımı sallasam ellisi. çükü­
mü sallasam reçe le üşüşen sinekler gibi sa­
racaksınız beni. Bütün p a rçala rı m ız elden
ve gözden düşme. bız yıne de sıfır kilomet­
re bakışlarla gıdıyoruz bir baş asına. Biraz
d a bende kalan senden bahsedeyim sana.
Yıldızları fırlattı masaya Dağ ı l dı saçla r ı .
Anahtarlı-gı elinde. .
Ö n e m Altar � Ankara
Kız çocukları geçiyor kahvenin önünden,
cama vuruyorlar: · Eve gelecek mısin abi? " .
" Eve gelır mısı n ? " Partıyi kapatıyoruz. oke­
yi, sigaraları. cepleri. hesabı. " eee? " . · gelir
misın ı ·. Kayserı kollarını kapatıyor. karan­
lık çökerken mıdemıze, rahımlerıne annele­
rimizin, ışıgı apatıyoruz, kapıyı kapatıyo­
ruz, s ü k l ü m -p ü l ü m , bir pervane böceği
saldırırken göz erımıze, evlerimize girerken,
a ç a r k e n g öz l e r ı mı z ı . · E vet. g i t m e l i ­
yim. · M utsuz asken yatılılar. delirecek kız
çocukları, haykırın Bır daha asla ! . . M utsuz
dullar, o ey sıhı rbazları, her şey yeni baş­
tan ! . . Ş ışko. ama temız kızlar. m ı l l ı marşı
sabah traş olurken mırıldananlar. ağlama-
• ınak içı n , · Cemal, sen mısın ? · . gece sevi­
şirken mırıldananlar: Asla ! , . " Cemal? Tan-
MEKT U P LAR!
•.·.·-·-:-:-:-:-:-:-·-·.··
r ı m neyin var? · . · Ru s ru letiydi ! • . • C e­
mal? . . • . · Asla ! " E lveda baba'
Barış Soydan - Kayseri
Ve bu ülkede yakın gelecekte dünyada
benzerlerine az rastlanır dahıyane ölümler
yaşanacak Evlerle-odalarla sevışen bızler.
yanı d ıgerine kanı ısın mayan bizler, yani
a
günde onbın' v kit anlamla boğuşan bızler.
basına ve onların saz ekıplerıne duyurma­
d a n , " b iz · i b ö l ü p p a r ç a l aya b i l d i ğ ı m i z
oranda o evlerde o odalarda teker teker
açlık grevlerine başlayacağız. Gardiyanların
muhataplarımız olmadığı. duyulmayan aç­
l ı k g revlerine . . Ç ün k ü yalnız ö l ü m badem
yapıyor gözlerimizi .. Sol u k a l a n her şey
risk bu ü lke i ç i n . Nerva l ' i n def ' i ne yetişe­
meyenleri N i l g ü n M a rmara rahatlattı m ı
b i l m iyoru m . O n l a r . h a n i ş u " ö l ü m ü a n i
olanla r · dan. E c e Babam usul u s u l öldüğü
i ç i n r a h a t s ı z , " a n i h a be r · b e k l iyo r u z .
Ö l ü nce yüreğ i m izde yaşatmak i ç i n bele­
diyeden yer sa t ı n a l d ı k . Ş i m d i s ı r t ı m ızda
yaşıyormuş g i b i ö l ü nce onu da y ü re ğ i ­
m izde yaşatacağız. Ç a n a k ka le 'ye k a l k a n
otobüslerde " Ece Ayha n · indirimi yapıla­
cak. O n kişi fazla olması için . . .
Sabah, az ötemde · bütün mümkünler" i
yırtıyorlar . . . Dillerim yağmur yağar, · Ece ·
çarpar. taş olursunuz . . .
Sinan Oruçoğlu - lzmir
Pop müzik 1 960'1arda doğ d u . Adını da,
h a l ka yönelik m üzık olduğu ıçın pop mü­
zik (popüler müzik) koydular. Halk ıçın or­
taya çı an pop müzik evrılerek g ü nü m üz
T ü r k ıye'sınde yeni b ı r b ı ç ı m a l m ı ş t ı r B u
b i ç i m Viktorya dönemi sonrası d ü nyayı
nasiplendiren cinsel özg ü r l ü k nidaları n ı n
üçüncü dünya ü lkeleri versiyo n u d u r . Ya­
pılışı kolaydır: Her türlü müzik aletini k u l­
lanarak ve bacak arası ile beyin arasındaki
mesafeyi kısaltmaya yönelik sözlerle hal­
kını coşkulandırmayı amaçlar pop müzik
ifacıları. özellikle açlık ve cinsellık sente­
ziyle doğan h i lkat garibesi, şehvetli şarkı
sözleri k u l l a n ı l ı r . Böylece k a p i ta l i z m i n
pençesinde açlıkla boğuşan insanlara c i n­
sellikleri sıcak somun gibi yedirılir. Yalnız­
ca sözel uyarımların yeterli gelmedıği an­
laşı l ı nca da · klip " adını verdıkleri görsel
uyarıcılar devreye g i rer. Aslında bu güdü­
sel s ö m ü r ü b i z e pek y a ba n c ı değ i l d i r .
1 970' 1erdekı seks filmi furyasında tanıştı­
ğ ı m ı z b u söm ü r ü şekli g ü n ü m üzde pop
müzikle devam eder. Ama küçük bır fark­
la: Artık sömürü daha kaypak, yalancı ve
u t a n m a z d ı r . (Yapt ı k l a rı n ı n h a l k ı n isteği
doğrultusun'da� i kaliteli müzik, kendileri­
nin de halk ı n içi nden çıkan sanatçı lar[ ! )
olduğunu iddia eden pop m üz i kçiler bu­
lanık bir bılinçle halktan beslenerek yine
h a l k a d ö n e n P i r S u l t a n ' l a r . A ş ı k Vey­
sel ' ler, Ruhi S u ' la r ve daha bin lercesıyle
de kendileri n ı karşılaştırma utanmaz lığın­
dadırlar.) B u g ü n ü l kemizdeki pop müzı­
gın k a r ş ı l a şt ı r m a s ı n ı 1 97 0 ' lerde k ı seks
fılmleriyle yaparsak. görülür kı seks filmı
afışlerindeki çıplak kadın fotoğraflar ı n ı n
altında yeralan · seks içın çıldırıyoru m · gı­
bı yazı ların yerıni ekranda sevişen kadınlı­
erkekli grupların yeraJ d ı ğ ı klıp dedıkleri
görüntü ile fondaki " bandıra bandıra ye
ben ı " diye bağıran taklit pornografik ses-
Öküz 3 3 / S u b at ' 9 7
11.=:•t
ler dol d u rmuştur. Ve bugün geldiğl nok­
tada pop m ü z i k slog a n la ra da el atarak
• savaşma-seviş n sloga n ı n ı • savaşma-se­
viş, sevişemiyorsan pop müzik d i n le. klıp
seyret " e d ö n ü ş t ü r m ü ş t ü r . Bu y u v a r l a k
d ü nyada · z i n c i rler i n d e n başka kaybede­
cek hiçbir şeyi olmayan i nsanlar · sık sıkı­
ya cinsel organlarını tutma ları ıçın h ü c u­
ma uğramaktad ırlar. G üdülerini sav u n ma­
ya çalışa n l a r ise hep bır a ğ ızdan h a y k ı r­
m a k t a d ı r l a r : • G ü d ü le r i m e d o k u n m a ey
pop müzik' O nlar ben imdir. .. • Haydı. siz­
de haykı r ı n . . .
Gürdal Görhan - Adana
Taşra üniversitelerinde okuyanlara . . .
U s t u ra bog a z ı m ı z a ot u r m u ş kan gö­
ğ ü s le r i m i z e d o g r u s ı z m a y a b a ş l a m ı şt ı .
Kafayı sola çevirip b i r a nda tüm acıya son
vermek ya da g ü c ü n oyu ncağı olmak ara­
s ı nda karar verilmelı ve vakit geçirmeden
uygula n m a lıyd ı . O k u l u bitirmek veya bitir­
mek için çok zorla n m a k . B iraraya gelindi,
karar verildi: "Müşteri değil, öğrenciyiz! ·
y a z ı s ı b u d a k t i l od a n ç ı kt ı v e çoğa l t ı l d ı .
Arkasından teşhisler, sorg u lamalar v e n i­
hayet okuldan uza klaştırma cezası; fakat
nedamed duymuşuz. k ı n a m a cezas ı n ı uy­
g u n gördüler.
Abıler, babalar, daha ne bekliyorsunuz'
Burası taşra. b urası kurtların uludugu, ça­
kalların ziyafet çektiğı mekan. biz onurlu
ölümü tercih ederiz: B iz başımızı sola çevı­
ririz, siz ise seyretmeye devam edin !
Sedat Köksal - Zonguldak
Bitmeme izin verme!
Yıne yağmurlu soğuk bir akşam
Penceremin kırık camları hafif hafif titrıyor
Odalarımın çürük tahtaları
Garip garip konuşuyorlar
Bense C a n kurtara n 'da ıssız bir sokaktan
Gecenin karanlığını izliyorum
Yumuyorum gözlerimi, düşlüyorum
Sahibim galip paşan ı n sözleri çınlıyor
kulaklarımda
Ve bir damla yağ m u r damlası
Pencere m i n kenarına çarpıyor
Uyanıyor, şöyle mırıldanıyorum
Gel gel de galip paşa
Bitmeme izin verme.
Gökhan Yurdunmalı - Sokak
Mektuplarınızı Aldık:
S e l·da S a l m a n , E r k a n Ö n d e r . E r g i n
Köy l üc e l i , G . Ba r ı ş Özdener, E mr a h Ser­
b e s , S e r d a r Ö z e l . S e r d a r E ro l , M u ra t
A rs l a n . H a y d a r E ro ğ l u . Leve n t O ğ u z .
Derya , Ayk u t Y ı l mazer, Ç agatay, K a d i r ,
Ö z k a n Ö z d e m i r , E r g u n E ry ı l m a z . E s at
Tez, Arzu, ilhan B üy ü kcebeci, E mi n e Şa­
h i n. H a m d i Sarı, A n a rş i st, Yase m ı n Sol­
maz. N iyazi Türk. ÖIT'er Saraç, Ayşe İma­
moğ l u . H a k a n D ı nç, G ü l ç i n Karaş, Ü m i t
ö n e r , N u r d a n , K o r a y T u n c e l , N u rc a n
Özdem ir. E s e n Yel. E rh a n Tığlı, N i hat Sa­
rı. Oguzhan Y ı l maz. Haldun Bayhantop­
ç u , V i s i t o r . U m u t M e r s i n l i . E rsoy T a t ­
l ıses, D e rya, D rijan K a y a , Leve n t Sezer,
Erkan Ö n der, U ğ u r Demir, Kurtul uş, Sa­
nem ö zt ü r k , H ü lya U ç a r , Va h ı t M u rat,
J a n set özdemir, Nevzat G ü ngör, S u hen­
d a n , O ra y E ğ i n , At a k a n Fevzı O k t a y ,
Yavuz Özdem, Ah met B ü lent E riştı
Öküz 3 3 /S u b at' 9 7 55 BULMACA
•• ••

OZGUR YAYINLARI
•
Bu mektuplar nerelerden

Mor Salkımlı Ev KIRKOR gelmezdi ki . . .

Selanik'ten, Larisa 'dan, Atina 'dan,

Halide Edib Adıvar CEYHAN Girit, Korju, Pire'den . . . Basra,

Bağdat, Lazkiye, Şam, Beyrut,

Halide E d i b Adıvar'ın Bütün Eseİ'leri serısı­

Seferberlik Kudüs'ten, İskenderiye'den,

Türküleriyle
Kahire'den, Addis Ababa 'dan . . .
nin i l ki olarak yayımlanan Mor Salkımlı Ev,
mOl' Köstence, Bükreş, Varna,

sa1kım1ı
yazarın çocu kluk g ü n lerinden 1 9 1 S'e kadar
Büyüdüm Sofya 'dan . . . venedik, Paris, Lyon,
olan hatıralarl d ır. Bir roman üsl ubuyla kale­ Marsilya 'dan . . . Hele Tiflis, Erivan,
ev me alı nan eser, edebiyat meraklı larına oldu­ Leninagan 'dan . New York, . .

ğ u kadar yakı n dönem Türk tarih iyle i l g i l e­ Baston, Şikago, Los Angeles,
nen okuyucul?ra da h itap ediyor. Ye'ni lstan­ Toronto, Montreal,
b u l Gaz�tesi'ndeki yayımı ve hatıralarının ln­ Vancouver'den . . . Rio de janeiro,

g ilizce baskısı i l e karşılaştırılarak hazırlanan Mor Salkımlı Ev, Halide Santiago, Buenos Aires ve

Edib'in özgü n anlatımı ve sadeleşt i ri l memiş oriji nal d il iyle ve · g ü n ü­ Montevideo'dan . . .

Mektuplar, seferberlik yıllarında
müz genç okuru da d ü ş ü n ü lerek notl lar ve açıklamalarla sunul uyor.
kaybolmuş, o felaket yıllan.nda
Kızılhaç 'tn veya A merikalı
m isyonerlerin daha sonra

SİNEKLİ BAKKAL ATEŞTEN GÖMLEK Anadolu ve Suriye'den topladıkları

MEV'UT HÜKÜM DÖNER AYNA, SEVDA SOKAGI çocuklardan, Zara 'dan dünya
HAYAT PARÇALARI VURUN KAHPEYE sathına savrulmuş Ermenilerden
geliyordu.

ÖZGÜR YAYINLARI
Ankara Cad. 3112 Cağaloğlu - İstanbul
Tel: <0-2 12) 526 25 13 - 519 14 49 Fax: (0-212) 527 57 78 A ARAS YAYI NCILI K istiklal Cad. Hıdivyal Palas 465/205 80050 Beyo(jlu-lst.
Tel: (O 212) 252 65 1 8 Fax: (O 212) 252 65 19

· SOLDAN SAGA: 1 -Yazarımız Orhan Pamuk ' un bir romanı.. 2-Adı Umberto
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2 1 3 14 1 5 1 6 1 7 18 1 9 20
olan bir Yeni Yüzyıl Gazetesi yazarı .. B i r Japon sevişme tekniği . . Plakamız. .
1 " Sait . . . . Abasıya nı k " . . Eski M ısır' da bir g ü neş tanrıs ı . . 3- " . . . . . Mille r " .. Bir
altın türü .. " Tarık . . . . . . K. • . . . 4- Konut. Hızlı . . Sentetik Kumaş .. " Ve " bağlacı­
n ı sevmeyen bir eleştirmen . . . 5- Anaıs . . . Düz yaz ı . . Nazım H ı kmet' ı n soyadı. .
2 En kısa zaman . . . Bır dın felsefesı . . . 6- Televizyon özelliklerınden . . Bir Çek
manken. Sıvas'ta yananlardan . . Dalga geçmek . . 7- Sıneklı Bakkal yazarının
3 ön adı lstanbul Belediyes: ne aıt oplu taşıma araçlarının kısa adı . . insan
Hakları 'nın baş harflerı . . . 8- Yasaları olan Amerıkalı Tosun .. Ortak Pazar. .
4 Yazım . . Olumsuzl u k öneki . . . 9 - B ı r yayınevı . . lkınci tekil şahıs . . lstanbul Sa­
nat Merkez ı ' n i n kısaltılmışı . . Arayın Mandal isteyin Servisi ' n i n k ı saltılmışı . . .
1 0- M F Ö ' n ü n ortadaki solisti . . Ayl ı k Kültür Fizik Dergisi . . Otuz K u ş. . . 1 1 -
5
Av' ı n tersi .. Sarı ' n ı n ünsüzleri .. Mevkı sahibi . . Tavlada bir sayı . . Çocuğu olan
kadın .. Bir merak n idası. .. 1 2 - Madam Bovary ' n i n yaza r ı ' n ı n ön adı . . Rah­
6 met l ı bir cazcının soyadı .. Bır Osman l ı devri . . . 1 3-lncirlik'te bulunur .. Kuru
soğuk .. Tersi il .. G üzel, hoş .. Alet, edevat. . 1 4- Uzakl ı k anlatır .. Düşünce . .
7 Yılbaşı . . Okunur . . 1 5- " . . . . Bartok " . . ipek Böceğinin kısaltılmışı . . M ül kü n te­
meli olan . . . 1 6- lktıdar. güç . . ırgat, lşçı . . Tersi ot.. 1 7- Üst' ün zıtt ı . . M ı l li ıçki­
8 miz. . . 1 8- Demır yolu . . Yavru kurt.. " . . . . . Signoret " . . lsta n b u l ' u n eskı valilerin­
den birının soyadı .. Otel'ın ü n l üleri .. Ünlü bir şairımizin ön adı .. 20- Eski dil­
9 de su .. Varoluşculuk felsefesın ı n temsı lcisi .. Girışken . . .
YUKARIDAN AŞAGIYA: 1 - G ü ndüz Vassaf' ı n bir roma n ı . . B ı r şairımızın
soyadı .. 2 - Bır sıyası partı lıderinin soyadı .. Tümör .. Hayalet E v ' i n yazarı
10 olan Amerıkalı yazarın soyadı . Avuçıçı . . 3- Tan rıların Arabaları ' n ı n yazarı­
n ı n orta adı .. ô nce ' n ı n unsüzlerı .. Sergen .. Sombahar Dergısi ' nı n genel ya­
11 yın yönetme n ı n ı n soyadı 4- Arsa' n ı n ünsüzle r ı . . B i r sıyası part i n ı n kısaltıl­
mışı .. l ş ı n ı n erbabı . . Ozsu · nu n ü nsüzleri .. 5- Radıkal gazetesı ' n i n köşe ya­
12 zarlarından b ı r ı n ı n ı l k adı. Paul Auster'in bir kıtabı .. Gelecek. ıstıkba l . . 6-
U za k l ı k anlatır .. Gerçek .. B ı r bes ı n türü . . " Ve Allah Kadı n ı Yarattı " adlı fil­
13 min yönetme n ı n ı n soyadı . . Ko lay olmayan . . . 7- " G ü n l e r i n Köpüğü " adlı
eserın yazarı .. · Anayurt Oteli · k ıtab ı n ı n baş karakteri .. 8- Geri verme .. Si­

14 yasi bır partı n ı n kısaltılmışı .. " Love Story " şarkısının bestecisin ı n soyadı . . . 9-
lnce Memed, Agrı Dağı Efsanesı gıbı eserle r ı n yazarının önadı .. Felsefede
moral değe rlen . . Bır organımız . . Yunanistan 'da b i r spor k u l ü b ü n ü n kısaltıl­
15 mışı . . Avrupa Toplu l u g u ' n u n l ng ilizce k ısaltılmışı . . 1 O- En kısa zaman . .
" Koku " adlı roma n ı n yazarının soyadı . . lstan b u l ' un kısaltılmışı . . 1 1 - Bir ltal­
16 yan sınema yonetme n i n ı n önadı .. Yazarımız " . . . . . Ersöz ' ün • ilk adı n ı n ter­
si nden yazılışı . . Eskı futbol hakemlerımızden birinin soyadı . . Verme, öde­
17 me . . . 1 2- Müstahkem Mevkii . . " Sa k ı n Geç Kalrr.a E rken Gel " şarkısının
g ü fte yaza rı n ı n soyadı .. Biz b u cevab ı n s o r u s u n u b u l amad ı k . cevap
ARE L'di r .. " Sözüm Meclisten içeri " adlı ese r i n yazar ı n ı n önadı. .. 1 3 - " Ba­
18
bam l ç ı n " f ı l m ı n ı n başrol oyu n c u s u n u n ö n adı . . K ö t ü , fena, ıstenme­
yen . . . Bir telefon söz ü n ü n tersı . . . 1 4- Ô D P ge nel başkan ı n ı n önadı . . B ı r bi­
19 lımsel araştırma k u r u m u n u n k ı saltılmışı . . A t tırnagı .. 1 5- Bir çoğul e kı . .
>----+--
M ustafa lrgat ' ı n • . . . 'sız Kım l ı k Kıtab ı " . . Parazit . . . 1 6- D ı l . . B ı r bayan edebı­
20 yat ince lemecımizin önadı . . . 1 7- Yetmezlık .. Üretım . . . 1 8- işve. eda .. Başlı­
ca içeceğimiz . . Mitoloııde bır kahraman . . . 1 9- Şarkı, türkü .. Sabah Gazete­
s i ' n i n bır yazarının önadı . . B i r nota . . B ı r haber aıansı . . 20- Dünyamızın uy­
dus.u . . " Ofl ı Hoca Sohbetlerı, Dün Korkusu. Bu Ç ağın Soylusu " adlı eserler
ile Ok üz ve Leman de rgisı yazarı. . .

mse sı
 Eşyanın konumunu biçi m i n i ren g i n i_ a lmışlard ı r
Koltuğa otu rd u l a r m ı koltuğ u n boyuna e,kl�rı.Jçpoyları
Pat pat pat d iye g ü lerler b i r motosi klg!Uij��f- ü4K,
Ama zariftirler de bir bisiklet kazasında ölmey� �!i'ii.! �9.�\:l� W�adar.
Patatesin ağaçtan m ı koparı ldığ ı n ı tartışacak k�4.�%h�lffir!�füqe.

Şa pkal�fü §A�e ı bir n iyet g i bid ir, öfkeleri dört mevsi rn fekfümC
Lirik g�gl!lefd.Jr o lmayı da istemezler zate n . isteseler de olamazlar
Ama l}�j:Jifii).:ifühırlar uyku hapları ve bir s ü rü z ı m b ı rtıyla ölümü
,.,,,,,., ·
magazin leşti recek kadar;
anf_ak
·
Padişahtırl.ar ferman ç ı karmışlard ı r hareme patl ıcan ve h iya r
kıyı lara k sok u l a b i l i r; ·. . ? .
Sikke kesmişlerdir badem yaprağ ından i nce k ı rağ ı tanesinpe:rı y(!§tıi;
Tecimendirler yüzyıUar boyurıca karı l arı na hükümda rlarıQ s.;;jt��m"'s(q� ağ ı rca
.. . . bir vergi _. olara,t �a b u l lenmişlerdir:(i . · . < · ········
.
o üşüqyr99rt�r#e)
..
:fü�1etJn, �H� ?!9.Qmt�fün9�rt ..
ror>ıuroPmrtı �9r$.mm Ç)t�t�@�Kk�9�ö> ' ::.· · ·: • · ·
Dalg a l ı görürler her şeyi ÇIÇeWŞ,�yfıliğ!J:H; Om'ifüHkl�t�fü:le geÇirmiş lerdir;
Efe ndi ler, Nazi l l i 'de Uzu nçarşı (:#�t�hndff:t&r�hrnt� rofüJ�lya la rla kat ı l ırlar
Ama y ü k kamyon ıauoe.n!�li'.füiff geçerK.:�6 pi�!<� <l.eğ iştirir
Ve sakıngandırlar so kaktfkonü.Şlirken sırtlarıhi duvara verecek kadar,
Düğ ü n lerinin proyasyyapılfrsün netleri n i n de
Kefenleri de k.Urydaktah gibi öze n le hazı rla n ı r ve �yhı · r�n kted i r;
öfüml�t-in in de
Kızlar i<;�n P.!'!O'l:be-beyaz oğlanlar için bey�g.:.mavi
. QQnyg m üzesinin en ren kl i portreleri{tld� c -)'\
, , : tafi h i n sa b ı ka kayd ında fotoğratıaff / 2
önden g ü leç ve edilgin yandan keskin v� f!r.\:tvijh;
Di lenci ler v� gehe lev kad ı n ları üstüne sayısız özdeyi� y�j;;�.rJq.ı rsa kları nda,
lçlerfrı{'.foki sevgi i nsanları atlayarak hayva n la.r�y9.ri.el� iştir
Özel_l i k le ked ll�f$. V€ köpeklere karşı iyice duygusa l d ı rl�f !kJgpzleri iki çeşme,
Oldü rmertıEıgtit fe lsefeleri b i r karı ncayı b i le, a m a y.jŞ�tttj�yı b i lmezler,
Bön l ü k,�qkorkarlar, gezg i n köftecilerden adam�k:llfr korka rlar
n b d i
)J ��
,. 1 il•• ·• ;i:• ••o;�e\0����� r� ��t�r�a r1ı��
:'': •:J:j�ma el bet yeri ne göre göz ü pekti rf:�fgij . j
:�3'-1��!! !•! ;'.l'
r a ka c :
· · · · · ·�"lt���a;��I
· ········· · ···
·
a��S=�o�\ �����lı v a r �1ij1ll•� �r•• • • •:
Arpaçay ne i lçed ir? : : : ::: : ::
�tÇ�fi Kel Memet m i Manisa l ı Kör Bayr�rn mf?
·· · · Yarın m ı öbürg ü n m ü ? ; . • · /'
Soru lardan korkarlar;
)'ine de yan ıtları hazırd ı r herşeye; · ·.
::·',· ·: ;l;q ığı g i bi, . . . mekle birlikte . . . n a karşın; ·
t ·

O la@jg.tt Mrrı gibi taparlar da o lağandan ödN� f'i kopar .

..

.. } Doğuran atı güzel b u l u r •. .

Eski Ahadöfü-Bağdat demiryolu orta k l ı ğ ının kita p l ı ğ ı nda
M� �irtakım bel leten lerde a d ları ge.��fı
) ? Noterler tutar g ü nceleri n i '• /. ..
. );P.n etmendi rler kuru l başkan ıdır-laf: ·
,

Jap§rtf�rfüri ya da uçurtma tad ı taş ıya n sen�tlerden

Zaffi�pafün ı süresi dolmadan tüyüp g idenl@za ları,
Kirrü söZl�r onlar için ku l l a n ı l ı r: sayg ı n, ünliX şahane
.!Cim i sözler onlar için de k u l l amlır
·.·

,,. . : Kim i sözler onlar için k u l l a n ı larrıaz

: KlajJ$öz lerin kullan ı l maması doğryd ur
.) . Kimi sözler hiç kullanı lam az > '
f.ı.a�Jiaşl a çal ıştırırlar güzel l i k ensfitüJerini
işbirlik ko11qsvpg� yücegön ü l l ü d ü rler SvidrifUilylov ' l u k taslarlar
Artıa gerçekte su katı lmad ık birer Çujin ' d i rler
Taşa rondurlar,
. ·' · •y ·

Yine de ·• >

: ·
\ ·
Göçrrifl: } ô kuşların durumu söz kotj\}sff o lu nca
. ' _
.·

Bir ye rlerind�n birkaç Ahmet Cemil bi rq�r.ı çıkara b i l i rler;

.

Qlbe/ çökerler devin i m evre!lifrföde

.

Du rgl.frfclönemlerdeyse kurbağa pislikl eri g i bi

Y<ıli yana omuz omuza bitişe b itişe
·. $1,ıyun yüzüne yükse l i rler
Giderek renk leri koyulaşır
. . .· .

Avukattırlar
G ü noğ l u durlar
�NHüferleri kara rta kararta
Kal ırlar orda.
(ONLAR iÇiN M İ N i B Ü S ŞARKiSi - Cem a l Sü reyya)

Ak