SAYISAL LOJİK DERSİ

Deney Raporu 9

201403037

Murat PALA

BAHAR 2022
AMAÇ: 0'dan 9'a kadar sayan eşzamansız bir sayaç devresinin yapılması amaçlanmıştır.

EKİPMANLAR:
 DC Güç Kaynağı
 LM555 entegresi
 74HC47 (veya 74HC48) entegresi
 2 adet 74HC74 entegresi (1 tanesi laboratuvarda sizlere verilecektir.)
 74HC00 entegreleri
 İlgili direnç ve kondansatör (Direnç ve Kondansatör değerleri ÖÇ1’de bulmuş olduğunuz değerlerde
olmalıdır)
 Kırmızı LED
 100 Ω Direnç
 2-digit 7-segment göstergesi
 Düşük bir direnç değeri (100 Ω veya daha küçük)
 Breadboard

YÖNTEM:
LM555 entegresini kullanarak, direnç ve kapasitörlerle 1’snlik kare dalga üreten devreyi tasarlayacağız ve
kuracağız. LM555’in çıkışına LED ve 100 Ω direnç bağlayarak devrenin istenilen şekilde çalışmadığını
kontrol edeceğiz. – Ön Çalışma 3’te 4-bitlik sayıcı devreyi d-ff ile kuracağız.-- Bir önceki adımdaki devreye
74HC00 entegresini Ön Çalışma 4’teki gibi ekleyerek 9'dan 0'a dönen devreyi kuracağız. D-ff’erin çıkışlarını
74HC47 (veya 74HC48) entegresinin girişlerine vereceğiz, ve entegrenin çıkışını 7-segmente göndereceğiz.

DENEY ÇALIŞMALARI :

DENEY ÇALIŞMASI 1:

LM555 entegresini kullanarak, direnç ve kapasitörlerle 1’snlik kare dalga üreten devreyi tasarlayacağız ve
kuracağız. Bunun için öncelikle LM555 entegresinin doğru saat darbelerini göstermesi için gerekli direnç ve
kondansatörleri belirleyeceğiz. Bunu belirlemek için yani 0.5 saniyede yanması 0.5 saniyede sönmesi için
kullanacağımız ekipmanları aşağıdaki formüllerle belirleyeceğiz.

1.44
.𝑓 = (𝑅1+2𝑅2)𝐶 ; Şekil 1. ‘de verilen değerleri 0.5 sn yanıp 0.5 sn sönmesi için
Yanda verilen formüllerden hesaplayacağız. Gerekli hesaplamaları
𝑅1+𝑅2 𝑎
.𝑑𝑐 = = ; yaptığımızda; Kullanacağımız değerler;
𝑅1+2𝑅2 𝑏
.𝐶 = 10µ𝐹
𝑅2 = 68 𝑘Ω
𝑅1 = 68 𝑘Ω

Şekil 1.
LM555 entegresinin datasheetine baktığımızda Şekil1 .2 ‘de gösterilen bağlantıları yaptığımızda doğru bir
çalışma şekli elde edeceğiz.

Şekil 1.1 LM555 Datasheet Şekil 1.2 LM555 entegresine yapacağımız bağlantılar.

Yukarda hesapladığımız değerdeki ekipmanları Şekil 1.2 ‘de verilen doğru bağlantıarı yaparak istediğimiz
saat darbesini yapmış olacağız. Bunu test etmek için 3 numaralı çıkışa led ve 100Ω direnç bağlayarak test
ettik ve doğru bir şekilde yanıp söndüğünü gördük.

DENEY ÇALIŞMASI 2 :
Ön Çalışma 3’te yaptığımız 4-bitlik sayıcı devreyi d-ff ile kuracağız. Kuracağımız devrenin şeması Şekil 2.
de verildi.

Şekil 2. Ön Çalışma 3’te yaptığımız devrenin şeması.

Şekil 2. ‘de yaptığımız devre 0-16 sayacı bir devredir bizim isteğimiz ise mod 10 sayacı (0-9).
DENEY ÇALIŞMASI 3 :
D-ff’erin çıkışlarını 74HC47 (veya 74HC48) entegresinin girişlerine vereceğiz, ve entegrenin çıkışını 7-
segmente göndereceğiz. Kuracağımız devrenin şeması Şekil 3. ‘de verildi.

Şekil 3. ‘de mod 10 (0-9) sayacının şeması.

Şekil 3.’te kurulan devrenin şemasına baktığımızda Deney Çalışması 2’de kurduğumuzdan farklı olarak bir
adet nand kapısı kullandık bunun ve nand çıkışını resete göstürdük. Bunu sebebi bizim istediğimiz devrenin
9 ‘dan sonra 0 dönmesi bunun için d ff ‘ların bu giriş geldiğinde sıfırlanması istediğimiz için yani reset 1
gitmesi için 10 sayısının 2-lik tabandaki karşılığı (1010)2 ve sırasıyla QA QB QC QD olduğunu varsayarsak QB
ile QC nand kapısına götürdüğümüzde (0.0)’=1 olur ve bu çıkışı Resete götürdüğümüzde reset 1 olur ve
sıfırlanır. Böylece sayacımız sıfırlanır ve 7 parçalı göstergemiz 0 sayısını gösterecektir. Böylece devremiz 9
a kadar sayıp sıfırlanacaktır.

ANALİZ:
Yaptığımız devre mod 10 sayacı başarılı bir şekilde kurduk.

SONUÇ:
Eğerki mod 60 sayacı yapmak istiyorsak bunun için 8 bitimiz olacak ve aynı bu deneyde yaptığımız gibi
devreyi kuracağız önce LM555 entegresini kullanarak saat darbesi oluştaracağız ardından 8 adet d ff ile Şekil
2.’deki devreyi kuracağız. Bu devremiz mod 256 gibi çalışacaktır bunu 60 ta duracak şekilde tasarlamamız
için 60 sayısının 2 lik sistemde karşılığı olan (00111100)2 olan sayısı geldiğinde resetin 1 olması için (Q0.
Q1. Q6 .Q7)’ ni resete gönderirsek kurduğumuz devre 60 geldiği anda sıfırlanıp baştan başlayacaktır.