GOTIKA

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

 SREDINOM XII VIJEKA NA PODRUJU ILL-DE-FRANCE-a DOLAZI DO NOVINA U KONSTRUKCIJSKOM SISTEMU GRAEVINA KOJI OD MASIVNOG PRELAZI U SKELETNI. U VRIJEME RAZVOJA OVAJ NAIN GRAENJA NAZIVAO SE OPUS FRANCIGENUM ILI OPUS MODERNUM. U RENESANSI SU ITALIJANSKI UMJETNICI OVA DJELA SMATRALI PLODOM RADA VARVARSKIH PLEMENA I ZATO JE NASTAO NAZIV GOTIKA, KOJI JE TADA BIO POGRDAN, A DANAS JE USVOJEN KAO NAZIV STILA. PO NEKIM ISTRAIVAIMA GOTIKA JE POSLJEDNJA ORIGINALNA STILSKA ARHITEKTURA KOJA JE STVORILA VELIKE KONSTRUKCIJSKE NOVINE.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

 ELEMENTI STILA ZAINJU SE I NAZIRU VE U ROMANSKOJ ARHITEKTURI, PA JE GOTIKA KONSTRUKCIJA NASTALA TRANSFORMACIJOM KONSTRUKCIJSKOG SISTEMA ROMANSKIH GRAEVINA. GRADITELJI SU DOBRO SAVLADALI GEOMETRIJU, ODLINO SU POZNAVALI MATERIJALE I NJIHOVE OSOBINE. GRADITELJI I ZANATLIJE NISU VIE PRETENO KALUERI, VE SE GRUPIU U BRATSTVA (ZIDARSKE LOE) KAO LAICI (SVETOVNJACI) I UVAJU TAJNU VJETINU GRAENJA.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

KAKO SU GRAEVINE BILE MONUMENTALNE, ESTO SU VEOMA DUGO GRAENE, PA SU NEKE OD NJIH ZAVRENE U KASNIJIM STILSKIM EPOHAMA.

ZA POZNAVANJE GOTSKE ARHITEKTURE OD VELIKOG ZNAAJA JE OUVANI PRIRUNIK ZA GRADITELJE KOJI JE SASTAVIO VILAR DONKUR (VILLARD DE HONNECOURT), GRADITELJ IZ PRVE POLOVINE XIII VIJEKA. PUTUJUI PO FRANCUSKOJ, FLANDRIJI, VAJCARSKOJ, NJEMAKOJ, UGARSKOJ SABRAO JE METODOLOKA UPUTSTVA O NAINIMA GRAENJA I IZVOENJU ARHITEKTONSKIH DETALJA. 33 PERGAMENTSKA LISTA SU U NACIONALNOJ BIBLIOTECI U PARIZU.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

 U XII VJ. POSTEPENO DOLAZI DO PROMJENE TIPA FINANSIJERA. SVE EE SU PORUIOCI GRADSKE UPRAVE, A NE SAMO CRKVA. IZVOR FINANSIRANJA ZATO NIJE SIGURAN I DOLAZI DO ZASTOJA U GRADNJI. GRADITELJI SU SVE EE LAICI, UDRUENI U ZIDARSKE LOE. GOTIKA SE BRZO IRILA EVROPOM; U ITALIJI NIJE NIKADA BILA OMILJENA.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

OSNOVNI TIP SAKRALNE GRAEVINE JE BAZILIKA NA KOJOJ SU NOVINA TRI OSNOVNA KONSTRUKCIJSKA ELEMENTA: 1.PRELOMLJENI LUK I PRELOMLJENI SVOD; 2.REBRASTI SVOD (KRSTASTI SVOD SA REBRIMA); 3.KONTRFOR I POTPORNI LUK;

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

PRELOMLJENI LUK

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

PRELOMLJENI LUK OPTEREENJE SE SVODI SVE BLIE VERTIKALI, TO JE POVOLJNO. LUK SE KORISTI U KONSTRUKCIJSKE I U DEKORATIVNE SVRHE. UVODI SE NIZ NOVIH SLOENIH PROFILA U ZAVISNOSTI OD POLOAJA CENTRA ILI CENTARA .

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

10

PRELOMLJENI LUK SE DOBIJA KADA SE POLUKRUNOM LUKU UKLONI DIO TJEMENA I PRIBLIE DONJI DIJELOVI.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

11

 KOD ROMANSKIH POLUKRUNIH LUKOVA BONI POTISCI, ODNOSNO NJIHOVA HORIZONTALNA KOMPONENTA, BILI SU NAJJAI U TJEMENU LUKA, TE JE NAJVEA OPASNOST OD RUENJA BILA UPRAVO U TJEMENU LUKA, ODNOSNO SVODA. UVOENJEM PRELOMLJENOG LUKA TI POTISCI SE SMANJUJU I SVODE SAMO NA VERTIKALNU KOMPONENTU, KOJA SE PRIHVATA STUBOVIMA. NA TAJ NAIN SU PRELOMLJENI LUKOVI POSTAJALI SVE VII I ELEGANTNIJI.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

REBRASTI SVOD

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

IZGLED REBRASTOG SVODA SA REBRIMA POPRENIM PRIHVATNIM I BONIM PODUNIM PRISLONJENIM LUCIMA.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

PROFILI REBARA POSTAJU SLOENIJI.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

SVE

TIPOVI OTVORA I POPUNJAVANJE MOTIVIMA.

15

 SVODNI SISTEM JE, PO PRAVILU, REBRASTI FORMIRAN PO TRAVEJIMA. DVA OSNOVNA SISTEMA SU: A/ 1 TRAVEJ U GLAVNOM BRODU ODGOVARA 1 TRAVEJU U BONIM BRODOVIMA, B/ 1 TRAVEJU U GLAVNOM BRODU ODGOVARAJU 2 TRAVEJA U BONIM BRODOVIMA. PORED OVIH, KARAKTERISTIAN JE ESTODJELNI (SIKSPARTITNI) SVOD, PRVI PUT PRIMJENJEN NA CRKVI NOTRE DAME U PARIZU. DALJOM RAZRADOM, DEKORATIVNA UPOTREBA REBARA NE SLIJEDI LOGIKU KONSTRUKCIJE I JAVLJAJU SE ZVJEZDASTI I DRUGI OBLICI.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

16

SIKSPARTITNI SVOD
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 17

REBRASTI SVOD SE MOE IZRADITI OD DALEKO TANJIH DIJELOVA, POSTAJE ZNAI MNOGO LAKI, PA SE ZBOG SMANJENIH BONIH POTISAKA PODIE NA VEU VISINU. REBRIMA I PRIHVATNIM LUCIMA SVE KOSE SILE SE SVODE U JEDNU TAKU, TAKO DA PRESTAJE POTREBA DA SVODOVI BUDU NOENI DEBELIM KONTINUALNIM ZIDOVIMA, KOJE POSTEPENO ZAMJENJUJE ITAV NIZ VITKIH STUBOVA, A OTVORI IZMEU SE POPUNJAVAJU PROZORIMA. TAKO JE DOBIVEN UTISAK VITKE, PROZRANE I NAIZGLED KRHKE ARHITEKTURE GOTIKE. KAKO VISINA SREDNJEG BRODA RASTE, JAVLJA SE POTREBA ZA TEHNIKIM RJEENJEM KONSTRUKCIJE KOJA E PRIHVATITI KOSE SILE, KOJE SE JAVLJAJU IZNAD NIIH BONIH BRODOVA. TAKO SU NASTALI POTPORNI LUCI, KOJI SA VANJSKE STRANE PRIHVATAJU GORNJI DIO CENTRALNOG BRODA I KOSE SILE PRENOSE NA VERTIKALNE STUBOVE KONTRAFORE. KONTRAFORI SE PRVO JAVLJAJU NA CRKVI NOTRE DAME U PARIZU 1180., NA KATERDRALI U CHARTRES-u 1194.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

18

KONTRAFOR

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

21

PINAKLI

ILJATA KULA

TRANSEPT KONTRAFORI

ROZETA
GLAVNA FASADA PORTAL BONI ULAZ

ARHITEKTONSKI ELEMENTI GOTIKE KATEDRALE

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

FRANCUSKA GOTIKA

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

 GLAVNA KARAKTERISTIKA FRANCUSKIH KATEDRALA, KAO I ONIH U NJEMAKOJ I BELGIJI, KOJE SU BILE POD JAKIM UTICAJEM FRANCUSKIH, JESTE NJIHOVA VISINA I IZRAENA VERTIKALNOST.
ONE SU KOMPAKTNE, SA BLAGO IZRAENIM ILI POTPUNO RAVNIM TRANSEPTOM. NA ZAPADNOJ FASADI SE OBINO JAVLJAJU TRI PORTALA, IZNAD SREDINJEG PORTALA SE POJAVLJUJE ROZETA, KAO I DVA TORNJA.

NA ISTOKU SE NAJEE POJAVLJUJE DEAMBULATORIJ SA ZRAKASTO POSTAVLJENIM KAPELAMA, DOK SE RIJETKO, KOD CISTERCINSKIH CRKVI, POJAVLJUJE VELIKA OLTARSKA APSIDA SA ZARAVNJENIM ZAELJEM - NPR. KATEDRALA U LAONU.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

CRKVA OPATIJE SAINT DENIS

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

25

CRKVA OPATIJE SAINT DENIS

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

26

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

27

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

28

BOGORODINA CRKVA NOTRE-DAME U PARIZU

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 29

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

30

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

35

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

KATEDRALA U LAON-u
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 38

KATEDRALA U BOURGES-u
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

KATEDRALA U CHARTRES-u
39

KATEDRALA U BOURGES-u
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 40

KATEDRALA U CHARTRES-u

KATEDRALA U REIMS-u
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 42

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

44

KATEDRALA U AMIENS-u
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 45

BRITANSKA GOTIKA

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

 GLAVNA KARAKTERISTIKA BRITANSKIH KATEDRALA JESTE NJIHOVA EKSTREMNA DUINA.

ONE ESTO IMAJU DVA ISTAKNUTA TRANSEPTA .

NIJE NEUBIAJENO DA SE POJEDINI DIJELOVI KATEDRALE GRADE U RAZLIITIM VIJEKOVIMA, BEZ TENJE DA SE POSTIGNE STILSKO JEDINSTVO.
ZAPADNI PORTALI NISU MONUMENTALNI, DOK SU PROZORI NA ZAPADNOJ FASADI JAKO VELIKI I NIKADA NE PREDSTAVLJAJU ROZETU, KOJA SE UMJESTO TOGA POJAVLJUJE NA GABLU TRANSEPTA. NA ZAPADNOJ FASADI SE MOGU POJAVITI DVA TORNJA ILI NIJEDAN.

NA PRESJEKU SA TRANSEPTOM SE UVIJEK POJAVLJUJE TORANJ, KOJI JE JAKO VISOK I POKRIVEN ILJATOM KULOM.
KARAKTERISTINO JE DA JE ISTONI DIO KATEDRALE ZARAVNJEN.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

KATEDRALA U SALISBURY-u
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 48

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

49

KATEDRALA U WINCHESTER-u
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 50

KATEDRALA U WELLS-u
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 51

NJEMAKA GOTIKA

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

 GLAVNE KARAKTERISTIKE NJEMAKIH KATEDRALA JESU JAKO VISOKI TORNJEVI I ILJASTE KULE.
ZAPADNA FASADA GENERALNO SLIJEDI FRANCUSKU FORMULU, ALI SU TORNJEVI MNOGO VII, I UKOLIKO SU DOVRENI, ZAVRAVAJU OGROMNIM ILJASTIM KULAMA . ISTONI DIO PRATI FRANCUSKU KOLU. KARAKTERISTIKA ENTERIJERA NJEMAKIH GOTSKIH KATEDRALA JE NJIHOVA OTVORENOST I IRINA. KATEDRALE UGLAVNOM NEMAJU NAROITO ISTAKNUT TRANSEPT.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

KATEDRALA U MARBURG-u
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 54

KATEDRALA U KOELNU-u
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 55

KATEDRALA U KOELNU-u
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 56

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

57

ITALIJANSKA GOTIKA

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

 KARAKTERISTINA JE POJAVA POLIHROMNE DEKORACIJE, KAKO U EKSTERIJERU, KORITENJEM MRAMORNIH BLOKOVA U HORIZONTALNOM SMISLU, TAKO I U ENTERIJERU, GDJE SU ARKADE ESTO IZVOENE ALTERNACIJOM BIJELIH I SIVIH DIJELOVA. PROPORCIJE SU UGLAVNO MATEMATIKI JEDNOSTAVNE, BAZIRANE NA KVADRATU, DOK SU ARKADE GOTOVO UVIJEK JEDNAKOSTRANINE.
NA FASADAMA SE POJAVLJUJU TRIJEMOVI, GOTOVO NIKAD ROZETE, A EE OKRUGLI PROZORI. TAKOE, OBINO SE NA FASADI NE POJAVLJUJU TORNJEVI. NA UKRTANJU SA TRANSEPTOM JAVLJA SE NAJEE KUPOLA. ESTA JE POJAVA SLOBODNOSTOJEEG TORNJA I BAPTISTERIJA. PROZORI NISU TOLIKO IROKI KAO ONI NA SJEVERU, I IAKO SE POJAVLJUJE BOJENO STAKLO, GLAVNU DEKORACIJU INE MOZAICI I FRESKE.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

STORNALOCO PODJELA CJELINE NA DIJELOVE PUTEM TRIANGULATURE

KATEDRALA U MILANU
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 60

KATEDRALA U SIENI
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

KATEDRALA U ORVIETU
61

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

62

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

Svi otvori, vrata i portali bili su obraeni po istom sistemu kao i u romanici, samo sa prelomljenim ili zailjenim lucima. U estoj upotrebi iznad portala je gabl sa ugaonim strijelastim zavrecima, pinaklima. U Francuskoj gotici je posebno izraeno povezivanje tri portala na zapadnoj fasadi kojima se ulazi u centralne i bone brodove graevine.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

64

Posebno je naglaena upotreba velikih rozeta, koje su sada obradjene u kamenoj ipki ispunjenom bojenim staklom -vitraom.

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

65

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

66

CIVILNA I VOJNA ARHITEKTURA

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

67

UTVRENI ZAMAK COUCY (1125-1230.)

SREDNJEVJEKOVNI GRADOVI (TIPA BURG)
Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 68

JAVLJA SE NOVI TIP TVRAVE TVRAVE NA RAVNIARSKOM ZEMLJITU, DONEKLE SLIAN ANTIKOM KASTRUMU SA PRAVILNOM OSNOVOM (U OBLIKU KVADRATA ILI PRAVOUGAONIKA) SA KRUNIM KULAMA NA UGLOVIMA I SNANOM DONON KULOM U SREDINI.

UTVRENI ZAMAK PIERREFODS 1390.) SREDNJEVJEKOVNI GRADOVI (TIPA BURG)

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 69

RAZVITAK CIVILNE ARHITEKTURE DIKTIRAN JE SVE VEIM PORASTOM, SNAENJEM I BOGAENJEM GRADSKOG STANOVNITVA.

IZGLED GRADSKE STAMBENE ARHITEKTURE U ZAPADNOJ EVROPI

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

70

IZGLED GRADSKE STAMBENE ARHITEKTURE U ZAPADNOJ EVROPI

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

71

KROVNA KONSTRUKCIJA U WESTMINSTER HALL-u

ISPUST JEDNE KUE U FREIBURG-u

OBJEKTI JAVNOG KARAKTERA

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika 72

OPTINSKA KUA U MNSTER-u, NJEMAKA, XV vijek

73

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

SIENA, KUE U NIZU, XV vijek

74

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

PALATA SPINI U FIRENCI, XIII vijek

PALATA MARESCOTTI U SIENI, XIV vijek

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

75

CA D ORO - UKRAENA U
STILU VENECIJANSKE CVIJETNE GOTIKE

DUDEVA PALATA

VENECIJA - STAMBENA ARHITEKTURA

Teorija i historija arhitekture 2 - Gotika

76