POCZĄTKI WŁADZY KOMUNISTÓW W POLSCE 3. Referendum ludowe – 30 czerwca 1946 r.

– wyniki zostały sfałszowane

I. Tzw. Polska Lubelska 4. Wybory do Sejmu Ustawodawczego – 19 I 1947 r.
a. władze komunistyczne stosowały REPRESJE wobec działaczy Polskiego
1. Powstanie POLSKIEGO KOMITETU WYZWOLENIA NARODOWEGO (PKWN) – Stronnictwa Ludowego
został utworzony 20 lipca 1944 r. w Moskwie b. utworzenie tzw. Bloku Demokratycznego w skład którego wchodziły:
a. w skład PKWN weszli działacze ZWIĄZKU PATRIOTÓW POLSKICH (ZPP) i – POLSKA PARTIA ROBOTNICZA (PPR)
członkowie KRAJOWEJ RADY NARODOWEJ (KRN) – oraz tzw. partie koncesjonowane (zależne od PPR)
b przewodniczącym PKWN został EDWARD OSÓBKA-MORAWSKI POLSKA PARTIA SOCJALISTYCZNA (PPS)
c. siedzibą PKWN był Lublin STRONNICTWO LUDOWe (SL)
STRONNICTWO DEMOKRATYCZNE (SD)
2. MANIFEST PKWN c. w wyniku sfałszowania wyborów zwycięstwo odniósł Blok Demokratyczny
a. został ogłoszony 22 lipca 1944 r.
b. zawierał program PKWN, m.in.: IV. Ustanowienie nowego porządku politycznego w Polsce
– zapowiadał REFORMĘ ROLNĄ 1. Ukonstytuowanie się nowych władz w Polsce:
– znosił KONSTYTUCJĘ KWIETNIOWĄ a. BOLESŁAW BIERUT – prezydentem
– odmawiał uznania dla RZĄDU POLSKIEGO NA UCHODŹSTWIE b. JÓZEF CYRANKIEWICZ – premierem
– zapowiadał wprowadzenie w Polsce rządów demokratycznych 2. Tzw. zjednoczenie ruchu ludowego
c. PKWN podpisało porozumienie z ZSRS, uznające granicę polsko-sowiecką na Bugu a. wobec groźby aresztowania Stanisław Mikołajczyk musiał opuścić Polskę i udać się
na emigrację
3. 31 XII 1944 r. PKWN został przekształcony w Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej b. utworzenie zjednoczonego stronnictwa ludowego (ZSL)
Polskiej z Edwardem Osóbką-Morawskim jako premierem 3. Zjednoczenie ruchu robotniczego
a. połączenie PPS z PPR i utworzenie polskiej zjednoczonej partii
II. Walka z antykomunistycznym podziemiem robotniczej (PZPR) – grudzień 1948 r.
1. Opozycja antykomunistyczna – ŻOŁNIERZE NIEZŁOMNI (żołnierze wyklęci) b. I sekretarzem Komitetu Centralnego PZPR został BOLESŁAW BIERUT
a. ARMIA KRAJOWA została rozwiązana przez GEN. LEOPOLDA c. WŁADYSŁAW GOMUŁKA został odsunięty od władzy i oskarżony o odchylenie
OKULICKIEGO 19 I 1945 r. prawicowo-nacjonalistyczne
b. w miejsce AK została utworzona organizacja Niepodległość (NIE)
c. utworzenie zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (WiN) ODBUDOWA POWOJENNA
d. działalność stronnictwa narodowego i narodowych sił zbrojnych (NSZ) I. Straty wojenne
1. W wyniku wojny liczba ludności Polski zmalała z 35 mln w 1939 r. do 24 mln w 1945 r.
2. Walka z opozycją a. śmierć poniosło ok. 3 mln Żydów i 3 mln Polaków
a. aresztowanie i PROCES SZESNASTU(czerwiec 1945r.) b. zmiany granic
b. działalność NKWD c. wojenne i powojenne MIGRACJE ludności
c. działalność urzędu bezpieczeństwa (UB), Korpusu bezpieczeństwa 2. Straty materialne
wewnętrznego (KBW) i milicji obywatelskiej (MO) a. w wyniku wojny Polska straciła ok. 40% majątku narodowego
d. OBŁAWA AUGUSTOWSKA b. niektóre miasta zostały niemal zupełnie zniszczone (Warszawa, Poznań oraz
Wrocław Gdańsk)
III. Rozstrzygnięcie walki o władzę w Polsce c. ziemie polskie w czasie działań wojennych i w okresie OKUPACJI były
1. Ustanowienie tymczasowego rządu jedności narodowej (TRJN) – 28 VI 1945 r. systematycznie rabowane
a. premierem Edward Osóbka-Morawski
b. STANISŁAW MIKOŁAJCZYK wicepremierem II Zmiany granic Polski
1. Postanowienia konferencji teherańskiej i jałtańskiej w sprawie granic:
2. Powstanie polskiego stronnictwa ludowego (PSL) a. granica wschodnia miała przebiegać na LINII CURZONA
a. twórcą i przywódcą był Stanisław Mikołajczyk b. w zamian za straty na wschodzie Polska miała otrzymać rekompensatę kosztem
b. PSL było największą legalną partią opozycyjną Niemiec
c. PSL miało ogromne poparcie w całym kraju i we wszystkich środowiskach
antykomunistycznych 2. Granica polsko-sowiecka
 a. podpisanie przez PKWN polsko-sowieckiego porozumienia granicznego (16 VIII
1945 r.) IV. INDUSTRIALIZACJA kraju
b. po stronie sowieckiej pozostały przedwojenne Kresy Wschodnie z Wilnem i 1. Wprowadzenie gospodarki centralnie zarządzanej
Lwowem a. utworzenie Centralnego Urzędu Planowania (CUP)
c. ZSRS otrzymał północną część Prus Wschodnich z Królewcem i Kłajpedą b. utworzenie Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego (PKPG) – Hilary
d. w 1951 r. nastąpiła korekta granicy – Polska otrzymała Ustrzyki Dolne w zamian za Minc
wschodnią część powiatu hrubieszowskiego
3. Granica polsko-czechosłowacka 2. Gospodarka planowa
a. po stronie czechosłowackiej pozostały Zaolzie oraz część Spiszu i Orawy a. plan 3-letni (1947-1949) – plan odbudowy
b. na korzyść Polski został rozstrzygnięty spół o Kotlinę Kłodzką b. plan 6-letni (1950-1955)
c. ostateczny polsko-czechosłowacki układ graniczny został podpisany w 1958 r. – intensywny rozwój przemysłu ciężkiego (budowa Nowej Huty)
4. Granica polsko-niemiecka – niedoinwestowane rolnictwo i przemysł lekki
a. ustalenie granicy polsko-niemieckiej komplikował nasilający się konflikt pomiędzy c. „wyścig pracy” i przodownicy pracy
ZSRS a jego dawnymi sojusznikami
b. Polska otrzymała: POLSKA W CZASACH STALINIZMU
– Prusy Wschodnie (bez część północnej z Królewcem, przyznanej ZSRS) 1. Postępująca sowietyzacja Polski
– Pomorze Zachodnie, ziemię lubuską i Dolny Śląsk a. w latach 1948-1956 w Polsce wdrażano sowiecki model ustroju politycznego,
c. traktaty z państwami niemieckimi gospodarczego i społecznego (SOWIETYZACJA)
– traktat w Zgorzelcu z NRD – 1950 r. b. 22 VII 1952 r. została przyjęta nowa konstytucja (wzorowana na konstytucji ZSRS),
– Układ między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o w której:
podstawach normalizacji ich wzajemnych stosunków – 1970 r. – zmieniono nazwę państwa na: POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA (PRL)
– zasadę trójpodziału władzy zastąpiono zasadą jednolitości władz państwowych
5. MIGRACJE ludności – zlikwidowano urząd prezydenta i zastąpiono go kolegialną, 15-osobową RADĄ
a. wysiedlenia ludności niemieckiej (na mocy postanowień konferencji poczdamskiej) PAŃSTWA (jej przewodniczący pełnił funkcje reprezentacyjne)
b. emigracja ludności żydowskiej (po pogromie w Kielcach – 1946) – jako godło państwowe wprowadzono białego orła bez korony na czerwonym tle
c. wymiana ludności pomiędzy Polską a ZSRS c. od 1949 r. ministrem obrony narodowej został KONSTANTY
d. AKCJA „WISŁA” – przesiedlenie ludności ukraińskiej z Bieszczad na Ziemie ROKOSSOWSKI (Rosjanin polskiego pochodzenia)
Odzyskane d. społeczeństwo polskie podlegało nachalnej INDOKTRYNACJI
e. powojenna emigracja polityczna
2 REPRESJE polityczne
III. Przemiany gospodarcze a. podstawą polityki represji była stalinowska teza o zaostrzaniu się walki klasowej w
1. Przemiany w rolnictwie miarę budowy socjalizmu
a. REFORMA ROLNA – Dekret PKWN z 6 września 1944 r. b. nadal trwały prześladowania działaczy POLSKIEGO PAŃSTWA
– WYWŁASZCZENIE wielkiej własności ziemskiej (powyżej 50 ha, a na Ziemiach PODZIEMNEGO – egzekucja GEN. AUGUSTA EMILA FIELDORFA
Odzyskanych – powyżej 100 ha użytków rolnych) c. represje dotknęły również niedostatecznie gorliwych przedstawicieli władzy:
– PARCELACJA – do więzienia trafił nawet prokomunistyczny marszałek Polski, MICHAŁ ŻYMIERSKI -
– ziemię otrzymali bezrolni i małorolni ROLA
b. tworzenie państwowych gospodarstw rolnych (PGR) – pozbawiony stanowisk, a następnie uwięziony został WŁADYSŁAW GOMUŁKA
c. KOLEKTYWIZACJA ROLNICTWA – tworzenie spółdzielni produkcyjnych d. prześladowania duchowieństwa
– zamordowanie biskupa Józefa Padewskiego
2. NACJONALIZACJA PRZEMYSŁU – ustawa o nacjonalizacji z 3 stycznia 1945 r., na – pokazowy proces biskupa Czesława Kaczmarka
mocy której upaństwowiono: – INTERNOWANIE prymasa STEFANA WYSZYŃSKIEGO (1953 – 1956)
a. własność poniemiecką e. próba dokonania rozłamu w polskim Kościele
b. zakłady przemysłowe kluczowych gałęzi przemysłu – BOLESŁAW PIASECKI założył STOWARZYSZENIE PAX
c. inne zakłady przemysłowe zatrudniające powyżej 50 pracowników na jedną zmianę – zainicjowano ruch KSIĘŻY PATRIOTÓW

4. HILARY MINC i tzw. BITWA O HANDEL – stopniowa nacjonalizacja handlu 3. INDOKTRYNACJA młodzieży
a. utworzenie Związku Młodzieży Polskiej (ZMP)
b. powołanie Służby Polsce (SP)
4. Stalinizm w kulturze i nauce
a. sztuka i kultura w służbie propagandy komunistycznej – SOCREALIZM (realizm
socjalistyczny)
– zadaniem sztuk plastycznych było eksponowanie potęgi państwa i władzy ludowej
– w rzeźbie i reprezentacyjnej architekturze dominował MONUMENTALIZM
– w sztukach plastycznych duże znaczenie osiągnął plakat propagandowy
– literatura i film miały kształtować model człowieka socjalistycznego
b. budowa Pałacu Kultury i Nauki
– zwrot niesłusznie pobranego podatku
– obniżenie wygórowanych norm produkcyjnych
– poprawa warunków życia
c. protestujący robotnicy zorganizowali pochód pod gmachem Komitetu
Wojewódzkiego
2. Władze stłumiły robotniczy protest przy użyciu siły
a. przeciwko demonstrantom władze skierowały wojsko wyposażone w czołgi
b. w wyniku starć z wojskiem śmierć poniosło ponad 60 osób – wśród zabitych był 13-
letni Romek Strzałkowski
c. wielu uczestnikom protestu władze wytoczyły procesy sądowe

POLSKI PAŹDZIERNIK I POZNAŃSKI CZERWIEC 3. Propaganda komunistyczna początkowo przedstawiała protest robotników jako prowokację
zachodnich imperialistów, a później – jako protest przeciwko wypaczeniom.
I. Sytuacja w Polsce po śmierci JÓZEFA STALINA(5 III 1953r.)
1. Ucieczka na Zachód ppłk. Józefa Świtały – sprawozdania pt. Za kulisami bezpieki i partii na POLSKI PAŹDZIERNIK
falach RADIA WOLNA EUROPA 1. Obrady VIII Plenum KC PZPR – październik 1956 r.
a. wybór WŁADYSŁAWA GOMUŁKI na stanowisko I sekretarza KC PZPR
2. Zmiany w stylu sprawowania władzy b manifestacja siły ze strony ZSRS
a. powrót na stanowisko premiera JÓZEFA CYRANKIEWICZA (po – wyprowadzono z koszar oddziały sowieckie
rezygnacji BOLESŁAWA BIERUTA) – flota ZSRS zablokowała polskie porty
b. likwidacja Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem c. wizyta w Warszawie NIKITY CHRUSZCZOWA
Gospodarczym
c. przekształcenie Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Komitet ds 2. Przejawy odwilży polityce wewnętrznej
Bezpieczeństwa Publicznego a. rezygnacja z pełnej KOLEKTYWIZACJI ROLNICTWA – część spółdzielni
d. zwolnienie z więzienia WŁADYSŁAWA GOMUŁKI produkcyjnych rozwiązano
b. reforma aparatu bezpieczeństwa – utworzenie Służby Bezpieczeństwa
2. Ograniczenie CENZURY c. ogłoszono AMNESTIĘ dla więźniów politycznych (objęła ok. 6 tys. osób)
a. działalność „Po Prostu” d. zreformowano centralny system zarządzania gospodarką – zwiększono nakłady na
b. zgoda na publikację Poematu dla dorosłych Adama Ważyka przemysł lekki
e. reaktywowano Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP)
3. Działalność KLUBU KRZYWEGO KOŁA f. przywrócono nazwę Katowicom (w 1953 r. nadano im nazwę Stalinogród)
4. Podziały wewnętrzne w PZPR
a. PUŁAWIANIE – zwolennicy liberalizacji i demokratyzacji 3. Porozumienie z Kościołem katolickim
b. NATOLIŃCZYCY – przeciwnicy liberalizacji a. uwolnienie prymasa STEFANA WYSZYŃSKIEGO
b. przywrócenie religii w szkołach
5. Na zmianę sytuacji w państwach bloku wschodniego decydujący wpływ c. prasa katolicka: „Tygodnik Powszechny”
miał referat CHRUSZCZOWA (wygłoszony 24 II 1956 r.)
IV. Odejście od programu demokratyzacji
6. Zmiany na najwyższych partyjnych 1. Proces stopniowego ograniczania swobód demokratycznych
a. śmierć Bolesława Bieruta 2. Zamknięcie pisma „Po prostu”
b. nowym I sekretarzem KC PZPR został Edward Ochab
MAŁA STABILIZACJA
POZNAŃSKI CZERWIEC I. Rządy WŁADYSŁAWA GOMUŁKI – mała stabilizacja
1. Strajk w Zakładach Przemysłu Metalowego Hipolit Cegielski – 28 czerwca 1956 r. 1. Nastąpiło złagodzenie reżimu komunistycznego
a. do strajku doszło podczas Międzynarodowych Targów Poznańskich a. ustały aresztowania ze względów politycznych
b. postulaty robotników: b. osłabła INDOKTRYNACJA ideologiczna
 a. inicjatorem był Antoni Słonimski
2. Nie nastąpiła jednak ani zasadnicza zmiana ustroju politycznego państwa, ani znaczące b. zawierał protest przeciwko cenzurze i ograniczeniom przydziału papieru na druk
uniezależnienie od ZSRS książek i czasopism
3. Poziom życia ludności nadal pozostawał na niskim poziomie c. wobec SYGNATARIUSZY listu władze zastosowały REPRESJE
a. towary, które na Zachodzie stawały się powszechne, w Polsce nadal były 3. List otwarty JACKA KURONIA i KAROLA MODZELEWSKIEGO, w którym
przedmiotami zbytku (siermiężny socjalizm) krytykowali politykę partii
b. występowały niedobory produktów pierwszej potrzeby 4. Działalność tzw. „komandosów”
c. degradacja materialna INTELIGENCJI
V. Marzec 1968 r.
4. Gospodarka 1. Wzrost nastrojów ANTYSEMICKICH w Polsce
a. nadal obowiązywała centralnie zarządzana gospodarka planowa a. był na skutek zaostrzenia się konfliktu na Bliskim Wschodzie – blok wschodni
(kolejne pięciolatki) popierał państwa arabskie
b. znaczne nakłady na przemysł ciężki b. 15 tys. obywateli polskich pochodzenia żydowskiego opuściło Polskę
– wdrażano przestarzałe i energochłonne technologie
– kluczowe inwestycje: 2. Zdjęcie z afisza „Dziadów” w reżyserii Kazimierza Dejmka
płockie zakłady petrochemiczne a. protesty studenckie
kopalnie miedzi w Polkowicach i Lublinie b. interwencje ZMOTORYZOWANYCH ODWODÓW MILICJI
kopalnie węgla brunatnego w Zagłębiu Turowskim i Zagłębiu Konińskim OBYWATELSKIEJ (ZOMO) i tzw. aktywu robotniczego
budowa elektrowni i elektryfikacja kraju c. brutalne rozbicie wiecu studenckiego 8 III 1966 r.
uruchomiono produkcję Fiata 125p d relegowanie ze studiów ADAMA MICHNIKA i Henryka Szlajfera
c. nastąpił wzrost produkcji zbrojeniowej (efekt nastrojów ZIMNOWOJENNYCH)
d. niewystarczający wzrost nakładów na przemysł lekki (niedobory produktów VI. Wydarzenia na Wybrzeżu – grudzień 1970 r.
pierwszej potrzeby) 1. Zaskakujący wzrost cen żywności w okresie przedświątecznym
2. Strajk w Stoczni Gdańskiej
II. Polityka zagraniczna PRL 3. Podpalenie gmachu Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku
1. Normalizacja stosunków z NRD – układ w Zgorzelcu 1950 r. 4. „Czarny czwartek” w Gdańsku – 17 XII 1970 r.
2. Układ o podstawach normalizacji stosunków z RFN – 1970 r. (Willy Brandt) a. władze wprowadziły w Gdańsku stan wyjątkowy
3. Plan Adama Rapackiego – plan wprowadzenia strefy bezatomowej w Europie Środkowo- b. wicepremier Stanisław Kociołek wezwał stoczniowców do powrotu do pracy
Wschodniej c. wojsko otworzyło ogień do robotników idących do pracy – 17 XII 1970 r.
– zginęło 18 osób
III. Konflikt władz z Kościołem katolickim – według oficjalnych danych łącznie na Wybrzeżu zginęły 43 osoby, a 1165 odniosło rany
1. Działalność parlamentarnego koła poselskiego katolików „Znak”
2. Restrykcje wobec Kościoła 5. Zmiany na najwyższych szczeblach władzy
a. likwidacja dni wolnych w niektóre święta kościelne a. dymisja WŁADYSŁAWA GOMUŁKI
b. usunięcie religii ze szkół b. nowym I sekretarzem KC PZPR został EDWARD GIEREK
c. ograniczenie liczby zgód na budowę nowych kościołów c. nowym premierem rządu został PIOTR JAROSZEWICZ
d. klerycy zostali zmuszeni do odbywania podstawowej służby wojskowej
e. wprowadzono zakaz praktyk religijnych oficerom wojska i MO RZĄDY EDWARDA GIERKA
I. Zmiany u steru rządów
4. Kontrowersje wokół listu episkopatu polskiego do biskupów niemieckich z 1965 r. 1. WŁADYSŁAW GOMUŁKA został zdymisjonowany w związku z wydarzeniami na
Pomorzu 20 XII 1970 r.
IV. Zalążki OPOZYCJI 2. Za zgodą LEONIDA BREŻNIEWA na stanowisko I sekretarza KC PZPR został
1. Podziały wewnętrzne w PZPR powołany EDWARD GIEREK
a. REWIZJONIŚCI a. wcześniej Edward Gierek był I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego w
b. DOGMATYCY Katowicach
b. stanowisko I sekretarza piastował 20 grudnia 1970 - 6 września 1980
2. List 34 intelektualistów – 1964 r. c. Edward Gierek szybko pozyskał sympatię robotników:
– sam miał pochodzenie i przeszłość robotniczą
– dzięki uzyskanej pożyczce z ZSRS wycofał grudniowe podwyżki cen żywności
3. Szefem nowego rządu został PIOTR JAROSZEWICZ
II. Rozwój gospodarczy
1. Edward Gierek pozyskał znaczne kredyty na modernizację przemysłu
a. zakup licencji na Fiata 126p
b. kluczowe inwestycje:
– Port Północny
– Rafineria w Gdańsku
– kopalnia węgla w Bełchatowie
– trasa szybkiego ruchu Warszawa-Katowice
c. modernizacja Warszawy
– budowa Trasy Łazienkowskie
– budowa gmachu Dworca Centralnego
– odbudowa Zamku Królewskiego
d. intensywny rozwój budownictwa mieszkalnego
2. Zakrojone na dużą skalę inwestycje spowodowały wzrost dochodu narodowego
3. Społeczeństwo odczuło wyraźną poprawę warunków życia
4. Poczucie stabilizacji umacniała lansowana w mediach „propaganda sukcesu”
III. Sytuacja międzynarodowa PRL w okresie rządów Gierka
1. Edward Gierek ożywił stosunki dyplomatyczne z państwami zachodnimi (zwłaszcza z
Francją i RFN)
a. sam odbył dużo podróży dyplomatycznych
b. Polskę odwiedzali przywódcy państw zachodnich – m.in. prezydenci USA
2. Edward Gierek jako pierwszy przywódca państwa komunistycznego spotkał się z
papieżem PAWŁEM VI (1977 r.)
4. Władze podjęły decyzję o otwarciu granic z NRD i Czechosłowacją
a. nastąpił rozwój ruchu turystycznego
b. rozkwitał nielegalny handel
c. rozpowszechniły się wyjazdy zagraniczne w celach zarobkowych
IV. Początek kryzysu gospodarczego
1. Przyczyny załamania gospodarczego w drugiej połowie dekady Gierka
a. chybione inwestycje i błędy w planowaniu powodowały, że poczynione nakłady
finansowe zwracały się z dużym opóźnieniem i nie przynosiły spodziewanych wyników
b. rosło zadłużenie zagraniczne państwa i związane z nim koszty obsługi kredytu
(odsetki)
c. część kredytów została przeznaczona na bieżącą konsumpcję
d. sytuację pogarszał kryzys paliwowy, wywołany przez państwa arabskie w 1973 r.
e. niebezpiecznie spadła wydajność niedoinwestowanego i przestarzałego rolnictwa
2. Nastąpiło pogorszenie warunków życia społeczeństwa
a. wzrost cen na podstawowe produkty
b. nastąpiły ogromne trudności z zaopatrzeniem w podstawowe produkty
– władze wprowadziły talony na cukier (REGLAMENTACJA)
– władze próbowały poprawić zaopatrzenie wprowadzając tzw. sklepy komercyjne – lepiej
zaopatrzone, ale z wyższymi cenami rynkowymi
– powstawały tzw. PEWEKSY w których można było kupić towary zachodnie, ale za dolary
– w 1976 r. zapadła decyzja o podwyżce cen żywności
3. W 1979 r. nastąpił raptowny spadek dochodu narodowego
V. Strajki w czerwcu 1976 r.
1. Do największych protestów doszło w Ursusie, Płocku i Radomiu
2. Kulminacja nastąpiła 25 VI 1976 r. – tzw. wydarzenia radomskie
a. STRAJK w Zakładach Metalowych „Łucznik”
b. manifestacja pod gmachem Komitetu Wojewódzkiego
c. wobec braku reakcji władz demonstranci podpalili gmach Komitetu Wojewódzkiego
3. PACYFIKACJA strajku przez MO i – zginęło 2 robotników, a ok. 200 zostało rannych
4. Wobec aresztowanych milicja stosowała tzw. ścieżki zdrowia – aresztanci musieli przejść
przed szpalerem funkcjonariuszy, którzy bili ich pałkami
5. Uczestnicy protestów byli zwalniani z pracy i otrzymywali tzw. wilcze bilety (negatywne
oceny, utrudniające znalezienie pracy)
VI. Początki OPOZYCJI
1. W 1976 r. przeprowadzono nowelizację konstytucji, wprowadzając w niej zapisy o:
a. socjalistycznym charakterze Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej
b. Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej jako „przewodniej sile politycznej
społeczeństwa w budowie socjalizmu”
c. „nierozerwalnej przyjaźni polsko-radzieckiej”
2. Powstanie KOMITETU OBRONY ROBOTNIKÓW (KOR) – 1976 r.
3. Powstanie Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO) – 1977 r.
4. Powstanie pierwszej opozycyjnej PARTII POLITYCZNEJ – KONFEDERACJI POLSKI
NIEPODLEGŁEJ (KPN) – 1979 r. – LESZEK MOCZULSKI
5. W 1978 r. na Górnym Śląsku i na Wybrzeżu powstały Wolne Związki Zawodowe
6. W 1979 r. w Gdańsku powstał Ruch Młodej Polski
7. Aktywizacja środowisk akademickich
a. w 1977 r. zainicjował swoją działalność Latający Uniwersytet
b. w 1978 r. rozpoczęło działalność Towarzystwo Kursów Naukowych
8. Opozycyjna działalność wydawnicza
a. pojawiły się wydawnictwa tzw. DRUGIEGO OBIEGU wydawniczego
b. w 1977 r. powstała Niezależna Oficyna Wydawnicza
VII. Relacje z Kościołem katolickim
1. Poprawa stosunków między państwem a Kościołem
a. budowa nowych kościołów
 b. wprowadzenie nowego podziału administracji kościelnej
2. Wybór KAROLA WOJTYŁY na papieża – 16 X 1978 r.
3. PONTYFIKAT Jana Pawła II – 1978-2005
4. Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski – 1979 r.
NARODZINY "SOLIDARNOŚCI"
1. W latach 70-ych XX wieku nastąpiło wyraźne pogorszenie się sytuacji gospodarczej Polski:
a. wzrost zadłużenia zagranicznego – Polska przestała być państwem wypłacalnym
b. zubożenie społeczeństwa
c. pogorszenie się zaopatrzenia
d. rozpoczął się spadek produktu krajowego brutto
2. Wybuch niezadowolenia społecznego
a. nasilanie się akcji STRAJKOWEJ w sierpniu 1980 r.
– zwolnienie z pracy Anny Walentynowicz
– wzmożona akcja protestacyjna na Pomorzu pod kierunkiem Lecha Wałęsy
– ogłoszenie przez stoczniowców tzw. 21 postulatów
– idea strajków solidarnościowych
b. utworzenie Międzyzakładowych Komitetów Strajkowych (MKS)
c. utworzenie Komisji Ekspertów MKS
– BRONISŁAW GEREMEK
– TADEUSZ MAZOWIECKI
d. podpisanie przez wicepremiera Mieczysława Jagielskiego i Lecha Wałęsę w
Gdańsku tzw. porozumienia sierpniowego – 31 VIII 1980 r.
3. Powstanie NIEZALEŻNEGO SAMORZĄDNEGO ZWIĄZKU ZAWODOWEGO
„SOLIDARNOŚĆ” – 17 IX 1980 r.
a. powołanie Krajowej Komisji Porozumiewawczej – LECH WAŁĘSA
b. uchwalenie statutu – 22 września 1980 r.
c. rejestracja statutu – 10 listopada 1980.
d. szczytowy okres rozwoju „Solidarności” – „karnawał Solidarności”
e. utworzenie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników
Indywidualnych „Solidarność”
f. I Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”
– odbył się w dwóch turach: 5-10 IX 1981 i 26 IX-7 X 1981 r.
– uchwalenie Posłania do ludzi pracy krajów Europy Wschodniej
– wybór Lecha Wałęsy na przewodniczącego NSZZ „Solidarność”
– powołanie Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”
4. Zmiany u steru rządów
a. rezygnacja EDWARDA GIERKA ze stanowiska I sekretarza PZPR – zastąpił
go Stanisław Kania
b. objęcie funkcji premiera przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego – II 1981 r.
5. Wprowadzenie przez rząd REGLAMENTACJI niektórych produktów żywnościowych
– kartki na mięso i inne podstawowe produkty
6. Sytuacja międzynarodowa
a. wojna w Afganistanie uniemożliwiła natychmiastową ingerencję zbrojną ZSRS w
Polsce w celu przywrócenia „porządku”
b. brak zdecydowanych działań władz polskich skłonił Leonida Breżniewa do podjęcia
kroków przygotowawczych do interwencji
– o tych planach płk RYSZARD KUKLIŃSKI powiadomił władze USA
– prezydent USA Jimmy Carter zagroził ZSRS sankcjami w przypadku interwencji zbrojnej w
Polsce
STAN WOJENNY W POLSCE
I. Stan wojenny w Polsce 13 XII 1981- 22 VII 1983 r.
1. Sytuacja przed wprowadzeniem STANU WOJENNEGO
a. wprowadzenie REGLAMENTACJI na podstawowe produkty – system kartkowy
b. nadzwyczajny IX Zjazd PZPR – lipiec 1981 r.
c. I Zjazd Solidarności – wrzesień 1981 r.
d. objęcie funkcji I sekretarza KC PZPR przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego
2. Wprowadzenie stanu wojennego – 13 grudnia 1981 r.
a. przejęcie władzy przez wojskową radę ocalenia narodowego (WRON)
b. aresztowania i INTERNOWANIE działaczy opozycyjnych
c. obostrzenia stanu wojennego
– zawieszono działalność ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH i innych organizacji społecznych
– wprowadzono CENZURĘ PREWENCYJNą i wstrzymano wydawanie wszelkich gazet
– wprowadzono godzinę milicyjną
– zmilitaryzowano zakłady pracy
– zamknięto uczelnie wyższe i szkoły
3. Reakcja społeczna na wprowadzenie stanu wojennego
a. w niektórych zakładach pracy załogi przystąpiły do strajków
b. w niektórych miastach organizowano manifestacje
c. wobec internowania przywódców opór społeczny był słaby i został szybko
stłumiony
d. najbardziej krwawy przebieg miała PACYFIKACJA kopalni Wujek – 16 XII
1981 r. – śmierć 9 górników
4. Reakcja państw zachodnich
a. niektóre państwa wprowadziły wobec PRL SANKCJE gospodarze
b. w niektórych państwach organizowano pomoc materialną dla Polaków,
rozprowadzaną przez instytucje kościelne
5. W kraju zaczęło się kształtować podziemie antykomunistycze – DZIAŁALNOŚĆ
KONSPIRACYJNA
a. działacze „Solidarności”, którym udało się uniknąć aresztowania,
utworzyli Tymczasową Komisję Koordynacyjną (TKK) NSZZ „Solidarność” –
m.in. ZBIGNIEW BUJAK, WŁADYSŁAW FRASYNIUK
b. w maju 1982 r. BOGDAN BORUSEWICZ i Aleksander Hall utworzyli w
Gdańsku Regionalny Komitet Koordynacyjny
 c. w czerwcu 1982 r. wyodrębniła się „Solidarność” Walcząca – KORNEL g. spektakularne zwycięstwo Lecha Wałęsy podczas telewizyjnej debaty z szefem
MORAWIECKI OPZZ, Alfredem Miodowiczem – 30 XI 1988 r.
d. „Solidarność” Walcząca przystąpiła do organizowania protestów h. w styczniu 1989 r. X Plenum KC PZPR opowiedziało się za
e. w czasie stanu wojennego w wyniku działań MO i ZOMO śmierć poniosło 56 osób wprowadzeniem PLURALIZMU POLITYCZNEGO

6. Zniesienie stanu wojennego

a. stan wojenny został zawieszony w grudniu 1982 r.
b. pielgrzymka JANA PAWŁA II Polski w czerwcu 1983 (jednym z warunków było
zniesienie stanu wojennego)
c. stan wojenny został ostatecznie zniesiony 22 VII 1983 r.

II. Sytuacja po zniesieniu stanu wojennego

1. Mimo zniesienia stanu wojennego władze nadal represjonowały działaczy opozycyjnych
a. MO i ZOMO brutalnie rozbijało manifestacje
b. w październiku 1984 r. został zamordowany przez funkcjonariuszy SB ksiądz
Jerzy Popiełuszko
– sprawcy zostali schwytani i skazani
– proces był jednak próbą zdyskredytowania działalności księdza Popiełuszki

2. Sytuacja społeczno-gospodarcza
a. kryzys gospodarczy pogłębiał się na skutek sankcji gospodarczych nałożonych na
PRL przez kraje zachodnie
b. ogromnym ciężarem dla gospodarki było rosnące zadłużenie zagraniczne
c. nastąpiła masowa EMIGRACJA polityczna i ekonomiczna (kraj opuściło ok. 1 mln
osób)
d. władze podjęły nieudane próby reform gospodarczych
– próba urealnienia cen zakończyła się niepowodzeniem i dymisją gen. Wojciecha
Jaruzelskiego ze stanowiska premiera
– w referendum zorganizowanym przez nowego premiera, Zbigniewa Messnera, społeczeństwo
odrzuciło nowy program reform
– program Mieczysława Rakowskiego wprowadzenia tzw. wariantu chińskiego
miał polegać na wprowadzenia gospodarki wolnorynkowej przy zachowaniu dotychczasowego
systemu politycznego
minister przemysłu Mieczysław Wilczek opracował ustawę o liberalizacji gospodarki
(zakładała wprowadzenie wolnego rynku)

3. Początek dialogu władzy z OPOZYCJĄ

a. w 1983 r. Lech Wałęsa otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla – 1983 r.
b. w 1987 r. półjawną działalność rozpoczęła Krajowa Komisja Wykonawcza NSZZ
„Solidarność”
c. z inicjatywy obozu prorządowego powstało Ogólnopolskie Porozumienie
Związków Zawodowych (OPZZ)
d. w sierpniu 1988 r. kraj ogarnęła fala strajków
e. zmianom w kraju sprzyjała korzystna sytuacja międzynarodowa – reformy Michaiła
Gorbaczowa w ZSRS
f. początek rozmów Lecha Wałęsy z ministrem spraw wewnętrznych – Czesławem
Kiszczakiem