Professional Documents
Culture Documents
Wykład 2012
Wykład 2012
układ
kł d strumieni
t i i płatności
ł t ś i zapoczątkowanych
tk h
Przygotowanie projektów wydatkami, w oczekiwaniu na wpływy
inwestycyjnych przewyższające te wydatki w przyszłości przyszłości*
* D. Schneider: Investition, Finanzierung und Besteuerung. Wisebaden 1990, s.
34.
** K. Dziworska Decyzje
y j inwestycyjne
y yj p przedsiębiorstw,
ę Wydawnictwo
y
Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2000, s. 10.
1 2
Projekt inwestycyjny
Projekt inwestycyjny jest usystematyzowaną „zespół zaplanowanych, wzajemnie ze sobą
formą idei przekształcenia zgromadzonego powiązanych czynności, których celem jest
przez przedsiębiorców kapitału w majątek powstanie lub unowocześnienie określonego
produkcyjny, służący pomnażaniu stanu pod względem rzeczowym, finansowym,
posiadania tychże podmiotów[*] lokalizacyjnym i czasowym zasobu majątku
trwałego”[1]
[*] T. Jajuga, W. Pluta: Inwestycje, Capital Budgeting - budżetowanie
kapitałowe. Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa
[1] H. Walica: Integracja wykonawców przedsięwzięć inwestycyjnych,
7 10.
1995, s. 7-10 Akademia Ekonomiczna im im. K
K. Adamieckiego w Katowicach
Katowicach, Katowice
1992, s. 7.
3 4
Przedsięwzięcie inwestycyjne Projekt inwestycyjny jako dokument
Działanie
D i ł i zorganizowane,
i któ zmierza
które i d
do
osiągnięcia określonego celu
celu. W działaniu tym Odwzorowanie przedsięwzięcia inwestycyjnego, obejmuje
uczestniczy wiele samodzielnych podmiotów, zakresem wszelkie działania związane z przygotowaniem inwestycji,
realizujących określone zadania cząstkowe w realizacją i użytkowaniem zasobów przez nią stworzonych
wyznaczonym miejscu i czasie, aż do momentu
zakończenia przedsięwzięcia jako całości i Zbiór uporządkowanej informacji służącej do podejmowania
osiągnięcia wyznaczonego celu
celu. niezbędnych decyzji zmierzających do materialnej realizacji i
eksploatacji obiektu inwestycyjnego.
Docelowy, określony rzeczowo i finansowo
Celem projektu jest optymalna kombinacja wszystkich
program inwestycyjny,
inwestycyjny przewidziany do realizacji na elementów technicznych i ekonomicznych, mająca na względzie
określonym terenie, nastawiony na osiągnięcie minimalizację ryzyka.
zamierzonego efektu.
5 6
9 10
11 12
Inwestycje modernizacyjne Inwestycje odtworzeniowe
Inwestycje modernizacyjne polegają głównie na Inwestycje odtworzeniowe wynikają przede
unowocześnianiu istniejących już środków trwałych oraz wszystkim z konieczności wymiany zużytych
zaplecza technicznego firmfirm. Zabiegom tym podlegają na
technicznie lub „moralnie” maszyn i urządzeń.
ogół pojedyncze maszyny, urządzenia i składniki
wyposażenia,
yp , środki transportu
p oraz elementy
y Następuje w ten sposób prosta reprodukcja
infrastruktury (budynki, budowle). Na skutek majątku trwałego przy jednoczesnym
poniesionych nakładów poprawie ulega ich uniknięciu wzrostu kosztów powstających
f k j
funkcjonalność,
l ść następuje j obniżka
b i k kkosztów
ó własnych
ł h podczas procesu starzenia się majątku.
produkcji, jak również następuje podniesienie zdolności
wytwórczych lub usługowych jednostki gospodarczej
gospodarczej.
13 14
23 24
ZAKRES STUDIUM WYKONALNOŚCI
(FEASIBILITY STUDY) – (2) Czym jest projekt
Instrumentem
I t t rozwoju
j nowoczesnejj fifirmy
8. Zasoby ludzkie
9 Harmonogram realizacji
9. Narzędziem chroniącym przed podejmowaniem
10. Prognozy finansowe - sprawozdania nieuzasadnionego ryzyka
11.Ocena efektywności projektu - wskaźniki
Sukces przedsiębiorstwa i jego zdolność do
12.Ocena ryzyka projektu
pozyskiwania kapitału inwestycyjnego
niezbędnego dla rozwoju, zależy od zdolności do
klarownego precyzowania realistycznych celów
oraz racjonalnego doboru środków
prowadzących do ich osiągnięcia.
25 26
Dobr projekt in
Dobry inwestycyjny
est c jn jest Stałe elementy projektu
1) Opis firmy
Przejrzysty i czytelny
2) Zarządzanie
Podbudowany sprawdzalnymi faktami i danymi 3) Plan marketingowy
Rzetelny i przekonywujący 4) Plan organizacyjny
Pomysłowy, innowacyjny 5) Plan finansowy – model finansowy
6) Analiza ryzyka
Zbudowany wg ustalonych zasad
7) Raport oceniający
27 28
1) Opis firmy 2) Zarządzanie
Profil organizacyjny firmy
Misja - hasło przewodnie działalności
Najważniejsze osoby zarządzające firmą
firmą, ich
Definicja działalności firmy/projektu – doświadczenie zawodowe, wykształcenie,
skuteczne rozwiązania osiągnięcia
i i i w kkarierze
i
Konkurencyjność oferty – usługi, jakość albo Własne zalety
y oraz atutyy innych
y członków
cena zespołu
29 30
7) Raport oceniający
Prezentacja wskaźników finansowych
Potwierdzenie opracowania
p
W jaki sposób i kiedy zwrócą się inwestorom włożone
pieniądze
Pozytywne strony przedsięwzięcia, skrótowo szanse
ale i zagrożenia
Inwestorzy z reguły czytają jako pierwszą
Klamra opracowania i przedstawienie wniosków
35 36
Zestawienia tabelaryczne dla prognoz
Zasady modelowania finansowego
finansowych
1
1. Uwzględnienie wszystkich istotnych aspektów działalności firmy i Zestawienie założeń
wszystkie istotne przewidywane zdarzenia przyszłe Plan produkcji (usług) i przychodów ze sprzedaży
2. Okres analizy powinien obejmować lata, w których wartości Plan kosztów
zmiennych
i hd decyzyjnych
j h można stosunkowo
k precyzyjnie
j i Plan nakładów inwestycyjnych
przewidzieć Plan źródeł finansowania nakładów inwestycyjnych
3. Model ppowinien ggenerować podstawowe
p sprawozdania
p Plan kosztów finansowych
finansowe: rachunek zysków i strat, bilans, CF Plan zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto*
4. Model powinien być dynamiczny – zmiana założenia lub inne Plan amortyzacji
zmiennej powinna powodować przeliczanie prognozowanych Plan rachunku wyników
sprawozdań Plan bilansu
5. Model powinien uwzględniać zaobserwowane na danych Plan rachunku przepływów pieniężnych
rzeczywistych zależności i trendy Ocena efektywności
6. Poszczególne przychody i koszty powinny być modelowane Analizy ryzyka projektu
osobno dla każdej działalności
37 38
41 42
Wynagrodzenia i obowiązkowe
Kapitał obrotowy netto
obciążenia wynagrodzeń
Kapitał obrotowy netto,
netto majątek obrotowy netto,
netto kapitał
pracujący
Składki
Jest to część aktywów bieżących,
bieżących finansowana kapitałami
stałymi
Emerytalne (9,76%/9,76%)
Jest to wartość majątku
ją obrotowego
g ((kapitału
p obrotowego
g
brutto), pomniejszona o stan zobowiązań krótkoterminowych
Rentowe (4,5%/1,5%) (bieżących)
Kapitał obrotowy netto może być obliczony w dwojaki sposób:
Chorobowe (pracownik 2,45%) Według podejścia majątkowego:
Kapitał obrotowy netto = aktywa bieżących – pasywa
Wypadkowe (pracodawca 1,8%) bieżące
Według podejścia kapitałowego:
43 44
47 48
Zmiany KON = KONt – KONt-1 Składniki nakładów - praktycznie
Jeżeli
J ż li określimy
k śli kkapitał
it ł obrotowy
b t netto
tt w dwóch
d ó h okresach,
k h tto jjego Teren zakładu
Nabycie gruntu, wliczając wszystkie koszty nabycia
wzrost lub spadek oznacza strumień pieniądza przychodzącego
Przygotowanie i uzbrojenie terenu
lub odchodzącego
ą g z firmyy
R b t b
Roboty budowlano-inżynieryjne
d l i ż i j – roboty
b t na zewnątrz,
t budowle
b d l
Wzrost KON - wydatek, który musi być sfinansowany
Roboty budowlano-inżynieryjne — budynki
Spadek KON - wpływ – zwolnienie środków pieniężnych Zakład produkcyjny
Do uwolnienia środków pieniężnych w firmie może przyczynić się: Maszyny i urządzenia dla zakładu produkcyjnego
spadek należności lub wzrost zobowiązań Specjalne koszty montażu urządzeń
Inspekcje i testy
Firmom oczekującym na zapłatę zależy na skróceniu tego okresu,
Zakład i urządzenia usługowe
ponieważ są zmuszane w skrajnych przypadkach do zaciągania
wysoko oprocentowanych kredytów Wartości niematerialne
K
Koszty
t techniczne
t h i
spadek zapasów
Projekt procesu i zakładu, podstawowe plany techniczne
Wynik wzrostu sprzedaży Obiekty czasowe niezbędne dla prowadzenia prac budowlanych
Poprawa funkcjonowania zaopatrzenia Inżynier nadzoru budowlanego: biuro itp
49 50
51 52
Zasady dokonywania odpisów
Amortyzacja a zysk netto
amortyzacyjnych
Amortyzacja
A t j jako
j k iinstrument
t t pomiaru
i zmniejszania
i j i wartości
t ś i początkowej
tk j 1
1. Od zaktualizowanej
kt li j wartości
t ś i początkowej
tk j składnika
kł d ik majątku
j tk
składników majątku trwałego uczestniczy w przenoszeniu tych zmian do będącego w posiadaniu i użytkowaniu podmiotu.
kosztów ścisła
ś zależność
ż ść między zyskiem netto a amortyzacją. 2
2. Od miesiąca następującego po miesiącu
miesiącu, w którym składnik majątku
zostały przyjęte do użytkowania; nie nalicza się amortyzacji od
Niedomiar kosztów amortyzacyjnych to powstanie zawyżonego wyniku
momentu zakupu do momentu faktycznego przyjęcia do używania.
finansowego, a zawyżony wynik finansowy to naliczenie obligatoryjnych 3. W równych ratach miesięcznych.
obciążeń – też zawyżonych – co powoduje odprowadzenie zawyżonego 4. Do końca miesiąca, w którym nastąpiło zrównanie wysokości
podatku dochodowego. umorzenia z wartością początkową lub w którym środek trwały
postawiono w stan likwidacji, zbyto bądź stwierdzono jego niedobór.
Nadmiar odpisów amortyzacyjnych, to zmniejszenie wyniku
5
5. N k amortyzowania
Nakaz t i przez cały
ł okres
k posiadania
i d i środka
ś dk ttrwałego.
ł
finansowego
6. Od środków trwałych używanych sezonowo amortyzację można
Czyli
y nieprawidłowości
p w określeniu odpisów
p p
powodują
ją p
przesunięcia
ę w obliczać tylko za okres ich użytkowania
użytkowania.
czasie wyników okresowych. 53 54
Amortyzacja cd..
cd Budżet projektu
Metody:
Liniowa
Degresywna
Progresywna
g y Źródła Nakłady
=
Jednorazowa finansowania inwestycyjne
Amortyzowanie środków trwałych grupami
Zakupy inwestycyjne i inwestycje
odtworzeniowe
dt i
55 56
Prognoza źródeł finansowania Prognoza koszów finansowych
Udział własny Korespondują
K d j z prognozą zewnętrznych
h źźródeł
ód ł
Kapitały wniesione przez udziałowców, sponsorów finansowania:
Grunt
Odsetki od zaciągniętego kredytu
Pokrycie kosztów projektu, dokumentacji, elementów
wyposażenia Od wykorzystanej części kredytu
Dopłaty do kapitału Stawka referencyjna i marża
Euribor, Libor, Wibor; 1M, 3M, 6M
Kapitały podporządkowane
Ryzyko projektu
Zewnętrzne źródła finansowania
Koszty prowizji
Kredyty
K d t bankowe
b k
Długoterminowe
Przygotowawcza
Budowa Od zaangażowania
Kapitalizacja odsetek Od wcześniejszej spłaty
Krótkoterminowe Aranżacyjna
Pożyczki Agencyjna
Dłużne papiery wartościowe 57 Ujemne różnice kursowe od kredytów 58
Kapitał własny vs
vs. kapitał obcy RZiS Bilans
RZiS, Bilans, CF
Syntetyczne
S prognozy finansowe
f
Wyniki historyczne i poprzednich prognoz
Wymogi:
W jednolitej walucie
Okres budowy i okres eksploatacji
Identyczne okresy prognozy
Zgodne z przepisami prawa (amortyzacja, podatki,
opłaty)
Dane historyczne
59
Benchmarking 60
RZiS Bilans
RZiS, Bilans, CF – wymogi cd…
cd R h k zysków
Rachunek kó i strat
t t
Ocena efektywności
O f kt ś i Wykorzystywany do obliczenia dochodu netto lub
Ocena płynności straty w danym roku.
Analiza progu rentowności (BEP – break even point) RZiS jest
j t zestawieniem
t i i przychodów
h dó i kkosztów,
tó
Testy wrażliwości które musiały być poniesione dla osiągnięcia
przychodów w danym okresie
okresie.
Rozwiązania techniczne – realne finansowo RZiS jest powiązany z bilansem – wynik zwiększa
Otoczenie społeczno-ekonomiczne
społeczno ekonomiczne, ekologiczne lub zmniejsza kapitały własne. Zysk nie podzielony
Stałość założeń w założonym horyzoncie planowania zwiększa rezerwy kapitałowe kapitał zapasowy.
Uzupełnienie
p wariantów i strategii
g p projektu
j – strategia
g
marketingowa, zakres projektu, zasoby, lokalizacja,
technologia, zdolności produkcyjne
61 62
26
Tysiące
Odsetki (Z)
27
Rata kapitałowa (U) 24
1
25 22
11 n*m
23
20
r
18 1 n
21
16
S0 A m
19
14 rn
17 12
10
m
15
67 0 1 2 3 4 5 68
0 1 2 3 4 5
Rata kapitałowa (U) Odsetki (Z)
Determinanty wyboru źródeł
O
Ocena opłacalności
ł l ś i projektu
j kt
finansowania
dostępność
d t ść danego
d źródła;
ź ódł
Koncepcja standardowa: Koncepcja właścicielska:
szybkość uzyskania środków;
wielkość środków niezbędnych a możliwych do parametry liczone dla całego parametry liczone dla
zainwestowanego kapitału zainwestowanego kapitału
uzyskania;
y ; w ocenie nie uwzględnia się tych własnego
koszt kapitału własnego i koszt finansowania wpływów i wydatków, które wyznaczana z uwzględnieniem w
związane są z finansowaniem przepływach pieniężnych
kapitałem obcym; inwestycji podlegających dyskontowaniu
stopa dyskontowa na poziomie przepływów związanych z
korzyści podatkowe wynikające z finansowania stopy zwrotu wymaganej przez finansowaniem
kapitałem obcym; wszystkich dawców kapitału (np
(np. stopa dyskontowa na poziomie
WACC bez tarczy podatkowej) stopy zwrotu wymaganej przez
ocena i zarządzanie ryzykiem finansowym - właściciela
możliwość
żli ść obsługi
b ł i dł
długu i spłaty
ł t zadłużenia
dł ż i z
69 70
generowanych przychodów;
71 72
Drugi wariant FCFF Wartość rezydualna
EBIT x (1 – T)
Przepływy Przepływy
y j
+ amortyzacja pieniężne projektu
Przepływy Przepływy
wynikające z
inwestycyjnego = + + wartości
– nakłady inwestycyjne (inwestycji nowej)
inwestycyjne operacyjne
rezydualnej
– zmiana kapitału obrotowego netto (NCF) projektu
= FCFF Rn
FCFn
Rn
FCFt 1
WACC WACC g
odzyskiwana jest w końcu okresu eksploatacji
Stopa dyskontowa = WACC z tarczą podatkową FCF t+1 poziom wolnych przepływów gotówkowych w pierwszym roku
po wyraźnie oznaczonym okresie prognozy
WACC średni ważony koszt kapitału
g oczekiwana stopa wzrostu wolnych przepływów
gotówkowych w nieskończenie długim okresie
73 74
Statyczne
100 %
Zn
Rachunek porównawczy kosztów R
I
Rachunek porównawczy zysków
Rachunek porównawczy stóp zwrotu
Okres zwrotu nakładów
skumulowaneNCFn
Dynamiczne Oz n 12
NCFn 1
NPV
IRR
MIRR
75 76
Net Present Value – NPV
Zmodyfikowana NPV (MNPV)
Wartość bieżąca netto
N
NCF 1 rei
n N t
NCFt
NPV
t
MNPV t 1
NCF
C 0
t 0 (1 rd ) 1 r N
t
gdzie:
N V 0
NPV rei – przewidywana stopa reinwestycji przepływów,
NCF0 – suma nakładów inwestycyjnych niezbędnych
do uruchomienia projektu,
NPV max N – liczba okresów trwania projektu,
t – indeks czasu
77 78
NPV1 NPV2
przeprowadza się dla wyższej stopy dyskontowej, aż do
osiągnięcia
i i i NPV ujemnego
j
4. wówczas IRR musi znajdować się między tymi dwoma
stopami dyskontowymi, czyli między:
Wady IRR: 5. stopą dyskontową (1) dla której NPV (1) jest min większe
od 0
- założenie o reinwestycji nadwyżek finansowych po a stopą dyskontową (2) dla której NPV (2) jest min
stałej stopie IRR większe
i k od
d0
- brak możliwości zastosowania do projektów 6. Ponieważ zależność między stopa dyskontową a NPV nie
jest linowa, jeśli różnica miedzy i1 i i 2 będzie zbyt duża,
nietypowych to formuła nie da realistycznych wyników.
81 82
Modified Internal Rate of Return – MIRR Modified Internal Rate of Return – MIRR
Zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu Zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu
CIF (1 r
t rei ) n t równa zaktualizowanej wartości nakładów
inwestycyjnych.
y yj y Przy
y tym
y wartość końcowa to
MIRR n t 0
n
1 wartość przyszła nadwyżek finansowych netto
COF (1 r
t 0
t dysk . ) t generowanych
g y p przez p
projekt.
j
MIRR>rd projekt akceptujemy
MIRR<rd projekt odrzucamy
MIRR=rd wymagane dodatkowe uzasadnienie o
pr jęci llub
przyjęciu b odr
odrzuceniu
ceni projekt
projektu
83 84
Problemy decyzyjne Zadanie 1.
1
200 000 D
Dysponując
j następującymi
j iddanymi:
i
Rok 0 1 2 3 4
Z k netto
Zysk tt 00
0,0 23 600,0
600 0 31 200,0
200 0 43 600,0
600 0 40 000,0
000 0
150 000
0%
4%
8%
2%
6%
0%
4%
0%
4%
8%
%
koszt kapitału własnego wynosi 25% oraz stopę reinwestycji
12
16
20
24
28
32
36
40
44
48
52
56
60
64
68
72
76
80
84
88
92
96
10
10
10
11
11
12
12
IRR ((A-B))
27,72% d h d 10%
dochodu 10%, przy użyciu
i następujących
t j h miar:
i okres
k zwrotu
t zwykły
kł
-50 000
Stopa dyskontowa
85
i zdyskontowany, NPV, MNPV, PI, MIRR 86
Jaka jest minimalna cena sprzedaży do zrównania przychodów i kosztów 1. Oczekiwana wartość salda
przepływów pieniężnych
E (t ) CF
i 1
i pi
Margines bezpieczeństwa z uwagi na zmiany ceny
n
Analiza wrażliwości
Określa margines możliwych do zaakceptowania odchyleń podstawowych
2. Oczekiwana wartość zdyskontowana
netto E(NPV)
E ( NVP ) E (t )
i 1
i ai
parametrów
t ó projektu
j kt w stosunku
t k do
d przyjętych
j t h założeń
ł ż ń n
Wypływ zmiany przychodów, kosztów, nakładów na zmiany NPV, IRR,
DSCR
3. Obliczane wariancji przepływów
pieniężnych
V CF (CF
i 1
i E (t ) i ) 2 p i
Analiza SWOT n
Podsumowanie analizy 4. Ustalenie odchylenia standardowego S NPV
t 0
V CF a i
Wspomaganie procesu decyzyjnego
5. Szacowanie współczynnika
S NPV
SW: Marketing, Finanse, Walory funkcjonalne i użytkowe, Organizacja i
zarządzanie
ą
zmienności CV NPV
E ( NPV )
OT: Otoczenie marketingowe, Otoczenie prawno polityczne, Otoczenie 89 90
techniczne, Ekologia, Otoczenie społeczne
1.1-1.4 22 i+22
91 92
Bibliografia:
W Behrens,
W. B h PM H
P.M. Hawranek:
k Poradnik
P d ik przygotowania
t i
przemysłowych studiów feasibility. Wydawnictwo UNIDO,
Warszawa 1993.
T Czerwińska,
T. C iń k E E. N
Nawrocka,
k M M. RRymarzak, k K
K. SSzczepaniak,
i k
D. Trojanowski, A. Wojewnik-Filipkowska: Inwestycje i
nieruchomości. Elementy teorii i praktyki, Fundacja Rozwoju
U i
Uniwersytetu
t t Gdańskiego,
Gd ń ki 2009
2009.
K. Dziworska: Decyzje inwestycje przedsiębiorstw.
Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2000.
L. Czechowski, K. Dziworska, T. Gostkowska-Drzewicka, A.
Górczyńska, E. Ostrowska: Projekty inwestycyjne,
finansowanie, metody i procedury oceny, ODDK 1996
E. Ostrowska: Ryzyko projektów inwestycyjnych, PWE 2002
J.Gajdka, E.Walińska: Zarządzanie finansowe, teoria i
praktyka, FRRP 2000
E.F.Brigham, L.C. Gapiński: Zarządzanie finansami, PWE 93
2000