Miłość jako siła motywująca do działania.

Miłość to największa siła Wszechświata. Wielu takie stwierdzenie może

wydawać się górnolotne, wręcz bezpodstawne. Historia zna jednak wiele
przykładów wielkich dzieł dokonanych w imię miłości. Ludzie zmieniali całe
swoje życie, bo tak podpowiadała im ta odwieczna siła. Można więc
powiedzieć, że miłość motywuje do działania. Jako że każda teza wymaga
udowodnienia, tą również należałoby poprzeć argumentami. Nie będzie zaś
lepszego źródła przykładów działania w imię miłości niż literatura. Stanowi
ona bowiem zapis ludzkich afektów oraz aktywności, od początku istnienia
cywilizacji.

Literatura Polska, jako stworzona przez naród wyjątkowo zagłębiony w trady-

cji romantycznej, stanowi najdoskonalsze z doskonałych źródeł takich przy-
kładów. Poniższa praca użyje dwóch takich argumentów, obu dotyczących
ważnych dla polskiej kultury powieści. Pierwszy będzie zaczerpnięty z Lalki
Bolesława Prusa, drugi zaś Potopu Henryka Sienkiewicza.

Jednym z głównych wątków powieści Lalka Bolesława Prusa jest tragiczna mi-
łość Stanisława Wokulskiego do arystokratki Izabeli Łęckiej. Główny bohater
dzieła to człowiek przełomu dwóch epok: pozytywizmu i romantyzmu. Nosi
przez to cechy obu tych nurtów. Jest przedsiębiorczym, pochwalającym cięż-
ką pracę człowiekiem czynu. Chociaż pierwsze pieniądze otrzymuje dzięki in-
tratnemu ożenieniu się z wdową po Minclu, to jednak majątek mnoży już sa-
modzielnie i rozsądnie nim gospodaruje. Drzemie w nim zarazem fascynacja
nowoczesną technologią i ogromne współczucie dla warstw uboższych, ele-
ment przekonania o potrzebie "pracy organicznej". Wokulski zarazem sam
przyznaje się do romantycznego resentymentu, brał nawet udział w powsta-
niu styczniowym i był zesłańcem. Potrafi więc kochać szczerze z wielką we-
rwą oraz wręcz maniakalną pasją.
Powieść stawia go w bardzo nieprzyjemnej sytuacji, bowiem źle wybiera
obiekt swoich uczuć. Izabela Łęcka to kobieta pusta, swoisty produkt zblazo-
wanej i przebrzmiałem warstwy arystokratycznej. Gardząca swoim adorato-
rem, nie potrafi zobaczyć wartości mężczyzny.

Miłość Wokulskiego jest jednak silniejsza od tego uprzedzenia. By zdobyć

swą wybrankę, ryzykuje on życiem, udając się w misję handlową do Bułgarii.
Tam pomnaża swój majątek na dostawach żywności dla walczącej z Turkami
armii rosyjskiej. Jak sam wspomina, był zdolny co tydzień zastawiać wszystko
co ma, zaś codziennie ryzykować życie jedynie dla zdobycia pieniędzy po-
trzebnych do zaimponowania Łęckiej. Co więcej, kupiec wykorzystuje mają-
tek do wykupienia długów ojca kobiety, zaczyna też upodabniać się do ary-
stokracji pod względem codziennych obyczajów. Gdy na drodze miłości staje
niezbyt prestiżowa fama "kupca galanteryjnego", Wokulski sprzedaje nawet
jeden ze sklepów.

Wszystko to, niebezpieczeństwo, ryzyko i zewnętrzna przemiana, służy zdo-

byciu Izabeli. Ostatecznie czytelnik przekonuje się, że wszelkie wysiłki pozo-
stawały bezowocne, niemniej samo dzieło Wokulskiego to swoisty pomnik
czynu względem miłości. Jako pozytywista, główny bohater tylko tak potrafi
okazać swoje uczucie, dokonując wielkich rzeczy w swoim fachu. Chociaż nie-
szczęśliwa i z gruntu raczej destrukcyjna dla jego osoby, ta miłość motywuje
go do działania. Jest motorem napędowym kolejnych dzieł kupca. Bez tego
afektu, zapewne pozostałby człowiekiem mniej nieszczęśliwym, niemniej nie
doszedł aż tak daleko. Żałować należy jedynie, iż to uczucie nie mogło zostać
odwzajemnione. Kolejnym bohaterem literatury, którego miłość pchała do
działania, jest Andrzej Kmicic. Główny bohater Potopu Henryka Sienkiewicza
zasłynął jako obrońca Jasnej Góry i ogromny patriota. Chociaż ostatecznie
okazał się oddanych rycerzem Rzeczpospolitej, jego czyny miały od początku
ważniejszy motyw przewodni. Chorążemu orszańskiemu chodziło przecież o
odzyskanie uznania w oczach Oleńki Billewiczówny a może nawet uratowa-
nie ich miłości. To prawda, z czasem Kmicic nauczył się również przedkładać
dobro państwa nad to prywatne, jednak zrobił to pod patronatem młodej
szlachcianki. Uczucie do niej pchnęło go w dobrym kierunku, każdy kolejny
czyn był w istocie próbą odzyskania jej szacunku.

Kmicic stanowi więc ewidentny i bardzo czytelny przykład miłości jako moty-
wującej do działania. Co więcej, jako bohater dynamiczny ukazuje również jej
przemieniającą serce siłę. Uczucie do Oleńki swoiście go uszlachetniło, po-
zwoliło wyjść na pierwszy plan dobru w jego duszy. Wcześniej bowiem pan
Andrzej był okrutnym hulaką, który powoli zabijał w sobie cechy rycerskie
szlacheckiego stanu. Gdy jednak zyskał uczucie Aleksandry Billewiczówny, zy-
skał powód do zmiany wewnętrznej.

Można więc powiedzieć, że miłość staje się tutaj motorem podwójnej walki.
Jedna to ta toczona z zewnętrznym wrogiem ojczyzny o odzyskanie ukocha-
nej, druga to wojna wewnętrzna z własnymi słabościami. W przeciwieństwie
do afektu Stanisława Wokulskiego to uczucie jest czyste i odwzajemnione.
Czytelnik przekonuje się więc na końcu powieści, iż zdolne było wydać dobre
owoce.

W Pierwszym Liście do Koryntian św. Paweł umieścił wspaniały Hymn o miło-

ści. Apostoł Narodów w zwięzłych, acz niezwykle pięknych słowach streszcza
wszystkie aspekty tej potężnej siły życiowej. Bez niej, twierdzi, człowiek był-
by niczym. Biblia niesie za sobą wręcz konkluzję, iż Wszechrzecz została stwo-
rzona właśnie z miłości. Tak więc możemy ją wręcz rozumieć jako siłę napę-
dową wszystkiego.

W dzisiejszych czasach zwyczajnie spauperyzowano samo określające je sło-

wo, czyniąc z tak wielkiej siły banał. Tymczasem Kmicic i Wokulski to jedynie
dwa z nieskończonej ilości ludzi, którzy dokonywali tytanicznego wysiłku z
miłości. Ostatecznym przemyśleniem takiego porządku rzeczy może być
stwierdzenie, że wszystko, co istnieje, jest dobre. Bowiem jak napisał Apostoł
Paweł miłość "nie cieszy się z niesprawiedliwości, lecz wpółweseli się z praw-
dą". Wszechświat zaś istnieje przecież dzięki miłości. Należy jedynie uważać,
by nie mylić jej z zauroczeniem. Prawdziwa potrafi zmienić świat, błędnie ro-
zumiana jednak stanowi nieszczęście dla porażonego serca. Taka jest właśnie
siła miłości.