a NR. 4- MAART 1973 PHILI PS2 ‘Frequentie-karakteristck en kanaalsehelding PHILIPS HOBBYSKOOP Uw grammofoonplaten Klinken beter dan ooit tevoren met het nfeuwe Philips Super-M HiF/Stereo opneem- element GP 412. Het combineert een grote spannings- afgifte (ca. 7 mV per kanal) met een geringe (0,8 milligram) bewegende massa, een lago aftastvervor ming (0,8%) en een vrijwel rechte frequentie-karakte- ristiek met een grote kanaalseheiding (ca. 90 dB). De bi-radiaal geslepen diamantnaald met een hoge volg- zaamheid (compliantie is ¢a.30x10™S em/dyne) garan- deert cen uitstekende weergave van uiterst hoge en lage frequenties, vanuiterstzwakke ensterkepassages. PHILIPSsin NIEUWS VOOR HOBBYISTEN EN RADIO-AMATEURS, is eon ultgave van Philips Neder- land B.V. waar nieuwe ontwikke- lingen in de slektronica die interessant zijn voor amateurs en hobbyisten, gepublicesrd worder Onder meer werd asndacht steed aan nleuwe toenessings combinatiemogelifchedan van Philips onderdelenpakketen. Doze uteave varachin aie 8 vier rmaal per jaar en ie gratis verkrig- bear Bi de spectealzaken in ioktroniea-onderdelen. ending per post Kan uitslul- tond geschieden na storing of overschrijving van f 3-— per vier hhummers op postrekening 1143600 ‘uny. Philips Nederiand BV. indhoven, onder vermeiding ‘abonnement. Hebbysiccop, creswijziging wordt Inzending ven do verboterde edresband op hoge prijs gosteld Recactie en administratie: Rovactia Hobbyskoop, Boschaik 525 (VE 10/14), Eindhoven. INHOUD pes. 3 Ontvangstmogellitheden ‘op de visseriband utomatisens achtericht- contrele Hif-afetandsbosturing Manipuleren met eindver sterker FL 6S3# Parkeerlichtschakela ‘yorder gesutomsticeerd 7. Paadselachtigheden en-de ‘oplassing deerven 7 ideo Amateur eronica-Club 8 ‘met 45.000 beelden 10. Goed solderen 10. Luster u zeit af 11 Lpelektroden 12 Met ANS near de atercen ken 14 De technische perfecto van do 212 Electronic 16 Stlletes lustoren 17 Eenvoudige maar ultstekende mengechaeeling 17 Muziektoongenerator mot biibehorende vibrato-eenheid 18 Stereo-balanemeter 19. Ferroceptor voor F 6806 Ontvangstmogelijkheden op de visserijband erder werd in Hobbyskoop een beschrijving van onderdelenpaliket NL 6806 VG sepubliceerd, Hiermede kan de kwalifeits-middengolfontvanger R 6806 geschikt ‘gemaakt worden voor het ontvangen van de zogenaamde vissorijpand en de ‘80-meteramateurband. Omdat voor dit onderwerp veel belangstelling bestaat geven we in dit artikel een Deknopt overzicht van de ontvangstmogelijkheden op deze banden. DE VISSERIBAND ‘De naam visserijband is misleidend, want cr is op deze band veel meer te beluiste- en dan de conversatie van vissers. De officiéle naam is dan ook middengolf- telefonieband, Deze band, die zich witstrekt van 1605 tot 3900 kHz, wordt door alle schepen ‘met radiotelefonie gebruikt voor gesprek- kken met de vaste wal, via de kuststations, en met elkaar, Alle kleine schepen, zoals kustvaarders, vissersschepen en zeesleephoten heschik~ ken over radiotelefonie. Bovendien heb- ben vele grote zeeschepen, die verplicht zijn uitgerust met radiotelegrafie, ook te- lefonie aan bord. Hieruit blijkt dus wel dat de visserijpand echt niet alleen door vissers wordt gebruikt. Reikwidte . De visserijband is bruikbaar voor gesprek- ken over beperkte afstanden, tot enkele duizenden kilometers, De reikwijéte op een bepaald moment hangt echter af van zeer veel factoren, bijvoorbeeld van PHILIPS HOBBYSKOOP -het zendvermogen, de gevoeligheid van de ontvangers en de_,drukte” op de ge- bruikte frequenties. ’s Avonds is het be- reik veel groter dan overdag en's winters is het bereik weer groter dan 's zomers, Atmosferische omstandigheden kunnen de reikwijdte sterk beinvloeden, Bij mist nunnen soms grotere afstanden worden overbrugd en zonneviekken kunnen roet, in de ether gooien. ‘Ondanks al deze onzekere factoren kun- nen we toch, met enige slagen om de arm, ‘voorspellen dat u met de in dit nummer yan Hobbyskoop beschreven ontvanger, yoorzien van cen goede buitenantenne, schepen kunt ontvangen die zich bevin- den in de Noordzee, de noordoosteijke Allantische Oceaan, de Golf van Biscaye, het Kanaal, het westelijk deel van de ‘Middellandse Zee en de Oostzee, ‘Simplex en duplex ‘Als de verbinding tussen schip en kust- Station goed is, kan duplex” worden ge- werkt. Dat wil zeggen dat beide zenders en beide ontvangers geliktijdig zijn inge- schakeld en dat men dus zowel aan bord, als aan de wal tegelikertijd kan spreken fn Iuisteren, zoals dat ook met de tele- foon van ons walslurpen mogelifk is. Het zal duidelifk zijn dat de scheepszen- der dan op een andere frequentie moet werken dan de ontvanger omdat die grote sterke zender anders die gevoelige ont- vanger helemaal zou dichtdrukken. Het- zelfde geldt voor het kuststation. Bij du- plex-telefonie zendt het schip bijvoor- beeld op 2520 kHz en het kuststation op 2824 KHz, terwijl vanzelfsprekend het schip Inistert op 2824 kHz en het kus station op 2520 KHz. In afbeelding 1 dit verduidelifkt. Gewoonlik kan men dergelijke duplex- sgesprekken op beide frequenties volgen, maar doorgaans gaat dat het best als ‘men afstemt op het kuststation (in het ‘yoorbecld dus op 2824 kHz). Discretie gevraagd In Nederland is het telefoongeheim volkamen terecht door de wet gere- geld. Het aflulsteren van telefoange- Ssprekken is om begriipelfke redenen Verboden en dit verbod strekt zich eigenlit ook uit over de radiotelejo- hnlegesprekken die op de visserijband te Belutsteren ijn. Nu is controle op dit verbod ulteraard onmogelifk. Boven- den weet iedere schipper dat ziin ge- sprekken, die hij via de boordradio oert, door lulstervinken worden afge- lulsterd en hij zal zich wel tweemaal bedenken voordat hij dingen aan de ether prilsgeett die anderen beslist niet Imogen wete Tock word: van de meeluisteraars een grote mate van diseretie verlansd, Het is namelik wel sirajbear als. men be~ Yichten, die men onbevoegd heelt opge- angen, doorgeeft aan derden of als imen daarven persoonlike rsridk Zijn de omstandigheden minder gunstig, dan schakelt men over op simplex. Dat wil zeggen dat de zenders alleen worden ingeschakeld als er wordt gesproken, wat bij een ordentelifk gesprek beurtelings ge- beurt. Voor meeluisteraars heeft dit het nadeel dat men maar én van de partici- panten kan horen, tenzij men beschikt ‘over twee ontvangers, die elk op één van beide frequenties zijn afgestemd, ‘Ook voor gesprekken tussen schepen on- derling wordt meestal simplex gebruikt ‘omdat beide schepen in het algemeen op dezelfde frequentie zenden en ontvangen. De meeluisterasr kan in dat geval wel beide partners beluisteren, die afwisselend na het witspreken van het _magische woordje over”, in de Jucht komen. ‘Samenvaliend kunnen we zeggen dat voor Guplex moet worden voldaan -aan twee voorwaarden: de verbinding moet goed rasrsrar108 | —onrvanser <—— 2520 ue «—— 2en0e8 «1 ‘seme. PHILIPS HOBBYSKOOP zijn en men moet op twee verschillende ‘frequenties kunnen zenden en ontvangea. Deze frequenties mogen bovendien niet te dicht bij elkaar liggen. In alle andere gevallen wordt simplex gewerkt. okelzijband Misschien ault u, al Iusterend op de vis- serijband, de schokkende ervaring opdoen Gat er telefoniegesprekken zijn die v niet ‘kunt verstaan. Dan is er sprake van ,en- Kelzijpanditclefonie”, door doorgewinter- Go etherridders meestal aangeduid met single side band” of kortwos $8B. Een’, gewoon” zendersignaal bestaat uit ‘cen draaggolf en twee zijbanden, die sa- men een ink stuk van de fréquentie- band. in beslag nemen. Om frequentie- rimte te sparen gaat men er steeds meer {oe over één zijband weg te laten en de draaggolt te onderdrukken, zodat alleen de andere zijband wordt uitgezonden. Om dit signaal weer verstaanbaar te maken, moet de onderdrukte draaggolt er in de ontvanger weer aan worden toogevoced. Hiervoor is cen zogenaamde zwevings- oscillator nodig (die tussen haakjes ook huttig is om telegrafiesignalen hoorbaar te maken). In én van de volgende num- mers van Hobbyskoop zal een dergeike hhulposeillator worden beschreven. De noodgolt Alle met radiotelefonie uitgeruste sche- pen kunnen zenden en ontvangen op de internationale noodgolf, 2182 kHz, die echter niet alleen voor noodgevallen wordt gebruikt, maar ook voor het op- roepen van kuststations door schepen en omgekeerd. Op deze frequentie mogen geen gewone gesprekken worden gevoerd, Nadat op 2182 kHz contact is gelegd, spreken schip en kuststation de frequen tie af waarop ze het verdere gesprek zul- len afwikkelen. De noodgolf wardt ook gebruikt voor het aankondigen van spoed- en veiligheidsbe- richten. De oproep voor deze berichten ‘wordt respectievelik voorafgegaan door driemaal het woord .,PAN” of ,securité”. Spoedberichten hebben betrekking op de Veiligheid van schepen en viiegtuigen of van personen, zoals verzoeken om sleep- oothulp of radiomedisch advies. Veilig- heidsberichten hebben betrekking op de veiligheid van de navigatie, zoals mede- delingen over obstakels voor de zeevaart, stormwaarschuwingen, afgedreven boeien en dergelifke. Als er werkelik een schip in nood is, ‘wordt al het andere radioverkeer op de ‘noodgolf gestaakt. Fr mogen dan alleen nog berichten worden gewisseld die be- trekking hebben op de hulpveriening en deze worden voorafgegaan door ten min- ste driemaal het woord ,,mayday”. May- day, letterlijk meidag, is'een Engelse ver- bastering van het Franse ,,m’aidez”, dat swhelp" betekent; het is eigenlijk het tele- fonische sos. De enige keer dat u niet discreet magzijn is als u een mayday-bericht opvangt dat blijkbaar door niemand anders wordt gehoord. Het is vrijwel uitgesloten dat u dit overkomt, maar mocht het gebeuren, dan kunt u het best Scheveningenradio in Umuiden opbellen, Elke drie minuten na het hele en het halve uur is er op de noodgolf een stilte- periode; er mag dan niet worden opge- Toepen en iedereen spitst zijn oren om eventuele zwakke noodsignalen op te vangen, U moet er wel rekening mee houden dat de meeste gesprokken op de noodgolf in het Bngels worden gevoerd, Scheveningenradio, dat grotendeels is ge- ‘estigd in Limuiden, is én van de oudste en grootste kuststations ter wereld. De (elefonie-afdeling luistert permanent op de noodgolf naar noodsignalen en oproe- pen van buitenlandse schepen. Neder- landse schepen roepen niet op de nood- golf op, maar gebruiken meteen Gén van de ,kanalen”, waarvan in tabel 1 de fre- ‘quenties zijn’ vermeld. Het schip roept ‘voorbeeld op 2030 kHz.en krijat met- een antwoord op 1764 kHz (kanaal B). Tabel 1: De kanalen van Scheveningenradio Kanaal Scheveningen- Schip Tadiozendi op —zendi op (cH) aa) ‘A (Anna) 2824 2520 B Gerard) 1764 2030 © Comes) 2600 1995 D (irk 1890 2513, E Eduard) 3673 3191 F @erdinand) 1939 0f 1862 2160 ‘Onderling verkeer ‘Voor het telefonieverkeer tussen Neder- landse schepen onderling zijn enkele spe- ciale frequenties toegewezen. Deze ziin vvermeld in tabel 2. Beide schepen (soms zijn het hele vioten van én maatschap- pi) werken op dezelfde frequentie, dus de verbindingen ziin simplex. abel 2: Frequenties voor onderling verkeer ‘van Nederlandse schepen Frequentie Scheepstype (Ostiz) 2201 visser 216 visser 208 Visser B31 visser 2366 Visser}, kustvaart, sleepvaart en grote vaart 2391 kostvaar,sleepvaart en grote vaart De B0-meterband ‘De 80-meterband, die loopt van 3500 tot 3800 KHz, is gedeelleliik gereserveerd voor de zendamateurs. Wat de reikwijdte van de zenders betreft, geldt bij benade- ting helzelfde als voor de visserijband, zodat u hoofdzakelijk amateurs in West. Europa zult ontvangen. ‘Tussen 3500 en 3600 kHz zitten de tele- agrafiezenders. Zonder speciale zwevings- Oscillator kunt u de meeste daarvan met de hier beschreven afstemeenheid niet fontvangen. In één van de volgende num: mers yan Hobbyskoop komen we hierop terug. Hetzelfde geldt voor de telefonieverbin- ingen, die plaats vinden tussen 3600 en 3800 KHz, De mersto zendamateurs be- schikken over zeer progressieve installa- ties, Dat wil zeggen dat ze vrijwel alle- maal_werken met enkelzijbandtelefonie, vwaarbij alleen de lage zijband wordt uit- gezonden, Gok voor de amatcurband is een goede antenne een absolute noodzaak. Een goe- de antenne moet in de eerste plaats hog zijn, zodat hij zoveel mogelijk radiosigna- len en zo weinig mogeliik laagbijdegrond- se stoorsignalen opvangt, De horizontale lengte is niet zo belangrijk, de verticale Tengte wel Hf.-afstandsbesturing Vel modelouses_ sin afetandb Seng te eng ue van hen ese tae Went worden Wsibyitn csenect, Vocal oot be Beecre Sr vlicrd ana Berets ae ap mar aoa Seniesa root Se aerate, ven ere ayn 3y" tere Kluwer te, Deventer Sh bt Bake ovr satancobe: Snag voraenon Seel| benancak Sere "rh sulted an BUmbor geeks, aces onder ele lar a siskreton et Ute a oe a eee saree henadren en "asree aioe be ee uy cone Aa'Aleee gertmmtl okar vot Oe 'de Raceahe va er Sriunen 9a, wean Benokeen We Sanda Automatische achterlichtcontrole ‘Achterlichten zijn er om te branden. Als én van de achterlichien het Taat afwe- ten, kunnen gevaarlike situaties ontstaan, Het achteropkomende verkeer kan bi voorbeeld een auto aanzien voor een mo- torfiets. Regelmatige controle van de achterlichten (én van de andere lichten) is daarom voor goede automobilisten een routinezaak. Lampen hebben echter de hobbelijkheid uitsluitend door te branden als ze inge- schakeld zijn, dus onder het rijden, Een betere methode voor het controleren van de achterlichten is dan ook de in afbeel- ding | schematisch weergegeven contro- leschakeling. Doze maakt gebruik van de als onderdelenpakket verkrijgbare par Keerlichtschakelaar A 6828. Nabij elk van beide achterlichten wordt een LDR aan- gebracht (én LDR bevindt zich in het ‘onderdelenpakket, de andere dient u los te kopen). De LDR's worden in serie ge- schakeld en aangesloten op de ingang, ‘oals de afbeelding toont. Punt M wordt verbonden met de massa van do auto. ‘Tussen punt L en massa wordt een con- trolelampje geschakeld. Dit lampje, dat ‘op een in het oog springende plaats van het dashboard wordt gemonteerd, mag ‘een vermogen hebben van ten hoogste 5 W. Dat is een heleboel, dus kunt u ge- rust een wat kleiner lampje nemen, De slocispanning most 6 of 12 V bedragen, athankelifk van de accuspanning. De schakeling is alleen bruikbaar voor auto’s met de min van de accu aan massa, 6 of 12 V, Auto's met de plus van de’ accu zan massa Komen trouwens vrijwel niet meer voor. Punt A wordt verbonden met een punt ‘van de boordinstallatie dat spanning voert als de verlichting wordt ontstoken, bij voorbeeld één van de dashboardlampjes fof het uitgaande contact van de licht- schakelaar De werking van de schakeling is simpel. Zodra éé van de achterlichten niet brandt, hetgeen niet altid aan een door- gebrande lamp te wijten hoeft te zijn ‘maar ook een slecht contact als oorzaake ‘kan hebben, wordt de weerstand van de desbetreffende LDR hoog. Daardoor gaat hhet controlelampje branden. De schake- 1g werkt ook als beide achterlichten niet branden. Uiteraard kunnen met deze schakeling ook andere verlichtingen wor- den gecontroleerd, PHILIPS HOBBYSKOOP - 5Manipuleren met eindversterker R6834 [Mogeliikheden voor cen toonregeling Onderdetenpakket.R6834 bevst een eind- vorsterker die, athankelijk van de voe~ dingsspanning en de luidsprekerimpedan- tic, 4 tot 10 W uitgangsvermogen op- brengt. Het is echter cen kale” eindver- sterker, zonder mogelijkheden om de sterkte en de toonverhouding van het ge- tid te manipuleren, We geet de hand- ing richtlnen voor het aanbrengen aaleeeTee ett Peete gelen van de tonen is niet voorzien, De meest voor de hand liggende methode com in een toonregeling te voorzien is het voorschakelen van een toonregeleenheid R6903, die als onderdelenpakket ver- Kkrjgbaar is. In afbeelding 1 is de com- plete schakeling weergegeven. De ingang van de R 6834 wordt, via een logaritmi- sche potentiometer van 100 kilo-ohm (de sterkteregelaar) aangesloten op de uit- gang van de toonregeleenheid R 6903, waarvan de ingang direct is verbonden met de aanpassingseenheid R 6915. De ingang van de laatste is geschikt voor Kristaltoonopnemers en normale, niet- HiFi-toonopnemers van het keramische type, verder in dit artikel aangeduid als ‘gewone” toonopnemers i Amt Weerstand Ri in eindversterker R 6834 ‘moet in dit geval 1000 ohm zija. De in- sangsgevoeligheid van de aanpassingseen- hheid R 6915 bedraagt dan 100 mV, maar desgewenst kan de gevoeligheid worden verminderd door middel van de instel- potentiometer van de R 6915. Ook alle afstemeenheden uit het Philips programma onderdelenpakketten kunnen ‘op de ingang van de aanpassingseonheid aangesloien worden, Aan de uitzangen van deze afstemeenheden is circa 100 mV beschikbaar. De toonregeleenheid R 6903 versterkt en verzwakt niet als de regelaars in de mid- - denstand staan, Dat betekent dat deze schakeling geen enkele invioed heeft op het spanningsniveau, Het is echter ook mogelijk een toonregel- enheid toe te passen zonder transistors, dus zonder versterking. Dat wil zeggen dat de tonen alleen maar kunnen worden verzwakt, Ben dergelijke toonregeling ‘wordt zo gedimensioneerd dat alle tonen evenveel worden verawakt als de rege- Taars voor hoog en laag in de midden- stand stan, Draait_men de regelaars naar rechts, dan worden de hoge, respec- tievelifk de’ lage tonen minder verzwakt a. dan de rest, zodat zo schijnbaar extra worden versierkt. De schakeling van afbeelding 1 beschikt bij aansluiting van een ,,gewone” toonop- nemer (pu) echter over enige verster- Kingsreserve, 2odat een beetje verzwak- ‘king door een toonregeling aanvaardbaar is, Dat biedt,de mogelijkheid de in ai beelding 2 geschetste toonregeling too to passen. Met hoge- en lagetonenrogelaar in de middenstand verzwakt deze toonre- geling 10 maal. Dat heeft tot gevolg dat de ingangsgevoeligheid van de aanpas- singseenheld (R, = 390 kilo-ohm) 250 mV bedraagt, In do cindversterker R834 is R, = 220 ohm. Deze gevoeligheid is yoldoende voor ,,gewone” toonopnemers, echter niet voor afstemeenheden, De ingangsimpedantie van de aanpas- singseenheid is hoog, zoals dat voor het genoemde type toonopnemer nodig is, ‘namelifc 330 kilo-ohm. Samenvattend kunnen we zeggen dat met de toonregeling van afbeelding 2 zowel cophalen ais verawakken van hoge en lage tonen afzonderliik mogelijk is. Ben nog eenvoudiger toonregeling, waar- ‘mee alleen de hoge tonen kunnen worden verzwakt, is geschetst in afbeelding 3. Deze is Zonder meer geschikt voor af- stemeenheden en, met. tussenschakeling, ‘van een aanpassingseenheid (R 6915) ook ‘yor gewone” toonopnemers. In deze beide ‘gevallen dient de weerstand Ry in de versterker R 6834 ongewijzigd te blij- ven. De gevoeligheid van de schakeling kkan voor gebruik met toonopnemers in- gosteld worden met de niveauregelaar op ‘de aanpassingseenheid. Lae] Xl PHILIPS HOBBYSKOOPParkeerlichtschakelaar verder geautomatiseerd De automatische parkcerlichtschakelaar ‘A-6828, die als Philips onderdelenpakket verkrijgbaar is, bevat een lichtgevoelige weerstand (LDR), Deze reageert op het Gaglicht en schakelt het parkeeslicht ‘'smorgens automatisch uit en 's avonds, als het donker wordt, automatisch in, Dit gebeurt alleen als de ,gewone” parkeer- Tichtschakelaar in de aan-stand is gezet. Nu is vergeetachtigheid een eigenschap die ook bij automobilisten wordt aange- troffen, en het kan dus gebeuren dat men vergeet de. parkecrlichischakelaar uit te zetten, Dan gaat, onder het rijden, het parkeerlicht branden zodra het donker ‘wordt, en dat is een verwarrende situatie ie moet worden vermeden. Deze ver- geetachtigheid kan op cenvoudige wijze fautomatisch gecortigeerd worden. In af- beelding 1 is aangegeven hoe dat moet. Op het knooppunt van Re (de LDR) en Rs wordt con weerstand van 1000 ohm Nederlandse Amateur In Groningen werd onlanes de N.AWRC., de Nederlandse Amateur ‘Radio-elektronica-Club opgericht, De initiatefnemers willon onder meer de clektronica populariseren door het fgeven van Informatie san amateurs fen hobbyisten op een voor leder Deerpelf lvenu. Mon wil komen tot oprichding van plaatselifke infor- Imaties en ndvlesbureaus wanrtoe de Jeden zich kennien wenden met vragen en mocllfkheden over bun hobby. Aangerien voor deze plantselice ‘bureaus cen omvangrifke organisatic in het leven moet worden geroepen set men zich voor de eerste tijd on felefonisch vragemuurtie in te stellen. ‘Tot de verdere plannen hehioren onder meer het gevem van cursussen en emonstraties, het organiseren van fexcursies enz, De N.ARC, zal’ cen Dlad onder de naam ,Puls” uitgeven voor de communicatie met de eden. Talichiiagen over let Tidmantschap van deze vereniging Iumnen worden fgevraagd bij het secretariaat van de ARC, Postbus 143 te Groningen. faangesloten, De andere kant van deze ‘weerstand wordt verbonden met een punt dat door het contactslot van de auto ‘wordt ingeschakeld, bij voorbeeld de ont- steking. Zodra het contact wordt aangezet, wordt transistor TR1 opengestuurd en ontstaat argPingescheweie dezelfde situatie als wanncer er licht op de LDR valt. Daardoor zal het parkeer- lieht doven, Wanneer het contact op- nicuw in het donker wordt afgezet, is de ude situatie hersteld en zal het parkeer- licht opnieuw gaan branden. Uiteraard bit het noodzakelijk bij stalling in een garage de gowone parkeerlichtschakelaar ‘op uit” te zgtten. In afbeelding 2 is voor de duidelikheid ‘aangegeven waar de weerstand moct wor- den bevestigd Afb, 1. De weersiand van 1000 ohim/ 0,25 W ‘wordt aangebracht tusten het knooppunt Yan Ro en Ry enerzifés en eem punt dat door het contactslor words Ingeschakeld ar derzids. “Af, 2. Wanneer het contact opnieww in het donker words afgezet, is de. oude situatie hhersteld "en zal. het parkeerlicht opnieuw (gaan Branden. Uiteraard blgft het noodza- ili bij stalling in een garage de gewone arkeerlictschakelaar op yt” te zelten. 20) Raadselachtigheden en de oplossing daarvan ‘Soms gebeuren er in de elektronica raad- selachfige dingen. Zo kan het in sommi- ge streken voorkomen dat onder het plaatjes draaion ineens een geluid wit de Tnidsprekers komt dat beslist niet op de plaat staat. Bij het uitschakelen van de Erammofoon verdwijnt het signaal meest- al niet. Wat is het geval? De signaallei- ingen naar de toonopnemer of de in- gang pikken het signaal van cen zener ‘9p, meestal cen kortegolfzender en af en toe een in de burt opererende zend- amateus. Dit signal wordt in de verster- Keer gedetecteerd en daarmee hoorbaar gemaakt. Hoewel de interessante vraag, waarom dit verschijnsel maar zo af en toe. op- ‘teed, niet eenvondig to beantwoorden is, Kan het euvel meestal met een Kleine technische ingreep worden verholpen. Neem in elke signaalleiding (bij mono- ‘versterkers in dé signaalleiding) tussen ‘onopnemeringang en printplaatje direct ‘aan de ingang een weerstand van 1000 ‘ohm # W op. Bij DIN-plugs zijn dat de sansluitingen 3 en 5 (1). Tussen signaal- leidingen en massa worden, z0 dicht mo- gelijk bij het montageplaatje, condensa- foren ven 220 pF gemonteerd. In de af- beelding is cen en ander verduidelijkt. PHILIPS HOBBYSKOOP - 7Een jongeman stapte de redactiekamer van de ,Sclentifie American” binnen en demonstreerde san de voltooi« inwezigen een eenvoudige machine die hij de vorige dag had Na cen Korte beschrijving van het apparaat draaide hij aan een hendel en tot grote Yerbazing van de aanwezigen sprak een stem uit de machi +: Good morning. How do you do? How do you like the phonograph?” Die man was Thomas Alva Edison, Het jaar 1877, Eéisons uitvinding was in technologiseh opzicht een logische ontwikkeling, vol- gend op de vitvinding van de telefoon Erg veel behoefie bestond er overigens ‘op dat moment niet aan een dergelijk ge- Inidsregistratiemedium, Het 2ou nog tien- tallen jaren duren voordat men zich weer serieus ging bezighouden met dit pro bleem. De introductie van de radio betckende de grote doorbraak en leidde al snel tot de ontwiltkeling van een ,,verbeterde” fono- sgraaf, die ook geschikt was voor muziek- registratie: de grammofoon. 8 - PHILIPS HOBBYSKOOP: Nn, in 1973 staan er alleen al in de Ne- derlandse huiskamers meer dan twee mil- joen grammofoons, Een avertuigend be- wijs_ van de grote populariteit van dit ‘medium. De videoplaat Dat de televisie cen. gelijksoortig effect zal hebben op de ontwikkeling van beeld- registratiemedia als de radio had op grammofoon en bandrecorder, ligt Yoor de hand. De elektronische Industrie. is dan ook Koortsachtig op zoek naar een geschikte videoplaat, Een plaat wasrop via een betrekkelik goedkoop procédé cen televisieprogramma van redelijke om- vang kan worden vastgelegd en die door iedere bezitter van een videoplatenspeler ‘op eenvoudige wijze kan worden afge- speeld. Hen groot voordeel van de plaat is namelik de eenvoudige fabrieageme- thode. Fabricage van platen is een massa~ roduiktieproces: als eenmaal een moeder- pplaat is vervaardigd, Kost het persen van de platen weinig tid en arbeid meer. ‘Vanzelfsprekend heeft dit een gunstig ef- {ect op de uiteindelijke prijs. Het clektronisch registreren van beelden is echter geen gering problem, gezien de grote hoeveetheid informatie die een vi eosignaal bevat: de bandbreedte van een videosignaal is circa 300 maal zo groot als die van een audiosignaal dat door een stereogrammofoonplaat vastgelegd is! VLP Op dit moment biedt de door Philips ont- wikkelde VLP-plaat (Video Long Play) de meeste perspectieven. Een plaat, die een speelduur heeft (op én Kant) van ruim een half uur, die niet mechanisch wordt afgetast en die dus een zeer lange levensduur heeft, De VLP-plaat lijkt op een gewone langspeetplaat. De groeven waarin het programma is vastgelead be- yyatten miljoenen, microscopisch Kleine, Iangwerpige kuiltjes. De variatie van de lengte der kuiltjes en van hun onderlinge Hiernaast i het arincipe va hee ViPesyreem ine ening gebrace De Titra ced cen eer maree fiche ininde ete die via tem optach sstcem on de onderdhte war de plat wordr aefocusterd. De door de plareroet ferefecieende Toh Ihendel sat via decefde wee terur on word door con brim geri op den Teeovule Iattgetedendiode. In deze jonocel words de ete Irndel met de daar aarwecige ‘ideo informal ‘omgecet in cen lekrisch signal ‘te no deve eh westerking aan en ‘eenleaninngr fam worden aang tovien on iota remaakiafstand bevat alle yor de weergave be- nodigde informatie, De VLP-plaat kan een televisieprogram- ma in kleur weergeven met stereofonisch geluid. Een opvallend verschil met de.se- wone grammofoonplaat is de glanzende metallicke aanblik van de VEP-plaal. Op het opperviak is namelij een refiecte de metaallaag opgedampt, noodzakelijk ‘voor een correcte aftasting in de VLP- platenspeler. Aftasting met een lichthundel In de VLP-platenspeler wordt voor het aftasten van de plaatgroeven een uiterst fijne lichtbundel gebruikt, die afkomstig is van een onder de draaitafel opyestelde hhelium/neon-laser. De lichtbundel is op de onderkant van de plat gericht, Een ‘opto-clektronische regeling zorgt ervoor dat de bundel de groef volgt tijdens het draaien van de plaat. Br is geen mecha- nisch contact met de plaatgroef; zowel de aftasting als de groefgeleiding vindt plats met behulp van de lichtstraal. De omwventelingssnetheid van de plaat is 1500 toeren per minut oftewel 25 om: wentelingen per seconde. Dit houdt ver- band met de ,,beeldsnetheid” voor televi- sie, die in Europa 25 beelden per secon- de’ bedraagt (eigenlik SO halve beelden pet seconde). Doordat die draaisnelheid van de VLP-plaat 25 omwentelingon per seconde is, wordt dus precies per om- venteling én televisiebecld aigetast. Dit biedt de mogeliikheid tot stilstaande, ver- traagde, versnelde projectie en zelfs weet= gave van teruglopende beelden. Tast men steeds dezelfde groef af dan krijgt men een stiltaand beeld, laat men enkele stil- staande beelden op elkaar volgen dan ‘krijgt men vertraagde beelden, slaat men steeds één of meer groeven’ over dan ‘krijgt men een versnelde projectie en tast men de groeven in omgekeerde volgorde af dan krijgt men teruglopende beelden, Dit systeem van én beeld per omwente- ling heeft tevens het voordeel dat men de plaat ook als heeldenarchief kan gebrui- ken. De plaat heeft circa 45.000 groeven; cer kunnen dus 45.000 beelden in worden opgesiagen. De schilderijencatalogus van ‘een museum bijvoorbeeld zou men op een VLP-plaat kunnen onderbrengen. Een belangriik voordeel van de plaat ten opzichte van band of film is bovendien de ,,random access”-mogelijkheid: ieder beeld op de plaat is onmiddellijk beschik- baar voor weergave, simpelwog door de lichtbundel op de desbetreffende grocf te Focusseren, De tockomst De videoplaat staat nog in zijn kinder- schoenen en zal over enkele jeren op de ‘markt gebracht kunnen worden, Hopelijk is tegen die tijd al internationale over ceenstemming bereikt over de keuze van 6én standaardsysteem. Want standaardi- satie is in het belang van de consument. Een televisieprogramma yan raim een half uur in kleur en met HiFt-stereofonisch gelutd, ondergebracht op een videoplaat met de afmeringen van een zewone langspeelgrammofoon- laat. Dat isin kort bestek het door Philips geintroduceerde VEP-systcem (Video Long Play). Niemand is gebaat bij een situatie waar- bij verschillende firma’s verschillende soorten videoplaten op de markt brengen die alle op verschillende soorten plsten- spelers moeten worden afgespeeld. Dit is een van de redenen waarom Philips 20 vroestidig met het technisch zoer gea- vanceerde VIP-systeem in de openbaar- heid komt. Het al of niet aanvaarden van een bepaalde standaard is echter helaas geen zuiver technische kwestie, maar wordt beinvioed door allerlei politieke en economische factoren, ‘Maar afgezion van het gekozen systeem, zeker is dat de videoplaat er komt, Too. Komstbeelden van grote uitleenvideothe- Een elektronenmicroscopische opname von het oppersak van de VEP pas. i De tengte en de onderlinge ajstand van de files Bevasten alle voor de weergave Be- rnodigde injormaite. ken waar men programma’s kan huren, ‘ijdschriften in de vorm van videoplaat of cassette, complete cursussen, beelden- archieven, documentatie enzovoort zijn zeker geen science fiction meer. Zonder twijfel zijn videoplaat en ook videocas- selte veelbelovende ontwikkelingen die verstrekkende gevolgen zullen hebben voor gebieden zoals educatie, documen- tatie, communicatie en aatuuclijk ook en- tertainment. Plaat én cassette jazeker. Want dat pleat en cassette harmonisch naast elkaar kunnen bestaan, bewijst de situatic in de audiosector waar grammo- foonplaat en musicassette zich beide mo- gen Verheugen in een grote populariteit. Op het opperviak van de VLP-plaat ix een reflecterende metaallaag opgedarpt. Dit ts noodzakelift omdar de pleat her lich mort terakaaten dat op de sreeven wordt PHILIPS HOBBYSKOOP - 9Goed solderen Goede soldeerverbindingen kunnen cen heleboel narigheid besparen. De fouten die optreden als gevolg van slecht gesoldeerde verbindingen, die niet — of slechts af en toe — geen contact maken, zijn bijzonder mocili op te sporen. Voor goede soldeerverbindingen moct ‘worden voldaan aan twee eisen: een goede soldeermethode en goed onder- hhouden en juist gekozen soldeerge- reodschap. Philips levert hiervoor drie soorten soldcerbouten: zuigsoldeerbouten, bij zonder geschikt voor normaal’ sol deerwerk en bovendien voor het pro- bleemloos os” solderen van draad- verbindingen en onderdelen op print platen ——— rr) Bi dit type soldeerbout Kan de! ge smolten soldcetin via. de zulgsfe worden woggecogen naar een ein. De frecds calegaric beta tac deerboutes init cen exra-vermoger: schakelaar’ voor .zvaarder” werk Voor het overgrote dedl yan do toc. presingen Kan worden volsaan, met fen bout van 25'2 35 watt. Hel komt ctr rgelmatig voor dat cit vermo- gen nlet yoldoende is voor zwaardet twerk, Hiervoorlevert Philips soldcer- bouten die met een simpele druk op de imop het dubbele vermogen oppe. men weardoor een aanzieljle ro tere warmte-opbrengst wordt verkre~ gen. De derde sour is ven solicer bout met een zeer Korte opwarmtj. Het Philips programma bevat een type met een opwarmtijd van slechts it seconde, Alle" soldesrbouten kunnen worden geleverd via de radio-onderdclenhan- el Programma Philips soldeerhosten Ualversele zuisoldeerbout 220 V/35 W, ‘ype 492395 10018 Mini-zuigsoldeerbout 6 4 8 V/12 W, type 4522 os inoae Orschekelbare soldeerbout 220 V/25.50 WW, ype 4822 395 10083 Omichatelbare soldcerbout 720 V/as- To'W, met lampje voor velicting van de soldeerplaasy type 4825 398 10043 Scideesbour met eer Korte opwarmtid 220,V/20 W, type 4872 395 1007 Verdes Teverbaar cen trensformator cor de lasgspanningsoldearbout 4222 tas 2014 en resevasiten Sor alle pen, 10 - PHILIPS HOBBYSKOOP LUISTER U ZELF AF Monitor-ingang op de NL 6923 Afluisteren is in net algemeen niet neties. Maar bij het maken van bandopnamen is afluisteren een nuttige bezisheid, die veel ‘ongerief kan voorkomen. Bij de meeste bandrecorders bestaat de mogelijkheid ‘tijdens het opnemen mee te luisteren, bij voorbeeld met een hoofdielefoon. ‘Men hhoort dan echter niet wat er opgenomen wordt, maar wat er opgenomen zou moe- ten worden. Hoe dat in feite op de band terecht komt bli een open vraag. Daar- om zijn sommige bandrecorders voorzien vvan een extra weergeefkop, die viak ach- ter de opneemkop is geplaatst. Het signaal dat door de laaiste op de band wordt vastgelegd, kan met de eerste weer afge- Juisterd worden, zodat men werkelijk kan controleren of de opname wel tot volle tevredenheid stemt. Een dergelijke monitoruitgang van een ‘bandrecorder kan niet zonder meor wor- den verbonden met de stuurversterker NL 6923. Een Kleine ingreep is echter voldoende om die mogeliftheid te ope- nen. Daartoe worden in deze versterker twee Ieidingen onderbroken, namelijk de verbinding tussen Cio (punt 46) en scha- kelaar SW8 en de verbinding tussen Cii0 (punt 48) en schakelaar SW6. De vier Josse einden die hierdoor ontstaan wor- den verbonden met een dubbelpolige om- schakelaar, zoals in afbeelding 1 is aan- gegeven. In de getekende stand van de schakelaar zijn de doorgeknipte verbin- ingen weer op de oorspronkelijke ma- nier verbonden, en is er dus niets aan de hand, De twee overblijvende aansluitpun- ten van de schakelaar worden verbonden ‘met de punten 3 en § van een extra DIN- 9 i dplug, de monitor-ingang, waarop de mo- nitor-uitgang van de bandrecorder wordt aangesloten. Punt 2 van deze plug wordt ‘met massa verbonden on tussen de pun- ten 3 en 5 en'massa worden weerstandjes van 220 kilo-ohm gemontcerd. Als de schakelaar naar rechts wordt ge- zet, kan de band via de monitor-uitgang worden afgeluisterd, terwijl het opnemen gewoon doorgaat. Voor dat laatste dienen. de twee weerstanden van 820 kilo-ohm, die tussen de punten 1 en 4 van ingang Ii ten de schakelaars SW6 en SWS zijn ge monteerd, Bén en ander is getekend in afbeelding 1 nailer Bae Ap 2 In de afbeeldingen 2 en 3 1s op duide- Ike wilze aangegeven hoe de monitor. ingang in de NE 6923 wordt aange Brack, De punten 7 en 8 worden dis ler meer gebruitt, Gebruik voor de ge- hele’ toc te voegen. bedrading ajge- schermd snoer, waarvan de afscherming wordt verbonden met punt 47 van de Schakelaar SW. Monteer de extra scha Kelaar nabij de ingangxdrukioetsen en de ingangsbus bij de andere ingangsbus- sen. Zie verder de handletding van de NE 6923. Laselektroden in blisterverpakking voor doe-het-zelver Het loger van hobbyist-lassers groeit met de dag. Wear vroeger alle laswerk alleen maar bij de vakman thuishoorde, ziet men he- den talrike enthousiaste zelf-bouwers de ‘meest uiteenlopende constructies zelf aan clkaar lassen, Er wordt gelast aan boten, ‘caravans, tuinhekken, schommels, auto's ‘enz. Dat kan, omdat de elektrodenfabi Kant speciale aandacht wijdde aan de problemen van de doe-het-zelver Laselektroden kopen is voor veel mensen ‘een mocilijke zaak. Waar koop je ze en welk type elektrode kies je voor een be- paald karvei ‘Antwoord op die vragen geeft Philips Vanaf heden zeer duideliji in de vorm van cen reeks laselektroden van profes- signele kwaliteit in sterke blisterverpak- king. Op de verpakking staan duidelijic alle gegevens die voor een juiste keuze belangrijk zijn, Dat kan nooit missen! Uw winkelier heeft voor u daarbij ook cen Philips folder met uitvoerige infor- ‘matie over verschillende soorten laswerk. Mocht hij deze (nog) niet hebben, vraag ‘dan de folder aan bij Philips Nederland BLV., groep Lastechniek, Eindhoven, te- lefoon 040-782818, Philips levert precies die laselektroden die de hobbyist nodig heeft, Dat voorkomt veel vragen en mis- ukkingen. ‘Omdat Philips al van oudsher laselektso- den fabriceert die voor staalconstrueties van de meest uiteenlopende aard (ketels, kkranen, zeeschepen enz.) worden ge- bruikt, kunt u er op rekenen, dat Philips laseleKtroden altijd de beste zijn die u ‘krfgen kunt. PHILIPS HOBBYSKOOP - 11In Chinese kronteken van het jaar 1054 ‘kan men het verhaal terugvinden van een bijzondere gebeurtenis. In dat jaar tuurden Chinese sterrekundigen nachten- lang naar de hemel om toch maar niets te missen van een zeldzaam en fascine- rend schouwspel: de explosie van een ster. Op de plaats in het sterrebeeld van de Stier, waar deze gebeurtenis ruim 900 jaar geleden plaatsvond, staat nu de ‘merkwaardige Krabnevel, een onregel- ‘matige structuur van doorééngestrengelde sgasslierien en sterren, die behalve licht, rontgen-,radio~ en ultraviolette golven uitzendt. MET ANS NAAR DE STERREN KIJKEN In 1974 7ullen Nederlandse astronomen met niet minder aandacht dan 920 jaar geleden hun Chinese collega’s, die Krabnevel en vele andere sterren bestuderen, Ze rullen daarbij de beschikking hebben aver een hulpmiddel van deze tijd: cen astronomische satelliet, rondeitkelend om de aarde en ongehinderd door almosfericche en op aarde opgewekte storingen, nauwkeurige metingen zal verrichten van de ultraviolette en réntgenstraling dle wordt ultgezonden door verafgolegen sterron. Die satelliet is ANS gedoopt, afkorting van Astronomische Nederlandse Satelliet. Ben Nederlandse satelliet voor ‘Nederlandse astronomen, ANS wordt gebouwd door een Neder- lands industrieel consortium, bestaande uit Fokker en Philips. De drie atrono- mische meetinstrumenten aan boord wor- den ontwikkeld door twee Nederlandse universiteiten en twee Amerikaanse we- tenschappelijke instituten, De instrumen- ten zullen respectievolijk ultraviolette straling en zachto en harde réntgenstra- ling gaan meten. De ultraviolet-mectop- stelling wordt voorbereid door de Kap- teyn-sterrenwacht van de Rijksuniversi- teit Groningen en de meting van zachte rontgenstraling door het Laboratorium ‘voor Ruimte-Onderzock van de Rijkuni versiteit Utrecht. De voorbereiding van het derde experiment: de meting van har- de réntgenstraling, is in handen van de wereldbekende ,,Massachusetts Institute of Technology” en de American Scien- ce & Engineering Inc.”, beide uit Cam- bridge, Massachusetts, Voor de lancering heeft de Amerikeanse NASA kosteloos cen viertraps Scout-raket ter beschikking esteld. De drie meetinstrumenten 2ijn vast in de sateiet opgesteld omdat beweegbare constructies een ongunstige invloed heb- ben op de bedrifszekerheid. De 2ware trillingen bij de start van de raket en het lange verbliff in vacutim kunnen proble- ‘men geven terwijl bovendien het bowe- gen yan cen bepaald onderdeel in de satelliet invloed heeft op de stand van de totale satelliet. Men heeft daarom ge- 12 - PHILIPS HOBBYSKOOP kozen voor cen standregeling voor de ‘gehele satelliet. In feite houdt de Ameri- Kaanse belangstclling voor dit Neder- Tandse project mede verband hiermee: ANS is de eerste satelliet van deze ge- ringe afmetingen die 20 nauwkeurig op een gesclecteerd meetobject kan worden peticht. Waarom eigenlijk een kunstmaan voor astronomisch onderzock? Het antwoord is eenvoudig: omdat dit stralingsonder- zoek op aarde niet mogelif is, als gevolg van de absorptie van rSntgen- en ultra. Violette staling in onze dampkring. Doel van het onderzoek is het verkrijgen van cen beter inzicht in het onistaansproces van jonge sterren en het bepalen van de natuurkundige mechanismen die cen rol spelen bij het ontstaan van réntgenstra- ling De haan van ANS ANS wordt in cen bijna cirkelvormige kwasi-polaire, ron-synchrone,_"scheme- ring-baan op 500 kilometer boven het aardopperviak gebracht. Een helo mond al! Toh i et nit 20 moe als het Ct Koasi-polair wil zeggen, dat de baan van ANS net niet over de beide aardpolen Joopt en ’schemering’ betekent dat de sateliet tijdens haar omlopen continu door de zon wordt beschenen. De afplat- ting van de aarde bij de evenaar is er ‘oorzaak van dat het baanviak van ANS angzaam om de aardse pool-as roteert. Dit roteren kan 20 worden bemeten, dat hhot baanviak per dag evenvee! draait als do lijn "Ans -zon’ dus 1 graad per dag, ‘waardoor het baanvlak loodrecht op deze Tin bit staan tiidens de omloop van de aarde om de zon. Een dergelike baan hheet.zonsychroom. Deze zon-sychrone ‘baan heeft erg veel voordelen. In de eet- ste plats ‘omdat de grote uitgeklapte zonnepanelen van ANS nu continu ener~ gie van de zon ontvangen en dus perma- nent elektrische steoom kunnen leveren fan de ingebouvde elektronische appa- ratuur. Bovendien is de zon een ideaal ricbtpunt in het heelal: met behulp van zonnesen- sors en een standregelsysteem Kan ANS steeds met één Kant (daar waar de zonne- cellen zijn bevestigd) naar de zon wor den geticht waardoor de posite van de ‘vast opgestelde meetinstrumenten voor £m codrdinaat is vastgelegd Jammer genoes is de ideale zon-synchro- ne baan bij cen hoogte van 500 kilometer niet te realiseren. Er komt dus envermij-delijk een moment waarop het baanvlak zo is gedraaid dat de satelliet bij elke fomloop een tijdje in de schaduw van de aarde vertoefi (een zogenaamde eclips) Als de sateliet op 19 augustus 1974 om 6 uur ’s middags in California wordt ge- Janceerd, Kan — afhankelik van de nauwkourigheid van de lancering — een maximale eclips-vrije periode van 225 dagen worden bereikt. De overige dagen vvan een jaar valt de satellietbaan gedeel- telik in de aardschaduw en wel voor ‘maximaal 27,5 minuut bij iedere omloop. Dama bogint weer een eclips-vrije pe- riode enz, De standregeling Omdat de meetinstrumenten in de satel- liet vast ziin opgesteld, moet de stand van de gehele satelliet vanaf de aarde geregeld kunnen worden. Hiervoor is ‘ANS uilgerust met een veelzijdig stand- regelsysteem waarmee in combinatie met ‘en aantal sensors en een boordeomputer de meetinstrumenten zeer nauwkeurig. op dde gewenste sterren gericht kunnen Wor- den, Voér dat het zover is, heeft het stand- regelsysteem echter al vele taken uitge- voerd, Zodra de sateliet na lancering in de juiste baan is gekomen, moeten aller- erst de roterende bewesingen tot staan {gebracht worden, Darna moeten even- tuele overgebleven —tuimelbewegingen Worden gedetecteerd en geelimineerd Pas dan kan met behulp van zonnesen- sors de zon worden opgezocht en wordt de satelliet met de zonnepanclen op de ‘on gericht. Deze hele procedure is trou- ‘wens ook noodzakelik na een eclips om- dat dan immers de origntatie op de zon tijdclijk is weggeyallen waardoor de sa- telliet gedurende die tijd "stuurlocs' is, ‘Omdat het standregelsysicem de satelliet steeds met én zijde naar de zon gericht hhoudt, is erin feite nog maar én andere bewegingsmogelijkheid over, namelijk het roteren van de sateliet’ om de as ANS-zon. De instrumenten kunnen z0 worden gericht op alle sterren die liggen Jn het viak loodrecht op deze zonne-as. Dit viak draait met de aarde mec om de zon, zodat in een half jaar ieder object, aan’ de hemel binnen het gezichisveld van de meetinstraumenten komt Voor rotatio om die zonne-as worden ‘nog. twee andere oriéntatiepunten -ge- bruikt, namelijk de aardse horizon en een sterrenpaar in de buurt van het mect- object. De aardse horizon wordt afgetast met behulp van cen roterende spiegel Voor een infrarood-telescoop, die zich Bij de foto's: Kijkje in de verschillende aféelingen van het Philips Natuurkundig, Laboratorium te Geldrop waar elektronische appararuur van ANS word: ontwikkeld en vervaardiad. PHILIPS HOBBYSKOOP - 13,‘Model van de boordeomputer voor ANS. aan de achterzijde (donkere zijde) van de satelliet bevindt, Deze meting wordt in het infrarood gedaan om niet athan- ketjk te ijn van de verlichting van de aarde door de zon, die immers met de seizoenen varieert. De stersensor is een lichtgevoelige opricembuis die gebruik maakt ‘van de telescoop van de ultra violet-meetopstelling. Deze sensor vindt de juiste plaats aan de hemel doordat hij in staat is een van te voren opgogeven sterrenpaar fe herkennen, Deze sensor wordt gebruikt wanneer de satelliet zeer nauwkeurig op een bepaald object moet ‘worden gericht en bijvoorbeeld geduren- de een zkere td dit abject moet biven volgen. De standregeling wordt hoofdzakelik uit. gevoerd door middel van drie reactie- wielen, die worden sangedreven door elektromotoren. Als 20'n reactiewiel in een bepaalde richting gaat draaien, wil de satelliet (om dezelfde as) in tegenover- gesielde richting roteren. Dit verschijasel is te vergeljken met het inschakelen van ‘een elektrische handboormachine. De boormachine moet je stevig vasthouden, ‘omdat hij bij het inschakelen even in de hand wil draaien en wel in een richting tegengesteld aan de draairichting van de motor. Met drie reactiewielen, waarvan de assen in drie onderling loodrechte ‘vlakken liggen, kan de satelliet in de ge wenste stand worden gericht. Voor het uitvoeren van het meetpro- gramma, de standregeling en het ver- werken van de meetgegevens afkomstig van de instrumenten is een speciale boordcomputer ontworpen, die vanaf de grond kan worden geprogrammeerd. De computer is uitgerast met cen clek- tronisch geheugon voor het opsiaan van de meetgegevens en van de opdrachten, ‘omdat de satelliet eenmaal per twaalf uur binnen het bereik van een grondstation in Nederland komt, De communicat apparatuur aan boord zorgt dan voor vit zending van de meetgegevens uit het ge- hheugen en neemt de opdrachten in ont- vvangst voor het volgende meetprogram- 14 - PHILIPS HOBBYSKOOP Een nieuwe vorm van projectbebeer In het Philips Natuurkundig Laborato- rium in Geldrop, viak bij Eindhoven, werkt een jonge enthousiaste groep aan ide ontwikkeling van het standrogelsys- teem en de boordcomputer. Bij Van det Heem wordt de telecommunicatie-appa- ratuur ontwikkeld en bij Fokker de me- chanische consiructies. In Utrecht, Gro- niingen en Massachusetts worden de astronomische experimenten voorbereid ferwijl do Nederlandse overheid als fi- nnaneler van het project een oogje in het zzil houdt. Deze. verscheidenheid van Geelnemers uit industrie, wetenschap en foverheid vereist cen voor Nederiand nieuwe vorm van projectbcheer (afge- Keken van het Amerikaanse Apollopro- ject): een vorm van. samenwerking en cotidinatis waarvan het Nederlandse be- Grifsleven als geheel kan profiteren, Sa- menvierking bovendien in een. project vwaarin zeer_geavanceerde ontwerp- en produktietechnieken worden gebruskt en ‘waarin ongekend hoge eisen worden ge- steld aan ‘de. bedrijszokerheid van ‘de toegepaste circuits en consiructics. Dit alles wordt dan ook nog omvat door het Keurslfjf van een strikte tijdplanning, noodzakelik om ANS op de gekozen datum volledig gereed voor vertek aan de Scout-raket te kunnen toevertrouvien a an ca De technische Elke ketting is zo sterk als de zwakste Schakel.” Het is niet de eerste keer dat we in dit blad met dat bekende gezegde Komen opdraven, maar het geeft 70 ui stekend weer wat er op het gebied van de muziekreproduktie aan de gang is ge- west, en 0g i, Bij muziekweergave bestaat de ketting doorgaans uit de grammofoonplaat, de plateaspeler, de versterker en de Inidspre- ers. De ,schakels” die aan het persen van de grammofoonplaat vooraf gingen Iaten we nu maar buiten beschouwing. In de loop van de jaren zijn al deze schakels telkens verder geperfectioneerd. De grammofoonplaten bevatten bij voor- beeld minder ruis en vervormisig en meer Fhoge tonen dan vrocger. Aan grammo- foonplaten is op ‘het ogenblikweinig ‘meer te verbeteren, De versterkers zijn, vooral na de op- Komst van de transistor, vrijwel volmaakt geworden; de vervorming is bijna tot het absolute nulpunt teruggedrongen. Ook de uidsprekers “benaderen het ideaal zeer dicht, yooral wanneer afzonderlike lui spreKers voor hoog, midden en laag wor- den gebruik, De mociijke mechaniea De grammofoon is geruime tijd de zwak- ste schakel in de keten van afgpeelappa- ratuur geweest. De voornaamste oorzaak aarvan is dat het buitengewoon moeilijk (en duur) is een ingewikkeld mechanis- me, dat een platenspeler nu eenmaal is, te perfectioneren, Onder ons gezegd: als het mogelijk zou zijn een voltedig clek- tronische grammofoon te maken, zouden de mocilikheden veel gemakkelijker Kun- nen worden opgelost. Daarom zijn bij de nieuwe Philips platen- speler 212 Electronic alle mechanismen ‘waarbij dat mogelifk was, vervangen door elektronische schakelingen, die zich veel beter Iaten perfectioneren. Het unieke van de 212 Electronic is dat de draaitafel, via een snaar, wordt aan- gedreven door een gelijkstroommotor. ‘Aan de as van de motor is een tachoge- erator gekoppeld, die een signaal af- geeft dat afhankelifk is van het toerental. Dit signaal wordt toegevoerd aan een| elektronische schakeling die op zijn beurt de gelijkstroommotor bekrachtigt. Daar- mee is de kring gesloten, Door deze wij- ze van terugkoppelen is het toerental bui- tengewoon constant. Wijziging van het tocrental wordt verkregen door de motor sneller of langzamer te laten draaien. ‘Veijwel alle conventionele platenspelers zijn uitgerust met een wisselstroommotor dio con redelik constant toerental heeftdat echter niet door middel van een te- rugkoppelschakeling gestabiliseerd kan worden, Om toch de toerentalvariaties binnen de perken te kunnen houden, zijn de betere conventionele platenspelers uit- gerust met een zwaar plateau, dat echter alleen snelle toerentalvariaties opvangt ‘Omdat de draaitafel met verschillende toerentallen moet kunnen draaien, ge- bbruikt men dan een poelie met versch Iende diameters, waartegen bij eenvoudi- ge typen platenspelers een tussenwiel raait dat de draaitafel aan de binnen- Kant sandrijit. Zo'n tussenwiel is een bron van ergernis omdat de poelie er ge- makkelijk indrukken in achterlaat, die het beruchte rommelen (rumble”)’ver- corzaken, De Philips platenspelers 22 GA 108 en 22 GA 308 hebben eveneens snaaraandrijving, waardoor ook bij deze typen de ,,rumble” uiterst laag is. Zoals eerder is gezegd, is ook de 212 Electro- nie daatmee uilgerust. ‘Ook de afslag, als de plaat afgelopen is, wordt bij conventionele platenspelers me- chanisch verwezenlijkt. De opnemerarm draait daarbij op een gegeven ogenblik tegen een palletje of iets dergelijks aan dat direct of indirect de motor uitscha- Kkelt en soms het ussenwiel vrij trekt, Er zijn talloze constructies op dit gebied, maar ze hebben stuk voor stuk het na- deel dat de arm worde gebruikt voor het omzetten van een mechanisme, Daarvoor is kracht nodig die (actie — reactie) ook ‘op de naald en de uitloopgroefwand werkt. De afslag van de 212 Electronic werkt elektronisch en geheel vrij van bijgelui- den. Wanneer de plaat afgelopen is, wordt een lichtstraal, die normaliter op een lichtgevoelige cel valt, onderbroken, Daarvoor is geen kracht nodig. Mechanische perfectie Het is helaas niet mogelijk een platenspe- Jer geheel elektronisch te maken. Het af- fasten van de groef kan niet anders dan ‘met een mechanische opnemer gebeuren, De opnemerarm, die bij de 212 Electro. nie verlost is van allerlei handelingen waarvoor hij niet bestemd is, moet aan zeer zware else voldoen, Hij most liefst helemaal zonder, maar in elk geval met zo weinig mogelijc wrijving kunnen draai- cen, De naaldkracht moet exact en continu regelbaar zijn om plaatslijtage en vervor- ming tot een minimum te beperken. De neiging van de arm zich naar het midden van de plaat te bewegen, moet worden ‘opgeheven door middel van dwarskracht- compensatie. En de naald moet bij het afspelen zo goed mogelifk de straal van de plaat volgen (natuurlijk volgt hij altijd een cirkelboog met het draaipunt van de Benvoudige uitwiseelbaarheid van opneem- lementen. arm als middelpunt, maar als de arm vol: doende lang is benadert die cirkelboog een rechte lijn). De opnemerarm van de 212 Electronic yoldcet ruimschoots aan al deze cise. De wrijving van de arm is minder dan 50 mg. De naaldkracht is regelbaar tussen 4 en 0,75 gram. De dwarskrachtcompen- satic is traploos regelbaar, zowel voor sfe- rische als voor elliptische diamantnaal- den. Verder is de arm voorzien van een elastisch opgehangen contragewicht, dat eventuele resonantieneigingen in de kiem smoort en er voor zorgt dat alleen de naald de grocfslingeringen volgt, terwijl de arm in volmaakte rust blijt. Met een pickup-lift kan de arm op ieder gewenst punt van de plaat omhoog of omlaag worden bewogen. Drie opneemelementen Over opneemelementen zijn boeken te schrijven, Dat is ook gebeurd. Een goed opneemelement moet aan zoveel voor- waarden voldoen, dat die niet in kort be- stek allemaal kunnen Worden beschreven, We zullen ons tot de. belangrijiste moc- ten beperken, Zeer belangrik is dat een opneemelement geen Vervorming geeft en verder most haet frequentiebereik. 20 groot-mogelik zijn. De scheiding tussen de twee stereo: kkanalen en de symmetric van die twee Kanalen moeten eveneens zeer groot zijn De opnemerarm van de 212 Electronic an worden voorzien van de Philips op- neemelementen. Super-M. “400, Super-M 401 en Super-M 412, die in alle opzich- ten toppunten van perfectie. zijn, Alle drie hebben ze een frequentiebereik van 20 tot 20.000 Fiz en een gevoeligheid van 6 mVem/s per kanaal. De bewegende massa van de eerste twee is slechis 0,8 mg en van type 412 zelfs minder dan 0,6 mg. De vervorming van alle drie is klei- ner dan 1% en van type 412 zelfs klei- ner dan 0,7%, wat zonder meer onhoor baaris. De opneemelementen kunnen snel en ge- makkelijk worden verwisseld doordat ge- bruik is gemaakt van een international genormaliseerd inschuifsysteem. Alle drie Hiebben cen diamantnaald. die een zecr Jang, maar niet het eeuwige leven heeft en voorzichtig met uw Kostbare platen omspringt. De ketting en de sehakel Het gezegde waarmee we dit artikel be- gonnen is ook van toepassing op de grammofoon zelf. Alleen als elk onder- deel perfect is, kan de totale platenspeler de kwalificatic HiFi verdienen, De 212 Electronic draagt die kwalificatic met cre. De constante draaisnelheid door de lunieke elektronische regeling, de afwezig- hheid van bijgeluiden, de buitengewoon perfecte armeonstructie en de hoogwaar- dige opneemelementen zorgen er samen voor dat de 212 Electronic een platen- speler op eenzame hoogte is. PHILIPS HOBBYSKOOP - 15STILLETJES LUISTEREN Het aansluiten van een hoofdtelefoon op de versterker ‘Naar muzick luisteren met een hoofdiele- foon heeft verschillende voordelen, In de eerste plaats is de weergave volkomen onafhankelijk van de akoestick van de Iuisterruimte, wat bij weergave met luid- sprekers niet het geval is. U hoort de muziek dus werkelij« zoals ze werd opge- In de tweede plaats is een hoofidtelefoon een ideaal middel om je te isoleren en al- dus meer te genieten, De luisteraar wordt veel minder gehinderd door omgevings- cn straatgeluiden en omgekeerd heeft de ‘omgeving geen last van de muziek, zelfs niet als men de versterker kelhard zet. De ware muziekminner kan men dan ook ‘op gezette tijden met een hoofdtelefoon ‘op en de ogen gesloten in een gemakke- lijke stoel aantretfen, Een derde pluspunt voor de hoofdtele foon is dat het stereo-effect beter tot Ziin recht komt doordat het ene oor nu niet an horen wat voor het andere oor be- stemd is, Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat verschillende lezers van Hobbyskoop hebben gevraagd of het mogelik is een oe ——— tel eee] Aty.2 16 - PHILIPS HOBBYSKOOP De hoojdtelefoonaanstutting kan beirekke- Ik eenvoudig worden aanzebracit. hoofdtelefoon aan te sluiten op de eind- versterker NL 6020 (2 x 40 W). Dat kan inderdaad. Tn afbeelding 1 is voor de ‘NI 6920 sangegeven hoe dat in ziin werk gaat. Voor andere versterkers kan dezelf- de methode worden toegepast. Vanaf de unten 1 en 11 op de luidsprekeruitgan- dient u er terdege op te letten dat de beide schelpen van de hoofdtelefoon in faze, dus op dezeltde wijze worden aan- gesloten, en bezwaar van de methode van afbcel- ding 1 is dat de luidsprekers ingeschakeld biijven, zodat omstanders toch nog wor- den lastiggevallen met uv Tievelingsmu- Zick. Dit is te voorkomen door ook nog. een dubbelpolige omschakelaar aan te brengen, Deze oplossing is voor de NL 6920 geschetst in afbeelding 2. In de ge- tekende stand zijn de luidsprekers inge- schakeld, in de andere stand gaat het signaal naar de hoofdtelefoon. Voor wat betreft het te gebruiken chassisdeel en de faze gelden dezelfde opmerkingen als ‘voor afheclding 1. ‘Andere versterkers ‘Vanzelfsprekend kan ook op de andere versterkers uit het Philips programma bouwdozen en onderdelenpakkerten een hoofdtelefoon worden aangesloten. Dat ‘gebeurt op dezelfde manier als in de af= beeldingen 1 en 2 is aangegeven; de pun- ten 2 en 12 zijn dan de massapunten van de Iuidsprekeraansluitingen, de punten 1 en 11 zin de ,,hete” punten, die verbon- dden zijn met de grote elektroiytische luid- sprekercondensator’ Ga voorzichtig. te werk, want kortsiuiting van de versterker- uligang kan de eindtransistors onherstel- baar beschadigen. In de volgende tabel is voor de drie meest gangbare typen hoofitelefoons de waarde van R uit de afbeeldingen 1 en 2 aange- geven. Hoofdtelefoon type Versterkor 8 ohm/50 mW 60 ohm / 20 mW *) 2000 of /50 mW NGS - 1 W] ohm 27 0hm/o2sw cn) Rio, 2 2sWi4om Monm/casw en fen Resi * 2° widoim a7onm/ 05 W seen REs49) “10 W/tohm sBohm/ SW —3900hm/O2sW geen NEw) -'9 Wj doim GSohm/ OSW 90chm/025W een NESI2H’ "25 W/Sokm 1800hm/ 2W 180Dehm/ TW s200hm/ 02s W. NL@20 “40 W/8ohm 2700hm/ 2W 2700chm/ IW 1500ohm/ 23W 2) Bw. Philips type LBB 9902/00 of N 6302. *) geen” wil zeggen een doorverbinding ip. de weerstend R, 9) Deze versterkers moeten altid worden belast met cen weerstand van 4 4 10 ohm/ 40 W. Als de luidspreker wordt uitgeschakeld, moet de versterer dus worden belast ‘met deze weerstand, Rte), zoals in afbeelding 2 door middel van een stippeliin is sangeseven. gen worden de linker en rechter signalen afgetapt en via elektrolytische condensa- {oren van 50aF, werkspanning ten minste 50 V, en weerstanden (voor de waarde: ie de tabel) naar een extra aansiuitplug. voor de hoofadtelefoon gevoerd. Ook de ‘massapunten 2 en 12 van de luidspreker- pluggen worden doorversonden met de aansluitplug voor de hoofdtelefoon. In afbeelding 1 is hiervoor een DIN-chass deel gekozen, maar als uw hoofatelefoon een andere dan cen DIN-steker heeft kunt u natuurlik voor hetzelfde geld een bijpassend chassisdee! kiezon. In elk geval Links-reehts-verkeerd Het kan 00k nog voorkomen dat Tinks en rechts verwisseld zijn. In het algemeen is ‘dat te constateren door aan de balansre- agelaar te drazien. Als links en rechts inderdaad verwisseld biiken te zijn, kunt u de punten 4 en 5 van de telefoonuitgang verwisselen, Het verdient verder voorkeur de hoofd- felefoon-aansluiting te monteren aan de voorzijde van do versterker, in ieder geval 20 ver mogelifk verwijderd van het ingangsgedeelte.Eenvoudige maar uitstekende mengschakeling In afbeelding 2 is de opstelling getckend ‘van een mengschakeling voor twee mi- crofoons, waarbij gebruik wordt gemaakt vyan_twee universele voorversterkers R. 6905. In deze schakelingen moet de doorverbinding TR worden aangebracht. Zie verder de handleiding van de R 6905. Een groot voordee! van deze mengscha- ‘keling is dat geen verlies optreedt in de signaalsterkte als gevolg van serfoweer- standen die noodzakelik zijn bij meng- schakelingen zonder transistors. De schakeling is bruikbaar voor ten hhoogste twee Kanalen; uitbreiding tot drie ‘of meer Kanalen is dus niet mogelijk. In afbeelding 1 is het schema getekend van een eenvoudige mengschakeling, die cchter uitstekende eigenschappen_ heeft. De schakeling bestaat uit twee identicke ingangstrappen en een uitgangstrap. De laaiste is een zogenaamde emittervolger, die een lage uitgangsimpedantic heeft De ingangsimpedantie van de beide in- gangen is daarentegen zeer hoog. De schakeling versterkt niet, zodat_het uitgangssigoaal dezelfde grooite heeft als het ingangssignaal. igenschappen van de mengschakeling ee Met behulp van de twee logaritmische potentiometers van 100 kilo-ohm kunnen, ingangsspanning i jen onafhankelijk van elkzar vanimax 200mV + 0.1 % ee ee a worden geregeld. Als dit niet nodig is, max. ingengsspanning + 1V dat wil zoggen als behoofte bestaat aan {ngangsirmpedant Paeraite ‘cen schakeling dic twee signalen van con- Seep ss pa stante grootte alleen maar mengt, kun- i ha nen de potentiometers worden weggela- vitgangsimpedantie sangsimpedantic ten. De uitgangen van de voorversterkers ‘volgende trappen + Uilowohm of mest worden dan (met afgeschermde. Kabel) hitgangsimpedantic : 250/kilo-ohm ot _ireet verbonden met de ingangen van de ‘voorguands rappen "minder mengschakeling. ae Bae ‘List van gebrikteonderdeten e R= 2704ilo-ohm FW a fez R= 1005io-obm }W Rs = 100kilo-obm 4W Hog Ry = 1Skiloobm |W eal ee B Rs = 270kilo-ohm + W R5 = 100ilo-obm 4 W Nes | Une Une Ry = 100%ilo-ohm §W Chor ae ov | fue = Re = 1S kllo-obm $W 3 et Ry = I2kilo-obm §W Serta ell, Rio = 18ilo-obm 3W ee = cr = 100.000 pF Cs = 100.000 pF Cs = 47 uF, 16V, elek- trolytiseh*) Ce = 47 UF, 16, lek trolytisch 9 Cs = 80 uF, 25 V, elek- trolytisch ) TR: = BC549B TR: = BC549B Ales TR: = BC549B : » sinweas 10'V satan F 2 Warde niet each, 603.125, Hs = rinsene 28'V Muziektoongenerator met bijhehorende vibrato-eenheid ‘Onlangs is het Philips programma onder- delenpakketten vernijkt met twee nicuwe schakelingen, de muzicktoongenerator NL-7110 en de vibrato-eenheid NU 7111, Ze komen in de plaats van de ,oude™ pakketten M 6508 en M 6509. De nieuwe Schakelingen zijn op enkele punten ver- beterd. Zo zijn ex nu siliciumtransistors toegepast, in plats van germaniumtran- sistors. ‘De muziektoongenerator wekt blokvor- mige signalen op, waarvan de frequentie afhangt-van de ingeschakelde weerstands- waarde, Neemt men een weerstandsboom van 23 gelke Weerstanden en verbindt ‘men elk knooppunt met een schakelaar, die bij voorbeeld onder een pianotoe aangebracht, dan ontstaat cen orgeltje ‘met een toonomvang van 23 tonen, des ‘bjna twee octaven. Met de meegeleverde condensator van 22.000 pF omvat het twoonbereik de tonen g tot en met fy Kiest men voor de condensator een an- dere waarde, dan wordt een ander toon- bereik verkregen, msar het _maximale toonbereik bedraagt steeds 23 tonen. Het laagste toonbereik is 1G..f, het hoogste Sit op pag. 18 PHILIPS HOBBYSKOOP - 17STEREO-BALANSMETER Van een goede stereoversterker mag men verwachten dat de beide kanalen goed in balans zijn. Met cen eenvoidige balansmeter is dit veel eenvoudiger te controleren dan op het gehoor. Herder publiceerden wij een schema van een dergeliike visuele balansmeter, waarvoor bij de lezers veel belangstelling blijkt te bestaan, Daarom herhalen we het schema waaraan nu twee weerstanden zijn toegevoegd en geven eca tabel die waarden tot 40 watt uitgangsvermogen aungeeft, Opbouw en werking Tn de afbeelding is het schema van de balansmeter getekend. Condensator C1 wordt via diode Di opgeladen tot de top- waarde yan de wisselspanning over de linker luidspreker. Hetzelfde gebeurt met ten aanzien van het rechter Kanaal. De meter, waarvoor een type is gckozen wwaatvan de wijzer de nufstand’ in het inidden heeft, meet het spanningsverschil fussen Ci en Cz. Als linker en rechter signaal even groot zijn, zoals bij mono over twee Kanalen het'geval is, zal de meter geen uitslag vertonen. De meter- uilslag. wordt begrensd door weerstand Ry. Deze heeft een zodanige waarde dat dle meter juist gehecl vitsaet als 6én Ka- dal wordt uitgestourd en het andere in hhet geheel niet wordt gestuurd, Omdat dit het grootste verschil is dat tussen de twee kanalon kan optreden, is de meter dus voldoende beveiligd. Een nadeel is cechter dat de meter nu zo ongevoelig is, dat Kleine verschillon in de balans nist kunnen worden waargenomen, Daarom is Rs overbrugd door Ry en een terug- verende schakelaar. Als de wijzer om en nabjj de middenstand zweeft, kan Ry met de drukschakelaar worden ingeschakeld en wordt de gevoeligheid van de meter tienmaal zo groot, zodat nauwkeurig. de balans kan worden ingesteld. De schake- laar mag echter alleen worden ingedrukt als de meter bijna geen uitslag vertoont. Indien aan beide Kanalen hetzeltde sig- nnaal wordt toegevoerd zal de meter in én stand blijven staan, instelbaar met de FesPrenen cae 18 - PHILIPS HOBBYSKOOP Uitgangs- ——_Luidypreker- ‘Waarde van Ry (kilo-ohm) vvermogen ‘impedantie meter meter meter meter wn (ohm) SOMA 100A S002 Ta, 40 8 330 150 2 15 0 4 20 120 2 2 25 8 30 150 33 1s 25 4 20 120 2 2 20 5 210 20 Fa 2 20 4 180 100 8 10 15 8 20 400 2 10 15 4 150 2 is aa] 10 8 180 2 8 82 10 4 20 8 2 68 5 8 0 8 2 68 | 5 4 100 a 40 47 25 8 00 a 10 47 25 4 8 3 68. 33 t 8 oe 3B 68 33 1 4 e a 47 22 balansregelaar. Deze situatic ontstat bij Wweergave van een monoplaat op een Storeoplatenspeler en bij ontvangst van een mono-uitzending op een stereo-ont- vanger (net automatisch overschakelen- &e decoder). Als hulpsignaal kan eventueel een 1000- Hz toon worden gebruik, bv. met be- hulp van de 1000-Hz. generator uit het Philips onderdelenpakket R 6830. Beide versterkeringangen worden op de ultgang van de R 6830 aangesloten en de uitgangsspanning van deze generator wordt met behulp van Ris 20 afgeregeld, dat met de volumeregelaar van de ver” sterker halverwege, een onvervormde Wweergave wordt verkregen. Desgewenst ean de R 6830 vast in de versterker wor- den gemonteerd. Bén stand van de keu- zeschakelaar wordt dan. gereservesrd voor het inschakelen van de hulpgenera- tor. Bij weergave van een stereosignaal zijn de signalen van beide Kanalen niet gelik en zal de meteraanwijzing aan beide zi den vatiren, Benodigde onderdelen M_ meter met nulstand ia het midden; 50,100 of $00.+4 of 1 mA Philips germaniumdiods A 119 eleltroyiische condensator, 80 mF, 25V Koolweerstand, 47 kiloobm, 4 W Ze tabel Goolweerstand, 8) {076 van Ry (hoolweerstand, ¥ W) Koolweerstand, 330 ohm, + W zelflossende drukschakelaar EE Slot van pag. 17 De muziektoongenerator kan maar é6n toon tegelij opwekken. Voor het spelen yan akkoorden is daarom in principe oor elke toon een andere generator no- dig. Gelukkig zijn er orgeltoetsen die nooit gelijitiidig worden aangeslagen, bij voorbeeld g, gis en a, zodat die gebruik ‘kunnen maken van een en dezelfde mu- Ziektoongenerator. Dat beperkt het aan- tal benodigde generators aanmerkelijk, De handleiding geeft aan hoe met viet muziektoongenerators een eenvoudig or- geltje met 23 tonen kan worden gemaakt, waarmee onbelemmerd akkoorden kun~ nen worden aangeslagen. De ,klaakkleur” van het orgeltje, die af- hhangt van het aantal en de verhouding van de harmonischen, kan worden betn- vloed door het aanbrengen yan conden- satoren, weerstanden, spoclen of dioden. ‘Het is bijzonder interessant om proefon- dervindelijk te bepalen hoe deze simpele onderdelen de Klankkleur beinvloeden, Ben andere manier om met het geluid ‘van het orgeltje te manipuleren bestaat uit het toepassen van de vibrato-eenheid NL TILL. Deze varieert de sterkte yan het geluid van maximaal vier muziok- toongenerators, wat een heel speciaal ef- fect heeft, De'sterkte en de frequentio ain instelbaar. DiDs Cue Ri Re R R RRs 8De R 6805 past in de kasi va de EM 14 00K wanncer de ferroceptor it genom tert. FERROCEPTOR VOOR KWALITEITS MG-AFSTEMEENHEID R 6806 Er 2ijn twee mogelikheden om radio- signalen uit de ,ether” op te pikken, na- reli met een draad- of staafantenne en met een ferroceptor. De Iaatste bestaat uit een staaf ferroxcube waarop een spoel is aangebracht. Beide soorten antennes hebben hun specifieke voor- en nadelen. ‘Omdat de voordelen yan de één de na- delen. van de ander zijn, htoeven we al- Teen de pro's en de contra’s van de ferro- ‘ceptor maar te beschrijven. Een voordeel van ecn ferroceptor is dat we niet gebonden zijn aan de plats waar zich de antenne of de antenne-aansiuiting bevindt, De ontvanger is dus gemakkelj- ker te transporteren van het ene vertrek naar het andere. Verder heeft cen ferroceptor minder last vvan_bepaalde soorten storingen, die in het lichinet voorkomen. Afb Ben eigenschap van een ferroceptor is dat hij richtingsgevoelig is. Als de staat in de richting van de zender wijst, horen we vrijwel nicts, De ferroceptor moet dus bij ‘voorkeur loodrecht op de richting van de zender staan, Als men bij een zwakke zender het toestel éraait, Kan de onl- angst beter worden. Door de ferroceptor in de richting van storende zenders te laten wijzen, kunnen we deze min of meer elimineren. Een nadeel is dat een ferroceptor niet ‘goed funetioneert in een Kooi van Fara- day, Misschien wont u onbewust in een dergeliike Kooi. Dat kan het geval zijn als. tu in een flat woont die voornamelijk is fopgetrokken uit gewapend beton; de wa- pening schermt namelijk de radiogolven af, Als u vermoedt in een dergelijke ge- wapende burcht gehuisvest te ziin, ver- Afb. 1. De ferroeeptor komt in de plats an de oorspronkelje spocten Sz en Sx ‘Afb. 2, Als de spoelen S, en So al ziin ge- imonteerd, moet op de door de pil aangege- trem plaate een stukje uit de Koperbaan wore den gekrabd. De spoelen van de ferroceptor ‘worden aangesfotentussen massa en het Anooppunt van Cy, Cp on Cy Ath. 3. De vorm van de beugel, vervaardiga an bs, dun Koper of aluminiuy. De bewgel Imag geen gesloten winding om de stoal vor- ‘Afb, 4. Praktisohe montage von de ferro ceptor. dient het aanbeveling vooraf met behulp ‘yan een transistorradio te onderzoeken of ‘ontvangst binnenskamers mogelik is Het monteren van de ferroceptor De ferroceptor, die onder bestelnummer 4822 158 60151 bij de onderdelenhatidel verkrijgbaar is, heeft een dubbele funetic. Hij vangt de radiosignalen op en fun- geert meteen als spoel voor de eerste Kring, Dit wil zeggen dat hij in feite in de plaats komt van de spoelen S, en Sp (zie afbeelding 1). Als u het HF-gedeelte van de MG-aistemeenheid nog moet monte- ren, kunt u deze spoel dus gewoon weg- Taten. Is deze spoel echter al gemonteerd, dan is het vrijwel onmogelijk hem er nog heelhuids uit te halen. Dat hoeft ook niet. U kunt dan met een scherp mesje en stukje uit de Koperbaan krabben dat in afbeelding 2 met een pill is aangege- De ferroceptorspoclen worden aangeslo- ten tussen massa enerzijds en het knoop- punt van Ci, Cy en Cx anderzijds, zoals, feveneens in afbeelding 2 is aangegeven. De ferraceptor wordt gemonteerd met behulp van een beugel, zoals in afbeel- ding 3 is getekend. De beugel mag geen gesloten winding om de staaf vormen, ‘want dan zouden alle radiosiznalen wor- den kortgesloten. Tussen staf en beugel moet een laagje zacht materiaal worden ‘aangebracht, bij voorbeeld een strook dilk papier of rubber, om mechanische be- Schadigingen te voorkomen. De beugel kan worden vastgezet onder één van de montageboutjes van de afstemeenheid, zoals in afbeelding 4 is geschetst. De twee spoclen van de ferroceptor zijn reeds met cen soepel draadje doorver- bonden, zoals evencens in afbeelding 4 is, aangegeven, ‘Als de alstemeonheid reeds was afgere- geld, kan worden volstaan met het afre- gelen van de ferroceptor. Stem daartoe af op een redelijk te ontvangen zender 20 dicht mogelijk bij de 500 kHz, bij voor- beeld Brussel-Frans. Zet de ferroceptor Ioodrecht op de ontvangrichting en schuif ‘aan de spoelen totdat de ontvangst 20 krachtig mogelijk is. Zet vervolgens de spoelen vast met behulp van wat was of ‘met een druppeltie Velpon (gebruik geen kkaarsvet of iets dergelifks; het bevat scha- elijke bestanddelen, die het Koperdraad antasten). Mocht de afstemeenheid nog niet ain afgeregeld, dan is de procedure eel aan die welke in de handleiding wordt beschreven, met uitzondering van het afstemmen van S; en S:. Daarvoor in de plats komt het schuiven van de spoe: len op de ferroceptor. erstellen van de onde toestand Het kan gebeuren dat u de oude toestand wilt herstellen, Dat kan op eenvoudige wijze door de ferroceptor los te nemen ‘yan het knooppunt van Cs, Cy en Cy en het weggekrabde deel van de koperbaan te overbruggen, PHILIPS HOBBYSKOOP - 19Aan @nuziekliefhebbers die voor hun geld het best mogelijke willen Zelfbouw van luidsprekerboxen bespaart u geld of, brengt betere kwaliteit binnen uw bereik. Bovendien heeft ude vrijheid vorm en kleur van de kast aan uw eigen wensen aan te passen. Zelfbouw is niet moeilijk meer. Kijk maar eens hoe met een van de nieuwe luidspreker- kits van Philips een luidsprekerbox wordt samengesteld Van een kwaliteit die anders voor dit geld onbereikbaar zou zijn geweest. 1. Philips luidsprekerkite: eenvoudige montage Philips levert vier typen luidsprekerkis, 2, Luidsprekers en scheidingstilter(s) vastschroeven op bijgeleverd alle HiFi voigens DIN 45500. Van sen, fen gehee! voorgedeord klankbord Yerrassend goede. ,boekenplank’-box 3. Meegeleverde verbindingsdraden aanbrengen met behulp van voor wie thu's weinig ruimto heelt tat slime insteek-penneties (dus niets solgeren) fen subliome driewegs-combinatie voor 4. Ven vif panelen en tussenlatjes (op maat verkrligbaar bij de de verwende audiotel, houthandel) een kast samenstolion (cuideliike Nederlancstaligo Vraag snel om meet gegevens, Eon handleiding wordt bigeleverd), briotkearje aan Philips Nederland 8.V, 5. Geluiddempend materiaal aanbrengen en Kast verder afwerken ald. Luidsprekerkits , VB9-35, met fineer, iak of plakplastic Eindhoven is veldosne, 6. Kankbord in kast monteren on luidsprekerdosk bevestigen. Kiaar PHILIPS & 20 - PHILIPS HOBBYSKOOP saince