Mã số

HĐ01

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương

Tổ Dược lâm sàng

TRẢ LỜI THÔNG TIN THUỐC

Ngày nhận 15/01/19 Ngày trả lời 22/01/2019
Người đặt Bác sĩ Tuấn - Trưởng khoa Gửi câu trả lời cho Khoa Ngoại thần kinh
câu hỏi Ngoại thần kinh
Gửi bằng  Email Mức độ khẩn cấp  Ngay lập tức
 Điện thoại  Sau vài giờ
X Văn bản  Trong ngày
 Trực tiếp X Trong tuần
Câu hỏi Tại sao ở một số bệnh nhân khi sử dụng thuốc điều trị ho là Dextromethorphan lại
gây ho ?
Trả lời Dextromethorphan là dẫn xuất thuộc nhóm opioid có tác dụng ức chế ho, thường được
dùng trị ho do cảm lạnh thông thường, ho không có đờm (ho khan). Dù nó là dẫn xuất
opioid, nhưng không có tác dụng giảm đau hay gây nghiện. Tác dụng ức chế ho và ức
chế hô hấp tương đương đương với codein ở người lớn [1].
Ho gây ra do opioid: Dù các opiod được biết là có hoạt tính ức chế ho, nhưng các
opioid cũng được ghi nhận là nguyên nhân gây ho. Trên trang www.vigiaccess.org
(công cụ tra cứu dữ liệu báo cáo ADR của WHO) [2], số ca ghi nhận của các opioid
như sau:
Hoạt chất opiod Số ca ghi nhân ho do thuốc
Dextromethorphan 138
Codein 61
Morphine 177
Fentanyl 307
Ho gây ra do fentanyl: Tần suất ghi nhận ho gây ra do tiêm bolus IV fentanyl
(2,5mcg/kg) dùng trước khi phẫu thuật có thể rất cao, lên đến 65%. Ho gây ra do
fentanyl gọi là ho phản xạ (reflex cough) vì xuất hiện vài giây sau khi tiêm thuốc và chỉ
kéo dài một thời gian ngắn. Đa số ho gây ra bởi fentanyl là lành tính, tự hết, với tỷ lệ
hiếm gặp là ho co thắt và ho dữ dội. Để giảm tần suất ho phản xạ này, một số biện pháp
được áp dụng như sử dụng thuốc khác nhau như terbutaline, clonidine, dexamethasone,
lidocaine, pha loãng fentanyl xuống 10mcg/ml, kéo dài thời gian tiêm. Tuy nhiên,
những biện pháp này không phải luôn hiệu quả [3,4].

2
 Cơ chế gây ho do opioid: một phản xạ hóa học tại phổi, qua trung gian receptor sợi C
(còn gọi là receptor J) được xem là đóng vai trò chính. Các receptor opioid có mặt ở cơ
trơn khí quản, phế quản, và các thành phế nang nhưng không có tại các đường dẫn khí
nhỏ. Opiod được cho là kích thích các receptor này và gây ho.
Kết luận:
 Dù các opiod được biết là có hoạt tính ức chế ho, nhưng các opioid cũng được
ghi nhận là nguyên nhân gây ho.
 Trong đó, fentanyl và morphine thường được dùng phòng giảm đau trước phẫu
thuật ghi nhận gây ho phản xạ ngắn, lành tính ở đa số trường hợp.
 Dextromethorphan và codein cũng được ghi nhận ADR là gây ho, dù số ca ghi
nhận trong y văn là thấp hơn morphine và fentanyl.
 Cơ chế gây ho do opioid được cho là do kích thích receptor ở cơ trơn hô hấp.
 Ho do opiod thường là ho phản xạ, xuất hiện thời gian ngắn sau khi dùng thuốc
và tự hết.
Tài liệu 1. Use of Codeine- and Dextromethorphan-Containing Committee on Drugs.
tham khảo Cough Remedies in Children. Pediatrics. June 1997, VOLUME 99 / ISSUE 6.
2. Theo trang www.vigiaccess.org
3. Ambesh SP, Singh N, Srivastava K. Fentanyl induced coughing caused life
threatening airway obstruction in a patient with arteriovenous malformation of
tongue and hypopharynx. Int J Anesthesiol 2009;20:1.
4. Mukherjee Avik et al. Pre-emptive oral dexmethorphan reduces fentanyl-
induced cough as well as immediate postoperative adrenocortico-tropic
hormone and growth hormone level. Journal of Aneasthesiology Clinical
Pharmacology. Year : 2011 | Volume: 27 | Issue Number: 4 | Page: 489-494
5. Peter L. Bailey. Possible Mechanism(s) of Opioid-induced Coughing.
Anesthesiology 1 1999, Vol.90, 335
Từ khóa Dextromethorphan, ho gây ra opiod, ADR
Người trả lời DS. Phạm Kim Ngân, TS.DS. Người phê duyệt TS.DS. Võ Thị Hà. Email:
Võ Thị Hà havt@pnt.edu.vn. ĐT:
0961 765 846