Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Philips Hobbyskoop 10 December 1974

    Uploaded by

    Al K
    16 views20 pages

    Original Title

    Philips_Hobbyskoop_10_december_1974

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    16 views20 pages

    Philips Hobbyskoop 10 December 1974

    Uploaded by

    Al K

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    of 20
    Hob : te NR. 10 - DECEMBER 1974 PH I LI PS a Dea cas Grdedihesneredd pada ar Pretec ae Ge asc entered Ee = aad) skoop NIEUWS VOOR HOBBYISTEN EN RADIO-AMATEURS. is een ungave van Philips Neder: fand 8 V. waarin nieuwe ontwikke- lingen in de elektronica die inleressent 2a voor amateurs en hhabbyisten, gepubliceerd worden ‘Onder meer wordt aandacht bastoed aan nieuwe toepassings: ‘en combinatiemogelitheden van Philips onderdelenpakketten, Doze ultgave verschijnt die & vier ‘meal par jaar on ie gratis verkeig: bbsar bi de speciaalzaken in slekronca-nderdolon. Toszending por post Kan unelui- tend geechieden na storting of overechriving van f 8— per vier fhummers op postrakning 1143600 tiny. Philips Nederland B.V. te Eindhoven, onder vermetding Yvan: abonnement Habbyekoon By adroswijziging worek inzending van de verbeterde adresband op hhoge prijs gesteld Fodactio en administrate: Hobbyskoop, Boschellk 525 (VB 9/35), Eindhoven, Telofocn 040-782898 INHOUD 0g 3. By de omsieg 4 De lange wog van de AiFudpreker © DoF 6090 kan ook andere frecuentes opwekion con 1000 He 7 Wereldeizen per odio Weedstpl Be fonge Onder Tookore 1875 @ Alsnmachakelingen voor zelfoouw 1 9 De Benelux OXcivd 12. HiFftoreo:mengversterkre aa" elgen idee 18. Tie van lzere voor lazers 16 Het opnemen ven programme's op do Iregneteche band 17. Telofenaren por satellat nu via Nederlands gros at ws ltdsprekerboxen op Sen vost ia” cuievoendeeecr ludaprekerboxen met MFB 19. Een dubbeltoige Fegeneretor 5 Bij de omslag Platen draaien, in- en vit-,faden” en aan elkaar praten. Geluidssignalen ‘mengen. Programma’s ,,componeren” voor de ziekenomroep aan de hand van bandopnamen, grammofoonplaten en microfoonopnamen. Muziekuitvoeringen ‘op de band vastleggen en regisseren, met de mogelijkheid solisten of zwakke instrumenenten ,naar voren te halen”, Sportevenementen becommentariézen, afgewisseld met muziek en interviews. Dat zijn maar enkele van de eisen die veel mensen aan een geluidsversterker stellen. Ook voor huiskamergebruik is het niet meer voldoende te kunnen kiezen wit ‘of een platenspeler, of een bandrecorder of microfoon. Een goede versterker vyoor de huiskamer, vooral wanneer men die wil gebruiken om zelf bandopnamen te maken of om films en diaseries van geluid te voorzien, moet beschikken over ‘meer mogelijkheden dan een conventionele versterker met keuzeschakelaars. De nieuwe serie onderdelenpakketten voor mengversterkers voorziet in al deze behoeften, De doordachte, modulaire opzet van de serie maakt het mogelijk mengversterkers samen te stellen die in alle opzichten aan vaak zecr persoonlijke ‘wensen kunnen voldoen, Het aantal mono- of stereokanalen, die volkomen ‘onafhankelijk van elkaar kunnen worden geregeld en gemengd, is vrjwel “onbeperkt, In dit nummer van Hobbyskoop treft u een uitvoerig artikel aan over deze nieuwe reeks onderdclenpakketten voor mengversterkers. HOBBYSKOOP 3 De lange weg van de HiFi-luidspreker én van de oudste problemen uit de elektronica is het doelmatig omzetten van elektrische trillingen in geluidstri lingen. Pas betrekkelijk kort geleden is ‘men erin geslaagd voor dit probleem een bevredigende, bijna volmaakte oplossing te vinden, De eerste omzetter die praktisch bruik- ‘baar bleek, was de door Bell ontworpen telefoon, dic in de loop der jaren maar weinig veranderd is en die nog steeds wordt aangetroffen in de hoorn van het PTT-telefoontoestel. Zo'n telefon be- staat uit een U-vormig magnectie, twee spoelijes en een membraan of trilplaatje, zoals in afbeelding 1 is geschelst. De magneet trekt het membraan met een cconstante kracht aan. Loopt er een wis- selstroom door de spoeltjes, dan zal het yeld van de magneet beurtelings worden versterkt en verzwakt, afhankelik van de stroomrichting en de grootte van de stroom. Daardoor wordt het membraan tolkens meer of minder Krachtig aange- trokken; het komt in trilling in het ritme 4 HOBBYSKOOP van de wisselstroom. Deze mechanische trillingen worden weer overgebracht op de lucht en dan is er geluid. De geluidssterkte die met een telefon kan worden bereikt is maar Klein, Een beproefd middel om het geluidsvolume fe vergroten, waarvan de uitvinder al ceuwenlang vergeten is, is de hoorn, een instrument dat v66r het tidperk van de hoortorstellen door hardhorende mensen ‘tegen het oor werd gehouden, De eerste Inidsprekers bestonden dan ook uit eon telefoonschelp waarop een grote, wijd uitlopende hoorn was gemonteerd, Deze constructie was echter nog verre van ideaal. Het geluid Honk nogal blikkerig fen de hoorn zorgde voor een sterk richt- effect. Ook wilden er nog wel eens re- sonanties optreden, die ook al niet be- vorderlijk waren voor de geluidskwali- teit, Om van de hoorn af te komen ontwierp ‘men luidsprekers met een groter mem- braan, dat een groter aanrakingsopper- vlak met de lucht had. Omdat de viakke vorm bij grote membraanoppervlakken niet praktisch was, gaf men het mem- braan een kegel- of conusvormig aanzien en sindsdien spreekt men dan ook van Conustuidsprekers én van de eerste soorten conusluldspre- kers was de elektromagnetische luidspre- ker, die lange tijd een belangrike rol hheeft_gespecld. Hiij was gebaseerd op dezelfde principes als de telefon. Een nadeel van het telefoonprincipe is echter dat de aantrekking van het anker, dat verbonden is met de conus en dat het membrean vervangt, niet alleen afhangt van de sterkte van’ de magneet en de grootte van de stroom door de spocl, maar ook van de afstand tussen anker en magneet. Bij het tyillen verandert die afstand yoortdurend, met als gevolg dat anker en conus niet precies de vorm van de wisselstroom volgen. Anders gezeed: er treedt vervorming op. Voor dit probleem heeft Philips indertijd de in afbeelding 2 geschetste oplossing bedacht, een elektromagnetische Iuidspre- ker met uitgebalanceerd anker. Het anker bevindt zich tussen twee paar magneten: als de afstand tot het ene paar Kleiner wordt, zal de afstand tot het andere paar evenveel groter worden, waarmee een bbron van vervorming is opgeruimd, grote bewegingen van het anker ontstaat echter toch weer vervorming; het is zelfs niet ondenkbaar dat het anker tegen de ‘magneten gaat klapperen. De conus, die in afbeelding 2 nict is ge- tekend, is doorgaans vervaardied van Lap ater ageeet |. Gl Alb. 3 agnest geprepareerd papier. Het is duidelif dat de conus alle bewegingen van het anker volgt. Ben andere verbetering van de elektro- ‘magnetische Iuidsprekers is getekend in afbeelding 3. Bij cen bepaalde stroom- richting ontsteat aan de bovenkant van hhet anker een noordpool, die wordt aan- sgetrokken door de zuidpool van de per- manente magneet. Als de stroom door de spoel van richting omkeert, verschijnt aan de bovenkant van het anker cen zuidpoot die naar de noordpool van de ‘magneet trekt. De bewegingsvrijheid van hhet anker is veel groter dan bij de con- structie van afbeelding 2, waardoor on- der andere de weergave van lage tonen beter is en er geen gevaar bestaat dat het anker de poolschoenen van de magneet raat Elektrodynamische luldsprekers Met al deze slimme constructies bleck hhet toch niet goed mogelijk de yervor- ming geheel de baas te blijven. De elek- tromagnetische luidspreker heeft dan ook al geruime tijd geleden het veld moeten ruimen voor een constructie die meer beloften inhield voor een vervormings- vrije, of althans vervormingsarme weer- gave: de elcktrodynamische luidspreker. In afbeelding 4 is het principe van dit type luidspreker geschetst. De werking van een elektrodynamische luidspreker is in beginsel eenyoudig. Aan de achterkant van de conus, die soepel in een metalen freem is opgehangen, be- vindt zich een spoeltje, de spreekspoel, in hhet veld van een sterke magneet. Als er een wisselstroom door de spreekspoe! Toopt, zal een wisselend magnetisch veld contstaan, dat de spreekspoel en daarmee dde conus beurtelings naar binnen trekt en naar buiten drukt. Hoe krachtiger de Harold Bertoft in Sidney, elekironicateehnicus bi] het Australische ministerie van transport, i vier jaar geleden beponnen met het verzamelen van anticke radio's, grammofoons n ‘nierdeten. Zin collect omvet op het ogenbliktiendiizend toestellen en voorwerpen, Wauronder 45 oude radiotoesellen, Beriof’s privémusenmm gecft een compleet becld van “de onwwikkcling van de dustralsche elekironiea. Op de foro enkele fraaie exemplaren uit de collectie. In zn handen houdt de heer Bertoft een wasrol van Edisons ,.phonograph. magneet is, des te effectiever zal dt pro- ces verlopen en des te hoger zal het ren- dement van de luidspreker zijn. In de dertiger jaren besebikte men nog. nict ‘over voldoende Krachtige permanente magneten en kwam men veel luidspre- kers tegen met een elektromagneet, in feite een grote spoel met veel windingen fen een Kern van weekijzer. Veelal maakte ‘men van de nood een deugd en gebruikte ‘men die elektromagneet als smoorspoel ‘yor de hoogspanning, zodat een gewone permfnente magnet smoorspoel Kon worden uitgespaard. ‘Tegenwoordig beschikt men echter over materialen waarmee zeer Krachtige per- ‘manente magneten kunnen worden ge- maakt zodat de elektromagneet bij luid- sprekers uit de gratie is geraakt. HiFiuidsprekers ‘Alle moderne luidsprekers ziin gebaseerd ‘op het in afbeelding 4 getekende prin- cipe, Dat wil echter niet zeggen dat elke clektrodynamische Iuidspreker aan alle cisen voldoet die men voor HiFi-weer- gave moet stellen, Daarvoor moet er bij vyoorbeeld voor worden gezorgd dat de conus nauwkeurig de vorm van de wis- selspanning volgt die door de versterker wordt geleverd. Dit betekent dat de spreekspoel bij het heen en weer bewe- ‘gen niet uit de Juchtspleet van de mag- eet mag komen, wat vooral bij Inge- tonenluidsprekers, waarvan de conus flin- kee slagen moet kunnen maken, een hele ‘opgaaf is die zeer krachtige magneten vereist, zodat een breed” magnetisch veld in de luchtspleet wordt verkregen, dat toch voldoende sterkte heeft. Ook de cconstructio en de ophanging van de ‘conus moeten aan zware eisen voldoen. Een moderne HiFiluidspreker stukje precisiewerk. HoBBYSKOOP 5 De R 6830 kan ook andere frequenties opwekken dan 1000 Hz De bekende 1000-Hz generator R 6830, als Philips onderdelenpakket alom ver- Ikrjgbaar, is in de loop van de tijd door ‘eutelike duizenden doe-het-zelvers toege- past in uiteenlopende apparatuur waarin cen goed laagfrequentiesignaal nodig was. Het kan echter gobeuren dat u verlegen zit om een mooi rond Lf-signaal van een andere frequentie dan 1000 Hz. In dat geval kan de schakeling op cenvou- dige wijee worden aangepast of verfiind. Als de authentieke frequentie u niet bevale kunt u de waarde van de frequen- tiebepalende condensatoren Co, Cs, Cs en Cz veranderen, Het verband tussen de opgewekie frequentie en de capaciteits- waarde van de vier condensatoren is vweergegeven in de grafiek van afbeelding 2. Hebt u bij voorbeeld een frequer van 500 Hz nodig, dan zoekt u deze op Tangs de horizontale as, Van daaruittrekt uu cen verticale lijn tot de karakteristiek cen langs de verticale as leest u de vereiste capaciteitswaarde af op de hoogte waar de verticale lijn en de karakteristiek el- kaar kruisen, U vindt in dit geval een capaciteltswaarde van 30.000 pF. In het algemeen zult u capaciteiten vin- den die in geen winkel te koop zijn. Er zijn dan drie mogelijkheden: 1. de frequentie hoeft niet exact de ge- ‘wenste waarde te hebben; kiest dan condensatoren waarvan de waarde het dichtst in de buurt Komt van de ge- wenste waarde (in on§ voorbecld: 33.000 pF): 2. de frequentie moet nauwkeuriger worden benaderd dan bij punt 1; u kunt dan elk van de vier condensato- en samenstellen uit twee condenss- toren die samen beter bij de vereiste waarde komen (in ons voorbeeld tel- Kens twee condensatoren van 15.000 PF parallel geschakeld; deze leveren samen 30.000 pF op); heb echter geen overdreven voorstelling van de nauwkeurigheid die op deze manier te bereiken valt, want zelfs goede condensatoren hebben een tolerantic vvan plus of min 10 %; 6 HOBBYSKOOP 1000-#2 generator R 6830. 3. de gewenste frequentie moet zo dicht mogeliik worden benaderd; maak de frequentie van de generator dan re gelbaar, zoals verderop in dit artikel wordt beschreven. Frequenties hoger dan 4000 Hz Voor frequenties hoger dan 4000 Hz, die worden verkregen met condensatorwaar- den van 2700 pF of Kleiner, kan niet vol- staan Worden met het vervangen van de Vier condensatoren, maar moet ook de schakeling worden aangepast. Het is het ‘ecenvoudiget de emitterweerstand Re een waarde van 56 ohm te geven (in plaats van 100 ohm). Ben betere maatregel is echter getekend in de afbeeldingen 3 en 4, Daar is de vaste weerstand van 100 ‘ohm vervangen door een instelpotentio- meter van dezelfde waarde; de pluskant van de condensator Cs is verbonden met de loper van de instelpotentiometer. De- ze moet zo worden ingesteld dat de generator betrouwbaar werkt, dat wil zoggen niet de neiging heeft af te slaan, Minimale vervorming Als u in het gelukkige bezit bent yan een oxeilloscoop kunt u de generator op mi imale vervorming, dus een 20 fraai ‘mogeliike sinus, instellen door Ry regel- bbaar te maken, zoals in de afbeeldingen 5 en 6 is aangegeven. Neem hiervoor een instelpotentiometer van 1000 ghm (1 k2) ‘en verbind de loper met één van de eind- aansluitingen. Nauwheurige frequentie Een zo nauwkeurig mogelike frequentic kan worden bereikt door Rs regelbaar te maken overeenkomstig de afbeeldin- gen 7 en 8. Neem hiervoor een instelpo- tentiometer van 22 kA en yerbind de loper weer met één van de aansluitlippen ter weerszijden van de loperaansiuiting. (Op deze manier kan de frequentie onge- veer plus en min 10 % (in totaal dus 20 %) worden govarieerd. U moet er na- tuurlijk wel voor zorgen, door de keuze van de condensatorén 20 dicht mogelije in de buurt van de gewenste frequentie te komen, anders loopt u het risico dat die frequentie niet te beregelen valt, Afb, I Schema van de 1000-Hz generator R 6830. Ry lee ta ne 57 soo Afb. 2 Met deze prafick voor een gewenste frequentie kan de waarde van de condensatoren ce ko Alb. 3, Voor jrequenties hhoger “dan circa 4000 He verdient her aanbeveling Re 12 vervangen door een i ‘stelporenitomerer van 100 ohm. Afb. 6 Montage van de ‘egelbore weerstond van af oeeidng 5 Cs, Coen Cs worden bepaald. Ajb. 4 Montage van de tn. Selporentiometer” van’ aj- Dbeelding 3 Aib. 7 De Srequentio is en — 10% regelbaer als Ry words vervangen door een regelbare weersiand. ce Afb. 5 U hunt de generator Instellen op minimale. ver- vorming door Ry te yer- vangen door een retelbare ‘weerstand. Afb. 8 Montoge van de ‘egelbare weersiand van af- beelding 7. Wereldreizen per radio De Benelux DX-club heeft cen herdruk, ‘epublicesrd van het boekje ,.Wereld- reizen per radio", een beknopte maar duidelijke handleiding voor beginnende DXcers. Alle aspecten van het DX-en, hhet beluisteren en bekijken van verre radio- en televisiestations, worden syste- matisch belicht en de verschijnselen die de DX-er bij het beoefenen van zijn hobby kan tegenkomen worden duidelijk verkiaard. Het boekje kan worden be- steld door het overmaken van j 4,— op postgironummer 68 83 78 of op rekening- pummer 52.40.14.949 bij de ABN te ‘sHertogenbosch, in beide gevallen ten name van de Penningmeester Benelux DX-club te Nijmegen, Wedstrijd DeJonge Onderzoekers 1975 De wedstrijd en tentoonstlling voor jonge onderzockers van 24 Joar zal van 4 t/m 6 975 gehouden worden in het Feugdlaboratorium van De Jonge Onderzockers te Eindhoven, Wie met een onderzick bezig is, of dat inmiddels heeft voltoold, ‘word! uifgenodigd zo spoedig rogelik het wedstrijdformalier aan te vragen bY gt wedstrfja- secretariaat| Ing. H.C. van Straaten, pa. Evoluon, Eindhoven. Uit de deelnemers, voor wie Interessante prijzen beschikbaar zijn gested, zal bovendien de afvaardiging naar de Europese ‘wedstrjd voor jonge onderzockers worden gekozen, Theorie voor hobbyisten Wegens plaatsgebrek moet de derde af- levering van ,,Theorie voor hobbyisten” wachten tot het volgende nummer. HoBayskooP a Alarmschakelingen voor zelfbouw Voor het beveiligen van woningen of andere gebouwen tegen brand en inbraak biedt de modeme elektronica talloze mogelijkheden, variérend van cen een- voudig deurcontact tot en met ultrasone detectors. Een groot aantal van deze Develligingsschakelingen leent zich voor zelfbouw. Reden voor Philips Nederland om onder de titel ,Alarmschakelingen voor zeltbouw” een 48 pagins’s ¢ellend boekje te publicerem waar wordt behandeld. Dit bockje is te koop bij de radi Het eerste hoofdstuk goat tamelijk uit- voerig in op de grondoeginsclen van de alarmschakelingen en hun voor- en na- delen. De overige hoofdstukken beschtij- ven de praktische bouw van de alarm- schakelingen, compleet met schema’s en onderdelenpakketten, zoals de elektro- nische zoemer H 6714, de elektronische schakelaar H 6715 of de universele voor- versterker R 6905. Er zijn echter ook verscheidene schakelingen die geheel uit losse onderdelen gebouwd kunnen wor- den. wwAlarmschakelingen voor zelfbouw” is Yerkrijgbaar bij de radio-onderdelen- hhandel. Alle gepubliceerde schakelingen zijn nauwgezet ontworpen en uitvocrig be- proefd, Het nabouwen zal dan ook, zelfs ‘voor minder bedreven hobbyisten, geen problemen opleveren. Helaas was het nict te voorkomen dat er enkele storende fouten in de tekst zijn gestopen. Wij ad~ viseren u dan ook goed notitie te nemen van de errata die op een Jos inlegvel ver- meld staan, voordat u aan de bouw be aint ‘Als voorproefje publiceren wij in het onderstaande één van de circuits uit ‘vAlarmschakelingen voor zelfeouw”. Piézoxyde Pigzoxyde, kortweg PXE genaamd, is de verzamelnaam voor een groep kerami- sehe (Gw.z, gebakken) materialen met cen kristalstructuur die, evenals bij voor- beeld het natuurlijke Kristal kwarts, piézo-clektrische cigenschappen hebben. ‘Als eon plaatje van dit materiasl als gevolg van trekken, drukken of buigen een vormverandering ondergaat, ontstaat tussen (Wee tegenover clkaar gelegen vlakken cen tamelijk hoge elektrische 8 HOBBYSKOOP een groot aantal alarmschakelingen systematisch -onderdelenhandel. spanning. Het verschijnsel is omkeer- Dnar: als tussen de twee vlakken cen elektrische spanning wordt aangelegé, zal het plaatjc cen vormverandering onder- gaan, Dit geldt niet alleen voor plaatjes, maar ook voor bij voorbeeld cilinder- vormige stukken PXE, Het voordeel van piézoxyde is dat elementen van wille- keurige vorm kunnen worden gemaakt, hetgeen bij natuurlijke pitzo-elektrische materiale veel moeiliker is, Doordat het piézo-clektrische effect om- kerbaar is kan een schijfje PXE als om- zettor van mechanische in elektrische en van elektrische in mechanische energie worden gebruikt, Legt men aan een plaatje PXE cen wisselspanning aan, dan Ces zal het in tilling Komen en in beginsel geluid uitstralen. Dit effect is het sterkst als het plaatje PXE wordt gestuurd met cen wisselspanning waarvan de frequen- tie geliik is aan de eigen frequentic (de resonantiefrequentic) van het schijfje. De resonanticfrequentie is hoofdzakelifk af- hhankelijk van de vorm en de afmetingen vvan het schijfje. Voor alarmschakelingen kunnen schijfjes worden vervaardigd waarvan de afmetingen zodanig zijn dat de resonantiefrequentie ver boven de gehoorgrens ligt, zodat ultrasoon geluid wordt uitgestraald (omstveeks 36 kHz). Deze elementen worden complet met houder geleverd en kunnen zowel uit- zonden als ontvangen. In het laatste ge- val wekt het element cen wisselspan= ningssignaal op waarvan de frequentic ‘gclijk is aan die van het ontvangen ultra- sone geluid, PXE-zender Afbeelding 1 toont het schema van een eenvoudige PXE-zender, De schakeling js een oscillator waarvan de frequentie in het re.onantiegebied van het PXE- clement ligt. Met instelpotentiometer Ra kan de frequentie van de schakeling worden afgeregeld op die resonantie- Frequentie, zodat het grootste uitgestraal- de vermogen kan ontstaan, Hoewel het PXE-clement tonen van circa 36 kHz tsitzendt, die royaal boven de gehoor- sgrens liggen, ontstaan er nevenfrequen- ties die wel waarneembaar zijn, zi) het ak. De PXE-zender kan met de in de volgen- de paragraaf te beschrijyen PXE-ontvan- ger worden gecorhbincerd tot cen akoes- tische alarminstallatie, maar de combi- natie is ook bruikbaar voor andere docl- inden, met name. voor bediening op afstand, In dat geval kon de zender worden ondergebracht in een staafvor- mige ombulling, waarvoor een zak- Jantaarn van plastic (metaal geeft kans ‘op Kortsluitingen) kan worden gebruikt Een dergelike, niet-continu gebruikte zender kan gemakkeliik worden gevoed ult een ,,miniatuurbatteri” van 9 volt, die samen met de schakeling en het PXE- element in de staaf kan worden gebouvd. De zender wordt ingeschakeld met de drukschakelaar die in de wand van de staat wordt gemonteerd. Dit eenvoudige PXE-zendertje is bijzon- der effectief en heeft cen grote draag- wijdte. Het is in normale ruimten niet altijd nodig de stralingsbundel op de ontvanger te richten, want de gevoelig- hheid van de combinatie is zo groot dat door de wanden of het plafond gereflee- teerde straling nog in staat is de be- schreven ontvanger te activeren, PXE-ontvanger In afbeelding 2 is het schema van een PXE-ontvanger getekend, bestaande uit (van links naar rechts) een PXB-clement, een drietrapsversterker, een gelikricht- schokeling en de (niet geheel getekende) ‘elektronische schakelaar H 6715. Zender fen ontvanger worden zo opgesteld dat d beide PXE-clementen elkaar ,aankijken bij voorbeeld ter weersziiden van een doorgang, Als de doorgang vrij is zal de ontvanger voortdurend het ultrasone signaal van de zender ontvangen, Na te ijn versterkt wordt het signal gelifk- gericht door de dioden Ds en Dz, waar- door een gelikspanning over conden- sator Cs ontstaat, De ,,bovenkant” van deze condensator wordt daardoor nega- tief geladen. De elektronische schakelaar moet met Ry, 20 worden afgeregeld dat hot lampje aan de uitgang juist niet Brandt of het relais net niet aangetrok- ken is (voor de mogelijkhoden van de clektronische schakelaar verwijzen wij naar de handleiding). Zodra de ultrasone geluidsbundel wordt onderbroken, bij Yoorbecld door een inbreker, verdwiint de negatieve spanning op Cs en zal het lampje gaan branden of het relais aan- ‘ekken, De elektronische schakelsar biedt de ‘mogelifkheid een ,houdschakeling” aan te brengen. Het lampje blijft dan bran- den (of het relais aangetrokken) als de geluidsbundel niet langer onderbroken is, Daarmee voorkomt men dat een snelle passant het alarm 20 kort in werking Stelt, dat het onopgemerkt blift. De combinatie van PXE-zender en -ont- vanger is buitengewoon gevoelig. De afstand tussen de twee ken maximaal vijftien meter bedragen. ee [Lift van gebruikte onderdelen Afbeclding 1 TRI + BC S47 TR : BC 547 RL 33,000 ohm 4 W RD 10.000 ohm Instelpotentiometer R 71000 ohm ve W me 15000 ohm % W RS 1,000 ohm +6 W a £ 1.000 pF keramiseh a 1,000 pF Keramiseh PXE 4822 242 30054 “i Afeclding 2 TRI BC 549 B TR BC 549 B TR BC 549 B. Dy AA TIS De RA 119, PE, 4822. 282 30054 Ri 390.000 ohm 2 330.000 ohm B 10.000 ohm Ra 10.000 ohm BS 10.000 ohm 6 330.000 ohm RT 400 ohm RS 6.800 ohm RO 10.000 ohm R10 320.000 okim RU 4,000 ohm RZ 2.200 ohm cl 220.000 pF flat foil @ 100,000 pE flat fol a 220.000 BE flat foil Ch 100,000 pF fat foil es 22 uP elektrolytisch, Alle weerstanden ¥ W De Benelux DX-club Er zijn talloze mensen in de wereld voor wie het niet voldoende is om hun radi of televisietvestel vitsiuitend te gebruiken voor een be- perkt antal plaatseliike of rogionale zenders. Zij han- teren veelvuldig de knoppen fom verre stations te ontvangen en te beluisteren, Mensen die hiervan een hobby maken, worden DX-e1s genoemd Er zijn verschillende soorten DX-ers. ‘Sommigen beluisteren bij voorkeur sta- tions uit bepaalde landen of programma’s in bepaalde talon, Anderen proberen sta- tions uit zoveel mogelik landen te ont- vangen. De een zoekt de kortegolfbanden, af, de andere specialiseert zich op de ‘middengolf of op de FM- of de televisie- bbanden, Velen verzamelen ook de be- vestigingen op ontvangstrapporten, ook wel QSL-Kaarten genoemd. Deze beves- tigingen zenden de stations als dank voor het ontvangstrapport van de DXcer. Een aantal DX-ers beluisteren geen omroep- zenders maar bijvoorbeeld vaste lucht- vyaartverbindingen, schepen of andere of- ficiéle radioverbindingen. Door en voor al deze DX-hobbyisten is de Benelux DX-club opgericht. Stechts één tak van de DX- fontvangst zult u tevergeets zoeken in de Benelux DX- club: het beluisteren van zendamateuss. Hoewel dit ‘ook wel door een aantal Ie den van deze club wordt ge- daan, worden de organisatie yan en de informatie over deze activi teiten gezien als taak van de speciale zendamateurverenigingen (in Nederland VERON en VRZA). Het voornaamste doel van de Benelux DX.club is het geven van informatie over de hobby en het bevorderen van het con- tact tussen de DX-ors, in het gebied van ide Benelux en daarbuiten. Hiertoe geeft dde club een blad uit, dat iedere maand in de Nederlandse en in de Engelse taal verschijnt. Van de Nederlandse editie wordt ook een deel in het Engels geschre- ven; voor de ehte DX-er vormt dit over hhet algemeen geen beawaar. Belangstellenden voor het Tidmaatschap Kunnen nadere inlichtingen over de Be- rnelux DX-club verkrijgen bij het secre- tariaat van de club: Postbus 1306 te Nijmegen, HOBBYSkooP ° Nieuw. Een volautomatische platenspeler. ete) Pbiins 209 S ele¢tronic. eee eee a te ee) Lie ieee ieee ett See pean Doe eos Eien) ot teen omnes ered ae Gaetan reermeres) picid [Plate nee naar eigen idee De grote populariteit van de Philips onderdelenpakketten voor audio-toepas- singen schuilt in het feit dat ze de gebruiker de gelegenheid bieden voor weinig geld binnen zeer ruime grenzen naar eigen idee en inzicht een geluidsversterker van goede kwaliteit samen ¢e stellen en deze later eventueel uit te breiden of te periectioneren, Deze mogelikheden zijn nog aanzienlijk vergroot door de on- langs geintroduceerde nieuwe reeks onderdelenpakketten voor mengversterkers. Daaruit samengestelde regelversterkers kunnen gebruikt worden om de signalen van verscheidene microfoons, afstemeenheden, platenspelers en bandrecorders te mengen en fe inden”, dat wil zeggen vioeiend in of uit te regelen. De signalen beinvloeden elkaar niet en zijn dus afzonderliik regelbaar. Met de nieuwe onderdelenpakketten kunnen mengversterkers worden gebouwd die ex niet alleen professionecl uitzien, maar die ook een professionele kwaliteit hebben. Ben dergelijke mengversterker, waarop mienige doorgewinterde disk-jockey al- gunstig zal zi, kan gebruikt worden bij sportevenementen, voor het regisseren van muziekuitvoeringen, in verenigings- kantines, kortom in al die gevallen waar een gewone versterker te weinig. regie- ‘mogelijkheden biedt, Maar mengverster- kkers aijn er niet alleen voor het buiten- ‘gebeuren, Ook in do huiselifke sfeer zijn et talloze mogelijkheden: zelf hoorspelen fof radioprogramma’s samenstellen, pe- Iuid maken bij films of diaseries en zo voort. De onderdelenpakketten voor mengver- sterkers zijn geheel complet. Ze bevatten alle benodigde clektronische onderdelen, een montageplaatje, —_ schuifregelaar raaipotentiometers, Knoppen, professio reel uitziende afdekplaatjes, montage- chassis, afstandsbusjes, boutjes, print stekers en niet te vergeten een uitvoerige en duidelijke handleiding. Wat is nieuw? In welke opzichten verschilt de nieuwe serie van zeven onderdelenpakketten van de oude vertrouwde serie (R 6905, R 6903, R 6915 enz.)? Het meest op- vallende is dat de nieuwe onderdelen- pakketten alle benodigdheden bevatten, tot en met de knoppen, om een werken- de schakeling te bouwen, Het enige dat niet meogeleverd wordt (maar dat in de 2 HoBByYskooP nabije toekomst wel afzonderlijk verkeijg- aar zal zijn) is een kast. De ,.oude” onderdelenpakketten bestaan alleen uit de elektronische onderdelen en een mon- tageplaatje. Potentiometers, schakelaars, Knoppen en dergelike moet u dus los open, Overigens zijn deze ,oude” pak- Ketten allerminst uit de tijd; in veel ge- vallen bieden ze nog steeds een ideale Nieuwe serie onderdelenpakketten HiFi] stereo-mengversterkers oplossing. Een tweede verschil is dat de oude” onderdelenpakketten enkelvou- dige schakelingen zijn; voor stereo hebt u er van elk type dus twee nodig, De mengyersterkereenheden ijn echter dub- bel ultgevoerd, dus geschikt voor stereo 8F voor twee monokanalen. Verder werken de mengversterkerschake- lingen met een hogere voedingsspanning @4 volt) en cen hoger signaalniveau, namelijk 250 mV, vergeleken met 100 mV voor de ,oude” pakketten. Wat gelifk blest is dat elk onderdelen- pakkel een afgeronde eenheid is die een bepaalde specificke functic verricht, en dat dic eenheden op zeer veel verschil- Jende manieren aan elkaar ,,geknoopt” kunnen worden, Op die manier zijn u eenlopende versterkers samen te stellen, met veel of weinig.regelmogelijkheden, mono of stereo en geschikt voor é6n of veel ingangssignalen, Kortom: een ver- Afb. 1 Voorbecld van een meng- Versterker met drie stereo. of es mono-ingangen en drle afzonder- Ike of eon gecombineerde toon- regeling (naar keuze). Met het fenormaliseerde — witgangssignaal Kan elke cindversterker worden gesiuurd. “Ale voedingseenheid (24 voli kan ecw NL 7410 wore den gebruikt. (ements arrsvioess a ete = Sc te aux —af m0 7307 | ® fetarear lal sterker die volledig san de persoone De stercomengeenbeid behoeften voldoet, De stereo-mengeenheid NL 7309 is het ‘Met de zeven nieuwe onderdelenpakket- ten is er geen grens aan de uitgebr heid van de mengversterker. Een instal- Jatie met 36 stereokanalen of 72 mono- kkanalen is zonder problemen te reali- seren, al hebt u van sommige typen dan verscheidene exemplaren nodig. ‘Voorbeeld van een mengversterker In afbeelding 1 is een voorbeeld van een mengversterker gegeven, dat goed de ‘mogelijkheden illustreert. Er zijn drie verschillende voorversterkers gebruikt, die alle drie tot taak hebben de hun faangeboden ingangssignalen op een ni- eau van 250 mV te brengen, Omdat de drie,signaalbronnen” (mierofoon, toonopaemer en bjj voorbeeld afstem- eenheid) spanningen van verschillend ni- vveau leveren, is ook de versterking van de drie voorversterkers verschillend, 20- als uit de tabel met technische gegevens Dike De voorversterkers NL 7305 en NL 7307 hhebben een vlakke frequentiekarakteris- tiek, maar de NL 7306 comtigeert het toonopnemersignaal volgens RIAA. Dit Detekent dat de signalen aan de vitgangen van de drie yoorversterkers niet alleen hnetzelfde niveau hebben (250 mV) maar OOK de juiste sterkteverhoudingen tussen hhoge en lage tonen hebben, Allle drie de voorversterkers hebben twee schuifregelaars en twee draairegelaars, voor elk van de twee kanalen én stel Met de draairegelaars wordt het totale versterkingsniveau zo afgeregeld, dat de schuifregelaars soepel regelen en dat de schuifregelaars van alle voorversterkers op elkaar afgestemd zijn, In de praktik gebeurt dit als volgt, Alle draairegelaars Graait u geheel linksom. Daarna schuift de schuifregelaars ééa voor én gehee! ‘naar boven en vervolgens rogelt u met de bijbehorende draairegelaar de geluids- sterkte af op het maximale niveau dat u Wenst. De stereo-niveaumetereenheid NL 7314 (waarover siraks meer) is daarbij een goede hulp. De bedoeling van deze procedure is dat cen bepaalde stand van onverschillig welke schuifregelaar altijd overeenkomt met hetzelfde geluidsniveau, hart van elke mengversterker. Deze scha- Keeling heeft twaalf ingangen waarop ten hhoogste es _(dubbele) voorversterkers kuonen worden aangesloten, Met deve ‘eenheid kunnen dus maximaal zes stereo- signalen of tweemaal zes monosignalen ‘gemengd worden, zonder dat deze elkaar beinvioeden, De mengeenheid verewakt niet (versterking 1x); de geluidssterkte wordt geregeld met de schuifregelaars van de voorversterkers, Uitbreiding tot maximaal 12 stereo- of 24 mono-ingangssignalen is mogelik met ddrie mengeenheden, geschakeld 20als in afbeelding 2 is aangegeven, Dat is echter nog lang niet het hoogst bereikbare aan- tal, Op de laatste NL 7309 kunnen im- ‘mers maximaal zes mengeenheden wor- den aangesloten, die samen goed zijn voor 36 stereo: of 72 mono-ingangen, Lea lel a Afb. 2 Met drie mengeenheden NL 7209 ‘worden swaalfstereo- of vierenswintig mono- Kanaten verkregen. Met zeven NL 7309's zim dat er respectievelhk 36 en 72. De stereo-toonregeleenheld De stereo-toonregeleenheid NL 7311 heeft in de stand ,,re ht" cen versterking van 1X; ine en uitgangsniveau bedra- gen nominaal 250 mV. Dit betekent dat de toonregeleenheid overal in de meng- versterker kan worden opgenomen waar een signsalniveau van 250 mV heerst, dus bij voorbeeld na de voorversterkers of na de mengeenheid. Beide mogelik- heden zijn in afbeelding 1 gestippeld ge- tekend Een toonregeleenheid na elke voorver- sterker heeft het voordeel dat hoge en Tage tonen van elk stereo-ingangssignaal (of van twee monosingangssignalen te- gelilk) afzonderlijk regelbaar zijn, Maar heeft dan in principe evenveel toon- regeleenheden nodig als er voorverster- ers ziin (in principe, want u kunt na- ‘uurlijk ook enkelo ingangskanalen zon- der toonregeling laten). Het goedkoopste is én toonregeleenheid ‘op te nemen na de mengeenheid, Dan ‘kunt u van alle ingangssignalen hoog en lag regelen, alleen niet afzonderlijk. De toonregeleenheid is. uitgerust_met twee dubbele schuifregelears, waarmee de hoge en de lage tonen aizonderlijk, maar wel van beide kanalen tegelijk, ‘maximaal 14 tot 18 dB kunnen worden wopgchaald” of verzwakt. Als beide re- gelaars in de middenstand staan, is de frequentickarakteristick recht en worden hhoge en lage tonen noch verzwakt, noch versterkt, Volgversterker en niveaumetereenheid De mengyersterker die we tot hier toe jn gedachten hebben opgebouwd, kan worden aangesloten op cen cindverster- keer als deze een ingangsgevoeligheid van fen minste 250 mV en een ingangsimpo- ddantie van ten minste 100 000 ohm heeft Tussen stuurversterker en cindversterker mocten dan echter nog een .,algemene” volumeregelaar en een balanstegelaar ‘opgenomen worden. Zonder deze volume- regelaar kan de geluidssterkte namelik alleen maar met de afzonderliike ka- nnaalregelaars ingesteld worden en is het niet mogelij het mengsignaal in zija ge- hel te regelen, Een fraaiere oplossing is het gebruik van de_stereo-volgversterker NL 7412, het sluitstuk van elke mengversterker, die yoorzien is van twee schuifregelaars fen een stereo/monoschakelaar, De ene schuifregelaar regelt de versterking van het gemengde signaal, de andere regelt de balans. Doordat ‘de balansregelaar voorzien is van zilverbanen treedt geen verawakking op wanneer hij in de mid- denstand staat Hoewel de volgversterker nist in alle gevallen noodzakeliik is, heeft hij toch enkele belangrike voordelen, Hij sluit qua vormgeving 2an bij de andere een- hheden uit de reeks. Bovendien versterkt hij het gemengde signaal tot de genorma- liseerde uitgangsspanning van 775 mV, rruimschoots voldoende om iedere eind versterker te sturen, Daarmee wordt de mengversterker veel universeler. HoBBYSkooP 13 Ben zeer goede combinatie wordt ver- kkregen met de HiFi/sterco-cindverster- ker NL 6920, die tweemaal 40 watt le- vert en als Philips onderdelenpakket ver- kerijgbaar is. Bij gebruik van de volgver- stetker NL 7412 heeft deze eindverster- ker geen regelorganen meet (behalve de aan/uitschakelaar), zodat hij zonder be- waar uit het gezicht, bij voorbeeld in cen wandkast, Kan worden geplaatst. Het is wel gewenst in beide ingangsleidingen van de eindversterker cen weerstand van ‘82.000 ohm op te nemen. Ben andere interessante mogelijkheid is het toepassen van twee Philips MFR- Iuidsprekerboxen (Motional Feed Back) Deze boxen hebben ingebouwde eindver- stetkers en de bijbehorende voedingseen- hheden. Het MFB-systeem berust op het gebruik van een versnellingsopnemer die feen signaal terugvoert naar de eindver- sterker dat proportioneel is met de be- wegingen van de conus van de lage tonen-luidspreker. Daarmee wordt een uitstekende lagetonenwoergave verkre- gen, ondanks het feit dat de inhoud van hhet compartiment voor de lagetonenluid- spreker slechts 9 dm* bedraagt. Vanzelf- sprekend is ook de weergave van hoge fen middentonen subliem, Een 20 professionele mengversterker is eigenlik niet complet zonder niveau- ‘meters, Daarom is in de serie cen niveau- metereenheid opgenomen, NL 7314, die onder andere twee VU-meters. bevat waarvan de gevoeligheid regelbaar is. Deze eenheid kan het best worden aan- gesloten op de ingangen van de volgver- sterker, Dan kan het niveau van de ingangssignalen onhoorbaar worden in- geregeld, namelik wanneer de hoofd- Yolumeregelaar van de volgversterker acheel teruggeregeld staat. U kunt de nniveaumetereenbeid echter ook op de angen van de volgversterker aan- sluiten, zodat u het uitgangsnivean van de totale mengvorsierker kunt contro- leren, Perfectionisten kunnen zelfs twee niyeaumetereenheden gebruiken, aange- sloten op zowel de ingangen als de vuit- gangen van de volgversterker. Elke VU- meter heeft een cigen versterkertje met een hoge ingangsimpedantie om te voor- Komen dat de meters het signaal bein- vloeden, Het aansluifen van cen bandrecorder Als u de bandrecorder alleen wilt ge- bruiken voor weergave via de mengver- sterker, dient de laatste een stereo-voor- verstetker NL 7307 te bevatten, waarop uw eenvoudig de signaaluitgang(en) van de recorder aansluit. Wilt u de meng- versterker echter ook gebruiken om de “4 HOBBYSKOOP signaien te kunnen manipuleren bij het maken van bandopnamen, dan moet cergens in de mengversterker cen aftak- ng worden gemaakt. Dat kan op drie plaatsen: na de volgversterker, na de toonregeleenheid of na de mengeenheid, afhankelifk van de regelmogelijkheden die u verlangt. In alle gevallen moet een Weerstand van 1 Mo worden opgenomen tussen de signaalleiding die u aftapt en de aansluitbus voor de bandrecorder. Gebruik bij voorkeur een genormaliseerd DIN-chassisdeel (zie afbeclding 3) dat u aansluit zoals in afbeelding 4 is ge- schetst. In afbeelding 5 is als voorbeeld aangegeven hoe de aansluiting tot stand Komt na de stereomengeenheid NL 7308, Voor sterco-bandrecorders worden twee van deze aanshuitingen gemeakt, Voor mmono-bandrecorders ook, maar dan wor- den de beide weerstanden aan de kant van het chassisdeel met elkaar verbon- den. by 4 1 i kr 3 beugel Aib. 3 Chassisieet en steker volgens DIN- Afb. 4 Genormaliseerde aansluitingen van ‘ten DIN-chassisdeel voor cen bandrecorder voor opnemen en weergeven via de meng- versterker. De weorgaveledingen gaan naar de twee ingangen van een voorversterker NL" 7507, “de opnameleidingen via weer- Standen ven MO near de twee uligangen van de foonregeleenhed, de mengeenteld of de" Volgverserker. Gebruik afgeschermd Alle afschermingen worden verbonden met unt 2. De massaverbindingen komen alleen tor stand via de afschermingen van de weer. guveleldingen, Deze worden verbonden met hhet ‘massapunt aan de ingang van de NL 7307 (cle handleiding). a = alae cle Afb, § Voorbeeld van het aansluten van en bandrecorder, in dit geval op de wigane van de mengeenheid. Voor stereo wordt deze aansluting tweemaal semaakt. ‘Technische gegevens NL 7305 versterking 500 nom. ingangsspanning, os ‘max. ingsngsspanning ‘ingangsimpedantic 22 ‘nom. uitgangsspanning ‘max, uitgangsspanning fang.weergeve (—3aB-punt) hhoog-weergave (—3dB-punt) vervorming bij nom. vite-span, vervorming bij max, uitespan. stoorniveau t0:¥. nom. uit. span, anntal transistors voedingsspanning stroomverbruie 15 afmetingen indicatieplaat 133x63 inboudiepte 55 santal schuifpotentiometers 2 ‘aantal draaipotentiometers 2 NL 7306 NL 7309 100 x 25 mv os v 47 ko. 250 mv v He katz % % a stuks v 14 mA 13x63 133x63 133x6 | mm 5s mam stoks stuks Tips van lezers voor lezers Onze oproep om tips in te sturen die voor andere hobbyisten van belang Kunnen zijn, heeft cen grate stroom reacties losgemaakt, Krokoudilleklem als ,derde handje” Een krokodilleKlem is voor veel meer te gebruiken dan het maken van tijdeliike verbindingen, De heer T. Bronk.te Amstelveen gebruikt kroko- dilleklemmen om (vooral kwetsbare) onderdclen vast te Kklemmen tijdens het solderen. Dit heeft als bijkomend voordeel dat de warmte van de sol- Geerbout wordt af De heer J. J. Meijer uit Oisterwijk heeft een soortgelifke tip, maar heeft “de bekken van de ‘krokodille- Klem omwikkeld met aluminiumfolie, waardoor de warmte nog beter wordt afgevoerd, ‘Voor het monteren van onderdelen op moeilik bercikbare pluatsen gebruikt de heer J. Piinappels te Niewendam een handig apparaatje, bestaande uit een krokodilleklem die in de lege houder van een potloodvormige bal- pen is gestoken. Aan de bewegende bek van de krokodilleklem is) een draadje bevestigd dat door de lege hhouder loopt en aan het andere uit inde van een lusje is voorzien. Door aan dit draadje te trekken wordt de Klem geopend. Hiervoor dient cen krokodilleKlem te worden gebruikt waarvan de bekken en de contaetbus ‘aan de achterrijde cen hock met el- sar maken. Eventueel kan een rechte krokedilleklem in deze vorm worden ‘Bebogen, Zelfgemaalte striptang De heer R. Wick te Visardingen maskte zelf een handige en goedkope draadstriptang van een nagelknijper. Met een vierkant viitje maakte hij in de bekken uitsparingen voor verschil- lende draaddiameters. Daarna schroef- de hij de nagelknijper op de werk- tafel (er zit al een gaatje in). De wer- king is als volgt: steck de draad in de juiste uitsparing, druk do hefboom vvan de nagelknijper naar beneden en tek de draad naar u toe, ‘Verstevigde experimenteertransistors Als transistors dikwijls worden ge- bruikt voor verschillende experimen- tele schakelingen kunnen de aanstuit- draden op den duur afbreken, door- .gaans viak onder het transistorlichaam, De heer G. van Valkenburg jr. uit ‘'s Hertogenbosch verlengt de levens- uur van — experimenteertransistors door een druppeltjo Velpon aan te brengen op de plaats waar de aan- sluitdraden uit de transistor komen, Grote gaten in metasl boren Bij het boren van grote gaten in alu- minium of een ander metaal blikt vvaak dat de gaten niet mooi rond worden maar cen zeskantige vorm hebben. De heer N. Miessén uit Eijs- den legt een dubbelgevouwen doekje tussen de spiraalboor en het yoor- geboorde gat. Het frappante is nu dat het gat niet zeskantig doch rond is geworden”, aldus de heer Miessen ‘Kiene lem De heer G. van den Berg uit Dor drecht gebruikt bij het solderen vi DIN-stekers en -bussen een gewone wasknijper als Klem, Dat is nog han- ddiger, vindt hij, dan een tang met cen elastiekje, Aan de inzenders van bovenstaande tips hebben wij een attentie gezonden. Hebt u ook eon handig idee of foefje waaraan andere hobbyisien iets kun- nen hebben? Stuur het aan de re- dactie van Hobbyskoop, Philips Ne~ derland B.V. afdeling Publicteit, VB 9-14, Eindhoven. Bij plaatsing ont- vange w een aardige attentie, HoBBYSKOOP 18 Wat is ,,radio maken?” Het opnemen van radioprogramma’s op de magnetische band Voordat u zich in uw luie stoel laat zakken en de radio aanzet om eens fijn te genicten van cen concert, cen voctbalwedstrijd of een hoorspel, zijn er al tientallen mensen bezig geweest met ,,radio maken”: regisseurs, verslaggevers, musici, isk-jockeys, technic Zondet al die mensen zou u maar weinig plezior beleven van uw zelf gebouwde tuner-versterker. Waarschijolijk realiseert u zich dat zelden of nov Wat gebcurt cr allemaal, voordat er geluid uit uw luidsprekers kan komen? Om ‘op die vraag antwoord te kunnen geven, moeten we de programma’s, die via de Hilversumse zenders worden uitgezonden, splitsen in twee grote grocpen: rechtstreekse uitzendingen cn voorat op de band vastgelegde programma’s, Registratickamer Het opnemen van een programma op de magnetische band gebeurt onder an- dere in de registratickamers (RK's), vei Wel geluiddicht afgesloten ruimten, waar- van er in Hilversum ruim twintig te vir den zijn, In die kamers staan drie of vier bandrecorders, twee draaitafels en een schakelkast. Aan iedere registratiekamer is via een microfooncircuit een spreck- studio gekoppeld. Programmadelen kun- nen hier afzonderlik worden opgenomen. Later worden de losse onderdelen dan ge- ‘monteerd tot een programma. Op die 16 HOBBYSKOOP manier Kan ook verbindende tekst wor- den ingesproken op een al eerder ge- ‘maakte muziekband, terwijl ook stukken ‘opname wit een band kunnen worden Bewist. Meestal gebeurt dat door ver- kknippen en Inssen van do band. Bij de VARA is een andere methode in ge- bruik. Hier worden montages gemaakt door middel van kopiéring. Hiervoor ziin twee bandrecorders nodig met elektro- nische bediening. Ben voordee! hiervan is onder andere dat het indrukken van de weergaveknop op de band nooit hoor- baat is, ‘Schaketkast De schaketkasten in de rogistratickamers zijn geheel door het Taboratorium en de ‘Technische Dienst van de NOS ontwor- pen en geproduceerd. Ze bestaan uit osse eenheden, dic eventucle reparatio ‘of controle op cenvoudige wijze mogelik maken, De registratickamers zijn allemaal voor- zien van stereo-apparatuur. Voor het op- hnemen van programma’s wordt de zo- genoamde puntstereofonie gebruik, \waarbij met richtinggevoelige microfoons wordt gewerkt, Deze kunnen met een Knop op de schakelkast naar keuze op het linker- of rechterkanaal worden ge- zet of op elk punt daartussenin, Het zou jn principe ook mogeliik zijn wee aan elksar vastzittende microfoons te gebrui- ken, die in een hock van negentig graden zijn opgesteld, een zogenaamd XY-paar. Dat zou echter het nadeel hebben, dat een spreker volkomen stil zou mocten zitten, omdat zijn stem in de huiskamer anders van de linker- naar de rechter- luidspreker zou slingeren, Voor opname van gesproken woord zijn de schakelkasten vitgerust met kapfiters, die alle frequenties beneden honderd of tweehonderd hertz ,swegsnijden”. De stem wordt hierdoor wel wat schriller, maar de versteanbaarheid neemt duidelifk toe. Bij het opnemen van muziekprogramma’s wordt het kapfilter uiteraard niet ge- bruit. Registratie-controlekamer Behalve registratiekamers zijn er in Hilversum ook drie_ registratie-controle- Kamers (RCK's) te vinden. Deze hebben dezelfde functie als de gewone rogistrat eisai Fate gt ere ame et ‘grotere’studio met meer. microfoonaan- Sluitiogen en vier in plaats van twee suilgangen”, zodat naar meer plaatsen tegelik kan worden ,,doorgeprikt” Tensiotte zijn er nog een santal publick- studio's, complete theaters, waar ook een registraliekamer aan is verbonden. Hier repeteren en concerteren onder andere hhet Omroepkoor en -orkest en het Metropole-orkest, Bij de_uitvoeringen seven de stereo-microfoons in de studio hhun signalen door aan de registratie- kamer, Daar worden ze in de juiste ver- houding gemengd en op de band gezet onder leiding van een muziekregisseur, die meestal de partituur van het desbe- treffende werk voor zich heeft liggen. Het opnemen yan programma’s op de ‘band is maar één facet van het begrip nfadio maken”, waarop we in de vol- gende mummers van Hobbyskoop nog wat verder zullen iagaan, Telefoneren per satelliet nu via Nederlands grondstation "Nederland heschiktsinds 12 september 1974 over een eigen grondstation voor het tot stand brengen van telefoon- gesprekken vin satelliten, Het station in het Friese Burum bevat door Philips ontwikkelde en gebouwde telecommunicatic-apparatuur met een heel eigen karakter. Dat is ook wel nnodig, omdat de satelliet Intelsat IV, die gebruikt wordt om de signalen door te even, slechts cen vermogen heeft van tree watt, Door de enorme afstand tus- sen de satelliet en het grondstation (on- geveor 40.000 kilometer) bereikt echter meer dan cen miljoenste deel van een miljoenste watt het station in Burum, Bovendien zijn de signalen op ean typi- sehe manier gegroepeerd, terwijl ze ook dichter opeengestapeld zijn dan gewoon lik Door het inbouwen van een yoorver- Merker in de ontvanger kunnen deze problemen echter worden opgelost. Het is cen paramettische bredebandverster- Ker, die tot 256 graden onder nul ge- Koeld is om te voorkomen, dat het ‘minuscule signaaltje van de satelliet ,ver~ Grinkt” in de ruis van de versterker. Voor het verkrijgen van een 20 groot mogelijke bedrijfszekerheid van het grondstation in Burum is de teleeommu- nicatie-apparatuur uitgevoerd. in duplo ‘met automatische oyerschakeling bij het defect raken van een van de hoofdcom- pponenten, ‘Ongeveer vilftig procent van de telefoon- sgesprekken tussen Nederland en de Verenigde Staten, Canada, Israél en binnenkort ook Suriname en de Neder- Jandse Antillen wordt via het Burumse station en de satelliet Intelsat IV tot stand gebracht, De capaciteit van de |huidige Intelsat-satellieten bedraagt 3.000 tot 9,000 telefoonverbindingen, afhanke- lik van de wijze van gebruik. De rest vvan de verbindingen loopt via de enorme telefoonkabel, die op de bodem van de Allantische Oceaan ligt. De keuze tussen satelliet of kabel wordt automatisch ge- ‘maakt zonder tussenkomst van een tele- foniste. Het gered komen van het station in Burum heeft yolgens de PTT geen in- vloed op de prijs van het intercontinen- taal telefoneren, terwijl ook de snelheid vvan het tot stand komen van de verbin- ingen er niet groter door wordt. Wel is de Kans op het geheel uitvallen van de telefoonverbindingen met bijyoorbeeld de Verenigde Staten nu tot een minimum beperkt, Men heeft nu namelijk witwijk- ‘mogelijkheden naar andere telecommuni- catiesystemen. Als door gen storing alle sgesprekken via de satelliet of via de kabel door de oceaan moeten warden geleid, zal dat uiteraard wel van invloed zijn op de wachttijden bij het tot stand komen van de verbindingen, Zet uw luidsprekerboxen op een voetstuk De opsteling van Iuidsprekerboxen, voor- al bij stereo, is een Kritisehe zaak. De wee boxen’ van een stereo-installatic ‘moeten enkele meters uit elkaae staan om cen goed stereo-geli Daardoor is het vaak niet mogeli beide in bij voorbeeld de boekenkast te Plaatsen. Dat leidt ertoc dat veel luid- sprekerkasten hun leven op de viocr doorbrengen, dikwijls. gedecltelijk ver- scholen achter het bankstel of een ander ‘meubel. Vooral de weergave van de hoge tonen heeft hiervan te liden, Ben frasie oplossing van dit problem kan worden verkregen met standaards voor luid- sprekerboxen, die in. twee uitvoeringen leverbaar zijn. Type NL. 11 S is bestemd voor luidsprekerkasten met een gewicht tot 20 kg. Deze standard heeft een hhoogte van 26,5 em en bezit een ronde montageplaat_ met een diameter van 100 mm, ‘Type NL 12 $ kan gebruikt worden voor Iuidsprekerboxen met een gewicht tot 50 kg. De hoogte van deze standard is 40 cm en de rechthoekige montageplaat heeft de afmetingen 20 x 15 em, ‘Type NL 12 S kan ook worden gebruikt ‘om bij voorbeeld cen televisietoestel op te monteren. HOBBYSKOOP 7 Stuurversterker voor luidsprekerboxen met MFB De lagetonenweergave van ,,gewone” luidsprekers is beter naarmate de Kast- inhoud groter is. Dit had in het verleden tot gevolg dat kritische muzieklietheb- bers, die de lage tonen beminden, opge- scheept zaten met Tuidsprekerkasten waarin je een kind riant kon huisvesten. Een grote verbetering betekenden de ‘speciale lagetonenluidsprekers, de woo- fers, die in betrekkelic kleine Kasten een heel behoorlijke Jagetonenweergave ver~ zorgden, Deze luidsprekers waren zelfs gebonden aan cen maximale Kastinhoud. Als de kast te groot was, liepen ze gcvaar kapot te gaan, Dat neemt echter nict weg dat ook bij de woofers de Iage- tonenweergave beter is naarmate de luid- spreker ontworpen is voor een grotere Kast. Om een goede lagetonenweerzave met ‘ndg Kleinere Kasten mogelijk te maken heeft Philips het Motional Feed Back- system (MEFB) ontwikkeld, in het Ne- derlands vertaald met bewegingsterug- koppeling, De conus van de lagetonen- luidspreker wordt voorzien van een ver- snellingsopnemer, Het signaal van deze fopnemer wordt teruggevoerd naar de versterker zodat deze als het ware Kan controleren of de conus wel de juste bewegingen maakt. Als dat door de cen of andere oorzaak niet het geval is, corrigeert de versterker het Tuidspreker- signaal. Het gevolg is dat een luid- spreker met MFB een goede weergave van lage tonen geeft in een Kleine Kast, ‘waarvan het compartiment voor de lage- tonenluidspreker een inhoud van slechts 9 dm* heeft De MEB.boxen hebben ingebouwde eind- versterkers en voedingseenheden. Dat be- tekent dat u verder alleen nog maar een goede stuurversterker nodig hebt. Voor dit doel is vooral HiFi/stereo-stuurver- sterker NL 6923, verkrijgbaar als Philips onderdelenpakket, bijzonder geschikt, zij het niet zonder meer. In de stuurverster- kker moeten enkele zeer Kleine wijzigingen worden aangebracht en tussen de stuur- versterker en de MFB-boxen moet een cenvoudige hulpschakeling worden opge- De hulpeersterker De afbeelding toont het linkerkanaal van de hulpversterker. Het rechterdee!_ is dlearaan gelijk. De totale hulpversterker bestaat uit wee zogensamde emitter volgers die een hoge ingangsimpedantic cen eon Inge uitgangsimpedantie hebben. Dat Taatste is nodig om de eindverster- keers, die in de MFB-boxen zijn onderge- bracht en die mocten worden gestuurd uit ean signealbron met lage impedantie, te kunnen sturen, Voor de verbinding van de hulpverster- er met de ingang yan de MFB-boxen ‘moet afgeschermde kabel gebruikt wor- den, De hulpversterker wordt in dezelfde kast ‘ondergebracht als de stuurversterker NL 6923, zodat de verbindingen tussen hulp- en staurversterker 20 kort mogelifk zijn. De in de afbeelding aangegeven punten 1, 6, 4 en 5 corresponderen met de pun- ten in de stuurversterker NL 6923. Punt TR/Rygx wordt verbonden met de col- lector van de transistor in de rechter- Inulpversterker. Enkele veranderingen in de stuurversterker De uitgangsspanning die de stereo-stuur- versterker NL. 6923 levert is iets te klein voor de MFB-boxen en omdat de hulp- versterker niet versterkt, moet de uit- gangsspanning iets worden vergroot. Dat kan eenvoudig gebeuren door voor Ry fen Ryy cen Weerstand van 33 000 ohm te nemen in plats yan de 10 000 ohm die de handleiding noemt De stuurversterker is in eerste instantie bestemd voor het sturen van de 2X 40- ‘watt eindversterker NI. 6920. Daarom gaat de handleiding ervan uit dat de stuurversterker wordt gevoed uit dezelfde voedingscenheid (NL 6924) als de cindversterker, dat wil zeggen met 60 volt. Bij gebruik van MEB-boxen is deze cindversterker echter niet nodig en het is dus niet nodig de 60-valts voedings- cenheid NL. 6924 aan te schaffen. Het is economischer stuur- en hulpyersterker te voeden uit de gestabiliseerde voe-

    You might also like