numero 296 (2020:2)

ISSN 0023-3692

ejo.org
t
ntakto.
ko

Intervjuo kun D-ro

Christoph Klawe

PANDEMIO KOVIM-19
PANDEMIO TIHARO KAPTUKA
KVARANTENO en La Nepala ARTO
Pekino Lumfestivalo Modo, religio kaj
KULTURO [DAŬRIGO]
 KOTIZTABELO DE UEA POR 2020
La jenaj tarifoj validas ankaŭ por postaj jaroj, se la pago estas
farita antaŭ la oficiala komuniko de nova kotiztabelo.
Lando/valuto MB(-T) MA(-T) MBT-50% MBT-75% SA Kto PT
Aŭstralio/dolaro 70 115 35 17 55 40 135
Aŭstrio/eŭro 44 74 22 11 35 25 88
Belgio/eŭro 44 74 22 11 35 25 88
Brazilo/eŭro 14 44 7 4 35 12 44
Britio/pundo 40 67 20 10 32 23 79
Ĉeĥio/eŭro 27 57 14 7 35 18 44
Danio/krono 330 560 165 85 265 190 660
Estonio/eŭro 27 57 14 7 35 18 44
Finnlando/eŭro 44 74 22 11 35 25 88
Francio/eŭro 44 74 22 11 35 25 88
Germanio/eŭro 44 74 22 11 35 25 88
Greklando/eŭro 27 57 14 7 35 18 44
Hispanio/eŭro 27 57 14 7 35 18 44
Hungario/forinto 4560 14300 2280 1140 11375 3900 14300
Irlando/eŭro 44 74 22 11 35 25 88
Islando/eŭro 44 74 22 11 35 25 88
Israelo/eŭro 44 74 22 11 35 25 88
Italio/eŭro 44 74 22 11 35 25 88
Japanio/eno 5720 9620 2860 1430 4550 3250 11440
Kanado/dolaro 70 115 35 18 55 39 135
Kroatio/kunao 105 330 52 26 265 90 330
Latvio/eŭro 14 44 7 4 35 12 44
Litovio/eŭro 14 44 7 4 35 12 44
Nederlando/eŭro 44 74 22 11 35 25 88
Norvegio/krono 428 720 214 107 340 245 850
Nov-Zelando/dolaro 76 126 38 29 60 43 150
Pollando/eŭro 14 44 7 4 35 12 44
Portugalio/eŭro 27 57 14 7 35 18 44
Rusio/eŭro 14 44 7 4 35 12 44
Slovakio/eŭro 27 57 14 7 35 18 44
Slovenio/eŭro 27 57 14 7 35 18 44
Svedio/krono 462 780 230 115 370 265 925
Svislando/franko 52 87 26 13 41 30 104
Usono/dolaro 54 89 27 14 35 89 106
Landaro 5/eŭro 44 74 22 11 35 25 88
Landaro 4/eŭro 27 57 14 7 35 18 44
Landaro 3/eŭro 14 44 7 4 35 12 44
Landaro 2/eŭro 7 37 4 2 35 12 44
Landaro 1/eŭro 2 32 1 1 35 12 44
Se via lando ne estas en la listo, bv. kontroli la kotizojn ĉe:
https://uea.org/alighoj/kotiztabelo.
MB: Membro Baza: kun reta revuo Esperanto, reta Kontakto, Delegita
Reto (reta jarlibro), Rabato ĉe UK kaj IJK.
MA: Membro-Abonanto: Kiel MB plus la revuo Esperanto papere.
MB(-50%): Baza Membreco kun TEJO-rabato (membro estas 20—25-
jara je la komenco de la kotizata jaro).
MB(-75%): Baza Membreco kun TEJO-rabato (membro ne estas pli aĝa
ol 19 jaroj je la komenco de la kotizata jaro).
SA: Simpla abono al la revuo Esperanto, sen membreco en UEA.
KTO: Abono al la revuo Kontakto, sen membreco en UEA/TEJO.
PT: Patrono de TEJO: pagas la kotizon por subteni TEJO-n (ne inkluzivas
membrecon); ricevas la revuon Kontakto kaj aliajn eldonaĵojn de TEJO.

Dumonata socikultura revuo de Tutmonda
Esperantista Junulara Organizo (TEJO), eldonata
de Universala Esperanto-Asocio (UEA).
Fondita en 1963.
N-ro 296 (2020:2) 56-a jarkolekto
ISSN 0023-3692.
Legata en ĉ. 90 landoj.
TTT-paĝo: http://kontakto.tejo.org
Retadreso: kontakto@tejo.org
Eldonanto (administrado, abonoj, anoncoj):
UEA: Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ
Rotterdam, Nederlando; tel.: +31 10 436 10
44, fakso: +31 10 436 17 51; ret-adreso: <uea@
co.uea.org>.
Redakcio: Kontakto, Rua José Guidini Jr, 229,
Ribeirão Preto, SP. Brazilo, 14093-540
Redaktoro: Rogener Pavinski
Movada Rubriko: Marcionilo Vasconcelos
Enpaĝigo: Romulo Felício
Presado: Damen Drukkers
Korektado: Rob Moerbeek kun helpo de la
TEJO-volontuloj
Foto de la kovrilo: Cottonbro (Pexels)
Konstantaj kunlaborantoj: Viktoro Solé (Kata-
lunio), Max Elbo, Ana Ribeiro (Brazilo), Guillaume
Armide (Francio), Ivo Miesen (Nederlando), Olga
Ŝilajeva (Rusio), István Ertl (Hungario/Luksembur-
go), Max Elbo (Argentino), Paweł Fischer-Kotowski
(Pollando). Facillingvaj artikoloj estas verkitaj en
la niveloj tre facila kaj facila, laŭ la vortolisto de
Kontakto. Tiu listo troviĝas en nia retpaĝo.
Anonctarifo: tutpaĝa 350 EUR, 1/2-paĝa 190 EUR,
1/4-paĝa 100 EUR, 1/8-paĝa 55 EUR, 1/16-paĝa
30 EUR. Anoncoj sur kovrilpaĝoj kostas duoble.
Por E-organizaĵoj 50% da rabato. Varbantoj de
ekstermovadaj anoncoj ricevas makleraĵon de
30%. Por anoncoj bv. kontakti UEA.
Anoncetoj: por Anonctabulo 0,50 EUR / vorto:
minimuma fakturado de 10,00 EUR. Bv. sendi
rekte al la redakcio aŭ al UEA.
Abontarifo: Varias laŭlande. Kontrolu ĉe nia retejo.
Kontakto en radioj:
Radio 3ZZZ: www.3zzz.com.au
Varsovia Vento: www.podkasto.net
facebook.com/revuokontakto
twitter.com/revuokontakto
“La opinioj de la unuopaj aŭtoroj kaj de
la redaktoro ĉi tie esprimitaj ne nepre
spegulas la opinion de TEJO aŭ UEA, kiuj ne
respondecas pri ili.”
Redakcie
Mi ŝatus kundividi kun vi miajn spertojn en la lastaj tri semajnoj.
Mi estas preskaŭ konvikita ke mi estis infektita de KOVIM-19,
sed en mia urbo oni submetas al testoj nur tiujn, kiuj bezonas
enhospitaliĝon. Jen kvzaŭ-taglibro pri miaj simptomoj:
La 10-an de marto mi vojaĝis al la urbego San-Paŭlo por
proceduroj rilate al vizo por Kanado, lando de la venonta
Universala Kongreso. Mi vojaĝis per buso kaj tie uzis metroon. En
la vizoficejo mi tuŝi aparaton por kapti miajn fingrospurojn. Tiam
jam estis kelkaj konfirmitaj kazoj en tiu urbo kaj mi uzis ĝelalkoholon,
disponeblan en la loko, por desinfekti la manojn, sed ne memoras ĉu mi faris same post
la havigo de de fingrospuroj kaj foriro.
Post 5 tagoj, la 15-an de marto, mi sentis etan febron. La 16-an mi denove sentis ioman
febron frumatene. Ne sentis lacecon, nek gorĝdoloron, sed sentis doloron en la brusto. Fine
de la tago, mi marŝis 20 minutojn en la domkorto kaj sentis min bone. Eĉ iom dubis ĉu ne
povus esti io psika. Inter la 17-a kaj la 20-a de marto mi havis tusadon kun iom da korizo.
En tiuj tagoj mi sentis min diversmaniere, la kapo doloras konstante, sed je eltenebla forto.
Ne estis ŝanĝo en la apetito aŭ flarkapablo. La 21-an: Foje bone foje malbone. Mi sentis
ioman doloron en la dorso maldekstre kaj poste maldektres. Mia voĉo iom ŝanĝiĝas. La
22-an mi sentis min foje bone, foje malbone. Sentas iom da pezeco en la pulmoj. La tuta
trunko fariĝis peza kaj spirado fariĝas pli malfacila.
La 23-an matene mi sentis min tre malbone, miaj kruroj feblis, mi sentis akran lacecon
eĉ sidante, do mi kuŝis en la lito kaj telenfonvokis la urban sanservon por demandi kion
mi faru. Mi parolis kun kuracistino, kiu ĉefe volis scii ĉu mi sentas aermankon. Mi asertis
ke mi faras miajn rutinaĵojn normale, sed jes iom da aermanko estas, sed nenio kritika ĝis
nun, Ŝi konsilis al mi resti hejme kaj se la stato drastiĝos mi revoku aŭ iru rekte al urĝhelpa
hospitalo.
La 24-an mi apenaŭ povis dormi pro forta korbato, mi ne sciis ĉu temas pri anksio aŭ
alia efiko de la infektiĝo. Postagmeze mi ternis kiel freneze. La 25-an mi vekiĝis frumatene
kun doloro en la brusto, la korpumpado tre fortis kaj mi decidis iri al urĝhelpa hospitalo
kie montriĝis, laŭ elektrokardiogramo, ke mia koro perfekte funkcias. La 26-an mi sentis
grandan lacecon la tutan tagon, en iuj momentoj mi devis kuŝi kaj iufoje mi sentis min
ege malbonfarta. Kapo doloris, mi sentis febreton dum kelkaj horoj, poste ŝvitis. Mi rapide
sunbanis tagmeze, bone vespermanĝis kaj vespere pliboniĝis.
La 27-an mi vekiĝis bone, sed sentis haŭtiritiĝon tra la tuta korpo, precipe ĉirkaŭ la kapo
kaj la nuko. Ne estas tre malagrabla sento, ĉar mi ne sentas febron, kiu kutime akompanas
tion dum gripoj. La 28-an mi vekiĝis iom laca, sed povis purigi la domon la tutan tagon,
kvankam malrapide. Kapdoloro ankoraŭ restas. Iom da nazŝtopiĝo antaŭ ol dormi. La
29-an kvankam laca pro la hieraŭa purigado, la spirado ŝajnis pli facila. La 30-an mi sentis
min pli laca ol en la antaŭaj tagoj, kun pli da malfacileco spiri kaj tuso revenas. Mi reiris
al la hospitalo kie oni aŭkultis la pulmojn (kuracisto diris ke ĝi puras) sed donis al mi i.a.
antibiotikojn kontraŭ ebla pneŭmonio.
Mi esperas ke de nun ĉio pliboniĝos. Restu hejme, karaj!
Rogener PAVINSKI
Ĉefredaktoro
Enhavo
Reagoj / Informe / Ni eraris / Bildstrio / Temo-sugestoj__________________ 4
Intervjuo D-ro Christoph Klawe - Pandemio KOVIM-19___________________________________ 5
La Blaga Blogo Blogo observanto de triboj kaj nomado_________________________________ 9
Pandemio Kvaranteno en Pekino_________________________________________________________10
Tiel la mondo _____________________________________________________________________________11
Videoludoj Esperanto en Videoludoj______________________________________________________12
Ĉefartikolo Kaptuka Arto – parto 2_______________________________________________________13
Kulturo Tiharo_______________________________________________________________________________18
Movada Rubriko Komitato kaj komitatanoj – kio estas tio?____________________________20
Nuligo de eventoj, ne de kontaktoj!_____________________________________21
TEJO lanĉas du novajn projektojn en 2020 kunlabore kun
la Konsilio de Eŭropo____________________________________________________22
 REAGOJ Temo-sugestoj
Sur paĝo 5 (de la numero 2020.1) mi legis, ke Silfer estas "epicentro". Tion mi ne komprenas. Ĉu vi ŝatus verki por Kontakto, sed
Epicentro (antikve-greke ἐπι – sur, κέντρον – centro) de tertremo estas la loko, kie la vertikalo mankas inspiro?
Ni proponas al vi kelkajn temojn kiel
tra ĝia hipocentro (la “vera” centro, sub la tersurfaco) trafas la teran surfacon. sugestojn pri artikoloj por venontaj
Jes, “oni” uzas tiun vorton en multaj tekstoj en diversaj lingvoj, sen scii, pri kio temas. Elkoran numeroj de Kontakto. Sentu vin libera
saluton el Vieno, Eŭropa Unio! ankaŭ por fari proponojn. Ni bonvenigas
vian partoprenon!
Walter Klag - retpoŝte Jen sube la aktualaj temo-sugestoj:
(pliaj detaloj pri ili troviĝas en nia retejo
Redakcio respondas: Dankon pro la klarigo. Jes, mi estis influata de tiu ofta, tamen, laŭ vi, kontakto.tejo.org)
malĝusta uzado de la vorto. #Facila teksto
Kontakto ĉiam bonvenigas facillingvajn
artikolojn pri iu ajn temo. Disponeblas
la reta programo “Facililo” por helpi.
informe Detalojn kiel verki facillingve, legu en
nia retejo.

#Amo
Ĉiuĵaŭde vespere, la itala kantistino Kjara donas etan koncerton por la publiko pere de “Amo estas stranga sento”, kantas en
sia fanpaĝo en Facebook. Laŭ ŝi, kiu ankaŭ estas enfermata hejme pro la kvaranteno, tiuj Kion ajn la sveda rokgrupo Persone.
Kiu el ni neniam amis, pasiiĝis, suferis
koncertoj estas tre belaj momentoj, ĉar ŝi sentas varmon kaj amemon de la publiko Espereble pro amo? Ĉu amo estas nobla sento
aŭ iluzio? Kemia elverŝo de substancoj
aliaj artistoj faros same. aŭ ĉu instinkta emo de la homo? Ĉu la
amo finiĝas post iom da tempo? Kiel
2 https://www.facebook.com/kjarafangrupo/ trovi amon? Ĉu scienco povas helpi nin
ami pli trankvile? Ĉu vi havas sperton pri
amo, kiun vi ŝatus kundividi? Verku por
Kontakto!
#Aŭtomatigo de la laboro
NI ERARIS Aŭtoj, kiuj veturas solaj, robotaj kurieraj
servoj, programoj por prizorgi infanojn
En la enkonduka teksto por la intervjuo kun Giorgio Silfer en la pasinta numero, ni donis kaj maljunulojn kaj kirurgiaj aŭtomatoj. La
malĝustan informon: la jaro de la Manifesto de Raumo estas 1980, ne 1981. aŭtomatigo promesas milionajn profitojn
por kompanioj en la industrio, sed kio
pri la homoj, kiuj plenumas la samajn
taskojn kiel ĉi tiuj robotoj? Ĉu la nova
teknologio helpos ilin labori pli efike aŭ
BILDSTRIO ili riskas perdi siajn laborojn? Verku pri la
temo por Kontakto!
@Robin Guinin Dessin
#Ekonomio
Ĉu eblas mondo sen mono? Kiel
varti la ekonomion sen ekspluati la
naturrimedojn senbride? Ĉu la
kapitalismo vere estas malbonulo en la
monda historio? Kiuj alternativoj por pli
justa kaj egala ekonomio ekzistas?

#Konsumismo
Ĉu vi aĉetas superfluajn varojn? Ĉu
konsumismo helpas disvolviĝon aŭ
malsanigas la socion?

#Recikligo kaj rubaĵoj

La destino de rubaĵoj estas akuta
problemo en nia nuntempa socio. Ĉu ĉie
recikligo fariĝas pli kaj pli grava kaj necesa
en la mondo? Ĉu nia homa familio kresku
senlime? Ĉu suferas indiĝenaj popoloj pro
tiu disvastiĝo?

#Polemikaj tradicioj
Ĉu en via lando aŭ regiono ekzistas
polemikaj tradicioj, kiuj ne plu kongruas
kun la ĉirkaŭaĵo aŭ kiuj vekas kritikon el
parto de la socio?

Limdatoj
Jen la kontribuaj limdatoj por
ĉiuj venontaj numeroj:
2020:3 – 1-a de majo
2020:4 – 1-a de julio
2020:5 – 1-a de septembro
2020:6 – 1-a de novembro
2021:1 – 1-a de januaro
2021:2 – 1-a de marto

4 l numero 296 (2020:2)

 INtervjuo

D-ro Christoph Klawe Ĉu vi povas rakonti iomente pri

vi mem?

Pandemio KOVIM-19 Mi naskiĝis en la jaro 1966 en eta

vilaĝo de germana regiono nomata
Rogener Pavinski "Westerwald" (Eo: Vestervaldo,
"okcidenta arbaro“), iom norde de

Ĉ
Koblenco, sed ekde mia dua vivojaro
io okazis tiom rapide ke la mondo ŝajne kapturniĝis. Ĉio kio estis grava antaŭ kreskis kaj vivis multajn jarojn en
du monatoj fariĝis superflua nun. Ĉio estis anstataŭigita per unusola, nova Majenco. Tie kaj poste en Dublino
prodanĝera zorgo: La koronviruso. Komence neniu sciis ekzakte kiel agi, kion mi studis medicinon. Mi decidis iĝi
neŭrologo jam en la kvara semestro,
fari... La pandemio klare reliefigas la laboron de medicinistoj kaj sanlaboristoj, sur
ĉar mi estis tiom fascinita de la prelegoj
kies ŝultroj kuŝas la respondeco flegi la pli ol tricent mil infektitojn tra la mondo ― pri neŭrofiziologio. Sed eĉ pli interesaj
por kiuj ankoraŭ ne ekzistas kuracilo ― kaj klerigi la informavidan popolon pri la por mi poste estis la fenomenoj kaj
taŭgaj zorgoj rilate al la viruso. malsanoj kiuj montriĝas ĉe la limo
inter neŭrologio kaj psikiatrio. Kiam
mi estis alrigardinta enscenigon
Samtempe batalas ĉiu individuo kaj la tuta mondo, sed multaj ne havas plu
de la dramo Equus de Peter Shaffer
armilojn por sin defendi. La Esperanto komunumo grandparte konsistas el pli aĝaj en studenta teatro, mi estis forte
homoj. Por tiuj la efikoj de la infektiĝoj estas pli drastaj. Kun bedaŭro, la viruso jam konvinkita ke ankaŭ psikiatrio
falĉis la vivon de esperantistoj. inter kiuj la geedza parto Julia Sigmond kaj Sen Rodin mem estas ege interesa fako. Do mi
komencis mian profesian vivon en
(Filippo Franceschi).Tutmondaj eventoj estas nuligitaj aŭ prokrastitaj. Ĉi-momente
eta neŭrologia departemento, kiu
ankoraŭ restas duboj pri la okazigo de la ĉi-jaraj IJK kaj UK. Malgraŭ la malbonaj estis specialigita pri psike kaŭzitaj
novaĵoj, ni ne lasu nin deprimiĝi. Ni decidis do inviti kuraciston paroli pri la nuna neŭrologiaj simptomoj, kaj poste
situacio. La germana neŭrologo, psikoterapiisto kaj psikiatro Christoph Klawe estas ankoraŭ iĝis formale kvalifikita kiel
ekde 2017 la prezidanto de UMEA ― Universala Medicina Esperanto-Asocio ― faka fakkuracisto pri psikiatrio. Dum multaj
jaroj kiel kuracisto en psikiatra kliniko
Esperanto-asocio pri medicino, fondita en 1908. mi elektis mian nunan postenon en
la Malsanulejo de La Mizerikordaj
Klawe afable akceptis nian peton kaj, meze de la krizo, li trovis tempon por respondi Fratoj en Treviro (Krankenhaus der
niajn demandojn kaj doni ankaŭ rekomendojn al niaj legantoj pri la sanstato. Vere Barmherzigen Brüder, Trier), unu
el la plej altkvalitaj hospitaloj de
ne nur pri sia fizika sano oni devas zorgi. La mensa stato de tiuj, kiuj restas hejme
tiu grandeco en Germanio. Tie mi
aŭ kiu havas konatojn malsanajn estas grava elemento en nuna situacio. nun laboras ĉefe kiel neŭrologo kaj

 revuo kontakto l 5
 INtervjuo
Regule lavi la manojn estas unu el la efikaj agoj kontraŭ virusa infektiĝo
estras centron por gemalsanuloj kiuj
suferas de Multobla Sklerozo. Miaj
spertoj pri psikiatrio kaj psikoterapio
daŭre estas ege utilaj por mia ĉiutaga
profesia laboro.
Kiel vi fariĝis esperantisto?
Pri Esperanto mi unuafoje aŭdis, kiam
mi vizitis Vienon kiel ano de junulara
grupo. Mi aĝis 15 jarojn. Posttagmeze
ni rajtis memstare esplori la urbon,
kaj post kiam miaj amikoj kaj mi estis
trarigardintaj ĉiujn famajn muzeojn
de la urbo, ni trovis sur la listo en nia
turisma gvidlibro unu, kies nomon ni
ne komprenis: "Internacia Esperanto-
Muzeo“. Ni iris tien kaj estis tre
varmkore bonvenigitaj de du maljunaj
sinjoroj, kiuj ege ĝojis, ke venis grupo
de entuziasmaj junuloj. Ili tre afable
gvidis nin tra la ekspozicio, kaj ni
ĉiuj – bone ekipitaj per lernobroŝuroj,
vortaretoj kaj varbiloj - poste en
la metroo ĵuris unu al la alia, ke ni
iam lernos Esperanton. Okupita
per lernejaj taskoj kaj studoj poste,
verdire mi mem plenumis la ĵuron nur
ĉ. en la jaro 2006. Mi esperantistiĝis
per la "Brazila Kurso", interrete. Mi
ege altestimas kaj ŝatas la internan
ideon de Esperanto.
Kio estas la diferenco inter
epidemio kaj pandemio? Al kio
helpas tiuj difinoj?
Estas tri gravaj epidemiologiaj
te r m i n o j , e n d e m i o , e p i d e m i o
kaj pandemio. Endemio signifas
6 l numero 296 (2020:2)
por disvastiĝi. Limigi homan trafikon
kaj malhelpi homamasiĝojn estas la
du plej gravaj paŝoj por bremsi la
nunan pandemion kaŭze de infekta
viruso. Do fermi landlimojn estas tute
racia ago. Spertoj el la pritrakto de la
"hispana gripo" ― pandemio fine de
la unua mondmilito ― kaj eĉ nunaj
observoj el la komparo de kelkaj italaj
urboj, kiuj faris malsamajn decidojn
pri "sociala distancigo", montras, ke
evito de kunesto de grandaj grupoj
de homoj kaj trafikrestriktoj estas
ege efikaj.
Ĉinio ĵus komunikis ke ne plu
okazis kontaĝoj ene de la lando.
Ĉi-rilate, kio estas sekvinda el la
ĉina ekzemplo?
Estas kutima dinamiko de epidemio
disvastiĝon de malsano (ne nepre aŭ pandemio, ke ĝi iam malpintiĝas
nur kontaĝa) kun loka, sed ne kaj eĉ tute malaperas, se la koncernata
“ ”
tempa restrikto. Epidemio estas malsano ne iĝas endemia. Ĉu la ĉina
disvastiĝo de malsano kun loka kaj ekzemplo estis sekvinda, devos
esti detale esplorita en pli kvietaj
Laŭ mi, kuracisto
estas servanto de
libereco
tempa restrikto, kaj pandemio estas
disvastiĝo de malsano sen tempa
kaj loka restrikto. Tiuj difinoj gravas
pro diversaj kialoj: ili helpas simple
precize priskribi ecojn de malsanoj,
helpas plani vojaĝojn per preventaj
agoj (ĝustatempa apliko de vakcinoj
aŭ preventaj kuraciloj ― pensu pri
Malario, kiu estas endemia en kelkaj
regionoj de la mondo), kaj gvidas
registarajn instancojn pri tio kiaj
fortoj necesas por bridi la disvastiĝon
de konataj aŭ novaperintaj patogenoj
(pensu pri la nuna koronviruso-
pandemio: multaj registaroj kaj la
Monda Organizo Pri Sano (MOS)
havis pretajn "pandemio-planojn",
kiuj nun helpas kunordigi la laboron
de sanfortoj en la trafitaj landoj).
Ĉu la fermo de landlimoj estas
pravigeblaj? Ĉu viruso respektas
naciecojn?
Afiŝego kaj roboto ĉe Internacia
SARS-CoV-2 ĉefe bezonas homojn Kunveno de UMEA en 2016
tempoj. Estas nun duboj, ĉu vere en
Ĉinio oni komencis reagi al la unuaj
signoj de la KOVIM-19-epidemio
sufiĉe frue, kvankam la reagoj
entute estis finfine drastaj. Ĉu la
reagoj de la eksterĉiniaj nacioj estis
sufiĉe adekvataj kaj ĝustatempaj,
montros la duobliĝtempo de la kvanto
de infektitoj kaj la tuta sumo de
gemalsanuloj dum la pandemio.
Vi estras centron por gemalsanuloj,
kie certe estas granda klopodo por
eviti ke la viruso atingu la homojn
tie. Kiuj estas la zorgoj, kiujn vi
entreprenas tie?
Ĝuste nun ni faras ĉion por helpi la
en Germanio oficiale celitan "socialan
distancigon“, ankaŭ en la hospitaloj.
Por regulaj kontrolekzamenoj kaŭze
de iaj malsanoj ni plu petas veni nur
ambulatoriajn pacientojn, por kies
sanstato la ekzameno aŭ kuracado je
la fiksita dato vere gravas. Al la aliaj
ambulatoriaj pacientoj ni rekomendas
resti hejme kaj konsilas ilin laŭeble
telefone aŭ per videotelefonio, kio
ofte tre bone funkcias. Ni fiksas datojn
por venontaj kontrolekzamenoj
ene de kelkaj semajnoj, depende
de neceso kaj individua situacio. Ni
enmetas en la hospitalon por prizorgo
kaj kuracado nur pacientoj kun ege
gravaj malsanoj, por kiuj prizorgo
en la malsanuleja pacientĉambraro
nepre necesas.
Operacioj, kiuj ne estas necesaj pro
gravaj, akutaj kialoj aktuale ne plu
estas farataj. La aliroj al la hospitalo
estas gardataj dungitoj de la hospitalo
devas montri dokumenton, kiu
pruvas, ke ili laboras en la hospitalo.
Al fremduloj ne estas permesataj eniri
la hospitalon. Vizitoj estas permesataj
nur por ege malsanaj pacientoj, kies
vivoj estas endanĝerigitaj. En la
manĝejo por la dungitoj de la hospitalo
rajtas esti nur limigita kvanto da
personoj, kiuj devas respekti sufiĉe
grandan interpersonan distancon,
kio estas kontrolata. Verŝajne nun
la manĝejo por la dungitoj estas
tute fermita. Dum la ĉiutaga laboro
kompreneble tre striktaj higienaj
agoj kaj devoj estas respektataj. Ĉiuj
kunlaborantoj konas la algoritmojn
por la prizorgo de eble infektitaj
pacientoj.
En Treviro, Germanio, oni preparis grandan konstruaĵon por la akcepto de grandaj
nombroj da infektitaj pacientoj
Tion farante ni unuflanke preventas,
“
ke homoj miksiĝus en la hospitalo
La koronviruso-
krizo almenaŭ
momente revivigas
la komprenon, ke
”
ĉiuj homoj vivas nur
sur unu planedo
kaj infektus unu la alian, aliaflanke ni
disponas pli da dungitoj, gekuracistoj
kaj geflegistoj por prizorgi la
atendatan, eblan ondon de KOVIM-19-
pacientoj. Krome en nia urbo Treviro,
ene de malmultaj tagoj kompleta
hospitalo en unuopa konstruaĵo estis
preparita por akcepto de grandaj
nombroj da infektitaj pacientoj, kiuj
bezonos enhospitalan prizorgon
kaj artefaritan spirilon. La medicina
skipo tie konsistas el fakuloj el ĉiuj
aliaj hospitaloj de nia urbo. La granda
ondo de KOVIM-19-pacientoj ankoraŭ
ne alvenis en Treviro. Ni vidu, kian
sukceson niaj preparlaboroj havos.
Ĉu pandemioj kiel la nuna estas
normalaj kaj eĉ atenditaj en la
homara historio aŭ ili signifas
ke necesas ion ŝanĝi en nia
vivmaniero?
Mi ne pensas ke oni estontece devos
ĝenerale ŝanĝi la vivmanieron.
Tamen la historio montras, ke multaj
epidemioj kaj pandemioj ekestis de
patogenoj, kiuj de infektitaj bestoj
transsaltis la specian baron kaj sekve
kaŭzis malsanojn ĉe homoj. Tio
validas ekzemple por la diversaj
Ebolo-epidemioj, la historiaj
pestpandemioj kaj ankaŭ por la
nuna koronviruso-pandemio, kiu
lasta laŭ la plej verŝajnaj konjektoj
havis sian originon en vespertoj aŭ
manisoj, ofertitaj por manĝado je
iu bazaro en Vuhano. Do por eviti
similajn katastrofojn en la estonteco,
oni vere devas tre strikte malpermesi
la disponon kaj oferton de sovaĝaj
bestoj por kuirejaj celoj.
Jam post la unuaj Ebolo-epidemioj
oni tre klare daŭre avertis kontraŭ la
manĝado de Bushmeat (sovaĝbesta
viando). Tion oni devos strikte
kontroli. Kompreneble grava kialo por
la manĝado de kaptitaj sovaĝaj bestoj
estas ofte malriĉeco kaj manko de aliaj
nutraĵfontoj. Tial estas kuna tasko por
la homaro krei justajn vivkondiĉojn
ĉie en la mondo kaj labori por egala,
alta ekonomia forto de ĉiuj landoj.
Fajrero de espero ene de la nuna
mizero estas, ke la koronviruso-
krizo almenaŭ momente revivigas la
komprenon, ke ĉiuj homoj vivas nur
sur unu planedo kaj la plej bona (kaj
nepre necesa, ununura) vojo por la
bonfarto de la homaro estas pozitiva
kunlaboro de ĉiuj nacioj.
Laŭ raporto, D. Trump oferis
US$ 1 miliardon al germana
f a r m a c i k o m p a n i o p o r h av i
ekskluzivan aliron al prilaborata
 revuo kontakto l 7
 INtervjuo
Limigi homan cirkuladon estas grava paŝo por bremsi la nunan pandemion
vakcino nur por Usono. Ĉu tio ne
reliefigas la fakton ke medicino
devus esti kiel eble plej malfermaj
kaj protektitaj kontraŭ privataj
interesoj?
Mi tute konsentas kaj tiaj ofertoj kaj
intencoj estas kontraŭ ĉia etiko. Feliĉe
estas aliaj ekzemploj: kiam Jonas
Salk estis trovinta taŭgan vakcinon
kontraŭ poliomjelito, demandite pri
ebla patento, li onidire respondis:
“Patento? Ne estas patento. Ĉu eblas
patenti la sunon?”. Kaj ekz. la estraro de
la farmacia firmao MSD antaŭ multaj
jaroj decidis disponigi preskaŭ senpage
la kuracilon ivermektino, ege efikan
por kuraci verminfektojn (filariozon)
kiuj kaŭzas gravan handikapon ĉe
pacientoj trafitaj de la malsano, en
koncernataj regionoj en Afriko.
Ĉu Medicino povas esti internacia?
Ĉu ne ekzemple la Tradicia
Ĉina Medicino tre diferencas de
la okcidenta metodo praktiki
medicinon?
Medicino en si mem estas internacia,
ĉar ja temas ĉiam pri homo. Ke estas
diversaj skoloj kaj opinioj, diversaj
kuractradicioj, ja ne estas argumento
kontraŭ la internacieco de medicino.
Ĉiam unu povas lerni de la alia. Laŭ mi,
kuracisto estas servanto de libereco.
Lia plej nobla tasko estas liberigi la
pacienton de la handikapo, kiun la
malsano kaŭzas. Estas la plej alta
espero de kuracistoj, ke la malsanulo
8 l numero 296 (2020:2)
uzos tiun novan liberecon por helpi
plibonigi la mondon kaj kontribui al
la progreso de la homaro.
La nuna situacio reliefigas la gravan
laboron de la medicinistoj kaj
sanlaboristoj tutmonde. Ĉi rilate,
ĉu vi ŝatus paroli pri la agado de
UMEA?
Bonan superrigardon pri nia agado
donas nia retpaĝaro [1] . Ni ankaŭ
informas pri nia agado pere de nia
tvitero-konto @UMEAeo. Mi estas forte
konvinkita, ke bedaŭrinde ankoraŭ ne
ĉiuj Esperanto-parolantaj medicinistoj
estas membroj de nia asocio, kvankam
aliĝo estas senpaga. Se ni volas ke
Esperanto ludu rolon en la komunikado
inter internaciaj kuracistoj, kiuj tre certe
Atentu nur fidindajn informojn, kiel tiuj
de MOS
estus granda avantaĝo por senkomplika
kunlaboro, ni bezonas pli da voĉoj.
Ankaŭ medicinstudentoj rajtas aliĝi.
Aktive partoprenu nian agadon!
Kiel psikoterapiisto, kion vi povas
konsili por ke oni sekurigu al si la
bonan mensan staton en malfacilaj
kaj nekutimaj situacioj kiel la
hejmaj kvarantenoj?
Kompreneble izoliteco pro kvaranteno
aŭ registare ordonita elirmalpermeso
povas esti kaŭzo de grava mensa streĉo,
depende de individuaj cirkonstancoj
kaj vundebleco. Por malpligrandigi
tian streĉon gravas laŭeble daŭrigi
sanan vivmanieron: ne el enuiĝo
troigi manĝon de malsanigaj nutraĵoj,
ne troigi konsumon de alkoholo
aŭ fumaĵoj (la lastaj kompreneble
ĝenerale evitendaj el medicina
vidpunkto). Konsilindas regule dormi
kaj laŭeble regule ekzerci la korpon
per gimnastiko k.t.p.
Rekomenditaj estas iom pli oftaj
telefonalvokoj al geamikoj kaj
parencoj, aparte se ili siaj flanke
estas solaj. Modernaj telefoniloj ja
permesas videotelefonion, kio peras
pli bonan senton de proksimeco.
Se vi estas membro de iu klubo,
kiu regule kunvenis (eĉ se temas
pri futbalklubo!), nepre daŭrigu
viajn regulajn renkontiĝojn pere
de videokonferencprogramo en
la interreto. Estas kelkaj senpagaj
programoj, kiuj bone taŭgas tiucelen.
Gravas ne teruriĝi per necertaj kaj
nur onidiraj informoj, do estas bona
konsilo redukti la konsumon de tro
diversaj informfontoj kaj uzi nur
kelkajn fidindajn, kiel ekzemple la
informojn de MOS[2] aŭ de la ĉefaj
naciaj saninstancoj. En izoliteco
hejme pensu pri hobioj kaj memstaraj
studoj, kiujn vi ĉiam planis sekvi, sed
ne faris pro manko de tempo. Estas ja
multaj taŭgaj okupoj, kaj kelkaj naciaj
Esperanto-asocioj eĉ eluzis la situacion
por rekomendi al siaj samlandanoj la
lernadon de Esperanto, kiu ja bone
funkcias interrete.
[1] http://umea.fontoj.net.
[2] https://www.who.int/emergencies/
diseases/novel-coronavirus-2019/advice-
for-public
)))))))))))))))))))))))))))))))))
la blaga blogo

Blogo observanto de
triboj kaj nomado
S
urprizis min la signifo de la nomo de kelkaj Wagensberg estis judo, do mi estas gojo; kaj, laŭ
nordamerikaj etnoj. La sekvaj vortoj, kiuj Harry Potter, ni ĉiuj estas “mugloj” (muggle), ĉar ni
nomas la tribojn Mandan, Mariposa, Miwoks — almenaŭ mi — malhavas magiajn povojn. Tiuj
kaj Pomo signifas “la homojn” en la propra lingvo vortoparoj klasifikas pli juste la homaron, ĉar ĉiu
de tiuj popoloj. La vorto Lenape signifas eĉ “la apartenas al iu kategorio.
verajn homojn” en la lenapa lingvo. Kuriozaĵo En nia Esperanta tribo ni estas esperantistoj,
estas la vorto apaĉo: apaĉoj, fakte, nomas sin mem tio klaras. Sed kio estas la homoj, kiuj ne parolas
N’de (“homo”) sed la vorto apaĉo mem signifas Esperanton? Teorie ili estas krokodiloj, sed tiu
“malamikon” en la lingvo de la najbaroj. Ankaŭ senco ne aperas en la plej kutimaj vortaroj. Tamen
la vorto cheyenne estas interesa: ili mem nomiĝas en vikipedio legeblas tiu interesa rimarko: “En
Dzitsi’ stas (“nia popolo”) kaj cheyenne signifas Esperantujo, krokodilo ankaŭ povas signifi "homo,
“tiuj, kiuj parolas strange”, kaj kompreneble ankaŭ kiu krokodilas" (do esperantisto parolanta sian
temas pri najbarlingva vorto. Ankaŭ la romianoj denaskan lingvon en Esperanta medio). Pli malofte
nomis la nordulojn barbaroj, ĉar ili “ne parolis ĝi ankaŭ povas signifi "ne-esperantisto", kvankam
veran lingvon, ili nur balbutis strangajn tiu uzo estas iom konfuza.”
bruojn” (“bar-bar”).
Nu, ĉar kaj esperantisto, kaj
Klare estas, ke nomo ne estas nur ne-esperantisto povas esti
nomo. Nomado klasifikas. Aŭ vi krokodilo, tiu vorto estas
estas “homo” aŭ vi estas dusenca (fakte trisenca).
“malamiko”, aŭ Tial, ne taŭga Esperanta
vi estas “vera vorto. Pro tio estus bone
homo” aŭ vi trovi novan vorton
estas “tiu, kun la klara signifo:
kiu parolas ne-esperantista,
strange”. La ĉu temas pri veraj
juddevena homoj aŭ ne, ĉu ili
kataluna parolas strange aŭ
sciencisto ne, ĉu estas amikoj
Jorge aŭ malamikoj.
Wagensberg diris, ke
Se vi havas
“tiu, kiu klasifikas, jam havas teorion”. Permesu al
ideon pri tio,
mi aldoni “ĉu bonan, ĉu malbonan”.
bonvolu sendi
Oni kutime nomas relative etan grupon, kiu vian proponon
apartiĝas el la plimulto, per nomo, kiu rapide iĝas, al la redakcio de
ni diru, la etikedo de la identeco de tiuj grupanoj. Kontakto.
Foje tiu etikedo diskriminacie apartigas ilin el la
“normaluloj”. Tiel, Maria estas asperga, Johano
estas transgenra, Jozefo estas cigano, Anna estas
juda. Do, se mi ne ricevas unu el tiuj slipoj, kia mi
estas? Ĉu normala? Tio estas maljusta. Mi volas esti
nek normala, nek ne-asperga, nek ne-transgenra.
Kaj fakte, mi malkovris, ke eĉ ekzistas nomoj por Viktoro
tiuj ne-kategorioj: ĉar mi ne havas perturbojn SOLÉ
de la aŭtisma spektro, mi estas neŭrologitipulo, Katalunio

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))
ĉar mi ne estas transgenra, mi estas cisgenrulo.

 revuo kontakto l 9
 PANDEMIO

Kvaranteno en Pekino
Rafael H. ZERBETO ― Brazilo/Ĉinio

E
n 2009 la mondo panikis pro konspiroj pri la origino de tiu viruso monato, kaj ĉe la enirejo estis gardisto
nova gripa viruso, konata kiel kaj ĝia disiĝo en Ĉinio. Nur per la vero kontrolanta korpan temperaturon de
porka gripo. Tiam komence eblas kontraŭbatali misinformadon ĉiu kliento. Mi decidis aĉeti multe da
estis granda zorgo pri nova H1N1, kaj antaŭjuĝojn, kaj al tiu batalo mi manĝaĵo kaj stoki ĝin hejme, pro la
ĉar ĝi estis nova kaj oni ne sciis aliĝis. neceso kuiri ĉiutage, tamen mankis
kiom danĝera ĝi estas, kaj la samo Post mia reveno en Pekinon, kelkaj produktoj. En la sekva tago
aplikeblas al ĉi-jara KOVIM-19: ĝia komenciĝis mia 14-taga kvaranteno. mi iris al butikumcentro por aĉeti
efiko sur homa sano estis nekonata, Mi laboras hejme, kuiras mian muson por mia komputilo. Mi profitis
kuracistoj ne sciis kiel trakti ĝin, propran manĝaĵon kaj malofte iras la okazon por tagmanĝi en restoracio,
mankis datumoj pri tio kiom danĝera eksteren. En mia unua lundo (la kiu estis preskaŭ dezerta. Multaj aliaj
ĝi estas, kiel ĝi infektas homojn ktp. 10-a de februaro) en Pekino mi iris restoracioj estis fermitaj. Oni petis
Pro tio la ĉina registaro adoptis al superbazaro por unua fojo en tiu min eviti manĝi ekster mia hejmo, sed
drastajn rimedojn por malfaciligi
la disiĝon de la epidemio. Nun
medicinistoj pli bone komprenas tiun
malsanon kaj kiel eviti ĝian disiĝon,
sekve la nombro de resaniĝintoj
kreskas tagon post tago, dum ne
plu estas novaj enlandaj infektitaj
individuoj. Samtempe, la vivo en
Ĉinio iom post iom normaliĝas.
En Brazilo, komence de februaro,
mi akompanis ĉiutagajn statistikojn
kaj informojn pri la evoluo de la
epidemio en Ĉinio. De eksterlande
mi vidis kreskon de diskriminacio
kontraŭ azianoj, speciale ĉinoj, pro
misinformado pri KOVIM-19. Mi
legis falsajn novaĵojn pri malsato
kaj surstrataj kadavroj tra la tuta
Ĉinio, troigitajn informojn pri la
epidemio kaj multajn antaŭjuĝojn pri
“ĉinaj” manĝkutimoj, kiujn ĉinoj ne
La metrostacio Dongzhimen aspektis dezerta
havas, kaj kompreneble ne mankas

10 l numero 296 (2020:2)


La ĉerizarboj en la parko Yuyuantan ekfloras. Pekino renaskiĝas en
printempo,
mi fojfoje tion faris, ne nur pro
la emo manĝi ion specialan, sed
ankaŭ pro tio, ke en restoracio
mi manĝas kelkajn manĝaĵojn,
kiujn mi ne scipovas kuiri. En
la vendejo, kie mi aĉetis la
muson, estis nur unu vendisto
kaj mi estis la nura kliento. Mi
profitis la okazon por ankaŭ
viziti superbazaron, kaj tie
trovis la kolbasojn kiujn mi
ne sukcesis aĉeti en la pasinta
tago. Merkrede mankis al mi
akvo kaj lakto, do mi decidis
iri al alia superbazaro, sed
ĝi estis fermita. Mi do ŝanĝis
la planon kaj vizitis alian
superbazaron.
Alvenis semajnfino, kion
fari? Parkoj, muzeoj kaj aliaj
interesaj lokoj estis, laŭ mia
scio, fermitaj. Cetere ne eblis
elteni la fortan venton ekstere.
Sabate mi iris per biciklo al
malgranda bazaro proksime
al mia hejmo, kaj konstatis ke
ĝi funkcias. Mi ege volis manĝi
nudelojn en la apuda manĝejo,
sed ĝi estis fermita kaj mi
finfine kuiris hejme. Mi decidis
vespermanĝi ekstere, sed ne
sukcesis trovi malfermitan
restoracion post la sesa horo.
Mi denove manĝis hejme.
En la sekva semajno mi
dufoje manĝis ekster mia
hejmo, ambaŭfoje en la sama
restoracio kie mi manĝis en la
pasinta semajno. Je la unua fojo,
mi simple mendis kaj manĝis. Je
la dua fojo, kelnerino kontrolis
mian korpan temperaturon. Je
la tria fojo, la kelnerino ne nur
kontrolis mian temperaturon,
sed ankaŭ notis mian telefon-
numeron en listo de homoj, kiuj
tie manĝis en tiu tago. Tio atestas
la efektivigon de rekomendo de
la pekina registaro pri strikta
kontrolado en tiu ĉi ŝlosila
momento, kiam homoj revenas
al la urbo post la feritago. Dum
la semajno mi ankaŭ rimarkis,
ke funkciuloj de superbazaroj
nun uzas pluvjakon aŭ vestaĵon,
kiu kovras la tutan korpon.
Antaŭe ili uzis nur maskon sur
la vizaĝo.
Printempo estas mia plej
ŝatata sezono, ĉar mi vidas la
renaskiĝon de la verdo post
la vintro. Estas mirinde vidi
florojn kaj foliojn naskiĝi el
nudaj branĉoj, novajn plantojn
ekaperi subite el sub la grundo,
kaj la pejzaĝo iom post iom
pli beliĝas. Ĉi-foje mi spektas
pli grandiozan renaskiĝon:
veturiloj iom post iom
reaperas sur la stratoj, infanoj
revenas al placoj por ludi, la
urbo fariĝas pli bruema, kelkaj
parkoj denove funkcias. Pekino
renaskiĝas en printempo.
Artikolo originale publikigita en la
retejo de El Popola Ĉinio, kie Rafael
estas redaktisto.
Tiel la mondo...
...enĉambras
István Ertl
Pri kio alia eblus skribi nun ol pri tiu damna
viruso? Jam tri el miaj naŭcent kolegoj havas
ĝin. Kiam vi legos ĉi tion, ni eble troviĝos post la
apogeo de la pandemio, sed pli verŝajne ĝiskole
ni en ĝi plu sidos… Sidos ja. Hejme. Senelire.
Espereble sendelire. La aŭtoritatoj ja deklaris ke
ni ne forlasu nian hejmon (se hejmon ni havas).
Kaj kion ni faros sidante sur nia sofo? Kriaĉos
al niaj infanoj, nedevaj kaj nepovaj iri lernejen?
Spektos filmserion faritan laŭ la romano La
komploto kontraŭ Usono de Philip Roth? Lernos
Esperanton? Lerninte Esperanton, legos Vojaĝo
ĉirkaŭ mia ĉambro de Xavier de Maistre, en
majstra traduko de Gonçalo Neves?
Kiel la titolo aludas, ĉi ties aŭtoro devas (pro
puno) resti 42 tagojn en sia ĉambro kaj povas
vojaĝi nur ene de ĝi. Eble ni devos fari same
– ĉu simile longe? Ni do lernu de tiu franco
el la 18-a jarcento, kiu kapablis verki paĝojn
pri la sentoj kaj memoroj, kiujn vekis en li la
ekvido de lia lito aŭ skribotablo. Tio povas soni
ekscese, sed enestas multe da saĝo. En nia
kutima vivo ĉiutaga ni preterpasas tiom da
objektoj kaj fenomenoj sen dediĉi al ili pli da
atento ol necesas por atingi niajn tujajn celojn!
Nun, en trudita izolo, kiam eĉ la horoj ŝajnas
pasi laŭ alia ritmo, ni eble povas re-parigi niajn
orfajn ŝtrumpetojn (kvardekon da!), rektigi sur
la muro la portreton de la edzino, pli longe
foliumi nian retrovitan taglibron adoleskan,
eltiri el la librovico titolon akiritan antaŭ tridek
jaroj kaj nelegitan, admiri la koloron de fritata
melongeno, kaj pasigi niajn fingrojn sur la
aspra surfaco de nia blu-blanka tablotuko.
Amikiĝi kun la objektoj kun kiuj ni devas
trudate kunekzisti. Amikiĝi kun niaj
sindemandoj kaj nostalgioj. Amikiĝi
kun ni mem.
 revuo kontakto l 11
 VIDEOLUDOJ

Esperanto en Videoludoj
Jonas MARX ― Germanio

A
ntaŭ nelonge ni demandis pri tio kion vi deziras SuperTuxKart, kiu estas malfermkoda
legi ĉi-rubrike. Unu afero estis tio, kiel videoludoj varianto de SuperMario Kart [2].
estas tradukataj kaj kiel helpi. Nu, ne mirindas ke Alia ludo, kiu vere bezonas
ĉi-tempe videoludoj estas gravega ekonomia faktoro. La vian helpon (ĉar el ĝi estas
plejmulto de la videoludaj studioj preferas traduki al lingvoj tradukitaj nur 10% ĝis nun)
kies parolantoj multas. estas 0.A.D [3], strategia
Tamen ekzistas famaj ludoj, kiuj ja estis tradukitaj en ludo komparebla kun Age
Esperanton. Unu ekzemplo estas la furoraĵo Minecraft. La of Empires. Krome, serĉu
traduko de tiu ĉi ludo eĉ publikas [1]. Mi ĝojis, ke kvankam la aliajn liberajn ludojn, kiel
ludo iĝis unu el la plej venditaj en la lastaj dek jaroj, ĝi ebligis Teeworlds, Frozen Bubble
Esperantan tradukadon. Do ne estas hazardo ke Minecraft aŭ Minetest, la liberkoda
estas tiom populara inter esperantistoj. versio de Minecraft.
La dua ludo menciinda estas Grand Theft Auto 3 (GTA
3). Publikigita en la jaro 2001, ankaŭ ĝi apartenas al
la listo de la plej gravaj videoludoj. Multaj, novaj kodoj [1] crowdin.com/project/minecraft
estis enprogramigebla en ĉi tiun ludon kaj pro tio, [2] transifex.com/supertuxkart/supertuxkart
programistoj povis aldoni Esperanton. Sed krom la licencitaj [3] transifex.com/wildfire-games/0ad
ludoj, ekzistas ankaŭ senpagaj videoludoj – Ekzemple

Sekreta konsileto: Mindustry

P
ro diversaj kialoj, mi ne ludis multe
en la lasta tempo, sed unu konsilon
mi tamen havas. Mindustry estas
strategiludo, tiel nomata "tura defendo".
La kerno de la ludo estas du: Fosi kaj
procezumi krudmaterialon kaj defendi
vian bazon kontraŭ malamikoj, kiuj
sekvas antaŭdifinitan padon. Kvankam
la ludo ne havas kompleksajn grafikaĵojn,
mi volis senfine daŭrigi. Haveblas por
Vindozo, Mac kaj Linukso.

12 l numero 296 (2020:2)

 ĈEFARTIKOLO

Modo, Religio kaj Kulturo renkontiĝas en tutmonda en 2017, kiu instigas civitanojn uzi

Kaptuka Arto – parto 2

tradiciajn kvazaŭ-naciajn vestaĵojn.
Iuj virinoj aprobas la nacian aŭ
tradician taĝikan kaptukstilon, ĉar ―
laŭ ili ― helpas identigi la nacion. Aliaj
Herman DEKEŬNINK ― Belgio vidas la leĝon kiel entrudon fare de
la registaro. Oinikhol Bobonazarova,
Ĉu kaptuko reprezentas spiritan aserton, simbolon de submetado, modan taĝika aktivistino pri homaj rajtoj,
fenomenon aŭ inan rajton je libera elekto? Tiu ĉi artikolo pritraktas diversajn opinias ke neniu escepte la virinoj
aspektojn rilatajn al vualitaj virinoj, ne sole kiel polemika fenomeno, sed ĉefe mem havas la rajton decidi kiun
el la perspektivo de interkulturaj perceptoj: Samkiel Esperanto kondukas nin vestaĵon ili volas surmeti.
al interesiĝo pri aliaj kulturoj kaj al disbato de stereotipoj kaj antaŭjuĝoj,
tiel ankaŭ la modo invitas al interkultura sperto, kiu celu interkompreniĝon
kaj konekton kun aliaj kulturoj kaj tradicioj. Aldone, samikiel ni ne permesu Modofenomeno
ke KOVIM-19 fariĝu pli ol sanprolemo, pligravigante ksenofobion, malamon Neniu kaptuko estas tiom populara
kaj ekskludon kontraŭ ĉinoj, estus domaĝe ke ankaŭ la hiĝabo instigus kiel la hiĝabo
ksenofobiajn reagojn. (vidu terminologion en Kontakto n-ro 295)

Premado kaptukon. Konkludo: Islamaninoj "Vi ne povas ŝanĝi la ideologion

efektive sentas konstantan premon. de homoj malpermesante ĝian
Samkiel iuj ŝatas fari modon el la
Ankaŭ en Taĝikio la vivo fariĝis pli esprimon en vestaĵoj”. Marian
hiĝabo (konsultu terminologiojn en la
malfacila por virinoj, kiuj en la lastaj Geurtsen ― Nederlanda teologino
unua parto de la artikolo, en la pasinta
jaroj vestiĝas hiĝabe. Aldone al la kaj ritospecialistino
numero) en pluraj ne-islamaj landoj, la
malpermeso surmeti kaptukojn en Ekzistas ankaŭ virinoj, kiuj
tiel nomataj "modestmodaj influantoj"
naciaj edukaj institucioj, iuj taĝikaj proklamas la hiĝabon kiel signon
okulfrape demetas la kaptukon ĉiam
urboj malpermesis eĉ vendi ilin. Estis de religio, spiriteco kaj feminismo.
pli ofte. Ekzemplo estas la brita Dina
raportitaj ankaŭ iuj kazoj de vualitaj Efektive, la vualo povas funkcii kiel
Tokio, unu el la plej grandaj influantoj
virinoj, kiuj estis rifuzitaj en naciaj triopa identigilo de sekso, religio kaj
de la modesta modo en la mondo,
hospitaloj. Por malkuraĝigi virinojn kulturo.
kun ne malpli ol 1,3 milionoj da retaj
montri sin kun islama hiĝabo, Taĝikio, Kiel notis Heather Marie Akou,
sekvantoj. La transiro estis precipe
kiu najbaras Afganion, aprobis leĝon instruistino de Dress Studies and
malfacila, ĉar ŝi ricevis reagojn kaj
de sia propra komunumo kaj de
islamofoboj. Ŝi ricevis malamikajn “En diktaturo oni neniam povas riski, oni nur povas
retpoŝtmesaĝojn asertantajn ke ŝi
estas malbona islamanino. Aliflanke, surmeti tion kio estas preskribita”
ŝi ankaŭ ricevis diskriminaciajn Margaret Atwood ― Kanada verkistino
komentojn dum ŝi ankoraŭ surmetis

 revuo kontakto l 13
 ĈEFARTIKOLO
"Vi ne povas ŝanĝi la ideologion de homoj
malpermesante ĝian esprimon en vestaĵoj”.
Marian Geurtsen ― Nederlanda teologino kaj ritospecialistino
Fashion Design (Kostumaj Studoj kaj
Modofasonado): “la argumentoj pri la
diversaj formoj de vualoj kaj kaptukoj
rilatas ne nur al la vestaĵo, sed ankaŭ
al simbolismo kaj al la vaste malsamaj
vidpunktoj projekciitaj sur ĝi, kiel
virina submetiĝo aŭ kiel persona
elekto, indikilo de religia simbolo
aŭ de la politika Islamo, kiu defias la
sekularan ŝtaton”.
La vualo kaj ĝia ekvivalento ekzistas
en multaj aliaj religioj, kiel la sikismo
aŭ la hinduismo. Inter kristanoj
kaj judoj la ideo de kaptuko ankaŭ
ekzistas, sed ne estas deviga regulo ke
ĉiuj surmetu ĝin. Ankaŭ por judaismo
kaj kristanismo la modesteco estas
grava temo, ĉar la tuta koncepto estas
parto de la Malnova Testamento,
kiu estas studata de ĉiuj tri religioj.
Islamo atribuas multe da graveco al
modesteco kaj hiĝabo estas la kerno
de tiu ideo. En la islama religio la
hiĝabo estas grava ilo por diskonigi
al la mondo ke iu estas islamanino.
Konklude: Modesteco dependas de
ies socia vivoĉirkaŭaĵo, sed ĝin ankaŭ
ĉirkaŭas diversaj vidpunktoj pri tio,
kio estas beleco, depende de la loko
kie iu loĝas en la mondo.
Modesta modo
Disvolviĝis intertempe ankaŭ tuta
modo-industrio, nomata moderna
hiĝabstilo aŭ Modesta Modo, kiu
ofertas modernajn modajn vestaĵojn en
kombino kun hiĝabo. Tio igis la hiĝabon
tiom moda ke jam ne plu necesas
diskuto pri tio ĉu surmeti ĝin aŭ ne, kaj
faris el hiĝabo ekonomian rimedon de
la okcidenta kapitalisma sistemo, en kiu
modo kaj varbado ludas gravan rolon.
Oni atendas ke la modesmoda merkato
kreskos ĝis 381 miliardoj dolaroj en
2021, kresko de 5,7% kompare kun nur
3,5% de la monda merkato.
Modoĉenoj kiel la sveda H&M kaj
la japana Uniqlo varbis por hiĝaboj
dirante ke modesteco povas esti stila,
klarigante ke tradicia hiĝabo tuj
14 l numero 296 (2020:2)
ekzemple, ekestas urbaj identecoj
kun diversaj lokaj kaj kosmopolitaj
trajtoj. En tiaj urboj videblas jam la
ekesto de “senlandlimaj tutmondaj
modo-merkatoj”, en kiuj modo-
dezajnistoj kreas modokolektojn,
kiuj reinterpretas tradiciajn stilojn,
uzante ilian kulturan fonon. Tie
etikedas iun kiel islaman virinon, dum
oni trovas ne nur vestojn kaj
multaj virinoj ne emas rilatiĝi al unu
akcesoraĵojn, sed ankaŭ muzikon,
sola kultura identeco (la religia), kaj
manĝon kaj korpoflegajn produktojn,
preferas koloran hiĝabon. En Britio,
kiuj reflektas la kulturojn de la
kie forte regas laŭmoda kulturo kaj kie
enmigrintoj. La celo estas ne nur ebligi
aferoj rapidege fariĝas akcepteblaj aŭ
al enmigrintoj montri siajn proprajn
ne, konstateblas ke ankaŭ hiĝabo ne
kulturojn, sed ankaŭ pliproksimigi
havas malfacilaĵojn esti parto de tiu
ilin al aliaj kulturoj. Tio kreas kulturan
fenomeno. Dian Pelangi, kiu havas 5
riĉecon kaj novigan kulturon, pruvo
milionojn da sekvantoj en Instagram
de pozitiva integriĝo. Modo estas
estas ekzemplo de sukcesa influantino
bonega allogilo por la publiko, kiu
en la tutmonda hiĝabmoda scenejo kaj
kutime malpli interesiĝas pri tiu
ekster ĝi.
temo. Ĉu imageblus ke pli da virinoj
portas hiĝabon nur pro laŭmodaj
La malpermeso pri kialoj (ekzemple ĉar ili trovas ĝin
absolute belegstila) kaj rajtas montri
la vualo por virinoj sin ĉie sen kaŭzi problemojn, eĉ se ili
rezultas same kiel ĝia ne estas islamaninoj? La demando
estas provoka, sed ĝi instigas al
ĝenerala altrudado. pripensado pri tio, kiom da libereco
aŭ toleremo iuj socioj akceptas.
Bushraal-Fusail (30), jemena
fotistino, kiu estis rifuĝinto en Usono,
diris interalie la jenon en tre interesa
intervjuo por la revuo Vestoj (tiel!):
“Unu el la bonegaj aferoj ĉi tie en
Usono estas, ke mi povas surmeti jes
aŭ ne hiĝabon. En Jemeno mi devis
ĉiam kovri mian kapon, kvankam
mi malamis ĝin”. En Jemeno mi
kutime surmetis buntajn hiĝabojn,
sed kiam mi venis ĉi tien, mi trovis,
ke miaj vestaĵoj ne estas adaptataj.
Ekzemple, en Novjorko virinoj
surmetas diversajn vestaĵojn dum
malsamaj sezonoj. Kiam mi estis
en Jemeno mi neniam devis
zorgi pri tio, ĉar ni havas
nur unu sezonon tie. La
aferoj ŝanĝiĝas dum la tuta
tempo. Antaŭ tri aŭ kvar
jaroj oni ne trovus virinojn
kun buntaj kaptukoj en
Jemeno kaj nun la kafejoj
“Transdoni kaj
plenplenas je ili. Tio estas
kundividi la
interesa afero". kaptukan arton
Eŭropo signifas kontribui
al la disvolviĝo de
Modo estas spegulo de kultura heredajo“
nuntempaj evoluoj. En
multaj urbegoj de Eŭropo
 Ekzistas ankaŭ
virinoj, kiuj
proklamas la hiĝabon
kiel signon de
religio, spiriteco kaj
feminismo. Efektive,
la vualo povas funkcii
kiel triopa identigilo
de sekso, religio kaj
kulturo.
Orienta Afriko
En orienta Afriko, precipe sur la
tropikaj insuloj Zanzibaro kaj Luma,
ege populariĝis la “kangao” (peco
el malpeza teksaĵo, kiu povas esti
diversmaniere kroĉita al la korpo),
kiu porteblas ankaŭ kiel kaptuko.
Iuj kangaoj estas dezajnitaj por fari
deklarojn kun signifoplenaj mesaĝoj,
kiel ekzemple Tunaipenda Africa
yetu (Eo: Ni amas nian Afrikon) aŭ
“Persono ne estas sia koltuko kaj estu
amata pro sia karaktero”, kaj tio multe
pli frue ol okcidentanoj pripensis
produkti t-ĉemizojn kun sloganoj.
Kangaaj tekstoj ofte estas poeziaj kun
unikaj kulturaj signifoj kaj simboloj
por la multaj diversaj grupoj, kiuj
uzas kangaojn. Multaj el la simboloj
Faiza Ambah, sauda ĵurnalistino kaj filmdirektorino, en intervjuo
Transdoni kaj kundividi la arton de kangao kontribuas al la valorigo de kultura heredaĵo.
uzataj en la kangaoj havas radikojn Arabaj virinoj en la
en la eŭropa, afrika aŭ hindoceanaj kaptilo de bildoj
kulturoj.
“Malfortaj kaj subpremataj kreaĵoj,
Tiuj mesaĝoj hodiaŭ ofte devenas
kaŝitaj sub ĉadoro aŭ burĥo": tia
de tio kion oni nomas en la svahila
estas la eterna prezento de la arabaj
methali (proverboj), mafumbo
virinoj proponata en la okcidentaj
(ambiguaj signifoj) kaj misemo
amaskomunikiloj, facilanime miksantaj
(popularaj diraĵoj), inspiritaj de
la kuntekstojn kaj la naciecojn. Por iuj,
folkloro, enigmoj, infanaj kantoj
la kaptuko reprezentas submetiĝon,
kaj citaĵoj el la Korano kaj ankaŭ
por aliaj ĝi estas simbolo de modesteco
de populara kulturo. Vestaĵoj povas
kaj intelekta disvolviĝo. Por ponti
tiel multon rakonti pri la persono,
tiun breĉon, kvar denaskaj usonaj
kiu surhavas ĝin, sed ĝi ankaŭ
virinoj akceptis la defion surhavi
manifestiĝas kiel arto, beleco kaj
kaptukon dum unu tago, plenumante
kulturo.
siajn kutimajn agadojn. Se juĝi laŭ la
intereso ĉe YouTube [Women Wear
Hijabs For A Day], homoj tre scivolas
pri iliaj travivaĵoj.
La kulturo, la moroj kaj
kutimoj progresas kun
la tempo.
Komplika debato ne havas facilajn
respondojn. En okcidentaj landoj
la hiĝabo ofte estas perceptata kiel
diferencigilo, kiu kreas senton de
fremdiĝo. La hiĝabo povas signifi tute
malsamajn aferojn por homoj vivantaj
en la sama strato.
Faiza Ambah, sauda ĵurnalistino
kaj filmreĝisorino, en intervjuo por
la ĵurnalo The Independent, asertis:
"Mi scias, kion okcidentanoj pensas,
kiam ili vidas virinon en hiĝabo. Kiel
ĵurnalistino en Sauda Arabio mi devis
surmeti kaptukon. Vidinte min tiel,
 revuo kontakto l 15
 ĈEFARTIKOLO
La filmo Hala (2019)
okcidentanoj malŝaltas kaj pensas
'mizera subpremata saudulanino'. Ili
ne plu vidis min kiel la personon, kiu
mi estas. Iuj homoj surmetas hiĝabon
pro modesteco, aliaj pro spiritualeco,
aliaj pro malbona tago de sia hararo.
La problemo estas, ke homoj pensas,
ke ili scias, sed ili ne scias, kia virino
mi estas, ĉar mi hazarde surmetis
hiĝabon. Vi ne povas nur diri al homoj:
'Ni volas ke vi integriĝu, sed nur se vi
vestiĝos en maniero kiel ni volas ke
vi vestiĝu'."
Filmoj
La hiĝabo estas la temo de diversaj
dokumentaj filmoj, i.a. en The Tainted
Veil, Mariam, Bar Bahar/In Between
Yasmine Ouirhrane (23) el Francio, honorita kiel Juna Eŭropano
de 2019 fare de la Fondumo Schwartzkopf ĉe la tviter-konto @
UN "Women Deliver Young Leader", helpis organizi la @YOfest
Europeanyouthforum en 2018 en Strasburgo, kaj malaprobas
malamon surhavante hiĝabon.
16 l numero 296 (2020:2)
kaj Hala. The Tainted Veil (angle por:
malkaŝita vualo), estas dokumenta
kaj samtempe interkultura filmo,
produktita de Anasy Media el Abudabio,
kiu permesas aŭskulti personajn
kaj opiniojn de ordinaraj civitanoj,
akademianoj, politikistoj, aktivuloj
kaj religiaj figuroj de diversaj kredoj
kaj landoj en maniero senprijuĝa kaj
homa, rifuzante propran politikan
agendon. Ĝia merito konsistas ĉefe en
la fakto ke ĝi aŭdigas la voĉojn de tiuj,
kies voĉo ofte ne aŭdiĝas en la partiema
kaj profitorientita amaskomunikilaro
― nome la voĉojn de la virinoj mem, el
ĉiuj aĝoj kaj el multaj landoj de Eŭropo
kaj en la MONA-regiono (akronimo
por Mezoriento kaj Norda Afriko), kiuj
decidas surmeti jes aŭ ne kaptukon.
La filmo Hala (2019) temas pri la
dukultura identeco de juna pakistana-
usona islamanino, kiu ekmalkovras sin
mem kaj devas lukti inter progresivaj
kaj tradiciaj valoroj, kiel ekzemple preĝi
ĉiutage, surmeti hiĝabon kaj esti vestita
de la kapo ĝis la piedoj, dum la ceteraj
knabinoj dum gimnastiko estas vestitaj
en ŝortoj. Pri tiaj homoj oni malofte
faras filmon.
Kritikaj voĉoj rilate al
‘modesteco’
En Amano, la ĉefurbo de Jordanio,
la hiĝabo difinas interrilatojn inter
viroj kaj virinoj. Rezulte de tio forta
Zarinah El-Amin Naeem – Fondindo de Beautifully Wrapped (Eo: Bele
volvita): Internacia projekto, kiu uzas tutmondan arton de kaptuka
modo kiel manieron fortigi homajn rilatojn trans kulturoj.
sento de normigo kunludas, ĉar
kelkaj kondutoj, kiujn virinoj devas
adopti (ofte flanke de la viroj kiujn
ŝi renkontas), estas asociataj al la
hiĝabo.
La hiĝaboj egalas al sindevontigo
je ĉio kio malhelpas al la t.n. fitna,
sed kovri virinojn ĉu per abajo ĉu
per ĉadoro ne protektas ilin kontraŭ
seksaj perversuloj. Male, striktaj
leĝoj, konsciiga laboro ĉe la juĝistaj
kaj policaj korporacioj, ĝenerala
konsciigo kaj rapida justico ŝajnas
esti la plej sekuraj manieroj por
solvi la problemon.
Ĉu vestaĵo aŭ prefere
lingvo formas minacon?
En la 17-a jarcento, post kiam
la nederlanda orient-hinda
ko m p a n i o ( VO C ) ko n ke r i s l a
marbordajn regionojn de Cejlono
(nun Srilanko) de la portugaloj, ili
volis abolicii la portugalan lingvon,
publikigante dekreton, kiu ordonis
al la sklavoposedantoj fortranĉi la
kaphararon de la sklavoj, kaj ne
permesi ke ili portu ĉapelojn tiel longe
kiel ili ne povis paroli la lingvon de la
nederlandanoj [1].
En 2014, dum parolado en la
Sekureca Konsilio en Kirgizio, la
prezidento Atambayev diris ke li ne
havas problemon pri tradiciaj vestaĵoj
aŭ islamaj tradicioj, sed pli kun "la
 ”Kiam oni iras al
kaptuka ekspozicio, mi
havas la veran senton
ke temas pri modo,
kulturo, amuzo, beleco
kaj ĉio, sed okazas io pli
profunda”
Andrea Grinberg, prizorgantino de
Wrapunzel
arabigo de la socio [kaj la] senrajtigo
de la kirgiza nacio de ĝiaj lingvo kaj
tradicioj", al kiu venis jena rimarko
en fejsbuka protestgrupo: “Ĉu la
eleĉeko* (konsultu terminologion
en la unua parto de la artikolo).
estas malpli konservema ol la hiĝabo
kompare kun okcidentaj vestaĵoj?”
Konkludo
Se la surmeto de hiĝabo elvokas
negativajn konotaciojn ĉe homoj,
tiam malfacilas kontraŭbatali tion.
Depende de la lokaj cirkonstancoj,
la submetado de virinoj ofte okazas
per ilia korpo, ĉu temas pri ordono
senvestiĝi aŭ kovri la korpon,
temas finfine pri la sama senigo de
libereco.
"Ĉio dependas de la kunteksto",
instruas al ni la kampo de ritostudoj.
Simbolo aŭ rito ne havas fiksan
signifon. La signifoj povas ŝanĝiĝi
depende de la tempo en kiu ni vivas,
Virino kun kaptuko, dezajnita fare de
Alephandra Messer kaj aprobita kiel
parto de Unikodo 10.0 en 2017 sub la
nomo "Persono kun kaptuko". Aldonita
al Emoĝio 5.0 en 2017
kaj la situacio en kiu ni uzas la
ritojn. Kial en multaj okcidentaj
landoj oni atendas, ke islamaninoj
ne portu kaptukon, dum tiuj samaj
homoj trovus perfekte logike ne porti
ekzemple mallongan pantalonon por
iri al opero? Finfine, ĉu ni ne ĉiuj estas
produkto de nia socia ĉirkaŭaĵo?
Ni vere povas lerni festi diferencojn
kaj, aliflanke, miri pri similecoj inter
homoj el diversaj kulturoj. Tiel longe
kiel virinoj surmetas kaptukon post
sufiĉa informiĝo kaj ili elektas fari
tion ĉi el propra volo, ne devus esti
problemo.
Ni konkludu per vortoj de la
islamanino kaj feministino Nedjma
el la filmo Papicha [2]: "Mi estas por
la libereco meti hiĝabon, aŭ ne meti
ĝin. Ne ŝokas min ke iu virino decidas
surmeti vualon se tio permesas al
ŝi havi sian propran liberecon". Jen
kial gravas ke en tiu la filmo ĉefrolas
Samira en sia kolorriĉa hiĝabo ― la
antitezo de la plena nigra vualo de la
fundamentisma propagando.
La surmeto de hiĝabo povas
reflekti multajn signifojn depende
de la specifaj kulturaj, historiaj kaj
religiaj kuntekstoj en kiuj tiu kaptuko
estas uzata. La hiĝabo tro ofte fariĝas
ekrano, sur kiu diversaj homoj en
malsamaj kulturoj projektas siajn
ideojn, sed post legado de tiu ĉi
artikolo eble malpli dominos kliŝoj.
Ni esperantistoj klopodu esti homoj
kiuj kundividas iom da espero kaj
amo al diferenculoj[3], kiuj ofte defias
kutimajn okcidentajn perceptojn pri
virinoj, kiuj surmetas hiĝabon.
[1], [2] kaj [3] La referencoj kaj ligiloj por la
filmoj konsulteblaj en la retpaĝo de TEJO:
https://www.tejo.org/revuo-kontakto-
tutmonda-kaptuka-arto/
Bibliografio:
l Tutmondaj Voĉoj: eo.globalvoices.org
lElisha P. Renne, Veiling in Africa, 2013, Indiana
University Press, ISBN13: 9780253008206
l Faegheh Shirazi, The Veil Unveiled: The Hijab
in Modern Culture, 2003, University Press of
Florida, ISBN13: 9780813026985
l Dian Pelangi, Hijab Street Style (Hiĵaba Strata
Stilo), 2012, kolekto de trendaj hiĵabstiloj
(vidu foton)
l The Routledge International Handbook
to Veils and Veiling: https://books.google.
be/books?isbn=1317041135. La plej
kompleta libro pri la temo: “Bonega libro,
kiun mi rekomendas al ĉiuj kiuj interesiĝas
scii kial arabaj virinoj estas kaŝitajkaj kio
devigis ilin porti la vualon!” – Lana sur
Goodreads.com
l Leila Ahmed: A Quiet Revolution. The Veil's
Resurgence from the Middle East to America,
Yale University Press, New Haven, Connecticut,
USA 2013, ISBN 978-0-300-17095-5.
l Aisha Chauki: Das „Kopftuch“ -
Unterdrückung oder Freiheit? Über den Ḥiǧāb
und die Bekleidung der muslimischen Frau, IB,
Düsseldorf 2011, ISBN 978-3-941111-19-6.
l Nawal El Saadawi (‫يوادعسلا لاون‬‎) : La kaŝita
vizaĝo de Eva: Virinoj en la araba mondo,
senpage elŝutebla en la araba versio: Al-Wajh
al-'Ari lil-Mar'a al-'Arabiyya (1977). Angle: The
Hidden Face of Eve: Women in the Arab World
(1980) en traduko de Sherif Hetata. Zed Press,
1980, Beacon Press, 1982.
 revuo kontakto l 17
 KULTURO

Tiharo
Abhishek POKHAREL ― Nepalo
donas al homoj. Al hundoj oni donas
girlandon kaj manĝaĵojn, kiujn ili
plej ŝatas.
La sekva tago estas la tago por
Lumoj, jen mi priskribas iujn aliajn malsamajn lumojn ol ni, nepalaj homoj,
adori la diinon Laxmi. Ŝi estas
kutime vidas en nia ĉiutaga vivo. En Nepalo ni havas diversajn festivalojn kaj adorata ĉefe vespere. Vespere,
ĉiuj el ili akiris gravajn religiajn valorojn. La tuta jaro estas plene okupata de al Laxmi, la diino de riĉeco, oni
ili. Ni ricevas ripozon en ĝoja kaj sana maniero dum du festivaloj, kiuj venas dankas pro ĉiuj avantaĝoj donacitaj
unu post la alia kun mallonga intervalo. Ili estas Dashain kaj Tiharo, kiuj al la familioj, per lumigado de
oleo-lampoj (diyo) aŭ kandeloj ĉe
okazas en la monatoj septembro kaj oktobro, meze de la nepala jaro, ĉar ni pordoj kaj fenestroj por bonvenigi
havas malsaman kalendaron. prosperon kaj bonstaton. De la tria
tago plue, Tihar estas festata per la
Jen mi priskribas Tiharo bredado de hundoj pliiĝas laŭ tre tradiciaj kantoj Bhailo kaj Deusi kaj
mirinda maniero. Mi sentas, ke per lumoj kaj fajrartaĵoj.
Tiharo estas la plej bela kaj ĝojiga adori ilin temas ankaŭ pri respekto La antaŭlasta tago temas pri
festivalo. Ĝi estas festata 5 tagojn pri ilia honesteco kaj la amo, kiun ili adoro al la Bovo. Ĉefe oni festas
sinsekve. La unua tago estas la tago
por adori la korvon. Korvoj estas
adorataj per donacoj de dolĉaĵoj kaj
teleroj metitaj sur la tegmentoj de la
domoj. La ka-kaado, t. e. la ĉirpado
de la korvoj, simbolas malĝojon en
hinduismo. Devotuloj kredas, ke la
oferoj helpos eviti ĉagrenon en la
hejmo. La korvoj estas la reprezenta
karakterizaĵo, sed observante la
saman aferon alimaniere, mi sentas,
ke ĝi same ankaŭ respektas birdojn
kaj naturon samtempe.
La postan tagon ni adoras la
hundon. Kukur Tihar, estas omaĝo
al ĉiuj hundoj, kiujn oni ornamas
per floroj kaj al kiuj oni prezentas
manĝaĵojn post adora ceremonio.
Hinduoj vidas hundojn kiel la
mesaĝistojn de Yamraj, la Dio de
la Morto, tial la festo okazas por Hundoj ornamitaj per floroj en la dua tago de Tiharo
trankviligi lin. La tendenco pri

18 l numero 296 (2020:2)

Diino Laxmi
ĉi tiun tagon donante al ĝi bonan
manĝaĵon. Ĝi estas observata kiel
Goru Tihar aŭ Goru Puja (adoro
de la bovo). Homoj, kiuj sekvas
Vaŝnavismon (ero de la hinduisma
tradicio), plenumas Govardhan Puja,
kiu estas adoro de la Govardhan-
monto. Bovaj sterkoj estas prenataj
kiel reprezentanto de la monto,
kaj estas adorataj (Jes, ni adoras
sterkon).
La fina tago nomiĝas Bhai-tika,
ĉe kiu ni faras bondezirojn por
gefratoj. Fratinoj faras por siaj
fratoj specialajn girlandojn el
floroj, kiu velkiĝas nur post kelkaj
La fina tago nomiĝas Bhai-tika kaj ĝi fortigas la proksiman rilaton inter fratoj kaj fratinoj
Dum la festivalo, ĉiuj domoj estas ornamitaj per buntaj lumoj.
monatoj, simboligante la preĝon
de fratino por la longa vivo de sia
frato. Fratoj sidas sur la planko dum
iliaj fratinoj plenumas sian ritaron
nomatan Puja. Ĝi sekvas tradician
riton, en kiu fratinoj rondiras la
fratojn, ellasante oleon en fosaĵon
el kupro, sur la planko. Poste ŝi
aplikas oleon sur la haroj kaj sep-
koloran tinkturon sur la frunto
de sia frato. Tuj poste, la fratoj
donacas tinkturojn al siaj fratinoj
sammaniere, kun interŝanĝo de
donacoj. Ĉi tiu rito estas praktikata
sendepende de tio, ĉu la frato estas
pli juna aŭ pli aĝa ol la fratino.
Tiuj sen fratino aŭ frato aliĝas al
parencoj aŭ amikoj por la rito. Ĉi
tiu tago de la festivalo fortigas la
proksiman rilaton inter fratoj kaj
fratinoj.
Krom la maniero de festado,
Tiharo estas amata de homoj
plejparte pro sia vivanteco. De la
unua tago ĝis la lasta tago de Tiharo,
ĉiuj domoj estas ornamitaj per
buntaj lumoj. La maniero ornami
domojn ĉiujare diversiĝas pli kaj
pli; ankaŭ ĉiuj stratoj plenas je tiaj
lumoj.
Homoj faras grupojn kaj preparas
diversajn nepalajn kantojn por
prezenti ĉe la domo de aliaj. Jen kio
Bhailo kaj Deusi estas. Ili vestas sin
en nepalaj tradiciaj kostumoj kaj
portas diversajn nepalajn muzikajn
instrumentojn kaj pasigas preskaŭ
1 5 - 2 0 m i n u to j n e n ĉ i u d o m o
por montri siajn talentojn por
kunĝuado. Pro tio, la dommastro
donacas al ili diversajn specialajn
manĝaĵojn kaj certan monsumon. Je
la fino, antaŭ ol foriri el tiu domo,
la grupo donas benojn al la tuta
familio. Ĉi tiu evento komenciĝas
de la tria tago t.e. Laxmi Puja kaj
finiĝas en la lasta kvina tago.
Tiel Tiharo finiĝas kun plena
amuzo kaj ĝuo. Ĉi tiun festivalon ĝuas
homoj de ĉiu aĝo. Se iu membro de
la familio mortis tiun jaron, tiam la
familio devas bedaŭrinde ne festi unu
festivalon. Tiharo estas la plej ĝoja
festo, kaj mi ĉiam amas festi ĝin.
Referenco: Vikipedio
 revuo kontakto l 19
 MOVADA RUBRIKO
Komitato kaj komitatanoj – kio estas tio?
Intervjuo kun Robert Nielsen
La Movada Rubriko intervjuis al Robert Nielsen, unu el la komitatanoj de TEJO. Kvankam ofte priparolata en niaj
kunvenoj kaj en novaĵoj, la TEJO-komitato kelkfoje ŝajnas iom nebula al kelkaj membroj de nia organizo; tial ni
decidis faris bazajn demandojn por konatigi vin pri tiu sloŝila elemento de TEJO.
Kio estas la komitato kaj
komitatanoj de TEJO?
Saluton, mia nomo estas Robert
Nielsen kaj mi estas membro
de la komitato de TEJO. Sed kio
estas la komitato kaj kion faras
ĝiaj membroj? La komitato estas
la supera gvida organo de TEJO;
ĝi diskutas la agadon, kreas/
modifas la regulojn kaj elektas la
TEJO-estraron. Aktuale ĝi havas 34
membrojn, aŭ komitatanojn, kaj
kunvenas dufoje ĉiujare, dum la
somero en la Internacia Junulara
Kongreso (IJK) kaj dum la vintro,
kutime, en la Junulara E-Semajno
(JES).
Kio estas la komitato kaj
estraro?
La plej grava decido de la
komitato estas la elekto de la
estraro, kiu okazas ĉiujare en
la IJK. La mandato de la estraro
estas por unu jaro kaj la komitato
decidas kiom da estraranoj estos,
minimume kvin kaj maksimume naŭ.
Oni elektas la prezidanton (la gvidanton
de TEJO), almenaŭ unu vicprezidenton
(kiu anstataŭigas la prezidanton se tiu
ĉi ne estas disponebla), kasiston (kiu
prizorgas la financojn de la asocio), la
ĝeneralan sekretarion (kiu prizorgas la
organizadon), kaj aliajn estraranojn sen
specifaj titoloj, kiuj ricevas taskojn.
La estraro estas la registaro de TEJO.
Ĝi faras la agadon kaj plenumas la
decidojn de la komitato. La komitato
estas parlamento, al kio la estraro estas
respondeca kaj devas raporti pri sia
agado. La komitato rajtas voĉdoni por
superi iun decidon de la estraro kaj eĉ
rajtas eksigi estraranon. Ĝi diskutas kaj
20 l numero 296 (2020:2)
debatas la agadon de la estraro kaj de
TEJO. La buĝeto, pretigata de la estraro,
bezonas la aprobon de la komitato.
Kiuj estas la komitatanoj?
Estas kvar kategorioj depende de
la maniero de la elektiĝo, sed ĉiuj
komitatanoj estas egalaj post la elektiĝo.
La komitatanoj A reprezentas la landajn
sekciojn de TEJO; ĉiu landa sekcio rajtas
je unu komitatano, kaj tiuj kun pli ol cent
membroj rajtas duan; sed nur Germanio
nuntempe havas du komitatanojn. La
du fakaj sekcioj de TEJO, BEMI (Biciklista
Esperanto-Movado Internacia kaj
EUROKKA (Esperanto-Universala-Rok-
Organizo, Kolektiva Komunik-Asocio),
havas po unu komitatanon. Entute estas
19 komitatanoj A en la nuna komitato.
Sed kio pri la membroj, kiuj
ne apartenas al iu landa sekcio?
Por tiuj, estas la komitatanoj B,
kiuj reprezentas la individuajn
membrojn de TEJO. Estas
unu komitatano por ĉiuj cent
individuaj membroj kaj nuntempe
5 komitatanoj B. Ili ĉiuj estis
elektitaj per interreta voĉdonado
rekte de la individuaj membroj.
Komitatano C reprezentas la
Junajn Amikojn de Esperanto, sed
tiu estas nova membrokategorio
de TEJO kaj la posteno ankoraŭ
restas vaka. La komitatanoj
Ĉ estas elektitaj de la aliaj
komitatanoj kaj nur reprezentas
sin mem. Ili estas homoj kies
spertoj kaj opinioj valoras al la
komitato, sed ili ne estis elektitaj
kiel komitatanoj A aŭ B. Tiel oni
povas esti en la komitato eĉ se
via lando jam havas reprezanton
aŭ se vi ne estas konata al la
individuaj membroj. La kvanto da
komitatanoj Ĉ estas kvarono la kvanto da
komitatanoj A kaj B. Nuntempe estas 7
komitatanoj Ĉ.
Kion la komitato diskutas?
La laboro de la komitato ĉefe okazas
(1) interrete en nia diskutejo, kaj (2) dum
komitatkunsidoj en renkontiĝoj. Kion ni
diskutas? Dum la pasinta jaro, ni diskutis
pri kiel kreskigi la membraron de TEJO; pri
tio ĉu ni laboru kun la Esperanta Civito;
pri la bonfarto de la volontuloj de TEJO;
pri tio, ĉu TEJO dungu novan oficiston;
pri la buĝeto; pri eksteraj rilatoj kun aliaj
organizoj; pri projektoj por disvastigi
la lingvon; pri rilatoj kun UEA; ktp. Ĉiuj
decidoj okazas per leviĝo de manoj en

publika voĉdonado (krom se temas
pri persono, en kiu kazo la voĉdonado
estas sekreta). Iu ajn membro de TEJO
rajtas kontakti sian reprezentanton en la
komitato kaj peti trakton de ajna temo,
propono aŭ demando.
Kio estas la komisionoj?
Alia grava parto de TEJO estas la
komisionoj kaj interesgrupoj. Tiuj estas
grupoj de esperantistoj kiuj laboras pri
iu temo, ekzemple merkatiko, kulturo,
genra egaleco, kongresoj ktp. La estraro
nomumas homon por esti la komisiito de
ĉiu komisiono; tiu komisiito estas la estro
de la grupo kaj raportas pri ties agado. Iu
ajn membro de TEJO rajtas aliĝi al iu ajn
komisiono; do venu kaj prezentu vin, vi
estos bonvena!
Kial vi decidis iĝi komitatano?
Mi amas Esperanton, tre ĝuas uzi la
Nuligo de eventoj, ne de kontaktoj.
Marcionilo Vasconcelos - Redaktoro de la Movada Rubriko
En 1914, la Esperanta movado suferis
fortan skuiĝon, same kiel okazis al la
mondo, pro la Unua Mondmilito. La
tiama Universala Kongreso, okazonta
en Francio, estis nuligita kaj la sekva,
okazonta en Usono, kvankam já okazinta,
ne montris la saman sukceson, kiun havis
la antaŭaj kongresoj.
De 1916 ĝis 1919, la Universalaj
Kongresoj ne plu okazis kaj ekestis la
bruo de bomboj en Eŭropo. La voĉo
de la Esperantistoj iomete siletinĝis por
atendi la momenton ĝis kiam denove
eblus rehavi la ŝancon uzi Esperanton en
eventoj kiaj UK. El tiu periodo ni povas legi
libron pri travivaĵoj de esperantistoj: Antaŭ
unu jarcento, de Javier Alcade kaj José
Salguero montras kiel kelkaj esperantistoj
spertis tiun momenton. Similaj kongresaj
nuligoj okazis nur de 1940 al 1946, kiam
la Dua Mondmilito estiĝis malebligante la
ĉiujaran eventon.
Certe la tiamaj homoj, kiuj parolis la
internacian lingvon, iel trovis manieron
teni kontakton kaj tiamaniere vivigi la
“
La koronviruso-
krizo almenaŭ
momente revivigas
la komprenon, ke
”
ĉiuj homoj vivas nur
sur unu planedo
lingvon kaj volis helpi disvastigi ĝin. TEJO
multe helpis al mi per sia informado,
kongresoj kaj subteno al la lingvo, do
mi volis recipoke helpi al ĝi. Bedaŭrinde
mia lando ne havas landan sekcion, do
ne eblis aktiviĝi nacie, do mi aktiviĝis
internacie. Mi decidis fari tion en la
komitato, ĉar ĝi estas la kerno de TEJO.
Tie mi povas esprimi miajn opiniojn,
diskuti la agadon de la organizo, kaj lerni
lingvon kiel eble permesis la tiamaj
komunikrimedoj.
Nuntempe nia komunumo suferas,
kiel la cetero de la mondo, pro la vasta
etendiĝo de la koronvirusaj kontaĝoj.
Kvankam ĝis nun ne okazis nuligo rilate
al la Universala Kongreso, kelkaj malpli
grandaj eventoj jam devis anonci al siaj
partoprenantoj ke ĝi ne plu okazos, kiel
la Internacia Junulara Filipina Kongreso,
kiu okazontus de la 23-a ĝis la 26-a de
aprilo. Lokaj aranĝoj jam same suferas
pro la kvaranteno okaze de tiu tutmonda
sanproblemo, kiel ekzemple, nia loka
ĉiumonata prelego en la Pernambuka
Esperanto-Asocio, kies okazigon oni ne
plu povis havi pro la kvaranteno.
Mia intenco ne estas kompari tiel
malsimilajn okazaĵojn, nome, la mondaj
militoj kaj la koronviruso-pandemio.
Tute alie, mi ĝuste celas per ĉi tiu teksto
montri nian solvkapablon por ĉiam
daŭrigi nian homan kontakton per nia
lingvo. Se antaçue dum tiaj momentoj,
kiel menciite, la komunikrimedoj ne
pri aliaj aktivistoj kaj aliaj projektoj. La
komitato estas la plej bona loko por
homoj kiuj volas aktiviĝi en TEJO, sed
ne scias en kiu kampo ili volas labori aŭ
timas ricevi tro da respondeco antaŭ ol
ili pretas. En la komitato, oni ne estas la
sola respondeculo: ĉiam eblas demandi
kaj diskuti kun aliaj homoj, aŭ simple
observi ĝis oni sentas sufiĉe komforta
por partopreni.
Do, tial mi kandidatiĝis kiel komitatano
B en 2018 por dujara mandato. Mi faris
tion pro du kialoj: unue ĉar ne eblas esti
komitatano A – ĉar Irlando, malgraŭ
miaj provoj, ne havas landan sekcion –
kaj due, ĉar mi ŝatis ke la komitatanoj
B estas rekte elektitaj de la individuaj
membroj kaj estas rekte respondecaj
al ili. Mi ne parolas nur nome de mi
mem aŭ de iu lando, sed nome de vi, la
membroj de TEJO.
estis tiel efikaj kiel hodiaŭ, nuntempe ni
spertas novan etoson kaj em la mondo
kaj Esperantuje.
TEJO pere de sia video-kanalo montras
al ni kiel kelkaj homoj travivas tiun
kvarantenan periodon, raportoj en
Facebook, el diversaj mondaj partoj,
kontaktigas esperantistojn kun la
travivaĵoj de iliaj samideanoj, kaj la
homaro en si mem, vidas komunan
solidarecon inter landoj por provi venki
sian komunan malamikon.
Kvankam la momento malfacilas
por ĉiuj, la kunlabora etoso, la strebo
de Esperantistoj produkti materialon
por helpi lernantojn, krei diskutojn pri
diversaj temoj, kiel nuntempe faras
Edukado.net, estas maniero helpi nin
lerni kaj elteni la homan kontakton
rete.
Do, ni profitu la momenton, por fari
novajn amikojn kaj ne perdi la esperon
ke kiel eble plej baldaŭ ni rehavos nian
kutiman homan kontakton en niaj
aranĝoj.
 revuo kontakto l 21
 MOVADA RUBRIKO

TEJO lanĉas du novajn projektojn en 2020 kunlabore kun

la Konsilio de Eŭropo
El: www.tejo.org

Centro de Edukistoj pri Homaj trejna kurso okazonta inter la 21-24 de La malferma alvoko sekvos en aprilo.
Rajtoj: estu aktoro de ŝanĝo! majo 2020 en Ljubljano, Slovenio, kaj Se vi havas demandojn pri la projekto
trejnonta ĉirkaŭ dudek junular-laboristojn, kaj/aŭ trejna kurso, bonvolu retpoŝti al:
Ĉi tiu projekto estas kunfinancata
volontulojn kaj aktivajn junulojn bazitajn spyros@tejo.org.
de la Junulara Fako de la Konsilio de
precipe en Slovenio kaj najbaraj landoj
Eŭropo kaj estas en la kadro de la X-lingvo: la efiko de seksismo en
(Aŭstrio, Hungario, Kroatio, Italio). Ĉi
programo “Junularo por Demokratio” ĉiutaga komunikado
tiuj homoj estos trejnataj por fariĝi
de la Konsilio de Eŭropo 2020-2021. Ĝi
HRE-multiplikantoj kaj konsistigi reton, La projekto estas financata de la
celas subteni kaj/aŭ kunfinancigi naciajn
kiu liveros la venontajn agadojn de HRE Junulara Fako de la Konsilio de Eŭropo
aŭ regionajn projektojn por efektivigo
reen al iliajn sociojn. Tiel ni celas plibonigi kunlabore kun la Eŭropa Junulara
de la Ĉarto de la Konsilio de Eŭropo pri
la ĉeeston de la Konsilio de Eŭropo kaj Centro en Budapeŝto. TEJO sukcese
Edukado por Demokratia Civitaneco kaj
HRE en ĉi tiu areo, krei kernon de HRE- kandidatiĝis por organizi studsesion en la
Homaj Rajtoj (EDC/HRE) per trejnado de
multiplikantoj, kaj pliigi la diskonigon kaj dua semestro de 2020. Studsesioj
trejnistoj kaj neformalaj multiplikantoj.
ĉeeston de TEJO kaj MSS en la
lernado kaj junulara laboro. La fokusoj
areo.
de la subtenataj iniciatoj en 2020 estos
subteni junulojn en aliro al iliaj rajtoj
kaj rekomendi edukadon por homaj
rajtoj kaj demokratio.
Partnere kun la Slovena Nacia
Junulara Konsilio (MSS), TEJO sukcese
petis kunorganizi HRE-nacian
trejnan kurson kadre de
pli larĝa HRE-projekto,
funkcionta de marto
ĝis novembro
2020. La projekto
koncentriĝos sur la
regiono de Slovenio
kaj najbaraj
landoj. La plej
esenca parto
de la projekto
estas

22 l numero 296
281 (2020:2)
(2017:5)
estas internaciaj edukaj
junularaj seminarioj, daŭrantaj
inter kvar kaj ok tagojn, kiuj
kunvenigas membrojn de
junularaj organizaĵoj aŭ retoj
kaj spertuloj, por diskutoj pri
specifa temo kondukanta
al konkludoj rilataj al la
prioritatoj kaj programoj de la
junulara sektoro de la Konsilio
de Eŭropo.
La TEJO-studsesio temos
pri seksismo kaj parola
komunikado/lingvo. Ĝi celos
konsciigon pri la efiko de
ĉiutaga seksisma lingvo
kaj trejnadon de junuloj
pri verba seksa perforto
kaj diskriminacio. Niaj
partoprenantoj havos la eblon
interŝanĝi opiniojn, sciojn kaj
bonajn praktikojn kaj ankaŭ
certigi reciprokan lernadon
inter la junaj ĉeestantoj
per enkonduko de seks-
sentemaj kaj seksneŭtralaj
terminoj uzeblaj en ĉiutaga
komunikado. Aldone, niaj
partoprenantoj diskonigos
la rezultojn de la studobjekto
post la fino de la agado kaj
diskonigos la rezultojn en
siaj lokaj komunumoj.
La studa kunsido okazos
en la Eŭropa Junulara Centro
en Budapeŝto inter la 21-a
kaj 25-a de septembro 2020
kaj tridek gejunuloj estos
financitaj por partopreni. La
malferma alvoko sekvos fine
de printempo. Se vi havas
demandojn pri la studsesio,
bonvolu retpoŝti al: spyros@
tejo.org.
TTT-ejo: www.tejo.org
Ĝeneralaj informoj pri TEJO
TEJO estas mallongigo de Tutmonda Esperantista Junulara Organizo.
Ĝi estas la junulara sekcio de UEA, Universala Esperanto-Asocio. TEJO
popularigas internacian kompreniĝon per renkontiĝoj, edukaj programoj
kaj uzo de internacia lingvo, Esperanto. La organizo defendas la kulturan
riĉecon de lingva diverseco, homajn rajtojn de lingvaj minoritatoj kaj
tutmondan kompreniĝon per facila aliro al internaciaj kontaktoj. Uzo de
Esperanto estas la kadro de niaj klopodoj.
Centra Oficejo de UEA/TEJO
Nieuwe Binnenweg 176. NL-3015 BJ Rotterdam - Nederlando
Tel.: +31 10 436 1044 - Faksilo: +31 10 436 1751.
Retadreso: oficejo@tejo.org
Estraro de TEJO
Abel Kiefte - Joop (Nederlando) - Prezidanto; prezidanto@tejo.org
Mounir Abjiou (Maroko) - Unua Vicprezidanto; ker@tejo.org
Mung Bui - Feliĉa (Vjetnamio) - Kasisto; kasisto@tejo.org
Karina Oliveira (Brazilo) - Estrarano; karina@tejo.org
Jung Yuro - Unika (Sud-Koreio) - Estrarano; unika@tejo.org
Luis Obando (Kolombio) - Estrarano; luis@tejo.org
Koffitché Koufionou (Togolando) - Estrarano; koffitche@tejo.org
Membroservoj de TEJO
Kiel membro de TEJO vi ricevas:
• la revuon Kontakto kun la rubriko TEJO-Tutmonde
• rabaton por la Internacia Junulara Kongreso
• eblon partopreni en seminarioj
• eblon engaĝiĝi en interesa kaj internacia agado kaj tre grave: vi
helpas al la junulara movado de Esperanto!
Se vi aĝas pli ol 35 jarojn kaj volas ĝui la samajn avantaĝojn (kaj
revuojn) kiel membroj de TEJO, kaj aldone subteni TEJO-n, vi estas
bonvena fariĝi Patrono de TEJO. (Pliaj informoj sur www.tejo.org/
patrono aŭ demandi ĉe la Centra Oficejo).
Agado de TEJO
La agado de TEJO konsistas precipe el:
• informado en junularaj medioj pri la lingva problemo en internaciaj
rilatoj kaj pri ĝia solvo per Esperanto
• praktika utiligo de Esperanto por la servo de la junularo kaj
informado pri tio en junularaj medioj
• okazigo de kongresoj, konferencoj, seminarioj kaj aliaj kunvenoj
• instigado al la membroj de TEJO aktive partopreni en la Esperanta
movado
• aktivula trejnado (pli da informoj ĉe tejo.org/agado/aktivula-
trejnado)
• eldono de Pasporta Servo (www.pasportaservo.org), la adresaro de
gastigantoj kiuj pretas senkoste gastigi esperantistojn.
Subtenu la agadon de TEJO
Ekzistas multe da ebloj helpi al TEJO en ĝia agado. La plej gravaj estas
membriĝi aŭ patroniĝi.
Sed vi ankaŭ povas helpi al konkretaj agaderoj de TEJO.
Mondonacojn al ĝenerala agado de TEJO bv. pagi al la UEA-konto
“tejtej” (indiku la celon de la donaco, ekz: “donaco por KER” aŭ
“donaco por landa agado”). Eblas ankaŭ tiel donaci por specifaj celoj:
• Fonduso “Partoprenu IJK-n” – TEJO per ĝi subvencias la partoprenon
de TEJO-aktivuloj al IJK
• Pasporta Servo – eble la plej fama eldonaĵo de TEJO
Por pliaj detaloj pri pagmanieroj, bv. rigardi ĉe www.uea.org/alighoj/
pag_manieroj.html aŭ demandi ĉe la Centra Oficejo.
TEJO dankegas vin pro via subteno!
 revuo kontakto l 23