DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ VE

1 KARAKTERİSTİKLERİ
DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Tanımlar

• Doğru akım makinelerinin kutupları sabit veya elektromıknatıslı olmaktadır. Sabit

mıknatıslar küçük güçlü generatörlerde veya özel amaçlarda kullanılmaktadır.
• Kutupları elektromıknatıslı olanların kutup bobinleri ise çeşitli şekillerde beslenip
uyartılır.
• Doğru akım makinelerinde kutup sargılarından doğru akım geçirilerek sabit bir
manyetik alan oluşturulması işlemine uyartım adı verilir.

Bütün doğru akım makinelerinde sargı uçları şu şekilde kabul edilmiştir.

Endüvi sargı uçları; A-B

Yardımcı sargı uçları; G-H
Şönt sargı; C-D
Seri sargı uçları; E-F
2
Yabancı uyartımlı generatörlerde uyartım sargısı uçları I-K ile gösterilir.
ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR
DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Tanımlar

Yol verme reostası: (Motorlarda kalkış akımının sınırlanması amacıyla kullanılır.)

Şebeke bağlantı ucu L

Şönt sargı bağlantı ucu M
Endüvi bağlantı ucu R

Uyartım reostası: (Uyartım akımımın ayarlanması amacıyla kullanılır.)

C-D ’nin kısa devre edilmesiyle şebekeye ya da endüviye bağlantı ucu t

Şönt sargıya bağlantı ucu s
Şebeke yada endüviye bağlantı ucu q
3

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

 DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ VE
KARAKTERİSTİKLERİ
4
DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri

Generatörler; mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürür. Doğru akım

generatörü, mekanik enerjiyi doğru akım elektrik enerjisine dönüştüren elektrik makinesidir.

Doğru akım generatörleri uyartım şekillerine göre iki çeşittir.

•Yabancı uyartımlı generatörler

•Kendinden uyartımlı generatörler

Kendinden uyartımlı generatörler de kullanılan alan sargısına göre üçe ayrılırlar.

A.Şönt Generatörler
B.Seri Generatörler
C.Kompunt Generatörler

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri

Kalıcı Mıknatıslı Harici Uyartımlı Seri

6
Düz Kompunt Ters Kompunt Şönt
ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR
DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Yabancı Uyartımlı Generatörler

Yabancı Uyartımlı Generatörler

• Bu generatörler harici bir kaynağa ihtiyaç duyarlar. Kullanılacak olan harici kaynak
başka bir doğru akım kaynağı olabileceği gibi basit bir akü, kontrollü yada kontrolsüz
doğrultmaç olabilir.
• Yabancı uyartımlı DA generatörlerinde endüvi sargı uçları A – B, yardımcı sargı uçları
G - H ve uyartım sargısı uçları ise I - K harfleri ile gösterilir.

Uyartım devresi direnci 𝑹𝒎 = 𝑹𝒇 + 𝑹

Endüvi akımı 𝑰𝒂 = 𝑰𝒚
Harici kaynak gerilimi 𝑽𝒇 = 𝑰𝒎 𝑹𝒇 + 𝑹 = 𝑰𝒎 . 𝑹𝒎
Endüvi gerilimi 𝑬𝒂 = 𝑼 + 𝑰𝒂 𝑹𝒂 ⟹ 𝑼 = 𝑬𝒂 − 𝑰𝒂 . 𝑹𝒂

Yabancı Uyartımlı
generatörün devreye
bağlantısı 7

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Yabancı Uyartımlı Generatörler

Yabancı uyartımlı doğru akım generatörün klemens bağlantısı

Doğru akım generatörlerinde uyartım devresine seri olarak tsq reostası bağlanır. Bu
reostanın t ve s uçları generatörün uyartım akımının ve dolayısıyla manyetik alanın
ayarlanması sağlanır. Uyartım akımının ayarlanması endüvide indüklenen kutup (uç)
gerilimini değiştirir.

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Yabancı Uyartımlı Generatörler

Yabancı Uyartımlı Doğru Akım Generatörünün Boş Çalışma Karakteristiği

• Bir generatörün devir sayısı sabit ve yük akımı sıfır iken uyartım akımı ile kutup
gerilimi arasındaki bağıntıya yabancı uyartımlı generatör boş çalışma
karakteristiği adı verilir.
Deneyin Yapılışı:
• Yabancı uyartımlı generatörün boş çalışma karakteristiğini elde etmek için generatör
normal devir sayısı ile döndürülüp deney süresince sabit kalması sağlanır.
• Uyartım reostasının tamamen devrede olmasına dikkat edilip uyartım şalteri kapatılır
ve uyartım reostası yardımıyla uyartım akımı kademe kademe arttırılır.
• Uyartım akımının belirli değerleri için endüvi uçlarından okunan kutup gerilimi tabloya
kaydedilir. Öyle bir değere gelinir ki uyartım akımı arttırıldığı halde kutup geriliminin
değişmediği görülür. Bu durumda kutuplar doyuma ulaşmış demektir. Bundan sonra
uyartım akımı uyartım reostası yardımıyla kademe kademe azaltılarak sıfıra getirilir.
Yatay eksen uyartım akımı dikey eksen kutup gerilimi olarak alınıp çıkış ve iniş eğrileri
çizilir. 9

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Yabancı Uyartımlı Generatörler

• Elde edilen eğriye dikkat edilirse iniş eğrisinde uyartım

akımı sıfır olduğu halde generatör endüvisinde artık
mıknatısiyetten dolayı bir gerilim okunduğu görülür.
Uyartım akımı sıfır iken elde edilen bu gerilime
remenans gerilimi adı verilir.
• Yabancı uyartımlı generatörler başka bir DA kaynağına
ihtiyaç duyduklarından nadiren kullanılırlar. Laboratuvar
ve ticari testler, özel regülasyon setleri için.

Boş çalışma karakteristiği

10

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Kendinden Uyartımlı Generatörler

Kendinden Uyartımlı Generatörler

• Harici bir kaynaktan değil de generatörün kendi ürettiği gerilim tarafından uyartılan
generatörlere kendinden uyartımlı generatörler adı verilir.
• Kendinden uyartımlı generatörler uyartım sargılarının endüvi uçlarına bağlanış
şekillerine göre şönt, seri ve kompunt doğru akım generatörü olmak üzere üç
çeşittir.

Artık Mıknatısiyet
• Generatörlerin kutup sargılarından herhangi bir akım geçmese de manyetik
malzemenin doyuma ulaşmasından dolayı kutuplardaki manyetik alan sıfır olmaz. Bu
manyetik alanın yok olması zamana bağlıdır.
• Generatörlerin çalıştıktan sonra kutuplarında kalan bu manyetik alana artık
mıknatısiyet adı verilir.
• Generatör uzun süre çalıştırılmamış yada ilk kez çalıştırılıyor ise üzerinde herhangi
bir artık mıknatısiyet söz konusu olmayacağından kendi kendini uyartamaz. Bu
nedenle pil, akü gibi doğru akım kaynağı ile artık mıknatısiyet sağlanır yada makine 11
yabancı uyartımlı olarak çalıştırılır.
ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR
DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Kendinden Uyartımlı Generatörler

Remenans Gerilimi
• Generatör normal devir sayısı ile dönerken uyartım akımı sıfır olsa da kutuplardaki
artık mıknatısiyetten dolayı endüvide bir emk indüklenir.
• İndüklenen bu gerilime remenans gerilimi adı verilir.
Kendi Kendine Uyartım
• Daha önce çalıştırılmış bir doğru akım makinesi kutuplarında doyuma ulaşılmasından
dolayı artık mıknatısiyet kalır. Bu artık mıknatısiyet generatör anma hızında dönerken
endüvi sargılarında bir remenans gerilimi indükler.
• Alan sargıları endüviye paralel olduğundan indüklenen bu gerilim alan sargılarından
geçen akımı arttırır. Alan sargılarındaki akımın artışı artık mıknatısiyet akısını da
arttırır. Buna bağlı olarak endüvide indüklenen gerilimi de artar.
• Generatörde indüklenen gerilimin artışı alan sargısı direnç çizgisi ile manyetik doyum
çizgisinin kesiştiği noktaya kadar olur.
• Eğer alan sargıları artık mıknatısiyet değerini azaltacak şekilde bağlanmış ise
indüklenen gerilimde azalma olur ve generatör kendi kendini uyartamaz.
12

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Kendinden Uyartımlı Generatörler

Kritik Direnç
Uyartım devresi direnç eğrisi, mıknatıslama eğrisini lineer olarak değiştiği noktada
keserse bu eğriye karşılık gelen değere kritik direnç adı verilir. Eğer uyartım devre direnci
kritik devre direncinden büyük ise indüklenen gerilimde herhangi bir artış olmaz ve bu
nedenle generatör kendi kendini uyartamaz. Kısaca generatörün kendi kendini uyartmaya
başladığı uyartım reostası direnç değerine kritik direnç denir.
Bir doğru akım generatörünün kendi kendini
uyartabilmesi için;
• Kutuplarda artık mıknatısiyet akısı bulunmalı
• Generatörün endüvisinde indüklenen gerilimin
oluşturacağı manyetik alan artık mıknatısiyet
akısını destekleyecek yönde olmalı
• Uyartım devresi toplam direnci, kritik direnç
değerinden küçük olmalıdır.
13
Uyartım devresi direnci ile endüvi
uç gerilimi arasındaki ilişki
ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR
 ŞÖNT DOĞRU AKIM GENERATÖRLER
14
DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Şönt Generatörler

• Uyartım sargısı generatör endüvisine paralel şekilde bağlanmış olan generatörlerdir.

• Dışarıdan herhangi bir uyartıma gerek duymadan kendi kendini uyartırlar.
• Şönt generatörde endüvi uçları A – B, kutup(uyartım) sargısının uçları C – D, yardımcı
sargı uçları da G – H harfleri ile gösterilir.

Şönt generatör klemens bağlantısı

Şönt generatör prensip devre şeması
Uyartım devresi direnci 𝑹𝒎 = 𝑹𝒇 + 𝑹ş
Endüvi akımı 𝑰𝒂 = 𝑰𝒚 + 𝑰𝒎
Uç gerilimi 𝑼 = 𝑰𝒎 𝑹𝒇 + 𝑹ş = 𝑰𝒎 𝑹𝒎
𝑼
Uyartım akımı 𝑰𝒎 = 𝑹 15
𝒎
Endüvi gerilimi 𝑬𝒂 = 𝑼 + 𝑰𝒂 𝑹𝒂 ⟹ 𝑼 = 𝑬𝒂 − 𝑰𝒂 𝑹𝒂
ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR
DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Şönt Generatörler

16

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Şönt Generatörler

Şönt Generatör Dış Karakteristiği

• Sabit devir sayısında uyartım direnci sabitken yük akımı ile uç gerilimi arasındaki
bağıntıya şönt generatörün dış karakteristiği adı verilir.
• Şönt generatör boşta çalışırken eşdeğer devresinden de görüldüğü gibi endüvi akımı yük
akımı sıfır olduğundan uyartım akımına eşit olur. Bu akım tam yük akımının çok küçük bir
kısmına eşittir. Dolayısıyla boş çalışmada uç gerilimi U, endüvi iç direncinden dolayı
oluşan gerilim düşümü Ia.Ra ihmal edilirse Ea ‘ya eşit olur.
Eğer yük akımı arttırılırsa uç gerilimi aşağıdaki nedenlerden dolayı azalır.
• Ia.Ra gerilim düşümünün artması,
• Endüvi reaksiyonunun mıknatıslanmayı yok edici etkisinin artması,
• Uyartım akımının Ea’daki düşüm nedeniyle azalması.

17

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Şönt Generatörler

18

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Şönt Generatörler

• Yük akımının artması nedeniyle oluşan bu etkilerden de

anlaşılacağı gibi başarılı bir çalışma için generatörün doyum
bölgesinde çalıştırılması gerektiği görülmektedir. Aksi takdirde
yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı uç gerilimi sıfıra düşer.
• Şönt generatörün lineer bölgede çalıştığını ve yüklü şekilde uç
geriliminde belli bir düşüş olduğunu kabul edersek, gerilimdeki bu
düşüş uyartım akımında bir düşüşe dolayısıyla kutup akısında da
bir düşüşe neden olur. Akıdaki azalma endüklenen gerilimde
azalmaya sebep olacağından düşüş uç gerilimi sıfır olana kadar
devam eder.
• Doğru akım generatörünün doyum bölgesinde çalıştığını kabul
edersek akımdaki %10’ luk bir azalmanın kutup başına akıda %2 Şönt Generatörün dış
ile %3‘lük bir azalmaya neden olduğu görülür. Sonuçta uç gerilimi karakteristik eğrisi
boşta çalışma gerilim değerinin altında bir değer olur ve bu
gerilim değeri makinenin başarılı bir şekilde çalışabilmesi için
19
uygun bir değerdir.

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Şönt Generatörler

• Generatör yüklendikçe yük akım belli bir değere kadar artar. Bu değerden sonra yük
direncindeki azalmanın yük akımını arttıracağı yerde azalttığı görülür. İşte yük akımının
azalmaya başladığı bu noktaya kırılma noktası adı verilir. Bu noktadan itibaren uç
gerilimi de azalır.
• Yük direncindeki azalma devam edince uyartım akımı sıfıra gider ve generatör kısa devre
edildiğinde yani yük direnci sıfır olduğunda geçen kısa devre akımı remenans geriliminin
endüvi direncine bölümüne eşit olur. Bu sonuç bize şönt generatörün kısa devre
durumunda bir zarar görmeyeceğini gösterir.
• Bu tip generatörler akümülatör şarjında, galvanoteknide, küçük aydınlatma tesislerinde,
gerilimin yükle değişmesinin sakıncası olmayan yerlerde kullanılır.

20

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Seri Generatörler

Seri Generatörler
• Uyartım sargısı generatör endüvisine seri şekilde bağlanmış olan generatörlerdir.
• Dışarıdan herhangi bir uyartıma gerek duymadan şönt generatörlerde olduğu gibi kendi
kendini uyartırlar.
• Seri generatörlerde endüvi uçları A – B, kutup(uyartım) sargısının uçları E – F, yardımcı
sargı uçları da G – H harfleri ile gösterilir.

Seri generatör prensip devre şeması ve klemens bağlantısı

Endüvi alan sargısı ve yük akımı 𝑰𝒂 = 𝑰𝒔 = 𝑰𝒚
Endüvi gerilimi 𝑬𝒂 = 𝑼 + 𝑰𝒂 . 𝑹𝒂 + 𝑰𝒔 . 𝑹𝒔 21
Uç gerilimi 𝑼 = 𝑬 − 𝑰𝒂 . 𝑹𝒂 − 𝑰𝒔 . 𝑹𝒔 ⟹ 𝑼 = 𝑬 − 𝑰𝒂 . (𝑹𝒂 + 𝑹𝒔 )
ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR
DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Seri Generatörler

• Seri generatörlerde seri alan sargısından geçen akım endüvi sargılarından da

geçtiğinden kalın kesitli ve az sipirlidir.
• Seri sargıya paralel bağlanan bir ayarlı direnç vasıtasıyla seri sargıdan geçen akımın
ayarlanması sağlanır.
• Generatör boşta çalışırken seri sargının ürettiği akı sıfırdır. Dolayısıyla endüvi uç gerilimi
artık mıknatısiyetten dolayı oluşan Er remenans gerilimine eşit olur.
• Generatör bir yüke bağlandığında, yükün çekeceği akım seri sargıdan geçeceğinden seri
sargı artık mıknatısiyet akısını destekleyecek yönde bir manyetik akı üretir. Bu durumda
endüvide indüklenen gerilim boşta elde edilen gerilim değerinden yüksek olur. Ancak uç
gerilimi U, üretilen E geriliminden;
 Endüvi direnci Ra ve seri sargı direnci Rs ‘den dolayı düşen gerilim,
 Endüvi reaksiyonunun etkisinden dolayı düşüktür.

22

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Seri Generatörler

Uyartım akımının ayarlanması amacıyla seri sargıya paralel ayarlı bir Rd direnci
bağlanmıştır. Rd bağlanmaz ise devreden endüvi akımı geçer ve Ia = Is = I olur. Seri
generatörlerde kutup gerilimi her yük akımı için ayrı değerdedir. Yük akımındaki az bir
değişme kutup geriliminde büyük değişmelere yol açar. Her ne kadar seri sargıya
bağlanacak paralel direnç ile kutup gerilimini sabit tutmak mümkünse de kullanışlı değildir.
Bu bakımdan seri generatörler enerji üretimi için santrallerde kullanılmazlar.

23

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Kompunt Generatörler

Kompunt (Bileşik) Doğru Akım Generatörleri

Hem seri hem de şönt sargıyı bulunduran generatörlerdir. Kompunt generatörlerde
seri ve şönt sargının oluşturduğu manyetik alan, bağlantı şekillerine göre birbirini
destekleyecek yada yok edecek şekilde olabilir.

Kompunt generatör prensip

devre şeması

Endüvi akımı 𝑰𝒂 = 𝑰 + 𝑰𝒎
Endüvi gerilimi 𝑬𝒂 = 𝑼 + 𝑰𝒂 . 𝑹𝒂 +𝑰𝒔 . 𝑹𝒔
Uç gerilimi 𝑼 = 𝑬 − 𝑰𝒂 . 𝑹𝒂 − 𝑰𝒔 . 𝑹𝒔
Uyartım devresi direnci 𝑹𝒎 = 𝑹𝒇 + 𝑹ş
24
Uç gerilimi 𝑼 = 𝑰𝒎 . 𝑹𝒇 + 𝑹ş = 𝑰𝒎 . 𝑹𝒎
ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR
DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Kompunt Generatörler

25

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Kompunt Generatörler

Arttırmalı (Eklemeli) Kompunt Generatör

• Bu tip generatörlerde seri sargının oluşturduğu alan şönt sargının alanını
destekleyecek yöndedir.
• Kendi aralarında yukarı ve orta kompunt şeklinde iki çeşittir. Yukarı kompunt
generatörlerde seri alan sargısı kutup gerilimini oldukça arttırırken orta kompunt
generatörde endüvi reaksiyonundan meydana gelen düşümü karşılayacak kadardır.

Azalmalı (Ters) Kompunt Generatör

• Bu tip generatörde seri sargının alanı şönt sargının alanını azaltacak yöndedir.
Dolayısıyla kutup gerilimi yüklendikçe çok düşer.
• Kompunt generatörlerin boş çalışma karakteristiğinin yapılışı ve eğrinin şekli, aynen
şönt generatörün boş çalışmada elde edilen eğri gibidir.

26

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Kompunt Generatörler

Arttırmalı ve Azaltmalı Kompunt

Generatör

Yukarı, Orta ve Ters Kompunt

Generatörün Eğrileri

27

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Kompunt Generatörler

Kompunt Generatörün Dış Karakteristiği

Devir sayısı ve şönt uyartım devresi direnci sabitken, yük akımı ile kutup gerilimi
arasındaki bağıntıya kompunt generatörün dış karakteristiği denir.

Kompunt generatörlerin kullanıldıkları yerler: Eklemeli kompunt

generatörler, ışıklandırma ve elektrikli motor servislerinde kullanılır. Bu yerlerde aranan
özellik gerilimin her yük için sabit kalmasıdır. Eklemeli kompunt generatörlerde yük
artıkça seri sargının artan alanı düşen gerilimi karşılayacağı için alıcılardaki gerilim
sabit kalır.
Ters kompunt generatörler yük akımın artması ile gerilimin düşmesi istenen
yerlerde elektrokimya ve elektrometalürji işlerinde kullanılır.

28

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ – Doğru Akım Generatörleri ve Karakteristikleri
Kompunt Generatörler

29

ELP-13203 Elektrik Makineleri I Öğr.Gör. Volkan ERDEMİR

KAYNAKLAR

• OĞUZ, Necati; GÖKKAYA, Muhittin; Elektrik Makineleri I, MEB Yayınları, 1992

• PEŞİNT, M.Adnan; ÜRKMEZ, Abdullah; Elektrik Makineleri II, MEB Yayınları, 1992
• BAL, Güngör; Doğru Akım Makineleri ve Sürücüleri, Seçkin Yayıncılık, Ağustos
2001
• ALTUNSAÇLI, Adem; Elektrik Makineleri I, 2010
• www.wikipedia.org

30