BÖLÜm 1

PSİKOLOJİYE GİrİŞ

1. PSİKOLOJİNİN KONUSU
Çevremizde bulunan canlı ve cansız tüm varlıkların bizim için bir anlamı vardır. Ne
olduklarını ne işe yaradıklarını kendimize göre bilir ve ona göre davranırız. Bu bilgiler
bize güven duygusu verir. Bu nedenle de genellikle tanıdığımız insanlar arasında, bildi-
ğimiz bir çevrede yaşamak isteriz. Böyle bir hayatı daha güvenli ve kolay buluruz. İşte,
insanlığın varoluşundan beri insanın çevreyi ve kendini tanıma, iç ve dış dünyayı kont-
rol altına alma çabaları çeşitli bilimlerin doğmasını sağlamıştır. Bu bilimlerden bir ta-
nesi de psikolojidir.
Psikoloji organizmanın davranışlarını inceler. Davranışlarımızın bir kısmı doğrudan
gözlemlenebilirken bir kısmı da doğrudan gözlemlenemez. İşte, psikolojinin asıl konusu
bu gözlemlenemeyen davranışlardır.
O hâlde psikolojiyi, insan davranışının oluşmasına neden olan içsel ve sosyal etki-
leri bulmaya çalışan bilimsel çabaya verilen addır şeklinde tanımlayabiliriz. Dışarıdan
gözlemlediğimiz davranışların dışında, bireyin zihninden geçen iç yaşantılar da modern
psikolojinin konusunu oluşturur. (1)
Psikoloji yalnızca insan davranışlarını değil hayvan davranışlarını da inceleyen pozi-
tif bir bilim dalıdır. Hayvan davranışlarını incelemedeki amaç, insan davranışları ile il-
gili çıkarsamalar yapmaktır. Özellikle davranışlara yön veren fizyolojik etkileri belirleme
açısından bu çalışmalar önemlidir. Deneysel araştırmalarda hayvan davranışlarının in-
san davranışlarına oranla daha kolay kontrol edilebilir olması, insanların etik ilkeler ne-
deniyle deneylerde kullanılamaması ve hayvan yaşamının daha kısa olması gibi neden-
lerle çalışmalar hayvanlar üzerinde yapılmaktadır.
İnsan hem biyolojik hem de sosyal bir varlıktır. Bunlardan bir tanesini görmezden
gelmek, insanı tam olarak anlamamızı engeller. Davranışları incelerken bu karşılıklı et-
kileşim de göz önünde bulundurulmalıdır. Psikoloji bilimi davranışı ve aynı zamanda o
davranışın altında yatan süreçleri de bilimsel olarak inceler. Davranışı doğrudan göz-
lemleyebiliriz ancak bunun altında yatan zihinsel süreçleri doğrudan gözleme olanağı-
mız yoktur. Zihinsel süreçler ancak nörolojik bulgular kullanılarak ya da bireyin açıkla-
maları ile anlaşılabilir.
Gözlenen davranışlar, nörolojik bulgular ve açıklamalar sistemli bir şekilde birleşti-
rilerek genellemeler yapılır. Bilimin temelinde bu vardır.
Bilim, temel ilkeler üzerine oturtulmuş ve bilimsel çalışmalar sonucu oluşturulan ya-
salarla birbirine bağlanmış bir kavramlar bütünüdür. Psikoloji bu özellikleri ile pozitif
bilimler arasındaki yerini almıştır.