MATEMATIKA I-EKO AZTERKETA.

2021EKO URTARRILA
Azterketa osoa egiteko denbora: 2h 30m. Bigarren zatia soilik: 1h 15m

1.- (7 puntu) Demagun funtzio hauek direla:

 1 + x3 
f ( x ) = ln  ; g ( x) = 5 1− x 2
; h ( x=
) cos 2 (1 − 2 x ) + e1/ x .
 3− x 

a) Eman f ( x) , g ( x) eta h( x) funtzioen existentzi eremua.

b) Kalkulatu f ( x) , g ( x) eta h( x) funtzioen deribatu funtzioak.

c) Kalkulatu f ( x) funtzioaren grafikoaren zuzen ukitzailearen ekuazioa x = 1 puntuan.

f ( x) = (1 + x3 − 2 x )
x 2 +1
2.- (2 puntu) Kalkulatu funtzioaren deribatua deribazio logaritmikoa erabiliz.

x−2
3.- (5 puntu) Demagun f ( x) = funtzioa dela.
x3

a) Kalkulatu f funtzioaren mutur lokalak bere existentzi eremuan. Globalak dira?

b) Kalkulatu, existitzen badira, f funtzioaren maximo eta minimo lokal eta globalak [1, +∞ )

tartean.
c) [ −1, 4] tartean Weierstrass-en teorema erabil daiteke f funtzioarekin?

x2
4.- (6 puntu) Demagun f ( x) = funtzioa dela.
1− x

a) Kalkulatu funtzioa jarraitua den tarteak. Kalkulatu limiteak tarte horien borneetan, lim f ( x)
x →+∞

eta lim f ( x) barne.

x →−∞

b) Eman funtzioa gorakorra eta beherakorra den tarteak.

c) Kalkulatu, existitzen badira, funtzioaren mutur lokalak bere existentzi eremuan.

d) Aurreko emaitzak erabiliz, irudikatu funtzioaren grafikoa.

BIGARREN ZATIA:

5.- (7 puntu) a) Kalkulatu integral hauek:

∞
x2 − 2 1
∫ x + 2 dx ; ∫ (2 − x) ∫ 2 xe
(1− x )
2
dx ; dx (zatikako integrazioa).
3

Irudikatu eta kalkulatu f ( x)= 5 − x eta g ( x= ( x − 3)

2
b) ) funtzioen grafikoek osatzen duten

azalera.

6.- (4 puntu) Sailkatu eta ebatzi Gauss-en metodoa erabiliz:

 x+ y = 2
 2x + y − z =
 1

− x + 2 y + 3 z =7
 3 x + y − 2 z =0

7.- (7 puntu) Demagun v1 = (1, 2,1, 0 ) ,= =

v2 (0,1, −1,1) , v3 (2,1,5, −1) eta
= v4 (2,3,3, −1) bektoreak

direla:
a) v4 bektorea v1 , v2 eta v3 bektoreen konbinazio lineala da? v4 bektorea v1 eta v2 bektoreen

konbinazio lineala da? Baiezko kasuan eman konbinazio linealaren adierazpena.

b) v3 bektorea v1 eta v2 bektoreen konbinazio lineala da?

c) Osatu, emandako bektoreen artean har daitekeen bektore linealki independente kopuru

handienarekin, sistema libre edo aske bat.

8.- (2 puntu) Existitzen dira ( 3,1, −1) eta (1, 0, −2 ) bektoreekin ortogonalak diren bektore ez nuluak?

Baiezko kasuan, eman lehenengo osagaia 1 duen bektore bat.

ERANTZUNAK:

 1 + x3 
1.- a) E ( f ) = x ∈  / > 0,3 − x ≠ 0  =(−1,3) .
 3− x 

− +
1 + x3 : − ∞ ←→ x = −1 ←
→ +∞
3− x : − ∞ ←
+ −
→ x = 3 ←→ +∞
1 + x3 − −
: − ∞ ←→ x = −1 ←
+
→ x = 3 ← → +∞
3− x

E(g) ={ x ∈  /1 − x 2 ≥ 0} =[−1,1]
E (h) ={ x ∈  / x ≠ 0} = − {0}

3 x 2 (3 − x) + 1 + x 3 (3 − x) 9 x 2 − 2 x 3 + 1
b) f ' ( x ) =
(3 − x) 2 1 + x 3 (3 − x)(1 + x 3 )

−x 1− x 2
g '( x) = 5 ln(5)
1− x 2

1 1/ x
h ' ( x=
) 4 cos (1 − 2 x ) sin(1 − 2 x) − e
x2

 1 + x3 
c) f ( x ) = ln   funtzioaren grafikoaren zuzen ukitzailearen ekuazioa x = 1 puntuan
 3− x 
y mx + b da eta horren malda, m , funtzioaren deribatua x = 1 puntuan, hau da, f '(1) = 2
=
Eta (1, f (1)) = (1, 0) zuzen horretan dagoenez, =
y mx + b beteko du, hau da,
0 =2(1) + b ⇒ b =−2 eta zuzenaren ekuazioa: =
y 2x − 2
2.- 1. urratsa logaritmo nepertarrak bi aldeetan hartu:

ln( f ( x)) = ( x 2 + 1) ln (1 + x3 − 2 x )

2. urratsa bi aldeak deribatu:

f '( x) 3x 2 − 2
= 2 x ln(1 + x3 − 2 x) + ( x 2 + 1)
f ( x) 1 + x3 − 2 x
3. f '( x) deribatua askatu:

 ( x 2 + 1)(3 x 2 − 2) 
( )
x 2 +1
f=
'( x)  2 x ln(1 + x 3 − 2 x) +  1 + x 3
− 2 x
 1 + x3 − 2 x 
 )  − {0} da. Mutur lokalak bertan lortzeko, bere deribatua kalkulatuko dugu:
3.- a) E ( f =

x 3 − 3 x 2 ( x − 2) 6 − 2 x
=f '( x) =
x6 x4
Deribatua x = 3 denean zero egiten da eta
f '> 0 f '< 0
6 − 2 x : −∞ ←
 x =0
→ x = 3 ←→

∞

Orduan, (−∞, 0) eta (0,3) tarteetan gorakorra da eta (3, ∞) tartean beherakorra.
Horrela, x = 3 puntuan maximo lokala lortzen du funtzioak, ezkerraldean funtzioa gorakorra eta

eskuinaldean beherakorra baita.

Maximo lokal hori globala den aztertzeko, ezinbestekoa dugu x = 0 puntuan eten egiten dela

kontuan hartzea eta inguruan aztertzea:

x−2 x−2
lim− 3
= ∞ eta lim+ 3 = −∞ .
x →0 x x →0 x

x−2
Horrela, x = 3 maximo lokala ez da globala izango, lim− = ∞ baita.
x →0 x3

b) [1, ∞) tartean aztertzerakoan honako hau dugu:

[1,3) tartean funtzioak ez du etenik eta bertan gorakorra da eta (3, ∞) tartean beherakorra, hortaz

x = 3 maximo globala da [1, ∞) tartean, bere ezkerraldean dauden tarteko puntu guztietan

funtzioak balio txikiagoa lortzen duelako (funtzioa gorakorra baita) eta eskuinaldeko guztietan

ere (funtzioa beherakorra baita horietan).

Minimo globala aztertzerakoan hau dugu: f (1) = −1 da, [1,3) tartean funtzioa gorakorra da, (3, ∞)

x−2
tartean beherakorra eta lim = 0 . Horrela, x = 1 minimo globala da [1, ∞) tartean.
x →∞ x 3

c) [−1, 4] tarte itxi eta bornatuan funtzioa ez da jarraitua, hortaz ezin dugu Weierstrassen teorema
erabili.

)  − {1} da. f funtzioa jarraitua da bere existentzi eremuan, bi polinomioen zatiketa

4.- a) E ( f =

x2
delako, hots, bi funtzio jarraituen zatiketa. f ( x) =
1− x

Asintota bertikalak: izendatzailea 0 egiten denean: x = 1

 x2 x2
lim− = ∞ eta lim+ = −∞
x →1 1− x x →1 1 − x

x2 x2
lim = ∞ eta lim = −∞
x →−∞ 1 − x x →∞ 1 − x

b) Horretarako funtzioaren deribatua erabiliko dugu:

x(2 − x) x = 0
f '( x)= = 0⇒
(1 − x) x = 2
2

f '< 0 f '> 0 f '< 0

−∞ ←

→ x= 0 ←

→ x= 2 ←

→∞

Beraz, f funtzioa beherakorra da (−∞, 0) eta (2, ∞) tarteetan eta gorakorra da (0,1) ∪ (1, 2) tartean.

c) x = 0 puntuaren ezkerraldean f funtzioa beherakorra eta eskuinaldean gorakorra denez,

funtzioak minimo lokala lortzen du ( f (0) = 0 ) bertan.

Bestalde, x = 2 puntuaren ezkerraldean funtzioa gorakorra eta eskuinaldean beherakorra denez,

puntuan funtzioak maximo lokala lortzen du ( f (2) = −2 ) bertan.

d)

f x

15
x=0 minimo lokala

lim f ( x ) = ∞ 10
x →−∞

x
4 2 2 4

5
x=2 maximo lokala

10
lim f ( x ) = −∞
x →∞

15
 x2 − 2 x2
5.- a) ∫ x+2 dx =
2
− 2 x + 2 ln x + 2 + K

∞
1 b 1  1 
∫ (2 − x)=
3
dx = 2
lim ∫
b →∞ 3
=
(2 − x) 2
dx lim  =
b →∞ 2 − b

+ 1 1

b
b 1  1  1
∫ 3 (2 − x)
=2
dx  = 
 2 − x 3 2 − b
+1

∫ ∫ −2e
=  u 2= x du 2dx 
2 xe(1− x ) dx =
 (1− x ) =−2 xe(1− x ) − ( 1− x )
−2e(1− x ) (x + 1) + K
dx =
dv = e dx v = −e(1− x ) 

b)

∫ ∫
4 4
5 2 4 1 3 4 9
= 5 − x − ( x − 3) 2 dx
= (5 x − x 2 − 4)dx
=  x  −  x  − 4 [ x ]=
4
A 1
1 1 2 1 3 1 2
6.-
 x+ y = 2
 2x + y − z =
 1

− x + 2 y + 3 z =7
 3 x + y − 2 z =0
Matrizialki:
1 1 0  2
  x   
2 1 −1     1 
y =
 −1 2 3     7 
  z  
3 1 −2     0 
A X = B
 (A|B) matrizea mailakatuko dugu:
1 1 0 2 1 1 0 2  1 1 0 2 
     
2 1 −1 1  0 −1 −1 −3   0 −1 −1 −3 
→ →
 −1 2 3 7  EE=32 =
E2 − 2 E1
E3 + E1  0 3 3 9  EE=34 =
E3 + 3 E2
E4 − 2 E2 0 0 0 0 
  E= E − 3 E    
1 −2  0 −2 −2 −6 
4 4 1
3 0 0 0 0 0 
Horrela, heina(A|B) = heina(A)=2<3,ezezagun kopurua, sistema bateragarri indeterminatua da.
Soluzioa honako sistema baliokidearen soluzioa da:
 x+ y = 2

− y − z =−3
2. ekuaziotik: 3 − z =y
1. ekuazioan: x + y = x + 3 − z = 2 ⇒ x = z − 1
Soluzioa: ( z − 1,3 − z , z ), z ∈ 
7.- a) v4 bektorea v1 , v2 eta v3 bektoreen konbinazio lineala bada:

v4 = av1 + bv2 + cv3 , a, b, c ∈ 

Matrizialki: AX = B
 v1 v2 v3   v4 
 1 0 2  a  2 
 2 1 1    3 
 b  =  
 1 −1 5   c   3 
 0 1 −1  −1
   
(A|B) matrizea mailakatuko dugu:
 v1 v2 v3 v4  1 0 2 2  1 0 2 2 
1 0 2 2     
2 1 1 3 
→  0 1 −3 −1 →  0 1 −3 −1
  E2 =
E2 − 2 E1
 0 −1 3 1  EE=34 =
E3 + E2
0 0 0 0 
 1 −1 5 3  E=3 E3 − E1  
E4 − E2
 
 0 1 −1 −1  0 1 −1 −1  0 0 2 0
 
1 0 2 2
 
0 1 −3 −1
→
E3 ↔ E4
0 0 2 0
 
0 0 0 0

heina(A|B) = heina(A) denez, sistema bateragarria da, hortaz, v4 bektorea v1 , v2 eta v3 bektoreen
konbinazio lineala da.
Adierazpena lortzeko, elkartutako sistema baliokidea ebatziko dugu:
 a + 2c =2

b − 3c =−1
 2c = 0

 3. ekuaziotik: 2c = 0 ⇒ c = 0
2. ekuazioan: b = −1
1. ekuazioan: a = 2
Eta adierazpena: =
v4 2v1 − v2

v4 bektorea v1 eta v2 bektoreen konbinazio lineala da oraintxe lortu dugun moduan, hau da:

=
v4 2v1 − v2

b) v3 bektorea v1 eta v2 bektoreen konbinazio lineala den aztertzeko aurreko atalean eraikitako
eta aldatutako matrizearen informazioa erabiliko dugu:
=
v3 av1 + bv2
Matrizialki: AX = B
 v1 v2   v3 
 1 0  2
 2 1    1 
a
 b  =  
 1 −1    5 
0 1   −1
   
Horrela,
 v1 v2 v3   1 0 2
1 0 2   
2 1 1  0 1 −3 
  → 0 0 2
 1 −1 5   
 0 1 −1  0 0 0
 
heina(A|B) ≠ heina(A) denez, sistema bateraezina da eta v3 bektorea ez da v1 eta v2 bektoreen
konbinazio lineala.
c)
 v1 v2 v3 v4  1 0 2 2 
1 0 2 2   
2 1 1 3   0 1 −3 −1
=
heina  = 3
 heina
− 0 0 2 0 
 1 1 5 3   
 0 1 −1 −1  0 0 0 0
 
Orduan gehienez 4 bektore osatutako sistema librea lor dezakegu emandako lau bektoreekin.
Adibidez, < v1 , v2 , v3 > sistema librea.

8.- ( 3,1, −1) eta (1, 0, −2 ) bektoreekin ortogonalak diren ( x, y, z ) bektoreek honako hau bete behar

dute:
( 3,1, −1) .( x, y, z ) =
 0 3 x + y − z =0
 , hau da,  , sistema homogeneoa. Soluzio ez nuluak

(1, 0, −2 ) .( x , y , z ) =
0  x − 2 z =
0

existitzeko bateragarri indeterminatua izan behar da. Azter dezagun.

Matrizialki:
 x
 3 1 −1     0 
  y  =  
 1 0 −2   z   0 
 
A X = B
(A|B) matrizea mailakatuko dugu:
 3 1 −1 0   3 1 −1 0 
  
=
E2 3 E2 − E1
→  
 1 0 −2 0   0 −1 −5 0 
heina(A|B) = heina(A)=2<3 (ezezagun kopurua) denez, sistema bateragarri indeterminatua da eta
horrek, ( 3,1, −1) eta (1, 0, −2 ) bektoreekin ortogonalak diren ( x, y, z ) bektore ez nuluak existitzen

direla esan nahi du.

Horien artean lehenengo osagaia 1 duen bat eskatzen digute:
Sistema baliokidea:
3 x + y − z =0

 − y − 5z = 0

Soluzioa:
2. ekuaziotik: − y − 5 z =0 ⇒ y =−5 z
1. ekuazioan: 3 x + y − z = 3 x − 5 z − z = 0 ⇒ x = 2 z
Hau da, (2 z , −5 z , z ), z ∈ 

1  −5 1 
Lehenengo osagaia 1 bada: 2 z =1 ⇒ z = eta soluzioa: 1, , 
2  2 2