AKADEMİK MAKALE ÖZET FORMU

ÖĞRENCİNİN MAKALENİN
Adı Soyadı : Doğukan Görmez Başlığı: Öğrenci Olaylarına Genel Bir Bakış
Sınıfı : Kent Çalışmaları 1. Sınıf Yazarı : Aslıhan Keskin
Numarası : 233204011001 Türü: Nitel ( ) Nicel ( ) Betimsel (X)
Makaleyi Okuma Zamanı: Yayınlandığı Yer: Atatürk Dergisi
Sayı: 8(2) Sayfa Aralığı: 237-262 Yayın Tarihi: 2019

Kısa Özet
Eğitim hayatının başlıca unsuru olan öğrenciler geleceğin teminatı olarak görülmektedir. Öğrenci olayları
1968 itibariyle dünyada ve Türkiye’de yüzyıla damgasını vuran olaylar zincirine sebep oldu. Daha konforlu bir eğitim
hayatı talep eden öğrencilerin Fransa’da başlattığı eylemler işçilerin ve halkın da desteğini alarak adeta bir
“ayaklanma” haline geldi. Dünyanın farklı coğrafyalarındaki pek çok ülke gibi Türkiye’de de benzer gerekçelerle
başlatılan protesto eylemleri üniversitelerde boykot ve işgal hareketlerini beraberinde getirdi. İdeolojik görüş
ayrılıklarının siyasi görüşlerin hâkimiyet mücadelesine dönüştürdüğü olaylar, süreç içerisinde sağ-sol çatışmasına
dönüşecekti. Türkiye’de özellikle 1960 Askeri Darbesi sonrası demokratik yönetimi yerleştirme çabası bu olayların
etkisiyle sekteye uğradı. Siyasetin anarşi hareketlerine dönüşen eylemleri engelleyememesi neticesinde ülkede kaosun
hüküm sürdüğü bir süreç yaşandı. Çeşitli girişimlerle önlenmeye çalışılan eylemler siyasetin çözümsüz kalması
üzerine 12 Mart 1971’de Türk Silahlı Kuvvetleri’nin “uyarısı” ile normalleştirilmeye çalışılsa da olaylar devam
edecekti. Siyasi istikrarsızlık hükümetlerin ömürlerinin kısa sürmesine, bu durum ise olayların artarak devam
etmesine neden oldu. Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu’nda uzun süren tartışmalar ve denetleme
mekanizmalarının devreye sokulması şiddet eylemlerini önlemekte yetersiz kalacaktı. 1980’e yaklaşılan dönemde ise
siyasi suikastlar, kitlesel kışkırtmalarla durum giderek ağırlaşacaktı. Olaylar 12 Eylül 1980’de Türk Silahlı
Kuvvetleri’nin üçüncü kez siyasete müdahale etmesiyle kısa süre içerisinde sona erdi. Ancak demokrasi bir kez daha
sekteye uğradı ve çok sayıda genç öğrenim hayatından mahrum kaldı.
Konunun Güncelliği
Araştırmanın konusu olan 1968 ve 1980 yılları arasında gerçekleşen öğrenci hareketliliklerini ele almaktır.
Konu bu yönü ile güncel bir değer taşımamaktadır. Fakat o dönemin önemli toplumsal hareketlerini incelemek isteyen
araştırmacılar için önemli ipuçları vermektedir.
Alan Yazın Tarama
Öğrenci hareketliliğine dair birçok çalışma mevcut.
1. Tuba Asrak Hasdemir ile Mustafa Kemal Coşkun’un 2008 yılında Ankara SBF Dergisinde yayımladığı
“Kamusal Alan ve Toplumsal Hareketler” başlıklı makale örnek verilebilir.
2. Emine Öztürk’ün 2018 yılında Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisinde
yayımladığı “Türkiye ve Fransa’da 1968: Fransa’daki Mayıs Ayaklanmasını Başlatan Öğrenci
Hareketinden Farklı Yönleriyle Türkiye’de Sosyalist Öğrenci Hareketi” adlı makale diğer bir örnektir.
3. Gamze Aksan’ın 2019 yılında Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisinde yayımladığı “Kamusal Alan
Kavramı Çerçevesinde Türkiye’de 68 ve 80’lerdeki Öğrenci Hareketleri Üzerine Yeniden Düşünmek”
adlı makale de örnek verilebilir.
Makalenin Ana Problemi
Çalışmanın ana problemi 1968 ve 1980 yılları arasında gerçekleşen öğrenci hareketlerini kapsamlı bir şekilde
ele almaktır.
 Makalenin Alt Problemleri
1. 1968 Hareketi’nin başlangıcı olan Fransa’daki öğrenci hareketlerini anlamak.
2. Fransa’da başlayan 1968 hareketi ve dünya genelinde sonuçları.
3. Türkiye’de gerçekleşen öğrenci hareketleri ve aktiviteleri.
Araştırmanın Yöntemi
İkincil kaynaklardan yararlanma
Veri Toplama Aracı
İkincil kaynaklardan yararlanma
Makalenin Bulguları
Paris’te bulunan Sorbonne Üniversitesi Napolyon döneminde temelleri atılmış bir üniversitedir. Sorbonne
Üniversitesi’nin koşullarının yetersiz kalmasıyla birlikte Nanterre Üniversitesi kurulmuştur. Nanterre Üniversitesi,
bir gecekondu mahallesinde kurulmuştur. Bu sebeple Nanterre Üniversitesi “sol” temelli yapıların üniversite
içerisinde gelişimine uygundur. Üniversite fazla kuralcı ve yaratıcılıktan uzak niteliktedir. Öğrenciler ise sorgulayıcı
ve tartışmaya açık bir eğitim sistemi talep etmektedir. Bununla birlikte demokratik eğitimi sağlama düşüncesiyle,
üniversite yönetimine katılmak istemekteydiler. Bu hak talebi şiddetle karşılanınca, 68 baharında kısa süre içerisinde
işçiler, sendikalar ve siyasi partilerden destek buldu. Ulus devlet ise bu eylemlere şiddeti arttırılmış şekilde karşılık
vermekteydi.
Türkiye’de 1968 eylemlerinin etkisi kısa süre içerisinde görülmüştür. İlk eylem 1968 yılında Dil ve Tarih-
Coğrafya Fakültesi’nde meydana geldi. Yönetmeliklerin ilkel olduğunu düşünen öğrenciler reform talebiyle dersleri
ve sınavları boykot etti. Daha sonrasında ise Dil ve Tarih-Coğrafya bahçesi işgal edildi. İşgal kısa süre içerisinde,
başta İstanbul olmak üzere diğer illerdeki üniversitelere de yayıldı.
Eğitim sistemine karşı başlatılan boykotlar, ABD donanmasına ait 6. Filonun Türkiye’ye gelmesiyle farklı
boyuta taşındı. Türkiye’nin tam bağımsızlığına aykırı görülen bu durum özellikle İstanbul’da sert tepkiyle karşılaştı.
Böylelikle eğitim talebiyle başlayan öğrenci hareketliliği, ulusal taleplerle birleşmiş bir harekete dönüştü.
1969 yılında ABD büyükelçisi Robert Comer’in ODTÜ’yü ziyaretinde aracı yakıldı. 1969 yılının şubat
ayında 6. Filonun yeniden Türkiye’ye gelecek olması, daha gelmeden tepkilerle karşılaştı. 16 Şubat 1969’da
Beyazıt’tan Taksim’e “Emperyalizm ve Sömürgeye Karşı İşçi Yürüyüşü” adlı yürüyüş planlandı. Aynı gün
muhafazakâr grup Beyazıt, Fındıklı ve Dolmabahçe camilerinde toplu namaz çağrısında bulundu. Böylece iki grup
karşı karşıya geldi. Türkiye’nin “Kanlı Pazar”ı tam bu tarihte, iki grubun karşılaşması ile yaşanmıştır.
Makalenin Önerileri
Makalenin herhangi bir önerisi yoktur.
Öğrendiğim Üç Önemli Not Cümlesi
1. Fransa’da 68 baharında başlayan öğrenci eylemleri oldukça kısa bir süre içerisinde sendikaların, işçilerin
ve bazı siyasi partilerin de desteğini aldı. Adeta bir “devrim dalgası” haline geldi. Avrupa ülkelerinin
yanı sıra ABD, Venezüella, Arjantin, Uruguay, Brezilya, Japonya ve daha birçok ülkede boykot, işgal,
grev gibi eylemler başladı.
2. Gençlerin eylemlerine Vietnam Savaşı’nın lideri Ho Şi Minh, Ernesto Che Guavera, Martin Luther King
gibi lider kişilikler ilham kaynağı olmaktaydı.
3. Gençlik eylemleri 1969’un yaz aylarında yeni bir boyut kazandı. Haziran ayında üniversite reform
tasarısının sonuca ulaştırılmaksızın Meclisin tatile girmesi ilgili çevrelerde tepkilere sebep oldu. İstanbul
ve Ankara’da bulunan üniversitelerdeki bazı akademisyenler idari görevlerden istifa etti.
Akademik Danışman Ders Öğr. Üyesi
İmza İmza
……………………… …………………….