Stefani - Gjithe Leksionet.1

ÒPERKUFIZIMI
I KERKESES
ÒKERKESA ESHTE EFEKTIVE:
DESHIRA +AFTESIA PER TE PAGUAR +GADISHMERIA PER TE
PAGUAR
ÒLIGJII KERKESES
ÒDALLIMI I PARE :
KERKESE & SASI E KERKUAR
v DALLIMI I DYTE:
ZHVENDOSJE PERGJATE KURBES SE KERKESES
ZHVENDOSJE TOTALE E KURBES SE KERKESES
KERKESA: PARAQITJA ALGJEBRIKE
KERKESA PARAQITET ME NJE

FUNKSION ALGJEBRIK QE LIDH
SASINE E KERKUAR ME ÇMIMIN:
Qd= 100 -2P

KERKESE ………………(D)
SASI E KERKUAR…..(Qd)
DALLIMI I DYTE :
A) ZHVENDOSJE TOTALE E KURBES SE KERKESES
-RRITJE NE KERKESE
-RENIE NE KERKESE
NDODH KUR NDRYSHON TE PAKTEN NJERI NGA
FAKTORET QE NDIKON NE (D) PERVEÇ ÇMIMIT (P)
A) ZHVENDOSJE PERGJATE TE NJETES KURBE

KERKESE
-RRITJE OSE ZVOGELIM NE SASINE E KERKUAR
NDODH KUR NDRYSHON VETEM ÇMIMI I MALLIT
ZHVENDOSJE PERGJATE KURBES SE KERKESES
P
ZHVENDOSJE
5 PERGJATE KURBES
SE KERKESES, VETEM KUR
4 NDRYSHON ÇMIMI I MALLIT
3
NDRYSHON
2
SASIA E KERKUAR
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Q
CILET FAKTORE E ZHVENDOSIN TOTALISHT
KURBEN E KERKESES?
1.TE ARDHURAT E KONSUMATORIT

Ò -Te mirat normale
Ò -Te mirat inferiore
2. ÇMIMET E MALLRAVE TE LIDHURA NE KONSUM
- ZEVENDESUES
- PLOTESUES
3. PARASHIKIMI I BLERESIT LIDHUR ME ÇMIMIN E MALLIT

4. PARASHIKIMI I BLERSIT LIDHUR ME TE ARDHURAT E TIJ
5. SHIJET DHE PREFERENCAT E BLERESIT
6. NUMRI I BLERSAVE TE MALLIT
OFERTA: PARAQITJA ALGJEBRIKE
PARAQITET ME NJE FUNKSION

ALGJEBRIK QE LIDH SASINE E
OFRUAR ME ÇMIMIN:
Qs= 10 + 2P
OFERTE ……………….(S)
SASI E OFRUAR…. (Qs)
CILET FAKTORE E ZHVENDOSIN KURBEN E OFERTES
u 1. CMIMET E LENDEVE TE PARA

u 2. PAGAT E PUNETOREVE
u 3. TEKNOLOGJIA E PRODHIMIT
u 4. CMIMET E MALLRAVE TE LIDHURA NE PRODHIM
u 5. PARASHIKIMI PRODHUESVE LIDHUR ME CMIMIN
u 6. TAKSA
u 7. SUBVENCIONET
u 8. MOTI
u 9. NUMRI I PRODHUESVE
EKULIBRI I TREGUT
Ò TRE KONCPTE THEMELORE TE EKUILIBRIT TE TREGUT :
Ø EKULIBRI (E)
Ø ÇMIMI I EKUILIBRIT (Pe)
Ø SASIA E EKUILIBRIT (Qe)

KUPTIMI I EKULIBRIT TE TREGUT
u EKUILIBRI I TREGUT PARAQET NJË GJENDJE TË TILLË, NË TË CILËN SI
BLERËSIT ASHTU EDHE SHITËSIT NUK KANË ARSYE TË NDRYSHOJNË
SJELLJEN E TYRE.
u TREGU ESHTE NE EKUILIBER KUR:
(Qd) = (Qs)
uGrafikisht tregu eshte ne
ekuiliber ne piken (E) ku pritet
kurba (DT) me kurben (ST)
EKUILIBRI I TREGUT
TREGU ESHTE NE EKUILIBER

ATEHERE KUR:
SASIA E MALLIT QE BLERESIT JANE NE
GJENDJE DHE TE GADSHEM TE
BLEJNE (Qd)
ESHTE E BARABARTE
ME SASINE E MALLIT QE SHITESIT
JANE NE GJENDJE DHE TE GASHEM
TE SHESIN (Qs)
EKUILIBRI I TREGUT: MENYRA ALGJEBRIKE
Ò KUR DIME EKUACIONET E (D) DHE (S) :

Qd= 100-2P DHE Qs=40 + 4P
Ò EKUILIBRI ARRIHET KUR: Qd=Qs

100-2P = 40 + 4P
60=6P
Pe=10 $
Ò NE ÇMIMIN E EKULIBRIT SASIA E EKULIBRIT DO TE JETE :
Qd= 100 – 2x10 = 80

Qs = 40 + 4x10 = 80
SITUATA E TREGUT
Ò TREGJET TENTOJNE TE SHKOJNE
DREJT EKULIBRIT
Ò ZAKONISHT TREGJET MUND TE NDODHEN
NE DY SITUATA :
1) TEPERICE OFERTE/MUNGESE KERKESE
2) TEPERICE KERKESE /MUNGESE OFERTE
TEPERICE OFERTE: QS>Qd
P
TEPERICA E OFERTES
BEN PRESION MBI ÇMIMIN
ST
QE AI TE ULET
7
DREJT (Pe)
TEPERICE
6
OFERTE
Pe = 3 E
1 DT
0 7 8 10 11 13 15 17
Q
SASI E SASI E
KERKUAR OFRUAR
TEPERICE KERKESE:Qd>Qs
P
TEPERICA E KERKESES
BEN PRESION MBI ÇMIMIN
QE AI TE RRITET
14 ST DREJT ( Pe)
12
10
Pe = 6 E
4
TEPERICE
2 DT
KERKESE
0 7 9 10 11 13 15 17
Q
SASI E SASI E
OFRUAR KERKUAR
DINAMIKA E TREGUT
Ò TREGJET NUK JANE STATIKE, POR DINAMIKE
ÒTRE ELEMENTET E TREGUT

1. PIKA E EKUILIBRIT….. ( E)
2. SASIA E EKUILIBRIT... (Qe)
3. ÇMIMI I EKUILIBRIT……(Pe)
ÒNDRYSHOJNE
SEPSE NDRYSHOJNE FAKTORET QE NDIKOJNE NE ANEN E KERKESES DHE
OFERTES
DALLOJME DISA RASTE
1. OFERTA NUK NDRYSHON POR NDRYSHON KERKESA: AJO MUND TE

RRITET OSE MUND TE ZVOGELOHET
2. KERKESA NUK NDRYSHON POR NDRYSHON OFERTA : AJO MUND TE

RRITET OSE MUND TE ZVOGELOHET
3. KERKESA DHE OFERTA NDRYSHOJNE

NEJKOHESISHT
EKULIBRI
DHE ZHVENDOSJA E KURBES SE KERKESES
P
RRITJA NE
KEKRKESE …
ST
…ÇON ZHVENDOSJE
E PERGJATE (S) DUKE
2 SHKAKTUAR RRITJE TE
P
2 CMIMIT TE EKUILIBRIT
CMIMI DHE RRITJE TE SASISE
E
RRITET 1 SE EKUILIBRIT
P
1
D
2
D
1
Q Q
1 2 Q
SASIA RRITET
EKUILIBRI
DHE ZHVENDOSJA E KURBES SE OFERTES
P
S S
2 1 RENIA NE
OFERTE ..
E
P 2
2
… ÇON NE
ZHVENDOSJEN
ÇMIMI
RRITET PERGJATE KURBES (D)
DUKE SHKAKTUAR
P E1 RRITJE TE CMIMIT TE
1
EKUILIBRIT DHE RENIES
NE SASINE E EKUILIBRIT
Q Q Q
2 1
SASIA ULET
Shembull: PERMIRESIMI I TEKNOLOGJISE
1. RRIT OFERTEN E S0
CILA …
P S1
E0 2… ÇON NE ZHVENDOSJEN
PERGJATE KURBES (D) DUKE
Pe ULUR ÇMIMIN E EKUILIBRIT
(P)
DHE RRITUR SASINE E
ULET
P1 E1 EKUILIBRIT
D
Qe Q1 Q
SASIA RRITET
ZHVENDOSJE E NJEKOHSHME
E kurbes se (D) DHE kurbes se (S)
(a) NJE MUNDESI : ÇMIMI RRITET, SASIA RRITET
P RENIE E VOGEL
NE OFERTE S S
2 1
E
2
P
2
E
1
P
1
D
2
D
1
RRITJE E
MADHE NE
KERKESE
Q Q2 Q
1
ZHVENDOSJET E NJKOHSHME
TE (D) DHE (S)
NE MUND TE BEJME PARASHIKIMET E MEPOSHTME LIDHUR
ME EFEKTET KUR KURBA E (D) DHE ( S) ZHVENDOSEN
NJEKOHESISHT :
ZHVENDOSJE E
NJEKOHSHME E
KURBES SE OFERTA RRITET OFERTA ZVOGELOHET
OFERTES DHE
KERKKESES
P: NUK E DIME P: RRITET

KERKESA RRITET
Q: RRITET Q: NUK E DIME
KERKESA P: ULET P: NUK E DIME

ZVOGELOHET Q: NUK E DIME Q: ULET
ÇMIMI TAVAN DHE ÇMIMI
DYSHEME
Ò TREGJET NUK JAPIN GJITHMONE ZGJIDHJE
TE DESHIRUAR
Ò QEVERIA NDERHYN PER TE ZGJIDHUR KETE PROBLEM DUKE

VENDOSUR SIPAS RASTIT:
ÇMIMIN TAVAN
ÇMIMIN DYSHEME
PERMBAJTJA E (TK) DHE (TP)
TEPERICA E KONSUMATORIT (TK)

ESHTE DIFERENCA MIDIS
GADISHMERISE SE KONSUMATORIT PER
TE PAGUAR PER NJE SASI TE CAKTUAR
DHE CMIMIT TE TREGUT
TEPERICA E PRODHUESIT (TP)

ESHTE DIFERENCA MIDIS ÇMIMIT TE TREGUT
DHE GADISHMERISE SE PRODHUESIT PER TA
OFRUAR NJE SASI TE CAKTUAR
OBJEKTI I STUDIMIT I EKONOMIKSIT
EKONOMIKSI ËSHTË NJË SHKENCË SHOQËRORE
QË STUDION MËNYRËN E SHPËRNDARJES DHE PËRDORIMIN

OPTIMAL TË FAKTORËVE TË PRODHIMIT (Cilet jane?)
ME QËLLIM QË TË SIGUROHET PLOTËSIMI I NEVOJAVE

GJITHMONË NË RRITJE TË INDIVIDËVE, FIRMAVE DHE TË
SHOQËRISE.
DEGEZIMET E EKONOMIKSIT
SHKENCA E EKONOMIKSIT PERBEHET NGA

DY DEGEZIME TE MEDHA:
MIKROEKONOMIA
MAKROEKONOMIA
Çfare studion secila prej tyre?
KONTRADIKTA KRYESORE
NGA STUDIMI I MIKROEKONOMISË DIMË SE EKZISTON NJË KONTRADIKTË
MIDIS
NEVOJAVE KONKURRUESE TË PAKUFIZUARA,
GJITHMONË NË RRITJE, PËR MALLRA DHE SHËRBIME
DHE
PAMJAFTUESHMERISE (KUFIZIMIT) TË FAKTORËVE TË PRODHIMIT
PRA, MUNDËSIVE QË KA EKONOMIA E NJË VENDI PËR T‘I PLOTËSUAR ATO
PERBALLEMI ME DUKURINE E RRALLESISE
LINDI DOMOSDOSHMERIA
E SHKENCES SE EKONOMISE
KONTRADIKTA KRYESORE
NË KUSHTET E EKZISTENCËS SË KËSAJ KONTRADITE
SHOQËRIA ËSHTË E DETYRUAR TË BËJË ZGJEDHJE:
1. ÇFARË MALLRA/SHERBIME DHE NË ÇFARË SASIE TË
PRODHOJË?
2. SI DO TË PRODHOHEN KËTO MALLRA DHE

SHËRBIME?
3. PËR KË DO TË PRODHOHEN MALLRAT

/SHREBIMET?
LIGJI EKONOMIK THEMELOR
PYETJET, “ÇFARË, SI , DHE PËR KË “ TË PRODHOJMË,

TË MARRA SË BASHKU, PËRBËJNË TRE DIMENSIONET
E LIGJIT EKONOMIK THEMELOR PËR ÇDO SISTEM
EKONOMIK.
PËR T’U DHËNË PËRGJIGJE TRE PYETJEVE TË MËSIPËRME

NA VJEN NË NDIHMË
SHKENCA E EKONOMISE – EKONOMIKSI.
ZGJEDHJA RACIONALE, EFICENTE
EKONOMIKSI, SI SHKENCË SHOQËRORE, PËRQËNDROHET NË

GJETJEN E RREGULLAVE, LIGJEVE, PARIMEVE ME ANËN E TË
CILAVE NE ORIENTOHEMI QË TË VEPROJMË NË MËNYRË SA
MË RACIONALE NË ZGJEDHJET QË BËJMË.
KJO DO TË THOTË QË SA HERË QË DUHET TË MARIM

VENDIME DHE SA HERË QË BËJMË ZGJEDHJE,
ATO DUHET TË JENË RACIONALE DHE EFIÇENTE.
ZGJEDHJA DHE SHKENCA E EKONOMISE
DERISA BURIMET OSE FAKTORËT E PRODHIMIT, JANË RELATIVISHT TË
RRALLË DHE KERKESAT, DËSHIRAT APO NEVOJAT E INDIVIDËVE NË
VEÇANTI DHE SHOQËRISË NË TËRESI, PËR MALLRA DHE SHËRBIME JANË
TË PAKUFIZUARA,
SHOQËRIA ËSHTË E DETYRUAR QË BURIMET E RRALLA T’I
SHPËRNDAJË DHE T’I PËRDORË NË MËNYRË SA MË EFIÇENTE
ME QËLLIM QË TË PRODHOJE MAKSIMUMIN E MUNDSHËM
TE MALLRAVE DHE TE SHERBIMEVE
NE QOFTE SE BURIMET E PRODHIMIT NUK DO TE

ISHIN TË RRALLA, PRA SIKUR TË JETONIM NË NJË
BOTË TË BOLLËKUT, NUK DO TË KISHIM NEVOJË
PËR TË STUDJUAR SHKENCAT EKONOMIKE !
EKONOMIKSI I PUNES STUDION FAKTORIN E
PRODHIMIT - “PUNE”
DERISA BURIMET JANË TË RRALLA REZULTON QË EDHE PUNA, SI NJËRI
NDËR FAKTORËT KRYESORË TË PRODHIMIT, ESHTE BURIM I RRALLË.
PUNA DUKE QËNË NJË BURIM I RRALLË, BËHET OBJEKT

STUDIMI I LËNDËS SË EKONOMIKSIT TË PUNËS
EKONOMIKSI I PUNES FOKUSOHET NË PROBLEMET

QË KANË TË BËJNË ME PËRDORIMIN SA MË
RACIONAL DHE EFIÇENT TË FAKTORIT TE PRODHIMIT
PUNË
OBJEKTI I STUDIMIT TE EKONOMIKSIT TE PUNES
EKONOMIKSI I PUNËS ËSHTË NJË DEGËZIM I SHKENCËS

EKONOMIKE PRA, I EKONOMIKSIT.
1) EKONOMIKSI I PUNËS STUDION MËNYRËN E
ORGANIZIMIT, FUNKSIONIMIT TË TREGJEVE TË
PUNËS
2) EKONOMIKSI I PUNËS MERRET ME STUDIMIN E
MËNYRËS SË SJELLES TË PJESMARRËSVE NË TREGJET
E PUNËS
3) EKONOMIKSI I PUNES STUDION PROCESET DHE
PASOJAT QË NDODHIN NË TREGJET E PUNËS.
4) EKONOMIKSI I PUNES MERRET EDHE ME POLITIKAT
SHTETËRORE QË KANË TË BËJNË ME PUNËSIMIN DHE
PAGESËN E FAKTORIT PUNË.
EKONOMIKSI I PUNES
Ekonomiksi i punes studion strukturat e pagave duke e vene
theksin ne diferncimet midis pagave sipas:
1. PROFESIONEVE,
2. DEGEVE TE EKONOMISE
3. RAJONEVE TE VENDIT,
4. DIFERNCIMET MIDIS FIRMAVE QE KANE SINDIKATA DHE
ATYRE QE NUK KANE TE TILLA,
5. DIFERNCIMET NE PAGA MIDIS BURRAVE DHE GRAVE
(DISKRIMINIMI NE TREGUN E PUNES )
EKONOMIKSI I VJETER
DHE EKONOMIKSI I RI I PUNES
OBJEKTI I STUDIMIT TË EKONOMIKSIT TË PUNËS KA
EVOLUAR ME KALIMIN E KOHËS,
PRANDAJ NE MUND TË BËJMË FJALË PËR:

“EKONOMIKSIN VJETËR” TË PUNËS
“EKONOMIKSIN E RI“ TË PUNËS
ATA DALLOJNË NGA NJËRI TJETRI PËR NGA

PROBLEMET QË TRAJTONIN DHE QË I PËRFSHIJN NË
OBJEKTIN E STUDIMIT TË TYRE.
EKONOMIKSI I VJETER I PUNES
“EKONOMIKSI I VJETËR” I PUNËS KISHTE PËR OBJEKT
STUDIMI HISTORINË E LËVIZJES PUNËTORE, PËRSHKRUANTE
ROLIN DHE VENDIN E SINDIKATAVE TË PUNËS.
AI MERREJ ME ÇËSHTJET GJYQËSORE QË KISHIN TË BËNIN

ME ZGJIDHJEN E KONFLIKTEVE TË PUNËS MIDIS
PUNËDHËNËSVE DHE PUNËMARRËSVE ETJ.
MUND TË THEMI SE, “EKONOMIKSI I VJETËR” I PUNËS ISHTE

NJË LËNDË ME KARAKTER PËRSHKRUES DHE HISTORIK.
EKONOMIKSI I RI I PUNES
DEKADAT E FUNDIT TË SHEKULLIT TË XX-TË, NË FUSHËN E

OBJEKTIT TË STUDIMIT TË EKONOMIKSIT TË PUNËS
ËSHTË BËRË REVOLUCION.
EKONOMISTËT NË STUDIMIN E TREGJEVE TË PUNËS FILLUAN TË

PËRDORIN GJERËSISHT METODAT ANALITIKE, SASIORE DHE CILËSORE
NJË VEND TË DUKSHËM NE ANALIZAT E TREGUT TE PUNES

ZINTE PËRDORIMI I SHKENCËS SË EKONOMETRISË.
DISA PYETJE QE KERKOJNE PERGJIGJE
Natyrshëm lindin disa pyetje që kërkojnë përgjigje:
1. SI MUND TË JUSTIFIOHET EKZISTENCA E NJË LËNDE TË VEÇANTË SIÇ

ËSHTË EKONOMIKSI I PUNËS QË STUDION NJË FAKTOR TË
VEÇANTË TË PRODHIMIT – PUNËN?
2. ÇFARË E DALLON EKONOMIKSIN E PUNËS NGA LËNDËT E TJERA, PËR

SHEMBULL NGA “DREJTIMI I BURIMEVE NJERËZORE”?
3. KU QËNDRON RËNDËSIA E STUDIMIT TË EKONOMIKSIT TË PUNËS?

PERGJIGJE E PYETJES SE PARE
TREGJET KU SHITET DHE BLIHET FAKTORI PUNË KARAKTERIZOHEN
NGA DISA TIPARE TË VECANTA QË I DALLOJNË ATO DUKSHËM NGA
TREGJET E MALLRAVE DHE SHËRBIMEVE.
NË KËTË KUPTIM MUND TË THEMI SE TRANSAKSIONET (KËMBIMET) QË

KRYHEN NË TREGJET E PUNËS JANË KREJTËSISHT TË NDRYSHME NGA
KËMBIMET QË REALIZOHEN NË TREGJET E MALLRAVE
DHE TE SHËRBIMEVE
Perifrazimi i thenies se A. Marshallit :…………………………..

ME OFRUESIN E FAKTORIT PUNË NUK NDODH NJELLOJ
SI NE TREGUN E MALLRAVE.
Ofruesi i punës, INDIVIDI, para se të marrë një vendim për të ofruar
orë pune në treg, pra të shesë fuqinë e tij punëtore, është i interesuar të
dijë:
Ø VENDIN SE KU DO TË SHKOJË TË PUNOJË
Ø AMBJENTIN FIZIK DHE SHOQËROR TË PUNËS
Ø PAGEN DHE MADHESINE E SAJ
Ø MUNDËSINË PËR TË BËRË KARIERË NË VENDIN E PUNËS
Ø SI DHE SHUMË FAKTORË TË TJERË MONETARË DHE JO MONETARË QË LIDHEN
ME PUNËN.
PERGJIGJE PYETJES E PARE
THEKSOJMË SE NDRYSHE NGA TREGJET E TJERA TË
MALLRAVE DHE TË SHËRBIMEVE KU TRANSAKSIONET
BËHEN PËR NJË PERIUDHË RELATIVISHT TË
SHKURTËR, PUNËSIMI PARAQET NJË LIDHJE
RECIPROKE RELATIVISHT TË QËNDRUESHME DHE
RELATIVISHT TË GJATE DHE TE VAZHDUESHME MIDIS
PUNËDHENËSIT DHE PUNËMARRËSIT.
NË KËTO KUSHTE, APLIKIMI I INSTRUMENTAVE TË

NGJASHME (KËRKESËS DHE OFERTËS) QË
EKONOMIKSI I PËRDOR NË ANALIZAT E TREGJEVE
TË MALLRAVE DHE TË SHËRBIMEVE, DUHET TË
MARRË PARASYSH SPECIFIKAT E FAKTORIT PUNË
DHE FUNKSIONIMIN SPECIFIK TË TREGJEVE TË
PUNËS.
KËTË DETYRË E REALIZON LËNDA E EKONOMIKSIT TË PUNËS.
NE KETE MENYRE LENDA “EKONOMIKSI I PUNES” E

JUSTIFIKON EKZISTENCËN E VET SI NJË LËNDË E VEÇANTË
TEORIKE DHE PRAKTIKE, QË STUDION VETËM NJË FAKTOR TË
VEÇANTË TË PRODHIMIT :
PUNËN
PERGJIGJE PYETJES SE DYTE
EKONOMIKSI I PUNËS DALLOHET EDHE NGA LËNDËT E TJERA, TË CILAT
KANË PËR OBJEKT STUDIMI PUNËN.
Per shembull: “MANAXHIMI I BURIMEVE NJERËZORE” është
një lëndë ndërdisiplinore sepse në objektin e studimit të saj
përfshihen njohuri nga lëndë të ndryshme si:
sociologjia, psikologjia, juridiku dhe ekonomiksi,
“DREJTIMI I BURIMEVE NJERËZORE” E PËRQËNDRON

OBJEKTIN E STUDIMIT TË VET NË LIDHJET QË VENDOSEN
MIDIS PUNËDHËNËSIT DHE PUNËMARRËSIT NË KUADRIN E
NJË FIRME TË VEÇANTË.
PERGJIGJE E PYETJES SE DYTE
EKONOMIKSI I PUNËS, NËPËRMJET KATEGORIVE, LIGJEVE

DHE PARIMEVE ME TË CILAT AI OPERON, PËRQËNDROHET
NË:
STUDIMIN E MËNYRËS SË SJELLJES TË TË

GJITHË AGJENTËVE EKONOMIKE
QË VEPROJNË NË TREGJET E PUNËS !
DALLIMI I EKONOMIKSIT TE PUNES
NGA MANAXHIMI I BURIMEVE NJEREZORE
EKONOMIKSI I PUNËS:
STUDION EDHE NDRYSHIMET QË NDODHIN NË

FORCËN PUNËTORE NË NIVELIN E EKONOMISË
KOMBËTARE NË PËRGJITHËSI.
AI KA SI OBJEKT STUDIMI DHE DISKUTIMI EDHE POLITIKAT

SHTETËRORE TË PUNËSIMIT SI DHE POLITIKAT E
NDRYSHME QEVERITARE QË KANË TË BËJNË ME
REDUKTIMIN E PAPUNËSISË
PERGJIGJE PYETJES SE TRETE
RËNËDËSINË E STUDIMIT TË EKONOMIKSIT TË PUNËS

MUND TA SHIKOJMË NË DY ASPEKTE TË VEÇANTA:
1. NË ASPEKTIN PERSONAL
2. NË ASPEKTIN SHOQËROR
Kjo për vetë faktin përfitimet vijnë nga studimi i tij janë
të dyanshme, personale dhe shoqërore.
KU QENDRON RENDESIA E STUDIMIT TE
EKONOMIKSIT TE PUNES ?
1.Njohuritë e përfituara në ekonomiksin e punës na
ndihmojnë që problemet e tregut të punës t’i analizojmë
dhe diskutojmë me një shkallë të lartë inteligjence dhe të
marrim pjesë në mënyrë aktive në zgjidhjen e tyre.
DUHET TË THEKSOJMË SE EKONOMIKSI I PUNËS

NUK NA JEP RECETA TË GATSHME PËR
ZGJIDHJEN E PROBLEMEVE TË NDRYSHME NE
PRAKTIKE.
AI PARA SË GJITHASH ËSHTË NJË METODË
E TË MENDUARIT, DHE TE GJYKUARIT
NË MËNYRË EKONOMIKE
RËNDËSIA E EKONOMIKSIT TË PUNËS QËNDRON

2.
NË FAKTIN SE PARIMET, RREGULLAT, LIGJET,
KATEGORITË QË STUDION AI LIDHEN NGUSHTË ME
JETËN PRAKTIKE TË SECILIT PREJ NESH.
NË KËTË KUPTIM EKONOMIKSI I PUNËS ËSHTË NJË

LËNDË SA TEORIKE PO AQ EDHE PRAKTIKE.
EKONOMIKSI I PUNËS ËSHTË NJË LËNDË E VEÇANTË

DHE SPECIFIKE QË MERRET ME STUDIMIN E
PËRDORIMIT EFIÇENT TË FAKTORIT PUNË EDHE PËR
FAKTIN E THJESHTË SE SHUMICA E INDIVIDËVE QË
JANË ZOTËRUES TË KËTIJ FAKTORI, TË ARDHURAT
KRYESORE TË TYRE NË PARA I SIGUROJNË
NËPËRMJET PUNËS.
STATISTIKAT NË VENDET E ZHVILLUARA TREGOJNË SE

65%-70% E TË ARDHURAVE KOMBËTARE E PËRBËJNË
PAGAT, NDËRSA PJESA TJETËR E SAJ MERR FORMËN E
RENTËS, INTERESIT DHE FITIMIT.
Në përfundim të studimit të Ekonomiksit të Punës ju:

qDO TË NJIHNI TEORINE DHE SHUMË FAKTE QË PËRSHKRUAJNË
MEKANIZMIN E FUNKSIONIMIT TE TREGJEVE TË PUNËS,
qDO TË NJIHNI INSTITUCIONET KRYESORE TË TREGJEVE TË PUNËS,
qDO TË DINI TË KUPTONI DHE TË INTERPRETONI POLITIKAT QË
APLIKOHEN NË TREGJET E PUNËS,
qDO TË JENI NË GJENDJE TË KUPTONI THELBIN E TEORIVE TË
KRIJUARA NGA EKONOMISTËT E TREGJEVE TË PUNËS DHE TI
VLERESONI ATO
STUDIMI I EKONOMIKSIT TË PUNËS ËSHTË I RËNDËSISHËM
DHE PËR FAKTIN SE PËRVETËSIMI I NJOHURIVE TË TIJ NA
BËN TË JEMI QYTETARË AKTIVË NË JETËN EKONOMIKE,
POLITIKE, SHOQËRORE TË VENDIT.
Gjithashtu, studimi i Ekonomiksit të punës do t’ju ndihmojë për të

zgjidhur problemet që mund të përballeni në jetën tuaj të
përditshme pas përfundimit të shkollës së lartë si pjesmarrës
aktive në tregun e punës apo si ekonomistë dhe manaxherë të
ardhshëm të firmave.
TRAJTIMI TEORIK I ZGJEDHJES
Ekonomiksi i punës e përqëndron objektin e
studimit te tij ne mënyrat e zgjedhjes, pse janë
bëre ato, si janë bëre dhe çfarë rezultatesh apo
pasoja rezultojne nga zgjedhjet e bëra.
Në themel të teorisë së zgjedhjes qëndrojnë tre kategori

kryesore:
1. RRALLËSIA RELATIVE
2. SJELLJA NË NJË QËLLIM TË CAKTUAR OSE
RACIONALITETI
3. PËRSHTATSHMËRIA
RRALLESIA RELATIVE
ME DUKURINE E RRALLESISE RELATIVE PERBALLEN:
1. SHOQERIA…..
2. FIRMAT ….
3. INDIVIDET….
SI KONKLUZION THEMI SE RRALLËSIA RELATIVE E

FAKTORËVE TË PRODHIMIT, E KOHËS, E TË ARDHURAVE
PËRBËN NJË ELEMENT BAZË TË TEORISË SË ZGJEDHJES.
SJELLJA NË NJË QËLLIM TË CAKTUAR
OSE RACIONALITETI
EKONOMIKSI I PUNËS E VË THEKSIN NË MËNYRËN
RACIONALE TË SJELLJES SË AGJENTËVE TË TREGUT TË
PUNËS, NË QËLLIMIN E ZGJEDHJES SË BËRË.
LIDHJA ESHTE E TILLE:
RRALLËSIA RELATIVE BËN TË DOMOSDOSHME ZGJEDHJEN.

ZGJEDHJA, NGA ANA E SAJ, PRESUPOZOHET TË BËHET PËR NJË
QËLLIM TË CAKTUAR, PËR TË ARRITUR OBJEKTIVA TË CAKTUARA, DHE
JO NË MËNYRË TË RASTËSISHME APO KAOTIKE
GJITHMONE ZGJEDHJA SHOQEROHET ME KOSTON OPORTUNE
SJELLJA NË NJË QËLLIM TË CAKTUAR OSE
RACIONALITETI
PYETJE: KUR THEMI SE PJESMARRËSIT NË TREGJET E PUNËS SILLEN NË
MËNYRË RACIONALE, PËR TË ARRITUR NJË QËLLIM TË CAKTUAR, A DO TË
THOTË KJO SE ATA GJTHMONË I ARRIJNË QËLLIMET APO
OBJEKTIVAT E CAKTUARA PREJ TYRE.
PERGJIGJE : JO!
Së pari, informacioni që zotërojnë individët në lidhje me tregjet e
punës është imperfekt, pra jo i plotë.
Së dyti, në zhvillimet dinamike të ekonomisë në tërësi dhe të
tregjeve të punës në veçanti, mund të ndodhin ngjarje apo situata
të paparashikuara.
Së treti, shpesh herë zgjedhjet që bëjnë të tjerët mund të
influencojnë pozitivisht ose negativisht edhe në zgjedhjet që bëjmë
PERSHTATSHMERIA
SITUATA EKONOMIKE NË TËRËSI DHE SITUATA NË TREGJET E PUNËS
NË VEÇANTI NUK ËSHTË STATIKE, POR DINAMIKE
PRANDAJ, NË KUSHTET KUR RRALLËSIA RELATIVE I DETYRON

INDIVIDËT QË TË BËJNË ZGJEDHJE, DHE ZGJEDHJA QË REALIZOJNË
DUHET TË BËHET ME NJË QËLLIM TË CAKTUAR,
PJESËMARRËSIT E TREGJEVE TË PUNËS GJITHMONË DUHET TË

REAGOJNË NDAJ NDRYSHIMEVE QË NDODHIN NË SITUATËN
EKONOMIKE, ME QËLLIM QË T’U PËRSHTATEN SA MË MIRË ATYRE.
EKONOMIKSI I PUNES
STUDION SE SI FUNKSIONON TREGU I PUNES DHE SHPJEGON SE PERSE DISA
RREZULTATE JANE TE MUNDURA TE NDODHIN DHE DISA TE TJERA JO.
EKONOMIKSI I PUNES PERPIQET T’U JAPE PERGJIGJE PYETJEVE TE MEPOSHTME:
1. CFARE PARAQET KERKESA PER PUNE

2. CFARE PARAQET OFERTA E PUNES
3. SI ARRIHET EKUILIBRI NE TREGUN E PUNES
4. SI PERCAKTOHET PAGA DHE NUMRI I TE PUNSUARVE
5. PSE ESHTE RRITUR PJESMARRJA E GRAVE NE FORCEN PUNETORE?
6.SI NDIKON VENDOSJA E PAGES MINIMUM NE NORMEN E PAPUNESISE? ETJ …
Pjesmarresit ne tregun e punes:
1. PUNETORET
2. FIRMAT
3. QEVERIA
PJESMARRESIT NE TREGUN E PUNES
PJESMARESIT KANE MOTIVE TE NDRYSHME NE TREGUN E PUNES :

Ø Punetoret kerkojne nje vend pune me PAGE te mire
Ø Firmat kerkojne te maksimizojne FITIMIN
Ø Qeveria perdor rregulla, rregullime, harton ligje per te

arritur objektivat e politikave publike per te maksimizuar
dobine e komunitetit
Paga Minimum
Kushtet e punes, sigurine ne vendin e punes
TRE “AKTORET”
PUNETORET
Jane aktoret me te rendesishem; pa punetoret nuk ka
“pune”
Kane si objektiv te maksimizojne dobine dhe te

maksimizojne mireqenien e tyre (duke bere zgjedhjen me te
mire nga alternativat e mundeshme )
Do te deshirojne te ofrojne sa me shume kohe ne tregun e

punes ne qofte se paga eshte me e larte.
Kjo ben qe lakorja e ofertes se punes te kete pjerresi
pozitive
PUNETORET
JANE OFRUESIT E PUNES, NE MENYRE KOLEKTIVE OSE INDIVIDUALE
SYNOJNE TE MAKSIMIZOJNE MIREQENIEN NE KUSHTET E KUFIZIMEVE
TE NDRYSHME
ME VENDIMET QE MARRIN PERCAKTOIJNE :
1.TE PUNOJNE APO JO
2.SA ORE TE PUNOJNE
3.CFARE AFTESI, NJOHURI DHE KOMPETENCA E DUHET TE ZOTEROJNE
4.TA BRAKTISE APO JO PUNEN
5.NE CILEN PUNE TE PUNOJE
6.A DUHET TE BASHKOHET NE SINDIKATA
7. SA DUHET TA KETE PRODUKTIVITETIN E PUNES
TRE “AKTORET”
FIRMAT
MARRIN VEMDIME SE KE DO TE PUNESOJNE DHE

KE DO TE LARGOJNE NGA PUNA
Kane objektiv kryesor maksimizimin e FITIMIT
Lidhja reciproke midis cmimit te punes (Pages) dhe

numrit te te punesuarve qe firma mund te punesoje
na jep- lakoren e kerkeses per pune
FIRMA
NE TREGUN E PUNES JANE KERKUESE TE FAKTORIT PUNE PUNES
SYNOJNE TE MAKSIMIZOJNE FITIMIN NE KUSHTE TE KUFIZUESHMERISE
ME VENDIMET QE MARRIN PERCAKTOJNE:

1. SA PUNETORE TE PUNESOJNE
2.CILIN PUNETOR TE PUNESOJNE
3.SA DUET TE PAGUAJE PER PUNETOR
4.A DUHET TE PUNESOJE PUNETORE SHTESE
5.SA KAPITAL TE PUNESOJE
6.CFARE KUSHTET PUNE DO TE OFROJE
7.SA DO TE JETE ZGJATJA E OREVE JAVORE TE PUNES
TRE “AKTORET”
QEVERIA
VENDOS TAKSA , RREGULLA

OFRON LIGJE PER FUNKSIONIMIN E
TREGUT TE PUNES TE CILAT RREGULLOJNE
SHKEMBIMIN (SHIT-BLERJEN) NE TREGUN E
PUNES MIDIS PUNEDHENESVE DHE
PUNEMARRESVE
QEVERIA
BEN RREGULLIME TE CILAT PERCAKTOJNE RREGULLAT E
PERGJITHSHME TE FUNKSIONIMIT TE TREGJEVE TE PUNES
1. NXJERRJEN E LIGJEVE QE KANE TE BEJNE ME TREGUN E PUNES
2. TAKSAT DHE TE ARDHURAT
2.MBESHTETJE PER TRANIMET
4. VENDOSJA E PAGES MINIMUM
5. RREGULLIMI I KUSHTEVE TE PUNES PER PUNETORET
6.LIGJET PER EMIGRACIONIN
TREGJET E PUNES PRIMARE
KUNDREJT
TREGJEVE TE PUNES SEKONDARE
TREGU PRIMAR I PUNES: KARAKTERIZOHET NGA PAGA TE

LARTA DHE MARREDHENIE PUNESIMI TE QENDRUESHME
TREGU SEKONDAR I PUNES: KARAKTERIZOHET NGA PAGA

TE ULETA DHE MARREDHENIE PUNESIMI TE PAQENDRUESHME
ZHVENDOSJET
SEKTORIALE NE PUNESIM
KANE NDODHUR NDRYSHIME NE NIVELIN E PUNESIMIT
SIPAS SEKTOREVE TE EKONOMISE:
SEKTORI PRIMAR –BUJQESIA: PUNESIMI KA RENE SI PJESE E

FORCES PUNETORE
SEKTORI SEKONDAR –INDUSTRIA: PUNESIMI DEKADAT E FUNDIT KA
RENE LEHTESISHT, SI PJESE E FORCES PUNETORE,
SEKTORI TERCIAR – SHERBIMET: PUNESIMI ESHTE RRITUR SI PJESE E
FORCES PUNETORE
CILAT JANE ARSYET E NDRYSHIMEVE ?
SEKTORI PRIMAR –BUJQESIA ESHTE KARAKTERIZUAR NGA RRITJA E

SHPEJTE E PRODUKTIVITETIT TE PUNES
SEKTORI SEKONDAR-INDUSTRIA ESHTE KARAKTERIZUAR NGA RRITJE E

SHPEJTE E PRODUKTIVITET TE PUNES
SEKTORI TERCIAR –SHERBIMET ESHTE KARAKTERIZUAR NGA RRITJE TE

ULET NE PRODUKTIVITETIN E PUNES
LLOJET KRYESORE TE TREGJEVE TE PUNES
KEMI AQ LLOJE TREGJE TE PUNES SA EDHE LLOJE PUNE
TREGU KOMBETAR I PUNES
TREGU LOKAL/RAJONAL I PUNES
TREGU I BRENDSHEM I PUNES QE ORGENIZOHET

NGA FIRMAT
Punesimet nga tregu i jashtem i punes behen fillimisht per
nivelet hyrese te punes
1. Nivelet me te larta ne karieren e vendeve te punes
plotesohen nga nxitjet qe u behen punetoreve tashme te
punesuar ne firme
TREGU I BRENDSHEM I PUNES
FIRMAT DUKE VEPRUAR NE KETE MENYRE:

1. REDUKTOJNE KOSTOT E PUNESIMIT DHE TE TRAINIMIT
2. PERMIRESOJNE MORALIN E TE PUNESUARVE DHE I
MOTIVOJNE PUNETORET PER TE BERE KARIERE NE VENDIN E
PUNES
3. REDUKTON EFEKTIN E PASIGURISE, MOS NJOHJEN E
PUNETORIT RI
EKONOMIKSI POZITIV
KUNDREJT EKONOMIKSIT NORMATIV
EKONOMIKSI POZITIV ESHTE NJE PERPJEKJE
PER TE SHPJEGUAR SE SI FUNKSIONON
EKONOMIA DUKE PERDORUR METODEN
SHKENCORE
I adresohet fakteve
Fokusohet ne “çfare eshte”
I pergjigjet pyetjeve duke perdorur instrumentat e
ekonomisteve
EKONOMIKSI NORMATIV
EKONOMIKSI NORMATIV PERPIQET TE SHPJEGOJE

SE SI DUHET TE FUNKSIONOJE EKONOMIA AI
MBESHTET NE GJYKIMIN PER TE VLERESIUAR
FUNKSIONIMIN E PERGJITHSHEM TE EKONOMISE
I adresohet vlerave
Fokusohet ne “çfare duhet te jete ”
Bazohet dhe kerkon gjykim
DREJTESIA KUNDREJT EFICENCES
DREJTESIA: TRAJTIM I NJELLOJTE
EFICENCA: MARRJA E MAKSIMUMIT NGA
PERDORIMI IN FAKTORIT
PERPJEKJET PER T’I BERE KUSHTET

(PASOJAT/REZULTATET) E TREGUT ME TE
BARABARTA PER PJESMARRESIT SHPESH HERE
MUND TE SHKAKTOJNE HUMBJE NE EFICENSE
EKONOMIKSI I PUNES
EKONOMIKSI I PUNES STUDION FAKTORET E NDRYSHEM QE
VEPROJNE NE TREGUN E PUNES DHE QE PERCAKTIOJNE:
DIMENSIONET E OFERTES SE PUNES

DIMENSIONET E KERKESES PER PUNE
Keta faktore te sintetizuar ne Oferten e punes (SL)dhe ne Kerkesen per
pune(DL), duke bashkevepruar, percaktojne:
PAGEN E KUILIBRIT (WE)
NUMRIN E TE PUNESUARVE ( LE)
NUMRIN E TE PAPUNEVE ( U)
EKUILIBRI NE TREGUN E PUNES
W
SL NE ANEN E OFERTES SE
PUNES JANE INDIVIDET
E
We
NE ANEN E KERKESES PER
PUNE JANE FIRMAT
DL
L
Le
KERKESA PER PUNE DHE OFERTA E PUNES
LAKORJA E OFERTES SE PUNES PARAQET SASINE E PUNES TE

OFRUAR NE CDO NIVEL TE DHENE TE PAGES DUKE I MBAJTUR TE
GJITHE FAKTORET E TJERE KONSTANTE (PARIMI CETERIS PARIBUS)
LAKKORJA E KERKESES PER PUNE PARAQET SASINE E PUNES QE

FIRMAT JANE NE GJENDJE DHE TE GATESHME TE PUNESOJNE NE
CDO NIVEL TE DHENE TE PAGES, CETERIS PARIBUS
DIMENSIONET E OFERTES SE PUNES
DIMENSIONET E OFERTES SE PUNES PERFSHIJNE:
ØFaktoret demografike
ØPjesmarrjen ne Forcen punetore
ØVendimi se sa oret do te ofrohen ne tregun e punes
ØNivelin e arsimimit dhe trainimit (human capital decisions)
ØPolitikat e emigracionit dhe imigracionit
DIMENSIONET E KERKESES PER PUNE
KERKESA PER PUNE FOKUSOHET:
§Ne percaktimin e numrit optimal te te punesuarve qe i garanton
firmes fitimin maksimal
§Ne analizen se si firmat ndryshojne kerkesen per pune ne pergjigje
ndaj ndryshimeve ne nivelin e pages dhe kostove te tjera te
punesimit
§Kostot e diktuara nga ligjet e tregut te punes
§Kostot e punesimit dhe largimit te punetoreve nga puna
§Perderisa kerkesa per pune eshte kerkese derivuar (derivon nga
kerkesa per produktin qe prodhon firma) ajo influencohet gjithashtu
edhe nga faktore te tille si tregetia e lire, konkurrenca dhe ndryshimet
ne teknologji
REZULTATET E TREGUT TE PUNES
REZULTATET E TREGUT TE PUNES INFLUENCOHEN

NGA:
LLOJI I STRUKTURES SE TREGUT NE TE CILIN VEPRON
FIRMA (SHKALLA E KONKURRENCES ),
NIVELI I PERFSHIRJES SE PUNETOREVE NE SINDIKATA
LIGJET E NDRYSHME TE QEVERISE
(PER SHEMBULL LIGJI I PAGES MINIMUM)
MODELI
I KERKESES PER PUNE DHE DHE OFERTES SE PUNES
PER STUDIMIN E TREGUT TE PUNES DO TE PERDORIM

MODELIN TE PARAQITUR NGA EKONOMISTET NEOKLASIKE
MODELI NEOKLASIK I KERKESES DHE OFERTES SE PUNES ESHTE NJE

INSTRUMENT I FUQISHEM I CILI PERDORET:
PER TE ANALIZUAR NGJARJET QE NDODHIN NE NE TREGUN E
PUNES,
PER TE ANALIZUAR DHE SHPJEGUAR FAKTORET QE NDIKOJNE NE
ANEN E KERKESES PER PUNE DHE NE ANEN E OFERTES SE PUNES
NE VECANTI, PER TE ANALIZUAR PERCAKTIMIN E PAGES DHE
NIVELIN E PUNESIMIT
MODELI NEOKLASIK I TREGUT TE PUNES
•MODELI NEOKLASIK PERMBAN DISA SUPOZIME :
•ATO LIDHEN ME MENYREN E SJELLJES SE INDIVIDEVE DHE FIRMAVE, SE

SI ATO REAGOJNE NDAJ NIVELIT TE PAGES DHE FAKTOREVE TE TJERE
• SIPAS NEOKLASIKEVE TREGU I PUNES ESHTE NE EKUILIBER (TREGU

ESHTE “I PASTER“ NE PIKEN KU LAKORJA E KERKESES PER PUNE PRITET
ME LAKOREN E OFERTES SE PUNES)
MODELI NEOKLASIK I TREGUT TE PUNES
NE QOFTE SE NUK KEMI KOSTO TE MOBILITETIT, DHE PUNETORET JANE

HOMOGJENE ATEHERE PUNA DO TE PAGUHET ME TE NJETEN PAGE
EKUILIBRI EDHE NE SEKTORE TE NDRYSHEM TE EKONOMISE
SIPAS MODELIT NEOKLASIK NUK KEMI PAPUNESI DHE PAPUNESIA NUK

ESHTE E DETYRUAR POR, VULLNETARE
TE GJITHE INDIVIDET QE DESHIROJNE TE PUNOJNE NE NIVEIN E PAGES

SE EKUILIBRIT DO TE KENE NJE PUNE
INDIVIDET QE NUK JANE NE GJENDJE DHE TE GATSHEM TE PUNOJNE NE

NIVELIN E PAGES SE EKUILIBRIT POR DO TE DESHIRONIN TE PUNONIN
NE NJE NIVEL PAGE ME TE LARTE SE SA PAGA E EKUIILIBRIT
KONSIDEROHEN TE PAPUNE VULLNETARE
KUPTIMI TREGUT TE PUNES
KUR PERDORIM TERMIN” TREGU I PUNES” NUK KEMI
PARASYSH SE KEMI TE BEJME VETEM ME NJE TREG TE
VETEM, TE INTEGRUAR, NE TE CILIN “SHITETET” OSE
OFROHET SHERBIMI I PUNES.
Tregjet e punes mund te klasifikohen dhe mund te

ndahen ne disa lloje duke patur parasysh kritere te
ndryshme
Tregjet aktuale te punes jane te decentralizuar, ta

fragmentizuar, jane tregje jo te persosura (imperfect)
aktoret nuk jane homogjene informacioni eshte i kufizuar
KUPTIMI I TREGUT TE PUNES
NE ANALIZEN QE I BEHET TREGJEVE TE

PUNES NE
ABSTRAGOJME NGA REZULTATET E
VECANTA NE TE GJITHA TREGJET E PUNES
DHE
PERQENDROHEMI NE ELEMENTET KYÇ TE
SJELLJES TE AGJENTEVE EKONOMIKE NE
TREGUN E PUNES.
DISA KONSIDERATA TE PERGJITHSHME TE TREGUT TE PUNES
PYETJE:
1. NË ÇFARË MËNYRE INDIVIDËT DHE FIRMAT BASHKOHEN ME
NJERI -TJETRIN ME QËLLIM PËR TË PRODHUAR NJË PRODUKT
APO NJË SHËRBIM TË CAKTUAR?
2. SI PERCAKTOHET KERKESA PER PUNE?
3. SI PERCAKTOHET OFERTA E PUNES?
4. SI PERCAKTOHET PAGA NE TREGJET E NDRYSHME TE PUNES?
EKONOMISTËT PËR T’IU PËRGJIGJUR

KËTYRE PYETJEVE PËRDORIN
KONCEPTIN E TREGUT TË PUNËS
TREGU I PUNES
PËRCAKTIMI MË I THJESHTË I TREGUT TE PUNES:
TREGU I PUNES KA DY ANE:
KERKESEN PER PUNE
OFERTEN E PUNES
NË MUNGESË TË ANËS SË KËRKESËS APO TË OFERTËS AS

QË NUK MUND TË BËHET FJALË PËR EKZISTENCËN E
TREGUT TE PUNES
TREGU I PUNES ËSHTË BASHKEVEPRIMI I OFERTËS

SE PUNES ME KËRKESËN PER PUNE.
KONCEPTI I TREGUT
TREGU, NË PËRGJITHËSI, ËSHTË FORMA E LIDHJEVE
SHOQËRORE MIDIS NJERËZVE QË KONSISTON NË
KËMBIMIN RECIPROK BLERJE-SHITJE TË MALLRAVE DHE
SHERBIMEVE.
Pra, në përgjithësi themi se kemi të bëjmë me një treg të
caktuar atehere kur ekziston një mall apo një shërbim për të
cilin ka blerës (kërkues të këtij malli) dhe shitës (ofrues të
këtij malli) të cilët angazhohen në një këmbim reciprok të
mallit midis tyre.
KËMBIMI RECIPROK REALIZOHET ATËHERE KUR SHITËSI
DHE BLERËSI BIEN NË MARRËVESHJE PËR ÇMIMIN QË
BLERËSI DUHET T’I PAGUAJË SHITËSIT.
TREGU
VENDIMET INDIVIDUALE TË PJESMARRËSVE NË TREG
MOTIVOHEN NGA INTERESAT E TYRE PRIVATE DHE NUK
NISEN ASPAK NGA QËLLIMI QË EKONOMIA TË
FUNKSIONOJË ME SUKSES SI NJË E TËRË.
KORDINIMIN E TË GJITHA KËTYRE VENDIMEVE QË MERREN NË

MËNYRË TË PAVARUR E REALIZON MEKANIZMI I TREGUT.
TREGU SIGURON NJEKOHESISHT ÇUARJEN E VENDIMEVE TË

SUBJEKTEVE TË VEÇANTA EKONOMIKE TEK NJERI TJETRI,
EDHE LIDHJEN E KËTYRE VENDIMEVE NËPËRMJET SISTEMIT TË
ÇMIMEVE DHE TË KONKURRENCËS.
TREGU I PUNES
PUNA ËSHTË FAKTORI KRYESOR I PRODHIMIT I PA NDARE
SI SHERBIM NGA INDIVIDI.
PUNA ËSHTË PRONË E INDIVIDIT DHE OFROHET TEK FIRMAT PËR NJË
PERIUDHË TË CAKTUAR KOHE (DITË, MUAJ,VIT) DHE DUKE U
KOMBINUAR ME FAKTORËT E TJERË TË PRODHIMIT (TOKËN,
KAPITALIN), KONTRIBUON PËR PRODHIMIN E MALLRAVE DHE TË
SHËRBIMEVE.
PUNA ËSHTË NJË SHËRBIM QË INDIVIDËT OSE FAMILJET E OFROJNË

TEK FIRMAT ME QËLLIM QË TË FITOJNË TË ARDHURA DHE FIRMAT E
KËRKOJNË ME QËLLIM QË TË PRODHOJNË MALLRA OSE SHËRBIME TË
CAKTUARA PËR TË SIGURUAR MAKSIMIZIMIN E FITIMIT TË TYRE.
FAKTORËT E PRODHIMIT TREGËTOHEN NË TREGJET E TYRE

PËRKATËSE, FAKTORI PUNË TREGËTOHET NË TREGUN E PUNËS.
TREGU I PUNES
TREGU I PUNËS, PËRCAKTON NIVELIN E PAGËS DHE TË

PUNËSIMIT SI DHE SHPËRNDARJEN E TË ARDHURAVE MIDIS
ANËTARËVE TË SHOQËRISË.
DUHET TË THEKSOJMË SE NUK JANË VETËM FORCAT E

TREGUT, KËRKESA DHE OFERTA QË PËRCAKTOJNË REZULTATET
E MËSIPËRME TË TREGUT TË PUNËS.
TREGU MODERN I PUNES
NE TREGUN MODERN TE PUNES NDERTHURET
BASHKEVEPRIMI I TRE FORCAVE TE CILAT NDIKOJNE
NE
PERCAKTIMIN E PAGES DHE NUMRIT TE TE
PUNESUARVE:
1. FORCAT E TREGUT – KERKESA DHE OFERTA
2 .FORCAT INSTITUCIONALE – SINDIKATAT, QEVERIA,

FIRMAT E MEDHA
3. FORCAT SOCIOLOGJIKE - TRADITAT ZAKONET,

DISKRIMINIMI
TREGU I PUNES
THEKSOJME SE, NUK EKZISTON ASNJË MODEL NË

EKONOMIKSIN E PUNËS QË TË NDËRTHURË
FORCAT E TREGUT (KËRKESËN DHE OFERTËN) ME
ATO INSTITUCIONALE DHE SOCIOLOGJIKE DHE TË
SHPJEGOJË MËNYRËN E FUNKSIONIMIT TË
TREGUT TË PUNËS.
POR, THEKSOJMË GJITHASHTU SE EKZISTOJNË

SHKOLLA APO RRYMA TË NDRYSHME TË MENDIMIT
EKONOMIK, TË CILAT E VËNË THEKSIN NË SHKALLË
TË NDRYSHME TË NDIKIMIT TË KËTYRE FORCAVE NË
TREGUN E PUNËS.
TREGU I PUNES
TREGJET E PUNËS REALIZOJNË DY FUNKSIONE
EKONOMIKE TË RËNDËSISHME:
1. SHPËRNDAJNË BURIMET NJERËZORE të afta për punë
midis alternativave të ndryshme përdorimi, midis
rajoneve të vendit, degëve të ekonomisë, firmave dhe
llojeve të ndryshme të punëve.
2. REALIZOJNË SHPËRNDARJEN E TË ARDHURAVE, në

formën e pagës ose të rrogës, duke nxitur individët që të
punojnë dhe të sigurojnë të ardhura për të plotësuar
kërkesat e tyre për mallra dhe shërbimë.
OBJEKTIVAT E TREGUT TE PUNES
OBJEKTIVI I EFIÇENCËS, I CILI KA SI QËLLIM

SHPËRNDARJEN DHE PËRDORIMIN EFICENT (PA
HUMBJE) TË FAKTORIT TË RRALLË – PUNËS
NË NJË MËNYRË TË TILLË QË TË ARRIHET
MAKSIMUMI I MUNDSHËM I PUNËSIMMIT,
MAKSIMUMI I TË ARDHURAVE, MAKSIMUMI I
PRODHIMIT.
OBJEKTIVAT NE TREGUN E PUNES
OBJEKTIVI I RRITJES EKONOMIKE, I CILI KA SI

QËLLIM QË FUNKSIONIMI I TREGJEVE TË PUNËS
DUHET TË KONTRIBUOJË NË:
RRITJEN E PRODUKTIVITETIT,
GARANTIMIN E TË ARDHURAVE ,
REDUKTIMIN E VARFËRISË
PËRMIRËSIMIN E SITUATËS SË PUNËSIMIT NË
VAZHDIMESI NE PERIUDHAT E ARDHSHME.
OBJEKTIVI I BARAZISË, I CILI NËNKUPTON

MUNDËSI TË BARABATA PËR TË GJITHË,
PA DALLIM MOSHE GJINIE, RACE FEJE ETJ, PËR
T’U PUNËSUAR DHE TRAINUAR,
TRAJTIM TË BARABARTË NË PUNË,
PËR KONTRIBUT TË BARABARTË PAGA TË
BARABARTE
OBJEKTIVI I DREJTËSISË SOCIALE, I CILI

NËNKUPTON
VEPRIMIN AKTIV TË SHOQËRISË PËR TË
REDUKTUAR EFEKTET NEGATIVE TË
FUNKSIONIMT TË TREGJEVE TË PUNËS NË
NIVELIN E MIRËQËNIES TË ANËTARËVE TË
SHOQËRISË
SI ARRIHEN KETO OBJEKTIVA?
ARRITJA E OBJEKTIVAVE REALIZOHET NËPËRMJET
POLITIKAVE TË TREGJEVE TË PUNËS.
HARTIMI DHE ZBATIMI I POLITIKAVE AKTIVE DHE PASIVE NE
TREGJET E PUNES INFLUENCOJNE NE MEKANIZMIN DHE
MENYREN E FUNKSIONIMIT TE TREGJEVE TE PUNES. ATO
NDIKOJNE:
NË ANEN OFERTËS SE PUNËS,
NË ANEN E KËRKESËS PËR PUNË
NË BASHKEVEPRIMIN OFERTES DHE KERKESES PER PUNE
NE PERCAKTIMIN E PAGES
KETO POLITIKA DUHET TE KONTRIBUOJNË NË MËNYRË EFEKTIVE PËR
TË ARRITUR OSE PLOTËSUAR TË KATËR OBJEKTIVAT E MËSIPËRME.
LIDHJA MIDIS TREGUT TE PUNES DHE TREGUT TE MALLRAVE
EKZISTON NJË LIDHJE RECIPROKE MIDIS TREGUT

TË PUNËS DHE TREGUT TË MALLRAVE DHE
SHËRBIMEVE, E CILA ILUSTROHET NË DIAGRAMËN E
MEPOSHTME
Ne paraqitjen e diagrames kemi bërë supozimin se

kemi të bëjmë me një ekonomi të thjeshtuar në të
cilën veprojnë vetëm dy agjentë ekonomikë:
INDIVIDËT ose FAMILJET DHE FIRMAT.
DIAGRAMA E LIDHJEVE TREG PUNE TREG I MALLRAVE
FAMILJET
- Ofroje PUNE ne tregun e
burimeve te prodhimit dhe
marrin te ardhura;
- Kerkojne mallra dhe
sherbime ne tregun e
mallrave; Shpenzojne para
FIRMAT
- Kerkojne PUNE ,burime
prodhimi per te prodhuar
mallra ose sherbime;
Paguajne per te blere
PUNEN dhe burimet e
prodhimit
-Ofrojne mallra dhe
sherbime ne tregun e 76
mallrave; Marrin te ardhura
CILAT JANE DALLIMET E TREGUT TE PUNES?
1. PUNA PERSONIFIKOHET, TRUPËZOHET TEK

INDIVIDI
2. NATYRA E LIDHJEVE RECIPROKE NË PUNË
ËSHTË AFATGJATË
3. HETEROGJENITETI I PUNËTORËVE DHE I PUNËVE
4. SHUMËLLOJSHMËRIA E TREGJEVE TË PUNËS
LIDHJA AFAT- GJATE
PUNEDHENES - PUNEMARRES
Një tipar dallues i tregut të punës është ai që ka të bëjë me natyrën e
lidhjeve reciproke në punësim midis punedhenesve dhe punemarresve.
Kjo lidhje ka si tendence të jetë për periudha kohe afatgjata.
Në tregun e mallrave shitësit dhe blerësit i këmbejnë produktet dhe

shërbimet pothuajse përditë, duke patur si qëllim që të shesin dhe të
blejnë me një çmim sa më të favorshëm për njeri tjetrin.
Edhe në tregun e punës realizohet një shitblerje e tillë e sherbimit te

punes punës, por në një formë disi më të zbutur. Ndodh kështu në tregun
e punës për faktin se nëqoftëse do të kishim një këmbim të shpeshtë, të
përditshëm të punës, një veprim i tillë do të shoqërohej me kosto për të
dy palët, për punëdhënësin dhe për punëmarrësin.
INDIVIDET JANE TE INTERESUAR PER LIDHJE
AFTA GJATE NE PUNESIM
Individët e shikojnë si një avantazh për veten e tyre që
të mbeten në punë pranë një firme për një periudhë
kohe sa më të gjatë.
Një ndër arsyet për një veprim të tillë mund të lidhet

me faktorin ekonomik, sepse pagat dhe përfitimet e
tjera normalisht rriten me rritjen e kohës së qëndrimit
te individit në një lloj të caktuar pune.
FIRMAT JANE TE INETRESUAR PER LIDHJE
AFAT GJATA NE PUNESIM
Edhe firmat e shikojnë si një avantazh të kenë një

forcë punëtore të stabilizuar
Firmat kryejnë investime të konsiderueshme për
punëtorët e tyre në formën e kostove të pranimit në
punë, si dhe për trainimin dhe ritrainimin e tyre kur
këtë gjë e kërkojnë ndryshimet ne treg.
Gjithashtu, firmat janë të interesuara të kenë
punëtorë me një eksperiencë të gjatë në punë.
CILI ESHTE EFEKTI I LIDHJEVE AFATGJATA NE
TREGUN E PUNES?
Lidhja reciproke e individëve me firmat, për një periudhë
relativisht të gjatë, ka ndikim të rëndësishëm në tregun e
punës.
Kjo lidhje, e redukton ndjeshëm reagimin apo ndjeshmërinë

e pagës në ndryshimin e saj, në përputhje me ndryshimet
qe ndodhin në anën e kërkesës apo të ofertës për punë.
Në këtë mënyrë, një situatë e tillë në tregun e punës nuk i jep

mundësi pagës që të “pastrojë” tregun, siç ndodh për shembull
në tregun e mallrave.
KONKLUZIONI
NDËRSA NË TREGJET E MALLRAVE DHE TË SHËRBIMEVE

ÇMIMET LUHATEN LART E POSHTË QË TË VENDOSIN NJË
EKUILIBËR MIDIS KËRKESËS DHE OFERTËS,
NË TREGUN E PUNËS PAGAT NDRYSHOJNË MENGADALË
PËR SHKAK TË KOSTOVE QË U IMPONOHEN FIRMAVE DHE
PUNËTORËVE NGA NDRYSHIMET E SHPESHTA QË NDODHIN
NË TREGUN E PUNËS.
TIPARET DALLUESE TE TREGUT TE PUNES
Për studimin e tregjeve të ndryshme të faktorëve të

prodhimit (punës, kapitalit dhe tokës), ekonomistët përdorin
gjerësisht të njëjtin aparat teorik, që bazohet ne konceptet
e kërkesës dhe ofertës.
Por, duhet të theksojmë, se ekzistojnë disa karakteristika, të
veçanta të cilat e dallojnë tregun e punës nga tregjet e tjera.
Egzistenca e dallimeve ka ndikim të madh si në anën
teorike të studimit ashtu edhe në anën praktike të
funksionimit të tregut të punës, të cilat e dallojnë atë nga
tregjet e produkteve apo të mallrave.
REZULTATET E TREGUT TE PUNES JANE NGJARJET
E VROJTURA, SJELLJET OSE ZHVILLIMET QE
NDODHIN NE TREGUN E PUNES, TE CILAT NE
PERPIQEMI T’I KUPTOJME DHE T’I SHPJEGOJME.
REZULTATET E TREGUT TE PUNES PARAQESIN

SITUATEN PERFUNDIMTARE QE REZULTON NGA
VEPRIMI I FORCAVE NE TREGUN TE PUNES
PROCESET E TREGUT TE PUNES LIDHEN OSE
KANE TE BEJENE ME DOMOSDOSHMERINE E
NJOHJES TE MEKANIZMIT DHE MENYRES SE
FUNKSIONIT TE TREGJEVE TE PUNES
NJOHJA E PROCESEVE TE TREGUT TE PUNES NA

LEJON TE KUPTOJME ME MIRE SHKAQET TE CILAT
BEJNE TE MUNDUR REZULTATET NE TREGJET E
PUNES
REZULTATET ETERGUT TE PUNES
CILAT JANE DISA NGA NGJARJET,

ZHVILLIMET, APO SJELLJET
QE VROJTOHEN DHE KANE NDODHUR
NE TREGUN E PUNES?
NDRYSHIMET
NË KËRKESËN PËR PUNË
1. Të dhënat statistikore dëshmojnë se numri i vendeve të punës dhe numri i
individëve të zënë me punë në periudha afat-gjata ka pësuar rritje të dukshme.
2. Për shkak të veprimit të faktorëve të ndryshëm, kërkesa për mallra dhe shërbime
të ndryshme me kalimin e kohës ndryshon.
3. Në reagim të këtyre ndryshimeve edhe kërkea për punë në disa profesione dhe
degë është zgjeruar ndërsa për disa profesione dhe degë të tjera ka pësuar rënie.
4. Gjithashtu, kanë ndodhur ndryshime të dukshme në aftësitë që zoterojnë

individët, në nivelin arsimor të tyre, si dhe në shpërndarjen gjeografike të
kërkesës për punë.
MOSTI 4
Struktura e të ardhurave
l Kur flasim për të ardhurat duhet të theksojmë se
kemi të bëjmë me disa kategori të tyre:
l të ardhurat totale,
l të ardhurat mesatare,
l të ardhurat javore,
l të ardhurat vjetore,
l të ardhurat individuale për gjatë gjithë kohës që
individi ka qene i punesuar
MOSTI 5
Diferencimet ne te ardhurat
l PAVARSISHT SE TE CILA KATEGORI E TË ARDHURAVE
PËRQËNDROHEMI DUHET TË VËMË NË DUKJE SE
DETYRA QËNDRORE E ANALIZËS EKONOMIKE NË
EKONOMIKSIN E PUNËS ËSHTË TË SHPJEGOJË:
l CILI ËSHTË SHKAKU I EGZISTENCËS SË DIFERENCIMEVE

NË TË ARDHURA MIDIS INDIVIDËVE
l PSE DIFERENCAT NDRYSHOJNË ME KALIMIN E KOHËS.
MOSTI 97
FAKTORET
QE SHKAKTOJNE DIFERENCIMET NE TE ARDHURAT
l Një detyrë tjetër e Ekonomiksit të punës është:
l Të identifikojë faktorët përgjegjës për këto diferencime ne te

ardhura.
l Deri në çfarë shkallë diferencimet ne paga lidhen me nivelin arsimor
që është i domosdoshëm për çdo profesion?
l Cili është roli i sindikatave?
l A lidhen diferencimet me faktin nëse një profesion i caktuar ushtrohet
nga femrat apo meshkujt?
MOSTI 7
Ndryshimet në nivelin dhe
përberjen e papaunësisë
l PAPUNËSIA ËSHTË NJË NDËR DUKURITË EKONOMIKE

DHE SOCIALE QË KA TËRHEQUR DHE TËRHEQ MË
SHUMË VËMENDJEN E STUDIUESVE NË FUSHËN E
EKONOMIKSIT TË PUNËS
l DUHET TË VËMË NË DUKJE DY ASPEKTE TË VËÇANTA

QË LIDHEN ME DUKURINË E PAPUNËSISË …
MOSTI 8
l Aspekti i pare: ka të bëjë me nivelin e përgjithshëm të papunësisë
dhe ndryshimet që ndodhin në të me kalimin e kohës.
l NDRYSHIMET APO LUHATJET NË NORMËN E
PAPUNËSISË PARAQESIN DY DIMENSIONE:
l Ndryshimet ciklike në periudha afatshkurtra duke pasqyruar
luhatjet herë në rritje dhe herë në rënije në ciklin e biznesit
l Ndryshimet ne tendencën ne periudha afatgjatë
MOSTI 9
l Në afat shkurter, sipas fazave te ciklit te biznesit, per shembull ne
fazen e rënies ekonomike papunësia rritet ndërsa në fazën e rritjes
ekonomike papunësia reduktohet.
l Por pavarsisht nga luhatjet aftshkurta në nivelin e papunësisë ajo

që duhet të tërheqë vëmendjen e vendimmarrësve është se:
l ESHTË RRITUR NIVELI MESATAR I PAPUNËSISË NË
PERIUDHA AFATGJATA NË NIVEL EKONOMIE.
MOSTI 10
l ASPEKTI I DYTË, që duhet të tërheqë vëmendjen e vendimmarrësve lidhet me
faktin se papunësia si dukuri ekonomke dhe sociale nuk i prek të gjithë individët
njëlloj.
l GRUPMOSHA TË NDRYSHME, QË PËRFSHIHEN NË FORCËN PUNËTORE,
PARAQESIN NORMA TË NDRYSHME PAPUNËSIE.
l Për shembull, të rinjtë dhe gratë kanë normë papunësie më të lartë në krahasim me
normën e përgjithshme të papunësisë në shkallë ekonomie.
l TË RINJTË DHE GRATË NË PËRGJITHËSI, JANË TË FUNDIT QË PRANOHEN NË

PUNË DHE TË PARËT QË NXIRREN JASHTË NGA PUNA !
MOSTI 102
NDRYSHIMET NE NIVELIN E PAGES NOMINALE
DHE PAGES REALE
l Paga nominale paraqet sasinë e parave që merren ose fitohen për
një punë që paguhet.
l Paga reale paraqet sasinë e mallrave dhe të shërbimeve që mund të
realizohen me pagën nominale.
l Paga reale llogaritet duke pjestuar pagën nomonale me indeksin e
cmimeve të konsumatorit duke përcaktuar kështu edhe fuqinë
blerëse të pagës nominale.
l Egziston nje lidhje reciproke midis rritjes në nivelin e pagës
nominale dhe rritjes në normën e inflacionit.
MOSTI 12
Shembull
l NË QOFTË SE PAGA NOMINALE RRITE ME 10 PËRQIND
NDËRSA NORMA E INFLACIONIT RRITET ME 6 PËRQIND
ATËHERË PAGA REALE ËSHTË RRITUR VETËM 4 PËRQIND.
l VIHEN RE DISA TENDENCA PËRSA I PËRKET RRITJES NË

NIVELIN E PAGËS NOMINALE DHE PAGËS REALE.
MOSTI 13
Tendenca e pages nominale
l Së pari, VIHET RE TENDENCA NË RRITJE NË PERIUDHA
AFTGJATA NË NIVELIN E PAGËS NOMINALE.
l Kjo eshtë evidente edhe në tregun e punës në vendin tonë. Nga viti
1990 deri në ditët e sotme paga nominale është rritur ndjeshëm.
l Kështu për shëmbull, në qoftë se një individ që punonte në sektorin

shtetëror para vitit 1990 merrte një pagë nominale 1.000 lekë ne
muaj, në vitin 2020 paga nominale e tij është 60.000 lekë ne muaj!
MOSTI 14
Tendenca ne nivelin e pages reale
l Sëdyti, VIHET RE NJË TENDENCË DISI E NDRYSHME ME
NIVELIN E PAGËS REALE NË KRAHASIM ME ATË TË
PAGËS NOMINALE.
l Ndërsa paga nominale ka pësuar rritje me kalimin e kohës në nivelin

e pagës reale vihen re luhatje herë në rritje e herë në rënie ose vihen
re ritme më të ulta rritjeje të saj.
l Cilët faktorë janë përgjegjës për rënien e pagës reale?

l Shumica e indivdëve mund të përgjigjen menjëherë,
“ shkaktari kryesor është rritja e inflacionit”.
MOSTI 15
l FATKEQËSISHT KJO
PËRGJIGJE NUK ËSHTË E
SAKTE SEPSE NGATËRRON
SIMPTOMAT ME SHKAQET.
l DUHET TË THEKSOJMË SE SI PAGA REALE ASHTU

EDHE INFLACIONI JANË TË LIDHUR NGUSHTË
EDHE ME TREGUESIN E PRODUKTIVITET
TË PUNËS.
MOSTI 107
l RRITJA E PRODUKTIVITETIT TË PUNËS KONSIDEROHET SI
NJË NDËR BURIMET KRYESORE QË CON NË RRITJEN E
PAGES REALE DHE TË NIVELIT TË MIRËQËNIES TË
ANËTARËVE TË SHOQËRISË.
l MEQËNSE KY FAKT ËSHTË TEPËR I RËNDËSISHËM NË

TEMAT E ARDHSHME NE DO T’I KUSHTOJMË NJË
VËMENDJE TË VECANTË LIDHJES QË EGZISTON MIDIS
PRODUKTIVITETIT DHE PAGËS REALE.
MOSTI 17
PABARAZIA
NE TE ARDHURAT DHE VARFERIA
l MEGJITHËSE ME KALIMIN E KOHËS TË ARDHURAT MESATARE

VJETORE TË FAMILJEVE KANË ARDHUR DUKE U RRITUR
SHPËRNDARJA E TYRE NUK ËSHTË E BARABARTË
l Disa familje marrin ose fitojnë më shumë të ardhura (dhe këto janë të pakta në
numur) ndërsa disa familje të tjera marrin ose fitojnë më pakë të ardhura se sa
mesatarje në shkallë vendi (dhe këto janë të shumta në numur)
l FATKEQËSISHT DISA FAMILJE JETOJNË NË OSE NËN KUFIRIN

ZYRTAR TË VARFËRISË.
MOSTI 18
l TË DHËNAT STATISTIKORE BËJNË
EVIDENTE DISA PYETJE QË LIDHEN ME
SHPËRDARJEN E TË ARDHURAVE.
l PSE DISA INDIVIDË MARRIN TË ARDHURA TË
TILLA SA MEZI JETOJNË DHE DISA TË TJERË
MARRIN 5, 10, APO 15 FISHIN E TYRE?
MOSTI 19
l NË VECANTI, NË CFARË SHKALLE KONTRIBUOJNË
NË RRITJEN E TË ARDHURAVE FAKTORË TË TILLË
SI:
l Niveli arsimor, aftësitë e lindura (natyrore) të individit,
l Prejardhja familjare, grupi shoqëror të cilit i përket individi,
trashëgimnia
l Dhe në fund të fundit fati i individit?
MOSTI 20
l Në qoftë se pranojmë se aftësitë natyrore tek
individët janë të shpërndara në mënyrë normale
(kurba që shpreh ketë fakt është simetrikë në lidhje
me mesataren) natyrshëm lind pyetja,
l PSE SHPËRNDARJA E TË ARDHURAVE NUK
PARAQITET E TILLË? …………
MOSTI 21
l NUK
DUHET TË HARROJMË SE NË FUSHËN E
RISHPËRNDARJES SE TE ARDHURAVE NJË ROL TË
KONSIDERUESHËM LUAN EDHE QEVERIA.
l Në këtë aspekt pyetja shtrohet, në çfarë shkalle taksat mbi të
ardhurat apo programet e pagesave transferuese influencojnë
në reduktimin e pabarazisë në shpërndarje?
l Sa të sukseshme janë programet qeveritare për rritjen e
mirëqënies të anëtarëve të shoqërisë dhe reduktimin e
varfërisë?
MOSTI 22
PROCESET
E TREGUT TE PUNES
lRezultatet kryesore që ndodhin në tregun e
punës që analizuam paraqesin problemet
më të rëndësishme që trajton Ekonomiksi i
punës.
lPYETJE: KUSH I SHKAKTON KËTO

REZULTATE TË TREGUT TË PUNËS?
MOSTI 23
l PËR T'IU PËRGJIGJUR KËSAJ PYETJEJE ËSHTË E DOMOSDOSHME TË
STUDIOHEN PROCESET E TREGUT TË PUNËS, ME FJALË TË TJERA
TË STUDIOHET:
l MËNYRA E FUNKSIONIMIT TË MEKANIZMIT TË

TREGUT TË PUNËS,
l NATYRA E SHKAQEVE DHE EFEKTET QË KANË

LIDHJE RECIPROKE NË TREGUN E PUNËS,
l VEPRIMTARIA E AKTORËVE KRYESORË QË

LUAJNË NË TREGUN E PUNËS
l ROLI DHE FUNKSIONET E INSTITUCIONEVE TE

TREGUT TE PUNES 24
l PROCESET E TREGUT TË PUNËS PËRFSHIJNË
VEPRIMIN E TRE FORCAVE TË MEDHA:
lA. FORCAT E TREGUT

lB. FORCAT INSTITUCIONALE
lC. FORCAT SOCIOLOGJIKE
MOSTI 25
FORCAT E TREGUT
l FORCAT E TREGUT, kërkesa për punë dhe oferta e punës,
konsiderohen si procesi i parë që duhet të mërret në analizë në
përcaktimin e çmimit të punës (pagës) dhe alokimin e faktorit
punë.
l THEKSOJME SE një numur i konsiderueshëm faktorësh të

rëndësishëm joekonomikë influencojnë në përcaktimin e pagës
dhe shpërndrjen dhe përdorimin eficent të faktorit punë
MOSTI 26
l Tregu i punës, ashtu sidhe të gjitha tregjet e tjera ka dy anë të pandara
njëra nga tjetra:
l KËRKESËN PËR PUNË DHE OFERTËN E PUNËS.

l Në anën e kërkesës për punë, në çdo treg pune, janë të gjitha firmat
dhe organizata jofitimprurëse të cilat në mënyrë aktive konkurrojnë
me njëra tjetrën për individë me aftësi të vecanta për punë.
l KËRKESA PËR PUNË NGA ANA E FIRMAVE ËSHTË
KËRKESË E DERIVUAR OSE E PREJARDHUR
MOSTI 27
l FIRMAT NËBIZNES KANË SI OBJEKTIV
KRYESOR MAKSIMIZIMIN E FITIMIT
l Per rrjedhoje, kërkesa për punë nga ana e tyre shkon

deri në atë masë sa puna si faktor prodhimi është e
domosdoshme për prodhimin e produktit ose shërbimit
që prodhon dhe shet firma.
MOSTI 28
l DUHET TË THEKSOJMË SE KËRKESA PËR PUNË NGA ANA E
FIRMAVE ËSHTË MJAFT HETEROGJENE.
l Jo të gjitha firmat kërkojnë dhe punësojnë individë të njëjtë
l Eekonomia mund të prodhojë një tërësi mallrash dhe shërbimesh të ndryshme

dhe njëkohësisht pranohet se individët kanë diversitete të ndryshme në:
l Aftësi për punë,
l Nivel arsimor
l Shkallë të ndryshme trainimi
MOSTI 29
OFRETA E PUNES
l NE ANEN E OFERTËS SË PUNËS NË CDO TREG PUNE JANE

TË GJITHË INDIVIDËT QË PUNOJNË OSE QË JANË NË
KËRKIM TË PUNËS.
l ASHTU SI KËRKESA PËR PUNË DERIVON NGA KËRKESA

PËR PRODUKTIN E FIRMËS, EDHE OFERTA E PUNËS
DERIVON NGA KËRKESA E INDIVIDËVE OSE E FAMILJEVE
PËR TË ARDHURA ME TË CILAT BLIHEN MALLRAT DHE
SHËRBIMET
MOSTI 30
INDIVIDI NE TREGUN EPUNES
l Sjelljet
e individit në tregun e punës motivohen nga interesi i tyre
vetiak dhe dëshira për të maksimizuar mirëqënien e tyre duke
kërkuar dhe gjetur ato vende pune të cilat i garantojnë pagë dhe të
ardhura më të larta.
l DUKE QËNË SE INDIVIDËT ZOTËROJNË DHE KANË

BEGRAUND TË NDRYSHËM, NIVEL ARSIMOR, NIVEL
TRAINIMI, AFTËSI DHE PREFERENCA TË NDRYSHËME PËR
PUNË EDHE OFERTA E PUNËS ËSHTË SHUMËLLOJSHME,
HETEROGJENE, ASHTU SI DHE KËRKESA PËR PUNË NGA
ANA E FIRMAVE.
MOSTI 31
l Pyetje:Në çfarë mënyre punë të ndryshme dhe të
shumëllojshme nga njëra ane dhe të gjithë individët e
ndryshëm nga ana tjetër bashkohen me njëri-tjetrin në shkallë
ekonomie?
l Kush e realizon këtë bashkim?
l Përdorimi eficent i faktorit punë realizohet nga tregu i punes
kjo konsiderohet si diçka që vetëkuptohet vetvetiu.
l DUHET TË PRANOJMË SE KJO ËSHTË NJË
DETYRË MONUMENTALE QË E REALIZON
MOSTI TREGU I PUNES 32
Këtë problem e zgjidh sistemi i tregut nëpërmjet dy
mekanizmave të lidhur ngushtësisht me
njëri-tjetrin:
l NDRYSHIMI NË NIVELIN E PAGËS

l LËVIZSHMËRIA E FAKTORIT PUNË.
MOSTI 33
lPaga e ekuilibrit në tregun e punës për një lloj
të caktuar pune, caktohet nëpërmjët
bashkëveprimit të kërkesës për punë te tregut
dhe ofertës së punës te tregut,
l Ndryshimet në kërkesën dhe në ofertën e punes çojnë në

ndryshimin e pagës së ekuilibrit.
MOSTI 34
l SI REALIZOHET PERSHTATJA NE TREGUN E PUNES KUR
KEMI NDRYSHIME NE ANEN E KERKESES PER PUNE
DHE NE ANEN E OFERTES SE PUNES ?
l Analizojme dy raste:
l A) RRITJE NE KERKESEN PER PUNE
l B) RRITJE NE OFERTEN E PUNES
MOSTI 35
l Ne nje treg konkurencial ndryshimet në nivelin e pagës dhe
lëvizjet e lira te njerëzve nga një vend pune ose zonë gjeografike
në një tjetër e çon tregun e punës në ekuilibër.
l
l Në këtë këndvështrimi, është e rëndësishme të theksojmë se
procesi i lëvizjes së forcës punëtore jo vetëm që ndihmon në
arritjen e një shpërdarjeje dhe përdorimi efiçent të faktorit punë,
por gjithashtu vepron si një faktor i rëndësishëm në praktikën e
punësimit dhe në përmirësimin e kushteve të punës që ofrohen
nga firmat.
MOSTI 36
ADAM SMITHI
l Diskutimi që bëmë deri tani mbi proceset e tregut të

punës duke analizuar veprimin e forcave të tregut
(kërkesën për punë dhe ofertën e punës) nuk është
krejtësisht i ri
l Ky proces është analizuar gjerësisht nga A.

Smithi më shumë se 200 vjet më parë
MOSTI 37
l Ai theksonte se forcat e tregut, kërkesa për punë dhe oferta e
punës, përcaktojnë jo vetëm pagën orare të tregut të punës, por
njëkohësisht, mekanizmi i funksionimit të tregut të punës i lejon
individët që të lëvizin lirshëm nga një punë në një tjetër për të
arritur avantazhe sa më të larta.
lE rëndësishme sipas A.Smithit nuk është vetëm fakti që forcat e

tegut bëjnë që çdo individ me lirinë e tij për të lëvizur të
maksimizojë të ardhurat e tij, por njëkohësisht, tregu si një “dorë e
padukshme” siguron edhe një shpërndarje dhe përdorim efiçent të
faktorit punë për tërë shoqërinë
MOSTI 38
B. FORCAT INSTITUCIONALE
l FORCAT INSTITUCIONALE PARAQESIN INFLUENCËN QE

KANE MBI PAGËN DHE ALOKIMIN E FORCËS PUNËTORË
DISA ORGANIZMA INSTITUCIONALE TË TILLË SI:
l SINDIKATAT E PUNETOREVE
l QEVERIA
l KOORPORATAT/FIRMAT E MEDHA
MOSTI 39
l INSTITUCIONET, KREJT NDRYSHE NGA ÇFARË NDODH NË
TREGUN KLASIK, KARAKTERIZOHEN NGA RREGULLA
DHE RREGULLIME TË CILAT PËRCAKTOJNË
DIMENSIONET E TREGUT TË PUNËS.
l Këto rregulla dhe rregullime mund të jenë:

l Formale, (të zyrtarizuara )
l Ose, jo formale (zakonet traditat etj.)
MOSTI 40
l Së pari, veprimi i tyre bën të mundur fragmentizmin, ndarjen e
tregut të punës në një numër të caktuar segmentësh, duke krijuar të
ashtuquajturat nëntregje të tregut të punës
l Së dyti, forcat institucionale, ndikojnë në rezultatet e tregut të punës

edhe nëpërmjet ndikimit të drejtpërdrejtë që ato kanë në
përcaktimin e nivelit të pagës.
MOSTI 41
Segmentiszimi i tregut te punes
l Rregullat dhe rregullimet ne tregun e punes krijohen:
l A. Në formën e politikave vetjake që ndjekin koorporatat në fushën

e punësimit.
l B. Në formën e kontratave kolektive që nënshkruajnë Sindikatat

e punëtorëve.
l C. Nga ligjet qe nxjerr qeveria

MOSTI 42
Segmentizimi i tregut te punes
l Shembuj te Segmentizimit te tregut te punes nga:

l Korporatat
-Koncepti i tregut te brendshem te punes
l Sindikatat e punetoreve
-Marreveshja kolektive e punes
l Qeveria
-Ligjet qe mbrojne kategori te ndryshme te individeve
MOSTI 43
Ndikimi ne percaktimin e pages
l SINDIKATAT E PUNËTORËVE JANË SHEMBULLI MË I MIRË

QË TREGON SE SI INSTITUCIONET NDIKOJNË
DREJPËRSEDREJTI NË PËRCAKTIMIN E NIVELIT TË PAGËS
SË PUNËS.
l Si individë të veçantë punëtorët nuk e zotërojnë fuqinë e tregut, por

kur ata bashkohen në sindikatë (institucion) kjo e fundit mund të
sigurojë fuqinë e tregut sidomos në anën e ofertës së punës.
MOSTI 44
l EDHE QEVERIA ka një influencë të gjerë në përcaktimin e nivelit
të pagave që i kapërcejnë kufijtë e veprimit të lirë të forcave të
tregut të punës.
l SI SHEMBULL, PËRMENDIM VENDOSJEN E LIGJIT TË

PAGËS MINIMUM, SIPAS TË CILIT FIRMAT NUK MUND T’I
PAGUAJNË PUNËTORËT POSHTË NIVELIT TË KËSAJ PAGE
TË PËRCAKTUAR NGA LIGJI.
MOSTI 45
Konkluzioni
l Si konkluzion mund të themi se:

VEPRIMI I FORCAVE INSTUTICIONALE NË TREGUN
E PUNËS, E REDUKTON NDJESHËM SFERËN E
VEPRIMTARISË TË FORCAVE TË LIRA TË TREGUT TË
PUNËS (KËRKESËN DHE OFERTËN).
l Në këtë mënyrë forcat e tregut nuk janë forcat e vetme që

përcaktojnë rezultatet në tregun e punës, ato bashkëveprojnë
edhe me forcat institucionale.
MOSTI 46
Forcat sociologjike
l Forcat sociologjike paraqesin ndikimin ose influencën e

grupeve të ndryshme shoqërore, klasave si dhe të normave,
traditave në përcaktimin e pagave dhe në alokimin e
burimeve të punës.
l Elementë kryesore që përfshihen në forcat sociologjike janë ,

grupet, klasat shoqërore, prejardhja familjare, kulturat,
zakonet, traditat, diskriminimi etj.
MOSTI 140
Ndikimi i forcave sociologjike
l FORCAT SOCIOLOGJIKE NDIKOJNË NË PROCESET E
TREGUT TË PUNËS NËPËRMJET DY RRUGËVE:
1. Nëpërmjet përcaktimit te faktit se cilët individë janë më të

mundshëm për të konkuruar në një treg të caktuar pune.
2. Nëpërmjet përcaktimit të nivelit të pagës së punës.
MOSTI 48
l Ekonomistët në studimet e ndryshme janë përpjekur t’i japin
përgjigje pyetjes:
l A influencon prejardhja familjare në lidhje me faktin se

cfare profesioni zgjedhin femijet?
l Per shembull: cilët maturante janë më të mundshëm për të
studjuar në mjekësi?
l Me fjalë të tjera, a do të jetë djali apo vajza që rrjedh nga
një familje punëtori, fermeri, kimisti, doktori apo
ekonomisti, e cila do të përcaktojë se cili prej tyre do të
bëhet doktor“?
l KËSAJ PYETJE EKONOMISTË TË
NDRYSHËM I JAPIN PËRGJIGJE TË
NDRYSHME.
MOSTI 49
Dy konkluzione
l Nga ky shembull nxjerrim dy konkluzionë të rëndësishme.
l Së pari, sa më e madhe të jetë mundësia e individit që t’a zgjedhë
profesionin e tij duke u mbështetur në vendimet dhe përpjekjet e
veta aq më i fortë është argumenti sipas të cilit forcat e tregut
(kërkesa dhe oferta) janë më të rëndësishmet në tregun e punës.
l Së dyti, në qoftë se individët rastësisht kanë të bëjnë me një

trashëgimi familjare në zotërimin e një profesioni, atëhere do të kemi
si pasojë që forcat e tregut do të ruajnë gjendjen e tyre të mëparshme
duke mos patur ndonjë influencë të madhe dhe rol të rëndësishëm
këtu do të kenë forcat sociologjike.
MOSTI 50
l Forcat sociologjike ndikojnë në rezultatet e tregut të punës në anën e
ofertës së tij duke influencuar në përcaktimin e pagës rrjedhimisht
edhe të të ardhurave të individëve.
l Në disa raste forcat sociologjike ndikojnë mbi pagën në mënyrë të pavarur nga
veprimi i forcave të tregut, kërkesës dhe ofertës për punë. Në raste të tjera ato
mund të veprojnë edhe së bashku.
l SI SHEMBULL QË ARGUMENTON KËTË POHIM ËSHTË

DISKRIMINIMI NË TREGUN E PUNËS.
MOSTI 51
l Në ditët e sotme veprojnë disa firma të mëdha në
strukturat e tregjeve të ashtuquajtura oligopol.
Veprimtaria e këtyre firmave e dobëson dukshëm

veprimin spontan të forcave të lira të tregut të punës.
Ato ndjekin politika vetiake në fushën e punësimit
dhe në përcaktimin e nivelit të pagave te punes
MOSTI 52
OFERTA E PUNES
Tema ka si objektiv kryesor të merret vetëm me analizën
e ofertës së punës.
Kur bëmë paraqitjen grafike të Kurbës së Kerkeses per
pune dhe Kurbes se Ofertës së punës të tregut, theksuam
se:
Kurba e Ofertes se punes paraqitej me pjerrësi pozitive
duke shprehur një lidhje të drejtpërdrejtë midis niveleve të
dhëna të pagave (W) dhe sasisë së ofruar të orëve të
punës (L).
1
TEORIA E OFERTES SE PUNES
Në kete teme do te analizojme:
1. Mënyrën e sjelljes së individëve në tregun e punës.
2. Marrjen e vendimit nga individi nëse duhet të ofrojë apo jo
orë punë në treg në nivelet e dhëna të pagave
3. Marrjen e vendimit nga individi se sa ore pune do te ofroje
ne tregun e punes .
2. PERCAKTIMIN GRAFIK TE:

Ø Ofertës se punës individuale
Ø Ofertes se punes te tregut
2
OFERTA E PUNES
Oferta e punës ka disa dimensione të cilat përfshijnë:
ANËN SASIORE TË FAKTORIT PUNË

ANËN CILËSORE TË FAKTORIT PUNE
KREU NDALET KRYSISHT NË ANALIZËN SASIORE TË

OFERTËS SË PUNËS, PIKËRISHT SI MERRET VENDIMI
NGA ANA E INDIVIDËVE PER TE PËRCAKTUAR ORËT
E PUNËS TË OFRUAR NË TREG.
3
OFERTA E PUNES
Analiza cilësore e ofertës së punës do të jetë objekt studimi në
temen:
“ INVESTIMI NE KAPITALIN HUMAN” .
KJO TEME STUDION NIVELIN ARSIMOR DHE

NIVELIN E TRANIMIT QE ZOTERON INDIVIDI DUKE I
KONSIDERUAR ATO SI “INVESTIM” NE KAPITALIN
HUMAN.
4
OFERTA E PUNES
Oferta e punës, mund të matet dhe të analizohet në mënyra të
ndryshme dhe për qëllime të ndryshme.
NJËRA MËNYRË ËSHTË, TË FOKUSOHEMI SE SA ORË

ËSHTË NË GJENDJE DHE I GATSHËM TË OFROJË NJË
INDIVID NË NIVELE TË NDRYSHME TË DHËNA TË
PAGAVE.
Kjo, me fjalë të tjera, do të thotë të ndërtojmë kurbën e ofertës
së punës individuale.
PËR QËLLIME TË TJERA, ËSHTË E DOBISHME TË

THEKSOJMË NESE NJË INDIVID ZGJEDH TË PUNOJË
OSE JO.
5
OFERTA E PUNES
Për të analizuar ofertën e punës nga ana sasiore fillimisht do të
paraqesim TEORINË BAZË NEOKLASIKE të ofertës së
punës që ndryshe njihet me emrin:
MODELI NEOKLASIK PUNE–KOHE E LIRE
MODELI PUNË-KOHË E LIRË DO TË NA TREGOJË:
a) SE SI INDIVIDI MERR VENDIMIN NËSE DUHET TË

OFROJË ORË PUNE NË TREGUN E PUNËS APO JO
b) SA DO TË JETË NUMRI OPTIMAL I ORËVE TË PUNËS
TË OFRUARA REALISHT NË TREGUN E PUNES.
6
OFERTA E PUNES
Teoria neoklasike e ofertës së punës përdor gjerësisht
analizën grafike të dy kategorive të rëndësishme
ekonomike:
1. KURBAT E INDIFERENCËS
2. VIJA E BUXHETIT
TEORIA NEOKLASIKE PARAQET MODELIN:

PUNE –KOHE E LIRE PER TE STUDIUAR
OFERTEN E PUNES
MODELI PUNË - KOHË E LIRË, MBËSHTETET

NË DISA SYPOZIME ....
7
OFERTA E PUNES
SË PARI, sypozohet se individi kohën (T) e tij që ka në dispozicion e
shpenzon në dy alternativa përdorimi:
ORË PUNE NË TREG ....................(H)

ORË TË KOHËS SË LIRË.............. (L)
T= H+L
ORË PUNE NË TREG (H): PARAQESIN ORË PUNE TE OFRUARA
NE TREG PER NË NJË PUNË QË PAGUHET (MERR NJE PAGE)
ORE TE KOHES SE LIRË: (L) PARAQESIN TË GJITHA

ALTERNATIVAT E PËRDORIMT TË KOHËS PËR TË CILAT
INDIVIDI NUK PAGUHET POR QË NXJERR DOBI OSE PËRFITON
KËNAQËSI PREJ TYRE.
SHENIM: Kujdes vetem ne kete teme me (L) do te nenkuptojme kohen e lire

(nga anglishtja: Laiser) dhe jo faktorin pune!
8
OFERTA E PUNES
Totali i kohes qe individi ka ne perdorim: T = H + L
Duke patur të dhënë këtë supozim, rezulton se orët e

punës (H) dhe orët e kohës së lirë (L) lidhen në
mënyrë inverse.
Në qoftë se orët e kohës së lirë (L) rriten, orët e

punës (H) do të reduktohen dhe e kundërta është e
vërtetë.
PRA, ËSHTË E PAMUNDUR TË NDRYSHOSH NJËRËN PA

NDRYSHUAR TJETRËN NË MËNYRË TË BARABARTË
POR NË DREJTIM TË KUNDËRT.
9
OFERTA E PUNES
Ofertën e punës mund ta anlizojmë ne dy menyra:
1. Drejpërsëdrejti,
2. Ose mund ta studiojmë në mënyrë indirekte
Menyra e dyte: REALIZOHET DUKE U FOKUSUAR NË

KËRKESËN E INDIVIDIT PER ORË TË KOHËS SË LIRË,
PRA, NE VEND QE TE INETERSOHEMI PER ORET E PUNES TE
OFRUARA NE TREG I REFEROHEMI KERKESES PER KOHE TE
LIRE.
PASTAJ DUKE DITUR LIDHJEN QË EGZITON MIDIS ORËVE TË
PUNËS DHE ORËVE TË KOHËS SË LIRË (T=H+L), GJEJME ORET
E PUNES TE OFRUARA NE TREG (H =T-L)
10
OFERTA E PUNES
NË FAKT EKONOMISTËT E STUDIOJNE OFERTEN E
PUNES DUKE U NISUR NGA KERKESA E INDIVIDIT
PER KOHE TE LIRE (L).
KJO MUND TË DUKET SI NJË DIÇKA E PAZAKONTË

PËR T'U REALIZUAR,
POR NË FAKT ËSHTË NJË TRANSFORMIM I MENÇUR I

PROBLEMIT NGA EKONOMISTET, I CILI E LEHTËSON
SHUMË ANALIZËN E OFERTËS SË PUNËS.
11
OFERTA E PUNES
KJO MËNYRË E ANALIZËS SË OFERTËS SË PUNËS NA JEP
MUNDËSI QË TEORINE E KËRKESËS KONSUMATORE
TA APLIKOJME EDHE NE RASTIN E STUDIMIT TË
OFERTËS SË PUNËS.
Pra, ekonomistët në vënd që të analizojnë ofertën e orëve të punës e

transformojnë problemin në KËRKESËN PËR ORË TË LIRË.
Difernca midis Totalit të orëve që individi ka në dispozicion (T) me

orët e kohës së lirë (L) do të përcaktojë orët e punës (H) që individi
është i gatshëm dhe në gjendje të ofrojë në tegun e punës.
Oret e punes (H) = T – L

12
OFERTA E PUNES
Theksojme se aktivitet jo të tregut dhe orët e kohës së lirë kanë një tipar
të përbashkët :
ATO PARAQESIN SHPENZIME TË KOHËS QË NUK

GJENEROJNË TË ARDHURA PËR INDIVIDIN.
MEGJITHATË, QË TË DYJA KRIJOJNË

DOBI PËR INDIVIDIN
Ndryshimi midis tyre konsiston në faktin se njëra e realizon

direkt dhe tjetra indirekt.
Por, nga pikpamja analitike që të dyja nuk kanë ndonjë diferencë shumë
të madhe midis tyre dhe ne mund t'i përfshijmë aktivitet jo të tregut në
kategorinë e kohës së lirë.
13
OFERTA E PUNES
SYPOZIMI I DYTE: supozojmë se paga orare (W) për
një punë të caktuar është e dhënë dhe për individin paga
konsderohet konstante.
Në këto kushte ai mund të marrë vendim që të ofrojë dhe

të punojë aq orë sa ai dëshiron.
KY SYPOZIM NA LEJON QË ANALIZA E OFERTËS

SË PUNËS TË PËRQËNDROHET VETËM NË
FAKTIN SE SA ORË INDIVIDI DËSHIRON TË
PUNOJË PA U SHQETËSUAR NËSE KA APO JO
KUFIZIME NË ZGJEDHJEN QË BËN.
14
OFERTA E PUNES
SYPOZIMI I I TRETE: KA TE BEJE ME NATYRËN E
PËRGJITHSHME TË MËNYRËS SË SJELLJES TË
INDIVIDIT DHE PREFERENCAVE TË TIJ.
Këtu vlen të theksojme:
KATER PARIME KRYESORE:
15
OFERTA E PUNES
PARIMI I PARË,, INDIVIDËT ME MENYREN E
SJELLJES NE TREGUN E PUNES SYNOJNË TË
MAKSIMIZOJNË DOBINË OSE KËNAQËSINË E TYRE.
Ky sypozim është paralel me supozimin që bejmë për firmat

në bisnes, të cilat synojnë të maksimizojnë fitimin e tyre.
16
OFERTA E PUNES
Parimi i dytë, SYPOZOJMË SE, INDIVIDI PËRFITON
DOBI NGA DY KATEGORI TË GJËRA:
A) Nga njëra anë, koha e lire, që në mënyrë simbolike do ta

shënojmë me (L)
B) Nga na tjetër, të gjitha mallrat dhe shërbimet e tjera, që në

mnëyrë simbolike do ta shënojmë me (G)
17
OFERTA E PUNES
TË PUNOSH MË SHUMË ORE PUNE NE TREG DO TË
THOTË NJËKOHËSISHT TË KONSUMOSH MË PAK
KOHË TË LIRË POR, NJEKOHESISHT TË
KONSUMOSH MË SHUMË MALLRA DHE SHËRBIME.
TE PUNOSH MË PAKË ORË PUNE NË TREG, DO TË

THOTË MË SHUMË KOHË E LIRË POR, MË PAK
KONSUM TË MALLRAVE DHE SHËRBIMEVE.
18
OFERTA E PUNES
Parimi i tretë, EKONOMISTËT SYPOZOJNË SE SI
KONSUMI I KOHËS SË LIRË (L)ASHTU DHE KONSUMI I
MALLRAVË DHE I SHËRBIMEVE (G) I NËNSHTROHEN :
VEPRIMIT TË LIGJIT TË DOBISË MRXHINALE RËNËSE
Ky ligj thekson se, DOBIA SHTESE QË REZULTON (OSE

PERFITOHET) NGA ÇDO NJËSI SHTESË E KONSUMIT TË
KOHËS SË LIRË APO E SASISË SHTESË TË MALLRAVE
DHE SHËRBIMEVE VAZHDIMISHT DO TE
ZVOGËLOHET.
19
OFERTA E PUNES
KJO DO TË THOTË:
SA MË SHUMË KOHË TË LIRË TË KEMI NË

DISPOZICION, AQ MË ME PAK VLERË (DOBI) DO TE
PERFITOJME NE QOFTE SE SHTOJME ME NJË NJËSI
ORËT E KOHËS SË LIRË.
20
OFERTA E PUNES
Parimi i katërt, teoria e ofertës së punës ndërtohet mbi
bazën e supozimit se individët në tregjet e punës sillen në
mënyrë racionale ose me një qëllim të caktuar.
ATA SYNOJNE TË REALIZOJNË ALTERNATIVËN

MË TË MIRË TË MUNDSHME NË KUSHTE TË
CAKTUARA TË TREGUT TË PUNËS.
Pra, themi se, individët përpiqen të maksimizojnë dobinë

ose kënaqësinë e tyre nga konsumi i të mirave, përfshi
këtu edhe konsumin e kohës së lirë, duke patur parasysh
kushtet subjektive dhe kushtet objektive të tregut.
21
OFERTA E PUNES
PER TE STUDIUAR OFERTEN E PUNES FILLIMISHT
ËSHTË E DOMOSDOSHME TË NJOHIM DHE
ANALIZOJME
PREFERENCAT E INDIVIDIT
NË MODELIN PUNE –KOHE E LIRE PREFERENCAT E

INDIVIDIT PARAQITEN NËPËRMJET
KURBAVE TË INDIFERENCËS
22
OFERTA E PUNES
GJITHASHTU, MODELI MERR PARASYSH EDHE
FAKTORËT OBJEKTIVË TË TREGUT,
TË CILËT NDIKOJNË NË REALIZIMIN E REFERENCAVE.
NË MODELIN PUNE – KOHE E LIRE
FAKTORËT OBJEKTIVË TË TREGUT PARAQITEN
NËPËRMJET
VIJËS SË BUXHETIT
23
TEORIA E ZGJEDHJES, MODELI PUNE - KOHE E LIRE
MARRJA E VENDIMIT NGA NJË INDIVID PËR TË

PUNUAR OSE JO DHE SA ORË PUNE DO TË OFROJË NË
TREGUN E PUNES PARAQESIN DY ASPEKTE TË
NDRYSHME TË OFERTËS SË PUNËS.
POR KËTU NË KËTË ÇËSHTJE DO T’I ANALIZOJMË TË

PANDARA NGA NJËRI-TJETRI DUKE I ANALIZUAR TË
DY KËTO ASPEKTE SË BASHKU.
24
OFERTA E PUNES
Duhet të thëksojmë se, fakti nëse individët punojnë ose jo dhe sa
janë orët e punës që ato ofrojnë në treg, varet nga dy faktorë:
1. PREFERENCAT E INDIVIDIT PER PUNE DHE KOHE TE LIRE

2. KUSHTET OBJEKTIVE TË TREGUT
Paga orare e dhënë e tregut (W)
Të ardhurat REALE (I)
Numri i orëve të punës së ofruar në treg (H)
25
OFERTA E PUNES
Mbi këtë bazë ne mund të paraqesim
FUNKSIONIN E DOBISË:
U = f ( G, L )
SHPREHJA ALGJEBRIKE E MËSIPËRME E FUNKSIONIT
TË DOBISË DO TË THOTË SE:
NIVELI I DOBISË OSE KËNAQËSISË (U) ËSHTË

FUNKSION I MALLRAVE DHE SHËRBIMEVE QË
KONSUMON INDIVIDI (G) DHE I KOHËS SË LIRË (L).
26
OFERTA E PUNES
Theksojmë gjithashtu se:
NUK KA ASNJË ARESYE QË TË MENDOJMË SE

TË GJITHË INDIVIDËT KANË PREFERENCA
TË NJËJTA PËR PUNË DHE KOHË TË LIRË
27
PREFRENCA TE NDRYSHME
INDIVIDE TE NDRYSHEM KANE PREFERENCA TE NDRYSHME
PER PUNE DHE KOHE TE LIRE
I,G
I,G
I3
I2
I3 I1
I2
I1
L L
A. PREFERON ME SHUME KOHEN E LIRE B. PUNE - DASHES
28
OFERTA E PUNES
PREFERENCAT E INDIVIDIT GRAFIKISHT
PARAQITEN NËPËRMJET
KURBAVE TË INDIFERENCËS.
BEHEN DISA PYETJE QE DUAN PERGJIGJE :
CILI ËSHTË PËRKUFIZIMIMI I KURBËS SË
INDIFERENCËS?
SI PARAQITET AJO GRAFIKISHT ?
CILAT JANE VETITE OSE TIPARET E KURBAVE TE
INDIFERENCES ?
29
OFERTA E PUNES
NË MODELIN PUNË-KOHË E LIRË OBJEKTE TË

ZGJEDHJES PËR INDIVIDIN DO TË JENË:
1. MALLRAT DHE SHËRBIMET QË I SHËNOJMË ME (G, I)
2. KOHA E LIRË QË SHËNOHET ME (L).
30
KURBAT E INDIFERENCES
PËRKUFIZIMI I KURBËS SË INDIFERENCËS :
KURBA E INDIFIRENCES PARAQET TË GJITHA

KOMBINIMET E MUNDËSHME TË TË MIRAVE DHE
SHËRBIMEVE (G) DHE TË KOHËS SË LIRË (L), TË CILAT I
JAPIN INDIVIDIT TË NJËJTIN NIVEL DOBISHMËRIE DHE
KËNAQËSIE.
MIDIS KËTYRE KOMBINIMEVE INDIVIDI ËSHTË

INDIFERENT SE CILËN PREJ TYRE DO TË ZGJEDHË.
PREJ KËTEJ RRJEDH EMËRTIMI:

KURBA E INDIFERENCËS.
31
SI NDERTOHET KURBA E INDIFERENCES ?
G,I
C
D E
I1
32
HARTA E KURBAVE TE INDIFERENCES
G,I
B
I3
C I2
D E
I1
33
VETITE E KURBAVE TE INDIFERENCES
1. KURBAT E INDIFERENCËS KANË PJERRESI

NEGATIVE
2. KURBAT E INDIFERENCËS JANË KONVEKSE

KUNDREJT ORIGJINËS SË KOORDINATAVE
3. NË NJË HARTË TË KURBAVE TË INDIFERENCËS, ATO

NUK PRITEN ME NJËRA TJETRËN
4. NË NJË HARTË TË KURBAVE TË INDIFERENCËS,

KURBA E INDIFERENCËS QË NDODHET ME LARG
ORIGJINËS SE KORDINATAVE PARAQET NJË NIVEL
KËNAQËSIE OSE DOBISHMËRIE MË TË LARTË.
34
PREFERENCAT PER PUNE
DHE KOHE TE LIRE
INDIVIDË TË NDRYSHËM KANE PREFERENCA TE
NDRYSHME PËR PUNË DHE KOHË TË LIRË
EKZISTOJNË TRE ARSYE KRYESORE

QË SHPJEGOJNË NDRYSHIMET NË
PREFERENCAT PËR PUNË DHE KOHË TË
LIRË QË KANË INDIVIDË
TË NDRYSHËM.
35
NDRYSHIMET NE PREFERENCA
Ndryshimet në preferencat e individëve kanë të bëjnë:
1. ME DISA ELEMENTË NATYRORË OSE TË

LINDURA TË INDIVIDIT
2. ME LLOJET E PUNËVE QË KRYEJNË

INDIVIDËT.
3. ME RRETHANAT PERSONALE KU NDODHET

INDIVIDI NË CIKLIN E JETËS SË TIJ
36
SI KONKLUZION MUND TE THEMI SE:
PERSONALITETI I INDIVIDIT
LLOJET E PUNËS QË REALIZOJNË INDIVIDËT
SI DHE RRETHANAT PERSONALE NË TË CILAT

NDODHEN DHE VEPROJNË ATA
MUND TË INFLUENCOJNË NË FORMËN E

PARAQITJES SE KURBAVE TË INDIFERENCËS
37
Kurbat e indiferences
NE NJE HARTE TE DHENE TE KURBAVE TE INDIFERENCES
INDIVIDI ESHTE I INTERESUAR TE ARRIJE
KURBEN E INDIFERENCES
QE NDODHERT ME LARG ORIGJINES SE KORDINATAVE
ME QELLIM QE TE MAKSIMIZOJE DOBINE E TIJ.
POR, A ESHTE I LIRE INDIVIDI

NE ZGJEDHJEN QE BEN?
PERGJIGJE: JO !
INDIVIDI PERBALLET ME KUFIZIME TE CILAT LIDHEN ME
VEPRIMIN E FAKTOREVE OBJEKTIVE TE TREGUT
38
VIJA E BUXHETIT
DIME SE KËRKESA PËR TË MIRA DHE SHËRBIME (G)
NUK VARET VETËM NGA PREFERENCAT E INDIVIDIT
POR EDHE NGA FAKTORË TË TJERË EKONOMIKË
OBJEKTIVË SIÇ JANË:
ÇMIMI I MALLRAVE APO SHËRBIMEVE
TË ARDHURAT E INDIVIDËVE
39
VIJA E BUXHETIT
SIPAS TEORISË SË KËRKESËS KONSUMTORE:
SA MË I LARTË TË JETË ÇMIMI I TË MIRAVE DHE

SHËRBIMEVE, NË KUSHTE TË TJERA TË
PANDRYSHUARA, AQ MË E VOGËL DO TË JETË SASIA E
KËRKUAR PËR MALLRA DHE SHËRBIME.
PO SIPAS KËSAJ TEORIE, NË QOFTË SE TË ARDHURAT

E KONSUMATORIT RRITEN NË PËRGJITHËSI EDHE
KËRKESA PËR MALLRA DHE SHËRBIME RRITET, KUR
TË MIRAT JANË TE MIRA NORMALE.
40
VIJA E BUXHETIT
TEORIA E KËRKESES KONSUMATORE MUND TË
APLIKOHET DHE PËR TË REALIZUAR MARRJEN
E VENDIMIT NGA ANA E NJË INDIVIDI LIDHUR
ME KOHËN E LIRË QË AI DO TË DËSHIRONTE TË
KISHTE NË DISPOZICION.
Tingëllon paksa e çuditshme të flasësh për kërkesë për

kohë të lirë.
POR DUHET TË THEKSOJMË SE KOHA E LIRË
ASHTU SI TË MIRAT DHE SHËRBIMET E TJERA
ËSHTË BURIM DOBIE DHE KËNAQËSIE
PER INDIVIDIN.
41
VIJA E BUXHETIT
Edhe koha e lirë ka një çmim të caktuar, që lidhet me mënyrën
e përdorimit të saj.
KOSTO OPORTUNE E NJË ORE TË KOHËS SË LIRË, QE
HARXHOHET SI E TILLE, ESHTE E BARABARTË ME
TARIFËN E PAGËS ORARE TË PUNËS (W)
(WXL) PARAQET TE ARDHURAT QE NUK FITOHEN, OSE

QE SAKRIFIKOHEN!
NË KËTO KUSHTE, SA MË E LARTË TË JETË PAGA ORARE

(W) AQ MË I LARTË ËSHTË ÇMIMI I KOHËS SË LIRË, DHE
KOSTO OPORTUNE.
42
SUPOZIME:
SUPOZIMET QE BEHEN JANE :
1. BURIMI I VETËM I TË ARDHURAVE PËR INDIVIDIN ËSHTË PUNA d.m.th. NGA

PJESËMARRJA E TIJ NË TREGUN E PUNËS. INDIVIDI NUK KA TË ARDHURA TE
TJERA NQS NUK PUNON
2. NUK KA KURSIME TË AKUMULUARA QË MUND T’I TËRHEQË KUR KA NEVOJË.
3. NUK KA MUNDËSI PËR TË MARRË HUA PARA NË BANKË.
4. GJITHASHTU, TARIFA E PAGËS ORARE (W) E TREGUT, ME TË CILIN PËRBALLET

INDIVIDI NË TREGUN E PUNËS, ËSHTË E DHËNË.
KJO DO TË THOTË SE, INDIVIDI NUK ËSHTË NË GJENDJE

TË RRISË OSE TË ULË NIVELIN E PAGËS,
NË QOFTË SE AI NDRYSHON NË MËNYRË T Ë PAVARUR
NUMRIN E ORËVE TË PUNËS TË OFRUAR NË TREG.
43
VIJA E BUXHETIT
Në këto kushte të ardhurat e individit përcaktohen nga
tarifa e pagës orare të dhënë të tregut (W) dhe nga sasia e
orëve të punës së ofruar në treg (H).
Është e qartë se sasia e kohës (T) që individi ka në

dispozicion në një periudhë kohe të dhënë
është e kufizuar.
PRANDAJ TË KUFIZUARA DO TË JENË DHE ORËT

E PUNËS (H) QË AI ËSHTË I GATSHËM TË OFROJË
NË TREG.
44
VIJA E BUXHETIT
RRJEDHIMISHT, FAKTORËT OBJEKTIVË TË TREGUT
QË INFLUENCOJNË NË ZGJEDHJET QË DO TË BËJË
INDIVIDI JANË:
PAGA ORARE E DHËNË E TREGUT....... (W)

TË ARDHURAT ........(I)
NUMRI I ORËVE TË PUNËS SË OFRUAR NË TREG.... (H)
45
VIJA E BUXHETIT
LE TË SHËNOJMË ME:
(H), numrin e orëve të ofruara në tregun e punës,
(W), tarifën e pagës orare të dhënë të tregut
(P), nivelin e çmimit të mallrave dhe të shërbimeve.
Atëhere do të kemi barazimin e mëposhtëm:
I=G=(W x H) / P
DUKE U MBËSHTETUR NË ANALIZËN QË BËMË,
TANI JEMI NE GJENDJE TË BËJMË
PARAQITJEN GRAFIKE TË VIJËS SË BUXHETIT.
46
NDERTIMI I VIJES SE BUXHETIT
Individi në një javë, zotëron në total:
7 dite x 24ore =168 ore ne jave

Prej tyre zbresim:
- 68 ore harxhohen per nevoja jetesore
TOTALI I OREVE QE I MBETEN NE
DISPOZICION INDVIDIT JANE:
T= H + L =100 ORE
PAGA E TREGUT: W=10$
47
NDERTIMI I VIJES SE BUXHETIT
SI NDERTOHET VIJA E BUXHETIT (AB)?
I,G
B MARREM NE KONSIDERATE DY
1000 SITUATAT EKSTREME, PIKEN (A)
DHE PIKEN (B)
BASHKIMI I DY PIKAVE NA PARAQET

VIJEN E BUXHETIT
A L
0
100
H
100 0
48
VIJA E BUXHETIT
VIJA E BUXHETIT (AB) PARAQET : KOMBINIME TË
MUNDSHME TË TË ARDHURAVE REALE (I ose G)
DHE KOHËS SË LIRË (L) TË REALIZUARA NGA
INDIVIDI NË KUSHTET KONKRETE TË TREGUT TË
PUNËS
Në rastin tonë kushtet konkrete te tregut jane:

Paga (W)=10$ për orë
Koha në dispozicion: T=100 orë
49
VIJA E BUXHETIT
Vija e buxhetit AB na paraqet një tërësi kombinimesh, ose një „

LISTË-MENY“ prej të cilës individi mund të zgjedhë.
POR, VIJA E BUXHETIT NUK NA TREGON SE

CILI PREJ KOMBINIMEVE ËSHTË MË I MIRI,
QË MAKSIMIZON DOBINË E INDIVIDIT.
50
Vija e buxhetit – VETITE E SAJ
1. Vija e buxhetit paraqitet me pjerrësi negative
2. Vlera absolute e pjerresise se vijes se buxhetit eshte e
barabarte me pagen (W)
PJERRESIAAB = ΔI/ΔL = -1000/100 = [-10] =10=W
3. VIJA E BUXHETIT ESHTE DINAMIKE !
51
NDIKIMI I TE ARDHURAVE JO NGA PUNA
PYETJE:
ÇFARE DO TE NDODHE ME VIJEN E BUXHETIT NE
QOFTE SE INDIVIDI MERR NJE SASI TE ARDHURA JO
NGA PUNA = 1000 ?
PERGJIGJE:
NJË SHTESË NE TË ARDHURAT JO NGA PUNA E
ZHVENDOS VIJËN E BUXHETIT PARALELISHT
DJATHTAS –LART ME POZICIONIN E SAJ
FILLESTAR
52
VIJA E BUXHETIT
DHE TE ARDHURAT JO NGA PUNA
Te ardhurat jo nga puna segmenti (AC)=1000
Vija e buxhetit AB zhvendoset

paralelisht nga pozicioni i saj
2000 D fillestar AB ne pozicionin CD,
ne masen e te ardhurave jo
nga puna
B
1000
C
Segmenti CA paraqet
te ardhura jo nga puna 1000
0 A L
100
H
100 0
53
DINAMIKA E VIJES SE BUXHETIT
VIJA E BUXHETIT E NDRYSHON POZICIONIN E SAJ KUR

NDRYSHOJNE FAKTORET QE E PERCAKTOJNE ATE
Çfare ka ndodhur
D
me vijen e buxhetit (AB)
2000 kur ajo eshte zhvendosur
ne pozicionin (CD) dhe (AD) ?
1000 B
C
0 A L
100
H
100 0
54
VIJA E BUXHETIT perfundime …
1. VIJA E BUXHETIT na tregon çmimin e punës ose
pagën orare të dhënë të tregut (W). Kjo përcaktohet
duke llogaritur pjerrësinë e vijës së buxhetit. Sa më
e madhe të jetë pjerrësia e vijës se buxhetit aq më e
lartë është paga e dhënë e tregut (W).
2. VIJA E BUXHETIT na tregon tërësinë e
kombinimeve midis të ardhurave dhe kohës së lirë të
cilat janë të mundëshme të realizohen nga individi
në kushte të dhëna të tregut.
3. VIJA E BUXHETIT na tregon nivelin e të ardhurave
të individit. Kjo përcaktohet nga pika ku vija e
buxhetit pret boshtin vertikal të koordinatave.
55
MAKSIMIZIMI I DOBISE PERCAKTIMI I OREVE TE PUNES
BEJME DISA PYETJE:
NE KUSHTET KUR NJOHIM:

a) KURBAT E INDIFERENCES (PREFERNCAT E INDIVIDIT)
b) DHE VIJEN E BUXHETIT (FAKTORET OBJEKTIVE)
SI BËHET ZGJEDHJA OPTIMALE ?

1. CILI PREJ KOMBINIMEVE QE PARAQITEN NE VIJEN E
BUXHETIT ËSHTË MË I MIRI?
2. CILI KOMBINIM I TË ARDHURAVE DHE KOHËS SË LIRË DO T’I

SIGUROJË INDIVIDIT MAKSIMIZIMIN E DOBISË OSE TË
KËNAQËSISË?
3. SI PERCAKTOHET NUMRI OPTIMAL I OREVE TE OFRUAR NE

TREGUN E PUNES ?
56
MAKSIMIZIMI I DOBISE PERCAKTIMI I
OREVE TE PUNES
Përgjigje:
KOMBINIMI MË I MIRË QË I SIGURON INDIVIDIT
MAKSIMUMIN E DOBISHMËRISË OSE TË
KËNAQËSISË GJENDET DUKE MARRË PARASYSH
NDËRVEPRIMIN E:
1.FAKTORËVE SUBJEKTIVË (KURBAT E INDIFERENCËS)

2.FAKTOREVE OBJEKTIVË (VIJEN E BUXHETIT).
Për këtë le të marrim në analizë grafikun e paraqitur në figurën

e meposhtme ...
57
MAKSIMIZIMI I DOBISE PERCAKTIMI I
I,G
OREVE TE PUNES
1000
v
z
x I3
500
I2
u I1
0 L
50 100
H
100 0
50
58
Në grafik kemi paraqitur:
Kurbat e indiferencës I1, I2, I3
Vijen e buxhetit (AB).
Supozimi: Individi ka si objektiv maksimizimin e

dobishmërisë kur:
Paga orare është W=10 $/orë

Individi ka në dispozicion 100 orë në javë, të cilat do
t’i përdorë në mënyrë alternative:
Në orë pune:........................................... (H)
Dhe ne orë të kohës së lirë....................... (L)
59
ANALIZA E GRAFIKUT
Kur kemi te dhene hartën e kurbave te indiferencës I1, I2, I3,
individi do të tentojë të arrijë pikën (Z) në kurbën e
indiferencës I3 sepse siç e dimë ajo paraqet një nivel
dobishmërie më të lartë.
Kombinimi i pikës (Z) i jep individit më shumë të ardhura

dhe kohë të lirë, dhe si i tillë ai është i dëshirueshëm, sepse
parimi i konsumatorit është më shumë-më mirë
POR KY KOMBINIM ESHTE I PAARITSHEM !
60
ANALIZA E GRAFIKUT
Kombinimi në pikën (Z), që ndodhet në I3, nuk i përket
Vijes së buxhetit (AB).
Pra, pika (Z) nuk bën pjesë në “listë -menynë” e
zgjedhjes, sepse ajo ndodhet jashtë vijes se buxhetit.
Si përfundim themi se, kombinimi në pikën (Z) paraqet

një nivel të ardhurash (I) dhe kohë të lirë (L) më të
preferuar dhe është i dëshirueshëm,
POR NË KUSHTET OBJEKTIVE TË TREGUT ËSHTË
I PA ARRITSHËM SEPSE ËSHTË JASHTË VIJES
SË BUXHETIT (AB).
61
ANALIZA E GRAFIKUT
Le të marrim në analizë kombinimin që paraqet pika (V).
Pika V i përkët njëkohësisht vijës së buxhetit AB dhe kurbës së
indiferencës I1. Ajo është e mundur të arrihet por, ajo nuk paraqet
kombinimin më të mirë që do t’i sigurojë individit maksimumin e
dobishmërisë. Ajo perjashtohet nga zgjedhja . PSE?
Sepse, duke u zhvendosur nga pika V në drejtim të pikës X, përgjatë

drejtëzës së buxhetit AB, është e mundur të gjenden kombinime të
tjera mbi drejtëzën e buxhetit AB që mund t’u perkasin kurbave të
tjera të indiferencës që ndodhen më larg nga origjina se sa I1.
NË SEGMENTIN (VX) TË VIJËS SË BUXHETIT (AB) MUND TË

GJENDEN KOMBINIME MË TË MIRA SE SA AI QË PARAQET
PIKA (V).
Te njejten gje mund te themi edhe per kombinimin ne piken (U) 62

PERCAKTIMI
I KOMBINIMIT OPTIMAL
E VETMJA PIKË, E CILA NDODHET NË VIJEN E
BUXHETIT (AB) DHE QË ARRIN KURBËN E
INDIFERENCËS MË TË LARGËT TË MUNDËSHME
NGA ORIGJINA, ËSHTË PIKA (X)
THEMI NË KËTË RAST SE PIKA (X) NA PARAQET

KOMBINIMIN MË TË MIRË, OPTIMAL, TË TË
ARDHURAVE DHE KOHËS SË LIRË NË TË CILIN
INDIVIDI MAKSIMIZON DOBINË E TIJ
NË KUSHTET KONKRETE TË TREGUT.
Në pikën (X) vëmë re se Kurba e indiferencës I2 dhe Vija e

buxhetit (AB) JANË TANGENTE ME NJËRA-TJETRËN.
63
PERCAKTIMI
I KOMBINIMIT OPTIMAL
Në rastin e figurës se paraqitur, duke zbritur vertikalisht
nga pika (X) mbi boshtin e kohës së lirë (L) gjejmë orët e
kohës së lirë, 50 orë.
Duke ditur oret e kohes se lire, në boshtin paralel të orëve

të punës (H) jemi ne gjendje te përcaktojme edhe orët e
punës H=50 orë (H=100 -50),
Në kushtet kur W=10 $, Të ardhurat e individit do të jenë te
barabarta me (50 H x10 W) = 500 $
64
KOMBINIMI OPTIMAL NE PIKEN (X)
Pika X(50H, 500Y) ka një veti unike,

NE KETE PIKE VIJA E BUXHETIT ESHTE TAGENTE ME KURBEN E
INDIFERENCES I2
NE KETE PIKE PJERRËSIA E KURBËS SË INDIFERENCËS I2 ËSHTË E BARABARTË ME
PJERRËSINË E DREJTËZËS SË BUXHETIT (AB)
PJERRËSIA E VIJËS SË BUXHETIT ËSHTË E BARABARTË ME PAGËN ORARE TË
DHËNË TË TREGUT ....................(W)
PJERRËSIA E KURBËS SË INDIFERENCËS ËSHTË E BARABARTË ME NORMËN
MARXHINALE TË ZËVENDËSIMIT ..............(MRS).
Prandaj në pikën (X) ka vend barazimi:

MRS=W
65
INDIVIDI KUR:
MRS> W
DUHET TE REDUKTOJE ORET E PUNES (H) TE
OFRUARA NE TREG
MRS < W
DUHET TE RRRISE ORET E PUNES (H) TE OFRUARA
NE TREG
MRS = W
AS NUK DUHET TE ZVOGELOJE AS NUK DUHET TE
RRISE ORET E PUNES (H) TE OFRUAR NE TREG.
SI PERCAKTOHET
KOMBINIMI OPTIMAL?
Si konkluzion themi se:
PIKA KU DREJTËZA E BUXHETIT DHE KURBA E
INDIFERENCËS JANË TANGENTE ME NJËRA-
TJETRËN (ATY REALIZOHET BARAZIMI MRS=W)
PËRCAKTON KOMBINIMIN OSE ZGJEDHJEN

OPTIMALE TË ORËVE TË PUNËS TË OFRUARA
NË TREG (H) DHE ORËVE TË KOHËS SË LIRË (L)
QË I SIGURON INDIVIDIT
MAKSIMUMIN E DOBISË OSE TË KËNAQËSISË
SË TIJ
67
Dinamika e zgjedhjes optimale
Dy pyetje:
ÇFARË DO TË NDODHË ME SASINË E ORËVE TË PUNËS
TË OFRUARA NË TREG NGA ANA E INDIVIDIT NË
QOFTË SE:
1. INDIVIDI MERR TE ARDHURA JO NGA PUNA ?

2. NDRYSHON TARIFA E PAGËS ORARE E TREGUT (W)
68
NRYSHIMI NE TE ARDHURAT
JO NGA PUNA ( kur rriten)
Oret e punes zvogelohen nga H1 ne H2
I,G Oret e kohes se lire
D
Rriten nga L1 ne L2
z
I2
B
C
x
I1
A
L
L1 L2
H
H1 H2
-
69
NDRYSHIMI
NE PAGEN ORARE (Kur W rritet)
NUK JEMI TE SIGURTE! Oret e punes rriten ose zvogelohen
I,G
I,G
C
C
B B
V’ X’
A A
L L
L1 L2 L1 L2
H H
H1 H2 H1 H2
+ -
Individi A Individi B
70
NDIKIMI I NDRYSHIMIT NE PAGEN ORARE
Lind pyetja:
Pse ndodh kështu që i njëjti ndryshim në nivelin e pagës
orare të japë efekte të ndryshme në orët e punës të ofruara
në treg në individë të ndryshëm?
Përgjigje,
Ndryshimi në pagën orare të dhënë të tregut shkakton DY
EFEKTE TË KUNDËRTA në kërkesën për kohë të lirë, per
rrjedhoje edhe ne oferten e punes.
71
EFEKTI I TE ARDHURES
Së pari, një rritje në pagën orare do të thotë se, edhe në kushtet
kur një individ do të vazhdojë të punojë të njëjtën sasi orësh pune
si më parë, të ardhurat e tij do të rriten.
Duke qenë se koha e lirë është e mirë normale, atëhere rritja e të

ardhurave do të nxisë individin të kërkojë më shumë orë të kohës
së lirë.
POR, TË KËRKOSH MË SHUMË ORË KOHË TË LIRË DO TË

THOTË TË REDUKTOSH ORËT E PUNËS.
NË KËTË RAST THEMI SE TEK INDIVIDI VEPRON

EFEKTI I TË ARDHURËS
72
EFEKTI I ZEVENDESIMIT
Së dyti, kur paga orare rritet tek individi vepron dhe një forcë
tjetër në krah të kundërt me efektin e të ardhurave – Efekti i
zevendesimit
Një ndryshim në tarifën e pages nuk shkakton vetëm rritjen e

të ardhurave, por shkakton edhe rritjen e Kostos oportune të
përdorimit të kohës së lirë.
ME RRITJEN E PAGES, ÇMIMI I KOHËS SË LIRË

BËHET MË I SHTRENJTË
INDIVIDI DO TE “BLEJE”ME PAKE KOHE TE LIRE,
PRA DO TE PUNOJE ME SHUME !
73
THELBI
I EFEKTIT TE ZEVENDESIMIT
EFEKTI I ZËVËNDËSIMIT PARAQET NDRYSHIMIN NË NUMRIN E
ORËVE TË OFRUARA TË PUNËS, I CILI REZULTON NGA NJË
NDRYSHIM NË TARIFËN E PAGËS ORARE TË PUNËS DUKE
MBAJTUR TË ARDHURAT KONSTANTE.
THELBI I EFEKTIT TË ZËVENDËSIMIT ËSHTË SE KUR

ÇMIMI I KOHËS SË LIRË RRITET INDIVIDI NXITET TË
ZËVENDËSOJË KOHËN E LIRË (E CILA BËHET MË E
SHTRENJTË) ME ORË PUNE TË OFRUARA NË TREG.
74
SI REAGON INDIVIDI
KUR VEPROJNE NJEKOHESISHT DY EFEKTE ?
PYETJE: Si do të reagojë individi në lidhje me orët e punës
të ofruara në treg, kur paga orare rritet dhe njëkohësisht ai
është nën veprimin e dy efekteve të kundërta?
PERGJIGJE: ORËT E PUNËS TË OFRUARA NË TREG,

KUR PAGA ORARE RRITET, MUNDET:
TE RRITEN,
TE ZVOGËLOHEN
OSE NUK NDRYSHOJNË
KJO DO TE VARET NGA FAKTI SE

CILI PREJ TË DY EFEKTEVE MBISUNDON
NDAJ NJERIT
75
ORET E PUNES TE OFRUARA NEN
VEPRIMIN E DY EFEKTEVE
1. KUR EFEKTI I TË ARDHURAVE MBISUNDON MBI
EFEKTIN E ZËVENDËSIMIT, ORËT E PUNËS TË
OFRUARA NË TREG DO TË ZVOGËLOHEN.
2. KUR EFEKTI I ZËVENDËSIMIT MBISUNDON MBI

EFEKTIN E TË ARDHURAVE, ORËT E PUNËS TË
OFRUARA NË TREG DO TË RRITEN.
3. KUR VEPRIMI I TË DY EFEKTEVE ELIMINON

NJËRI-TJETRIN, ORËT E PUNES TË OFRUARA NË
TREG NUK DO TË NDRYSHOJNË
76
KURBA E OFERTES PER PUNE INDIVIDUALE
MAKSIMIZIMI I DOBISE ZGJEDHJA OPTIMALE

G w5
w4
w3
3
4 5
w2
2
w1
1
A L
H
H3 H2 H4 H5 H1
77
KURBA E OFERTES PER PUNE INDIVIDUALE
NE SEGMENTIN 1-2-3
VEPRON EFEKTI I ZEVENDESIMIT
PAGA (w) ORET E PUNES RRITEN NGA :
H1-H2- H3
W5 5
4 NE SEGMENTIN 3-4-5
W4
VEPRON EFEKTI I TE ARDHURES
ORET E PUNES ZVOGELOHEN
W3 3 NGA: H3-H4-H5
W2
2
W1
1 ORET E PUNES (H)
H1 H5 H4 H2 H3
78
KURBA E OFERTES PER PUNE
E TREGUT
W INDIVIDI INDIVIDI INDIVIDI INDIVIDI INDIVIDI TREGU
(1) (2) (3) (4) (5)
W1 4 6 0 0 0 10
W2 5 10 5 0 0 20
W3 2 7 6 7 8 30
KURBA E KERKESES PER PUNE E TREGUT GJENDET SI

SHUMA HORIZONTALE E KURBAVE TE OFERTES PER
PUNE E TE GJITHE INDIVIDEVE
QE KRYEJNE TE NJEJTEN LLOJ PUNE
79
KURBA E OFERTES PER PUNE
E TREGUT
PARAQITJA GRAFIKE
DLT
PAGA
Z
W3
Y
W2
X
W1
ORE
PUNE
10 20 30
80
GRAFIKU
SHUMA HORIZONTALE
E KURBAVE TE OFERTES SE PUNES INDIVIDUALE
NDERTIMI I KURBES SE OFERTES SE PUNES TE TREGUT
KONKLUZIONE
Dy konkluzione mund të nxjerrim nga analiza e bërë:
SË PARI, MEGJITHËSE INDIVIDË TË VEÇANTË

MUND TË SHTOJNË OSE TË REDUKTOJNË ORËT E
PUNËS TË OFRUARA NË TREG KUR PAGA ORARE
RRITET, KURBA E OFERTËS PËR PUNË E TREGUT NË
PËRGJITHËSI PARAQITET ME PJERRËSI POZITIVE.
85
KONKLUZIONE
SË DYTI, SA MË E SHKURTËR TË JETË PËRIUDHA
E KOHËS QË MARRIM NË KONSIDERATË DHE SA
MË E SPECIALIZUAR TË JETË LLOJI I PUNËS AQ
MË PAK ELASTIKE DO TË JETË KURBA E
OFERTËS PËR PUNË E TREGUT.
NDODH KËSHTU SEPSE RRITJA E PAGËS ORARE NË
NJË PËRIUDHË AFATSHKURTËR NUK MUND TË
KOINÇIDOJË ME NJË RRITJE TË MENJËHERSHME TË
NUMRIT TË INDIVIDËVE TË CILËT DO TË JENË
MENJËHERË TË GATSHËM DHE NE GJENDJE QË TË
OFROJNË ORË PUNE NË TREG.
86
TREGUESIT E TREGUT TE PUNES
METODOLOGJIA E LLOGARITJES
l Burimet e të dhënave statistikore:
1. METODA E VROJTIMIT OSE E SURVEJIMIT

TË DREJTËPËRDREJTË.
ü ANKETIMI I FORCAVE TE PUNES
2. REGJISTRIMI ADMINISTRATIV
REALIZOHET NGA:
Ø ZYRA E PUNËS
Ø AGJENSITË E SIGURIMEVE SHOQËRORE
2
MOSTI
l NGA ANALIZA QË KEMI BERE ARRITËM NË PËRFUNDIMIN SE OFERTA E
PUNËS PARAQET:
SASINE E ORËVE TË PUNËS QË INDIVIDËT JANË TË GATSHËM DHE NË GJENDJE

TË OFROJNË NË TREGUN E PUNËS KUNDREJT NIVELEVE TË DHËNA TË PAGËS,
GJATË NJË PERIUDHE TË CAKTUAR KOHE.
l POR, PARË NË NJË KUADËR MË TË GJERË, NGA KËNDVËSHTRIMI I

GJITHË EKONOMISË KOMBËTARE,
KONCEPTI I OFERTËS SË PUNËS KA DISA DIMENSIONE.
3
MOSTI
l Ne ekonominë e një vendi sasia totale e orëve të punës që mund të ketë në dispozicion, varet nga
disa faktorë:
l NUMRI I POPULLSISE DHE PËRBËRJA DEMOGRAFIKE E SAJ.
NË KËTË TREGUES INFLUENCOJNË, LINDJET, VDEKJET, SHTESA NATYRORE E POPULLSISË,

IMIGRACIONI NETO
l NORMA E PJESMARRJES NË FORCËN PUNËTORE, QË PARAQET PËRQINDJEN E

POPULLSISË NË MOSHË PUNE E CILA AKTUALISHT ËSHTË E ZËNË ME PUNË OSE DUKE
KËRKUAR PUNË
l NUMRI I ORËVE TË PUNUARA NË NJË JAVË OSE NJË VIT
l CILËSIA E FORCËS PUNËTORE. (KJO PËRCAKTOHET NGA SHKALLA OSE NIVELI NË

INVESTIMIT NË KAPITALIN HUMAN QË ZOTËRON FORCA PUNËTORE)
4
MOSTI
OFERTA TOTALE E PUNES
5
MOSTI
l DUKE E MARRË TË DHËNË NUMURIN E POPULLSISE DHE
PËRBËRJEN DEMOGRAFIKE TË SAJ, SASIA E OFERTËS SË PUNËS
VARET NGA DY FAKTORË TË RENDESISHEM:
l SË PARI, NGA NUMURI I INDIVIDËVE TË CILËT PUNOJNË NË NJË PUNË TË

CAKTUAR QË PAGUHET OSE QË JANË DUKE KËRKUAR NJË PUNË TË TILLË. TË
MARRË SË BASHKU KËTË PËRBËJNË FORCËN PUNËTORE.
l SË DYTI, NGA NUMRI I ORËVE TË PUNËS QË ÇDO INDIVID, QË ËSHTË I AFTË

PËR PUNË, ËSHTË I GATSHËM TË OFROJË, NË QOFTË SE AI PËRFSHIHET NË
FORCËN PUNËTORE.
6
MOSTI
l Përcaktimi dhe saktësimi i treguesve të punës ka qenë dhe është objekt i
debateve dhe i diskutimeve të mëdha midis ekonomistëve.
l Përkufizimet e treguesve të tregut të punës gjithnjë janë ripunuar dhe janë

riparë metodat e mbledhjes së të dhënave (regjistrimi administrativ dhe
vrojtimet), me qëllim që informacion të jetë sa më i saktë, i plotë dhe të
dhënat të jenë të krahasueshme.
l Për këtë qëllim Zyra Ndërkombëtare e Punës (ILO) jep REKOMANDIME

LIDHUR ME përkufizimet e treguesve të tregut të punës, të cilët aktualisht
gjejnë aplikim edhe në vendin tonë.
7
MOSTI
l Është e qarte se jo e gjithë popullsia e një vendi është e aftë të punojë për të prodhuar të
mira dhe shërbime.
l Të gjithë ata persona të cilët
l -Nuk kanë mbushur moshën 15 vjec,
l -Janë me të meta mendore dhe fizike,
l -Janë të dënuar me burgim
l PËRJASHTOHEN TE JENE PJESEMARRËS TË MUNDSHËM NË FORCËN
PUNËTORE, SEPSE PRESUPOZOHET SE JANË TË PA AFTË PËR TË PUNUAR.
l Duke zbritur numrin e këtyre personave nga numri total i popullsisë të vendit marrim
TREGUESIN :
NUMRIN E POPULLSISË JO INSTITUCIONALE.

8
MOSTI
l POPULLSIA JO INSTITUCIONALE
përbën numrin e njerëzve të cilët janë të përshtatshëm për punë, por jo të gjithë
këta marrin vendimin për të punuar ose për të kërkuar një punë që paguhet:
l Disa prej tyre zgjedhin të shkojnë në shkollë, për të investuar në kapitalin human,
l Disa të tjerë qëndrojnë në shtëpi dhe kujdesen për të tjerët (sidomos nënat me femijë të
vegjël),
l Disa e braktisin tregun e punës sepse dalin në pension.
l Të gjithe individët të cilët as nuk punojnë dhe as nuk kërkojnë që të punojnë konsiderohen:
JO PJESMARRËS NË FORCËN PUNËTORE
9
MOSTI
l NE FORCEN PUNËTORE BEJNE PJESE INDIVIDËT TË
CILËT:
Ø PUNOJNË NË NJË PUNË = TE PUNESUARIT

Ø OSE JANË DUKE KËRKUAR NJË PUNË = TE PAPUNET
FORCA PUNETORE = TE PUNESUAR + TE PAPUNE
10
MOSTI
l TREGUES
I RËNDËSISHEM I TREGUT TË PUNËS ËSHTË
NORMA E PJESMARRJES NË FOCEN PUNËTORE
l NORMA E PJESMARRJES NË FOCEN PUNËTORE

LLOGARITET SI RAPORT I NUMRIT TË INDIVIDËVE
QË PËRFSHIHEN NË FORCËN PUNËTORE NDAJ
NUMRIT TË POPULLSISË JO INSTITUCIONALE.
11
MOSTI
FORCA PUNETORE = TE PUNESUAR + TE PAPUNE
NË KATEGORINË E TË PUNËSUARVE HYJNË INDIVIDET TE CILET:
l GJATË MBLEDHJES SË TË DHËNAVE STATISTIKORE JANË MBI 15 VJEÇ,

l JANË TË PUNËSUAR NË NJË FIRMË PRIVATE OSE SHTETËRORE DHE PAGUHEN
l JANË TË VETËPUNËSUAR
l KANË NJË PUNË POR AKTUALISHT NUK PUNOJNË SEPSE JANË TË SËMURË,
JANË ME PUSHIME, JANË NË GREVE ETJ.
12
MOSTI
l NË KATEGORINË E TË PAPUNËVE PERFSHIHEN INDIVIDET TE CILET:
l GJATË MBLEDHJES SË TË DHËNAVE STATISTIKORE JANË MBI MOSHËN 15-VJEÇ,

l NUK JANË TË INSTITICIONALIZUAR DHE NUK PUNOJNË, POR JANË TË GATSHËM PËR TË
PUNUAR,
l JANË TË ANGAZHUAR NË KËRKIM TË NJË PUNE TË RE GJATË 4 JAVËVE TË FUNDIT,
l JANË NË PRITJE QË TË RIKTHEHEN NË PUNËN QË KISHIN MË PARË,
l JANË NË PRITJE PËR TË FILLUAR NJË PUNË TË RE BRENDA 30 DITËVE,
l JANË DUKE KËRKUAR PUNË, POR PËRKOHËSISHT JANË TË SËMURË.
13
MOSTI
l NJË TREGUES TJETËR I STATISTIKAVE TË TREGUT TË PUNËS, I CILI PËR NGA
RËNDËSIA E TIJ ZË NJË VEND TË VEÇANTË NË ANALIZËN EKONOMIKE SI
INDIKATOR I GJENDJES SË EKONOMISË ËSHTË : NORMA E PAPUNËSISË
l NORMA E PAPUNËSISË LLOGARITET SI RAPORT I

NUMRIT TË TË PAPUNËVE ME NUMRIN E FORCËS
PUNËTORE, I SHPREHUR NË PËRQINDJE.
TE PAPUNË
l NORMA E PAPUNËSISË = -------------------------------- x 100
FORCA PUNËTORE
14
MOSTI
NORMA E PAPUNESISE
l MEGJITHËSE NORMA E PAPUNËSISË, QË LLOGATITET ÇDO MUAJ
OSE ÇDO VIT, NUK NA JEP NJË TABLLO TË QARTË PËR KUSHTET E
PËRGJITHSHME TË TREGUT TE PUNES ,
l AJO PËRSËRI PËRBEN TREGUESIN KRYESOR STATISTIKOR QË

QEVERITË PËRDORIN ZYRTARISHT KUR GJYKOJNË:
l MBI GJENDJEN NË TREGUN E PUNËS NË VEÇANTI
l MBI GJENDJEN E EKONOMISË NË TËRËSI
l DHE MUNDËSITË E PËR TË ARRITUR PUNËSIMIN E PLOTË.
15
MOSTI
MATJA E PAPUNESISE
NORMA E PAPUNESISE = Numri i të papunëve X 100

Numri i Forcës Punëtore
SHENIM: NORMAE PAPUNESISE NUK DUHET TE

PERFSHIJE PUNETORET E DESHPERUAR
MOSTI 16
lKUR FLASIM PËR PUNËSIM TË PLOTË NE EKONOMINE E
TREGUT, KJO NUK DO TË THOTË SE NORMA E PAPUNËSISË
ËSHTË E BARABARTË ME ZERO !
l Ekonomistët kur flasin për punësim të plotë në një ekonomi tregu, kanë
parasysh arritjen e NORMËS NATYRORE TË PAPUNËSISË.
l Koncepti i normës natyrore të papunësisë, NA TREGON SE në ekonominë e

tregut do të ketë gjithmonë një normë ( PERQINDJE) të caktuar papunësie
pavarësisht nga gjendja në të cilën ndodhet ekonomia.
17
MOSTI
l PUNËTORË TË DËSHPËRUAR OSE TË DEKURAJUAR janë një
kategori e caktuar individësh të cilët:
l janë të papunë
l dëshirojnë të kenë një punë
l kanë bërë përpjekje për të kërkuar punë dhe nuk e kanë gjetur një të tillë
prandaj tërhiqen nga ky proçes
l RRJEDHIMISHT KJO KATEGORI NJERËZISH DUHET TË

PËRJASHTOHET NGA KATEGORIA E TË PAPUNËVE, SEPSE RRIT
NË MËNYRË ARTIFICIALE NUMRIN E TË PAPUNËVE DHE
NORMËN E PAPUNËSISË.
18
MOSTI
l PUNETORE ME KOHE TE PJESSHME:
l JANE ATA INDIVIDE QE PUNOJNË ME KOHË TË PJESSHME, PA DËSHIRËN E
TYRE.
l RRJEDHIMISHT AFTËSISTË E TYRE FIZIKE DHE MENDORE JANË TË

NËNPËRDORURA.
l NGA STATISTIKAT PUNËTORËT ME KOHE TE PJESSHME NUMËROHEN OSE

LLOGARITEN SI TË PUNËSUAR, KUR PUNOJNE QOFTE EDHE 1 ORE NE DITE.
l POR. PËRFSHIRJA E KËTYRE INDIVIDËVE QË PUNOJNË ME KOHË TË PJESSHME

NË KATEGORINË E TË PUNËSUARVE E RRIT NË MËNYRE ARTIFICIALE NUMRIN
E TË PUNËSUARVE.
19
MOSTI
l TREGUESIT E PUNËS TË CILËT I PARAQITËM MË LART NUK JANË DHE NUK
MUND TË JENË TË FIKSUAR, TË DHËNË NJËHERË E PËRGJITHMONË.
l FAKTORË TË NDRYSHËM EKONOMIKË, POLITIKË SOCIALË, ME VEPRIMIN E

TYRE BËJNË QË TË KEMI NJË FLEKSIBILITET NË KËTA TREGUES.
l SITUATA NË TREGUN E PUNËS ËSHTË DINAMIKE DHE JO STATIKE.

l RRJEDHIMISHT GJITHMONË DO TË KEMI NDRYSHIME NË STRUKTURËN E
POPULLSISË AKTIVE DHE JO AKTIVE PËR PUNË.
l SKEMA 4.1 PASQYRON DINAMIKËN OSE NDRYSHIMET TË CILAT MUND TË

NDODHIN NË TREGUESIT E NDRYSHËM TË PUNËS.
20
MOSTI
DINAMIOKA
E TREGUESVE TE TREGUT TE PUNES
21
MOSTI
PYETJE QE KERKOJNE PERGJIGJE
l DISA EKONOMISTË MENDOJNË SE NORMA E PAPUNËSISË I ZMADHON
PROBLEMET E PUNËSIMIT DUKE THEKSUAR SE:
l Shumë individe të papunë refuzojnë të kryejnë një punë të çfardoshme, sepse i
konsiderojnë këto punë të pa përshtatshme për veten e tyre dhe se ato paguhen me
paga shumë të ulëta.
l EKONOMISTËT PYESIN, A DO TË KONSIDEROHEN KËTA INDIVIDË SI TË PAPUNË?
l Pyetja është shumë e rëndësishme sepse në qofte se këta individë do të përfshihen

në kategorinë e të papunëve atëhere duhet që ata të përfitojnë pagesë papunësie.
l Kjo pagesë papunësie përballohet nga punëtorët që paguajnë taksat !
22
MOSTI
l PËRSËRI EKONOMISTET PYESIN:
l A duhet që taksa paguesit t’i mbështesin këta individë të tillë?

l TË DYJA PYETJEVE TË MËSIPËRME
EKONOMISTËT PËRGJIGJEN –JO.
l ARGUMENTI: Njerëzit duhet të jenë të gatshëm që të pranojnë të punojnë

qoftë edhe më pak se sa të mbeten të papunësuar.
l Sipas ekonomistëve, ekonomia vepron mirë nqs ajo është në gjendje të krijojë
vende pune për çdo person që dëshiron të punojë.
l NGA EKONOMIA NUK MUNDET TË PRITET QË AJO TË KRIJOJË
VENDE PUNE PERFEKTE PËR ÇDO INDIVID.
23
MOSTI
SHEMBULL….
LE TE SHIKOJEME
DISA SHEMBUJ
TE LLOGARITJEJES
TE TREGUESVE
TE TREGUT TE PUNES
24
MOSTI
SIMBOLIKA
q POPULLSIA JOISTITUCIONALE ………………………..(POP)
q I PUNESUAR …………………………………………………(E)
q I PAPUNE …………………………………………………….(U)
q FORCA PUNETORE…………………………………………(LF)
q JASHTE FORCES PUNETORE……………………………. (NILF)
q NORMA E PJESMARRJES NE FORCEN PUNETORE…. (L/POP)
q NORMA E PAPUNESISE …………………………………….(U)
25
MOSTI
Shembull: LLOGARISNI TREGUESIT E TREGUT TE PUNES KUR
JEPEN TE DHENAT:
Numri i te punesuarve …….. (E) = 134 million

Numri i te papuneve ………..(U) = 8.6 million
Popullsia ne moshe pune …..(POP) = 213.5 million
BAZUAR NE TE DHENAT E MESIPERME LLOGARISNI

• Sa eshte Forca Punetore (LF)
• Numri i individeve jashte Forces Punetore (NILF)
• Norma e pjesmarrjes ne Forcen Punetore (LF/POP)
• Norma e papunesise ( U/LF)
26
MOSTI
PERGJIGJE:
l Te dhenat : E = 134 , U = 8.6, POP = 213.5
l FORCA PUNETORE:
LF = E + U = (134+8.6)=142.6 milion
l JASHTE FORCES PUNETORE :
NILF = POP – L F = (213.5-142.6)= 70.9 milion
l NORMA E PAPUNESISE :
(U/LF) ´ 100 = 8.6/142.6 x 100 = 6.03 %
l Norma e pjesmarrjes ne Forcen Punetore (LF/POP) ´ 100 =
= (142.6/213.5) x 100 = 66.79 %
27
MOSTI
ÇFARE KUPTOJME ME FORCE PUNETORE?
FORCA PUNETORE ESHTE E BARABARTE ME NUMRIN E

TE PUNESUARVE PLUS NUMRIN E TE PAPUNEVE.
POPULLSIA DHE KATEGORITE E TREGUT TE PUNES :
Popullsia nen Shtepiaket + TE TE

Moshen 15-16 studentet +
pesionistet + te PUNESUAR PAPUNE
pafatet per pune
JASHTE FORCES PUNETORE FORCA PUNETORE
TOTALI I POPULLSISE
28
MOSTI
Shembull: Kemi keto te dhena statistikore:
Llogarisni Normen e Papunesise
TE
JASHTE PUNESUAR
FORCES +
PUNETORE TE PAPUNE
TE PAPUNE
435.695 206.190 2.209
LLOGARITJA :
NORMA E PAPUNESISE = 2.209 X 100 = 1.07%

206.190
29
MOSTI
SHEMMBULL I LLOGARITJES SE TREGUESVE TE TREGUT TE PUNES
KEMI KETO TE DHENA:

• POPULLSIA JO INSTITUCIONALE (EKONOMIKISHT AKTIVE): POP =641.885
• JASHTE FORCES PUNETORE: NILF= 435.695
• NUMRI I TE PAPUNEVE: U = 22.500
LLOGARISNI TREGUESIT E MEPOSHTEM:

1. FORCEN PUNETORE (FP)
2. NUMRIN E TE PUNESUARVE (E)
3. NORMEN E PAPUNESISE (U/LF)
4. NORMEN E PJESMARJES NE FORCEN PUNETPRE (LF/POP)
30
MOSTI
LLOGARISNI TREGUESIT E MEPOSHTEM:
1. FORCEN PUNETORE FP=
POP – NILF = 641.885 - 435.695 =206.190

2. NUMRI I TE PUNESUARVE E= LF – U =
206.190-22.500=183.690
3. NORMA E PAPUNESISE U/LF =
22.500/206.190 X100= 10.9%

4. NORMEN E PJESMARJES NE FORCEN PUNETPRE LF/POP=
206.190/641.885X100=32.12%
31
MOSTI
DISA KONSIDERATA TE
PERGJITHSHME
ØNË KAPITULLIN E MËPARSHËM ANALIZUAM OFERTËN
INDIVIDUALE TË PUNËS DHE OFERTËN E TREGUT TË PUNËS.
ØPOR, OFERTA PËRBËN VETËM NJËRËN ANË TË TREGUT TË

PUNËS.
ØANA TJETËR E PANDARË E TREGUT TE PUNES ËSHTË KËRKESA

PËR PUNË, TË CILËN DO TA ANALIZOJMË HOLLËSISHT NË KETE
TEME
KERKESA PER PUNE
q NË TREGUN E PUNËS NË ANËN E OFETRTËS SË PUNËS QËNDROJNË

INDIVIDËT, TË CILËT MUND TA OFROJNË PUNËN NE DY MENURA :
Ø NË MËNYRË TË PAVARUR DUKE KONKURRUARA MIDIS TYRE

PËR VENDET E LIRA TË PUNËS
ØNË MËNYRË KOLEKTIVE, NËPËRMJET SINDIKATAVE TË

PUNËTORËVE.
KERKESA PER PUNE
qNË TREGUN E PUNËS NË ANËN E KËRKESËS PËR

PUNË, QËNDROJNË FIRMAT
qNË TREGUN E PUNËS FIRMAT KONKURROJNË

MIDS TYRE PËR TË TËRHEQUR NË PUNË INDIVIDË
QË OFROJNE PUNE
KERKESA PER PUNE
KËRKESA PËR PUNË KA TË BËJË ME:
PERCAKTIMIN E SASISE OPTIMALE TE FAKTORIT PUNË QË

FIRMAT DUHET TË PUNESOJNE, PËR TË PRODHUAR NJË MALL OSE
SHËRBIM TË CAKTUAR
QELLIMI: MAKSIMIZIMI I FITIMIT

KERKESA PER PUNE
FAKTORË TË PËRGJITHSHËM QË PËRCAKTOJNË

NUMRIN OPTIMAL
TË TË PUNËSUARVE NGA FIRMAT:
ü PAGA ORARE E DHËNË E TREGUT

ü TEKNIKA DHE TEKNOLOGJIA E PRODHIMIT:
1. INTENSIVE 2. EKSTENSIVE
© Pearson Education, 2005

FAKTORE TE PERGJITHSHEM
ü NIVELI I SHITJEVE DHE I TË ARDHURAVE QË SIGURON

FIRMA NGA PRODUKTET QË PRODHON PUNA
ü KOSTO E KAPITALIT DHE FAKTORËVE TË TJERË

TË PRODHIMIT
KERKESA PER PUNE
ANALIZA E KËRKESËS PËR PUNË BËHET

NË DY PERIUDHA:
q KËRKESA PËR PUNË NË PERIUDHA AFTSHKURTRA

q KËRKESA PËR PUNË NË PERIUDHA AFATGJATA
DALLIMI MIDIS PERIUDHAVE KOHORE NË EKONOMIKS ËSHTË TEPËR I

RËNDËSISHËM SEPSE ATO KANË DISA KARAKTERISTIKA TË VEÇANTA
QË I DALLOJNË NGA KARAKTERISTIKAT E PERIUDHAVE QE CAKTOJNE
NË LËNDËT E TJERA TE KARAKTERIT EKONOMIK.

KLASIFIKIMI I KOHES
1. PERIUDHA MOMENTALE
2. PERIUDHA AFAT – SHKURTER
3. PERIUDHA AFAT – GJATE
4. PERIUDHA SHUME AFAT GJATE
KRITERI: NUK ESHTE NJESIA E KOHES POR, FAKTI NESE

NDRYSHOJNE OSE JO FAKTORET E PRODHIMIT
Periudhat kohore
Për thjeshtësi të analizave, në këtë rast kemi supozuar se firma në
procesin e prodhimit përdor vetëm dy faktorë prodhimi, Punën (L) dhe
Kapitalin (K).
1. Periudha momentale, është ajo periudhë kohore gjatë së cilës Puna

(L) dhe Kapitali (K) janë të fiksuar. Pra firma, në periudhën
momentale, nuk është në gjendje të ndryshojë asnjërin nga faktorët e
prodhimit, ata mbeten të fiksuar.
Periudhat kohore
2. PERIUDHA AFATSHKURTËR, është ajo periudhë kohore gjatë

së cilës të paktën njëri nga faktorët e prodhimit është i fiksuar.
Në këtë rast supozohet se Puna (L) është faktor i

ndryshueshëm ndërsa Kapitali (K) është i fiksuar.
Pra, firma ne periudhë afatshkurtër mund të ndryshojë vetëm

faktorin punë, ndërsa faktorin kapital e mban konstant.

Periudha kohore
3. PERIUDHA AFATGJATË, është ajo periudhë kohore gjatë së
cilës të gjithë faktorët e prodhimit janë të ndryshueshëm.
PRA, NË PERIUDHA AFATGJATA FIRMA KA NË DISPOZICION

KOHËN E DOMOSDOSHME PËR TË NDRYSHUAR JO VETËM
FAKTORIN PUNË POR EDHE KAPITALIN.
Në periudha afatgjata të gjithë faktorët e prodhimit

janë të ndryshueshëm.
Periudha kohore
4. PERIUDHA SHUMË AFATGJATË,
KONSIDEROHET AJO PERIUDHË KOHORE GJATË
TË CILAVE FIRMA KA NË DISPOZICION KOHËN E
DOMOSDOSHME PËR TË NDRYSHUAR JO VETËM
TË GJITHA FAKTORËT E PRODHIMIT, POR EDHE
TEKNOLOGJINË E PRODHIMIT.
• KU BAZOHEMI NE ANALIZEN
TEORIKE TE KERKESES PER
PUNE ?
Teoria neoklalsike
MODELI STANDART I ANALIZËS SË KËRKESËS PËR PUNË
MBËSHTETET NË:
“TEORINË NEOKLASIKE TË PRODUKTIVITETIT
MARXHINAL TË FAKTORIT TË PRODHIMIT, PUNË”
Një kontribut të rëndësishëm në formulimin e kësaj teorie ka dhënë

ekonomisti amerikan Xhon Clark, ekonomist, fundi shekullit të XIX
fillimi i shekullit të XX
Teoria neoklasike
Thelbi i i teorisë së produktivitetit marxhinal të
faktorit pune qëndron në faktin se:
DUKE I MBAJTUR KONSTANTË TË GJITHË
FAKTORËT E TJERË TË PRODHIMIT TOKËN,
KAPITALIN DHE DUKE NDRYSHUAR VETËM
NJËRIN PREJ TYRE, PUNËN
JEMI NË GJENDJE TË VLERËSOJMË
KONTRIBUTIN E FAKTORIT TË
NDRYSHUESHËM (PUNES)
NË PROCESIN E PRODHIMIT TË NJË MALLI
APO SHËRBIMI TË CKATUAR.
Modeli ekonomik
PËR TË STUDIUAR KËRKESËN PËR PUNË EKONOMISTËT

NDËRTOJNË
MODELIN TEORIK PËRKATËS
PËR TA NDËRTUAR, PARAQITUR DHE ANALIZUAR

MODELIN EKONOMIK TË KËRKESËS PËR PUNË, SI
GJITHMONË NË TEORINË EKONOMIKE, FILLIMISHT
BËHEN DISA SUPOZIME:
supozime
Së pari: SUPOZOJMË SE OBJEKTIVI KRYESOR I FIRMAVE EDHE NË PUNËSIM
ËSHTË QË
TË MAKSIMIZOJË I FITIMIN
Së dyti: NË PROÇESIN E PRODHIMIT PËRDOREN VETËM DY FAKTORË

PRODHIMI PUNA (L) DHE KAPITALI (K).
Meqenëse analizën e kërkesës për punë po e bëjmë në periudha afatshkurtra, sasinë e

kapitalit (K) do ta marrim të fiksuar kurse faktorin punë (L) do ta marrim të
ndryshueshëm.
KY SYPOZIM BËHET EDHE ME QËLLIM QË TË THJESHTOHET ANALIZA
GRAFIKE.
Supozime
Së treti: SUPOZOJMË SE FIRMAT VEPROJNË NË NJË TREG NË
KONKURRENCË TË PLOTË SI TË PRODUKTEVE ASHTU DHE TË
PUNËS. NË KËTË RAST:
1. ÇMIMI I MALLIT MERRET I DHENE NGA TREGU I MALLRAVE
2. PAGA ORARE MERRET E DHËNE NGA TREGU I PUNES
PRA, FIRMA INDIVIDUALE ËSHTË:

“ÇMIM PRANUESE" NË TREGUN E MALLRAVE DHE “PAGË PRANUESE"
NË TREGUN E PUNËS
Supozime
SË KATËRTI: PAGAT E PUNËTORËVE PËRBËJNË TË VETMEN
KOSTO TË PUNËS.
Ky është një thjeshtim i realitet, sepse kostot e punësimit për
firmën nuk janë vetëm pagat, por edhe shumë elementë të
tjerë monetarë dhe jo monetarë, të cilët për momentin nuk do
t'i marrim në konsideratë
SË PESTI: FAKTORI PUNË ËSHTË HOMOGJEN. Individet

zoterojne nivele investimi ne kapitalin human te njellojte
NUMRI OPTIMAL I
PUNETOREVE
Bazuar ne supozimet e mësipërme lind pyetja:
SA PUNETORE
DUHET TE PUNESOJE
FIRMA INDIVIDUALE
ME QËLLIM QË
TË MAKSIMIZOJE
FITIMIN E SAJ ?
Supozime
KJO ËSHTË NJË PYETJE SHUME E RËNDËSISHME PER FIRMEN

POR, DUKE PATUR PARASYSH TEORINE NEOKLASIKE TE
PRODUKTIVITETIT MARXHINAL TE FAKTORIT PUNE DHE DY
ASPEKTET KRYESORE:
q MARRJEN E VENDIMEVE MARXHINALE
q DHE SJELLJEN RACIONALE TE SUBJEKTEVE EKONOMIKE NË
TREGUN E PUNES
PYETJEN E FORMULOJMË PAKSA ME NDRYSHE:
VENDIME MARXHINALE
KUR FIRMA KA PUNESUAR DISA PUNETORE, AJO DUHET TE MARRE
VENDIM PER TE PUNESUAR NJE PUNTOR SHTESE, PRA, THUHET FIRMA
MERR VENDIME MARXHINALE,
NE KETE RAST, KY VENDIM DUHET T’I JAPE PERGJIGJE PYETJES:
q A DUHET PUNËSUAR OSE JO PUNËTORI SHTESË?
q NË QOFTË SË PO, A DUHET TA PUNËSOJË EDHE PUNËTORIN
E DYTË SHTESË?
Dhe kështu me rradhë, do të bëjmë vazhdimisht këtë pyetje deri sa të
marrim përgjigjen se firma nuk duhet te punësojë më punëtorë shtesë!
PESHORJA E
EKONOMIKSIT
Per shembull: Supozojme se firma ka punësuar 10 punëtorë, pyesim, a
duhet ta punësojë firma punëtorin shtesë, te njembedhjetin?
PËR T'IU PËRGJIGJUR KËSAJ PYETJEJE FIRMA SILLET NE
MENYRE RACIONALE ;
AJO DUHET TE VERE NE “PESHOREN” E EKONOMIKSIT DY
TREGUES :
q PËRFITIMIN SHTESË NGA PUNËSIMI I PUNËTORIT TË FUNDIT
SHTESË
q KOSTON SHTESË QË SHKAKTON PUNËSIMI I PUNËTORIT TË
FUNDITË SHTESE
EFEKTET E PUNESIMIT TE
PUNETORIT SHTESE
Çdo punëtor shtesë shkakton dy efekte për firmën:
NGA NJËRA ANË, AI DO TE KONTRIBUOJE NE RRITJEN E PRODHIMIT,
NE RRITJEN E SHITJEVE, NE RRITJEN E TE ARDHURAVE, PER
RRJEDHOJE EDHE NE FITIMIN E FIRMËS.
NE MODEL: TE ARDHURAT MARXHINALE TE PRODUKTIT NGA PUNA .....(MRPL)
NGA ANA TJETËR, PUNESIMI I NJË PUNËTORI SHTESË DO TE RRITE

EDHE KOSTOT E FIRMES TË CILAT LIDHEN JO VETËM ME PAGËN POR
EDHE ME ELEMENTET E TJERA TË SHPËRBLIMIT TË PUNËS NE NE
MODEL: KOSTO MARXHINALE E PAGES (MWC)
RREGULLI BAZE
TEORIA NEOKLASIKE E PRODUKTIVITETIT MARXHINAL TË FAKTORIT
PUNE NA JEP RREGULLIN BAZE PER MARRJEN E VENDIMIT NGA ANA E
FIRMES :
q Një firmë që vepron në konkurencë të plotë
q Që synon të maksimizojë fitimin e saj
q Do të vazhdojë të punësojë punëtorë deri në momentin kur
nga shtesa me një njësi e numrit të punësuarve,
q Të ardhurat marxhinale të produktit nga puna (MRPL)
barazohet me Koston marxhinale të pagës (MWC),
q Pra, kur arrihet barazimi: MRPL = MWC
ÇFARE BEN FIRMA ?
FIRMA, DUKE U BAZUAR NE RREGULLIN E MËSIPËRM, PËR TË
PËRCAKTUAR NUMRIN OPTIMAL TË TË PUNËSUARVE, DUHET TË
LLOGARISË DY TREGUES:
1 . TË ARDHURAT MARXHINALE TË PRODUKTIT NGA PUNA
(MRPL)
2. KOSTON MARXHINALE TË PAGËS (MWC)
DHE T'I KRAHASOJË ATA ME NJËRI-TJETRIN NË «PESHOREN

E EKONOMIKSIT«
PESHORJA E E KONOMIKSIT
MRPL M WC
PESHORJA E EKONOMIKSIT
KRAHASIMI:
MRPL ME MWC
NGA KY KRAHASIM
I TË DY TREGUESVE
MRPL DHE MWC
DALLOJMË
TRE RASTE TË MUNDËSHME:
TRE RASTET
1, NË QOFTË SE MRPL>MWC, FIRMA DUHET TË RRISË NUMRIN E
TË PUNËSUARVE.
2, NË QOFTË SE MRPL< MWC, FIRMA DUHET TË PAKËSOJË

NUMRIN E TË PUNËSUARVE.
3, NË QOFTË SE MRPL=MWC, FIRMA AS NUK DUHET TE

PAKËSOJË AS NUK DUHET TË RRISË NUMRIN E TË
PUNËSUARVE.
THEMI: FIRMA KA PËRCAKTUAR NUMRIN OPTIMAL TË TË
PUNËSUARVE QË I SIGURON ASAJ FITIMIN MAKSIMAL
TEORIA E KERKEKSES PER
PUNE
PER TE ARRITUR NE KETO PERFUNDIME ANALIZA KALON NEPER DISA
ETAPA OSE FAZA:
1. KERKESA PER PUNE ESHTE KERKES E DERIVUAR OSE E

PREJARDHUR
KJO DO TË THOTË SE, KËRKESA PËR PUNË RRJEDH NGA

KËRKESA QE EKZISTON NE TREG PËR MALLRAT DHE
SHËRBIMET QË PRODHON DHE REALIZON FAKTORI PUNË QË
DO TË PUNËSOJË FIRMA.
Kerkeksa per pune
FAKTI QË KËRKESA PËR PUNË ËSHTË E DERIVUAR OSE E

PREJARDHUR SJELL SI PASOJË QË KËRKESA PËR NJË LLOJ PUNE
TË CAKTUAR TË NDIKOHET NGA DY FAKTORË KRYESORË:
Së pari, NGA PRODUKTIVITETI I FAKTORIT PUNE PËR

PRODHIMIN E NJË MALLI OSE SHËRBIMI TË CAKTUAR.
Së dyti, NGA VLERA E TREGUT OSE, ÇMIMI I MALLIT OSE

SHËRBIMIT QË PRODHON FAKTORI PUNË QË PUNËSON FIRMA.
Kerkesa per pune
Mund të konkludojmë se përcaktuesit e kërkesës për punë janë dy

kategoritë e mëposhtme:
1, PRODUKTIVITETI MARXHINAL I PUNËS PRA, KONTRIBUTI

SHTESË OSE I PRITSHËM I FAKTORIT PUNË NË PROCESIN E
PRODHIMIT.
2, ÇMIMI I MALLIT APO SHËRBIMIT QË FIRMA PRODHON DHE

OFRON PËR SHITJE NË TREG.
KERKESA PER PUNE
• THEKSUAM SE FIRMA PER TE MARRE NJE

VENDIM RACIONAL DUHET TE KRAHASOJE
DY TREGUES KRYESORE:
ØMRPL
ØMWC
PYTJA SHTROHET….
MRPL
ÇFARE PARAQET DHE SI
LLOGARITET TREGUESI
I (MRPL) ?
PER T’I DHENE PERGJIGJE KESAJ PYETJE FILLIMISHT NA DUHET TE

STUDIOJME FUNKSIONIN E PRODHIMIT NE PERIUDHA AFAT-SHKURTRA …
FUNKSIONI I PRODHIMIT
NE SHORT-RUN
SHPREH LIDHJE RECIPROKE MIDIS DY INPUTEVE, PUNËS (L)
DHE KAPITALIT (K), NGA NJERA ANE DHE SASISE MAKSIMALE
TE PRODHIMIT QË MUND TË PRODHOHET ME KËTO INPUTE,
NGA ANA TJETER
Në mënyrë algjebrike ai paraqitet :

Q = f ( K,L )
FIRMES I INTERESON TE MARRE MAKSIMUMIN E PRODHIMIT ME
PERDORIMIN MINIMUM TE INPUTEVE (L) DHE (K)
Si shprehet funksioni i prodhimit?
NE TRE MENYRA:
1. TABELARE
2. GRAFIKE
3. ALGJEBRIKE
FUNKSIONI I PRODHIMIT NE
SHORT – RUN
NE PERIUDHA SHORT RUN, kur madhësia e kapitalit (K) të përdorur në
proçesin e prodhimit është e fiksuar, firma mund ta shtojë prodhimin e saj
vetëm duke shtuar faktorin variabël, qe është puna (L).
SHTROJMË PYETJEN:
ÇFARË DO TË NDODHË ME PRODUKTIN TOTAL TË FIRMËS NQS
AJO SHTON NË MËNYRË TË NJËPASNJËSHME FAKTORIN PUNË
KUR MADHESIAE KAPITALIT ESHTE KONSTANTE?
TREGUESIT KRYESORE TE
PRODHIMIT
DUHET TE LLOGARISIM TRE TREGUESIT KRYESORE TE PRODHIMIT:
1. PRODUKTI TOTAL………….(TPPL)
2. PRODUKTI MARXHINAL…..(MPPL)
3. PRODUKTI MESATAR………(APPL)
PERKUFIZIME
PRODUKT TOTAL (TP) ESHTE PRODUKTI TOTAL MAKSIMAL QE
PRODHOHET NGA CDO KOMBINIM I PUNES DHE SASISE SE
KAPITALIT TE FIKSUAR
PRODUKT MARXHINAL (MP) PARAQET NDRYSHIMIN NE
PRODUKTIN TOTAL KUR FIRMA RRIT ME NJE NJESI ME SHUME
FAKTORIN PUNE . (MP)= ΔTP/ ΔL
PRODUKT MESATAR (AP) LLOGARITET : PRODUKT TOTAL
PJESTUAR ME NUMRIN E TE PUNESUARVE. (AP) = TP/L
PARAQITJA TABELARE DHE TPPL
GRAFIKE E (TPP)
TPPL
80
70
60
L K TPPL 50
0 3 0 40
1 3 8
2 3 20 30
3 3 34
4 3 46 20
5 3 56
6 3 64 10
7 3 70
8 3 74 L
9 3 75 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
10 3 73
LLOGARITJA E TREGUESVE
KRYESORE TE PRODHIMIT
MPPL = ΔTPPL /ΔL L K TPPL MPPL APPL

0 3 0 ----- -----
APPL = TPPL / L 1
2
3
3
8
20 12
8 8
10
3 3 34 14 11.3
4 3 46 12 11.5
5 3 56 10 11.2
6 3 64 8 10.7
7 3 70 6 10
8 3 74 4 9.3
9 3 75 1 8.3
10 3 73 -2 7.3
PARAQITJA GRAIKE E (MPPL) DHE (APPL)
MPPL, 16
APPL Kurba MPPL gjithmone e pret
Kurben e APPL
ne piken maksimum te saj.
12
8
APPL
L
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
MPPL
• NE PARAQITJEN SE BASHKU MUND TE SHIKOJME
LIDHJET RECIPROKE MIDIS LAKOREVE TE
•TP, MP DHE AP
APPL &
TPPL MPPL
80 16
70 TPPL
60 12
50
40 8
APPL
30
20 4
10 L
L
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
MPPL
5-43
Produkti total
(TPPL)
PRODUKTI TOTAL FIZIK I PUNËS (TPPL) PARAQET MAKSIMUMIN E
PRODHIMIT QE JEP ÇDO KOMBINIM I INPUTIT TË FIKSUAR, KAPITALIT,
ME INPUTIN VARIABËL, PUNËN
Duke patur të dhëna vlerat e produktit total jemi në gjendje të
llogarisim edhe vlerat e:
q PRODUKTIT MARXHINAL FIZIK TE PUNES

(APPL)
q PRODUKTIT MESATAR FIZIK TE PUNES
(MPPL)
PRODUKTI MARXHINAL
(MPPL)
PRODUKTI MARXHINAL FIZIK I PUNËS (MPPL) PARAQET SHTESËN

NË PRODUKTIN TOTAL FIZIK TË PUNËS KUR SASIA E PUNËS RRITET
ME NJË NJËSI.
LLOGARITET ME FORMULËN :
ΔQ Δ TPPL
MPPL = ───── ose ────
ΔL ΔL
PRODKTI MESATAR
(APPL)
PRODUKTI MESATAR I PUNËS (APPL) LLOGARITET DUKE PJESTUAR

PRODUKTIN TOTAL FIZIK TË PUNËS (TPPL) ME NUMRIN E NJËSIVE TË
PUNËS (L) QË E KANË PRODHUAR KËTË SASI PRODUKTI :
FORMULA E LLOGARITJES:
TPPL
APPL = ─────
L
TABELA: PRODHIMI NE SHORT RUN
Tabela 5.1: Treguesit kryesorë të prodhimit
KAPITALI PUNA TPPL APPL MPPL
(1) (2) (3) (4) (5)
10 0 0 0 -
10 1 3 3,00 3
10 2 8 4,00 5
10 3 12 4.00 4
10 4 15 3,75 3
10 5 17 3,40 2
10 6 17 2,83 0
10 7 16 2,28 -1
10 8 13 1,62 -3
ANALIZE GRAFIKE
PARAQITJA GRAFIKE E KURBAVE:
1. TPPL
2. MPPL
3. APPL
KURBA E TPPL
Kuraba eTPPL tregon se si ndryshon

produkti total kur ndryshon numri i te
punesuarve (L).
Kurba e TPPL ndan nivelet e aritshme

te prodhimit nga nivelet e paaritshme te
prodhimit .
KURBA E TPPL
Produkti total fillimisht me rritjen e faktorit pune(L)
kur (K) eshte konstant rritet me shpejtesi , pastaj rritet
por ritmet e rritjes jane renese.
Kjo do te thote se kontributi qe jep punetori shtese vjen

duke u zvogeluar.
qPunetori i pare prodhon 4 njesi produkti.

qPunetori i dyte prodhon 6 njesi produkti dhe
produkti total behet 10 njesi.
qPunetori i trete prodhon 3 njesi produkti dhe

produkti total behet 13 njesi.
qDhe keshtu me rradhe, Kontributi i punetorit shtese

vjen duke rene
KURBA E TPPL
Lartesia e cdo
kuadrati mat
produktin marxhinal te
punes.
Per shembull, kur ( L)
rritet nga 2 ne 3,
TPPL rritet nga 10 ne
13,
Pra, MPPL i punetorit
te trete eshte eshte 3
njesi produkti.
Kurba e MPPL
Per te ndertuar kurbene e
MPPL FILLIMISHT
NDERTOJME NJERI PAS
TJETRIT DREJTKENDESHAT
QE PRAQESIN PRODUKTIN
MARXHIANL PER CDO
PUNETOR SHTESE
Kurba e MPPL kalon neper pikat

e mesit te ketyre drjetkendeshave.
Dy menyra sjelljeje te kurbes

MPPL:
1. Fillimisht rritet
2. Eventualisht, ne nje moment te
caktuar, zvogelohet
Kurba e APPL
Kurba e APPL fillimisht

rritet, arrin maksimumin
dhe pastaj zvogelohet por
nuk behet zero dhe nuk
merr vlera negative.
Grafiku tregon edhe lidhjet
reciproke midis:
Kurbes se MPPL dhe
Kurbes se APPL
FUNKSIONI I PRODHIMIT NE SHORT-RUN
STADI I STADI II STADI III

Z
TPP IA IB m m’
PIKA Y: Eficienca e punes (L) eshte
TPP ne maksimum
Y
PIKA Z: Eficienca e kapitalit, qe eshte

i fiksuar, maksimizohet
0 PIKA X: Productiviti i punes eshte

Puna (L) ne maksimum
APPL &
MPPL
x
y
AP
0 Puna (L)
z MPP
TRE STADE
Duke parë kurbën e produktit total fizik të punës në grafik dallojmë tre
stade prodhimi.
q Stadi i parë fillon nga origjina dhe vazhdon deri në pikën ku APPL
është në maksimumin e vet.
q Stadi i dytë fillon nga pika ku APPL është në maksimum deri në pikën
ku MPPL është zero;
q Stadi i tretë fillon nga pika ku MPPL bëhet zero dhe përfshin të gjitha
vlerat e MPPL që janë negative.
ZONA E PRODHIMIT
Një prodhues racional (FIRMA) do të dëshironte të vepronte VETËM

NË STADIN E DYTË sepse këtu ai siguron efiçencën e përdorimit
të të dy FAKTOREVE TE PRODHIMIT:
Punës (L) dhe Kapitalit te fiksuar (K)
KËTË STAD E QUAJMË EDHE

ZONA E PRODHIMIT
PYETJE ?
Pse kurbat e TPPL, APPL dhe MPPL paraqiten me këto mënyra sjelljeje,
si në grafiket qe i paraqitem ato?
ËSHTË E QARTË SE NJË GJË E TILLË NUK NDODH SEPSE

FIRMA PAJTON NË PUNË PUNËTORË SHTESË, CILËSIA E TË
CILËVE ULET.
KEMI SUPOZUAR SE FIRMA PAJTON NJËSI PUNE

HOMOGJENE. Kjo do të thotë se, si punëtori i parë ashtu edhe
punëtori i fundit që merret në punë, kanë nivele të njëjtë
arsimimi dhe eksperiencë në punë.
LIGJI I TE ARDHURAVE
MARXHINALE RENESE
Në afat shkurter vepron “Ligji i të Ardhurave Marxhinale Rënëse” i cili
thekson:
"NË QOFTË SE NJËSI TË NJËPASNJËSHME TË NJË FAKTORI

VARIABËL (që në rastin tonë është Puna) SHTOHEN MBI SASINË E
NJË FAKTORI TË FIKSUAR (që në rastin tonë është Kapitali)
ATËHERE, EVENTUALISHT, DO TË NDODHË QË PRODUKTI
MARXHINAL, PRODUKTI MESATAR DHE PRODUKTI TOTAL TË
ZVOGËLOHEN.
TREGUESIT NE VLERE
Ne analizen e metejshme na duhet qe:

TREGUESIT E PRODHIMIT (TPPL, MRPL, APPL)
nga tregues fizike (natyrore) t’i shndrojmë në TREGUES VLERORE.
KJO ËSHTË E RËNDËSISHME SEPSE FIRMAT NË MARRJEN E NJË VENDIMI

SE SA PUNËTORË DO TË PAJTOJNË NË PUNË, KRAHASOJNE TREGUESIT
VLERORË DHE JO TREGUESIT FIZIKE.
PRA, KRAHASOJME:
1.Të ardhurat marxhinale (MRPL)
2. Koston marxhinale (MWC).
Llogaritja e treguesit MRPL
Duke patur të llogaritur të ardhurat totale (TR=PxQ) jemi në gjendje të

llogarisim të Ardhurat Marxhinale të Produktit nga puna (MRPL)
TË ARDHURAT MARXHINALE TË PRODUKTIT NGA PUNA PARAQESIN:
NDRYSHIMIN NË TË ARDHUREN TOTALE QË REZULTON NGA

RRITJA ME NJË NJËSI TË FAKTORIT PUNË.
KEMI DY MENYRA LLOGARITJE TE MRPL:
Formula 1: MRPL = ΔTR / ΔL
Formula 2: MRPL = P x MPPL
TREGUESIT NË VLERË
TË PRODHIMIT LLOGARITJA E (TR)
Tabela 5.2: Treguesit e prodhimit dhe treguesit e të ardhu
Puna Produkti Total Produkti Çmimi i Të ardhurat
fizik i punës marxhinal produktit totale
(L) (TPPL) fizik i punës (P) (TR)
(MPPL)
0 0 - 2 0
1 3 3 2 6
2 8 5 2 16
3 12 4 2 24
4 15 3 2 30
5 17 2 2 34
6 18 1 2 36
TË PRODHIMIT LLOGARITAJA E: MRPL
Tabela 5.2: Treguesit e prodhimit dhe treguesit e të ardhurave
Puna Produkti Total Produkti Çmimi i Të ardhurat Të ardhurat
fizik i punës marxhinal produktit totale marxhinale
(L) (TPPL) fizik i punës (P) (TR) nga puna
(MPPL) (MRPL)
0 0 - 2 0 -
1 3 3 2 6 6
2 8 5 2 16 10
3 12 4 2 24 8
4 15 3 2 30 6
5 17 2 2 34 4
6 18 1 2 36 2
SI LLOGARITET MRPL?
MRPL ESHTE TREGUES VLEROR.

MRPL = MPPL X P
PER TE LLOGARITUR MRPL DUHET TE DIME:
1. TREGUESIN E (MPPL)
2. DHE ÇMIMIN E MALLIT (P)
Te ardhura marxhinale rritese
Te ardhra marxhinale renese
1. Kur MPPL i nje punetori shtese eshte me i madh se
MPPL e punetorit te meparshem, MPPL e punes rritet
dhe firma gezon dukurine e te ardhurave
marxhinale rritese
2. Kur MPPL i nje punetori shtese eshte me i vogel se sa

MPPL e punetorit te meparshem, MPPL e punes
zvogelohet dhe firma gezon dukurine e te ardhurave
marxhinale renese
Duke u nisur nga kritere ekonomike, është e qartë se, firma që synon maksimizimin e
fitimit të saj, për të marre një vendim sa më racional:
DO TË KRAHASOJË TË ARDHURËN MARXHINALE (MRPL) QË DO TË

SIGUROJË NGA PUNËSIMI I PUNËTORIT SHTESË ME KOSTON
MARXHINALE TE PAGES (MWC) QË SHKATON PUNËSIMI I KËTIJ PUNËTORI
SHTESË.
Firma do të vazhdojë të punësoj punëtorë deri ne momentin kur çdo punëtor shtese
RRIT më shumë të (MRPL) se sa (MWC)
KOSTO MARXHINALE E PAGES
(MWC)
• DERI TANI KEMI LLOGARITUR MRPL !
• POR NA DUHET TE LLOGARISIM EDHE MWC!
• ÇFARE PARAQET
DHE SI LLOGARITET TREGUESI (MWC) ?
MWC
Duhet të theksojmë se, çdo punëtor shtesë i punësuar në firmë nuk

shkakton vetëm rritjen e të ardhurave të saj por njëkohësisht përbën edhe
një shpenzim monetar ose kosto për firmën.
SA MË I MADH TË JETË NUMRI I TË PUNËSUARVE AQ MË E

LARTË ËSHTË EDHE KOSTO E PUNËS.
Statistikat tregojnë se rreth 60-65% të kostos së produktit e zë shpenzimi
për punën e gjallë.
Kosto Marxhinale e Pages
MWC
MADHËSIA NË VLERË,
TË CILËN ÇDO PUNËTOR I PUNËSUAR SHTON
NË KOSTON TOTALE TE PAGES (TWC)
MATET ME KATEGORINË E KOSTOS
MARXHINALE TË PAGËS (MWC).
KOSTO MARXHINALE E PAGES
(MWC)
KOSTO MARXHINALE E PAGËS (MWC) paraqet SHTESEN në Koston Totale të
pagës që rezulton nga rritja me një njësi të faktorit punë.
(MWC) LLOGARITET ME FORMULEN:
MWC = ∆TWC / ∆L
Për firmën që vepron në konkurencë të plotë, gjithmone do te kemi:

KOSTO MARXHINALE E PAGËS (MWC) ËSHTË E BARABARTË ME PAGËN E DHENE TE TREGUT (W)
MWC = W
WAGE – TAKER
FIRMA NË TREGUN E PUNËS NË KONKURENCËN E PLOTË ËSHTË PAGË-

PRANUESE (WAGE -TAKER).
Në këto kushte themi se, vendimet që merr firma në mënyrë të pavarur për të rritur
ose pakësuar numrin e të punësuarve nuk influencon në madhesinë e pagës orare të
dhënë të tregut.
KJO DO TË THOTË SE KUR FIRMA RRIT ME NJE NJESI ME SHUME

NUMRIN E TË PUNËSUARVE(L), KOSTO TOTALE E PAGËS (TWC)
GJITHMONË DO TË RRITET NË MADHËSINË E PAGËS ORARE TË DHËNË TË
TREGUT (W)
SHEMBULL: MWC=W
L W TWC MWC
1 5 5 -
2 5 10 5
3 5 15 5
4 5 20 5
5 5 25 5
¡ Tipar karakteristik i një periudhe afatgjatë është se:
¡ FIRMA KA NË DISPOZICION NJË PERIUDHË TË GJATË KOHE PËR

TË NDRYSHUAR MADHËSINË E FAKTORËVE TË PRODHIMIT PRA,
TË PUNËS (L) DHE TË KAPITALIT(K), DUKE REAGUAR NDAJ
NDRYSHIMEVE QË NDODHIN NË TREGJET PËRKATËSE TË TYRE.
¡ Një firmë për të prodhuar një produkt të caktuar mund të përdorë
kombinime të ndryshme të punës(L) dhe kapitalit (K) në përputhje me
teknologjinë që përdoret në proçesin e prodhimit.
¡ SUPOZOHET SE EDHE NË PERIUDHA AFAGJATE FIRMA SYNON TË
MAKSIMIZOJË FITIMIN E SAJ.
¡ PËR TË REALIZUAR KËTË OBJEKTIV AJO DUHET TË ZGJEDHË METODËN E
PRODHIMIT QË SIGURON KOSTON MË TË ULËT TË PRODUKTIT.
¡ FIRMA ËSHTË E INTERESUAR TË ZGJEDHË KOMBINIMIN

OPTIMAL TË INPUTEVE, FAKTOREVE PUNË (L) DHE CAPITAL (K)
• Zgjedhja optimale përcaktohet nga dy faktorë :
1. Teknologjia e procesit të prodhimit, e cila përcakton raportet e përdorimit

të punës(L) dhe kapitalit(K).
• 2. Çmimet relative të faktorëve të prodhimit punë dhe kapital, pra nga

raporti i cmimit të punës dhe të kapitalit.
¡ Teknologjia e prodhimit ka të bëjë me zbatimin e njohurive të
shkences në proçesin e prodhimit. Ajo mishërohet në funksionin e
prodhimit të firmës.
¡ FUNKSIONI I PRODHIMIT NË PERIUDHËN AFATGJATË NË

MËNYRË ALGJEBRIKE PARAQITET NË FORMËN:
Qmax = f(L,K)
ku, që të dy faktorët e prodhimit puna (L) dhe kapitali (K) janë të
ndryshueshëm.
DY JANE KATEGORITE KRYESORE QE ANALIZOHEN KUR
STUDIOJME FUNKSIONIN E PRODHIMIT NE LONG-RUN:
1. IZOKUANTET –VIJA BARAZSASI
2. IZOKOSTOT-VIJA BARAZKOSTO
SI PARAQITET
NE LONG-RUN?
SASITE E KAPIATLI T (K)
6 24 35 42 47 51 54
5 23 32 39 44 48 51
4 20 28 35 40 44 47
3 17 24 30 35 39 42
2 14 19 24 28 32 35
1 5 12 18 21 23 24
1 2 3 4 5 6
SASITE E PUNES (L)
VINI RE: FUNKSIONI I PRODHIMIT NE LONG –RUN ESHTE I NDERTUAR NGA NJE TERESI RRJESHTASH, SECILI PREJ TYRE
PARAQET FUNKSIONIN E PRODHIMIT NE SHORT-RUN
SHIKONI ME KUJDES !
ÇFARE PARAQESIN NUMRAT ME TE NJETEN NGJYRE?
6 24 35 42 47 51 54
5 23 32 39 44 48 51
4 20 28 35 40 44 47
3 17 24 30 35 39 42
2 14 19 24 28 32 35
1 5 12 18 21 23 24
1 2 3 4 5 6
KOMBINIME TE NDRYSHME TE PUNES (L) DHE TE KAPITALIT (K)
JAPIN SASI TE BARABARTA TE PRODHIMIT
FUNKSIONI I PRODHIMIT NE LONG -RUN
K
6 24 35 42 47 51 54 K
5 23 32 39 44 48 51 DY IZOKUANTE
4 20 28 35 40 44 47
3 17 24 30 35 39 42
2 14 19 24 28 32 35
Q=35
1 5 12 18 21 23 24
Q=24
1 2 3 4 5 6 L L
• DISAKOMBINIME TE (L) DHE TE (K) JAPIN SASI PRODHIMI

MAKSIMALE TE BARABARTA
•DUKE BASHKUAR TE GJITHA KETO KOMBINIME PERFITOJME
VIJEN BARAZSASI OSE IZOKUANTET:
Q=24 DHE Q = 35
FUNKSIONI I PRODHIMIT NE LONG -RUN
K
6 24 35 42 47 51 54
23 32 39 44 48 51 • DISAKOMBINIME TE (L) DHE TE

5 (K) JAPIN SASI PRODHIMI
20 28 35 40 44 47 MAKSIMALE TE BARABARTA
4
3 17 24 30 35 39 42 •DUKE BASHKUAR TE GJITHA
KETO KOMBINIME TE BARABARTA
2 14 19 24 28 32 35
PERFITOJME
5 12 18 21 23 24 VIJEN BARAZSASI OSE
1 L IZOKUANTET:
Q=24 DHE Q = 35
1 2 3 4 5 6
GRAFIKISHT ATO PARAQITEN….
K
24 35
6
4 35
24 35
3
35 Q= 35
2 24
1 Q=24
24
1 2 3 4 5 6 L
SHEMBULL SI NDERTOHET NJE IZOKUANTE
45
K a
40 Units Units Point on
of K of L diagram
35 40 5 a
20 12 b
30
10 20 c
25
6 30 d
4 50 e
20
15
10
0
L
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
FUNKSIONI I PRODHIMIT NE LONG-RUN
HARTA E IZOKUANTEVE
HARTA E IZOKUANTEVE
30
20
10
Q1
0
L
0 10 20
HARTA E IZOKUANTEVE
30
20
10
Q2
Q1
0 L
0 10 20
HARTA E IZOKUANTEVE
30
20
10
Q3
Q2
Q1
0
L
0 10 20
HARTA E IZOKUANTEVE
30
K
20
10
Q4
Q3
Q2
Q1
0 L
0 10 20
VETITE E IZOKUANTEVE
1. IZOKUANTET KANE PJERRESI

NEGATIVE
2. IZOKUANTET JANE KONVEKSE NDAJ
ORIGJINES SE KORDINATAVE
3. IZOKUANTET QE SHPREHIN NIVELE TE
NDRYSHME PRODHIMI NUK PRITETN
ME NJERI-TJETRIN
4. IZOKUANTET QE NDODHENME LARG
ORIGJINES SE KORINATAVE PARAQESIN
NIVELE ME TE LARTA TE PRODHIMIT
PJERRESIA E IZOKUANTES DHE

NORMA MARXHINALE TEKNIKE
E ZEVENDESIMIT
(MRTS)
¡ Në qoftë se zhvendosemi nga lart-poshtë djathtas një izokuanti
do të vemë re se, njëri nga faktorët e prodhimit (K) zvogëlohet
ndërkohë rritet faktori tjetër i prodhimit (L), por sasia e prodhimit
nuk ndryshon.
¡ KOEFICIENTI ME TË CILIN NJË FAKTOR PRODHIMI

ZËVENDËSOHET ME NJË FAKTOR TJETËR PRODHIMI QUHET
NORMA MARXHINALE TEKNIKE E ZËVENDËSIMIT, (MRTS).
¡ Gjeometrikisht MRTS matet me Pjerrësinë e Izokuantes
në çdo pikë përkatëse të saj.
DY MENYRA LLOGARITJE:
1.Pjerresia= ∆K/∆L = MRTS
2.VERTETOHET SE
PJERRESIA = MPPL/MPPK= MRTS
NORMA MARXHINALE TEKNIKE E ZEVENDESIMIT
K 14
12 g
MRTS = -2 MRTS = DK / DL
DK = 2
10 h
8 DL = 1
Q
0
L
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22
NORMA MARXHINALE TEKNIKE E ZEVENDESIMIT
K 14
12
g
MRTS =- 2 MRTS = DK / DL
DK = -2
10 h
DL = 1
8
j MRTS = -1
DK = -1 k
6
DL = 1
4
2
Q
0
L
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
¡ DUKE U ZHVENDOSUR NGA LART-POSHTË DJATHTAS
IZOKUANTIT DO TË VËMË RE SE VLERAT E MRTS (NE VLERE
ABSOLUTE) NË MËNYRË PROGRESIVE DO BËHEN MË E
VOGËLA.
¡ KY FAKT NA VËRTETON SE KURBAT IZOKUANTE

JANË KONVEKSE KUNDREJT ORIGJINËS SE KOORDINATAVE
VERTETOHET
• SE PJERRESIA E VIJES IZOKUANTE ESHTE E
BARABARTE ME :
MPPL/MPPK
• KUR KEMI TE DHËNË NJË TËRËSI KURBASH IZOKUANTE
ËSHTË E QARTË SE:
FIRMA DO TË DËSHIRONTE TË ARRINTE

•
KURBËN E IZOKUANTIT MË TË LARGËT NGA ORIGJINA E KOORDINATAVE. PSE?
POR, A ËSHTË E LIRË FIRMA

•
TË REALIZOJË ZGJEDHJEN QE DESHIRON?
• Theksuam se një izokuante na paraqet të gjitha mënyrat e
mundëshme të kombinimeve të faktorëve punë (L) dhe capital (K)
të cilat, firma mund t’i zgjedhë për të prodhuar një sasi të caktuar të
prodhimit.
• POR, PARA SE FIRMA TË ZGJEDHË DHE PËRCAKTOJË

KOMBINIMIN MË TË MIRË TË FAKTORIT PUNË DHE KAPITAL,
ASAJ DO T’I DUHET TË NJOHË MIRË GJITHASHTU
DHE ÇMIMET E FAKTORËVE PUNË DHE KAPITAL.
¡ BLERJA E FAKTOREVE KAPITAL DHE PUNË PËRBËN NJË
SHPENZIM MONETAR OSE KOSTO PËR FIRMËN.
¡ DUKE PATUR TË DHËNA:
1. Çmimin e faktorit punë (WL)

2. Çmimin e faktorit kapital (Pk)
3. Sasinë e shpenzimeve monetare që planifikon të beje firma (B) për të
blerë këto dy faktorë
¡ JEMI NË GJENDJE :
1. TE PARAQESIM EKUACIONININ E VIJES IZOKOSTO
2. TË NDËRTOJMË VIJËN E IZOKOSTOS OSE KURBËN
E KOSTOVE TË BARABARTA.
NJË VIJË IZOKOSTOJE NA TREGON
¡ TË GJITHË KOMBINIMET E NDRYSHME TË PUNËS DHE

TË KAPITALIT TË CILAT MUND T’I BLEJË FIRMA ME NJË
SASI TË CAKTUAR PARASH (B) KUR ÇMIMET E PUNËS
(WL) DHE TË KAPITALIT (Pk) JANË TË DHËNA.
¡ Le të supozojmë se:
¡ çmimi i kapitalit është (Pk) për njësi
¡ çmimi i punës është (WL ) për njësi,
¡ sasia e parave që firma ka në dispozicion për të shpenzuar, pra për
të blerë këto DY inpute është (B).
¡ NË KËTO KUSHTE EKUACIONI I VIJES IZOKOSTO DO TE PARAQITEJ :
QK x PK + QL x WL = B
• VIJA E IZOKOSTOS PARAQET NJË TËRËSI
KOMBINIMESH TË INPUTEVE PUNË (L) DHE
KAPITAL (K) QË MUND TË BLEJË FIRMA ME NJË
SASI TË DHËNË PARASH (B) KUR DIME ÇMIMIN E
KAPITALIT (PK) DHE ÇMIMIN E PUNES (WL).
•
PËR TË NDËRTUAR VIJËN IZOKOSTO MARRIN NË KONSIDERATË
DY RASTE EKSTREME.
¡ Rasti i parë, firma i përdor të gjitha paratë (B) për të blerë vetëm faktorin kapital. Në
qoftë se firma i shpenzon të gjitha paratë për të blerë vetëm faktorin kapital, KUR ÇMIMI I
KAPITALIT eshte (Pk), atëhere sasia e kapitalit që mund të blejë do të jetë:
QK= B / PK
¡ Rasti i dytë, firma i shpenzon të gjitha paratë (B) për të blerë vetëm faktorin punë. Kur
firma i shpenzon të gjitha paratë për të blerë vetëm faktorin punë, KUR ÇMIMI I PUNES
eshte (WL), atëhere sasia e punës që mund të blejë do të jetë:
QL= B / WL
¡ PARAQITJA GRAFIKE E VIJES IZOKOSTO
K
DY MENYRA LLOGARITJE:
B/PK 1. Pjerresia= ∆K/∆L
2. Pjerresai = Çmimi punes / Çmimin e kapitalit=
= WL/PK
B/WL L
¡ VIJA IZOKOSTO NDRYSHON POZICIONIN E SAJ
K
B/PK
C B/WL B L
• VIJA E IZOKOSTOS PARAQET NJË TËRËSI KOMBINIMESH TË
INPUTEVE PUNË (L) DHE KAPITAL (K) QË MUND TË BLEJË FIRMA
ME NJË SASI TË DHËNË PARASH (B) KUR DIME ÇMIMIN E
KAPITALIT (Pk) DHE ÇMIMIN E PUNES (WL) .
• VIJA IZOKOSTO KA DISA VETI TË RËNDËSISHME TË CILAT

DUHET TË VIHEN NË DUKJE, SEPSE JANË TË DOMOSDOSHME
NË ANALIZAT E ARDHSHME QË DO TË BËJMË.
¡ Së pari, pjerrësia e vijës së izokostos është kostante dhe është e
barabarte me vlerën negative të raportit të çmimeve relative të
faktorëve të prodhimit, punë dhe kapital.
¡ Pjerrësia e Isokostos = -WL / Pk

¡ Së dyti, duke qenë të dhëna çmimet e punës dhe të kapitalit
një sasi më e madhe e shpenzimeve që planifikon të bëjë firma
për të blerë punë dhe kapital e zhvendosë tërësisht vijën e
izokostos paralelisht me pozicionin e saj fillestar
(Në grafik vija AB është paralele me vijën fillestare të
izokostove)
• Së treti, në qoftë se çmimi i punës rritet kur të gjithë elementët e
tjerë mbeten konstant:
Vja e izokostos do të zhvendoset poshtë-majtas, zicionin B/PK , dhe kur
çmimi i punës zvogëlohetvija izokosto do të zhvendoset lart djathtas
pozicionit të saj fillestar duke u bërë sipas rastit më e pjerrët ose më e
sheshtë.
¡ THEKSUAM SE FIRMA ËSHTË E INTERESUAR TË ARRIJË IZOKUANTIN QË ËSHTË MË
LARG ORIGJINËS (TË PRODHOJË MË SHUMË) POR AJO NUK ËSHTË E LIRË NË
ZGJEDHJEN QË BËN PËR SHKAK TË KUFIZIMEVE TË KOSTOS.
¡ VIJA E IZOKOSTOS PARAQET NJË TËRËSI KOMBINIMESH TË INPUTEVE PUNË DHE

KAPITAL QË MUND TË BLEJË FIRMA ME NJË SASI TË DHËNË PARASH, POR NUK NA
TREGON CILI ËSHTË KOMBINIMI OPTIMAL.
¡ PYETJE: SI GJENDET KOMBINIMI OPTIMAL I DY FAKTOREVE

PUNE (L) DHE KAPITAL (K) ?
¡ LE TE SHIKOJME GRAFIKUN….
¡ SI PERCAKTOHET KOMBINIMI OPTIMAL?
K
A ESHTE PIKA (a) KOMBINIMI OPTIMAL
a I KAPITALIT (K) DHE PUNES (L) ?
K1
JO !...........
V
X
K* Q3
U
K2
Q1
b Q2
L1 L* B0 B1 L2 B2 L
K
a
K1
a1
a2
V
X
K* Q3
U
Q1
K2 Q2
L1 L* B0 B1 L2 B2 L
K
a GJEJME KOMBINIME ME TE MIRA

K1
a1
SE SA AI NE PIKEN (a)
a2
V
X
K* Q3
U
Q1 b2 b1
b
K2 Q2
L1 L* B0 B1 L2 B2 L
K
A ESHTE PIKA (b) KOMBINIMI OPTIMAL
a I KAPITALIT (K) DHE PUNES (L) ?
K1
JO !...........
V
X
K* Q3
U
K2
Q1
b Q2
L1 L* B0 B1 L2 B2 L
K
a GJEJME KOMBINIME ME TE MIRA

K1
a1
SE SA AI NE PIKEN (b)
a2
V
X
K* Q3
U
Q1 b2 b1
b
K2 Q2
L1 L* B0 B1 L2 B2 L
¡ KOMBINIMI
OPTIMAL I FAKTORIT TE
PRODHIMIT PUNE (L) DHE FAKTORIT
TE PRODHIMIT KAPITAL (K)
ARRIHET NE PIKEN (X)
•NGA KJO ANALIZË REZULTON QË KOMBINIMI OPTIMAL TË ARRIHET NË
PIKËN (X)
• Në këtë pikë IZOKUANTI (Q2) është tangent me VIJEN IZOKOSTO (B1)
• Në pikën X, pjerrësia e IZOKUANTIT (Q2) dhe pjerrësia e IZOKOSTOS (B1) janë

të barabarta.
• Pjerresia e IZOKOSTOS (B1) është e barabartë me WL/PK,

• Ndersa pjerrësia e IZOKUANTIT (Q2) është e barabarte me MRTS,
• RRJEDHIMISHT NË PIKËN X DO TË KEMI:
MRTS = WL/Pk
Nga teoria mikroekonomise dimë se Norma Marxhinale Teknike e
Zëvendësimit matet me raporin e produktit marxhinal të punës me
produktin marxhinal të kapitalit (e vertetuam):
MRTS=MPL/MPk (1)
atëhere në pikën X ka vend barazimi:

WL/PK =MPL/MPk (2)
Duke zëvendësuar (2) në (1) do të kemi:

MPL/WL=MPk/Pk (3)
• KJO DO TË THOTË SE, NJËSIA E FUNDIT E PARASË QË
SHPENZOHET PËR TË BLERË KAPITAL, DUHET TË JETË PO AQ
PRODUKTIVE SA DHE NJËSIA E FUNDIT E PARASË QË
SHPENZOHET PËR TË BLERË PUNËN.
• KY PËRBËN EDHE KUSHTIN ESENCIAL

PËR MINIMIZIMIN E KOSTOS
• POR, NGA NA TJETËR, MINIMIZIMI I KOSTOS ËSHTË KUSHT

ESENCIAL PËR MAKSIMIZIMIN E FITIMIT.
KURBA E KERKESES
PER PUNE
• DUKE DITUR:
1. RREGULLIN E MARRJES SE VENDIMIT NGA FIRMA
2. DY TREGUESIT ( MRPL) DHE (MWC)
SHTROHET PYETJA:
SI DO TE NDEROHET DHE SI DO TE PARAQITET
KURBA E KERKES PER PUNE
PER FIRMEN INDIVIDUALE
DHE KURBA E KERKESES PER PUNE E TREGUT?
HAPAT QE NDERMERREN
HAPI I PARË:
NDËRTOJMË KURBËN QË PARAQET TË

ARDHURAT MARXHINALE TË PRODUKTIT NGA
PUNA, DUKE MARRË PËR BAZË TË DHËNAT E
LLOGARITURA
NDERTIMI KURBES MRPL
• BAZOHEMI NE TE DHENAT
QE KEMI LLOGARITUR
NE TABELEN E TREGUESVE
VLERORE TE PRODHIMIT…
TË PRODHIMIT
Tabela 5.2: Treguesit e prodhimit dhe treguesit e të ardhurave
Puna Produkti Total Produkti Çmimi i Të ardhurat Të ardhurat
fizik i punës marxhinal produktit totale marxhinale
(L) (TPPL) fizik i punës (P) (TR) nga puna
(MPPL) (MRPL)
0 0 - 2 0 -
1 3 3 2 6 6
2 8 5 2 16 10
3 12 4 2 24 8
4 15 3 2 30 6
5 17 2 2 34 4
6 18 1 2 36 2
NDERTIMI I KURBES SE MRPL
MRPL
PARAQITJA GRAFIKE E MRPL
SIPAS TE DHENAVE TE TABELES
12
KOLLONA E PARE DHE E FUNDIT
10 L MRPL
8 1 6
2 10
6
3 8
4 4 6
5 4
2
6 2
MRPL = VMPL
0 1 2 3 4 5 6 L
HAPAT QE NDERMERREN
HAPI I DYTË:
1. DUKE PATUR TE NDERTUAR KURBËN E (MRPL )
2. DUKE DITUR NIVELET E PAGAVE ORARE TË DHËNA TË TREGUT,
3. DUKE DITUR KUSHTIN E EKUILIBRIT NË PUNËSIM:
MRPL=MWC=W
PËRCAKTOJMË NUMRIN OPTIMAL TE TË PUNËSUARVE
PËR NIVELET E DHENA TE PAGAVE.
NDERTIMI I KURBES SE MRPL
MRPL
PERCAKTIMI I NUMRIT
OPTIMAL TE TE PUNESUARVE PER
12
NIVELET E DHENA TE PAGAVE
10
6 W3=6$
4 W2=4$
2 W1=2$
MRPL = VMPL
W 2 4 6
L 6 5 4 0 1 2 3 4 5 6 L
NDERTIMI I KURBES SE KERKESES
PER PUNE
HAPI I TRETË: INFORMACIONIN E MARRË NGA GRAFIKU I

PARAQITUR E PËRDORIM PËR TË NDËRTUAR KURBËN E
KËRKESËS PËR PUNË TË NJË FIRMË INDIVIDUALE E CILA:
q VEPRON NË NJË TREG PUNE NË KONKURENCË TË PLOTË
q DHE NË NJË TREG MALLRASH NË KONKURENCË TË PLOTË
q NË PERIUDHA AFATSHKURTRA.
KURBA E KERKESES PER PUNE
E FIRMES INDIVIDUALE
PAGA (W) W 2 4 6
A L 6 5 4
W3=6
B
W2=4
C
W1=2
DL =MRPL = VMPL
4 5 6 NUMRI I TE PUNESUARVE (L)
• PARAQITET ME PJERRESI NEGATIVE

• SHPREH LIDHJE TE ZHDREJTE MIDIS PAGES DHE NUMRIT TE TE PUNESUARVE
• SHEMBULL…..
LLOGARITJA E MRPL = VMPL
• SHEMBULL NUMERIK:
MRPL=VMPL
SUPOZOJME : W=6$
SA DO TE JETE NUMRI I TE PUNESUARVE
MRPL=W
L=4
DUHET TE BEJME MIRE DALLIMIN MIDIS:

1. ZHVENDOSJE PERGJATE TE NJETES KURBE
KERKESE PER PUNE
2. ZHVENDOSJE TOTALE TE KURBES SE

KERKESES PER PUNE
Dy ZHVENDOSJET
SË PARI, NDRYSHIMET NË PAGËN ORARE TË DHËNË TË

TREGUT SHKAKTOJNE ZHVENDOSJE PËRGJATË KURBËS SË
KËRKESËS PËR PUNË.
SË DYTI, NDRYSHIMI I FAKTORËVE TË TJERË (PËRVEC

PAGËS) DO TË SHKAKTOJË ZHVENDOSJE TOTALE TË KURBËS
SË KËRKESËS PËR PUNË MAJTAS OSE DJATHTAS POZICIONIT
TË SAJ.
ZHVENDOSJE PERGJATE
KURBES SE DL
• RASTI I PARE
NDRYSHIMI NE PAGEN ORARE
TE DHENE TE TREGUT
NDRYSHIMI NE PAGEN ORARE:
RASTI: PAGA RRITET
NDRYSHIMI NE PAGEN ORARE:
RASTI: PAGA ULET
ZHVENDOSJA TOTALE
E KURBES SE (DL)
• RASTI I DYTE
• ZHVENDOSJA TOTALE E KURBES SE (DL) NDODH KUR:
• NDRYSHON PRODUKTIVITETI I PUNES (MPPL)
• NDRYSHON ÇMIMI MALLIT OSE SHERBIMIT (P)

PSE?
SEPSE, DIME QE:MRPL = MPP x P

ZHVENDOSJE TOTALE E KURBES SE
KERKESES PER PUNE
E FIRMES INDIVIDUALE
PAGA (W)
A
W3=6
B
W2=4
C
W1=2 DL1 =MRPL1 = VMPL1
DL =MRPL = VMPL
4 5 6 NUMRI I TE PUNESUARVE (L)
• KURBA (DL) KALON NE POZICIONIN (DL1) PER SHKAK TE NDRYSHIMIT TE FAKTOREVE TE

TJERE QE NDIKOJNE NE KERKESEN PER PUNE, PERVEC PAGES(W).
• PAGA NUK KA NDRYSHUAR, NUMRI I TE PUNESUARVE RRITET PER SHKAK TE RRITJES
SE ÇMIMIT TE MALLIT QE PRODHON PUNA
NDRYSHIMI NE ÇMIMIN E MALLIT
RASTI: ÇMIMI RRITET
NDRYSHIMI NE PRODUKTIVITETIN
E PUNES . RRITET (MRPL)
KERKESA PER PUNE E DEGES
KERKESA PER PUNE E TREGUT

GJENDET
DUKE MBLEDHUR HORIZONTALISHT

TË GJITHA KURBAT E KËRKESËS PËR PUNË
TË FIRMAVE INDIVIDUALE
QË BËJNË PJESË NË KËTË TREG PUNE.
E TREGUT (DLT)
W W W
A
W1 A1 A2
B
B1 B2
W2
DL1 DL2
DLT
10 15 L 5 20 L 15 35 L
1. FIRMAT INDIVIDUALE 2. TREGU

ELASTICITETI
I KERKESES
PER PUNE
ELASTICITETI I KERKESES PER PUNE
KURBA E KERKESES PER PUNE KA PJERRESI NEGATIVE
KJO DO TE THOTE SE, NIVELI I PUNËSIMIT DHE PAGA JANË NË

PËRPJESTIM TË ZHDREJTË ME NJERI TJETRIN.
KUR PAGA RRITET, NUMRI I TË PUNËSUARVE ZVOGËLOHET

DHE E KUNDËRTA, KUR PAGA ULET,
NUMRI I TË PUNËSUARVE RRITET.
KY ESHTE THELBI I LIGJIT TE KERKESES PER PUNE

ELASTICITETI
Ekonomistët, që merren me politikat e punësimit, janë të
interesuar të dinë:
a) JO VETËM SI NDRYSHON SASIA E KËRKUAR PËR PUNË KUR
NDRYSHON NIVELI I PAGËS ORARE (W)
b) POR, EDHE MASËN SE SA NDRYSHON SASIA E KËRKUAR PËR
PUNË KUR NDRYSHON PAGA.
PER KETE QELLIM EKONOMISTET PERDORIN

KONCEPTIN E ELASTICITETIT
REAGIMET TE NDRYSHME NDAJ
NDRYSHIMIT NE PAGE
ELASTICITETI
Elasticiteti shpreh shkallën ose masën e reagueshmërisë në sasinë e

kërkuar të punës kur ndryshon paga orare e dhënë e tregut. Masa e
reagueshmërisë ndaj sasisë së kërkuar të punës kundrejt një ndryshimi
në pagë matet me koeficientin e elasticitetit të kërkesës për punë (EDL), i
cili llogaritet duke pjestuar ndryshimin në përqindje në sasinë e kërkuar
të punës me ndryshimin në përqindje në pagë.
Ndryshimi në përqindje në sasinë e kërkuar të punës

EDL =
Ndryshimi në përqindje në pagë
FORMULA BAZE E LLOGARITJES TE (EDL)
Ndryshimi në % në QdL
EDL =
Ndryshimi në % në w
QdL1 - QdLo
QdLo
EDL =
W1 - Wo
Wo
ELASTICITETI I HARKUT; FORMULA E PIKES SE MESIT
ΔQdL W
EDL = X
ΔW QdL
KUR PERDORIM FORMULEN E PIKES SE MESIT

REZULTATI DEL I NJELLOJTE
PAVARSISHT SE CILEN MARRIM PER PIKE NISJE FILLESTARE !
KOFICIENTIN DO TA MARRIM NE VLERE ABSOLUTE !!

KOFICIENTET
E ELASTICITETIT
TE KERKESES
PER PUNE
ELASTICITETI
Duke patur parasysh vlerat e koefiçientit të elasticitetit dhe

paraqitjen grafike të kurbave të kërkesës për punë dallojmë
pesë raste:
1. Koefiçienti i elasticitetit është i barabartë me plus infinit, themi se

kurba e kërkesës për punë është krejtësisht elastike
2. Koefiçienti i elasticitetit është i barabrtë me zero, themi se kurba e
kërkesës për punë është krejtësisht joelastike
ELASTICITETI
3. Koefiçienti i elasticitetit është i barabartë me 1, themi se

kurba e kërkesës për punë është me elasticitet unik
4. Koefiçienti i elasticitetit është më i madh se një por më i
vogël se plus infinit, themi se kurba e kërkesës për punë
është relativisht elastike
5. Koefiçienti i elasticitetit është më i madh se zero por më i
vogël se 1, themi se kurba e kërkesës për punë është
relativisht joelastike
KURBA E KERKESES PER PUNE ME
ELASTICITET TE NDRYSHEM
1. PLOTESISHT ELASTIKE 2.PLOTESISHT JOELASTIKE 3. UNITARE

KURBA E KERKESES PER PUNE ME
ELASTICITET TE NDRYSHEM
1. RELATIVISHT ELASTIKE 2. RELATIVISHT JOELASTIKE

ZBATIMI PRAKTIK I
ELASTICITETIT
PSE DUHET TA NJOHIM
KONCEPTIN E ELASTICITETIT?
Ekziston një lidhje e ngushtë midis:

Koficientit të elasticitetit………(EDL)
Ndryshimit të pagës orare….....(W)
Totalit të Borderosë…………….(TB)
ZBATIMI PRAKTIK I
ELASTICITETIT
PËR TË PARË KËTË LIDHJE DHE ZBATIMIN PRAKTIK TE

ELASTICITETIT PYESIM:
ÇFARË DO TË NDODHË ME TOTALIN E BORDEROSË

(TOTALIN E LISTËS SË PAGAVE)
NË QOFTË SE
FIRMA MERR VENDIMIN QË TË RRISË PAGËN
E PUNËTORËVE TË SAJ ?
ZBATIMI PRAKTIK I
ELASTICITETIT
PYETJES NUK MUND TË JAPIM MENJËHERË

NJË PËRGJIGJE TË SAKTË !
PËRGJIGJJA E SAKTË DO TË ISHTE,

KJO VARET NGA ELASTICITETI
I KURBËS SË KËRKESËS
KONKRETISHT SI VARET?
ZBATIMI PRAKTIK I
ELASTICITETIT
1. Në qoftë se kurba e kërkesës për punë është relativisht elastike, dhe paga
orare e dhënë e tregut rritet, atëhere totali i borderosë do të ulet dhe kur paga
ulet totali i borderosë do të rritet.
2. Në qoftë se kurba e kërkesës për punë është relativisht joelastike, kur paga
rritet edhe totali i borderosë rritet, kur paga ulet edhe totali i borderosë do të
ulet.
3. Në qoftë se kurba e kërkesës për punë është unitare, kur paga rritet ose ulet
totali i borderosë nuk ndryshon.
ZBATIMI PRAKTIK I
ELASTICITETIT
Çfare ndodh me Totalin e Borderose kur paga rritet?
W
ElasticitetiAB = 5.4
A Kurba e kerkeses per pune ne
10
intervalin AB eshte relativisht
8 B Elastike
TB0 = Wo x Lo = 8 x 20 =160 $
TB1 = W1 xL1 = 10 x 5 = 50 $
L
5 20
TB ulet kur paga rritet nga 8 $ ne 10 $
TB rritet kur paga ulet nga 10 $ ne 8$

ZBATIMI PRAKTIK I
ELASTICITETIT
W
ElasticitetiAB = 0.81
A
Kurba e kerkeses per pune ne
10 intervalin AB eshte relativisht
8
B Joelastike
TB0 = Wo x Lo = 8 x 6 =48 $
TB1 = W1 xL1 = 10 x 5 = 50 $
L
5 6 TB rritet kur paga rritet nga 8 $ ne 10 $
TB ulet kur paga ulet nga 10 $ ne 8$

ZBATIMI PRAKTIK I
ELASTICITETIT
W
ElasticitetiAB = 1
A Kurba e kerkeses per pune ne
11
intervalin AB eshte unitare
10 B
TB0 = Wo x Lo = 11 x 10 = 110 $
TB1 = W1 xL1 = 10 x 11 = 110$

L
10 11
TB nuk ndryshon kur paga rritet nga 10$
ne 11$, apo kur ulet nga 11$ ne 10$
Elasticiteti, ndryshimi ne page dhe
totali i borderose
Sasia e kërkuar Totali i Koficienti i
Paga (w) për punë ( L) borderosë elasticitetit
TB= w x L ( EDL)
14 70 980 -
13 80 1040 1.80
12 90 1080 1.47
11 100 1100 1.21
10 110 1100 1.00
9 120 1080 0.83
8 130 1040 0.68
7 140 980 0.56
DALLIMI MIDIS ELASTICITETIT DHE
PJERRESISE
EKUILIBRI I TREGUT TE PUNES
® Grafikisht,kur kurba e ofertës se punes (SL) dhe
kurba e kërkesës për punë (DL) priten me njëra
tjetrën ato përcaktojnë:
1. PAGËN E EKUILIBRIT TË TREGUT (WE)

2. SASINË E EKULIBRIT TË ORËVE TE OFRUARA
DHE TE KERKUARA TE PUNES OSE NUMRI E
INDIVIDËVE TË PUNËSUAR (LE)
PARAQITJA GRAFIKE
E EKUILIBRIT TE TREGUT TE PUNES
® BASHKEVEPRIMI I DLT DHE SLT
Paga (W) Tepëricë oferte SLT

a b
W1
E
We
W2 c d
Tepëricë kërkese
DLT
Puna (L)
0 Le
EKUILIBRI I TREGUT TË PUNËS ARRIHET NË

ATË NIVEL PAGE (WE) DHE SASI PUNE TË
PUNËSUAR (LE) NË TË CILËN FORCAT E
KËRKESËS DHE OFERTËS JANË TË
BARABARTA.
Në nivelin e pages se ekulibrit (We):

Sasia e punës (Le) që blerësit (firma) janë të gatshëm
dhe ne gjendje të « blejnë »,
Eshtë e barabartë me sasinë e punës (Le) që shitësit

(ofruesit) janë të gatshëm dhe në gjendje të « shesin ».
EKUILIBRI
®Pika e ekuilibrit (E),
®Paga e ekuilibrit (We)
®Sasia e punës ne ekuilibr (Le)
Do të mbeten të pandryshueshme për aq kohë sa

nuk ka faktore që të influencojnë me anën e
kërkesës për punë ose në anën e ofertës për punë
me qellim për t’i ndryshuar ato.
Në Piken e ekuilibrit (E) dhe ne nivelin e pagës
së ekuilibrit (We) nuk kemi:
1. TEPRICË TE FAKTORIT PUNE
2. MUNGESË TË FAKTORIT PUNË.
NË KËTË RAST THUHET:
TREGU
ËSHTË “I PASTËR”.
PAGA
®PAGA (W) ËSHTË
ÇMIMI QË PAGUHET
PËR PËRDORIMIN E
FAKTORIT PUNË.
Ekonomistët përdorin termin «PAGA E PUNËS» në
kuptimin e gjerë të këtij koncepti duke përfshirë:
Pagën e punëtoreve
Pagën e specialistëve
dhe disa komponentë të tjerë të pagës.
NË PRAKTIKË PAGA MUND TË MARRË FORMA

TË NDRYSHME…
.
DALLIMI:
PAGE NOMINALE & PAGE REALE
® PAGA NOMINALE
® ËSHTËSASIA E PARAVE QË MARRIM NE DORE

(FITOHEN) PËR PUNEN E KRYER OSE PER NJË SASI
TË CAKTUAR ORËSH TË PUNUARA
PAGA REALE
ËSHTË SASIA E MALLRAVE DHE

SHËRBIMEVE QË MUND TË
BLIHEN ME PAGËN NOMINALE.
PAGA REALE
® VARET NGA DY FAKTORË:
1. MADHËSIA E PAGËS NOMINALE
2. NIVELI I ÇMIMEVE TË MALLRAVE DHE

SHËRBIMEVE.
THEKSOJME:
PAGA REALE DHE PAGA NOMINALE
NUK ËSHTË E THËNË TË NDRYSHOJNË NË TË
NJËJTIN DREJTIM.
PAGA NOMINALE MUND TË RRITET NDËRKOHË

QË PAGA REALE MUND TË RRIJË NË VEND OSE
TË ULET.
PERCAKTIMI I EKUILIBRIT
TE TREGUT TE PUNES
NE 3 MENYRA:
1.TABELARE
2. GRAFIKE
3. ALGJEBRIKE
SHEMBULL: EKUILIBRI NE TREGUN E PUNES
Kurbat e kërkesës për punë, për pesë firma A,B,C,D,E, F që punësojnë te njejtin
lloj pune paraqiten si në tabelën e mëposhtme:
Paga W DL A DL B DL C DL D DL E
2 10 12 10 14 14
4 6 11 9 12 12
6 4 10 8 8 10
8 2 8 6 6 8
10 0 5 5 5 5
Në këto firma, në nivelet e dhëna të pagave që parqiten në tabelë, ofrojnë punë në
mënyrë të pavarur nga njeri - tjetri 10 individë (Individin , ku n=1,2..10) sic
paraqitet në tabelën e mëposhtme:
Paga W I1 I2 I3 I4 I5 I6 I7 I8 I9 I10
2 2 2 0 3 3 0 0 4 4 2
4 3 3 0 4 5 0 0 5 5 5
6 4 4 1 5 6 1 1 6 6 6
8 5 5 5 6 6 5 5 6 6 6
10 5 5 5 7 7 5 5 7 7 7
BAZUAR NE TE DHENAT E TABELES PERCAKTONI :
® Sa është paga e ekuilibrit e tregut (We) dhe numri i të

punësuarve (Le) në këtë nivel page ?
® ZGJIDHJA TE BEHET NE MENYRE TABELARE
® Në çfare situate ndodhet tregu nqs paga e tregut eshte:

W1=8$ ; W2 = 4$?
®ZGJIDHJE:
® FILLIMISHT PERCAKTOJME NE MENYRE TABELARE DLT DHE SLT…
MENYRA TABELARE: Kerkesa per pune e tregut
dhe Oferta punes e tregut:
Paga (W) KERKESA PER PUNE E OFERTA E PUNES
TREGUT E TREGUT
DLT SLT
2 60 20
4 50 30
6 40 40
8 30 50
10 20 60
ZGJIDHJA NE MENYRE TABELARE
Paga (W) KERKESA PER PUNE OFERTA E PUNES SITUATA NE TREGUN
E TREGUT E TREGUT TE PUNES
DISEKUILIBER
2 60 > 20 TEP. KERKESE
DISEKUILIBER
4 50 > 30 TEP. KERKESE
40 = 40 EKIULIBER
6
8 30 < 50 DISEKUILIBER
TEP. OFERTE
10 20 < 60 DISEKUILIBER
TEP. OFERTE
® ZGJIDHJA Grafike: We =6$; Le = 40
PAGA
SLT
10 Teperice oferte 55-30=25
8
E
6
2
TEPERICE KERKESE 50-30=20
DLT
PUNA
0 20 30 40 50 60 70
EKULIBRI I TREGUT TE PUNES
NE MENYRE ALGJEBRIKE
Dime se:
Sasia e kerkuar per nje lloj te caktuar pune jepet me
ekuacionin:
QDL = 20-W
Ndersa Sasia e ofruar per kete lloj pune jepet me ekuacionin :
QSL = 5W -10
GJENI: Sa eshte paga e ekuilibrit (we)
Dhe sa eshte numri i te punesuarve (Le) ne kete nivel page
ZGJIDHJE:
® NEEKULIBER SASIA E KERKUAR PER PUNE
BARAZOHET ME SASINE E OFRUAR TE PUNES:
QDL = QSL
20-W = 5W-10
6W = 30
We = (30/6)= 5$
QDL = 20 – 5 = 15
QSL = 25 -10 = 15
DINAMIKA
E TREGUT TE PUNES
® TREGU I PUNES NUK ESHTE STATIK, POR DINAMIK
VEPRIMI I FAKTOREVE QE NDIKOJNE NE KEKRKESEN

PER PUNE OSE NE OFERTEN E PUNES BEN QE
EKUILIBRI I TREGUT TE PUNES TE NDRYSHOJE
® TREGJETE PUNES TENTOJNE

TE SHKOJNE DREJT EKUILIBRIT
FAKTORET
QE NDIKOJNE NE KRKESEN PER PUNE
® Factors
other than Wage that affect Labour
Demand
® 1) Changes in demand for the product
® 2) Changes in labour productivity (technology, etc)
® 3) Change in the price of other factors (land, human capital,
etc.)
® NUMRI I FIRMAVE NE DEGE
FAKTORET
QE NDIKOJNE NE OFERTEN E PUNES
® Examples of Factors other than Wage which affect
Labour Supply:
® 1) Income, wealth
® 2) Lifestyle
® 3) The wage of competing jobs
• 4) Expectations
– Future wages
– Income
– Job availability
• 5) Population (workforce)
DINAMIKA E TREGUT TE PUNES
MODELET
E PËRCAKTIMIT TË PAGËS
DHE NIVELET E PUNËSIMIT
NË TREGJET KONKRETE TË PUNËS
ANALIZA E
STRUKTURAVE
TE TREGJEVE
TE PUNES
TREGU I PUNES NE
KONKURRENCE
TE PLOTE
TREGU I PUNES
NE KONKURRENCE TE PLOTE
® Tregu i punës në konkurencë të plotë paraqitet me disa tipare ose
karakteristika të veçanta që e dallon atë nga tregjet e tjera:
TIPARI I PARE:
NË TREGUN E PUNËS NË KONKURRENCË TË PLOTË

EKZISTON NJË NUMËR SHUMË I MADH FIRMASH QË
KONKUROJNË ME NJËRA-TJETRËN PËR TË PUNËSUAR
NJË LLOJ TË CAKTUAR PUNE.
TIPARI I DYTE:
NË TREGUN E PUNËS NË KONKURRENCË TË PLOTË
EKZISTON NJË NUMËR SHUMË I MADH INDIVIDESH
ATA KANË AFTËSI TEKNIKO-PROFESIONALE DHE
NIVEL TË INVESTIMIT TË KAPITALIT HUMAN
TË NJËJTË.
ATA E OFROJNË PUNËN E TYRE NË TREG NË

MËNYRË TË PAVARUR NJËRI NGA TJETRI.
TIPARI I TRETE
® Duke marrë parasysh dy tiparet e mësipërme themi se: :
® NË TREGUN E PUNËS NË KONKURRENCË, AS FIRMAT AS

PUNËTORËT
NUK E KANË KONTROLLIN E TYRE
MBI PAGEN
® PRA, AS NJËRI AS TJETRI, ME VENDIMET QË MERR NË MËNYRË TË

PAVARUR, NUK MUND TË DIKTOJË PËRCAKTIMIN E NIVELIT TË
PAGËS, SEPSE SECILI ZË NJË PESHË SPECIFIKE SHUMË TË VOGËL
NË TOTALIN E TREGUT.
TIPARI I TRETE
®PËR RRJEDHOJË NË TREGUN E PUNES
NE KONKURRENCE TE PLOTE FIRMAT
DHE PUNËTORËT JANË
“PAGË-MBARTËS”
OSE “PAGË-PRANUES”
TIPARI I KATERT:
INFORMACIONI PËR TREGJET E PUNËS ËSHTË

I PLOTË
DHE MUND TË GJENDET ME KOSTO TË ULËT,

NGA TE DY PALET E INTERESUARA
TIPARI I PESTE:
LËVIZSHMËRIA OSE MOBILITETI I PUNËS ËSHTË E

LIRË.
PUNËTORËT MUND TË OFROJNË PUNËN E TYRE

KUDO KU ATO DËSHIROJNË.
QËLLIMI TYRE ËSHTË TË SIGUROJNË PAGË DHE TË

ARDHURA SA MË TË MËDHA.
TIPARET
TË PESTË TIPARET TË MARRA SË
BASHKU,
PËRCAKTOJNË FIZIONOMINË E
FUNKSIONIMIT TË NJË TREGU PUNE NË
KONKURENCË TË PLOTË.
DISA NGA KËTO TIPARE NUK JANË REALISTE, PRA
NUK HASEN NË PRAKTIKË.
Prandaj themi se:
1. TREGU I PUNËS NË KONKURENCË TË PLOTË

ËSHTË NJË TREG IDEAL
2. AI KONSIDEROHET EFIÇENT NË PËRDORIMIN E

FAKTORIT TË RRALLË -PUNËS.
PSE E STUDIOJME TREGUN E PUNES NE
KONKURRENCE TE PLOTE?
SE PARI: LIGJET, KATEGORITE, QE STUDIOHEN KETU

JANE TE VLEFSHME EDHE PER ANALIZEN E
STRUKTURAVE TE TJERA TE TREGUT TE PUNES
SE DYTI: Na sherben si pike referimi për të vleresuar

eficencen ose jo eficencen e funksionimit te strukturave te
tjera te tregjeve te punes në përdorimin e faktorit punë
DY PYETJE KERKOJNË PËRGJIGJE :
Se pari: SI PËRCAKTOHET NIVELI I PAGËS (W) NË

TREGUN E PUNES NË KONKURENCË TË PLOTË?
Se dyti: SI PËRCAKTOHET NUMRI OPTIMAL I TË

PUNËSUARVE (L) NË TREGUN E PUNES NË
KONKURENCË TË PLOTË?
® NE TEREGUN E PUNES NE KONKURRENCE TE PLOTE
PAGA PËRCAKTOHET NGA TREGU,

GRAFIKISHT PAGA PERCAKTOHET NGA
PIKPRERJA E KURBËS SË KËRKESËS PËR PUNË E
TREGUT DHE KURBËS SË OFERTËS SË PUNËS TE
TREGUT.
® KJOPAGË MBARTET NGA FIRMAT INDIVIDUALE

DHE INDIVIDËT SEPSE ATO NUK E ZOTËROJNË
FUQINË E TREGUT PËR TË NDIKUAR NË NIVELIN
E PAGËS.
KUSH E PERCAKTON PAGEN?
® FIRMATINDIVIDUALE DHE INDIVIDËT NE

TREGUN E PUNES NE KONKURRENCE TE PLOTE
NUK E ZOTËROJNË FUQINË E TREGUT.
® PER RRJEDHOJE NUK NDIKOJNE NË PERCAKTIMIN
E NIVELIT TE PAGËS. JANE PAGE «PRANUES»
® KJO PAGË QE PERCAKTON TREGU MBARTET NGA

FIRMA INDIVIDUALE
FIRMA QË VEPRON NË NJË TREG PUNE NË
KONKURENCË TË PLOTË PAJTOJNË NË PUNË NJË
NUMËR KAQ TË VOGËL PUNËTORËSH,
SA QË ME VENDIMET QË MARRIN NË MËNYRË TË
PAVARUR PËR TË RRITUR OSE PËR TË PAKËSUAR
NUMRIN E PUNËTORËVE
NUK INFLUENCOJNË SHUMË NË KËRKESËN PËR PUNË
TË TREGUT TË PUNËS NË TËRËSI DHE SI RRJEDHOJË
EDHE NË NIVELIN E PAGËS.
TREGU I PUNES NE KONKURRENCE TE
PLOTE
® Dukeqenë i dhënë niveli i pagës (We),
PYETJA E DYTE ESHTE:
SA PUNËTORË DO TË PAJTOJË FIRMA ME QËLLIM

QË AJO TË SIGUROJË FITIM MAKSIMAL?
® TREGU I PUNES NE KONKURRENCE TE PLOTE
•PAGA PERCAKTOHET NGA TREGU : WE=6$
•FIRMA ESHTE “PAGE PRANUESE”
PSE FIRMA
NUK PAGUAN
W1=7$
W
SL
OSE W2=5$
W1=7
E
We=6 We=6
W2=5
DL
W
Le L 1 2 3
L
® LE TË SUPOZOJMË SE PAGA ORARE QË PËRCAKTOHET NGA TREGU
ËSHTË 6 DOLLARË.
® FIRMA ESHTE “PAGE PRANUESE” DHE NË KËTË NIVEL PAGE AJO DO

TË PAJTOJË NË PUNË AQ PUNËTORË SA DËSHIRON.
® FIRMËS NUK I INTERESON QË T’I PAGUAJË PUNËTORËT ME NJË

PAGË MË TË LARTË SE PAGA E EKUILIBRIT TË TREGUT: W1 = 7$.
PSE?
® SEPSE KOSTOT E FIRMES DO TE ISHIN ME TE LARTA SE SA
FIRMAT E TJERA !?
®Gjithashtu, firma nuk mund t’i paguajë punëtorët
me një pagë më të ulët se paga e ekuilibrit:
W2=5$.
®PSE ?
®Sepse punëtorët nuk do të jene te gatshem te
ofrojnë orë pune tek firma kur NDERKOHE
firmat e tjera paguajne page me te larte We= 6$
•PAGA PERCAKTOHET NGA TREGU:We=6$
•FIRMA ESHTE PAGE “PRANUESE” OSE “PAGE MBARTESE”
•KURBA E OFERTES PER PUNE ESHTE PARALELE ME BOSHTIN E (L) NE
NIVELIN E PAGES ORARE TE DHENE TE TREGUT.
W W
SL
E a b SL=MWC=AWC
c
We=6 We=6
DL
W
Le L 4 5 6
L
•KURBA E OFERTES PER PUNE PERPUTHET EDHE ME KURBEN E
KOSTOS MARXHINALE TE PGES (MWC) DHE KURBEN E KOSTOS
MESATER TE PAGES (AWC) Pse ??.......
DISA TREGUES KRYESORE
® KOSTO TOTALE E PAGES (TWC) LLOGARITET:

TWC= LxW
® KOSTO MARXHINALE E PAGES (MWC) LLOGARITET:

MWC= ΔTWC/ΔL
® KOSTO MESATRE E PAGES ( AWC) LLLOGARITET:

AWC= TWC/L
LLOGARITJA NUMERIKE E KOSTO TOTALE TE PAGES ,
KOSTO MARXHINALE TE PAGES DHE KOSTO MESATARE E PAGES
L W TWC MWC AWC

1 6 6 - 6
2 6 12 6 6
3 6 18 6 6
4 6 24 6 6
5 6 30 6 6
6 6 36 6 6
7 6 42 6 6
•KURBA E OFERTES PER PUNE E FIRMES INDIVIDUALE QE VEPRON NE
TREG PUNE NE KONKURRENCE TE PLOTE GJITHMONE PERPUTHET
EDHE ME KURBEN E KOSTOS MARXHINALE TE PGES (MWC) EDHE ME
KURBEN E KOSTOS MESATER TE PAGES (AWC)
W W
SL
E aa b c SL=MWC=AWC
We=6 We=6
DL
W
Le L 1 2 3 L
SI DO TE NDERTOHET
DHE SI DO TE PARAQITET GRAFIKISHT KURBA E
KERKESES PER PUNE E FIRMES INDIVDUALE
QE VEPRON NE TREG PUNE
NE KONKURRENCE TE PLOTE?
® DIME SE :
® Kurba e kërkesës për punë e një firme individuale paraqet
në të njëjtën kohë dhe kurbën e të Ardhurave Marxhinale të
Produktit nga puna (MRPL)
® DUKE DITUR:
® VLERAT E (MRPL)
® NIVELET E DHEN TE PAGAVE TE TREGUT
® KUSHTIN E PERCAKTIMIT TE NUMRT OPTIMAL
TE TE PUNESUARVE :
® Jemi në gjendje të përcaktojmë dhe nivelin optimal të numrit të të
punësuarve nga firma individuale ne keto paga te dhena.
HAPI I PARE:
®ME TE DHENAT QE
ZOTEROJME:
1. LLOGARISIM VLERAT E MRPL

2. NDERTOJME KURBEN E MRPL
® (KETE ASPEKT E KEMI MESUAR NE TEMEN E KERKESES PER PUNE)
MRPL
MRPL
1 2 3
L
HAPI I DYTE:
® DUKE DITUR PAGEN ORARE TE DHENE TE
TREGUT: We=6$
® 3. NDETRTOJME KURBEN E OFERTES SE PUNES
QE PERBALLON FIRMA INDIVIDUALE QE VEPRON
NE KONKURRENCE TE PLOTE NE TREGUN E
PUNES
® (DIME TA NDERTOJEME !)
KURBA E (MRPL) DHE KURBA E (SL)
W W
SL M
E
a b c SL=MWC=AWC
We=6 We=6
b
DL
MRPL=DL
W
Le L 4 5 6
L
TREGU FIRMA INDIVIDUALE
SA DO TE JET (Lop) I TE PUNESUARVE ?
•KUR PLOTESOHET KUSHTI: MRPL = MWC= W
•A DUHET TE PUNESOJE FIRMA PUNETORN E KATERT ?
PO PUNETORIN E GJASHTE ? ARGUMENTI…..
W W
SL M
E
a E N SL=MWC=AWC
We=6 We=6
b
DL
MRPL=DL
W
Le L 4 5 6
L
SI MERRET VENDIMI
NGA FIRMA INDIVIDUALE ?
® PËR TË MARRË NJË VENDIM SA MË TË DREJTË DHE
RACIONAL FIRMA DUHET:
® Të krahasojë të ardhurat shtesë (MRPL) që përfiton duke
pajtuar në punë një punetor shtese me koston shtesë të pagës
(MWC) që punëtori i fundit shton në koston totale të pagës.
VENDIM MARXHINAL
SI MERRET VENDIMI
PER TE PUNESUAR PUNETORIN SHTESE?
® NË QOFTË SE TË ARDHURAT MARXHINALE

TË PRODUKTIT NGA PUNA JANË MË TË
MËDHA SE KOSTO MARXHINALE E PAGËS
(MRPL>MWC),
® FIRMA NDODHET NË NJË POZITË TË

FAVORSHME PRANDAJ AJO DO TË PUNËSOJË
PUNËTORIN SHTESË.
SI MERRET VENDIMI
® NË QOFTË SE TË ARDHURAT MARXHINALE TË

PRODUKTIT NGA PUNA JANË MË TË VOGLA SË TË
ARDHURAT MARXHINALE TË PAGËS (MRPL<MWC),
® FIRMA NDODHET NË NJË POZITË TË

DISFAVORSHME
® AJO NUK DUHET TA PUNËSOJË PUNËTORIN E
FUNDIT SHTESË.
SI MERRET VENDIMI
® KUR PLOTESOHET KUSHTI :

MRPL=MWC=W
® FIRMA AS NUK DUHET TE RRISE NUMRIN E TE
PUNESUARVE, AS NUK DUHET TE ZVOGELOJE
NUMRIN E TE PUNESUARVE
NE KETE RAST THEMI :
FIRMA KA PERCAKTUAR
NUMRIN OPTIMAL TE TE PUNESUARVE
KONKLUZIONI:
NE RASTIN TONE FIRMA DUHET TE PUNESOJE
Lop= 5 PUNETYORE
W
SL M
E
a E c SL=MWC=AWC
We=6 We=6
b
DL
MRPL=DL
W
Le L 4 5 6
L
KONKLUZIONI
® NJË FIRMË QË VEPRON NË KUSHTET E
KONKURENCËS SË PLOTË NË TREGUN E
PRODUKTEVE DHE TË PUNËS DHE QË SYNON
MAKSIMIZIMIN E FITIMIT TË SAJ
® E ARRIN NUMRIN OPTIMAL TË TË PUNËSUARVE NË
MOMENTIN KUR PLOTËSOHET BARAZIMI:
MRPL=MWC=W
PAGEN (W) FIRMA E MERR TE DHENE NGA TREGU
USHTRIM ANALITIK:
FIRMA VEPRON NE KONKURRENCE TE PLOTE NE TREGUN E
MALLRAVE DHE NE TREGUNE PUNES
AJO DO TE PERCAKTOJE SA PUNETORE DO TE PUNESOJE KUR KEMI

DISA TE DHENA NE TABELE DHE DIME SE:
ÇMIMMI I SHITJES SE MALLIT ESHTE P=10$,
DHE PAGA ORARE QE PERCAKTON TREGU I PUNES ESHTE
We= 400$/NE JAVE
NE KETO KUSHTE SA DO TE JETE Lop=?

ME QELLIM QE TE MAKSIMIZOJE FITIMIN E SAJ?
DIME SE: P=10$, DHE We= 400$/NE JAVE
(TPPL) (MPPL = DTPPL MRPL

DL) MRPL=PxMPPL) TR (DTR/D L)
(L)
- - -
0 0 -
1 100 - - - -
2 180 - - - -
3 240 - - - -
4 280 - - - -
5 300 - - _ -
63

(L)
- - -
0 0 -
1 100 100 - - -
2 180 80 - - -
3 240 60 - - -
4 280 40 - - -
5 300 20 - _ -
64
LLOGARISIM
VLERAT E MRPL
ME TE DY MENYRAT
65

DL) MRPL=PxMPPL) TR (DTR/DL)
(L)
- - -
0 0 -
1 100 100 $1000 - -
2 180 80 800 - -
3 240 60 600 - -
4 280 40 400 - -
5 300 20 200 _ -
66

DL) MRPL=PxMPPL) TR
(L) (DTR/D L)
- - 0
0 0 -
1 100 100 $1000 $1000 -
2 180 80 800 1800 -
3 240 60 600 2400 -
4 280 40 400 2800 -
5 300 20 200 3000 -
67

(L)
- - 0
0 0 -
1 100 100 $1000 $1000 $1000
2 180 80 800 1800 800
3 240 60 600 2400 600
4 280 40 400 2800 400
5 300 20 200 3000 200
68
LLOGARISIM
KOSTON MARXHINALE TE
PAGES (MWC)
69
(L) (W)_______ (TWC) (AWC) (MWC)

0 - -
0 -
1 400
400 400 400
2 400 400
800 400
3 400 400
1200 400
4 400 400
1600 400
5 400 2000 400 400
70
MRPL
(L) (W)_______ (TWC) (DTR/D L)
(AWC) (MWC)
0 - - -
0 -
1 400 1000
400 400 400
2 400 400 800

800 400
3 400 400 600

1200 400
4 400 400 400

1600 400
5 400 200
2000 400 400
71
NE CILIN NIVEL TE PUNESIMIT
PLOTESOHET KUSHTI:
MRPL=MWC
NE KETE RAST
KUSHTI MRPL = MWC=W
PLOTESOHET KUR FIRMA PUNESON
4 PUNETORE
72
2. NE KETO KUSHTE,
SA PUNETORE DO TE PUNESONTE
FIRMA NQS DIME
NIVELET E DHENA TE PAGAVE:
W1=600$/NE JAVE
W2=800$/NE JAVE
W3=1.000$/NE JAVE
3. BENI PARAQITJEN GRAFIKE TE
KURBES SE KERKES PER PUNE TE
FIRMES INDIVIDUALE
73
Kushti maksimizimit te fitimit: MRPL=MWC=W
Kurba e MRPL eshte Kurba e kerkeses per pune
• MRPL = P x MPL
PAGA(W) • MWC = W
• Lop PERCAKTOHET KUR
PLOTESOHET KUSHTI:
1000 W=MWC MRPL= MWC=W
800 W=MWC
600 W=MWC
400 W=MWC
DL=MRPL
KURBA E KERKESES PER PUNE E
0 1 2 3 4 PUNA (L) FIRMES INDIVIDUALE NE KONKURRENCE
TE PLOTE
74
PARAQITJA GRAFIKE: KURBA E KERKESES PER PUNE
PAGA(W)
D
1000
C
800
B
600
A
400
DL=MRPL
KURBA E KERKESES PER PUNE E
0 1 2 3 4 PUNA (L) FIRMES INDIVIDUALE NE KONKURRENCE
TE PLOTE
75
a) BAZUAR NE GRAFIKUN QE PARAQET KURBEN E
KERKESES PER PUNE TE FIRMES INDIVIDUALE
LLOGARISNI (EDL) NE INTERVALET E PAGAVE:
W0=400$
W1=600$
DHE NE INTERVALIN E PAGAVE:
WO=800$
W1=1000$
b) ÇFARE MUND TE THEMI PER ELASTICITETIN
E KURBES SE KERKESES PER PUNE NE KETO
INTERVALE TE PAGAVE? 76
STRUKTURATE TJERA TE TREGUT
TE PUNES JANE:
1. MONOPOLI NE TREGUN E
PRODUKTEVE, POR PUNESON
PUNETORE NE TREG PUNE NE
KONKURRENCE TE PLOTE
2. MONOPSONI
3. SINDIKATAT NE TREGUN E PUNES
4. MONOPOLI BILATERAL (OSE I DYANSHEM)
TREGU
IMPERFEKT I PUNES
1. MONOPOL NE TREGUN E PRODUKTEVE, PUNESON PUNETORE NE
TREG PUNE NE KONKURRENCE TE PLOTE
2. MONOPSONI - BLERESI I VETEM I PUNES
3. SINDIKATA – OFRUESI I VETEM KOLEKTIV I PUNES
4. MONOPOLI BILATEREAL - MONOPSONI NE ANEN E KERKESES PER
PUNE DHE SINDIKATA NE ANENE E OFERTES SE PUNES
MJEDISI
KU VEPROJNE FIRMAT
FIRMAT VEPROJNE NE MJEDISE TE

NDRYSHME KUR REALIZOJNE
BIZNESIN E TYRE
MJEDISI PERCAKTON EDHE MENYREN E
SJELLJES SE TYRE
NE TREGUN E MALLRAVE
EDHE NE TREGUN E PUNES
MENYRA E SJELLJES KUSHTEZOHET
NGA DISA FAKTORE …
MENYRA E SJELLJES
MENYRA E SJELLJES KUSHTEZOHET:

1. NGA NUMRI I FIRMAVE QE KONKURROJNE NE
DEGE
2. NGA NATYRA E PRODUKTIT
3. NGA FUQIA E TREGUT QE ZOTERON FIRMA
4. NGA MUNDESIA PER TE NDIKUAR MBI
ÇMIMIN E MALLIT APO PAGEN E PUNES
5. NGA INFORMACIONI QE ZOTEROJNE ETJ,,,
FIRMA MONPOL
NE TREGUN E MALLRAVE
PUNESON PUNETORE
NE KONKURRENCE TE PLOTE
NE TREGUN E PUNES
ÇFARE DO TE
STUDIOJME?
PËRCAKTIMI:
1)I NIVELIT TË PAGËS
2)I NIVELIT TË PUNËSIMIT
NË RASTIN KUR FIRMA :
a) ËSHTË MONOPOL NË TREGUN E
PRODUKTEVE
b) DHE VEPRON NË TREGUN E PUNËS
NË KONKURRENCË TË PLOTË.
KUR STUDIUAM TREGUN E PUNES NE
KONKURRENCE TE PLOTE THEKSUAM SE TREGU
I PUNËS NË KONKURENCË TË PLOTË ËSHTË
IDEAL
NË REALITET TREGJET E PUNËS

KARAKTERIZOHEN
NGA
KONKURENCA JO E PLOTË
NE REALITET TREGJET E PUNES
PARAQITEN ME PAPËRSOSMËRI TË SHUMTA
ATO I GJEJMË:
NË ANËN E KËRKESËS PËR PUNË
ASHTU EDHE NË ANËN E OFERTËS SË PUNËS.
PAPAERSOSMERITE
EKZISTENCA DHE VEPRIMI I

PAPERSOSMERIVE
BËN QË TREGJET E PUNËS TË MOS
FUNKSIONOJNË SI TREGU I PUNËS NË
KONKURENCË TË PLOTË
NË PËRCAKTIMIN E PAGËS
DHE NIVELIT TË PUNËSIMIT.
NË KRAHUN E OFERTËS PËR PUNË, NË DITËT E
SOTME, NJË ROL TË RËNDËSISHËM KANË
SINDIKATAT E PUNËTORËVE.
EKZISTENCA DHE VEPRIMI TYRE BËN QË

TREGJET E PUNËS TË MOS RUAJNË “TË
PASTRA” KARAKTERISTIKAT E TREGUT TË
PUNËS NË KONKURRENCË TË PLOTË.
PAPERSOSMERITE NE ANEN E
KERKESES PER PUNE
Në anën e kërkesës për punë do të veçonim disa raste që paraqesin

papërsosmëri në krahasim me funksionimin e tregut të punës në
konkurencë të plotë, për shembull:
1. Rasti kur firma është monopol në tregun e produktit, dhe punëson

punëtorë në një treg pune në konkurencë të plotë.
2. Monopsonin, kur një firmë është blerësja e vetme e një lloji të
caktuar pune.
3. Monopolin bilateral ose të dyanshëm, kur në njërën anë, në
kërkesën për punë, ndodhet monopsoni dhe në anën tjetër,në
pofertën e punës ndodhet sindikata.
ANALIZA E MODELIT
SUPOZIME
LE TË SUPOZOJMË, SE NJË FIRMË ËSHTË

MONOPOL NË TREGUN E PRODUKTEVE
MONOPOLI ZOTËRON FUQINË E TREGUT.
PER RRJEDHOJE MONOPOLI:

•NUK ËSHTË ÇMIM-PRANUES,
•POR ÇMIM-PËRCAKTUESE
AI INFLUENCON NË PËRCAKTIMIN E ÇMIMIT

TË PRODUKTIT QË PRODHON DHE SHET.
SUPOZIME
Së dyti do të supozojmë se firma monopoliste punëson në një treg pune
në konkurencë të plotë. Kjo do të thotë se:
1. Firma monopol do të përballojë një kurbë oferte për punë krejtësisht

elastike pra, në këtë rast edhe monopoli e merr pagën të dhënë nga tregu
pra, është pagë-pranuese në tregun e punës.
2. Kurba e ofertës për punë do të përputhet me kurbën e kostos
mesatare të pagë (AWC) dhe me kurbën e kostos marxhinale të pagës
(MWC).
3. Pra, mbi kurbë e ofertës së punës mund të shkruajmë:
SL = AWC= MWC
MONOPOLI
MONOPOLI ESHTE FIRMA QE PRODHON
MALLRA OSE SHERBIME PER TE CILET NUK KA
ZEVENDESUES TE AFERT TE PLOTE.
MONOPOLI ESHTE OFRUESI I VETEM
I MALLIT OSE SHERBIMIT
AI MBROHET NGA KONKURRENCA NEPERMJET
PENGESAVE EKONOMIKE, ADMINISTRATIVE
DHE LIGJORE;
KETO PENGESA NUK LEJOJNE HYRJEN E
FIRMAVE TE TJERA NE KETE TREG.
MONOPOLI
MONOPOLI ZOTERON FUQINE E TREGUT :
AFTESINE PER TE INFLUENCUAR

NE TREG, VEÇANRISHT NE
ÇMIMIN E MALLIT,
DUKE NDIKUAR NE SASINE
TOTALE TE OFRUAR PER SHITJE.
PSE EGZISTON
MONOPOLI?
MONOPOLI KA DY TIPARE
THELBESORE :
® NUK KA ZEVENDESUES TE
AFERT PER MALLIN QE
PRODHON DHE SHET
® PENGESAT MEDHA PER TE
HYRE NE TREG
MONOPLI NE TREGUN
E PRODUKTEVE
Çmimi dhe te ardhurat marxhinale
ØMONOPOLI ESHTE ÇMIM PERCAKTUES NE
TREGUN E PRODUKTEVE
ØKURBA E KERKESES E MALLIT QE PRODHON
DHE SHET MONOPOLI ESHTE ME PJERRESI
NEGATIVE DHE NJEKOHESISHT PARAQET KURBEN
E KERKESES SE TREGUT
ØPER TE SHITUR ME SHUME MALL MONOPOLI
DUHET TE ULE CMIMIN E SHITJES.
MONOPLI NE TREGUN
E PRODUKTEVE
Ø Te ardhurat marxhinale (MR) paraqesin ndryshimin
ne totalin e te ardhurave totale qe rezulton nga rritja
me nje njesi e sasise se shitur te mallit.
Ø Te ardhurat totale (TR) llogariten PxQ
Ø NE RASTIN E MONOPOLIT TE ARDHURAT

MARXHINALE JANE ME TE VOGLA SE SA ÇMIMI
NE CDO NIVEL PRODHIMI, PRA:
MR < P
MONOPLI NE TREGUN E
MALLRAVE
Per te rritur shitjet nga 2 ne 3
njesi monopoli ul cmimin nga
16$ ne 14$
Ai humbet 4$ nga te
ardhurta totale kur ul cmimin
nga 16$ ne 14$ (2x2=4$)
Por, fiton 14$ nga te ardhurat
totale kur shet 3 njesi malli
(1x14=14$)
Per rrjedhoje TR rriten me
10$ ( - 4$ + 14$) kjo eshte
e ardhra marxhinale:
MR = 10$ < P=14$
POZICIONI I LAKORES SE (MR)
TE MONOPOLI
Per rrjedhoje: Kurba e (MR)
nuk perputhet me kurben e
kerkeses.
AJO NDODHET POSHTE
MAJTAS KURBES SE
KERKESES.
Ne grafik shihet se per cdo
nivel te prodhimit kemi:
MR < P
MONOPOLI
SI PERCAKTOHET (Q) OPTIMALE E PRODHIMIT DHE (P)?
Monopoli e percakton sasine optimale te prodhimit
kur plotesoshet kushti: MR = MC.
Monopoli e vendos çmimin ne nivelin me te larte ne
te cilin ai mund te shese sasine qe i garanton fitimin
maksimal.
KRAHASIMI I MOPOLIT ME FIRMEN NE

KONKURRENCE TE PLOTE NE TREGUN E
PRODUKTEVE.
PERCAKTIMI SASISE OPTIMALE DHE ÇMIMIT
Firma: MONOPOL NE TREGUN E PRODUKTEVE
P MC
(Qm) PERCAKTOHET
KUR PLOTESOHET
KUSHTI: MR=MC (pika E)
F Çmimi (Pm) gjendet duke u

ngjitur lart nga (Qm) deri
Pm
te lakorja e kerkeses
ne piken (F) te ciles i
korespondon niveli
i Çmimit (Pm)
E
D=AR
O Qm
MR Q
KRAHASIMI: Lakorja e kerkeses per firmen ne
konkurrence te plote dhe firmen monopol
P P
d=MR=AR
Pe
D=AR
Q Q
1. FIRMA MR
NE KONKURRENCE TE PLOTE 2. MONOPOLI
MONOPLI
NE TREGUN E PUNES
Kategoritë ekonomike që kemi përdorur për
studimin e tregut të punës në konkurencë të
plotë të tilla si:
MRPL = MPPL x MR
VMPL=MPPL x P
JANË TË VLEFSHME DHE NË RASTIN E

MONOPOLIT POR, KËTU PARAQITEN
ME DISA NDRYSHIME…
ANALIZA E MONOPOLIT NE
TREGUN E PUNES
NË RASTIN E STUDIMIT TË TREGUT NË
KONKURENCË TË PLOTË KISHIM :
P = MR
dhe kurba e të Ardhurave Marxhinale nga
Puna(MRPL) përputhej me kurbën e Vlerës së
Produktit Marxhinal (VMPL) të punës pra:
MRPL=VMPL
PO NE RASTIN E MONOPOLIT A NDODH

KESHTU?
MONOPOLI
NDËRSA, NË RASTIN E MONOPOLIT,

GJITHMONE KEMI QE:
P > MR
PRANDAJ, PER RRJEDHOJE, GJITHMONË DO TË
KEMI QË:
VMPL > MRPL
EDHE PËR FIRMËN MONOPOL

SHTROHEN DY PYETJE:
1. SI PËRCAKTOHET NIVELI I PAGËS?
2. SI PËRCAKTOHET NIVELI I PUNËSIMIT?

SI PERCAKTOHET PAGA DHE NUMRI I
TE PUNESUARVE ?
SI MERRET VENDIMI?
Lind pyetja, duke qenë e dhënë paga orare e tregut

(We= 5$) sa punëtorë do të punësojë firma Monopol?
Rregulli që zbatuam në rastin e firmës në konkurencë

të plotë: MRPL= MWC
Eshtë i vlefshëm dhe në rastin e firmës Monopol.
Ky barazim ne grafik realizohet në pikën (E)

të cilës i korespondon sasia (L=4) punëtorë të
punësuar.
Efiçenca e monopolit ne tregun e
punes
SA EFICENT ESHTE
MONOPOLI
NE TREGUN E PUNES?
SA EFICENT ESHTE MONOPLI
NE TEGUN E PUNES ?
Për të parë se sa efiçent është monopoli në tregun e

punës duhet te krahasojmë: firmën Monopol me firmën
që vepron në Konkurencë të plotë në tregun e punës,.
Në qoftë se, firma Monopol do të vepronte në një treg

produktesh në konkurencë të plotë kurba MRPL (që siç e
dimë paraqet në të njëtën kohë edhe kubën e kërkesës
për punë) do të përputhej me kurbën e VMPL.
PER RRJEDHOJE, DO TE KISHIM TE PUNESUAR JO

4 PUNETORE POR 6 PUNETORE!
SA EFICENT ESHTE MONOPOLI?
FIRMA MONOPOL NË KRAHASIM ME FIRMËN NË
KONKURENCË TË PLOTË PUNËSON MË PAK
PUNËTORË!
NE RASTIN TONE:
6-4 =2 PUNETORE ME PAK
SE SA NE KONKURRENCE
TE PLOTE
Konkluzioni
SI PËRFUNDIM THEMI SE:

MONOPOLI
ËSHTË INEFIÇENT JO VETËM
NË TREGUN E PRODUKTEVE
(Ai ofron me pak mall me çmim me te larte)
POR EDHE NË TREGUN E PUNËS
(Ai puneson me pak punetore se po te ishte
firme ne konkurrence te plote)
MONOPSONI NE TREGUN E
PUNES
Në analizën e tregjeve të punës që kemi bërë deri tani
kemi supozuar se firmat veprojnë
NË TREG PUNE NË KONKURENCË TË PLOTË.
NË KËTË ÇËSHTJE DO TË STUDIOJMË RASTIN

KUR NJË FIRMË E VETME PAJTON NË PUNË
PUNËTORË QË KRYEJNË NJË LLOJ
TË CAKTUAR PUNE.
DO TË ANALIZOJMË RASTIN E FIRMËS

MONOPSON NË TREGUN E PUNËS.
MONOPSONI
MONOPSONI ZOTËRON FUQINË E TREGUT NË

BLERJEN E FAKTORIT PUNË.
KJO DO TË THOTË SE AI INFLUENCON NË:
1.PËRCAKTIMIN E NIVELIT TË PAGËS

2.PERCAKTIMIN E NIVELIT TË PUNËSIMIT
MONOPSONI
CILAT JANE TIPARET

KARAKTERISTKE TE
MONOPSONIT
NE TREGUN E PUNES?
TIPARET E MONOPSONIT
SË PARI, NË TREGUN E PUNËS EKZISTOJNË

SHUMË PUNËTORË QË JANË TË KUALIFIKUAR.
Ato janë HOMOGJENË nga pikëpamja e eksperiencës në

punë dhe e përgatitjes tekniko-profesionale dhe në
MËNYRË TË PAVARUR ofrojne punën në tregun e
monopsonit të punës duke konkuruar midis tyre.
PRA, NË KËTË TREG SUPOZOHET SE

MUNGOJNË SINDIKATAT E PUNËTORËVE.
MONOPSONI
SË DYTI, LLOJI I PUNËS QË ANALIZOJMË

PARAQITET ME NJË LËVIZSHMËRI TË ULËT
Lëvizshmëria e ulët vjen si rezultat :
1. I FAKTOREVE GJEOGRAFIKË (vendi ku
ndodhet puna e re është larg vendit ku banon dhe punon
aktualisht punëtori)
2. I faktit se: kur punëtorët gjejne një përdorim
alternativ më të mirë të punës, atyre do t’u duhej
parapraksht të realizonin një KUALIFIKIM TË RI
NDRYSHE NGA AI I MËPARSHMI.
MONOPSONI
SË TRETI, DUKE QENË SE FIRMA MONOPSON

ËSHTË KËRKUESE E VETME E NJË LLOJI TË
CAKTUAR PUNE, DO TË REZULTOJË QË:
• AJO DO TË ZOTËROJË FUQINË E TREGUT NË

ANËN E KËRKESËS PËR PUNË
• DHE DO TË INFLUENCOJË NË PËRCAKTIMIN E

NIVELIT TË PAGËS.
MONOPSONI
PËR KËTË ARSYE THEMI SE FIRMA MONOPSON

ËSHTË “PAGË-PËRCAKTUESE”
NË TREGUN E PUNËS.
ÇDO VENDIM I SAJ PËR TË PUNËSUAR MË

SHUMË OSE MË PAK PUNËTORË
DO TË INFLUENCOJË
NË PËRCAKTIMIN
E PAGËS
MONOPSONI
SË KATËRTI, SUPOZOJMË SE FIRMA

MONOPSON E SHET PRODUKTIN E VET NË NJË
TREG NË KONKURRENCË TË PLOTË.
KJO DO TË THOTË SE, NË KËTË RAST DO TË KEMI:
P=MR
dhe ka vend barazimi:
MRPL= VMPL
MONOPSONI
NË PRAKTIKË KEMI TË BËJMË ME

NJË FIRMË MONOPSON NË TREGUN
E PUNËS ATËHERE KUR:
NË NJË ZONË , NJË FIRMË E VETME,

per shembull, MINIERA, KOMBINATI
ËSHTË BLERËSI KRYESOR OSE I
VETËM I NJË LLOJI PUNE TË
CAKTUAR.
MONOPSONI
Edhe SEKTORI PUBLIK është një shembull i

punëdhënësit monopsonist p.sh. policia, ushtria,
administrata lokale, qendrore etj.
POR NË KËTË ANALIZË QË PO BËJME NUK

PËRFSHIHET SEKTORI PUBLIK, PËRDERISA
PUNËDHËNËSIT KËTU NUK KANË SI OBJEKTIV
KRYESOR MAKSIMIZIMIN E FITIMIT
DY PYETJE
PËR STRUKTURË TË TREGUT TË PUNËS
MONOPSONIN SHTROHEN DY PYETJE:
1. SI PËRCAKTOHET NIVELI I PAGËS ?
2. SI PËRCAKTOHET NIVELI I PUNËSIMIT QË DO

T’I SIGUROJË MONOPSONIT
FITIMIN MAKSIMAL?
ANALIZE
LE TË SUPOZOJMË SE NE NE QYTET EKZISTON

VETËM NJË FIRMË QË KËRKON NJË LLOJ TË
CAKTUAR PUNE.
Në këtë rast është e qartë se:

1. KURBA E OFERTËS PËR PUNË E FIRMËS
MONOPSON DHE KURBA E OFERTËS PËR PUNË
E TREGUT DO TË PERPUTHEN ME NJËRA-
TJETRËN
TABELA E TERGUESVE
Tabela: Treguesit e punës të monopsonit
Njësitë e Paga Kostua Totale e Pagës Kostua Marxhinale e Pagës
punës (W) (TWC) (MWC)
(L)
0 5 0 -
1 6 6 6
2 7 14 8
3 8 24 10
4 9 36 12
5 10 50 14
6 11 66 16
ANALIZE
NË KOLONËN E PARË DHE TË DYTË TË KËSAJ
TABELE VËMË RE SE:
FIRMA KUR RRIT NUMRIN E TË PUNËSUARVE

RRIT GJITHASHTU DHE PAGËN ORARE.
PRA, MUND TE POHOJME SE FIRMA MONOPSON

KUR PRANON PUNËTORË SHTESË NË PUNË
NUK E PERDOR DISKRIMINIMIN E PAGËS
MONOPSONI
KJO DO TË THOTË SE:
PAGA QË PAGUHET PËR

PUNËTORIN E FUNDIT TË
PUNËSUAR DO TË PAGUHET
GJITHASHTU EDHE PËR
PUNËTORËT E TJERË TASHMË TË
PRANUAR NË PUNË.
ANALIZE
NË KOLONËN E KATËRT TË TABELËS VËMË RE

SE NË RASTIN E FIRMËS MONOPSON:
KOSTO MARXHINALE E PAGËS (MWC) E
TEJKALON TARIFËN E PAGËS ORARE (W).
Per shembull, Kosto Marxhinale e Pagës KUR FIRMA

PRANON NE PUNE PUNETORIN E PESTE është:
MWC=14$
PRA, MË E MADHE SE SA PAGA ORARE QË
PAGUHET NË KËTË RAST QË ËSHTË 10 $
PSE MWC > W ?
Pse ndodh kështu ?

ARSYEJA ËSHTË SE SECILA NGA 4 NJËSITË E
PARA TË PUNËS QË MË PARË JANË PAGUAR ME
PAGËN 9 $, PAS PUNËSIMIT TË PUNËTORIT TË 5-
të DO TË PAGUHEN ME 10 $
Pikërisht kjo njësi shtesë e pagës e paguar për 4

punëtorët e punësuar më parë (4x1 = 4$) plus pagën
që paguhet për punëtorin e 5-të (10 $) na jep:
KOSTON MARXHINALE TË PAGËS të barabartë
me: MWC= 14 $
MWC > W
PËRGJITHËSIMI QË BËJMË ËSHTË SE:

NE RASTIN E FIRMES MONOPSON, KOSTO
MARXHINALE E PAGËS (MWC) GJITHMONË E
TEJKALON TARIFËN E PAGËS ORARE TË DHËNË
TË TREGUT (W)
MWC > W
NDODH KESHTU SEPSE, FIRMA MONOPSON DUHET TË

PAGUAJË NJË PAGË MË TË LARTË PËR TË TËRHEQUR MË
SHUMË PUNËTORË NË PUNË; DHE KËTË PAGË TË LARTË
DUHET TA PAGUAJË PËR TË GJITHË PUNËTORËT E
PUNËSUAR.
MODELI I MONOPSONIT
Figura 6.5: Modeli i monopsonit në tregun e punës
Paga
MWC
SL=AwC
d
E
We
Wm C
MRPL=VMPL=DL
Lm Le Puna
MONOPSONI
Kurba e ofretes per pune
KURBA E OFERTËS PËR PUNË NË KËTË RAST DO
TË PARAQITET ME PJERRËSI POZITIVE.
KJO DO TË THOTË SE, FIRMA DUHET TË

PAGUAJË NJË PAGË MË TË LARTË PËR TË
TËRHEQUR NË PUNË NJË NUMËR SA MË TË
MADH PUNTORËSH.
NË FAKT, KURBA E OFERTËS SË PUNËS ËSHTË

KURBA E KOSTOS MESATARE E FAKTORIT PUNË.
ANALIZE
Numri optimal i te punesuarve qe i siguron

Monopsonit maksimizimin e fitimit, edhe ne kete
rast, do të përcaktohet nga rregulli i përgjithshëm te
cilin e njohim:
FIRMA DO TË VAZHDOJË TË PUNËSOJË
PUNËTORË DERI NË MOMENTIN KUR:
MRPL= MWC
Kurba e kërkesës për punë do të përputhet me MRPL
dhe VMPL, sepse kemi supozuar se
firma monopson vepron në kushte e
KONKURENCËS SË PLOTË
ANALIZE
Duke parë grafikun veme re se kushti fitim-maksimizues

i numrit të punëtorëve të punësuar realizohet në pikën
(d), aty ku kurba e MRPL pritet me kurbën e MWC.
Pikës (d) i korespondon numuri (Lm) i të punësuarve.

SA DO TE JETE PAGA QE FIRMA MONOPSON DO TË PAGUAJË
PUNËTORËT E PUNËSUAR ?
ANALIZE PERCAKTIMIM I PAGES
Madhësia e pagës që do të paguajë firma për punëtorët

e punësuar (Lm) përcaktohet nga:
PIKËPRERJA E PINGULES QË KALON NGA PIKA “d”, E CILA E PRET
KURBËN E OFERTËS SË PUNËS NË PIKËN (c).
NË TË MAJTË TË PIKËS (c), NË BOSHTIN E PAGAVE,

PËRCAKTOJMË NIVELIN E PAGËS (Wm)
EFICENCA E MONOPSONIT NE
TREGUN E PUNES
SA EFICENTE ËSHTË FIRMA MONOPSON NË

TREGUN E PUNËS?
E KRAHASOJME ATE ME TREGUN E PUNES NE

KONKURRENCE TE PLOTE
EFICENCA ?!
NGA GRAFIKU
VËREJMË SE, NË QOFTË
SE FIRMA MONOPSON
DO TË VEPRONTE NË
KUSHTET E
KONKURENCËS SË
PLOTË,
SASIA E PUNËSIMIT DO
TË JETË (Le)
DHE NIVELI I PAGËS
(We)
EFICENCA !?
1. Numri i të punësuar nga
firma Monopson është më i
vogel se sa numuri i të
punësurve në qoftë se firma
do të vepronte në
Konkurencë të plotë: (Le > Lm )
2. Paga është më e ulët:
(We > Wm )
Pra, edhe firma Monopson
punëson më pak punëtorë se firma
në kushtet e konkurencës së plotë
dhe paguan me një pagë më të
ulët!
MONOPSONI ESGTE JO EFICIENT
NE TREGUN E PUNES
MONOPSONI: PAGA DHE NUMRI I
TE PUNESUARVE
SINDIKATA
NE TREGUN E PUNES
Dy menyra te ofertes se punes:
a. INDIVIDUALE
b. KOLEKTIVE
Ne strukturat e tregjeve qe kemi studiuar kemi supozuar se individi e ofron
punen ne tregun e punes ne menyre individuale, ne menyre te pavarur, duke
konkurur me individet e tjere per nje vend te caktuar pune.
Ka edhe nje menyre tjeter te ofrim te punes:

Individet e ofrojne punen ne menyre kolektive nepermjet organizatave te tyre
qe quhen Sindikata
SINDIKATA
ÇFARE ESHTE SINDIKATA ?

SINDIKATA ESHTE ORGANIZATE E PUNETOREVE QE
VEPRON NE MBROJTJE TE INTERESAVE EKONOMIKE TE
ANETAREVE TE SAJ.
SINDIKATA LUAJNE ROLIN E MONOPOLIT NE TREGUN E

PUNES
NE ANEN E OFERTES SE PUNES
OBJEKTIVAT E SINDIKATES NE
TREGUN E PUNES
1. RRITJA E NUMRIT TE TE PUNESUARVE

2. PERMIRESIMI I KUSHTEVE TE PUNES
3. RRITJA E PAGES
RRUGET E REALIZIMIT
TE OBJEKTIVAVE TE SINDIKATES
SINDIKATA MUND TE RRISE PAGEN E

ANETARVE TE SAJ NEPERMJET DISA
RRUGEVE:
• NEPERMJET RRITJES SE KERKESES PER
PUNE QE OFRON SINDIKATA
• NEPERMJET REDUKTIMIT TE OFERTES
SE PUNES
• MARREVESHJA KOLEKTIVE PER TE
VENDOSUR PAGEN MBI PAGEN E
KUILIBRIT TE TREGUT
TE PUNES
RRITJA
E KERKESES PER PUNE
RRITET EDHE PAGA EDHE NUMRI I TE
W PUNESUARVE
SL
E’
W1
E
We
D’L
DL
L
Le L1
Si mund ta rrise sindikata kerkesen
per pune?
1. Duke rritur kerkesen per produktin qe prodhon firma
Duke lobuar per rritjen e tarifave per mallrat e huaja
2. Duke rritur produktivitetin e punes

Duke marre pjese ne komitetetin e menaxhimit te punes qe shqyrton
produktivitetin
3. Duke influencuar mbi cmimet e inputeve te lidhura

4. Duke lobuar per rritje te pages minimum ne sektore te tjere te pa
sindikalizuar
REDUKTIMI I OFERTES
SE PUNES
RRITET PAGA, NUMRI I TE PUNESUARVE
W ZVOGELOHET
S’L
SL
E’
W1
E
We
DL
L
L1 Le
SI MUND
TE REDUKTOJE SINDIKATA
OFERTEN E PUNES ?
OFERTA E PUNES MUND TE REDUKTOHET NEPERMJET:
A. DUKE LOBUAR PER LIGJE QE PENGOJNE EMIGRACIONIN
B. NXITJEN PER TE HARTUAR LIGJE QE PENGOJNE PUNESIMIN E
FEMIJVE TE MITUR
C. DUKE REDUKTUAR HYRJET NE PUNESIM NEPERMJET ZGJATJES
SE PERIUDHES SE TRANIMEVE
D. NEPERMJET RRITJES SE TE ARDHURAVE JO NGA PUNA PER
SHEMBULL SIGURIMET SHOQERORE (KETO RISIN KOSTOT E
PUNESIMIT, OFERTA ZVOGELOHET )
MARREVESHJE PER PAGE
ME TE LARTE SE PAGA
E EKUILIBRIT
Sindikata imponon pagen W1
W qe eshte me e larte se We
SL
Ndikimi eshte: e ben kurben e
A B
W1
ofertes se punes krejtesisht elastike
E
We nga pika W1 deri ne piken B
Numri i te punesuarve ulet nga Le ne L1

DL
L Sa me elastike te jete kurba e DL aq me i
madh eshte numri i punetoreve qe
L1 Le
humbin vendin e punes, prandaj
MONOPOLI BILATERAL
KRIJOHET ATEHERE KUR PERBALLE FIRMES

MONOPSON VIHET SINDIKATA
1. MONOPSONI ZOTERON MONOPOLIN

NE ANEN E KERKESES PER PUNE
2. SINDIKATA ZOTERON MONOPOLIN

NE ANEN E OFERTES SE PUNES
SI PERCAKTOHET PAGA DHE NUMRI I
TE PUNESUARVE?
NE RASTIN E MONOPOLITI BILATERAL:

1. NIVELI I PAGES
DHE
2. NUMRI TE PUNESUARVE
ESHTE I PAPERCAKTUAR !
MODELI
I MONOPOLIT BILATERAL
•Sindikata kerkon Pagen…..WS ,
MWC
•MONOPSONI vendos
W
PAGEN…….. …………..WMO
SL
SI ARRIHET MARREVESHJA?
Ws E’
E
We
WMO
DL =MRPL=VMPL
L
LMO Le
REZULTATI FAKTIK DO TE PERCAKTOHET NGA

FUQIA RELATIVE E SECILES PALE NE MARREVESHJE
SINDIKATA MBRON INTERESAT E
PUNETOREVE TE SAJ
• SINDIKATA KERCENON ME GREVE !
Paga eshte e papercaktuar!

Stefani - Gjithe Leksionet.1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Stefani - Gjithe Leksionet.1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÒPERKUFIZIMI

KERKESA PARAQITET ME NJE

Qd= 100 -2P

A) ZHVENDOSJE PERGJATE TE NJETES KURBE

1.TE ARDHURAT E KONSUMATORIT

3. PARASHIKIMI I BLERESIT LIDHUR ME ÇMIMIN E MALLIT

PARAQITET ME NJE FUNKSION

u 1. CMIMET E LENDEVE TE PARA

Ø SASIA E EKUILIBRIT (Qe)

TREGU ESHTE NE EKUILIBER

Ò KUR DIME EKUACIONET E (D) DHE (S) :

Ò EKUILIBRI ARRIHET KUR: Qd=Qs

Qd= 100 – 2x10 = 80

Ò ZAKONISHT TREGJET MUND TE NDODHEN

ÒTRE ELEMENTET E TREGUT

1. OFERTA NUK NDRYSHON POR NDRYSHON KERKESA: AJO MUND TE

2. KERKESA NUK NDRYSHON POR NDRYSHON OFERTA : AJO MUND TE

3. KERKESA DHE OFERTA NDRYSHOJNE

P: NUK E DIME P: RRITET

KERKESA P: ULET P: NUK E DIME

Ò QEVERIA NDERHYN PER TE ZGJIDHUR KETE PROBLEM DUKE

TEPERICA E KONSUMATORIT (TK)

TEPERICA E PRODHUESIT (TP)

QË STUDION MËNYRËN E SHPËRNDARJES DHE PËRDORIMIN

ME QËLLIM QË TË SIGUROHET PLOTËSIMI I NEVOJAVE

SHKENCA E EKONOMIKSIT PERBEHET NGA

PERBALLEMI ME DUKURINE E RRALLESISE

2. SI DO TË PRODHOHEN KËTO MALLRA DHE

3. PËR KË DO TË PRODHOHEN MALLRAT

PYETJET, “ÇFARË, SI , DHE PËR KË “ TË PRODHOJMË,

PËR T’U DHËNË PËRGJIGJE TRE PYETJEVE TË MËSIPËRME

EKONOMIKSI, SI SHKENCË SHOQËRORE, PËRQËNDROHET NË

KJO DO TË THOTË QË SA HERË QË DUHET TË MARIM

NE QOFTE SE BURIMET E PRODHIMIT NUK DO TE

PUNA DUKE QËNË NJË BURIM I RRALLË, BËHET OBJEKT

EKONOMIKSI I PUNES FOKUSOHET NË PROBLEMET

EKONOMIKSI I PUNËS ËSHTË NJË DEGËZIM I SHKENCËS

PRANDAJ NE MUND TË BËJMË FJALË PËR:

ATA DALLOJNË NGA NJËRI TJETRI PËR NGA

AI MERREJ ME ÇËSHTJET GJYQËSORE QË KISHIN TË BËNIN

MUND TË THEMI SE, “EKONOMIKSI I VJETËR” I PUNËS ISHTE

DEKADAT E FUNDIT TË SHEKULLIT TË XX-TË, NË FUSHËN E

EKONOMISTËT NË STUDIMIN E TREGJEVE TË PUNËS FILLUAN TË

NJË VEND TË DUKSHËM NE ANALIZAT E TREGUT TE PUNES

1. SI MUND TË JUSTIFIOHET EKZISTENCA E NJË LËNDE TË VEÇANTË SIÇ

2. ÇFARË E DALLON EKONOMIKSIN E PUNËS NGA LËNDËT E TJERA, PËR

3. KU QËNDRON RËNDËSIA E STUDIMIT TË EKONOMIKSIT TË PUNËS?

NË KËTË KUPTIM MUND TË THEMI SE TRANSAKSIONET (KËMBIMET) QË

Perifrazimi i thenies se A. Marshallit :…………………………..

NË KËTO KUSHTE, APLIKIMI I INSTRUMENTAVE TË

KËTË DETYRË E REALIZON LËNDA E EKONOMIKSIT TË PUNËS.

NE KETE MENYRE LENDA “EKONOMIKSI I PUNES” E

“DREJTIMI I BURIMEVE NJERËZORE” E PËRQËNDRON

EKONOMIKSI I PUNËS, NËPËRMJET KATEGORIVE, LIGJEVE

STUDIMIN E MËNYRËS SË SJELLJES TË TË

STUDION EDHE NDRYSHIMET QË NDODHIN NË

AI KA SI OBJEKT STUDIMI DHE DISKUTIMI EDHE POLITIKAT

RËNËDËSINË E STUDIMIT TË EKONOMIKSIT TË PUNËS

DUHET TË THEKSOJMË SE EKONOMIKSI I PUNËS

RËNDËSIA E EKONOMIKSIT TË PUNËS QËNDRON

NË KËTË KUPTIM EKONOMIKSI I PUNËS ËSHTË NJË

EKONOMIKSI I PUNËS ËSHTË NJË LËNDË E VEÇANTË

STATISTIKAT NË VENDET E ZHVILLUARA TREGOJNË SE

Në përfundim të studimit të Ekonomiksit të Punës ju:

Kane si objektiv te maksimizojne dobine dhe te

Do te deshirojne te ofrojne sa me shume kohe ne tregun e

MARRIN VEMDIME SE KE DO TE PUNESOJNE DHE

Kane objektiv kryesor maksimizimin e FITIMIT

Lidhja reciproke midis cmimit te punes (Pages) dhe

VENDOS TAKSA , RREGULLA