Professional Documents
Culture Documents
İlaç Zehi̇rlenmeleri̇
İlaç Zehi̇rlenmeleri̇
İlaç Zehi̇rlenmeleri̇
İlkeleri
Prof. Dr. Sedef Gidener
SG Dönem 3 2020 1
“Tüm maddeler zehirdir.
İlacı zehirden ayıran
doğru dozudur.”
Paraselsus (1493-1541)
SG Dönem 3 2020 2
Zehirlenmeyi Etkileyen Faktörler
Vücuda giriş miktarı/dozu
Vücuda giriş yolu
Maruz kalım süresi TOKSİK
ETKİ
Daha önceden maruz kalım
İşyeri ya da çevresel maruz kalım
Yaş
Sağlık durumu
Maddenin toksikokinetiği
Bireysel duyarlılık ve genetik özellikler
SG Dönem 3 2020 3
Zehirlenmenin Sınıflandırılması
• Akut zehirlenme: 24 saatten kısa süre içerisinde
maruz kalım
SG Dönem 3 2020 4
Zehirlenme Etkenleri
• İlaçlar (% 65, analjezik, antidepresan ve
sedatif hipnotikler ilk sıralarda),
• Temizlik ürünleri (% 7)
• Kimyasal maddeler (% 6)
• Tarım ilaçları (% 4)
• Besinler (% 5)
• Isırma-sokmalar (% 3)
SG Dönem 3 2020 5
Zehirlenen Hasta
Tanı Tedavi
•Zehirlenme öyküsü •A,B,C
•Fizik muayene •Destekleyici tedavi
•Ayırıcı tanı (toksik •Dekontaminasyon
sendromlar) •Eliminasyonun artırılması
•Tanısal testler •Özgül antidotlar
•ZDM Danışmanlığı
•Gözlem ve medikolegal
yaklaşım
SG Dönem 3 2020 6
Bilinci Kapalı Hastada
Temel ve İleri Yaşam Desteği
• A – B – C
Oksijen
Nalokson
Dekstroz (% 30-50)
Thiamine (B1 vit)
Flumazenil
SG Dönem 3 2020 7
Zehirlenme Kuşkusu Olan Hasta
SG Dönem 3 2020
8
Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM)
SG Dönem 3 2020 9
Toksikolojik Fizik Bakı
(Toksik Sendromlar)
• Kolinerjik
• Antikolinerjik
• Sempatomimetik
• Opioid
SG Dönem 3 2020 10
Kolinerjik Muskarinik
Toksidrom
Diyare
Urinasyon
Miyosis
Bradikardi
Bronkospazm
Emezis
Lakrimasyon
Limp-gevşeklik
Salivasyon, terleme
SG Dönem 3 2020 11
Kolinerjik (muskarinik) Sendrom
SG Dönem 3 2020 12
Nikotinik Kolinerjik Sendrom
• Hipertansiyon
• Taşikardi
• Kaslarda güçsüzlük
• Fasikülasyon
• Felç
Etkenler:
İlaçlar: Nikotin TTS, Süksinilkolin
İnsektisidler: Organofosfatlı,
Karbamatlı, Organoklorlu
Tütün (Nikotin)
SG Dönem 3 2020 13
Antikolinerjik Sendrom
• Halüsinasyonlar, deliryum
• Ciltte kuruluk, kızarıklık
• Hipertermi, yutma güçlüğü
• Midriyazis
• Taşikardi, hipertansiyon
• Barsak seslerinde azalma
• İdrar retansiyonu
SG Dönem 3 2020 14
Antikolinerjik Toksidrom
SG Dönem 3 2020 15
Antikolinerjik Sendrom
Etkenler:
İlaçlar: Belladon alkaloidleri (atropin,
skopolamin), trisiklik antidepresanlar,
fenotiyazinler, Parkinson tedavisinde
kullanılan ilaçlar, kas gevşeticiler
SG Dönem 3 2020 16
Boru Otu (Datura stromonium)
SG Dönem 3 2020 17
Sempatomimetik Sendromlar
Etkenler:
İlaçlar: Sibutramin, Fenilefrin, Metoksamin
SG Dönem 3 2020 18
Sempatomimetik Sendromlar
Etkenler:
İlaçlar: Terbutalin, Metaproterenol,
Teofilin, Kafein
SG Dönem 3 2020 19
Alfa-beta Adrenerjik Sendrom
• Mukozalarda kuruma
• Hipertansiyon
• Taşikardi
• Midriyazis
Etkenler:
İlaçlar: Kokain, Amfetamin
SG Dönem 3 2020 20
Toksikolojik Tanıda Laboratuvar
• Elektrolitler
• Glukoz
• BUN and kreatinin
• KCFT, CK
• Rutin idrar, toksikolojik tarama
• Etil alkol, diğer alkoller
• Serum osmolalitesi
• Anyon açığı
• Parasetamol, salisilat
• İlaç düzeyleri
• Gebelik testi
SG Dönem 3 2020 21
Anyon Açığı
• Na – (HCO3 + Cl)
• Normal: 8-12 mEq/L
• Nedenleri:
– Metanol
– Uremi
– Diyabetik ketoasidoz
– Paraldehid, fenformin
– Iron, izoniazid, ibuprofen
– Lityum, laktik asidoz
– Etilen glikol
– Striknin , starvation (açlık), salisilatlar
SG Dönem 3 2020 22
Ozmolar Açık
• Hesaplanan ozmolalite – ölçülen ozmolalite
• 2(Na) + glukoz/18 + BUN/2.8
• Normal = 285-290 mOsm/L
• Açık > 10 mOsm/L ise:
– Etanol, metanol
– Etilen glikol, izopropil alkol
– Mannitol, gliserol
• İpucu: Ozmolar açıkla birlikte anyon açıklı
asidoz metanol ya da etilen glikol
zehirlenmesini düşündürmeli!
SG Dönem 3 2020 23
EKG
• Uzamış QRS
– TSA
– Fenotiyazinler
– Kalsiyum kanal blokörleri
• Sinus bradikardisi/AV blok
– Beta-blokörler, kalsiyum kanal
blokörleri
– TSA
– Digoksin
– Organofosfatlar
• Ventriküler taşikardi
– Kokain, amfetaminler
– Kloral hidrat
– Teofilin
– Digoksin
– TSA
SG Dönem 3 2020 24
İlaç ve Toksin Düzeyi Ölçümü
• Teofilin
• Fenobarbital
Pseudokolinesteraz
• Digoksin Esrar
• Valproik Asid Kokain
• Karbamazepin Opioid
• Fenitoin Amfetamin
• Salisilat Fensiklidin
• Parasetamol
• Alkol
SG Dönem 3 2020 25
Emilimin Engellenmesi
(DekontaminasyonYöntemleri)
SG Dönem 3 2020 26
Isırma/Sokmalarda Yapılmaması
Gerekenler
SG Dönem 3 2020 27
Kusturma Yapılmaması Gereken Durumlar
Komplikasyonları
İshal
Letarji
Uzun süren kusma (>1 saat)
Aktif kömür ya da antidot uygulamasını geciktirme
SG Dönem 3 2020 28
Mide Yıkaması Yapılmaması
Gereken Durumlar
• Sağlık merkezi dışında
SG Dönem 3 2020 29
Aktif Kömür
• Linyit, odun, petrol veya hindistan cevizi kabuğunun
pirolizi ve aktive edilmesi sonucu
SG Dönem 3 2020 30
Aktif Kömür Verilmemesi
Gereken Durumlar
• AK’ün adsorbe edemeyeceği madde
alınması
– (Demir, Lityum, Kurşun, Etanol, Metanol, Siyanür)
SG Dönem 3 2020 31
Eliminasyonu Artırıcı Yöntemler
• İdrarın alkalileştirilmesi
• Hemodiyaliz
• Hemoperfüzyon
• Plazmaferez
• ECMO???
SG Dönem 3 2020 32
Antidot
SG Dönem 3 2020 33
Kanıta Dayalı Antidot Kullanımı
SG Dönem 3 2020 34
Sık Kullanılan Antidotlar
• Aktif kömür
• Organofosfat antidotları (Atropin ve PAM)
• N-asetilsistein
• Fomepizol etilen glikol
• Glukagon beta adrenerjik reseptör blokörü
• Hidroksikobalamin
• Oktreotid
• TSA antidotları
• İntralipid solüsyonu
• Isırma-sokmalarda antivenomlar
SG Dönem 3 2020 35
Sonuçlar
• Önce zarar verme!!! (Hipokrat)
SG Dönem 3 2020 36
http://www.hm.saglik.gov.tr/pdf/kitaplar/200
705081103280.200704271622380.zehirlenme
rehberleri.pdf
SG Dönem 3 2020 37