۳۰ داستان اصحاب پیامبر در ۳۰ روز رمضان

‫(‪ )30‬داستاى اصحاب پیاهبر در(‪ )30‬رٍز رهضاى‬
‫{‪}1‬‬
‫وًیسىدٌ‪:‬شاکزالذَبی‬
‫مقدمه‬
‫{‪}2‬‬
‫ناه‪ً،‬‬ ‫راً غالج قلب ٍای‬
‫الیه‪ ،‬اگر در فوائد و درس های آن کددا ردرر را شوهدبه ماهد کده‬
‫مورد رضایت ات شباهد‪ ،‬پس مر آن قل عفو مکد‪ ،،‬ودون ایدل لل د‬
‫هٍهت ٍی‬ ‫اِهین ٍی ضػّف‬
‫واجبهاد مل است‪ ،‬وپ امربت در مورد اجبهاد فرمودهه‬
‫کُچک؛ ٍهیىی نطیلػٌ ‪،‬اشتین‬

‫ٍی ِیران رشُل اللاٌ لال‬
‫اللٌ غلٌّ هشلم اشت‪.‬‬
‫چاپيوشزایهکتاببز{‪}3‬ایَمٍواشزانآساداست‬
‫صفحو‬ ‫فهرست مطالب‬

‫مقدمو‪َُ/...............................................................‬‬
‫فصل اول‪:‬‬
‫بعضی از معلومات قیمتی درباره صحابو رضی اهلل عنهم‬
‫چگونو صحابو را بشناسیم؟‪ُٔ/...........................................‬‬
‫تعداد اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم‪ُٖ/..............................‬‬
‫چرا باید پّبك صحابو بود؟‪ُٗ/.............................................‬‬
‫حکم دشناـ دادف اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم‪ُِ/...................‬‬
‫كفات آخرین اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم‪ِّ/........................‬‬
‫صحابی ای کو بدست تابعی امیاف آكرد!‪ِْ/................................‬‬
‫پیامربی کو ىم صحابی است كىم پیامرب!‪ِْ/...............................‬‬
‫طبقات صحابو‪ِٓ/.......................................................‬‬
‫فصل دوم‪:‬‬
‫داستان ىا‪ ،‬درس ىا واندرز ىا‬
‫درس اول‪ :‬داستان اسالم آوردن أبوذر غفاری رضی اهلل عنو‪:?/...........‬‬
‫معرفی خمتصر أبوذرغفاری رضی ا﵁ عنو‪ِٕ/................................:‬‬
‫(ُٕ)فایده از این داستاف‪َّ/.............................................‬‬
‫درس دوم‪ :‬داستان سو صحابی‪ ،‬در یک قضیو!‪;=/.......................‬‬
‫معرفی خمتصر کعب بن مالک رضی ا﵁ عنو‪ّٓ/.............................‬‬
‫{‪}4‬‬
‫(ُٔ)فایده از این كاقعو‪ْٔ/...............................................‬‬

‫درس سوم‪ :‬داستان حادثو افک‪>;/......................................‬‬
‫معرفی خمتصر عائشو رضی ا﵁ عنها‪ّٔ/....................................:‬‬
‫(َّ) فایده از كاقعو افک‪ِٕ/.............................................‬‬
‫درس چهارم‪ :‬داستان شهادت مصعب بن عمیر رضی اهلل عنو‪@8/..........‬‬
‫معرفی خمتصر معصب بن عمّب رضی ا﵁ عنو‪َٖ/...........................:‬‬
‫(ُِ) فایده از داستاف شهادت مصعب بن عمّب رضی ا﵁ عنو‪ُٖ/...........‬‬
‫درس پنجم‪ :‬داستان شهادت انس بن نضر رضی اهلل عنو‪@=/..............‬‬
‫معرفی خمتصر انس بن نضر رضی ا﵁ عنو‪ٖٓ/..............................:‬‬
‫(ُُ)فایده از این داستاف‪ٖٔ/.............................................‬‬
‫درس ششم‪ :‬داستان ىرقل‪A9/...........................................‬‬
‫(ّٔ)فایده از این داستاف‪ٗٔ/.............................................‬‬
‫درس ىفتم‪ :‬داستان اصحاب صفو‪98=/.................................‬‬
‫اصحاب صفو چو کسانی اند؟‪َُٓ/.......................................‬‬
‫(ِِ)فایده از داستاف اصحاب صفو‪َُٕ/..................................‬‬
‫درس ىشتم‪ :‬داستان دفاع فاطمو رضی اهلل عنهاا‪ ،‬از پادر بگراوارشلصالی اهلل‬
‫علیو وسلم)‪99;/.......................................................‬‬
‫آشنائی با فاطمو رضی ا﵁ عنها‪ُُّ/......................................‬‬
‫(ِٕ) فایده از داستاف دفاع فاطمو از رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم‪ُُٓ/...‬‬
‫{‪}5‬‬
‫درس نهم‪ :‬داستان کشاتن کعاب بان اشارش‪ ،‬دشامن رساول اهلل صالی اهلل علیاو‬
‫وسلم‪9:9/.............................................................‬‬
‫معرفی كعب بن االشرؼ‪ُُِ/.............................................‬‬
‫(ُٕ) فایده از این داستاف‪ُِّ/...........................................‬‬
‫درس دىم‪ :‬داستان قتل ابو رافع یهودی‪ ،‬بدست صحابی بگراوار‪9:A/....‬‬
‫(ِْ) فایده از داستاف قتل ابو رافع‪ُُّ/...................................‬‬
‫درس یازدىم‪ :‬داستان شهامت وفدا کاری ام حرام رضی اهلل عنو‪9;?/.....‬‬
‫معرفی خمتصر اـ حراـ رضی ا﵁ عنها‪ُّٕ/..................................‬‬
‫(ّّ)فایده از داستاف اـ حراـ ك اـ سلیم‪ُّٗ/.............................‬‬
‫درس دوازدىم‪ :‬داستان شهادت حافظان صحابو رضی اهلل عنهم‪9<@/.....‬‬
‫(ُِ)فایده از داستاف شهادت حافظاف صحابو‪ُْٗ/........................‬‬
‫درس سیگدىم‪ :‬داستان عیادت سعد بن عباده رضی اهلل عنو‪9=>/.........‬‬
‫معرفی خمتصر سعد بن عباده رضی ا﵁ عنو‪ُٓٔ/............................‬‬
‫(ِِ) فایده از این داستاف‪ُٕٓ/...........................................‬‬
‫درس چهاااردىم‪ :‬داسااتان یااازده زن صااحابو‪ ،‬کااو در مااورد شااوىران شااان اب اراز‬
‫نظر کردند‪9>;/........................................................‬‬
‫(ٖ) فایده از داستاف یازده زف‪ُٕٔ/........................................‬‬
‫درس پانگدىم‪ :‬داستان شمشیر زنی ابو طلحو رضی اهلل عنو‪9?9/..........‬‬
‫معرفی خمتصر ابوطلحو رضی ا﵁ عنو‪ُُٕ/..................................‬‬
‫{‪}6‬‬
‫(ُٔ) فایده از این داستاف‪ُِٕ/...........................................‬‬

‫داستان شانگدىم‪ :‬داستان ىالکت ابوجهل‪9?@/..........................‬‬
‫معرفی خمتصر ابوجهل كعتبو‪ُٕٖ/..........................................‬‬
‫(ُْ) درس كفواید از داستاف بو ىالکت رسانیدف ابوجهل‪ُٕٗ/..............‬‬
‫درس ىفاادىم‪ :‬داسااتان شااهامت وشااجاعت ساالمو باان اکااوع رضاای اهلل عنااو‪،‬‬
‫وصلح حدیبیو وفتح خیبر‪9@;/..........................................‬‬
‫معرفی خمتصر سلمو بن اکوع رضی ا﵁ عنو‪ُّٖ/............................‬‬
‫(ٖٔ) درس كفواید از این داستاف‪ُْٗ/....................................‬‬
‫درس ىژدىم‪ :‬داستان سفر عبداهلل بن عمرو بن عااص باا رساول اهلل صالی اهلل‬
‫علیو وسلم‪:8@/........................................................‬‬
‫معرفی خمتصر عبدا﵁ بن عمرك بن عاص‪َِٖ/...............................‬‬
‫(ِْ)درس كفواید از این داستاف‪َُِ/.....................................‬‬
‫درس ن ااوزدىم‪ :‬داس ااتان ح اارش زدن درخ اات ب ااا پی ااامبر ص االی اهلل علی ااو وس االم‬
‫ودرسهای از سفر او با اصحاب رضی اهلل عنهم وحدیث خندق‪:9?/.....‬‬
‫(َُْ) فایده از این داستاف‪ِِٗ/.........................................‬‬
‫درس بیستم‪ :‬داستان صحابی ای کو‪ِ ،‬شی ِر پیامبر صالی اهلل علیاو وسالم را مای‬
‫خورد!‪:=:/............................................................‬‬
‫(ِِ) فایده از این داستاف‪ِٓٓ/...........................................‬‬
‫درس بیست یکم‪ :‬داستان خواب عبداهلل بن سالم رضی اهلل عنو‪:>8/.....‬‬
‫{‪}7‬‬
‫معرفی خمتصر عبدا﵁ بن سالـ رضی ا﵁ عنو‪ِِٔ/...........................‬‬

‫(ِْ) فایده از این داستاف‪ِِٔ/...........................................‬‬
‫درس بیسا ا اات دوم‪ :‬داسا ا ااتان اصا ا ااحاب پی ا ا ااامبر صا ا االی اهلل علیا ا ااو وس ا ا االم از‬
‫جنیات‪:>@/............................................................‬‬
‫(ْٔ) فایده از این داستاف‪ِٔٗ/...........................................‬‬
‫اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم از جن‪ِْٕ/...........................‬‬
‫جنیات صحابو از زناف‪ِٕٓ/..............................................‬‬
‫درس بیست سوم‪ :‬داستان مادر سعد رضی اهلل عنو‪:??/..................‬‬
‫(ِٗ) فایده از این داستاف‪ِٕٗ/...........................................‬‬
‫درس بیست چهارم‪ :‬داستان وفات فرزند ابوطلحو‪ ،‬و زیرکی ىمسر‪:@=/..‬‬
‫(ّٓ) فایده از این داستاف‪ِٖٕ/...........................................‬‬
‫درس بیساات پاانجم‪ :‬داسااتان فرسااتان أبااوذر رضاای اهلل عنااو بااو بناای غفااار‪ ،‬و‬
‫اسالم آوردن نصف آنان‪:A</..........................................‬‬
‫(ٔٓ) فایده از این داستاف‪ِٗٗ/...........................................‬‬
‫درس بیس ا ا اات شش ا ا اام‪ :‬داس ا ا ااتان اس ا ا ااالم آوردن م ا ا ااادر اب ا ا ااوىریره رض ا ا اای اهلل‬
‫عنو‪;98/...............................................................‬‬
‫معرفی خمتصر ابوىریره رضی ا﵁ عنو‪َُّ/...................................‬‬
‫(ِٓ) فایده از داستاف اسالـ آكردف ابوىریره رضی ا﵁ عنو‪ُِّ/..............‬‬
‫درس بیست ىفتم‪ :‬داستان حاطب بن ابی بلتعو رضی اهلل عنو‪;9A/.......‬‬
‫{‪}8‬‬
‫معرفی خمتصر حاطب بن ابی بلتعو رضی ا﵁ عنو‪ُّٗ/.......................‬‬

‫(ُٕ) فایده از این داستاف‪ُِّ/...........................................‬‬
‫درس بیست ىشتم‪ :‬داستان شجاعت اساما رضای اهلل عناو در مقابال حجاا‬
‫بن یوسف‪;:?/.........................................................‬‬
‫معرفی خمتصر امساء رضی ا﵁ عنو‪ِّٕ/.....................................‬‬
‫معرفی خمتصر حجاج بن یوسف‪ِّٕ/......................................‬‬
‫(َِ)فایده از این داستاف‪َّّ/...........................................‬‬
‫درس بیسا اات نها اام‪ :‬داس ا ااتان شا ااجاعت ابوقتا اااده رض ا اای اهلل عنا ااو در جنا ا ا‬
‫حنین‪;;A/.............................................................‬‬
‫معرفی خمتصر ابوقتاده رضی ا﵁ عنو‪ّّٗ/...................................‬‬
‫(ُْ) فایده از این داستاف‪ُّْ/...........................................‬‬
‫درس سی ام‪ :‬داستان اسالم آوردن ثمامو بن اثال رضی اهلل عنو‪;<=/......‬‬
‫معرفی خمتصر مثامو بن اثاؿ رضی ا﵁ عنو‪ّْٓ/..............................‬‬
‫(ُّ) فایده از این داستاف‪ّْٖ/...........................................‬‬
‫فصل سوم‪:‬‬
‫کتابهااای کااو در فضااارل‪ ،‬ساایرت ودفاااع اصااحاب پیااامبر صاالی اهلل علیااو وساالم‬
‫نوشتو شده اند‪;=;/....................................................‬‬
‫فهرست مصادر كمراجع‪ّٓٓ/.............................................‬‬
‫{‪}9‬‬
‫نقدنٌ‬
‫إن احلمدهلل نحمده ونستعينه ونستتفرره ونعتو اتلهلل متن وو ننرستنل‬
‫وسيئلت نعاملنل من هيده اهلل فال مضل له ومن يضلل فام له من هلد‪.‬‬
‫والصالة والسالم عىل سيدنل حممد إملم املتقني وقلئد الفر املحجلني الذي‬
‫ُاعث محة للعلملني وعىل آله وصحبه الذين اهتدوا هبديته فكتلنوا نعتالم‬
‫اهلدى املنل املقتدى‪ .‬نمل اعد‪:‬‬
‫یا دارنػػد کػػو مطالعػػو زنػػد ی‬
‫براسػػتیا اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم تػػار ً‬
‫آّٗا برای ىر مسلماف یک درس بزر ی است‪.‬‬
‫بودف صحابو در ركی زمْبا كبو نقش قدـ آّٗا رفًب كآّٗا را الگػو ػرفًبف فػت‬ ‫ً‬
‫كپػػّبكزی مسػػلماناف اسػػتا شػػی ْب ركایػػت مػػی کننػػد کػػو‪« :‬زمػػاٍل فػرا مػػک رسػػد کػػو‬
‫ركىک از مردـ جهاد مک کنندا از آّٗا پرسیده مک شود کو آیا در بْب مشػا کسػک‬
‫ىست کو مهراىک رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم را کرده باشدا مک وینػد بلػوا ك‬
‫بدین كسیلو پػّبكز مػک شػوندا سػمس زمػاف دیگػرم فػرا مػک رسػد ك ركىػک از مػردـ‬
‫جهػػاد مػػک کننػػدا بػػو آّٗػػا فتػػو مػػک شػػود‪ :‬آیػػا در میػػاف مشػػا کسػػک کػػو صػػحابو ام‬
‫پیامرب را مهراىک کرده باشدا مک ویند‪ :‬بلػوا آنگػاه پػّبكز مػک شػوندا سػمس زمػاٍل‬
‫فرا مک رسػد کػو ركىػک از مػردـ بػو جهػاد مػک پردازنػدا از آّٗػا سػواؿ مػک شػود کػو‬
‫{‪}11‬‬
‫آیا در بْب مشا کسک ىست کو مهراىاف صحابو را مهراىک کرده باشدا مک وینػد‪:‬‬
‫ُ‬
‫بلوا پس پّبكز مک شوند‪.‬‬
‫بلػػوا مػػا اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم را ندیػػده اَلا امػػا تػػاریا شػػاف را‬
‫مطالعػػو مػػی کنػػیما كبػػر راه آنػػاف قػػدـ میگ ػ ارَلا كفرزنػػداف خػػود را بػػر تبػػت آنػػاف‬
‫بزرگ می کنیما كاین بزر َبین فالح كرستگاری ماست‪ .‬احلمد﵁‬
‫اىل علم اتفاؽ نظػر دارنػد کػو سػاخت كسػاز افػالـ پیػامرباف كاصػحابِا حػراـ‬
‫كناجػػائز اسػػتا كیاشػػایی آف نػػاه مػػی باشػػد‪ .‬متاسػػفانو بػػا فػرا رسػػیدف مػػاه مبػػار‬
‫رمضافا رسانو ىای تصػویری آغػاز بػو نشػرات اینچنػْب سػریا ا مػی ناینػدا كبرخػی‬
‫از مسلماناف ساده لوح كکم علما بو یاشایی آناف می پردازند‪.‬‬
‫بنػػده ع ػػوض كب ػػدیل آف س ػریا اا دك کت ػػاب را ب ػرای جوان ػػاف نوش ػػتما یک ػػی در‬
‫مػػورد پیػػامربافا كیکػػی در مػػورد اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‪ .‬البتػػو ایػػن‬
‫کتابی را کو در دست داریدا از ممیزات خاصی برخوردار استا مثالن‪:‬‬
‫ُ‪ -‬داستاف ىای این کتاب را فقط از صحیحْبّ لچْب کرده اـا‬
‫مهػػاف داسػػتاف ىػػای طػػوالنی ای کػػو امػػاـ وػػاری رلػػو ا﵁ كامػػاـ مسػػلم‬ ‫ِ‪-‬‬
‫رلو ا﵁ در کتب شاف ركایت کرده اندا مهاف ىا را ذکر نوده اـا‬
‫ىر صحابی را خمتصران بو معرفی رفتو اـا‬ ‫ّ‪-‬‬
‫(ُ)‪ -‬وارما فضایل أصحاب النيب ‪ -‬صلى ا﵁ علیو كسلم ‪)ّْٔٗ( -‬ا مسلما فضائل الصحابة (ِِّٓ)‪.‬‬
‫(ِ)‪ -‬اضرار ك ناىاف یاشایی اینچنْب سریا ا را در کتاب‪)َّ(« :‬داستاف پیامربافا در (َّ)ركز رمضاف) مطالعو فرمایید‪.‬‬
‫(ّ)‪ -‬صحیحْبا صحی الب اری كصحی مسلم‪.‬‬
‫{‪}11‬‬
‫برای ىر داستافا دركس مهما فواید كنکػات ارزنػده آنػرا بػّبكف نػویس‬ ‫ْ‪-‬‬
‫کردها كمشاره كار ذکر می ناَلا كاین منهج را از «توضػی االحکػاـ»‬
‫شیا عبدا﵁ البساـ رفتو اـ‪.‬‬
‫در اخػػّب ىػػر داسػػتافا جػػدكلی را اشػػتو اـ تػػا ىرچػػو کػػو خواننػػده از‬ ‫ٓ‪-‬‬
‫آف داستاف درس می ّبدا آجنا بنویسد‪.‬‬
‫در اخری‪ :‬اگر خواننده گرامی به خطاء واشتباهی رو به رو گردید‪ ،‬با‬
‫بزرگواری شان چشم پويش نموده‪ ،‬وبنده را مطلع خواهند فرمود‪.‬‬
‫واهلل وىل التوفيق وصىل اهلل وسلم وال ك عتىل نبينتل حممتد وعتىل آلته‬
‫ونصحلاه نمجعني واحلمد هلل ب العلملني‪.‬‬
‫برادر شام‪:‬‬
‫شاکرالذهبی‬
‫{‪}12‬‬
‫فصل اهل‪:‬‬
‫{‪}13‬‬
‫بػض از نػلُنیت قّهت ‪،‬ربیرً لدیبٌ رض اللٌ غيَم‬

‫تػهِف لدیب ‪:‬‬
‫أ‪ :‬تعریف لغوی‬
‫ب‬
‫ػح ى‬
‫صػػ ى‬
‫اص ػ ػػحاب ح ػ ػػع ص ػ ػػاحب اس ػ ػػت‪ .‬ك ص ػ ػػاحب اس ػ ػػم فاع ػ ػػل از ریش ػ ػػو ى‬
‫ْ‬
‫ص ىحبيويا بو معِب رفاقت است خواه زیاد ك طوالٍل باشد یا کم ك کوتاه ‪.‬‬ ‫یى ٍ‬
‫امام ابن منظور می اوید‪:‬‬
‫صاحب اسم فاعػل اسػت از صػحب یصػحبا ك در حػع آف فتػو مػک شػود‪:‬‬
‫أصػػحاب ك أصػػاحیب ك صػػحب ك صػػحبة ك صػػحباف ‪ -‬بػػو ضػػم ‪ -‬ك صػػحابو ‪-‬‬
‫ٓ‬
‫بو فت ‪ -‬ك صحابو‪ -‬بو کسره‪.‬‬
‫ش اایح محم ااد ب اان من اار الگىران اای در کت اااب‪« :‬عل اام الرج ااال ص‪ )??:‬م اای‬
‫نویسد‪:‬‬
‫صػػحابو در عػػرؼ‪ :‬کسػػک اسػػت کػػو دكسػػٍب ك ىػػم نشػػیِب اش طػػوالٍل شػػود ك‬
‫مهراىک اش بر سبیل اتباع زیاد باشد‪.‬‬
‫(ْ)‪ -‬چنْب تعریف درکتاب‪(« :‬خّبكم قرٍل)» نیز آمده است‪.‬‬

‫(ٓ)‪-‬لساف العرب (ٕ‪.)ِٖٔ /‬‬
‫{‪}14‬‬
‫ب‪ :‬تعریف اصنالحی‬

‫در تعریف اصػطالحی صػحابوا میػاف اىػل علػم اخػتالؼ صػورت رفتػو اسػت‪.‬‬
‫كَّٔبینا جػامع تػرین كشػاملَبین تعریػف‪ ،‬از اماام ابان حجار عساقالنی مػی باشػدا‬
‫اك در تعریف صحابی می وید‪:‬‬
‫«ىػػو مػػن لقػػک النػػيب صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم یقظػػةا مثمن ػان بػػوا بعػػد بعثتػػوا حػػاؿ‬
‫ٔ‬
‫حیاتوا كمات علک اإلمیاف»‪.‬‬
‫یعػػِب‪« :‬کسػػک اسػػت کػػو پیػػامرب صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو كسػػلم را مالقػػات کػػرده‬
‫باشػػد آ اىانػػوا بػػو اك امیػػاف آكرده باشػػدا بعػػد از بعثػػتشا در حػػاؿ حیػػاتشا ك بػػر‬
‫امیاف مرده باشد»‪ .‬انتهی‬
‫شیح محمد صالح العثیمین‪ ،‬این تعریاف را در کتااب‪« :‬مصانلح الحادیث‬
‫ص‪ )9@@ :‬شرح می دىد کو‪:‬‬
‫پس با توجو بو این تعریفف کسک کػو مرتػد شػده ك بعػد دكبػاره امیػاف مػک آكردا‬
‫در معنػػام صػػحابو داخػػل مػػک شػػودف ماننػػد أشػػعز بػػن قػػیسا اك جػػزك کسػػاٍل بػػود‬
‫کو پس از كفات پیػامرب صػلک ا﵁ علیػو كسػلم مرتػد شػد ك بعػدىا در زمػاف ابػوبکر‬
‫صػػدیر رضػػک ا﵁ عنػػو اسػػّب شػػتو ك توبػػو مػػک کنػػد ك ابػػوبکر رضػػک ا﵁ عنػػو نیػػز از‬
‫كم قبوؿ مک کند‪.‬‬
‫كيل کسػک کػو در زمػاف حیػات پیػامرب صػلک ا﵁ علیػو كسػلم بػو ایشػاف امیػاف مػػک‬
‫آكرد كيل ایشػػاف را مالقػػات نػػک کنػػدف ماننػػد جناشػػکا ك نیػػز کسػػک کػػو بعػػد از امیػػاف‬
‫(ٔ)‪-‬فػػت ايثیػػز (ْ‪ )ْٕ /‬ك مابعػػد آفا الباعػػز احلثیػػز (ص ُٗٔ ك ُِٕ)ا ىػػامش مشػػاره (ُ)ا دفػػاع عػػن السػػنة (ص َُٖ)ا‬
‫كاإل صابة (ُ‪.)ٔ/‬‬
‫{‪}15‬‬
‫مرتػػد مػػک شػػود ك بػػر ارتػػداد خػػود مػػک مػػّبدا از معنػػام صػػحابو خػػارج مػػک شػػود‪.‬‬
‫ماننػد عبػد ا﵁ بػػن خطػل (کػو در ركز فػػت مکػو کشػػتو مػک شػود) ك ربیعػػو بػن أمیػػو‬
‫بػػن خلػػف کػػو در زمػػاف خالفػػت عمػػر بػػن خطػػاب رضػػک ا﵁ عنػػو مرتػػد مػػک شػػود ك‬
‫بر ارتدادش مک مّبد‪ .‬انتهی‬
‫چگُىٌ لدیبٌ را بشيیشّم؟‬
‫در این مورد شایح محماد بان منار الگىرانای در کتااب‪« :‬علام الرجاال ص‪:‬‬
‫??) می نویسد‪:‬‬
‫ُ‪ -‬اااى باا قاارآن شاناختو ما شاودا چنانکػو ا﵁ مػػک فرمایػد‪{ :‬ثى ًػاٍل اثٍػنى ػ ٍ ً‬
‫ػْب‬ ‫ى‬
‫إً ٍذ يمهىا ًِف الٍثىا ًر} (التوبو‪.)َْ :‬‬
‫ترحو‪« :‬در حاىل كو دكمْب نفر بود (ك یك نفػر بیشػَب مهػراه نداشػت)ا در آف‬
‫ىنگاـ كو آف دك در غار بودند»‪.‬‬
‫ك منظور ابوبكر صدیر است‪.‬‬
‫لػ ا فتػػو انػػد ىػػر كػػس صػحايب بػػودف ابػػوبکر رضػػک ا﵁ عنػػو را انكػػار كنػػد كػػافر‬
‫اس ػػت‪ .‬كمهچن ػػْب مانن ػػد ص ػػحايب ب ػػودف زی ػػد ب ػػن حارث ػػوٕ چنانک ػػو ا﵁ م ػػک فرمای ػػد‪:‬‬
‫ضى ىزیٍ هد ًمٍنػ ىها ىكطىنرا} (األحزاب‪.)ّٕ :‬‬ ‫{فىػلى َّما قى ى‬
‫ترحو‪« :‬ىنگامى كو زید نیازش را از آف زف بو سرآكرد»‪.‬‬
‫(ٕ)‪ -‬فایده‪ :‬صحابی ای کو با رفًب ناـ آفا برای ش ص «َّ» اجر داده می شودا مهانا «زید» رضی ا﵁ عنو است‪.‬‬
‫{‪}16‬‬
‫ِ ػ ااى با تواتر و توال اخبار در آن رابنو‪ ،‬مانند صحايب بودف عمػرا ك‬

‫عثمػػافا ك علػػکا ك ح یفػػوا ك ابػػوىریرها ك عائشػػوا ك غػػّب آّٗػػا از بزر ػػاف صػػحابو‬
‫رضک ا﵁ عنهم‪.‬‬
‫ّ ػ بااا اااواى صااحاب دی اار‪ ،‬ماننػػد حػػدیز ابػػن عبػػاس رضػػک ا﵁ عنهمػػا در‬
‫مورد ىفتاد ىزار نفرم كو بدكف حساب ك بازخواست كارد ّٔشػت مػک شػوندا کػو‬
‫در آف حدیز چنْب آمده‪« :‬فقاـ عكاشة بن تصن فقػاؿ‪ :‬یػا رسػوؿ ا﵁! ادع ا﵁‬
‫أف جيعلِب منهما قاؿ‪ :‬أنت منهم»‪.‬‬
‫«عكاشو بن تصن بلند شد ك فػت‪ :‬ال رسػوؿ ا﵁! بػراَل دعػا كػن تػا ا﵁ مػرا‬
‫از حلػػو آنػػاف ق ػرار دىػػدا آ ضػػرت صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو كسػػلم فرمػػود‪ :‬تػػو از حلػػو‬
‫آّٗا ىسٍب»‪.‬‬
‫ْ ػ بااا روایاات دااردن از پیااامبر صااله اهلل علیااو وآلااو وساالم کااو از او شاانیده‬
‫باشد‪ ،‬و یا مشاىده نموده باشد مشروط بو ىم عصر بودن با او‪.‬‬
‫ٓ ػ با اواى و شهادت دادن تابع برام اك بدین صػورت كػو بگویػد‪ :‬فػالٍل‬
‫از یاراف رسوؿ ا﵁ صلى ا﵁ علیو كآلو كسلم بو من چنْب فت‪.‬‬
‫ٔ ػ اینكاو خاود ادعااي صاحاب باودن خاوید دناد باو شارط عاادل باودند‬
‫کو در این صورت باید ادعااید مرباوط باو صاد ساال قبال از وفاات و رحلات‬
‫پیامبر صله اهلل علیو وآلاو وسالم باشاد‪ ،‬چػوف بػا تػواتر ثابػت شػده كػو أبوالطفیػل‬
‫عػ ػػامر ب ػ ػػن كاثلػ ػػو اللیث ػ ػػک آخ ػ ػرین ص ػ ػػحابو پی ػ ػػامرب ص ػ ػػلى ا﵁ علیػ ػػو كآل ػ ػػو كس ػ ػػلم در‬
‫س ػػاؿَُُىج ػػرم در مك ػػو كف ػػات یافت ػػوا پ ػػس ى ػػركس بع ػػد از ای ػػن م ػػدت ادع ػػام‬
‫{‪}17‬‬
‫صػ ػػحبت ك مهنشػ ػػیِب بػ ػػا پیػ ػػامرب ‪ -‬صػ ػػلى ا﵁ علیػ ػػو كآلػ ػػو كسػ ػػلم ‪ -‬داشػ ػػتو باشػ ػػدا‬
‫ادعایش مورد قبوؿ نیستا مانند «رتن ا ندمٖ» كػو ََٔ سػاؿ بعػد از ىجػرت‬
‫ادعام صحايب بودف را كرد‪.‬‬
‫تػدا‪ ،‬الدیب پّینبه لل اللٌ غلٌّ هشلم‬
‫در م ػػورد تع ػػداد اص ػػحاب پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم می ػػاف ت ػػاریا نویس ػػاف‬
‫اخػػتالؼ اسػػتا از ایػػن رك ىػػر تػػاریا نویسػػی کػػو کتػػاب نوشػػتوا بػػو مهػػاف انػػدازه‬
‫اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم را کػػو قیػػر کػػردها حػػع آكری نػػوده اسػػت‪.‬‬
‫مثال‪ :‬امػاـ ابػن عبػدالرب در «االسػتیعاب» بػو تعػداد(ِِْٓ)ٗ اصػحاب را توانسػتو‬
‫در کت ػػابش معرف ػػی کن ػػدا بع ػػد از ایش ػػاف ام ػػاـ اب ػػن حج ػػر عس ػػقالنی توانس ػػتو در‬
‫کتاب‪« :‬االصابو»(ُِِٔٗ) اصحاب را بو معرفی بگّبد‪ .‬انتهی‬
‫شیح محمد صالح العثیمین‪ ،‬در کتاب‪« :‬مصنلح الحدیث صافحو@@‪)9‬‬
‫می نویسد‪:‬‬
‫تعداد اصحاب پیامرب صلک ا﵁ علیو كسػلم زیػاد ىسػتند ك ممکػن نیسػت کػو بػو‬
‫طػور قطػػع تعػػداد آّٗػػا را بػػو عػػدد مش صػػک تصػػور نػػودا امػػا بػػر كجػػو تقریػػب فتػػو‬
‫شده است کو تعداد آّٗا بالغ بر صدك چهارده ىزار نفر ىستند‪.‬‬
‫(ٖ)‪-‬امااام ذىب ا رحمااو اهلل م ا اویااد‪ :‬بػػدكف شػػك ایػػن مػػرد حیلػػو ػػر ك دجػػاؿ اسػػتا زیػرا ششصػد سػػاؿ بعػػد از پیػػامرب صػػلى ا﵁‬
‫علیػػو كآلػػو كسػػلم ادعػػام صػػحايب بػػودف نػػودها در حػػايل کػػو صػػحابو دركغ نػػک وینػػدا ك ایػػن مػػرد پػػر رك ك يب حیػػا اسػػت ك در حػػر‬
‫خدا ك پیامرب صلى ا﵁ علیو كآلو كسلم ستاخک نوده است‪.‬‬
‫(ٗ)‪ -‬البتو برخی از تاریا نویسند اف تعداد معرفی شده اصحاب را «ََّٓ» در االستیعاب ذکر کرده اند‪.‬‬
‫{‪}18‬‬
‫چها بیِد پّهه لدیبٌ بُ‪،‬؟‬

‫ابن مسعود رضک ا﵁ عنو اینگونو اصحاب پیامرب صػلى ا﵁ علیػو كآلػو كسػلم را‬
‫توصیف مک کند‪:‬‬
‫كقػػٍب کػػو ا﵁ بػػو قلػػب بنػػد انش نظػػر افکنػػدا قلػػب تمػػد صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو‬
‫كسػػلم را ّٔػَبین قلػػب بنػػد انش یافػػتا آنگػػاه بػػود کػػو اك را بػرام خػػود بر زیػػد ك بػػو‬
‫پیامربم مبعوث کردا سمس بػرام بػار دیگػر بػو قلػب بنػد انش نظػر افکنػد ك قلػب‬
‫اصػػحاب پیػػامرب صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو كسػػلم ّٔػَبین قلبهػػام بنػػد انش یافػػتا آنگػاه‬
‫بػػود کػػو آّٗػػا را كزی ػراف پیػػامرب صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو كسػػلم ق ػرار داد تػػا در راه دیػػنش‬
‫جنگ کنند‪.‬‬
‫ك مهچنْب مک فرماید‪ :‬ىػر کػس کػو مػک خواىػد از سػنت پػّبكم کنػد بػو کسػاٍل‬
‫کػػو فػػوت کػػرده انػػد اقتػػدا نایػػدا زیػرا نػػک داٍل آف کسػػک کػػو زنػػده اسػػت دچػػار فتنػػو‬
‫مػػک شػػود یػػا نػػوا ك آف کسػػاٍل کػػو از دنیػػا رفتػػو انػػد اصػػحاب پیػػامرب صػػلى ا﵁ علیػػو‬
‫كآلو كسلم ىستندا کساٍل کػو از بػْب امػت اسػالـ از مهػو در بػاكر دیػِب شػاف قػوم‬
‫تر ك عػايَب بودنػد ك تکلفشػاف در دیػن از مهػو کمػَب بػودا قػومک بودنػد کػو ا﵁ آّٗػا‬
‫را برام مهراىک پیامربش صلى ا﵁ علیو كآلو كسلم ك برپػا کػردف دیػنش بر زیػدا قػدر‬
‫ك منزلػػت آّٗػػا را بدانیػػد ك بػػو ركش آّٗػػا اقتػػدا کنیػػد چ ػرا کػػو آّٗػػا بػػر ىػػدایت ك راه‬
‫َُ‬
‫راست بودند‪.‬‬
‫(َُ)‪ -‬ازکتاب‪ ُّ« :‬مقالو ال سودمند ص‪.»ُّٓ:‬‬

‫{‪}19‬‬
‫امام قلشانی رحمو اهلل می اوید‪:‬‬

‫«صحابو کراـ»ا افراد صدر اكؿ اسالـ ىستند کو در علم ثابػت قػدـ بودنػد ك‬
‫با رىنموف رسػػوؿا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم رىیػاب شػدندا س ػنٌتش را حفػ نػوده ك‬
‫ا﵁ تعػػالی آنػػاف را بػرای ىمنشػػینی بػػا رسػػوؿ﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ك برپػػایی دیػػن‬
‫اماماف امت باشند ك بو حرا فػی سػبیل ا﵁ جهػاد کردنػد‬ ‫ً‬ ‫بر زید‪ .‬راضی شد آناف‬
‫ك در پن ػػد ك نص ػػیحت ام ػػت ك سودوش ػػی ب ػػو آن ػػاف کوش ػػیدند‪ .‬ج ػػاف خ ػػویش را‬
‫ارزانی رضای ا ی کردند ك ا﵁ تعالی ىم در کتاب خػود آنػاف را سػتود‪ ...‬پػّبكی‬
‫ُُ‬
‫از آناف در تعالیم ك عملکرد آّٗا ك استثفار برای ایشاف كاجب است»‪.‬‬
‫من می اویم‪:‬‬
‫صحابو رضی ا﵁ عنهم عامل ترین مردـ بو دین ا﵁ تعالی بودندا صػحابو رضػی‬
‫ا﵁ عنهم حریص ترین مردـ بػو ػرفًب خػّب بودنػدا صػحابو رضػی ا﵁ عػنهم نسػبت‬
‫بو ىر کس دیگریا رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیػو كسػلم را دكسػت مػی داشػتندا پػدرا‬
‫م ػػادرا فرزن ػػد ك كط ػػن خ ػػویش را ص ػػرؼ تب ػػت اك م ػػی کردن ػػدا ص ػػحابو رض ػػی ا﵁‬
‫عػػنهم نسػػبت بػػو مهػػو ای مػػردـ در جسػػتجوی سػػنت ىػػا ك ركش پیػػامرب صػػلی ا﵁‬
‫علیو كسلم بودندا مو بو مو ك حلظو بو حلظو‪.‬‬
‫مهمػَب از مهػوا اینهػا در كقػػت نػزكؿ كحػی قػرار داشػتندا ك در مشػاىد اشػَبا‬
‫داش ػػتندا م ػػی دانس ػػتند ک ػػو ای ػػن حک ػػم در کجاس ػػت؟ ای ػػن حک ػػم ع ػػاـ ىس ػػت ی ػػا‬
‫خاص؟‪ .‬پس اینها لیاقت این را دارنػد کػو قػرآف كسػنت بػو فهػم اینهػا پػّبكی شػود‪.‬‬
‫(ُُ)‪ -‬لوامع األنوار(ُ‪.)َِ/‬‬

‫{‪}21‬‬
‫رس ػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم در حػػر یػػارانش فرم ػػود‪« :‬فىػ ىعلىػ ٍػی يك ٍم بً يس ػن ًٍَّب ىك يس ػن ًَّة‬
‫ً ً ُِ‬
‫ْب فىػتى ىم َّس يكوا ًّٔىا ىك ىع ُّ‬
‫ضوا ىعلىٍیػ ىها بًالنػ ىَّواج »‪.‬‬ ‫ً‬ ‫اْللى ىف ًاء َّ ً ً‬
‫ین الٍ ىم ٍهدیّْ ى‬
‫الراشد ى‬ ‫ٍي‬
‫یعنی‪« :‬پس بو سنت من ك جانشیناف ىدایت یافتػو بعػد از مػن یسػك جوییػد‬
‫ك تكم آف را بگّبید»‪.‬‬
‫خکم ‪،‬شيیم ‪،‬ا‪،‬ن الدیب پّینبه لل اللٌ غلٌّ هشلم‬
‫شاایح عبااد الاارحمن باان عبااد اللنیااف المحمااود در کتاااب‪« :‬منالعااو اي در‬
‫معارش اسالم ص‪ »A? :‬بسیاری از اقوال اىل علام را بیاان مای کناد کاو در‬
‫ذیل بو برخی از آنها اشاره خواىیم کرد‪:‬‬
‫‪ - 9‬عل رضی اهلل عنو میفرماید‪:‬‬
‫در مػ ػػورد اصػ ػػحاب آ ضػ ػػرت صػ ػػلى ا﵁ علیػ ػػو كسػ ػػلم «از ا﵁ بَبسػ ػػیدا از ا﵁‬
‫بَبسیدا زیرا پیامرب ا﵁ در مورد ایشاف خّب ك خويب توصیو نوده است»‪.‬‬
‫‪ - :‬عبد اهلل پسر عباس رض اهلل عنهما میفرماید‪:‬‬
‫«یػاراف پیػػامرب ا﵁ را دشػػناـ ندىیػػدا زیػرا ا﵁ دسػػتور بػػو آمػػرزش خواسػػًب ایشػػاف‬
‫را داده است»‪.‬‬
‫; ‪ -‬عبد اهلل پسر عمر رض اهلل عنهما میفرماید‪:‬‬
‫«یػػاراف آ ضػػرت صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم را دشػػناـ ندىیػػدا زی ػرا مقػػاـ یکػػک از‬
‫ایشاف از مهوء اعماؿ مشا َّٔب است»‪.‬‬
‫(ُِ)‪( -‬ركاه ألد (ْ‪)ُِٕ - ُِٗ /‬ا كالَبم م (ٕ‪ )ّْٖ /‬بسند صحی )‪.‬‬
‫{‪}21‬‬
‫< ‪ -‬امااام مالااک رحم او اهلل در مااورد کسااانیکو یاااران رسااول اهلل را دشاانام‬
‫میدىند چنین افتو است‪:‬‬
‫«اینها مردمک انػد کػو می واسػتند پیػامرب ا﵁ را لکػو دار ك مػتهم سػازند ك چػوف‬
‫بو این کار موفر نگردیدنػد بنػاء یػاراف شػانرا مػورد طعػن قػرار دادنػد تػا اینکػو العیػاذ‬
‫بػػا﵁ چنػػْب فتػػو شػػود‪ :‬پیػػامرب ا﵁ ا ػػر خػػودش خػػوب مػػک بػػود یػػاراف خػػويب را تربیػػو‬
‫مک نود»‪.‬‬
‫= ‪ -‬امام احمد بن حنبل رحمو اهلل میفرماید‪:‬‬
‫«ا ػػر کس ػػک را دیدی ػػد ک ػػو ی ػػاراف پی ػػامرب ا﵁ را م ػػتهم ب ػػو ب ػػدم میکن ػػدا مش ػا در‬
‫مسلماف بودنش شک نایید»‪.‬‬
‫> ‪ -‬ابو زرعو رازي رحمو اهلل می وید‪:‬‬
‫«ا ر کسک را دیدیػد کػو در رابطػو بػو یػاراف رسػوؿ ا﵁ ‪ -‬صػلى ا﵁ علیػو كسػلم‬
‫‪ -‬ستاخک میکند بدانید کو اك زندیر استا بدلیل اینکو رسػوؿ ا﵁ حػر اسػتا‬
‫كقػػرآف یػػد حػػر اسػػتا قػػرآف یػػد ك احادیػػز پیػػامرب ا﵁ را مهػػْب یػػاراف شػػاف بػػو‬
‫مایػػاف رسػػاندندا ك ایػػن مػػردـ می واىنػػد کػػو واىػػاف مػػا را عیػػب نػػا بگرداننػػدا تػػا‬
‫بدین كسیلو کتاب ا﵁ ك احادیز رسولش را باطل قرار دىند»‪.‬‬
‫{‪}22‬‬
‫هفیت آذهِو الدیب پّینبه لل اللٌ غلٌّ هشلم‬

‫شاایح محمااد صااالح العثیمااین در کتاااب‪« :‬مصاانلح الحاادیث ص‪»9@= :‬‬
‫می نویسد‪:‬‬
‫‪ ‬در مکو‪:‬‬
‫عامر بن واثلة اللیث در سػاؿ َُُ ىجػرم در مکػو فػوت کػردا ك اك آخػرین‬
‫صحابو ام بود کو در مکو فوت نود‪.‬‬
‫‪ ‬در مدینو‪:‬‬
‫آخػرین صػػحابو ام کػػو در مدینػػو فػػوت کػػرد‪ :‬تمػػود بػػن ربیػػع انصػػارم خزرجػػک‬
‫بود کو در ساؿ ٗٗ ىجرم فوت کرد‪.‬‬
‫‪ ‬در شام‪:‬‬
‫آخرین صحابو ام کو در سرزمْب شاـ فوت کرد‪ :‬كاثلة بن األسقع اللیثػک بػود‬
‫کو در ساؿ ٖٔ ىجرم در دمشر فوت کرد‪.‬‬
‫‪ ‬در حمص‪:‬‬
‫مهچنػػْب در لػػص (شػػهرم در شػػاـ)‪ :‬عبػػد ا﵁ بػػن بسػػر ايػػازٍل در سػػاؿ ٔٗ‬
‫ىجرم‪.‬‬
‫‪ ‬در بصره‪:‬‬
‫ك آخرین صحابو ام کو در بصره فػوت کػرد‪ :‬انػس بػن مالػك انصػارم خزرجػک‬
‫در ساؿ ّٗ ىجرم‪.‬‬
‫{‪}23‬‬
‫‪ ‬در کوفو‪:‬‬
‫آخ ػرین صػػحابو ام کػػو در کوفػػو فػػوت کػػرد‪ :‬عبػػد ا﵁ بػػن أيب أك األسػػلمک در‬
‫ساؿ ٕٖ ىجرم‪.‬‬
‫‪ ‬در مصر‪:‬‬
‫ك آخ ػرین صػػحابو ام کػػو در مصػػر فػػوت کػػرد‪ :‬عبػػد ا﵁ بػػن احلػػارث بػػن جػػزء‬
‫الزبیدم در ساؿ ٖٗ ىجرم‪.‬‬
‫لدیب ا کٌ بدشت تیبػ اِهین آهر‪!،‬‬
‫امام زرقانی رحمو اهلل می اوید‪:‬‬
‫بسیاری از ركایات از این حکایػت دارنػد کػو آغػاز اسػالـ «عمػرك بػن العػاص»‬
‫بدست «جناشی» بوده است‪.‬‬
‫مهچناف اماـ زرقانی می وید‪ :‬كاین یک لطیفػو ك دانسػتنی ای اسػت کػو مثػاؿ‬
‫ُّ‬
‫ندارد‪.‬‬
‫پیاهبری کِ ّن صحابی است ٍّن پیاهبر!‬
‫امػػاـ ذىػػيب دربػػاره عیسػػى علیػػو السػػالـ در کتػػابش «جتریػػد امسػػاء الصػػحابو» مػػک‬
‫وید‪« :‬عیسى بن مرَل علیو السالـ ىم صحابو اسػت ك ىػم پیػامرب زیػرا اك در شػب‬
‫اسػ ػراء پی ػػامرب را مالق ػػات ک ػػرده اس ػػت پ ػػس اك آخػ ػرین ص ػػحابو ام اس ػػت ک ػػو م ػػک‬
‫ُْ‬
‫مّبد»‪.‬‬
‫(ُّ)‪-‬شرح الزرقانی علی ايواىب اللدنیة(ُ‪.)َٓٗ/‬‬

‫(ُْ)‪«-‬جترید امساء الصحابة» (ُ‪.)ِّْ /‬‬
‫{‪}24‬‬
‫طبقات صحابِ‬
‫ُ‪ .‬کسانی کو در مکو در اسالـ آكردف پیشی رفتند مانند خلفاء اربعو‪.‬‬
‫ِ‪ .‬صحابو ای کو قبل از مشوره کردف اىل مکو در دار الندكه امیاف آكردند‪.‬‬
‫ّ‪ .‬مهاجرین حبشو‪.‬‬
‫ْ‪ .‬اصحاب عقبو اكؿ‪.‬‬
‫ٓ‪ .‬اصحاب عقبو دكـ‪.‬‬
‫ٔ‪ .‬اكلػػْب مهػػاجرین کػػو بػػو نبػػی صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم در قبػػا پیوسػػتندا پػػیش از‬
‫آنکو جناب رسوؿ صلی ا﵁ علیو كسلم بو مدینو داخل شوند‪.‬‬
‫ٕ‪ .‬اىل بدر‪.‬‬
‫ٖ‪ .‬آنانکو بْب غزكه بدر ك صل حدیبیو مهاجرت کردند‪.‬‬
‫ٗ‪ .‬اىل بیعت الرضواف درحدیبیو‪.‬‬
‫َُ‪ .‬آنػػانی کػػو بػػْب حدیبیػػو ك فػػت مکػػو ىجػػرت کردنػػد ماننػػد‪ :‬خالػػد بػػن كلیػػد‬
‫كعمرك بن العاص كغّبه‪.‬‬
‫ُُ‪ .‬آنانی کو در ركز فت مکو مسلماف شدند‪.‬‬
‫ُِ‪ .‬اطفاؿ خورد سالی کو رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیػو كسػلم را در ركز فػت در‬
‫ُٓ‬
‫حجة الوداع بو چشم ىای شاف دیدند‪.‬‬
‫(ُٓ)‪ -‬ازکتاب‪« :‬علم الرجاؿ»ا از شیا تمد مطر رلو ا﵁‪.‬‬

‫{‪}25‬‬
‫فصل دٍم‪:‬‬
‫{‪}26‬‬
‫داستاى ّا‪ ،‬درس ّا ٍاًدرز ّا‬

‫درسايل‪:‬‬
‫ُٔ‬
‫‪،‬اشتین اشالم آهر‪،‬ن أبُذر غفیر رض اللٌ غيٌ‬
‫ابن عباس رضک ا﵁ عنهما مک وید‪:‬‬
‫أبػػوذر رضػػی ا﵁ عنػػو فػػت‪ :‬مػػن مػػردم از قبیلػو غفػػار بػػودـ‪ .‬بػػو مػػا خػػرب رسػػید‬
‫كو مردم در مكوا ظهور كرده ك ادعام پیامربم مک كند‪.‬‬
‫بػػو بػرادرـ فػػتم‪ :‬نػػزد ایػػن مػػرد بػػرك ك بػػا اك صػػحبت كػػن ك خػػربش را بػرام مػػن‬
‫بیاكر‪ .‬بػرادرـ نػزد اك رفػتا بػا اك مالقػات كػرد ك بر شػت‪ .‬از اك پرسػیدـ‪ :‬چػو خػرب‬
‫دارم؟‬
‫فت‪ :‬سو ند بػو ا﵁ا مػردم را دیػدـ كػو امػر بػو نیكػک مػک كػرد ك از كػار بػدا‬
‫بازمکداشت‪ .‬بو اك فتم‪ :‬این خػرب تػو مػرا قػانع نكػرد‪ .‬پػس مشػك آب ك عصػایک‬
‫برداشتم ك بو مكو رفتم‪ .‬رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم را نک شناختم ك دكسػت‬
‫ل>‪ -)9‬معرفی مدتصر «أبوذرغفاری رضی اهلل عنو»‪:‬‬

‫اك(جندب بن جناده)‪ :‬صحايب پیامرب اسالـا کو در آغاز بعثت بو اك امیاف آكرد ك در تاریا اسالـ بو تقوا ك زىد مشهور استا‬
‫ابوذر غفارم رضی ا﵁ عنػو از اكلػْب ك سػابقْب مسػلماناف بػود‪ .‬در علػم ك زىػد ك جهػاد ك اخػالص قػدكه بػو مشػار مػک ركد‪ .‬در بػدر‬
‫حضور نداشت‪ .‬لكػن يعمػر رضػی ا﵁ عنػو اك را بػا قػراء قػرار داد‪ .‬در علػم بػا ابػن مسػعود رضػی ا﵁ عنػو ىػم تػراز بػود‪ .‬ىیچگػاه مػايل‬
‫ذخّبه ننمود‪ .‬مهیشو حر را آشكار مک كرد‪.‬‬
‫كم بسػػیارم از احادیػػز پیػػامرب را ركایػػت کػػرده اسػػتا اك بعػػد از كفػػات پیػػامرب صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم در بػػالد شػػاـ مػػک زیسػػتا در‬
‫آجنػػا فق ػرا ك بینوایػػاف دكرش حػػع مػػک شػػدند ك اك احادیػػز پیػػامرب صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم را در ذـ اغنیػػاء برایشػػاف نقػػل مػػک کػػرد ك از‬
‫معاكیو واطر خوشگ راٍل با امواؿ مسلمْبا انتقاد مػک نػود‪ .‬معاكیػو ىػم اك را بػو مدینػو بر ردانػد‪ .‬عثمػاف ىػم بنػا بػو مصػلحت اك را‬
‫ب ػػو ىربى ػ ه تبعی ػػد ک ػػرد ك مهاجن ػػا ب ػػو س ػػاؿ ِّ ىج ػػرم كف ػػات یاف ػػت (طبق ػػات اب ػػن س ػػعد ْ‪ ُٕٓ - ُُٔ :‬كاالص ػػابة ٕ‪ َٔ :‬كصػ ػفة‬
‫الصفوة ُ‪ ِّٖ :‬كحلیة االكلیاء ُ‪ ُٓٔ :‬كذیل اي یل ِٕ كال ریعة ُ‪ ُّٔ :‬كالكُب كاالمساء ُ‪)ِٖ :‬‬
‫{‪}27‬‬
‫نداشتم درباره اك از كسػک بمرسػم‪ .‬لػ ا از آب زمػزـ مػک نوشػیدـ ك در مسػجد مػک‬
‫ماندـ‪ .‬ركزما علک رضی ا﵁ عنو از كنارـ شت ك فت‪:‬‬
‫ویا مشا در اینجا غریب ىستید؟‬
‫فتم‪ :‬بلک‪.‬‬
‫فت‪ :‬بو خانو من بیا‪.‬‬
‫بػػا اك بػراه افتػػادـ‪ .‬ایشػػاف از مػػن چیػػزم نػػک پرسػػید ك مػػن ىػػم بػػو اك چیػػزم نػػک‬
‫فتم‪ .‬صب ركز بعدا بو مسجد رفتم تا درباره پیامرب بمرسم‪ .‬ىیچ كس پیػدا نشػد‬
‫ك ػػو درب ػػاره اك ب ػػو م ػػن چی ػػزم بگوی ػػد‪ .‬ب ػػار دیگ ػػرا عل ػػک رض ػػی ا﵁ عن ػػو از كن ػػارـ‬
‫شت ك فت‪:‬‬
‫آیا ىنوزا منزؿ مورد نظرت را پیدا نكرده ام؟ فتم‪ :‬خّب‪.‬‬
‫فت‪ :‬با من بیا‪ .‬ك پرسید‪ :‬كارت چیست ك چرا بو این شهرآمده ام؟‬
‫فتم‪ :‬ا ر رازـ را فاش نک كِبا با تو مک وَل‪.‬‬
‫فػػت‪ :‬رازت را فػػاش نػػک كػػنم‪ .‬فػػتم‪ :‬بػػو مػػا خػػرب رسػػیده اسػػت كػػو در اینجػػا‬
‫م ػػردم ظه ػػور ك ػػرده ك ادع ػػام پی ػػامربم م ػػک كن ػػد‪ .‬م ػػن بػ ػرادرـ را فرس ػػتادـ ت ػػا ب ػػا اك‬
‫صحبت كنػد‪ .‬اك بر شػت كيل سػ نانش مػرا قػانع نكػرد‪ .‬پػس تصػمیم ػرفتم كػو بػا‬
‫اك مالقات كنم‪.‬‬
‫علػػک فػػت‪ :‬راه درس ػػٍبا در پػػیش رفت ػػو ام‪ .‬ىػػم اكن ػػوفا مػػن بس ػػوم اك م ػػک‬
‫ركـ‪ .‬دنبػػاؿ مػػن بیػػا‪ .‬ىػػر جػػا كػػو مػػن كارد شػػدـا تػػو نیػػز كارد شػػو‪ .‬ك ا ػػر كسػػک را‬
‫دیػػدـ ك ترسػػیدـ كػػو بػػو تػػو ضػػررم برسػػاندا رك بػػو دی ػوار مػػک ایسػػتم ویػػا كفشػػم را‬
‫ساماف مک دىم‪ .‬ك تو بو راىتا ادامو بده‪.‬‬
‫{‪}28‬‬
‫آنگػػاها مػػن ك اك بػراه افتػػادَل تػػا اینكػػو بػػر رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم كارد‬
‫شػػد‪ .‬مػػن نیػػز كارد شػػدـ ك بػػو آ ضػػرت صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فػػتم‪ :‬اسػػالـ را بػػو‬
‫من عرضو كن‪.‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسػلم ىػم اسػالـ را عرضػو كػرد ك مػن مهاجنػا مسػلماف‬
‫شدـ‪ .‬سمسا خطاب بو من فرمود‪« :‬ام أبػوذر! مسػلماف شػدنت را پنهػاف كػن ك‬
‫بو شهرت بر رد ك ىر اها خرب پّبكزم ما بو تو رسیدا بیا»‪.‬‬
‫فػػتم‪ :‬سػػو ند بػػو ذاو كػػو تػػو را بػػو حػػرا مبعػػوث ك ػرده اسػػتا فریػػاد خ ػواىم‬
‫كشید ك كلمو توحید را میاف آنافا اعالـ خواىم كرد‪.‬‬
‫راكم مػػک ویػػد‪ :‬س ػػمسا قيػریش در مس ػػجد بودن ػػد كػػو أب ػػوذر ب ػػو آجن ػػا رف ػػت ك‬
‫خطاب بػو آنػاف فػت‪ :‬ام قریشػیاف! مػن ػواىک مػک دىػم كػو ىػیچ معبػودم ػز‬
‫ا﵁ا كجود ندارد ك واىک مک دىم كو تمدا بنده ك فرستاده ا﵁ است‪.‬‬
‫قریش فتند‪ :‬برخیزیػد ك بػو حسػاب ایػن يب دیػن برسػید‪ .‬آّٗػا نیػز برخاسػتند ك‬
‫مرا تا سر حد مرگا كتك زدند‪.‬‬
‫عبػػاس رضػػی ا﵁ عنػػو بػػو داد مػػن رسػػید ك خػػودش را ركم مػػن انػػداخت‪ .‬سػػمس‬
‫رك بو سوم آناف كرد ك فت‪:‬‬
‫كام بػػر مشػػاا مػػردم از قبیل ػو غفػػار را مػػک كشػػید در حػػايل كػػو جتػػارت ك عبػػور‬
‫مشػػا از میػػاف آنػػاف اسػػت‪ .‬بػػا شػػیندف ایػػن س ػ نافا از مػػن دسػػت كشػػیدند‪ .‬صػػب‬
‫ركز بع ػػدا بر ش ػػتم ك مه ػػاف س ػ ػ ناف دی ػػركز را تك ػ ػرار ك ػػردـ‪ .‬آن ػػاف دكب ػػاره فتن ػػد‪:‬‬
‫برخیزیػػد ك بػػو حسػػاب ایػػن يب دیػػن برسػػید‪ .‬آنگػػاها م ػرا ماننػػد ركز شػػتوا كتػػك‬
‫{‪}29‬‬
‫زدند‪ .‬بار دیگرا عباس بو دادـ رسید ك خػود را ركم مػن انػداخت ك سػ ناف ركز‬
‫شتو اش را تكرار كرد‪.‬‬
‫ابن عباس رضػک ا﵁ عنهمػا مػک ویػد‪ :‬ایػن آغػاز اسػالـ آكردف أبػوذر رضػی ا﵁‬
‫ُٕ‬
‫عنو بود‪.‬‬
‫(‪ )71‬فایدُ از ایي داستاى‬
‫‪ -1‬مسلماف ش ص بیدار كتػر بػوده باشػدا خػود را از غفلػت كبػی خػربی‬
‫خارج کندا كمهواره اخبار ك كاقعات ركز را تعقیب کند‪.‬‬
‫‪ -2‬میاف داعیػاف تفػاكتی قائػل باشػیما ممیػزات كخصػایص دعػوت آّٗػا را دیػده‬
‫كشػػیفتو آّٗػػا ػػردَلا كنبایػػد دنبػػاؿ ىػػر «داعػػی ای» رفػػتا بلکػػو دعػػوت آّٗػػا را بػػا‬
‫کتابا سنت كعقل سلیم سنجید‪.‬‬
‫‪ -3‬آّٗػػایی کػػو مػػی وینػػدا ػػیچ شػػدَلا طػػرؼ کػػداـ عػػامل بػػركَل؟ا از داسػػتاف‬
‫این صحابی بزر وار درس می ّبَل کو دنباؿ کسانی باید رفت کو امػر بػو معػركؼ‬
‫كّٗػػی از منکػػر مػػی ناینػػدا از رزائػػل كخرافػػات مػػردـ را بػػدكر مػػی دارنػػدا كاخػػالؽ ك‬
‫ركش شاف مانند پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم است‪.‬‬
‫‪ -4‬اكل ػػْب ک ػػار دع ػػوتگر بای ػػد دع ػػوت م ػػردـ بس ػػوی توحی ػػد كیکت ػػا پرس ػػتی ا﵁‬
‫سبحانو كتعالی بوده باشدا سمس امر بو معركؼ كّٗی از منکر‪.‬‬
‫‪ -5‬از دمشناف ك بدبیناف علماءا نباید نظرشاف را در مورد علماء بمرسیم‪.‬‬
‫(ُٕ)‪( -‬وارل‪.)ِِّٓ:‬‬
‫{‪}31‬‬
‫‪ -6‬یکی از حقوؽ دكست اینست کو ا ر در مسّب اشتباه باشدا بایػد اك را‬

‫اطالع دادا كمسّبش را درست کردا كبرای آف راه صحی كجنات را باز و کرد‪.‬‬
‫‪ -7‬تصػػدیر كلایػػت علم ػػای راس ػػتْبا از كاجب ػػات ب ػػودها كحق ػػوقی کػػو آنػػاف‬
‫باالی مسلماناف دارنػد اینسػت کػو آنػاف را تنهػا نگ ارنػد كلایػت شػاف کننػدا ح ًػد‬
‫اقػػل ا ػػر لایػػت فزیکػػی ن ػػی تواننػػدا لایػػت مػػالی ناینػػدا ك ا ػػر مػػالی ىػػم نػػی‬
‫توانندا پس دنباؿ آّٗا حرؼ نزنند‪.‬‬
‫‪ -8‬كقتی کو برای انساف یک منهجا راه ك ركشػی حػر ظػاىر شػدا حلظػو ای‬
‫ىم از (نو) فًب با آناف درنگ نکندا ا رچو در راه رسػیدف بػو آفف برچسػ زده‬
‫شود یا زندانی كتركرش کنند!‪.‬‬
‫‪ ّٔ -9‬ػَبین خان ػػوا مدرس ػػوا ت ػػل عب ػػادتا ت ػػل تربی ػػتا ج ػػای انس ػػاف س ػػازی‬
‫ك‪...‬ا مهانا مسجد است‪.‬‬
‫‪ -11‬آب زمػػزـا از فوای ػد بسػػیاری برخػػوردار اسػػتا یکػػی از آّٗػػاا مػػی ت ػواف از‬
‫آف در سفر طوالنی استفاده کردا ك آف انساف را سّباب نگو می دارد‪.‬‬
‫فایدٌ‪:‬‬
‫‪ ‬عبداهلل بان مباار ‪ ،‬آب زمػزـ مػی نوشػید تػا از تشػنگی ركز رسػتاخیز در‬
‫ُٖ‬
‫اماف مباند‪.‬‬
‫‪ ‬امام حاکم‪ ،‬آب زمزـ می نوشید تا ا﵁ تعالی اك را توفیر تصنیف کتػاب‬
‫ُٗ‬
‫دىدا پس ا﵁ تعالی توفیقش داد تا صدىا کتاب بنویسد‪.‬‬
‫(ُٖ)‪( -‬سّبأعالـ النبالء)‪.‬‬

‫(ُٗ)‪ -‬الت کرة‪.‬‬
‫{‪}31‬‬
‫‪ ‬ام ااام اب اان حج اار‪ ،‬آب زم ػػزـ م ػػی نوش ػػید ت ػػا ا﵁ تع ػػالی اك را بدرج ػػو ام ػػاـ‬
‫ذىبی نائل رداندا پس درجو ّٔػَب از ذىبػی (در عرصػو تػالیف) نصػیبش‬
‫َِ‬
‫شت‪.‬‬
‫‪ ‬خنیااب بغاادادی رحمااو اهلل(مثلػػف تػػاریا بثػػداد)ا آب زمػػزـ نوشػػید ك از‬
‫ُِ‬
‫ا﵁ تعالی سو طلب نودا ا﵁ تعالی ىرسو خواستش را نصیبش کرد‪.‬‬
‫‪ ‬امااام اباان خگیمااو‪ ،‬آب زمػػزـ نوشػػید ك از ا﵁ تعػػالی طلػػب علػػم سػػودمند‬
‫ِِ‬
‫کردا پس ا﵁ عزكجل علم سودمندی نصیبش کرد‪.‬‬
‫‪ ‬امام ابن قیم رلػو ا﵁ فتػو اسػت‪ :‬بعػد از نوشػیدف آب زمػزـا از بعضػی‬
‫امراض جنات یافتم‪.‬‬
‫‪ -11‬فضیلت کسی کوا راز دار اسػت‪ .‬كاسػرار را حفػ مػی نایػدا ك انت ػاب‬
‫دكستاف راز دار‪.‬‬
‫‪ -12‬دیػػن اسػػالـ بػػو مهػػاف فػػردی ضػػركرت دارد کػػو بیشػػَب از شػػعارا عم ػالن در‬
‫راستایی تبلیغ زیبایی ىای اسالـ تالش كرزد‪.‬‬
‫‪ -13‬حرص صحابو کػراـ بػو اظهػار حػرا ا رچػو منجػر بػو لػت كکػوب آّٗػا مػی‬
‫ردید یا شهید شاف می کردند‪.‬‬
‫‪ -14‬خنستْب دعوت مسلماف باید از خانػو ای خػودش باشػد‪ .‬كظیفػو دعػوتگر‬
‫خنست اصالح نزدیکانش استا سمس بقیو مردـ‪.‬‬
‫(َِ)‪ -‬مقدمو سّبأعالـ النبالء‪.‬‬

‫(ُِ)‪( -‬سّبأعالـ النبالء)‪.‬‬
‫(ِِ)‪( -‬سّبأعالـ النبالء)‪.‬‬
‫{‪}32‬‬
‫‪ -15‬دمشنػػاف اسػػالـ قبػػل از للػػو كتػػركرا ّٖمػػت ك برچسػ ىػػای ونػػا ونی را‬
‫بر «داعیاف دین» كارد می کنند تا بدین كسیلو رخیًب خوف آّٗا را در دیػد دیگػراف‬
‫مشركع قرار دىند‪.‬‬
‫‪ -16‬دعػوت بػػو سػػوی ا﵁ تعػالی سراسػػر بػػو مشػکالت كتکػػالیف عجػػْب شػػدها‬
‫كنی تواف بدكف زلت كتنت بو قلو ىای بلندی دست یافت‪.‬‬
‫‪ -17‬مسلماف باید در مسّب دعوت استقامت داشتو باشدا زیرا بػزر َبین عمػل‬
‫در اسالـ پس از شهادتْبا استقامت است‪.‬‬
‫عمرة يس ٍفیا ىف بػ ًن عبػد اللَّػو رضػک اللَّػو عنػو قػاؿ‪ :‬قيػ ٍل ي‬
‫ػت‪ :‬یػا‬ ‫ىك ىع ٍن أيب عمركا كقیل أيب ٍ‬
‫ً‬ ‫ً‬
‫رسػػوؿ اللَّػػو قيػ ٍػل ًيل ِف ا ًإلسػػالـ قىػػوالن ال أ ٍ‬
‫ىس ػا يىؿ عٍنػػو أىحػػدان غػ ٍػّب ىؾ‪ .‬قػػاؿ‪« :‬قيػ ٍػل‪ :‬ىآمٍنػػت‬
‫ِّ‬
‫استى ًق ٍم»‪.‬‬ ‫ً‬
‫باللَّو‪ :‬يُثَّ ٍ‬
‫یعنػػی‪ :‬از «ابػػوعمرك یػػا ابػػوعمره سػػفیاف بػػن عبػػدا﵁» رضػػک ا﵁ عنػػو ركایػػت شػػده‬
‫است کو فت‪« :‬بو پیامرب صػلى ا﵁ علیػو كآلػو كسػلم فػتم‪ :‬ام رسػوؿ ا﵁ صػلى‬
‫ا﵁ علیػػو كآلػػو كسػػلم! در مػػورد اسػػالـ چیػػزم بػػو مػػن بگػػو کػػو در آف مػػوردا غػػّب از‬
‫توا از کسک دیگر سثاؿ نکنمف پیامرب صلى ا﵁ علیو كآلو كسلم فرمودند‪« :‬بگػو‪:‬‬
‫بو ا﵁ امیاف دارـ ك بر این س ن پایدار باش ك استقامت کن»‪.‬‬
‫(ِّ)‪-‬مسلم ركایت کرده استف [(ّٖ)]‪.‬‬

‫{‪}33‬‬
‫شهی از ‪،‬اشتین «فُق» چٌ آنُذتّد؟‬
‫شماره از داستان اسالم آوردن أبوذر غفاری رضی اهلل عنو آموختم کو‪.....‬‬
‫{‪}34‬‬
‫درسديم‪:‬‬
‫‪،‬ر ِک قضٌّ!‬ ‫‪،‬اشتین شٌ لدیب‬
‫كعب بن مالكِْ مک وید‪:‬‬
‫مػػن از ىػػیچ یػػك از غػػزكات رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم جػػز غػػزكه تبػػوؾا‬
‫بػػاز نانػػدـ‪ .‬البتػػو از غػػزكه بػػدر نیػػز بػػاز مانػػدـ امػػا وػػاطر سلػػف از آفا كسػػک مػػورد‬
‫سرزنش قرار نگرفت‪ .‬در این غزكه (بدر) رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم بػو قصػد‬
‫كاركاف قریشا بّبكف رفت تا اینكو ا﵁ا اك ك دمشنػانش را بػدكف اینكػو بػا یكػدیگر‬
‫كعدهام كرده باشندا در برابر ىم قرار داد‪ .‬فتِب است كو من در شب (بیعػت)‬
‫عقبوِٓا ىنگامک كو بػا رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم بػر اسػالـا پیمػاف بسػتیما‬
‫حضػػور داشػػتم‪ .‬ك دكسػػت نػػدارـ كػػو ػػام بیعػػت عقبػػوا در بػػدر مکبػػودـ ا رچػػو‬
‫بدر از بیعت عقبو در میاف مردـا شهرت بیشَبم دارد‪.‬‬
‫(ِْ)‪ -‬معرفی مدتصر کعب بن مالک رضی اهلل عنول‪ =8 - 888‬ىا = ‪ >?8 - 888‬م)‪:‬‬
‫اك‪« :‬كعب بن مالك بن عمرك بن القْبا انصارم سلمک كخزرجک می باشد»‪.‬‬
‫از اکػابر شػعراء در عصػرش بػودها صػحابی بزر ػواری کػو نشػات آف در مدینػو شػده اسػت‪ .‬در اسػالـ از شػعرای نامػدار پیػامرب صػػلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم تسوب شده استا ك در اکثریت كاقعات حضور داشتو است‪.‬‬
‫پػػس از كفػػات پیػػامرب اسػػالـ كخلفػػای دك انػػوا از مػػدافعاف عثمػػاف رضػػی ا﵁ عنػػو شػػدا ك در پػػّبكزی اك علیػػو باغیػػاف مػػی کوشػػیدا‬
‫كانصػار را تشػویر مػی نػود تػا عثمػاف رضػػی ا﵁ عنػو را یػاری کننػد‪ .‬امػا كقتػی کػو عثمػػاف رضػی ا﵁ عنػو را بػو شػهادت رسػانیدندا پػػس‬
‫از یػاری علػػی رضػی ا﵁ عنػػو دسػت برداشػػتا ك در جنػگ ىػػای اك ىر ػز حضػػور نیافػت‪ .‬در اخػػّب عمػر نابینػػا ىػم شػػدا كنزدیػک بػػو‬
‫(ٕٕ) ساؿ زیست‪.‬‬
‫ك از اك(َٖ) حدیز ركایت شده است‪( .‬خالصة ّٖ یب الكماؿ ِّٕ)‬
‫(ِٓ)‪ -‬عقبو‪ ،‬جایک است در مکػو کػو دك بػار ركىػک از اىػل مدینػو (انصػار)ا در آجنػا بػا پیػامرب صػلى ا﵁ علیػو كآلػو كسػلم پنهػاٍل‬
‫در شبا پیماف بستند ك زیربنام شکوفایک اسالـ ك ىجرت پیامرب صلى ا﵁ علیو كآلو كسلم مهاف بود‪.‬‬
‫{‪}35‬‬
‫داستاف از این قرار بود كو من ىنگاـ سلف از ایػن غػزكه (تبػوؾ)ا از ىػر زمػاف‬
‫دیگػػرا قػػومتر ك سػػرمایودارتر بػػودـ‪ .‬سػػو ند بػػو ا﵁ كػػو قبػػل از آفا ىر ػػز دك شػػَب‬
‫نداشتم‪ .‬اما برام ایػن غػزكها دك شػَب فػراىم سػاختم‪ .‬ك ىر ػاه رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁‬
‫علیػػو كسػػلم مکخواسػػت بػػو غػػزكهام بػػركدا توریػػو مکكػػرد‪( .‬ا ػػر مک فػػت بسػػوم‬
‫مشاؿ مکركَلا بو جنوب مکرفت)‪ .‬تا اینكو نوبت این غزكها فرا رسػید‪ .‬رسػوؿ ا﵁‬
‫صػلی ا﵁ علیػػو كسػلم در رمػػام شػدید بػػو ایػػن غػزكه رفػػت ك سػفرم طػػوالٍلا بیابػػاٍل‬
‫يبآب ك علػػف ك دمشػػِب بػػزرگا پػػیش رك داشػػت‪ .‬بػػدین جهػػتا امهیػػت موضػػوع را‬
‫برام مسلمانافا ركشن ساخت تػا خػود را بػرام آفا آمػاده سػازند‪ .‬لػ ا آنػاف را از‬
‫جهٍب كػو مکخواسػت بػركدا آ ػاه سػاخت‪ .‬قابػل ذكػر اسػت كػو تعػداد مسػلماناف‬
‫مهػراه رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم زیػػاد بودنػػد طوریكػػو اسػػامک آنػػاف در دفػػَبم‬
‫بزرگا نک نجید‪.‬‬
‫كعب مک وید‪:‬‬
‫ى ػػركس مکخواس ػػت غای ػػب ش ػػودا چن ػػْب تص ػػور مکك ػػرد ك ػػو ت ػػا زم ػػاٍل ك ػػو از‬
‫جانب ا﵁ا كحک نازؿ نشودا امرش پوشیده خواىد ماند‪.‬‬
‫بلػػکا زم ػػاٍل رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علیػػو كس ػػلم ب ػػو ای ػػن غ ػػزكه رف ػػت ك ػػو میوهى ػػا‬
‫رسیده ك نشسًب زیر سایوىا ل ت وش بػود‪ّٔ .‬رحػاؿا پیػامرب اكػرـ صػلی ا﵁ علیػو‬
‫كسػ ػػلم ك مسػ ػػلماناف مه ػ ػراىشا آمػ ػػاده شػ ػػدند‪ .‬مػ ػػن ىػ ػػم ىػ ػػر ركز صػ ػػب ا تصػ ػػمیم‬
‫مک رفتم تا مهراه آنافا خػود را آمػاده سػازـ كيل بػدكف اینكػو كػارم اجنػاـ دىػما بػر‬
‫مک شتم ك با خود مک فتم‪ :‬برام رفًبا توانایک دارـ‪.‬‬
‫{‪}36‬‬
‫ركزىا بدین منواؿا شت تا اینكػو مػردـ بطػور كامػلا آمػاده شػدند ك رسػوؿ‬
‫ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ك مسػػلماناف مهػراىشا صػػب زكدا بػراه افتادنػػد در حػػايل‬
‫كػػو مػػن بػػو ىػػیچ كجػػو خػػود را آمػػاده نكػػرده بػػودـ‪ .‬بػػا خػػود فػػتم‪ :‬یكػػک دك ركز‬
‫دیگػػرا خػػود را آمػػاده مکسػػازـ ك بػػو آّٗػػا ملحػػر مکشػوـ‪ .‬فػػردام آف ركزا تصػػمیم‬
‫ػػرفتم تػػا خػػود را آمػػاده كػػنم امػػا بػػدكف اینكػػو كػػارم اجنػػاـ دىػػما بر شػػتم‪ .‬سػػمس‬
‫فػػردام ركز بعػػد نیػػز تصػػمیم ػػرفتم ك بر شػػتم ك كػػارم اجنػػاـ نػػدادـ‪ .‬ركزىػػا اینگونػػو‬
‫سػػمرم شػػد تػػا اینكػػو آّٗػػا ب ػػو سػػرعت رفتنػػد ك مػػن از غػػزكها بػػاز مانػػدـ‪ .‬بػػاز ىػػم‬
‫تصمیم رفتم كو بركـ ك خود را بػو آنػاف برسػاًل ك كػاش! چنػْب مکكػردـ‪ .‬كيل ایػن‬
‫ك ػػارا بػ ػراَل مق ػػدر نش ػػده ب ػػود‪ .‬پ ػػس از خ ػػركج رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلما‬
‫ىنگامک كو بو میاف مردـ مکرفتما آنچو مػرا غمگػْب مکسػاختا ایػن بػود كػو ػز‬
‫منػ ػػافقْب ك اف ػ ػراد ضػ ػػعیفک كػ ػػو ا﵁ آّٗػ ػػا را مع ػ ػ كر مشػ ػػرده اسػ ػػتا كسػ ػػک دیگػ ػػر را‬
‫نکدیدـ‪.‬‬
‫از طػػرِف دیگػػرا رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو یػػاد مػػن نیفتػػاد تػػا اینكػػو بػػو‬
‫تبوؾ رسید‪ .‬آجنا در حايل كو میاف مردـا نشستو بودا فرمود‪:‬‬
‫«كعػ ػػب چػ ػػو كػ ػػار كػ ػػرد»؟ مػ ػػردم از بػ ػػِب سػ ػػلمو فػ ػػت‪ :‬ام رسػ ػػوؿ ا﵁! اك را‬
‫لباسهام زیبا ك نگریسًب بو آّٗا از آمدفا بازداشت‪.‬‬
‫معػػاذ بػػن جبػػل فػػت‪ :‬س ػ ن بػػدم فػػٍب‪ .‬بػػو ا﵁ سػػو ندا ام رسػػوؿ ا﵁! مػػا‬
‫ز خػّبا چیػز دیگػرم از اك نػکدانیم‪ .‬ك آ ضػرت صػلی ا﵁ علیػو كسػلم سػكوت‬
‫كرد‪.‬‬
‫{‪}37‬‬
‫نگراٍل من زمػاٍل شػركع شػد كػو خػرب باز شػت رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم‬
‫ب ػػو م ػػن رس ػػید‪ .‬اینج ػػا ب ػػود ك ػػو دركغى ػػام خمتلف ػػک را ب ػػو خ ػػاطر آكردـ ك ب ػػا خ ػػود‬
‫م ػػک فتم‪ :‬چگون ػػو ف ػػردا از ناخش ػػنودم رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم خ ػػود را‬
‫جنػػات دىػػم ك بػرام ایػػن كػػار از یػػاـ افػراد صػػاحب نظػػر خػػانواده اـا كمػػك ػػرفتم‪.‬‬
‫كيل ىنگػػامک كػػو بػػو مػػن فتنػػد‪ :‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو مدینػػو رسػػیده‬
‫اسػػتا افكػػار باطػػل از سػػرـ بػػّبكف رفػػت‪ .‬ك دانسػػتم كػػو بػػا س ػ ن دركغا نکت ػواًل‬
‫خػػود را از ناخشػػنودم آ ضػػرت صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم جنػػات دىػػم‪ .‬ل ػ ا تصػػمیم‬
‫رفتم كو راست بگوَل‪ .‬صب آنركزا رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم آمد‪ .‬عػادت‬
‫پیامرب اكرـ صلی ا﵁ علیو كسػلم ایػن بػود كػو ىر ػاه از سػفرم مکآمػدا خنسػتا بػو‬
‫مسجد مکرفت ك دك ركعػت نػاز مکخوانػد ك بػا مػردـ مکنشسػت‪ .‬در ایػن سػفرا‬
‫اف جهاد كو تعدادشاف ىشػتاد ك انػدم نفػر بػودا یكػک‬ ‫پس از این كارىاا بازماند ً‬
‫یك ػػک ن ػػزد اك مکآمدن ػػد ك ع رىایش ػػاف را بی ػػاف مکكردن ػػد ك س ػػو ند مکخوردن ػػد‪.‬‬
‫رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم نیػػز آنچػػو را كػػو در ظػػاىر بػػو زبػػاف مکآكردنػػدا از‬
‫آناف پ یرفت ك بػا آّٗػا بیعػت كػرد ك برایشػاف طلػب مثفػرت نػود ك باطنشػاف را بػو‬
‫ا﵁ كا ار كرد‪.‬‬
‫من نیز نزد ایشاف رفتم‪ .‬ىنگامک كو بو اك سالـ دادـا تبسػم كػرد البتػو تبسػمک‬
‫كػػو مه ػراه خشػػم ك غضػػب بػػود‪ .‬سػػمس فرمػػود‪« :‬بیػػا»‪ .‬مػػن ىػػم رفػػتم ك ركبػػركیش‬
‫نشسػػتم‪ .‬فػػت‪« :‬علػػت نیامػػدنت چػػو بػػود؟ مگػػر مركػػب خنریػػده بػػودم»؟ فػػتم‪:‬‬
‫بلک‪ .‬بو ا﵁ سو ندا ا ر غّب از توا نزد كسک از صاحباف دنیا نشستو بودـا فكػر‬
‫مکكنم با آكردف ع رم مکتوانستم خود را از ناخشنودم اك جنات دىم‪ .‬چػرا كػو‬
‫{‪}38‬‬
‫مػػن از فصػػاحت كػػالـ برخػػوردارـ‪ .‬كيل بػػو ا﵁ سػػو ندا یقػػْب دارـ كػػو ا ػػر امػػركز بػػا‬
‫س ػ ن دركغ ػػک ت ػػو را خش ػػنودا س ػػازـا ب ػػزكدم ا﵁ ت ػػو را از م ػػن ناخش ػػنود خواى ػػد‬
‫سػػاخت‪ .‬ك ا ػػر بػػو تػػو راسػػت بگػػوَلا از مػػن مکرجنػػک‪ .‬كيل مػػن راسػػت مک ػػوَل ك‬
‫امیػػدكارـ كػػو ا﵁ مػرا بب شػػد‪ .‬خػػّبا بػػو ا﵁ سػػو ند كػػو ىػػیچ عػ رم نداشػػتم‪ .‬بػػو ا﵁‬
‫سو ندا ىنگامک كو از جهاد بازمانػدـا از ىػر زمػاف دیگػرا قػومتر ك سػرمایودارتر‬
‫بػػودـ‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬ایػػن شػ صا راسػػت فػػت‪ .‬پػػس‬
‫برخیز تا ا﵁ در مورد تو قضاكت كند»‪.‬‬
‫من برخاستم‪ .‬تعدادم از مرداف بِب سلموا بدنباؿ من آمدند ك بػو مػن فتنػد‪:‬‬
‫بو ا﵁ سو ندا ما سراغ ندارَل كػو قبػل از ایػنا تػو مرتكػب نػاىک شػده باشػک‪ .‬تػو‬
‫نتوانسػػٍب ماننػػد سػػایر بازمانػػد ً‬
‫اف جهػػادا ع ػ رم ب ػرام رسػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسلم بیاكرم ك استثفار آ ضرت صلی ا﵁ علیو كسلم برام ناىتا كاِف بود‪.‬‬
‫پػػس بػػو ا﵁ سػػو ندا آنقػػدر م ػرا سػػرزنش كردنػػد كػػو خواسػػتم بر ػػردـ ك س ػ ناف‬
‫قبلػػکاـ را تك ػ یب كػػنم‪ .‬س ػراجناـا از آّٗػػا پرسػػیدـ‪ :‬آیػػا ایػػن رفتػػارا بػػا كسػػک دیگػػر‬
‫ىم شده است؟ فتند‪ :‬بلک‪ .‬دك مردا مانند تو سػ ن فتنػد ك بػو آنػاف نیػز آنچػو‬
‫را كو بو تو فتو بودا فت‪ .‬پرسیدـ‪ :‬آّٗا كیسػتند؟ فتنػد‪ :‬مػراره بػن ربیػع العمػرم‬
‫ك ىػػالؿ بػػن امیػػو كاقفػػک‪ .‬آنػػاف از دك مػػرد نیكوكػػارم كػػو در بػػدر حضػػور داشػػتو ك‬
‫مکتوانسػػتند الگػػو ك نونػػو باشػػندا س ػ ن بػػو میػػاف آكردنػػد‪ .‬بػػدین جهػػتا بػػو راه‬
‫خودا ادامو دادـ‪ .‬مهچنػْب رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم مسػلماناف را از سػ ن‬
‫فًب با ما سو نفرم كو از غزكه باز مانده بودَلا ّٗک فرمود‪ .‬لػ ا مػردـا رفتارشػاف‬
‫را با ما تثیّب دادند ك از ما كناره ّبم نودند تا جػایک كػو زمػْب ىػم بػا مػن بیگانػو‬
‫{‪}39‬‬
‫شػػد ك ویػػا آف زمیػػِب نبػػود كػػو مػػن مکشػػناختم‪ .‬پنجػػاه شػػبا اینگونػػو بسػػر بػػردَل‪.‬‬
‫امػػا دكسػػتاف مػػن درمانػػده شػػدها درخانوىایشػػاف نشسػػتند ك ریػػو مکكردنػػد‪ .‬ك مػػن‬
‫كو جوافترین ك قػومترین آنػاف بػودـ از خانػو بػّبكف مکشػدـ ك در نػاز حاعػت بػا‬
‫مس ػػلماناف ش ػػركت مکك ػػردـ ك در بازارى ػػا مک ش ػػتم‪ .‬ام ػػا كس ػػک ب ػػا م ػػنا سػ ػ ن‬
‫نک فػػت‪ .‬نػػزد رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم كػػو پػػس از نػػازا مػػک نشسػػتا‬
‫مػػکرفتم ك بػػو اك سػػالـ مػػکدادـ‪ .‬ك بػػا خػػود مػػک فتم‪ :‬آیػػا لبهػػایش را بػرام جػواب‬
‫سػػالـ مػػن حركػػت مکدىػػد یػػا خػػّب؟ آنگػػاه نزدیػػك اك نػػاز مکخوانػػدـ ك دزدكػػک بػػو‬
‫اك نگاه مکكردـ‪ .‬ىنگػامک كػو نػاز مکخوانػدـا بػو مػن نگػاه مکكػرد كيل كقػٍب كػو‬
‫بو اك نگاه مکكردـا صورتاش را از من برمک ردانید‪.‬‬
‫زمػػاٍل كػػو جفػػام مػػردـا ط ػػوالٍل شػػدا از دی ػوار ب ػػاغ ابوقت ػػاده كػػو پس ػػرعموَل ك‬
‫تبػػوبترین مػػردـ نػػزد مػػن بػػودا بػػاال رفػػتم ك بػػو اك سػػالـ دادـ‪ .‬بػػو ا﵁ سػػو ند كػػو‬
‫جواب سالـ مرا نداد‪ .‬بو اك فػتم‪ :‬ام ابوقتػاده! تػو را بػو ا﵁ سػو ندا آیػا مػکداٍل‬
‫كو من ا﵁ ك رسولش را دكست دارـ؟ اك سكوت كػرد‪ .‬دكبػاره اك را سػو ند دادـ‪.‬‬
‫باز ىم سكوت كرد‪ .‬بار دیگر اك را سو ند دادـ‪ .‬این بػارا فػت‪ :‬ا﵁ ك رسػولش‬
‫ّٔػػَب مکداننػػد‪ .‬اینجػػا بػػود كػػو اشػػك از چشػػماًلا جػػارم شػػد ك بر شػػتم ك از دیػوار‬
‫باال رفتم (ك بّبكف شدـ)‪.‬‬
‫در یكػػک از ركزىػػا كػػو در بػػازار مدینػػو مک شػػتما نا هػػاف چشػػماـ بػػو یكػػک از‬
‫كشاكرزاف اىل شاـ (كو نصراٍل بود) افتاد كو برام فركخًب مواد غػ ایک بػو مدینػو‬
‫آمػده بػود ك مک فػػت‪ :‬چػو كسػک كعػػب بػن مالػػك را بػو مػن نشػػاف مکدىػد؟ مػػردـ‬
‫{‪}41‬‬
‫بسوم من اشاره كردند تا نزد من آمد ك نامػوام از پادشػاه غسػاف بػو مػن داد‪ .‬در‬
‫آف ناموا چنْب نوشتو شده بود‪:‬‬
‫امػػا بعػػدا بػػو مػػن خػػرب رسػػیده اسػػت كػػو دكسػػتات (تمػػد) بػػو تػػو سػػتم كػػرده‬
‫است‪ .‬ا﵁ تو را خػوار نسػاختو ك حػرات را ضػایع نگردانیػده اسػت‪ .‬نػزد مػا بیػا تػا‬
‫از ت ػػو ق ػػدرداٍل كن ػػیم‪ .‬پ ػػس از خوان ػػدف نام ػػوا ب ػػا خ ػػود ف ػػتم‪ :‬ای ػػن نی ػػز وش ػػک از‬
‫آزمایش است‪ .‬پس آنرا در تنور انداختم ك سوختم‪.‬‬
‫پػػس از اینكػػو چهػػل شػػب از پنجػػاه شػػبا شػػتا فرسػػتاده رسػػوؿ ا﵁ صػػلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم نزد من آمد ك فت‪ :‬رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم بػو تػو دسػتور‬
‫مکدى ػػد ك ػػو از مهس ػػرتا كن ػػاره ّبم ك ػػِب‪ .‬پرس ػػیدـ‪ :‬چ ػػو ك ػػار ك ػػنم؟ اك را ط ػػالؽ‬
‫بدىم؟ فت‪ :‬نوا بلكو از اك كناره ّبم كن ك بو اك نزدیك مشػو‪ .‬ك مهػْب پیػاـ را‬
‫نیػػز ب ػرام دكسػػتاًل فرسػػتاد‪ .‬بػػو مهسػػرـ فػػتم‪ :‬نػػزد خػػانوادهات بػػرك ك آجنػػا بػػاش تػػا‬
‫اینكو ا﵁ در این بارها قضاكت كند‪.‬‬
‫كعب مک وید‪ :‬مهسر ىالؿ بن امیو نػزد رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم آمػد‬
‫ك فت‪ :‬ام رسوؿ ا﵁! ىالؿ بػن امیػوا پّبمػرد افتػادهام اسػت كػو خػادمک نػدارد‪.‬‬
‫ا ػػر ب ػػو اك خ ػػدمت ك ػػنما آزرده خ ػػاطر خػ ػواىک ش ػػد؟ فرم ػػود‪« :‬خ ػػّبا كيل ب ػػو ت ػػو‬
‫نزدی ػػك نش ػػود»‪ .‬مهس ػػرش ف ػػت‪ :‬س ػػو ند ب ػػو ا﵁ ك ػػو اك ىیچگون ػػو ح ػػركٍب ن ػػدارد‪.‬‬
‫سو ند بػو ا﵁ا از زمػاٍل كػو ایػن مسػبلو بػرایش پػیش آمػده اسػت تػا امػركزا مهچنػاف‬
‫ریو مکكند‪.‬‬
‫كعب مک وید‪ :‬یكک از اعضام خانوادهاـ پس از شنیدف ایػن سػ نا بػو مػن‬
‫فت‪ :‬چقدر خوب بود كو از رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم اجػازه مک ػرفٍب تػا‬
‫{‪}41‬‬
‫مهانطور كو مهسر ىالؿ بن امیو را اجازه داد بو مهسرت نیز اجازه مکداد تػا بػو تػو‬
‫خ ػػدمت كن ػػد‪ .‬ف ػػتم‪ :‬ب ػػو ا﵁ س ػػو ندا در ای ػػن م ػػورد از رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو‬
‫كسػػلم اجػػازه نػػک ّبـ‪ .‬زی ػرا ج ػواب آ ضػػرت صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم را در ایػػن بػػاره‬
‫نػػکداًل‪ .‬چ ػرا كػػو مػػن مػػردم ج ػواف ىسػػتم‪ .‬بعػػد از آفا ده شػػب دیگػػر نیػػز صػػرب‬
‫كردـ تا پنجاه شب كامل از زمػاٍل كػو رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم مػردـ را از‬
‫سػ ن فػػًب بػػا مػػا بازداشػػتو بػػودا شػػت‪ .‬پػػس ىنگػػامک كػػو نػػاز صػػب پنجػػامهْب‬
‫شب را خوانده ك بر باـ یكک از خانوىاَل بو مهاف حالٍب كػو ا﵁ ذكػر نػوده اسػت‬
‫یعِب زمْب با یاـ كسعتاش بر من تنگ آمده بودا نشسػتو بػودـا نا هػاف صػدام‬
‫نػدا دىنػدهام را شػنیدـ كػػو بػاالم كػوه سػػلع رفتػو بػود ك بػػا صػدام بلنػد مک فػػت‪:‬‬
‫ام كعب بن مالك! تو را بشارت باد‪ .‬از شػنیدف ایػن سػ نا بػو سػجده افتػادـ ك‬
‫دانستم كو شایشک حاصل شده ك رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسػلم پ یرفتػو شػدف‬
‫توبػػو م ػػا را از جان ػػب ا﵁ بع ػػد از خوان ػػدف ن ػػاز ص ػػب ا اع ػػالـ ن ػػوده اس ػػت‪ .‬ب ػػدین‬
‫جهتا مردـ براه افتادهاند ك ما را بشارت مکدىند‪.‬‬
‫ّٔرحػػاؿا تعػػدادم بسػػوم دكسػػتاًل (آف دك نفػػر) ب ػراه افتادنػػد تػػا آّٗػػا را بشػػارت‬
‫دىند‪.‬‬
‫مػػردم اسػػبش را بسػػوم مػػن تاخػػت ك دیگػػرم از طایفػػو اسػػلما پیػػاده دكیػػد ك‬
‫صػػدایش زكدتػػر از اسػػب بػػو مػػن رسػػید‪ .‬ىنگػػامک كػػو آف ش صػػک كػػو صػػدایش را‬
‫شػػنیده بػػودـا ب ػرام عػػرض تربیػػك نػػزد مػػن آمػػدا لباسػػهاَل را بػػّبكف آكردـ ك وػػاطر‬
‫بشػػارو ك ػػو بػػو م ػػن داده ب ػػود ب ػػو اك عط ػػا ك ػػردـ‪ .‬س ػػو ند بػػو ا﵁ س ػػو ند ك ػػو در آف‬
‫كقػػتا لبػػاس دیگػػرم نداشػػتما بػػدین جهػػتا دك لبػػاس (ازار ك ردایػػک) بػػو عاریػػت‬
‫{‪}42‬‬
‫رفتم ك پوشیدـ ك بسوم رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم بػراه افتػادـ‪ .‬مػردـا ػركه‬
‫ركه بو استقباؿ من مکآمدند ك واطر پ یرفتو شدف توبػواـ بػو مػنا تربیػك عػرض‬
‫مکكردنػػد ك مک فتنػػد‪ :‬پ ػ یرش توبػػوات از جانػػب ا﵁ا مبػػارؾ بػػاد‪ .‬تػػا اینكػػو كارد‬
‫مسػجد شػػدـ‪ .‬دیػدـ كػػو رسػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػو كسػػلم نشسػتو ك مػػردـا اطػرافش‬
‫را رفتواند‪ .‬طلحو بن عبیدا﵁ بلند شد ك بسوم من دكیػد ك بػا مػن مصػافحو كػرد‬
‫ك ب ػػو م ػػن تربی ػػك ف ػػت‪ .‬ب ػػو ا﵁ س ػػو ندا ػػز اك كس ػػک دیگ ػػر از مه ػػاجرینا بلن ػػد‬
‫نشد‪ .‬ك من این برخورد طلحو را فراموش نػکكنم‪ .‬پػس ىنگػامک كػو بػو رسػوؿ ا﵁‬
‫ص ػ ػ ػػلی ا﵁ علی ػ ػ ػػو كس ػ ػ ػػلم س ػ ػ ػػالـ دادـا در ح ػ ػ ػػايل ك ػ ػ ػػو چه ػ ػ ػػرهاش از خوش ػ ػ ػػحايل‬
‫مکدرخشیدا فرمود‪:‬‬
‫«تػػو را بػػو ّٔ ػَبین ركزم كػػو از مػػادر متولػػد شػػدهام ك تػػاكنوف بػػر تػػو نگ شػػتو‬
‫استا بشارت مکدىم»‪.‬‬
‫پرسػػیدـ‪ :‬ام رسػػوؿ ا﵁!آیػػا ایػػن بشػػارت از جانػػب مشاسػػت ك یػػا از سػػوم ا﵁‬
‫مکباشػػد؟ فرمػػود‪« :‬خػػّبا بلكػػو از جانػػب ا﵁ اسػػت»‪ .‬قابػػل یػػاد آكرم اسػػت كػػو‬
‫ىنگػػاـ خوشػػحاؿ شػػدفا چهػػره مبػػارؾ اش صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ماننػػد قػػرص مػػاها‬
‫مکدرخشید ك ما این حالت ایشاف را مکدانستیم‪ .‬ىنگامک كو ركبركیش نشسػتما‬
‫ف ػػتم‪ :‬ی ػػا رس ػػوؿ ا﵁! یك ػػک از شػ ػرایط توب ػػواـ اینس ػػت ك ػػو امػ ػوامل را در راه ا﵁ ك‬
‫رسولشا صدقو دىم‪ .‬رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم فرمػود‪« :‬بعضػک از اموالػت‬
‫را بػرام خػػودا نگػػودار‪ .‬ایػػنا برایػػت ّٔػػَب اسػػت»‪ .‬فػػتم‪ :‬پػػس سػػهمیوام را كػػو از‬
‫خیػػربا نصػػیباـ شػػده اسػػتا نگػػو مػػکدارـ‪ .‬سػػمس فػػتم‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! مهانػػا ا﵁‬
‫م ػرا وػػاطر راسػػتگویکا جنػػات داد‪ .‬یكػػک دیگػػر از ش ػرایط توبػػواـ ایػػن اسػػت كػػو تػػا‬
‫{‪}43‬‬
‫زمػاٍل كػػو زنػػدهاـ ىر ػػز دركغ نگػػوَل‪ .‬بػػو ا﵁ سػو ندا از زمػػاٍل كػػو ایػػن سػ ناف را بػػو‬
‫رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فػػتما كسػػک را در میػػاف مسػػلمانافا س ػراغ نػػدارـ‬
‫كػ ػػو در راسػ ػػتگویک ّٔػ ػػَب از مػ ػػن مػ ػػورد آزمػ ػػایش ا﵁ا ق ػ ػرار ػ ػػّبد‪ .‬ك از آف ىنگػ ػػاـ‬
‫تاكنوفا ىیچگاه قصد دركغ فػًب نكػردهاـ ك امیػدكارـ كػو ا﵁ در باقیمانػده عمػرـ‬
‫نیز مرا حفاظت كند‪.‬‬
‫ً‬
‫ین‬‫ػيب ىكالٍ يم ىهػاج ًر ى‬ ‫اب اللَّوي ىعلىى النًَّ ّْ‬
‫ا﵁ بر رسولش این آیات را نازؿ فرمود‪ :‬لىىق ٍد تى ى‬
‫ػوب فى ًری وػر ًمػٍنػ يه ٍم يُثَّ‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫كاألىنصا ًر الَّ ًین اتَّػبػعوه ًِف س ً‬
‫ػاعة الٍعي ٍس ىػرةً م ٍػن بػى ٍعػد ىمػا ىك ى‬
‫ػاد یىًزی يػغ قيػلي ي‬ ‫ى ىي ي ى ى‬ ‫ى ى‬
‫ین يخلّْ يفػ ػوا ىح ػ َّػٌب إً ىذا‬ ‫ً َّ ً‬ ‫تىػػاب على ػػی ًهم إًنَّػػو ًًّٔ ػػم رء ه ً‬
‫ػیم(ُُٕ) ىك ىعلى ػػى الثَّالىثىػػة الػ ػ ى‬ ‫كؼ ىرح ػ ه‬ ‫ى ى ٍ ٍ ي ٍ ىي‬
‫ت ىعلىػ ٍػی ًه ٍم أىن يف يسػ يػه ٍم ىكظىنُّػوا أى ٍف الى ىم ٍل ىجػاى ًمػ ٍػن‬ ‫ضػػاقى ٍ‬ ‫ػت ىك ى‬ ‫ض مبػىػا ىر يحبىػ ٍ‬
‫ضػػاقىت علىػػی ًهم األىر ً‬
‫ى ٍ ىٍ ٍ ٍ ي‬
‫َّ ً‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫ًً ً ً‬
‫ین‬‫یم(ُُٖ)یىاأىیػُّ ىهػػا ال ػ ى‬ ‫ػاب ىعلىػ ٍػی ًه ٍم لیىتيوبيػوا إ َّف اللَّػػوى يىػ ىػو التَّػ َّػو ي‬
‫اب الػ َّػرح ي‬ ‫اللَّػػو إالَّ إلىٍیػػو يُثَّ تىػ ى‬
‫الص ًادقًْب‪‬‬ ‫ىآمنيوا اتػَّ يقوا اللَّوى ىكيكونيوا ىم ىع َّ‬
‫ترجم ااو‪ :‬ا﵁ا توب ػػو پی ػػامرب ك مه ػػاجرین ك انص ػػار را پ ػ یرفت‪ .‬آف كس ػػاٍل ك ػػو از‬
‫پیامرب ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم در حلظو دشوارا پّبكم كردنػد بعػد از آنكػو د ػام‬
‫ركىػػک از آنػػافا نزدیػػك بػػودا منحػػرؼ شػػود‪ .‬بػػاز ىػػم ا﵁ توبػػو آنػػاف را پ ػ یرفت‪.‬‬
‫چرا كو ا﵁ا رؤكؼ ك مهرباف است‪ .‬مهچنػْب ا﵁ توبػو آف سػو نفػرم را پػ یرفت كػو‬
‫پ یرش توبو آناف بو تاخّب افتاد ك زمْب با مهو كسعتاش بر آنػافا تنػگ شػد ك از‬
‫خودشاف نیز بو تنگ آمدند‪( .‬ك سراجناـ) دانستند كػو ىػیچ پناىگػاىک از ا﵁ جػز‬
‫باز شت بسوم اك ندارند‪ .‬پس ا﵁ بو آناف توفیر توبو داد تا توبو كنند‪ .‬مهانا ا﵁ا‬
‫بس ػػیار توبوپ ػ ػ یر ك مهربػ ػػاف اسػ ػػت‪ .‬ام مثمن ػػاف! از ا﵁ بَبسػ ػػید ك بػ ػػا راسػ ػػتگویاف‬
‫باشید‪.‬‬
‫{‪}44‬‬
‫ب ػػو ا﵁ س ػػو ندا ا﵁ پ ػػس از اینك ػػو مػ ػرا ب ػػو اس ػػالـا ى ػػدایت ك ػػردا ى ػػیچ نعم ػػٍب‬
‫بزر َب از صداقت بػا رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم بػو مػن عطػا نفرمػود‪ .‬چػرا كػو‬
‫ا ػػر دركغ م ػػک فتما مانن ػػد كس ػػاٍل ك ػػو دركغ فتن ػػدا ى ػػالؾ مکش ػػدـ‪ .‬زی ػ ػرا ا﵁ا‬
‫ىنگػػاـ نػػزكؿ كحػػکا بػػدترین س ػ ناٍل را كػػو ب ػو كسػػک مک ویػػدا نثػػار دركغگویػػاف‬
‫ً‬ ‫ً‬ ‫ً‬
‫ضػ ػوا ىعػ ػٍنػ يه ٍم‬‫ك ػػرد‪ .‬چنانك ػػو فرم ػػود‪  :‬ىس ػػیى ٍحل يفو ىف بًاللَّ ػػو لى يك ػ ٍػم إً ىذا ان ىقلىٍب ػػتي ٍم إًلىػ ٍػی ًه ٍم لتيػ ٍع ًر ي‬
‫فىا ٍىع ًرض ػ ػ ػ ػوا ع ػ ػ ػ ػٍنػهم إًنػَّه ػ ػ ػػم ًرج ػ ػ ػػس كم ػ ػ ػ ػاٍكاىم جه ػ ػ ػ ػنَّم ج ػ ػ ػػزاء ًمبىػ ػ ػػا ىك ػ ػ ػػانيوا یك ً‬
‫ٍس ػ ػ ػػبيو ىف‬ ‫ى‬ ‫ي ى ي ٍ ي ٍ ٍ ه ىى ى ي ٍ ى ى ي ى ى ن‬
‫ضػػى ىعػ ٍػن الٍ ىقػ ٍػوًـ‬ ‫ضػ ٍػوا ىع ػٍنػ يه ٍم فىػً َّف اللَّػػوى الى یػى ٍر ى‬ ‫ضػ ٍػوا ىع ػٍنػ يه ٍم فىػً ٍف تىػ ٍر ى‬
‫ً‬ ‫(ٓٗ ى ً‬
‫)َيل يفػػو ىف لى يكػ ٍػم لتىػ ٍر ى‬
‫ٍ‬
‫ْب‪‬‬ ‫ًً‬
‫الٍ ىفاسق ى‬
‫ترجمااو‪ - :‬ام پیػػامرب ‪ -‬مشػػا ك مسػػلماناف ىنگػػامک كػػو بسػػوم آنػػاف باز ردیػػدا‬
‫برام مشا بو ناـ ا﵁ سو ند یاد مکكننػد تػا از آنػافا صػرؼ نظػر كنیػد‪ .‬پػس مشػا از‬
‫آن ػػافا ركم بگردانی ػػد زیػ ػرا آّٗ ػػا پلیدن ػػد ك ب ػػو خ ػػاطر كارى ػػایک ك ػػو اجن ػػاـ مکدىن ػػدا‬
‫جایگاىش ػػافا دكزخ اس ػػت‪ .‬ب ػرام مش ػػا س ػػو ند ی ػػاد مکكنن ػػد ت ػػا از آن ػػافا خش ػػنود‬
‫شػػوید‪ .‬ا ػػر مشػػا از آنػػافا خوشػػنود شػػوید پػػس مهانػػا ا﵁ از ػػركه فاسػػقافا خشػػنود‬
‫خنواىد شد‪.‬‬
‫م ػػا (ظ ػػاىران) از آف ػػركه ك ػػو ن ػػزد رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم آمدن ػػد ك‬
‫سػػو ند یػػاد كردنػػدا ك آ ضػػرت صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم از آّٗػػا پ ػ یرفت ك بػػا آنػػاف‬
‫بیعػػت كػػرد ك برایشػػاف طلػػب اسػػتثفار نػػودا عقػػب افتػػادَل ك رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁‬
‫علی ػػو كس ػػلم مس ػػبلو م ػػا را ت ػػا ىنگ ػػاـ داكرم ا﵁ا ب ػػو ت ػػاخّب ان ػػداخت‪ .‬ب ػػدینجهت‬
‫{‪}45‬‬
‫ین ُخلِّ ُفوا‪ ‬یعػِب ك مهچنػْب توبػو سػو نفػرم را قبػوؿ كػرد‬ ‫ِ َّ ِ‬
‫فرمود‪َ  :‬و َعلَه الثَّالَثَة الذ َ‬
‫كو مسبلو آناف بو تاخّب انداختو شد‪.‬‬
‫آنچو ا﵁ در آیة فوؽا ذكػر كػرده اسػتا بازمانػدف مػا از جهػاد نیسػت‪ .‬بلكػو‬
‫بازماندف ك بو تاخّب انداخًب مسبلو مػا از كسػاٍل اسػت كػو بػرام رسػوؿ ا﵁ صػلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم ع ر آكردند ك سػو ند یػاد كردنػد ك آ ضػرت صػلی ا﵁ علیػو كسػلم‬
‫ِٔ‬
‫نیز از آناف پ یرفت‪.‬‬
‫(‪ )17‬فایدُ از ایي ٍاقعِ‬
‫‪ -1‬اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ‪ -‬در مػػوع ‪ -‬بعػػد از امیػػاف‬
‫آكردفا از ىیچ غزكه ای سلف نورزیدند‪.‬‬
‫‪ -2‬انساف را دارایی ىا كسرمایو اشا نباید از سبقت جسًب بػو اعمػاؿ‬
‫صاحلوا باز دارد‪.‬‬
‫‪ -3‬جتػػارتی کػػو در مػػاؿ مشػػركع باشػػدا ك دارایػػی کػػو از آف بدسػػت مػػی‬
‫آیدا جواز بوده در صورتی کو در آف از غل كخیانت ك سػود دكری جسػتو‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -4‬اسػػتحباب توریػػوِٕا كاینکػػو آف نبایػػد بػػا مسػػلماناف باشػػدا بلکػػو در‬
‫فریب دادف دمشناف اسالـا مشركع شده است‪.‬‬
‫(ِٔ)‪( -‬وارل‪.)ُْْٖ:‬‬
‫(ِٕ)‪ -‬توریو بو معنی‪ :‬پوشانیدف حقیقت»(فرىنگ معْب)‪.‬‬
‫{‪}46‬‬
‫ابػػوىریره رضػػک ا﵁ عنػػو مػػک ویػػد‪ :‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪:‬‬
‫«ابراىیم علیو السالـ فقط سػو بػارا دركغ فت(توریػو كػرد)‪ .‬دك بػار وػاطر‬
‫یم‪ ‬یعػػِب مػػن م ػری‪ .‬ىسػػتم‪ .‬ك دیگػػر‬ ‫ً ً‬
‫ا﵁‪ .‬آف جػػایک كػػو فرمػػود‪ :‬إ ٍّْل ىسػػق ه‬
‫آجنا كو فت‪ :‬بى ٍل فىػ ىعلىوي ىكبًّبييى ٍم ىى ى ا‪ ‬یعػِب‪ :‬ایػن بػت بػزرگ آّٗػاا ایػن كػار‬
‫را كػ ػ ػػرده اسػ ػ ػػت‪ .‬ك سػ ػ ػػوـ اینكػ ػ ػػو ركزما اك ك سػ ػ ػػاره از سػ ػ ػػرزمْب یكػ ػ ػػک از‬
‫پادشاىاف جبار ك ستمگر مک شتند‪ .‬مػردـ بػو آف پادشػاه فتنػد‪ :‬مػردم‬
‫كارد سرزمْب ما شده است كو زیبػاترین زفا مهػراه اكسػت‪ .‬پادشػاه پیكػک بػو‬
‫سوم اك فرستاد ك از اك درباره آف زف پرسید ك فت‪ :‬این كیست؟ ابػراىیم‬
‫ِٖ‬
‫علیو السالـ فت‪ :‬خواىر من است‪ .‬سمسا نزد ساره آمد‪.‬‬
‫‪ -5‬در یػػاـ غػػزكات پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم توریػػو داشػػتوا ػػز در‬
‫غزكه تبو ‪.‬‬
‫‪ -6‬غػػزكه عبػػارت از جنگػػی اسػػت کػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬
‫در آف رىػػربی جنػػگ را بػػر دكش خػػود داشػػتو باشػػد‪ .‬كس ػریو آنسػػت کػػو بػػو‬
‫عوض خودا کس دیگری را تعیْب کرده باشد‪.‬‬
‫‪ -7‬غػػزكات پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم (ِٕ) بػػودها كس ػرایایی آف بػػو‬
‫تعداد(ٔٓ) سریو رسیده است‪.‬‬
‫كمهچناف کتب لثت نوشتو اند‪« :‬آن چیگ را خواست وله تظاىر بچیگ دی رى درد»‪.‬‬
‫(ِٖ)‪ -‬صحی الب اری(َُّٓ)‪.‬‬
‫{‪}47‬‬
‫‪ -8‬در غزكه تبو ا بو حدی مسلماناف زیػاد بودنػد کػو امکػاف مشػارش‬
‫آّٗػػا كجػػود نداشػػتا حتػػی نػػی توانسػػتند اف ػرادی را کػػو نیػػز قصػػدان حضػػور‬
‫نیافتػػو بودن ػػدا نش ػػاندىی کنن ػػد‪ .‬اش اصػػی ک ػػو در غػػزكه حضػػور نداش ػػتندا‬
‫فقػػط توسػػط كحػػی بػػو پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم معرفػػی آّٗػػا امکػػاف پػ یر‬
‫بود‪.‬‬
‫‪ -9‬غزكه تبو واطری باالی مردـ مشکل یاـ شد کو چوف مسّب آف‬
‫طوالنی بودا كدر رمای بی ّٗایتی قرار داشتندا كتعداد دمشناف بسیار زیػاد‬
‫فصل چیدف میوه ىای آناف نیز رسیده بود‪.‬‬ ‫بودا مهچناف ً‬
‫‪ -11‬میوه ىػای متفػاكتا سػایو ىػای سػردا خانػو ىػای راحػتا فرزنػداف‬
‫خػػوش کػػالـا مهس ػراف دلبنػػدف مػػا را از ىػػم رکػػاب شػػدف بػػا اىػػدینا ك از‬
‫شهادت در راه ا﵁ تعالی باز ندارد‪.‬‬
‫‪ -11‬انسػػاف ىػػیچ عم ػػل خػػّبی را ب ػػو تػػاخّب نینػػدازدا كرن ػػو از ى ػر عم ػػل‬
‫خّبا شیطاف اك را تركـ می کند‪.‬‬
‫شیطاف انساف را بو تنبلک كاداشتو ك از اجنػاـ کارىػای نیػك بػاز مػی دارد‬
‫ك شػػیطاف بػػا اجيػػاد كسوسػػو در دؿ انسػػافا ایػػن كػػار را اجنػػاـ مکدىػػدف بػػو‬
‫ونػػوام كػػو تنبلػػی را بػرام انسػػاف امػػرم پسػػندیده جلػػوه مکدىػػد ك اك را در‬
‫اجن ػػاـ ک ػػار نی ػػکا ب ػػو ت ػػاخّب مکان ػػدازد ك اجن ػػاـ ك ػػار را ب ػػو امی ػػدىام بس ػػیار‬
‫طوالٍل مکسمارد‪.‬‬
‫{‪}48‬‬
‫عالمو ابن جوزي‪ ،‬در این مورد م اوید‪:‬‬

‫بسػػیاری از یهػػود ك نصػػاراا بػػو دیػػن اسػػالـ عشػػر ك عالقػػو داشػػتندف امػػا‬
‫ش ػ ػػیطاف مهیش ػ ػػو آن ػ ػػاف را از مس ػ ػػلماف ش ػ ػػدف ب ػ ػػاز میداش ػ ػػت ك ب ػ ػػو آفى ػ ػػا‬
‫مک فت‪« :‬شتاب نكنا بو خودت مهلت بده» با این شیوها انساف را از‬
‫مسلماف شدف بو عقب مکاندازدا تا اینکو مر ش فرا میرسد‪ .‬ناهكار را‬
‫نیز بو مهْب ترتیب از توبو كردف باز مکدارد ك دیػری نی ػ ردا کػو اك را بػو‬
‫خواىشىای نفسانیاش میرساند‪.‬‬
‫بس ػػیارم از انس ػػافىا ىس ػػتند ك ػػو بػ ػرام اجن ػػاـ دادف ك ػػار ارادهی ج ػػدم‬
‫دارن ػػدا ام ػػا ش ػیطاف آفى ػػا را كادار ب ػػو عق ػػب نش ػػیِب مکكن ػػد ك بس ػػیارم از‬
‫انسافىا برام رسیدف بو فضیلت ك بزر ی تالش مکكنندا كلػی شػیطاف در‬
‫کارشاف مانع اجياد مکكند‪.‬‬
‫بسػ ػػا اكقػ ػػاتی کػ ػػو مفػ ػػٍب ك فقیػ ػػوا ب ػ ػرام تػ ػػدریس اراده مکكنػ ػػدا شػ ػػیطاف‬
‫مک ویػػد‪ :‬چنػػد حلظػػو اس ػَباحت كػػن‪ .‬عابػػد بیػػدار مکشػػود تػػا شػػب ىنگػػاـ‬
‫عبادت كندا شیطاف مک وید‪ :‬شب طوالٍل استا اندكک وواب‪ .‬شیطاف‬
‫با اجياد كسوسوا مهواره تنبلػک ك سسػٍب را زیبػا جلػوه مکدىػد ك انسػاف را از‬
‫عمػػل بػػاز مػػکدارد ك اجنػػاـ كػػار را بػػو امیػػدىام طػػوالٍل در آینػػدهی بسػػیار‬
‫دكرا مکسمارد‪.‬‬
‫{‪}49‬‬
‫بن ػػابراینا الزـ اس ػػت انس ػػافا آ اىان ػػو ك ب ػػا دكراندیش ػػی حرك ػػت كن ػػد‪.‬‬
‫آ اىانو عمل كردف یعنی‪:‬‬
‫اسػػتفاده از كقػػتا عػػدـ تػػاخّبا ركی ردانػػی از آرزكیىػػای دكرا توجػػو‬
‫بو اینکوا آفچو بیمآكر است امنیت نیدىدا آفچو از دست رفتػو اسػت‬
‫باز نکآید‪ .‬ریشو ىػر كوتػاىک ك ػرایش بػو بػدما در امیػدىام دكر ك دراز‬
‫ّٗفتو اسػت‪ .‬بػو طػور قطػعا انسػاف مهػواره مکاندیشػد كػو خػود را از بػدمىا‬
‫كنػػار بكشػػد ك بػػو سػػوم خويبىػػا متوجػػو شػػودا امػػا اك بػرام ایػػن كػػارا تنهػػا‬
‫بػػو خػػود كعػػده مکدىػػد‪ .‬بػػدكف تردیػػدا كسػػک كػػو امیػػد رفػػًب در ركز را داردا‬
‫آىسػػتو مػػکركد ك كسػػک كػػو كعػػدهی صػػب را بػػو خػػود مکدىػػدا در شػػب‬
‫ضعیف عمل مکكند ك کسی کو مرگ را تصور نایدا كارىػا را سػریع ك بػا‬
‫جدیت اجناـ مکدىد‪.‬‬
‫از برخی سلف چنین آمده است‪:‬‬
‫از فًب عبارت «بعدان اجناـ مکدىم» بر ح ر باشیدف چراكو این حلوا‬
‫از بزر َبین لشكرىای شیطاف است‪.‬‬
‫مثػػاؿ كسػػک كػػو بػػا پشػػتکارا كػػارش را اجنػػاـ مکدىػػد ك مثػػاؿ كسػػک كػػو‬
‫تنبلػػک مکكنػػد ك کػػارش را بػػو تػػاخّب میانػػدازدا مهاننػػد ركىػػک اسػػت كػػو در‬
‫حػ ػػاؿ مسػ ػػافرت ىسػ ػػتند ك كارد شػ ػػهرم مکشػ ػػوندا ش ػ ػ ص ىوشػ ػػیارا كػ ػػو‬
‫كارىػػایش را بػػا پشػػتکار دنبػػاؿ مکكنػػدا پػػس از كركد بػػو شػػهرا بیدرنػػگ‬
‫{‪}51‬‬
‫برام ّٖیوی كسایل ادامػو سػفر اقػداـ مکكنػد ك خػود را بػرام حركػت آمػاده‬
‫مکس ػػازدف ام ػػا ش ػ ص تنب ػػلا ك ػػو مه ػواره كارى ػػایش را ب ػػو عق ػػب مکان ػػدازدا‬
‫چنْب تصور میکند کو ىنوز كقت زیاد استا برای مدت یك ماه در ایػن‬
‫شهر میمانیم‪ .‬در مهْب حاؿا آىنگ كوچ بو ػوش مکرسػدف آف ش صػی‬
‫ك ػػو ک ػػارش را اجن ػػاـ داده اس ػػتا ب ػػا ش ػػنیدف ص ػػدام ك ػػوچ ك ػػاركافا بس ػػیار‬
‫خوشحاؿ مکشود ك آف كو تنبلک كرده استا سر رداف ك حّباف میماند‪.‬‬
‫مثػػاؿ انسػػاف در دنیػػا نیػػز چنػػْب اسػػتف برخػػی آمػػاده ك ىشػػیارندا ىر ػػاه‬
‫فرشػػتوی مػػرگ ب ػرام قػػب‪ .‬ركح آفىػػا بیایػػدا بػػا پشػػیماٍل ركبػػرك نکشػػوند ك‬
‫برخػػی فریػػبخورده ك غافلنػػد ك آمػػاد ک بػرای مػػرگ را بػػو آینػػده دكر ك دراز‬
‫میاندازندا آفىا ىنگاـ كوچ كردف از این دنیاا باید طعم تلػا پشػیمانی را‬
‫بچشند‪.‬‬
‫ىر اه در مزاج ك سرشت انسػافا تبػت تنبلػک ك سػمردف كارىػا بػو آینػده‬
‫كجود داشتو باشدا شػیطاف نػزد اك آمػده ك بػو انػدازهی طبیعػت ك مػزاجشا‬
‫اك را بػػو عمػػل كامػػکدارد‪ .‬اىػػدت در برابػػر شػػیطاف مشػػكل اسػػتا مگػػر‬
‫بػرای كسػػاٍل كػػو ىوشػػیارند ك خػػود را در برابػػر دمشػػن مکبیننػػد ك بػػاكر دارنػػد‬
‫كو دمشن ضعیف نیستا ىر چند در ظاىر خود را ضػعیف نشػاف بدىػدا‬
‫{‪}51‬‬
‫چوف اك در پناه این ضػعفا نقشػوام را بػو زیػاف رقیػبش طراحػک مکكنػد ك‬
‫ِٗ‬
‫خودش را در كمْب تقویت میكند‪.‬‬
‫‪ -12‬برای مسلماف ىر زمانی فرصت است‪.‬‬
‫فرصػػت باز ش ػػت ب ػرای مس ػلماف یکػػی از ىب ػػوا كوشػػش ىػػای ا﵁ تع ػػالی‬
‫برای اكست‪ .‬پس باید تاكاف ىای خویش را جرباف کنیم‪.‬‬
‫‪ -13‬ىر ػػاه شػ ص در تػػیط انسػػاف ىػػای ضػػعیف االمیػػاف زنػػد ی کنػػدا‬
‫مانند آّٗا در عملا ضعیف می شود‪.‬‬
‫‪ -14‬ىر ػػاه از بػراد ًر مسػػلماف مػػا بػرای مػػا خػػربی را آكردنػػدا پػػس ّٗایػػت‬
‫سعی كتالش خود را در پنهاف کردف كتاكیل نودف عیوب اكف ورچ دىیم‪.‬‬
‫‪ -15‬در موارد مهػما نبایػد احساسػاتی عمػل کػردا بایػد موضػوع را دقیػر‬
‫کنجکاكی نود‪.‬‬
‫‪ -16‬انساف با حیلوا دركغ كخػا انػداخًب بػر چشػم دیگػرافا کامیػاب‬
‫خنواىد شدا ا ر امركز جنات یافتا فردا افشاء خواىد شد‪.‬‬
‫‪ -17‬راستگویی را پیشو کردفا جنات از ىر مصیبت بزر یست‪.‬‬
‫‪ -18‬سنت است کو ىرجایی کو در سػفر بػودَلا قبػل از آمػدف بػو خانػو‬
‫ای خودا باید در مسجد رفتوا دك رکعت ناز ادا کػردها كسػمس كارد خانػو‬
‫ىای خویش ردَل‪ .‬كفوران آمدف بو خانوا بدكر از اخالؽ اسالمی است‪.‬‬
‫ِٗ‪ -‬تلبیس ابلیس (ْٖٓ)‪.‬‬

‫{‪}52‬‬
‫‪ -19‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم دكسػػت داشػػت کػػو ركز ىػػای پػػنج‬
‫شنبوا بو سفر ركد‪.‬‬
‫‪ -21‬پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم علػػم غیػػب را نػػی دانػػدا كفقػػط علػػم‬
‫غیب خمتص بو ا﵁ تعالی است‪.‬‬
‫‪ -21‬ىر ػػاه کسػػی نػػزد رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم مػػی آمػػدا پػػس‬
‫طرؼ اكا تبسم می کردا ا رچو اك نهکار ىم می بود‪.‬‬
‫‪ -22‬تبسم در ركی برادر مسلمافا صدقو است‪.‬‬
‫از آداب طالػػب العلػػم اینس ػت کػػو ىنگػػاـ طلػػب علػػما در‬ ‫‪-23‬‬
‫ركبركی استادا كدر دید چشماف اكا زانو زند‪.‬‬
‫‪ -24‬یکی از عواملی کو پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم را در دعوتش پّبكز‬
‫ساختا تربیػو افػرادی بػو ماننػد صػحابو بػود‪ .‬بنػاءن تربیػت كاصػالح جوانػافا‬
‫سبب فالح ك رستگاری در دعوت است‪.‬‬
‫‪-25‬جنػػگ فکػػریا پیشػػنو ای تػػارخیی داردا ى ػػر زم ػػانی دمشن ػػاف اس ػػالـ‬
‫خواستو اند کو از میاف مسلمانافا در بْب مسلماناف علیو فکر مسلمانافف‬
‫بدكف سالح كخونریزیا دست بکار شوند‪.‬‬
‫‪-26‬سو صحابی در اکثریت غزكات كسریو ىا حضور داشػتند فقػط در‬
‫یک غزكه اشَبا نتوانسػتندا پػس زمػْب بػر آّٗػا تنػگ شػدا كىػیچ فػردی بػا‬
‫آّٗا حرؼ نی زدا ك از مهسراف شاف جدا شػدندف سػواؿ اینجاسػتا كقتػی‬
‫{‪}53‬‬
‫کػػو مػػا بػػو ّٔانػػو ىػػای خمتلػػف کشػػًب كکشػػتو شػػدف در ایػػن راه را تاكیػػل مػػی‬
‫کنػػیما ا ػػر پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم مػػی بػػود در مقابػػل مػػا چػػو حکمػػی‬
‫می کرد؟‪.‬‬
‫آّٗػا فقػط در یػک غػػزكه اشػَبا نکردنػدا براسااتی‪ ،‬در چنػد غػزكه اشػَبا‬
‫ک ػػرده اَل؟ا ا ػػر اشػ ػَبا نک ػػردَل چق ػػدر اى ػػد را مهک ػػاری ک ػػردَل؟ا ا ػػر‬
‫مهکػاری نکػردَلا حػد اقػل دىػاف خػود را از «بػد ویی» آنػاف تفػوظ داشػػتو‬
‫اَل؟!‪.‬‬
‫ا ر کسی با سنت ىای پیػامرب صػلی ا﵁ علیػو كسػلم ك از‬ ‫‪-27‬‬
‫دسػػاتّب رلػػاف ابػػا كرزدا كاجػػب اسػػت کػػو از اك دكری جسػػتو شػػود‪ .‬سػػلف‬
‫صاحل زیر یک سقف با انساف مبتدع نشست نی کردند‪.‬‬
‫جػواب سػػالـ کسػػی کػػو دسػػتورات ا﵁ تعػػالی كپیػػامرب صػػلی‬ ‫‪-28‬‬
‫ا﵁ علیو كسلم را تر کندا جواز ندارد‪.‬‬
‫‪ -29‬بػػزر َبین پیونػػدا پیونػػد عقیػػدتی اسػػت نػػو نسػػبی‪ .‬اصػػحاب پیػػامرب‬
‫صلی ا﵁ علیو كسػلم بػا بػرادراف شػاف کػو کػافر بودنػد مػی جنگیدنػدا امػا بػا‬
‫مسلمانانی کو پیوند برادری نسػبی نداشػتندا غػ ا كمػاؿ خػود را تقسػیم مػی‬
‫کردند‪.‬‬
‫{‪}54‬‬
‫‪ -31‬ىر اندازه کو انساف زند یش بر اك تلا كطوالنی شػودا بػاز ىػم رك‬
‫بػػو توبػػو كاسػػتثفار آكرد‪ .‬زی ػرا توبػػو كاسػػتثفار در زنػػد ی انسػػاف فراخػػی ىػػا را‬
‫می آكرد‪.‬‬
‫‪ -31‬انساف نباید واطر ماؿا چوکی كمتاع دنیویف دین كعقیده صحی ً‬
‫خود را از دست دىد‪.‬‬
‫مسلماناف با کسانی کو با شریعت رلػاف سػاز ار نیسػتندا‬ ‫‪-32‬‬
‫تعامل نیک نداشتو باشند تا زمانی کو بو شریعت تن ندىند‪.‬‬
‫انسػ ػػاف ىػ ػػا در سػ ػػن كسػ ػػاؿ پّبامػ ػػوف اجنػ ػػاـ دادف اعمػ ػػاؿا‬ ‫‪-33‬‬
‫متفاكت اندا بطور مثاؿ‪ :‬کسی کو جواف است پس قرائت خود را در نػاز‬
‫ىا باید طوالنی وواندا كتنها بو اخػالص كمعػوذات اکتفػا نکنػدا امػا کسػی‬
‫کػػو کهػػن سػػاؿ اسػػتا بایػػد سػػوره ىػػای کوتػػاه را وػػاطر کهولػػتا انت ػػاب‬
‫ناید‪.‬‬
‫در براب ػ ػػر س ػ ػ ن ح ػ ػػر عػ ػ ػ ر پ ػ ػػیش ک ػ ػػردفا مراىیس ػ ػػت‪.‬‬ ‫‪-34‬‬
‫اصحاب کػراـ در برابػر حػرف سػر بػو تسػلیمی مػی اشػتندا ك از تػاكیالت‬
‫بیجا خود داری می نودند‪.‬‬
‫بیاف جایگػاه صػربا كاینکػو صػرب در دعػوت بػا فضػیلت تػر‬ ‫‪-35‬‬
‫از صرب در مصائب است‪.‬‬
‫{‪}55‬‬
‫دع ػػوتگر نبای ػػد دع ػػوتی را ک ػػو اجن ػػاـ م ػػی دى ػػد دنب ػػاؿ زكد‬ ‫‪-36‬‬
‫بدسػػت آكردف نتیجػػو آف باشػػدا بلکػػو حتػػی مثػػره كنتیجػػو آنػرا از نسػػل ىػػای‬
‫بعدی باید ّبد‪.‬‬
‫ا ػػر ش صػػی مػػی توانػػد شػػبهات خمػػالفْب را ج ػواب دىػػدا‬ ‫‪-37‬‬
‫كبػػر آف علػػم داردا كتػواف پاسػػا فػػًب آّٗػػا نػػزد اك بسػػیار سػػاده اسػػتف پػػس‬
‫شػػبهات را ووانػػد كکنجکػػاكی نایػػد‪ .‬امػػا ا ػػر کسػػی علػػم آف انػػد اسػػتا‬
‫كتػ ػواف پاس ػػا ب ػػو ش ػػبهات را ن ػػداردا كىر ػػاه ش ػػبهو ای كارد م ػػی ش ػػود كآف‬
‫جوابی برای اك ندارد كدر نتیجو «الؿ» می شودا پس ّٔػَب اسػت ىر ػز بػو‬
‫شػ ػػبهات نزدی ػ ػػک نگػ ػػرددا كبگ ػ ػ ارد ج ػ ػواب ش ػ ػػبهات را ب ػ ػرای اى ػ ػػل علػ ػػم‬
‫كمت صصْب‪.‬‬
‫در مسػػّب قػػرآف كسػػنت رفػػًبف زنػػد ی را بػػر انسػػاف ف ػراخ ك‬ ‫‪-38‬‬
‫كسیع می سازدا ا رچو مسلماف را خمالفْب دین در تنگنا قرار دىندا بازىم‬
‫زن ػػد ی ب ػػا داش ػػًب ا﵁ ك رسػ ػولش لػ ػ ت و ػػش ت ػػر م ػػی ش ػػود‪ .‬كا ػػر کس ػػی‬
‫زنػد یش را كفػػر قػػرآف كسػػنت نسػػازدا زمػْب بػػا مهػػْب فػراخیشا بػػر كی تنػػگ‬
‫می ردد‪.‬‬
‫برای انساف الزـ است كقتی کو خػرب خوشػحاؿ کننػده ای‬ ‫‪-39‬‬
‫را می شنودا باید سجده شکر ناید‪ .‬كسجده شکر بدكف كضوءا كدر ىر‬
‫حالتی کو انساف باشدا جواز دارد‪.‬‬
‫{‪}56‬‬
‫‪ -41‬انساف خوشب ت کسی است کو ىیچگػاه امیػد خػود را از دسػت‬

‫نی دىدا در ىر شکستیا کمرش تکمَب می ردد‪ .‬ا ر امركز شکستش‬
‫دادندا فردا شکست خواىد داد‪.‬‬
‫‪ -41‬رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیػو كسػلم سػعی كتالشػش نسػبت بػو بشػارت‬
‫بػػو جهػػنم ك مراىػػیا بیشػػَب بػػر ىػػدایت مػػردـ بػػودا از ایػػن رك بایػػد مهػواره بػػو‬
‫ىدایت مردـ کار کرد نو بر جهنم رفًب ك مراه ساخًب آناف‪.‬‬
‫امام سفیان ثوری رحمو اهلل می اوید‪:‬‬
‫«دكست ندارـ یاـ مػردـ را ىػدایت کػنم ك در مقابػل یػک نفػر را بػو مراىػک‬
‫َّ‬
‫کشاًل»‪.‬‬
‫‪ -42‬در خوش ربی برای مسلمافا نباید تاخّب کرد‪.‬‬
‫جػواز اعطػػای ىبػػو ب ػرای کسػػی کػػو خػػرب خوشػػحاؿ کننػػده‬ ‫‪-43‬‬
‫ای را می آكرد‪.‬‬
‫‪ -44‬کسی کو از ناه توبو می کندا مردـ می توانند اك را بستایند‪.‬‬
‫در ىیچ ناىیا نباید ش ص نهکار را قّب کنیم‪.‬‬ ‫‪-45‬‬
‫ن ػػاىی ک ػػو انس ػػاف از آف توب ػػو ک ػػردها نبای ػػد آف انس ػػاف را‬ ‫‪-46‬‬
‫مورد استهزاء قرار دىیم‪.‬‬
‫(َّ)‪ -‬اماـ شاطبی در االعتصاـ‪.‬‬

‫كمهچناف کتب لثت نوشتو اند‪« :‬آن چیگ را خواست وله تظاىر بچیگ دی رى درد»‪.‬‬
‫{‪}57‬‬
‫حسن بصری رحمو اهلل می اوید‪:‬‬

‫ُّ‬
‫«من عّب أخاه ب نب قد تاب منوا إبتاله ا﵁ بو»‪.‬‬
‫یعن ػػی‪« :‬کس ػػی بػ ػرادرش را و ػػاطر ن ػػاىی ک ػػو از آف توب ػػو ن ػػوده اس ػػت‬
‫سرزنش کندا ا﵁ تعالی خودش را بو آف ناه مبتال می ناید»‪.‬‬
‫سنت بودف مصافحو‪.‬‬ ‫‪-47‬‬
‫انس بن مالک رضی اهلل عنو می اوید‪:‬‬
‫«اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ىر ػػاه مهػػدیگر را مالقػػات مػػی‬
‫کردندا با ىم مصافحو می کردندا كىر اه از سفر باز مػی شػتندا معانقػو‬
‫ِّ‬
‫می کردند»‪.‬‬
‫مصافحٍ‪ :‬دست دادف(كسنت است کو با یک دست باشد)‬
‫معاوقٍ‪ :‬در آغوش رفًبا بو ردف ىم دست در آكردف‪.‬‬
‫شرع یا كتايب را كو ا﵁ تعايل با كاسطو یػا بػدكف كاسػطو بػو‬ ‫‪-48‬‬
‫پیامربانش مک رساندا لوح اویند)‪.‬‬
‫‪ -49‬تنهػػا کسػػی کػػو توبػػو را وشػػیده مػػی توانػػدا مهان ػػا ا﵁ تعػػالی اس ػػت‬
‫فقط‪ .‬كىیچ کسػی از بنػد اف ا﵁ تعػالی نػی تواننػد سػبب تػو ناىػاف بنػده‬
‫ردند‪.‬‬
‫ُّ‪ -‬الزىد لإلماـ ألد(َُُٔ)‪.‬‬

‫ِّ‪ -‬معجم الزكائد(ٖ‪)ّٔ/‬ا صحی الَبغیب(ُِٕٗ)‪.‬‬
‫{‪}58‬‬
‫‪ -51‬انسػ ػػاف ىر ػ ػػز نبایػ ػػد احسػ ػػاف ب ػ ػرادر مسػ ػػلمانش را فرامػ ػػوش کنػ ػػدا‬
‫كمهچنافا جایز نیست کو ش ص احساف خود را در دید ش ص دیگػری‬
‫یاد کند‪.‬‬
‫‪ -51‬رسػػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ىنگػػامی کػػو خوشػحاؿ مػػی بػػودا‬
‫چهره اش مانند قرص ماه می درخشید‪ .‬كىر ػاىی کػو خفػو مػی بػودا چهػره‬
‫اش سرخ می ردیدا ویا ش ص بر چهره اكا آب انار را پاشیده است‪.‬‬
‫‪ -52‬توبػػو كقتػػی امکػػاف پ ػ یر اسػػت کػػو بػػا خػػود ش ػرایطی را مه ػراه داشػػتو‬
‫ّّ‬
‫باشدا یکی از شركط مهم آفا صدقو كانفاؽ است‪.‬‬
‫تنهػػا امیػػاف آكردف کفایػػت نػػی کنػػدا بلکػػو جهػػاد كانفػػاؽ‬ ‫‪-53‬‬
‫ك‪ ...‬ضمیمو ای آف است‪.‬‬
‫انساف ىر انػدازه ای کػو سػ اكت داشػتو باشػدا نػی توانػد‬ ‫‪-54‬‬
‫یاـ مالش را در راه ا﵁ تعالی انفاؽ کندا بلکػو بایػد حصػو ای را نیػز بػرای‬
‫اىل كعیاؿ خود تفوظ بدارد‪.‬‬
‫ّّ‪ -‬شااروط توبااو‪ -ُ :‬دسػػت كشػػیدف از نػػاه‪ -ِ .‬پشػػیماٍل از آف‪ -ّ .‬تصػػمیم بػػو عػػدـ باز شػػت بػػو آف در آینػػده‪ -ْ .‬اجنػػاـ‬
‫دادف عمل صاحلک كو بو از بْب بردف اثر ناه كمك كند‪.‬‬
‫اما شیح ابن عثیمین شروط توبو را پنج چیگ می داند‪:‬‬
‫یک‪ :‬اخالص برای تعالی در این کارا‬
‫دك‪ :‬پیشمانی از ناها‬
‫سو‪ :‬اجناـ دادف اعماؿ نیکویی کو سبب تو آف ناه شودا‬
‫چهار‪ :‬تصمیم بر اینکو دكباره طرؼ آف ناه باز نگرددا‬
‫پنج‪ :‬توبو در كقت قبولیت آف باشد‪[ .‬شرح ریاض الصاحلْب(ٔ‪.])َُٔ/‬‬
‫{‪}59‬‬
‫اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػا خػػود عهػػد بسػػتو‬ ‫‪-55‬‬
‫بودند کو تا زمانی کو زنده ىستندا دركغ نگویند‪.‬‬
‫ا﵁ تعػػالی از یػػاـ ناىػػاف اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو‬ ‫‪-56‬‬
‫كسلم شتوا ك آّٗا را مورد عفو قرار دادها كىیچ فردی حػر ایػن را نػدارد‬
‫کو بر یکی از اعماؿ آّٗا انتقاد ّبد‪.‬‬
‫صػػحابو شػػا ردانی بودنػػد کػػو در آسػػانی كمشػػکالت مه ػراه‬ ‫‪-57‬‬
‫با پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم مهکار كمهیار بودند‪.‬‬
‫عل ػػت اینکػ ػػو ا﵁ تعػ ػػالی اص ػػحاب پیػ ػػامرب صػ ػػلی ا﵁ علیػ ػػو‬ ‫‪-58‬‬
‫كسلم را در قرآف می ستایدا ك از مهو ای آناف رضایتش را اعالـ می داردا‬
‫كدمشنػػی بػػا آنػػاف را ح ػراـ مػػی پنػػدارد اینسػػت کػػو آنػػاف در دكسػػتی شػػاف بػػا‬
‫پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم صادؽ بودند‪.‬‬
‫‪ -59‬مه ػواره میػػاف منافقػػاف كمثمنػػاف تفػػاكت ىػػای كجػػود داردا بػػزر َبین‬
‫تفػاكت آف اینسػػت کػػو مثمنػػاف حتػی در زمػػاف مصػائب كمشػػکالت متوسػػل‬
‫بػ ػػو دركغ نػ ػػی شػ ػػوندا ك از حػ ػػر كاىػ ػػل ح ػ ػػر دكری نػ ػػی جوینػ ػػدا كثبػ ػػات‬
‫كاستقامت شاف بو دین كعقیدهف بیشَب می ردد‪.‬‬
‫‪ -61‬نص ػػرت كپ ػػّبكزی مهػ ػواره ب ػػو ت ػػاخّب م ػػی افت ػػدا ت ػػا می ػػاف اس ػػتقامت‬
‫کنند اف كکسانی کػو در ح ًػد شػعار مػثمن ىسػتندا تفکیػک شػودا ك میػاف‬
‫صف ىای منافقاف كمثمناف یییز مبیاف آید‪.‬‬
‫{‪}61‬‬
‫ابن قیم رحمو اهلل می اوید‪:‬‬

‫ا ػر مهیشػػو اىػػل حػػر پػػّبكز میشػػدندا صػػفوؼ دعػػوتگر ًاف [حػػر] مملػػو از‬
‫منافر میشد‪.‬‬
‫ك ا ػػر اىػػل باطػػل مهیشػػو پػػّبكز میشػػدندا دعػػوتگر ًاف [حػػر] در راه [حػػر]‬
‫ک ك تردیػػد میشػػدند‪ .‬ك امػػا ب ػرای ىػػر کدامشػػاف زمػػانی كجػػود‬ ‫دچػػار ش ػ ٌ‬
‫باؿ دعوتگراف است‪.‬‬ ‫زماف پّبكز ًی اىل باطلا [مرحلوی] غر ً‬ ‫داردا در ً‬
‫زماف پّبكزی اىل حرا یقْب [بر نصرت ا ی] حاصل میشود‪.‬‬ ‫ك در ً‬
‫ِ َّ ِ‬
‫‪ -61‬اینک ػػو دمشن ػػاف ص ػػحابو م ػػی وین ػػد ای ػػن آی ػػو‪َ  :‬و َعلَا ااه الثَّالَثَا ااة الا ااذ َ‬
‫ین‬
‫ُخلِّ ُفوا‪‬ا رد بر سو صحابی استا دركغ مػی وینػد‪ .‬خ ً‬
‫ػود کعػب رضػی ا﵁ عنػو‬
‫می وید‪:‬‬
‫آنچػو ا﵁ در آیػو فػػوؽا ذكػػر كػػرده اسػػتا بازمانػػدف مػػا از جهػػاد نیسػػت‪ .‬بلكػػو‬
‫بازماندف ك بو تاخّب انداخًب مسبلو مػا از كسػاٍل اسػت كػو بػرام رسػوؿ ا﵁ صػلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم ع ر آكردند ك سػو ند یػاد كردنػد ك آ ضػرت صػلی ا﵁ علیػو كسػلم‬
‫نیز از آناف پ یرفت‪.‬‬
‫{‪}61‬‬
‫شماره از داستان این سو صحابی آموختیم کو‪:‬‬
‫{‪}62‬‬
‫درسسًم‪:‬‬
‫‪،‬اشتین خی‪،‬ثٌ افک‬
‫در ایاان داسااتان‪ ،‬واقعااو تهماات علی ااو عارشااو رضاای اهلل عنهااا<; را توسا ا‬
‫منافقین می خوانیم‪:‬‬
‫زىػػری می ویػػد‪ :‬سػػعید بػػن مسػػیبا عػػركه بػػن زبػػّبا علقمػػو بػػن كقػػاص ك عبیػػد‬
‫ا﵁ بػػن عبػػد ا﵁ بػن عتبػػو بػػن مسػػعود از عایشػػو رضػػی ا﵁ عنهػػاف مهسػػر رامػػی نبػػی‬
‫اکػػرـ ص ػلی ا﵁ علیػػو كسػػلمف مػػاجرای ّٖمتػػی را کػػو برخػػی بػػو اك زدنػػد ك ا﵁ متعػػاؿ‬
‫ػربا ردانػػدا ركایػػت کردنػػدف قابػػل یػػاد آكری اسػػت کػػو ىػػر‬
‫كی را از آفا پػػا ك مػ ٌ‬
‫کداـ از آّٗا وشػی از حػدیثش را بیػاف کردنػدف مهچنػْب بعضػی از آّٗػا حػدیثش را‬
‫َّٔب از بعضی دیگرا حف داشتند ك َّٔب بیاف نودند‪ .‬من حدیز ىریػک از آّٗػا‬
‫را خػػوب حف ػ کػػردـ‪ .‬در کػػلا س ػ ناف آّٗػػا در جهػػت تاییػػد یکػػدیگر بػػود‪ .‬آّٗػػا‬
‫فتن ػػد‪ :‬عایش ػػو رض ػػی ا﵁ عنه ػػاف مهس ػػر رام ػػی نب ػػی اک ػػرـ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم‬
‫ف ػػت‪ :‬ىر ػػاه رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم م ػػیخواس ػػت س ػػفر نای ػػدا می ػػاف‬
‫مهس ػرانش قرعػػو کشػػی مػػیکػػرد‪ .‬در یکػػی از غػػزكاتا میػػاف مػػا قرعػػو کشػػی نػػود ك‬
‫قرعػػو بنػػاـ مػػن افتػػاد‪ .‬در نتیجػػوا مػػن اك را مهراىػػی نػػودـ ك چػػوف حکػػم حجػػابا‬
‫<;‪ -‬معرفی مدتصر عارشو رضی اهلل عنها‪:‬‬

‫اـ ايثمنْب اـ عبدا﵁ عایشو رضک ا﵁ عنها دخػَب خلیفػو رسػوؿ ا﵁ صػلى ا﵁ علیػو كسػلما ابػوبكر صػدیر رضػک ا﵁ عنػو ك حبیبػو ام‬
‫رسوؿ خدا از بزر َبین فقهاء صحابوا پیامرب صلى ا﵁ علیو كسػلم بعػد از كاقعػو بػدر در سػاؿ دكـ ىجػرم بػا اك ازدكاج كػرد‪ .‬ىشػت‬
‫سػػاؿ ك پػػنج مػػاه در صػػحبت ك مهسػػرم رسػػوؿ خػػدا بػػود‪ .‬سػػوره ام نػػور در برائػػت ك پػػاكک اك نػػازؿ شػػد‪ .‬احادیػػز بسػػیارم را از‬
‫پیامرب صلى ا﵁ علیو كسلم ركایت نود‪ .‬شصت ك پنج ساؿ زند ک كرد‪ .‬در ساؿ ٕٓ یا ٖٓ فوت نود‪ ّٖ(.‬یب الته یب)‬
‫{‪}63‬‬
‫نػػازؿ شػػده بػػودا مػرا کػػو در کجػػاكه بػػودـا بػػر پشػػت سػواریاـ مػػیّٗادنػػد ك بػػا مهػػاف‬
‫کجػػاكها پػػایْب مػػیآكردنػػد‪ .‬رامهػػاف را ادامػػو دادَل تػػا اینکػػو غػػزكهی رسػػوؿ ا﵁ صػػلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم بو پایاف رسید ك بسوی مدینػو بر شػت‪ .‬شػبیا نزدیػک مدینػو (بعػد‬
‫از توقػػف) اعػػالـ نػػود تػػا لشػػکر کػػوچ کنػػد‪ .‬پػػس از اعػػالـ کػػوچا مػػن ب ػرای قضػػای‬
‫حاج ػػت از لش ػػکر فاص ػػلو ػػرفتم‪ .‬ك بع ػػد از قض ػػای حاج ػػتا بس ػػوی س ػ ػواریاـ‬
‫بر شػتم‪ .‬در آجنػا دسػػت بػو سػػینواـ بػردـ ك نا هػػاف متوجػو شػػدـ کػو ػػردف بنػدـ کػػو‬
‫از مهػػرهىػػای مینػػی شػػهر ظفػػار سػػاختو شػػده بػػودا از جػػایش جػػدا شػػده ك افتػػاده‬
‫است‪ .‬برای پیدا کردف آفا دكباره بر شتم‪ .‬جستجوی ػردف بنػدا مػانع رفتػنم شػد‬
‫ك کسانی کو مسػبوؿ لػل کجػاكه بودنػدا بػو ایػن مػاف کػو مػن در کجػاكه ىسػتما‬
‫آف را برداش ػػتند ك ركی ش ػػَبـ اش ػػتند‪ .‬قاب ػػل ذک ػػر اس ػػت ک ػػو زن ػػاف در آف زم ػػافا‬
‫وشػػت ك كزف زیػػادی نداش ػػتندف زی ػرا غ ػ ای انػػدکی ب ػػو انػػدازهی س ػػد رمػػرا می ػػل‬
‫مػػیکردنػػد‪ .‬عػػالكه بػػر آفا مػػن زف کػػم سػػن ك سػػالی بػػودـ‪ .‬در نتیجػػوا آّٗػػا بػػدكف‬
‫اینکو متوجو كزف کجاكه شوندا آف را برداشػتند ك بػر شػَب اشػتند ك شػَب را بلنػد‬
‫کردنػػد ك رفتنػػد‪ .‬بعػػد از اینکػػو سػػماها حرکػػت کػػرد ك رفػػتا مػػن ردنبنػػدـ را پیػػدا‬
‫کػردـ‪ .‬ك ىنگػامی کػو بػو منزلگػاه خػود رسػیدـا کسػی آجنػا نبػود‪ .‬بػو مػاف ایػن کػػو‬
‫آّٗػػا بػػزكدی متوجػػو ػػم شػػدف مػػن مػػیشػػوند ك بػػر مػػی ردنػػدا بػػو منزلگػػاه خػػودا‬
‫باز شتم‪ .‬آجنا نشستو بودـ کو خواب بر من غلبو نود ك خػواب رفػتم‪ .‬صػفواف بػن‬
‫معطػػل سػلٌمی ذکػوانی کػػو مسػػبوؿ بررسػػی منػػزؿ سػػماه اسػػالـ بػػودا ىنگػػاـ صػػب بػػو‬
‫جایگاه من رسید ك سیاىی انساف خوابیدهای را مشاىده نود‪.‬‬
‫{‪}64‬‬
‫كی قبل از نػازؿ شػدف حکػم حجػابا مػرا دیػده بػود‪ .‬بػا اسػَبجاع (إنػا ﵁ كإنػا‬
‫إلی ػػو راجع ػػوف) فت ػػنش از خػ ػواب بی ػػدار ش ػػدـ ك چه ػػرهاـ را ب ػػا چ ػػادرـ پوش ػػاندـ‪.‬‬
‫سػػو ند بػػو ا﵁ کػػو اك یػػک کلمػػو بػػا مػػن صػػحبت نکػػرد ك ػػز اسػػَبجاعا کلمػػوی‬
‫دیگػػری از اك نشػػنیدـ‪ .‬اك شػػَبش را خوابانػػد ك پػػایش را بػػر زانػػوی شػػَب اشػػت ك‬
‫مػػن س ػوار شػػدـ‪ .‬آنگػػاها مهػػار شػػَب را رفػػت ك ب ػراه افتػػاد تػػا اینکػػو بػػو لشػػکر کػػو‬
‫ىنگاـ ظهر برای اسَباحتا توقف کرده بودا رسیدَل‪.‬‬
‫پػػس کسػػانی در مػػورد مػػنا ىػػال شػػدند‪ .‬عبػػدا﵁ بػػن ابػػی بػػن سػػلوؿ (رئػػیس‬
‫منػػافقْب) رىػػربی ایػػن ّٖمػػت را بعهػػده داشػػت‪ .‬خالصػػو مػػا بػػو مدینػػو آمػػدَل ك مػػن‬
‫یک ماها بیمار شدـ‪ .‬در این میافا مردـ سر رـ صحبت در مػورد صػاحباف افػک‬
‫یعنی ّٖمت زنند اف بودند‪.‬‬
‫آنچو مرا بو شک كا مػیداشػتا ایػن بػود کػو مػن آف توجػو ك مهربػانیای را کػو‬
‫در سایر بیماریىا از رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم مشػاىده مػیکػردـا در ایػن‬
‫بیماری نیدیدـ‪ .‬رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم نػزد مػا مػیآمػدا ك سػالـ میکػرد‬
‫ك می فت‪« :‬بیمار مشا چطور است»؟ مهْب چیػز مػرا بػو شػک مػیانػداختف امػا‬
‫احساس بدی نداشتم‪.‬‬
‫تا اینکو در دكراف نقاىػتا مػن ك ٌاـ مسػط بػرای قضػای حاجػتا بػو مناصػع‬
‫کػػو تػػل قضػػای حاجػػت بػػودا بػػّبكف رفتػػیم‪ .‬فتنػػی اسػػت کػػو مػػا فقػػط شػػبها بػرای‬
‫قض ػ ػػای حاج ػ ػػتا ب ػ ػػّبكف م ػ ػػیرفت ػ ػػیم‪ .‬ك ای ػ ػػن زم ػ ػػانی ب ػ ػػود ک ػ ػػو ىن ػ ػػوز در نزدیک ػ ػػی‬
‫خانوىامیاف توالػت نسػاختو بػودَل ك بػرای قضػای حاجػتا ماننػد عرّٔػای خنسػتْبا‬
‫از خان ػػوى ػػا دكر م ػػیش ػػدَل ك فاص ػػلو م ػػی ػػرفتیم ك از س ػػاخًب توال ػػت در نزدیک ػػی‬
‫{‪}65‬‬
‫خانوىامیافا اذیت میشدَل‪ .‬بو ىر حاؿا مػن ك ٌاـ مسػط کػو دخػَب ابػو رىػم بػن‬
‫عبػػد ايطل ػػب ب ػػن عبػػد من ػػاؼ اس ػػت ك مػػادرشا دخ ػػَب ص ػ ر بػػن ع ػػامرف خال ػػوی‬
‫ابوبکر صدیرف است ك پسری بنػاـ مسػط بػن عبٌػاد بػن عبػد ايطلػب داردا بػو راه‬
‫افتػػادَل ك رفتػػیم‪ .‬ىنگػػامی کػػو کػػار مػػا یػػاـ شػػد ك مػػن ك دخػػَب ابػػو رىػػم بر شػػتیما‬
‫چػػادر ٌاـ مسػػط زیػػر پػػایش ػػّب کػػرد ك بػػو زمػػْب افتػػاد ك فػػت‪ :‬مسػػط ا ىػػال‬
‫شود‪ .‬من بو اك فتم‪ :‬چو سػ ن بػدی بزبػاف آكردیف آیػا بػو مػردی کػو در غػزكهی‬
‫بػػدر حضػػور داشػػتو اسػػتا ناس ػزا مػػی ػػویی؟ ٌاـ مسػػط فػػت‪ :‬ای فالنػػی! مگػػر‬
‫س نانشاف را نشنیدهای؟ من فتم‪ :‬چو فتو است؟ اینجا بود کو مػرا از سػ ناف‬
‫اىل افکا مطلع ساخت‪.‬‬
‫بػا شػنیدف ایػػن سػ نا بیمػػاریاـ افػزایش یافػت‪ .‬ىنگػػامی کػو بػػو خانػو بر شػػتما‬
‫رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم نػػزد مػػن آمػػد ك سػػالـ کػػرد ك فػػت‪« :‬بیمػػار مشػػا‬
‫چطػور اسػت»؟ فػػتم‪ :‬آیػا بػػو مػن اجػػازه مػیدىیػػد تػا نػػزد كالػدینم بػػركـ؟ ىػدفم ایػػن‬
‫بود کو از پدر ك مادرـ اصل ماجرا را جویا شوـ ك نسػبت بػو آفا یقػْب پیػدا کػنم‪.‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم ىػم بػو مػن اجػازه داد‪ .‬پػس نػزد كالػدینم رفػتم ك بػو‬
‫مادرـ فتم‪ :‬مادر عزیزـ! مردـ چو می ویند؟ مادرـ فت‪ :‬ای دخَبـ! ایػن امػر را‬
‫بػػر خػػودت آسػػاف بگػػّبف زی ػرا زنػػی زیبػػا کػػو در خان ػوی مػػردی باشػػد ك ىػػوكىػػایی‬
‫داش ػػتو باش ػػد ك آف م ػػرد ى ػػم اك را دكس ػػت داش ػػتو باش ػػدا ىوكىا(امب ػػاغ) علی ػػو اك‬
‫س ػ ناف زیػػادی مػػی وینػػد‪ .‬ف ػتم‪ :‬سػػبحاف ا﵁! مػػردـ ىػػم ایػػن س ػ ناف را بػػو زبػػاف‬
‫میآكرند؟!!‬
‫{‪}66‬‬
‫ب ػو ىرحػػاؿا آف شػػب را بػػو صػػب رسػػاندـ بػػدكف اینکػػو اشػػکهاَل قطػػع شػػود ك‬
‫حلظ ػػوای چش ػػماًل را ب ػػا خػ ػوابا س ػػرمو ن ػػاَل‪ .‬ك چ ػػوف م ػػدتیا كح ػػی ن ػػازؿ نش ػػدا‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم علی بن ابی طالب ك اسامو بػن زیػد را خواسػت ك‬
‫ب ػا آّٗػػا در مػػورد جػػدایی از خػػانوادهاش مشػػوره نػػود‪ .‬از آجنػػایی کػػو اسػػاموا تبػػت‬
‫قلبی رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم را نسبت بو مهسرانشا ك پاکی ك برائت آّٗػا‬
‫را مػػیدانسػػتا فػػت‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! اك مهسػػر مشاسػػت ك مػػا چیػػزی ػػز خػػّب ك‬
‫نیکی از اك سراغ نػدارَل‪ .‬امػا علػی بػن ابػی طالػب فػت‪ :‬یػا رسػوؿ ا﵁! ا﵁ متعػاؿ‬
‫مش ػػا را بػ ػػور نکػ ػػرده اس ػػت ك زنػ ػػاف زیػ ػػادی ػ ػػز اك كج ػػود دارنػ ػػد ك ا ػ ػػر از کنیػ ػػز‬
‫(عایشو) بمرسی اك حقیقت را برایت خواىد فت‪.‬‬
‫رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بریػػره (کنیػػز م ػرا) را صػػدا کػػرد ك فػػت‪« :‬ای‬
‫بریره! آیا از عایشو مورد مشکوکی مشاىده نودهای»؟ بریره فت‪ :‬نوف سػو ند بػو‬
‫ذات ػػی ک ػػو ت ػػو را ب ػػو ح ػػرا مبع ػػوث ن ػػوده اس ػػتا م ػػن ىر ػػز عیب ػػی در اك مش ػػاىده‬
‫نکػردهاـف مگػػر اینکػو بعلػػت کػم سػػن ك سػػاؿ بػودفا خػواب مػیركدف پػػس وسػػفند‬
‫میآید ك مخّبش را میخورد‪.‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم مهػاف ركزا برخاسػت ك از عبػد ا﵁ بػن ابػی بػن‬
‫سػػلوؿ شػػکایت کػػرد ك فرمػػود‪« :‬چػػو کسػػی در مػػورد مػػردی کػػو بػػا ّٖمػػت زدف بػػو‬
‫خ ػػانوادهاـ باع ػػز اذی ػػت ك آزارـ ش ػػده اس ػػتا مػ ػرا مع ػ ػ كر م ػػیدان ػػد؟ (ا ػػر اك را‬
‫ازات ناَلا مرا سرزنش نیناید‪ ).‬سو ند بو ا﵁ کػو مػن از خػانوادهاـ ػز خػّب ك‬
‫نیکیا چیز دیگری سراغ ندارـ ك مهچنْب در مورد مػردی (صػفواف بػن معطػل) کػو‬
‫از اك سػ ن مػػی وینػػد نیػػز ػػز خػػّب ك نیکػػیا چیػػز دیگػػری نػػیداًل ك فقػػط مه ػراه‬
‫{‪}67‬‬
‫من بو خانواـ میآمد»‪ .‬با شنیدف این س نافا سعد بن معاذ برخاست ك فػت‪:‬‬
‫م ػػن ت ػػو را در م ػػورد اك مع ػ كر م ػػیداًلف ا ػػر آف م ػػردا از قبیل ػوی اكس اس ػػتا م ػػا‬
‫ػػردنش را مػػیزنػػیمف ك ا ػػر از ب ػرادارف خزرجػػی ماسػػتا مشػػا دسػػتور دىیػػد تػػا مػػا‬
‫دسػػتور مشػػا را اج ػرا نػػاییم‪ .‬بعػػد از ایػػن فػػت ك شػػنودا سػػردار خ ػػزرجا سػػعد بػػن‬
‫عباده کو قبل از اینا مردی نیکوکار بودف اما در این حلظوا تعصػب قػومیاش ػل‬
‫کردا برخاست ك بػو سػعد بػن معػاذ فػت‪ :‬دركغ مػی ػوییف سػو ند بػو ا﵁ا نػو اك‬
‫ضػّب کػو‬
‫را بو قتل میرسانی ك نو این توانایی را داری‪ .‬در این ىنگاـا اي ىسید بػن يح ى‬
‫پسػػر عمػػوی سػػعد بػػن معػػاذ اسػػتا برخاسػػت ك بػػو سػػعد بػػن عبػػاده فػػت‪ :‬كا﵁ا‬
‫دركغ مػػی ػػوییف سػػو ند بػػو ا﵁ کػػو اك را مػػیکشػػیمف تػػو منػػافقی کػػو از منافقػػافا‬
‫دفػػاع مػػیکنػػی‪ .‬اینجػػا بػػود کػػو دك قبیل ػوی اكس ك خػػزرج برآشػػفتند ك در حػػالی کػػو‬
‫رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم ب ػػاالی من ػػرب ب ػػودا خواس ػػتند ب ػػا یک ػػدیگر در ػػّب‬
‫شوند‪ .‬با مشاىدهی این كضعا مهچناف رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیػو كسػلم آّٗػا را بػو‬
‫آرامش دعوت کرد تا اینکو خػاموش شػدند ك رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم نیػز‬
‫سکوت کرد‪ .‬من این ركز را ىم با ریوا سمری کردـ تا جایی کػو بػرای یػک حلظػو‬
‫ىم اشکهاَل قطع نشد ك حلظػوای خػوا نػربد‪ .‬شػب بعػدی را ىػم بػا ریػوا سػمری‬
‫نودـ تا جایی کو برای یک حلظػو ىػم اشػکهاَل قطػع نشػد ك حلظػوای خػوا نػربد‪.‬‬
‫پدر ك مادرـ ماف میکردند شدت ریوا جگرـ را تکو پاره میکند‪.‬‬
‫بعػ ػػد از آفا در حػ ػػالی کػ ػػو پ ػ ػػدر ك مػ ػػادرـ کن ػ ػػارـ نشس ػ ػػتو بودن ػ ػػد ك مػ ػػن ریػ ػػو‬
‫مػػیکػػردـا یػػک زف انصػػاریا اجػػازهی كركد خواسػػتف بػػو اك اجػػازه دادـ‪ .‬بعػػد از‬
‫اینکػػو كارد خانػػو شػػدا نشسػػت ك بػػا مػػن شػػركع بػػو ریػػو کػػرد‪ .‬مػػا در حػػاؿ ریسػػًب‬
‫{‪}68‬‬
‫بودَل کو نا هػاف رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم كارد شػد ك (کنػار مػن) نشسػت‬
‫در حػػالی ک ػػو از ت ػػاریا ش ػػركع ای ػػن س ػ نافا کن ػػارـ ننشس ػػتو ب ػػود ك ی ػػک م ػػاه ى ػػم‬
‫چیػزی در مػػورد مػػن بػو كی كحػػی نشػػده بػود‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػو كسػػلم بعػػد‬
‫از نشسًبا شهادتْب خواندف سمس فرمود‪« :‬ای عایشو! در مورد تو بو من چنػْب‬
‫س ػ نانی رس ػػیده اسػػتف ا ػػر تػػو پػػا ك ب ػػی ن ػػاىیا ب ػػزكدی ا﵁ متعػػاؿ پػػاکی ك‬
‫بػی نػاىیات را اعػػالـ خواىػد کػػردف ك ا ػر مرتکػب نػػاىی شػدهایا از ا﵁ متعػػاؿ‬
‫طلب مثفرت کػن ك بسػوی اك رجػوع نػاف زیػرا ا ػر بنػدها بػو نػاىش اعػَباؼ نایػد‬
‫ك توبػػو کنػػدا ا﵁ متعػػاؿ توبػػواش را مػػیپ ػ یرد»‪ .‬ىنگػػامی کػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁‬
‫علیػػو كسػػلم س ػ نانش را بػػو پایػػاف رسػػانیدا اشػػک در چشػػماًل خشػػکید طوریکػػو‬
‫قطػػرهای ىػػم یافػػت نػػیشػػد‪ .‬بػػو پػػدرـ فػػتم‪ :‬از طػػرؼ مػػن جػواب رسػػوؿ ا﵁ صػػلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم را بده‪ .‬فػت‪ :‬سػو ند بػو ا﵁ا نػیداًل بػو رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو‬
‫كسلم چو بگوَل‪.‬‬
‫بػػو مػػادرـ فػػتم‪ :‬مشػػا از طػػرؼ مػػن بػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم پاسػػا‬
‫دىید‪ .‬فت‪ :‬سو ند بو ا﵁ کو من ىم نیداًل بػو رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم‬
‫چو بگوَل‪.‬‬
‫من کو دخ ًَب کػم سػن ك سػالی بػودـ ك (تػا آف زمػاف) قػرآف زیػادی نػیدانسػتما‬
‫فتم‪ :‬بو ا﵁ سو ندا میداًل کو مشا س ناف مردـ را شػنیدهایػد ك در قلبتػاف جػای‬
‫رفتػػوانػػد ك آّٗ ػا را بػػاكر کػػردهایػػدف در نتیجػػوا ا ػػر بػػو مشػػا بگػػوَل‪ :‬مػػن بػػی نػػاه ك‬
‫پاکمف حاؿ آنکو ا﵁ متعاؿ میداند کػو مػن بػی نػاىما سػ ن مػرا بػاكر نػیکنیػد‪.‬‬
‫ك ا ػر بػو نػاىی اعػَباؼ نػاَل ػ حػاؿ آنکػو ا﵁ متعػاؿ مػیدانػد کػو مػن بػی نػاىم ػ‬
‫{‪}69‬‬
‫مشا مرا تصدیر میناییدف سو ند بو ا﵁ا مثػاؿ مػن ك مشػا ماننػد پػدر یوسػف اسػت‬
‫ص يفو ىف﴾ [یوسػف‪« .]ُٖ :‬صػرب‬ ‫حیل كٱللَّو ٱيستىعا يف علىى ما تى ً‬
‫ً‬
‫صرب ى ى ي ي ى ى ٰ ى‬ ‫کو فرمود‪﴿ :‬فى ى‬
‫حیل ػ بدكف جزع ك فػزع ػ بایػد داشػت ك در برابػر سػ ناف مشػا تنهػا از ا﵁ متعػاؿا‬
‫یاری میخواىم»‪.‬‬
‫پػس از فػػًب ایػن کلمػػاتا بػو رخت ػواب رفػتم‪ .‬سػػو ند بػو ا﵁ا در آف ىنگػػاـا‬
‫مػػن میدانسػػتم کػػو پػػا ىسػػتم ك بػػزكدی ا﵁ متعػػاؿا برائػػت ك پػػاکیاـ را آشػػکار‬
‫مػػیسػػازدف امػػا بػػو ا﵁ سػػو ندا مػػاف نػػیکػػردـ ا﵁ متعػػاؿ دربػػارهی مػػن كحیػی نػػازؿ‬
‫نایػػد کػػو تػػالكت ػػرددف زیػرا خػػودـ را کػػوچکَب از آف مػػیدانسػػتم کػػو ا﵁ متعػػاؿ در‬
‫مػػورد مػػن حرفػػی بزنػػد کػػو تػػالكت ػػرددف كلػػی امیػػدكار بػػودـ کػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁‬
‫علیػو كسػلم خػوابی ببینػد ك ا﵁ در آف خػوابا پػاکیاـ را آشػکار نایػد‪ .‬سػو ند بػػو‬
‫ا﵁ا قبػػل از اینکػػو پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم از جػػایش بلنػػد شػػود ك کسػػی‬
‫از اىػػل خانػػو از خانػػوا بػػّبكف ركدا بػػر نبػػی اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم كحػػی نػػازؿ‬
‫ردیػد ك مهػاف سػ تی ك دشػواری حالػػت كحػیا كی را فػرا رفػت طوریکػػو در ركز‬
‫س ػػرد زمس ػػتانیا قطػ ػرات ع ػػرؽ مانن ػػد دان ػػوى ػػای مركاری ػػد از ب ػػدف مب ػػارکش سػ ػرازیر‬
‫شت‪.‬‬
‫خنسػػتْب کلمػػاتی را کػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بعػػد از برطػػرؼ شػػدف‬
‫حالت كحی با تبسم بو زباف آكردا این بود کػو بػو مػن فػت‪« :‬ای عایشػو! بػو تػو‬
‫مژده میدىمف ا﵁ متعاؿا برائت ك پاکیات را اعالـ نود»‪.‬‬
‫مادرـ بو من فت‪ :‬بلند شو ك از رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسػلم تشػکر کػن‪.‬‬
‫فتم‪ :‬سو ند بو ا﵁ا بلند نیشوـ ك ز ا﵁ا از کسی دیگرا تشکر نیکنم‪.‬‬
‫{‪}71‬‬
‫بلػػیا ا﵁ متعػػاؿ ایػػن آیػػات را نػػازؿ فرمػػود‪﴿ :‬إً َّف ٱلَّػ ًین جػػاءك بًٱ ًإلفػ ً‬
‫ػك عيص ػبىة‬ ‫ى ى ي‬
‫ّْمن يكم ىال ى ىسبيوهي ىش ٌػرا لَّ يكػم بىػل يى ىػو ىخػّب لَّ يكػم﴾ [النػور‪« .]ُُ :‬کسػانی کػو ّٖمػت‬
‫زدندا ركىی از مشا بودندف ٌاما ماف مربید کو این حادثو برایتػاف بػد اسػتا بلکػو‬
‫ایػػن مسػػالو برایتػػاف خػػوب اسػػت»‪ .‬اینگونػػو ا﵁ متعػػاؿ ده آیػػو در مػػورد پػػاکی مػػن‬
‫نازؿ نود‪.‬‬
‫در این ىنگاـا ابوبکر صدیر کو مهواره بو مسط بػن اثاثػو بػو سػبب قرابػت ك‬
‫فقػػرشا انفػػاؽ مػػیکػػردا فػػت‪ :‬سػػو ند بػػو ا﵁ کػػو بعػػد از ایػػنا ىر ػػز بػػو اك وػػاطر‬
‫سػ نانی کػػو در مػػورد عایشػػو بػػو زبػػاف آكرده اسػػتا انفػػاؽ خنػواىم کػػرد‪ .‬آنگػػاه ا﵁‬
‫لسػ ىػع ًة أىف یيثتيػواٍ‬
‫﴿كىال یىاتىػ ًػل أ ٍيكليػواٍ ٱل ىفضػ ًػل ًمػػن يكم ىكٱ َّ‬ ‫متعػػاؿ ایػػن آیػػات را نػػازؿ فرمػػود‪ :‬ى‬
‫ین ًِف ىسػ ػبً ًیل ٱللَّ ػ ًػو ىكلیىع يفػ ػواٍ ىكلیىصػ ػ ىف يحواٍ أىىال يً بُّ ػػو ىف أىف‬ ‫ً‬ ‫ً‬
‫ْب ىكٱييٰىهجػ ػ ًر ى‬
‫أ ٍيكًيل ٱل يق ػػرى ٰ ىكٱيى ٰىس ػػك ى‬
‫ثفػ ىػر ٱللَّػػوي لى يكػػم﴾ [النػػور‪« .]ِِ :‬صػػاحباف ثػػركت ك فضػػل مشػػاا نبایػػد سػػو ند یػػاد‬ ‫یً‬
‫ى‬
‫کننػػد کػػو ب ػر خویشػػاكندافا مسػػاکْب ك مهػػاجرین در راه ا﵁ا انفػػاؽ نکننػػدف ّٔػػَب‬
‫اس ػػت ک ػػو عف ػػو کنن ػػد ك ش ػػت ناین ػػدف آی ػػا مای ػػل نیس ػػتید ک ػػو ا﵁ متع ػػاؿ از مش ػػا‬
‫بگ رد؟»‪.‬‬
‫حباف بن موسػی می ویػد‪ :‬عبػد ا﵁ بػن مبػار فػت‪ :‬ایػن امیػدكار کننػده تػرین‬
‫آیو در قرآف کرَل است‪.‬‬
‫آنگاه ابوبکر فت‪ :‬بو ا﵁ سػو ندا مػن دكسػت دارـ کػو ا﵁ متعػاؿ مػرا بیػامرزد‬
‫ك مهچناف بو انفاؽ کردف بر مسط ا ادامو داد ك فت‪ :‬سو ند بػو ا﵁ا ىر ػز ایػن‬
‫نفقو را از اك قطع نیکنم‪.‬‬
‫{‪}71‬‬
‫قابػػل یػػادآكری اسػػت کػػو مهچنػػْب رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم دربػػارهی مػػن‬
‫از مهسرش زینب دخَب جحش پرسید ك فرمػود‪« :‬ای زینػب! چػو مػیدانػی؟ یػا چػو‬
‫دیػػدهای؟ زینػػب فػػت‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! مػػن چشػػم ك وشػػم را حفاظػػت مػػیکػػنمف‬
‫سو ند بو ا﵁ا من چیزی ز خّب ك نیکیا از اك سراغ ندارـ‪.‬‬
‫بلػػیا زینػػب مهػػاف کسػػی بػػود کػػو (در جػػاه ك منزلػػتا نػػزد رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁‬
‫علیو كسلم) با من رقابت میکػرد‪ .‬امػا (در ایػن جریػاف) ا﵁ متعػاؿ اك را بػا تقػوایی‬
‫کو داشتا جنػات داد‪( .‬درمػورد مػن مػاف بػد نکػرد‪ ).‬كلػی خػواىرشف لنػو دخػَب‬
‫ىجحػػشف کػػو از اك دفػػاع میکػػرد ك تعصػػب نشػػاف مػػیدادا جػػزك کسػػانی بػػود کػػو‬
‫ىال شدند‪.‬‬
‫ّٓ‬
‫زىری می وید‪ :‬اینا آف چیزی است کو از این ركه بو ما رسید‪.‬‬
‫‪ "03#‬فیِدً از هاقػٌ افک‬
‫‪ -1‬كاجب بودف رعایت کردف حقوؽ مهسػرافا در صػورتی کػو یػک مػرد چنػد‬
‫مهسر داشتو باشد‪.‬‬
‫الرجػ ًػل امرأىتىػ ً‬
‫ػاف فىػلىػ ٍػم‬ ‫ً‬ ‫ً‬
‫رسػػوؿ ا﵁ صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم میفرمایػػد‪« :‬إ ىذا ىكػػا ىف عٍنػ ىػد َّ ي ٍ ى‬
‫یػى ٍع ًد ٍؿ بػىٍیػنىػ يه ىما ىجاءى یػى ٍوىـ الٍ ًقیى ىام ًة ىك ًشقُّوي ىساقً ه‬
‫ّٔ‬
‫ط»‪.‬‬
‫یعنی‪« :‬ىر اه پیش مردم دك زف باشد ك عػدالت بر ػزار نکنػدا ركز قیامػت در‬
‫حايل مک آید کو یک شر اك ساقط است»‪.‬‬
‫ّٓ‪( -‬مسلم‪.)َِٕٕ:‬‬
‫ّٔ‪ -‬أخرجو احلاكم (ِ‪َِّ/‬ا رقم ِٕٗٓ) كقاؿ‪ :‬صحی على شرط الشی ْب‪ .‬ككافقو ال ىىب‪.‬‬
‫{‪}72‬‬
‫‪ -2‬زمػػانی کػػو مػػرد میػػاف مهسػراف خػػودا حقػػوؽ شػػاف را رعایػػت کنػػدا پػػس بػػر‬
‫زنػػاف الزـ اسػػت کػػو اح ػَباـ اك را بدارنػػدا ك از اك نافرمػػانی نکننػػدا كمیػػاف خػػویش‬
‫حسادت نورزند‪.‬‬
‫معااذ بان جبال رضای اهلل عناو دك مهسػر داشػتا ركزی کػو نػزد یکػی از آنػاف‬
‫‪37‬‬
‫بود نزد دیگری حتی آب ىم نی خورد!‪.‬‬
‫‪ -3‬اثبات فرضیت حجاب قبل از این كاقعو‪.‬‬
‫‪ -4‬ب ػػر م ػػرد مس ػػلماف الزـ اسػ ػػت زم ػػانی ک ػػو از خانػ ػػو اش ب ػػّبكف م ػػی ػ ػػردد‬
‫كمهسػ ػػرش بػ ػػا اك مػ ػػی باشػ ػػدا حجػ ػػاب کامػ ػػل را بػ ػػر كی دسػ ػػتور دادها ك از عطػ ػػر‬
‫كخوش ػػبویی اك را بمرىیزان ػ ػدا ك زف نبای ػػد در بػ ػػازار قب ػػل از ش ػػوىرش ح ػػرؼ بزنػ ػػدا‬
‫كپیش پیش مهسرش اـ مباند‪.‬‬
‫‪ -5‬ب ػرای زنػػاف اجػػازه اسػػت ىرنػػوع ردنبنػػدی اسػػتفاده کننػػدا البتػػو بػػو ىػػدؼ‬
‫سایو بند كن ر نباشد‪.‬‬
‫‪ -6‬فراموشػػی طبیعػػت انسػػاف اسػػتا بنػػاء بػػا کسػػانی کػػو فرامػػوش مػػی کننػػدا‬
‫تعامل خوبی داشتو باشید‪.‬‬
‫فایدٌ‪ :‬بعضػی از مػردـ كقتػی کػو چیػزی را فرامػوش کننػد ك زكد بػر ذىػن شػاف‬
‫نیای ػػدا م ػػی وین ػػد‪« :‬الله ػػم ص ػػل عل ػػی تم ػػد!»ا كای ػػن خط ػػاء اس ػػتا بلک ػػو‬
‫ىنگػػامی کػػو چیػػزی فرامػػوش مػػا مػػی شػػودا كبػػو ذىػػن مػػا نػػی آیػػدا بگػػوییم‪« :‬ال‬
‫ّٕ‪( -‬الزىد اماـ الد‪.)ِِٖ :‬‬

‫{‪}73‬‬
‫ً‬
‫ػك إً ىذا نىسػ ػ ػ ػ ى‬
‫ػیت}(ِْ)‬ ‫إل ػ ػ ػػو إال ا﵁»ا زی ػ ػ ػ ػرا ا﵁ تعػ ػ ػ ػػالی میفرمای ػ ػ ػػد‪ { :‬ىكاذٍ يك ٍرىربَّػ ػ ػ ى‬
‫[الکهف‪.]ِٕ :‬‬
‫یعِب‪« :‬ك ىر اه دچار فراموشک شدما ا﵁ را بو یاد بیاكر»‪.‬‬
‫‪ -7‬اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلما کم می خورندا کم مػی خوابیدنػدا‬
‫كکم حرؼ می زدندا اما ‪ ...‬بیشَب عمل می کردند‪.‬‬
‫ثابت بن قرة رحمو اهلل میاوید‪:‬‬
‫«آس ػػایش ب ػػدف در ک ػػم غػ ػ ا خ ػػوردف اسػ ػتا ك آس ػػایش دركف ب ػػا ک ػػم ن ػػاه‬
‫‪38‬‬
‫کردفا ك آسایش زباف با کم س ن فًب»‪.‬‬
‫‪ -8‬بعػد از اینکػو حجػاب فػرض ردیػدا مػرداف صػحابو طػرؼ زنػاف نػاترـا ك‬
‫زناف صحابو طرؼ مرداف ناترـ نی دیدند‪.‬‬
‫‪ -9‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ىنگػػاـ سػػفرا ش صػػی را مسػػبوؿ سػػماه‬
‫تعی ػػْب م ػػی ک ػػردا ك در حادث ػػو اف ػػک مس ػػبوؿ س ػػماه «ص ػػفواف ب ػػن معط ػػل س ػػلمی‬
‫ذکوانی» بود‪.‬‬
‫‪ -11‬قبػػل از ن ػػزكؿ حج ػػابا ص ػػحابو مهس ػراف پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم را‬
‫دیده می توانستندا اما بعد از فرضیت حجػابا دیػدف آّٗػا ممنػوع شػدا ك آنػاف از‬
‫مهو حجاب می کردند‪.‬‬
‫‪ -11‬کلمو اسَبجاع «إنا ﵁ كإنا إلیػو راجعػوف» تنهػا بػرای مػرگ کسػی نیسػتا‬
‫بلکو در ىر مصیبتی فتو می شودا خواه بزرگ باشد یا کوچک‪.‬‬
‫ّٖ‪ -‬عالمو ابن قیم رلو ا﵁ در «زاد ايعاد»‪.‬‬

‫{‪}74‬‬
‫‪ -12‬كقتی کو مرد ناترـ با زف ناترـ (ناآ اىانو كتصػادفی) بػا ىػم رك بػرك مػی‬
‫ش ػػوندا بای ػػد ركی خ ػػود را از ى ػػم دكر دىن ػػدا ك زف مس ػػلماف چ ػػادرش را ب ػػر ركی‬
‫خود پایْب کند‪.‬‬
‫ً‬
‫صػلَّى اللَّػوي‬
‫حاکم در مستدر از علک ىرض ىک اللَّوي ىعٍنوي ركایت مک کند کو پیػامرب ى‬
‫ً‬ ‫ً‬
‫يكىلا‬‫ػك ٍاأل ى‬‫ىعلىٍی ػ ًػو ىكآل ػ ًػو ىك ىس ػلَّ ىم فرم ػػود‪« :‬یىػػا ىعل ػ ُّػکا ىال تػيٍتبًػ ٍػع النَّظٍػ ىػرىة النَّظٍػ ىػرىةا فىًَّن ػػا لىػ ى‬
‫ك ٍاْل ًخىرةي»‬ ‫ت لى ى‬ ‫ىكلىٍی ىس ٍ‬
‫یعنػی‪« :‬ام علػک! پػػس از افتػادف نگػػاه اكؿا دكبػاره نگػػاه نکػنا تػػو فقػط نگػػاه‬
‫‪39‬‬
‫اكؿ را حر دارم ك نگاه دكـ را حر ندارم»‪.‬‬
‫‪ -13‬ىنگ ػػامی ک ػػو شػ ػ ص م ػػی خواى ػػد ب ػػو زف ن ػػاترمی کم ػػک کن ػػدا ت ػػا ح ػػد‬
‫استطاعت از اكا فاصلو ّبد‪.‬‬
‫‪ -14‬کسػػی کػػو ّٖمػػت را علیػػو عائشػػو رضػػی ا﵁ عنهػا آبیػػاری مػػی کػػرد كآنػرا بػػو‬
‫وش مهو می رساندا عبدا﵁ بن أبی بن سلوؿ بود‪.‬‬
‫‪ -15‬ب ػػزر َبین ضػ ػربو ای ک ػػو مه ػ ػواره اس ػػالـ كمس ػػلماناف م ػػی خ ػػوردا از ط ػػرؼ‬
‫منافقْب است‪.‬‬
‫منافقاف ضربات تکمی را مهیشو بر اسالـ كمسلماناف كارد کرده انػدا از مهػْب‬
‫ركا سوره منافقوف طوالنی تر از سوره کافركف است‪.‬‬
‫ّٗ‪ -‬حاکم بعد از سریج حدیز مک وید‪ :‬ایػن حػدیز مطػابر بػا شػرایط شػی ْب صػحی اسػتا ذىػيب در «تل ػیص» بػا حػاكم‬
‫موافر استا ك چند حدیز دیگر بو مهْب معِب آمده است‪.‬‬
‫{‪}75‬‬
‫‪ -16‬زف ىوشػػیار مهػػاف زنػػی اسػػت کػػو یػػاـ حػػاالت شػػوىرش را دیػػدها كقتػػی کػػو‬
‫اك را نػػاراض كخفػػو ببینػػدا علػػتش را جویػػا شػػودا كا ػػر مشػػکل در خػػود زف اسػػتا‬
‫باید در خود تثیّبی آكرد‪.‬‬
‫‪ -17‬كقتی کػو مػرد مسػلماف خػربی را در مػورد مهسػرش مػی شػنودا فػوران عکػس‬
‫العمػػل نشػػاف ندىػػد کػػو اك را لػػت كکػػوب نایػػد یػػا اك را طػػالؽ دىػػدا بلکػػو ماننػػد‬
‫پیامربم ػػاف ص ػػلی ا﵁ علیػ ػػو كس ػػلم حادث ػػو را کنجکػ ػػاكی ن ػػودها كمنتظ ػػر قیقػ ػػات‬
‫بیشَبی باشد‪.‬‬
‫‪ -18‬در جاىلیت بیشَب توالت ىا بو بّبكف از خانػو كجػود داشػتندا امػا اسػالـ‬
‫مػػدرف زمػػانی کػػو پػػا بػػو عرصػػو اشػػتا بػػو مػػركر زمػػاف توالػػت ىػػا را بنػػابر تفػػوظ‬
‫ماندف زنافا بو داخل احاطو ىا آكرد‪.‬‬
‫‪ -19‬نی تواف برای ش ص مسلماف فت‪« :‬ىال شویی!»‪.‬‬
‫‪ -21‬کس ػػانی را ک ػػو در غ ػػزكه ب ػػدر اش ػَبا داش ػػتو ّٗای ػػت ت ػػَبـ ب ػػدارَلا ك ب ػػا‬
‫دمشناف شاف دمشنیا ك با دكستاف شاف دكستی کنیم‪.‬‬
‫‪ -21‬فضیلت بیماری پرسی‪.‬‬
‫‪ -22‬زف مسػػلماف در صػػورتی کػػو میػػاف اك كمهسػػرش اختالفػػاتی مبیػػاف آیػػدا مػػی‬
‫تواند برای مدتی خانو پدر كمادرش ركدا تا قهر كغصو شوىرش فركنشیند‪.‬‬
‫‪ -23‬برای زنی کو مورد ّٖمت قرار می ّبدا ّٔػَبین کػار بػرای اكا تسػلی دادف‬
‫اكست‪ .‬کو مادر نقش مهمی را در این كظیفو بو عهده دارد‪.‬‬
‫‪ -24‬كقتػػی ش صػػی در امتحػػاف كآزمایشػػی ق ػرار مػػی ػػّبدا کوشػػش نػػاییم کػػو‬
‫برای اك مشاكر خوبی باشیم‪ .‬زیرا مشوره در این امورا آینده ساز است‪.‬‬
‫{‪}76‬‬
‫‪ -25‬كقتی کو ش صی مورد ّٖمت قػرار مػی ػّبدا بایػد از دكسػتاف كاىػل خػّب‬
‫كصالح قیر شودا نو اینکو از حاسداف ك کینو توزاف‪.‬‬
‫‪ -26‬عائش ػػو رض ػػی ا﵁ عنه ػػا کنی ػػزی داش ػػت بن ػػاـ‪« :‬بری ػػره» بع ػػدىاا اك را آزاد‬
‫نود‪.‬‬
‫‪ -27‬فرزنػػدانی کػػو درکارىػػای خانػػو اىػان اشػػتباه مػػی کننػػدا نبایػػد بػػر آّٗاسػ ت‬
‫رفت كانتقاد کرد‪.‬‬
‫‪ -28‬عائشػػو رضػػی ا﵁ عنهػػا در ّٕلػػوی کػػو یػػک ركایتگػػر حػػدیز بػػودا فقیهػػوا‬
‫مفسره ك دانشمندی بود کو بو ىنگاـ ضركرت حتی از پیامرباف شػتو نیػز دلیلػی‬
‫ایراد می فرمود‪.‬‬
‫‪ -29‬خ ػواب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم حػػر كحقیقػػت بػػودها كاز آف حکػػم‬
‫ثابت می رددا كنسبت بو خواب انساف ىای دیگر تفاكت دارد‪.‬‬
‫‪ -31‬مشػػرعیت ػػرفًب كکیػػل مػػدافع‪ .‬ا ػػر بػػاالی ش صػػی ّٖمتػػی كارد ػػرددا اك‬
‫می تواند ش صی را عوض خود مدافع تعیْب کند‪.‬‬
‫‪ -31‬زمػانی کػو بػػر پیػامرب صػلی ا﵁ علیػػو كسػلم كحػی نػػازؿ مػی شػدا حالػػت اك‬
‫د ر وف می ردیدا طوری کو در ركز سرد زمسػتانی عػرؽ ماننػد دانػو ىػای مركاریػد‬
‫از بدف مبارکش سرازیر می ردید‪.‬‬
‫‪ -32‬ناه اسباب مثفرت داردا بعضی از آناف‪:‬‬
‫‪ ‬توبو نصوحا‬
‫‪ ‬اعَباؼ بو ناها‬
‫‪ ‬اصرار نکردف بر ناها‬
‫{‪}77‬‬
‫‪ ‬كکوچک نشمردف آف است‪.‬‬

‫برائت عائشو از آمسػاف ىػا نػازؿ شػدها كىػیچ کسػی نػی توانػد را‬ ‫‪-33‬‬
‫زانیػػو ووانػػدا كىػػرکس معتقػػد باشػػد کػػو كالعیاذبػػا﵁ا عائشػػو زنػػا کػػردها پػػس اك کػػافر‬
‫می شود‪.‬‬
‫‪ -34‬چطػور جرئػت مػی کننػد در مػورد کسػی کػو (ٖ) آیػو از آمساّٗػا در پػاکی‬
‫آف نازؿ شدها باز ىم اك را مورد ّٖمت قرار می دىند؟‪.‬‬
‫‪ّٖ -35‬م ػػت ب ػػر ى ػػر مس ػػلمانی از ناى ػػاف کب ػػّبه اس ػػتا ام ػػا ّٖم ػػت زدف ب ػػر‬
‫پیامرباف ك اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم كمهسرانش کفر است‪.‬‬
‫‪ -36‬ا﵁ تع ػػالی از کس ػػانی ک ػػو انف ػػاؽ م ػػی کنن ػػدا ك ص ػػدقو ى ػػای پنه ػػانی م ػػی‬
‫دىدا می رد‪.‬‬
‫مهبػ ػػاغ ىػ ػػا از ا﵁ تعػ ػػالی بَبسػ ػػندا كعلی ػ ػػو مه ػ ػػدیگر بػ ػػو ّٖمػ ػػتا‬ ‫‪-37‬‬
‫غیبتا س ن چینیا كبو بی عدالتی نمردازند‪.‬‬
‫ا ػػر کسػػی نػػاىی را اجنػػاـ دىػػدا بػػر مسػػلماف الزـ اسػػت تػػا آف‬ ‫‪-38‬‬
‫ناه را خمفی بداردا اما اینکو اصػحاب پیػامرب صػلی ا﵁ علیػو كسػلم داسػتاف افػک‬
‫را بیاف می کنندا این قضیو ّٖمتا كبرائت مادرماف عائشو رضی ا﵁ عنها است‪.‬‬
‫شی ْب ركایت می کنند کو‪ « :‬ىم ٍن ىس ىىَب يم ٍسلً نما ىس ىىَبهي ا﵁ي ًِف ُّ‬
‫الدنٍػیىا ىك ٍاْل ًخىرةً»‪.‬‬
‫یعنی‪« :‬کسک کو (عیب) مسلماٍل را بموشاندا ا﵁ در دنیا ك آخػرت (عیػوب‬
‫ك ناىاف) اك را مک پوشاند»‪.‬‬
‫‪ -39‬ى ػ ػػرکس بػ ػ ػر أـ اي ػ ػػثمنْب عائش ػ ػػو ّٖم ػ ػػت ك زب ػ ػػاف درازی کن ػ ػػدا ب ػ ػػر اح ػ ػػاع‬
‫امت(سلفان كخلفان) کافر می شود‪.‬‬
‫{‪}78‬‬
‫شماره از حادثو افک فهمیدیم کو‪:‬‬
‫{‪}79‬‬
‫درسچُارم‪:‬‬
‫َْ‬
‫‪،‬اشتین شَی‪،‬ت نصػب بو غهّه رض اللٌ غيٌ‬
‫خباب رضک ا﵁ عنو مک وید‪:‬‬
‫با رسوؿ ا﵁ صلى ا﵁ علیػو كسػلم فقػط وػاطر خوشػنودم ا﵁ ىجػرت كػردَل ك‬
‫اجػػر مػػا ىػػم بػػا ا﵁ اسػػت‪ .‬بعضػػک از مػػاا بػػدكف اینكػػو چیػػزم از پػػاداش خػػود را در‬
‫دنیا ببینندا فوت كردند‪ .‬از حلو آّٗا مک توافا مصعب بن عمّب رضػک ا﵁ عنػو را‬
‫ناـ برد‪ .‬ك بعضک از ماا میوه ىجرت را پس از اینكو رسػیده بػودا چیػد‪ .‬ىنگػامک‬
‫ك ػػو مص ػػعب ب ػػن عم ػػّب رض ػػک ا﵁ عن ػػو در جن ػػگ اح ػػد ب ػػو ش ػػهادت رس ػػیدا ج ػػز‬
‫چادرم كوتاه برام كفػن كػردف اكا چیػز دیگػرم كجػود نداشػت‪ .‬ا ػر سػرش را مػک‬
‫پوشانیدَلا پاىایش برىنػو مػک شػد‪ .‬ك ا ػر پاىػایش را مػک پوشػانیدَلا سػرش برىنػو‬
‫مػػک شػػد‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬سػػرش را بػػا چػػادر بموشػػانید ك‬
‫بر پاىایشا برگ یاه اذخر بریزید»‪.‬‬
‫‪ -<8‬معرفی مدتصر معصب بن عمیر رضی اهلل عنو‪:‬‬

‫ابوعبػػدا﵁ يمصػ ىػعب بػػن عي ىمػػّب قریشػػکا در آغػػاز بعثػػت اسػػالـ را پ ػ یرفت‪ .‬خػػانواده اش کػػو اطػػالع یافتنػػد مػػدو اك را زنػػداٍل کردنػػدا‬
‫سػراجناـ بػػو حبشػو ىجػػرت کػردا مػػدو بعػػد از باز شػت ك پػػیش از پیػامرب صػػلى ا﵁ علیػو كآلػػو كسػػلم بػو مدینػػو ىجػرت کػػرد تػا بػػو تػػازه‬
‫مسػػلماناف مدینػػو قػػرآف بیػػاموزد ك بػػا آنػػاف نػػاز بگ ػزارد‪ .‬مشػػارم زیػػادم از مػػردـ مدینػػو بػػو كسػػیلو م اك مسػػلماف شػػدندا معصػػب در‬
‫جنگ احد بو شهادت رسید(االستیعاب)‬
‫{‪}81‬‬
‫‪ "21#‬فیِدً از ‪،‬اشتین شَی‪،‬ت نصػب بو غهّه رض اللاٌ‬

‫غيٌ‬
‫‪ -1‬ىجػػرتا جهػػاد كشػػهادت اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم وػػاطر‬
‫کسب رضایت ا﵁ تعالیا كاىتماـ بو حرؼ ىای رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیػو كسػلم‬
‫بودا ك رنو چو کسی راضی است کو جاف شّبینش را قربانی کندا كیػاـ دارایػی اك‬
‫را بعػػد از مػػر ش تقسػػیم کننػػدا كفرزنػػدانش یتػػیم شػػودا كمهسػػرش را کػػس دیگػػری‬
‫نکػػاح کنػػد‪ .‬چػػوف کسػػی کػػو در كعػػده اش بػػا ا﵁ تعػػالی كپیػػامربش صػػلی ا﵁ صػػلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم راستگو باشدا چنْب مهتی را ورچ می دىد‪.‬‬
‫‪ -2‬فرصػ ػػت جه ػ ػػاد كش ػ ػػهادت را از دس ػ ػػت ندىی ػ ػػدا ش ػ ػػاید ركزی دنب ػ ػػاؿ آف‬
‫بگردیدا كلی آنرا پیدا کرده نتوانید‪.‬‬
‫‪ -3‬فضیلت ىجرت در راه ا﵁ تعالی‪.‬‬
‫‪ -4‬ىجػػرت عبػػارت اسػػت از‪« :‬تػػر كطػػن وػػاطر حفاظػػت دیػػن كعقیػػدها ك‬
‫رفًب بو تلی کو آجنا دین كعقیده اك در اماف می باشد»‪.‬‬
‫‪« -5‬داعی» در صورتی ىنگاـ كع كسػ نرانی مػی توانػد از شػ ص معینػی‬
‫ناـ بردا کو بر آبرك كعزت آف للو آكر نشود(کو ىای فالنی!)‪.‬‬
‫یکبػػار رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فػػت‪« :‬مػػا بػػاؿ أنػػاس یشػػَبطوف شػػركطا‬
‫ُْ‬
‫لیست ِف كتاب ا﵁»‪.‬‬
‫‪ -<9‬بروایت صحیح مسلم‪.‬‬

‫{‪}81‬‬
‫ارنػػد کػػو در کتػػاب ا﵁‬ ‫یعنػػی‪« :‬بػرای مػػردـ چػػو حػػاؿ اسػػت کػػو شػػركطی را مػػی‬
‫عزكجل نیست!»‪.‬‬
‫معلوم است کو یک نفر ایان کاار را مای کارد‪ ،‬اماا پیاامبر صالی اهلل علیاو وسالم‬
‫تمام مردم را خناب قرار داد‪.‬‬
‫مهچنػػاف بػػو تاییػػد مهػػْب سػ نا ركایػػت دیگػػری دارَل کػػو‪« :‬أف رسػػوؿ ا﵁ صػػلى ا﵁‬
‫علیو كسلم رأل رجػال یثتسػل بػالرباز فصػعد اينػرب فحمػد ا﵁ كأثػُب علیػو كقػاؿ‪" :‬إف‬
‫ا﵁ عػػز كجػػل حیػػک حیػػک سػػتّب َيػػب احلیػػاء كالسػػَب فػ ذا اغتسػػل أحػػدكم فلیسػػتَب"‪.‬‬
‫ركاه أبػػو داكد كالنسػػائک كِف ركایتػػو قػػاؿ‪" :‬إف ا﵁ سػػتّب فػ ذا أراد أحػػدكم أف یثتسػػل‬
‫فلیتوار بشکء"‪.‬‬
‫یعنی‪« :‬رسػوؿ ا﵁ صػلى ا﵁ علیػو كسػلم مػردی را دیػد کػو در میػداف عریػاف غسػل‬
‫می کردا پػس بػر منػرب برخاسػت كثنا فػت‪ .‬بعػد فرمػود کػو‪ :‬ا﵁ بػا حیػا كپػرده پػوش‬
‫اسػػتا حیػػا كپػػرده را دكسػػت داردا پػػس ىر ػػاه یکػػی از مشػػا غسػػل مػػی کػػردا بایػػد‬
‫خود را از انظار مردـ بموشاند‪ .‬كدر ركایت دیگػری امػده اسػت کػو ا﵁ سػَب کننػده‬
‫است كقتیکو یکی از مشا اراده غسل کندا باید پرده بگّبد»‪.‬‬
‫‪ -6‬كقتی کو اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیػو كسػلم کػاری را وػاطر رضػای اكا‬
‫اجناـ می دادندا پس احساف خود را باالی ىیچ کسی بػار نػی کردنػدا بلکػو اجػر‬
‫كمزدش را از ا﵁ تعالی خواىاف بودند‪.‬‬
‫{‪}82‬‬
‫‪ -7‬بعضػػی از اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػرای برپػػایی دیػػن كاقامػػو‬
‫نظػػاـ اسػػالمی مبػػارزه کردنػػدا امػػا شػػکوفایی اسػػالـ را ندیدنػػد‪ .‬بنػػاءن مه ػواره سػػعی‬
‫كت ػػالش م ػػا در مب ػػارزه باش ػػدا مه ػم نیس ػػت ک ػػو ش ػػکوفایی م ػػنهج كنظ ػػاـ را ببین ػػیما‬
‫یاخّب‪.‬‬
‫‪ -8‬اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم از نگاه سػیمای ظػاىریا فقػّب تػرین‬
‫مػردـ كنػػادار تػرین مػػردـ بودنػػدا امػػا از نگػػاه مهػػت كشػػجاعتا دؿ شػػّب را داشػػتندا‬
‫ك زباف شاىاف را‪.‬‬
‫‪ -9‬مصعب بن عمّب یکی از شهدای غزكه احد بود‪.‬‬
‫‪ -11‬اثبػػات کفػػن کػػردف میػػتا كاینکػػو نبایػػد بػػدكف کفػػنا میػػت دفػػن ػػرددا امػػا‬
‫دف ػػن ک ػػردف می ػػت مهػ ػراه ب ػػا ت ػػابوت را علم ػػاء مش ػػركع ن ػػی دانن ػػد مگ ػػر اینک ػػو ت ػػل‬
‫دفنگاها ریگزارباشد‪ .‬كا﵁ اعلم‬
‫‪ -11‬ا ػػر ب ػرای میػػت کفػػن کمبػػود مػػی کنػػدا بایػػد بػػو مهػػاف انػػدازه ای کػػو کفػػن‬
‫اسػػت بػػر ركی آف ق ػرار دىنػػدا امػػا پػػایْب آنػرا از یػػاه منطقػػو کػػو قابلیػػت پوشػػش را‬
‫داشتو باشدا استفاده کنند‪.‬‬
‫اشػػًب اذخػػر ك یاىػػاف دیگػػر در صػػورتی اسػػت کػػو ب ػرای میػػت کفػػن‬ ‫‪-12‬‬
‫کمبػػود کنػػدا امػػا اینکػػو بعضػػی از مػػردـ بعػػد از دفػػن میػػت بػػر ركی قػػرب اك ػػل مػػی‬
‫ارندا كبعضی سبزه می ارندف اینها بدعت بودها ك در اسالـ جای ندارد‪.‬‬
‫{‪}83‬‬
‫شماره از داستان شهادت مصعب بن عمیر آموختیم کو‪:‬‬
‫{‪}84‬‬
‫درسپىجم‪:‬‬
‫ِْ‬
‫‪،‬اشتین شَی‪،‬ت اىس بو ىضه رض اللٌ غيٌ‬
‫ثابت می وید‪:‬‬
‫انس رضی ا﵁ عنو فت‪ :‬عموَل (انس بن نضر) کو ناـ اك را بػر مػن ّٗادهانػد‬
‫ك مهػراه رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم در غػػزكهی بػػدر حضػػور نداشػػتا فػػت‪:‬‬
‫من در خنستْب جنگی کو رسوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم در آف حضػور داشػتا‬
‫غایب بودـ‪ .‬ا ر بعد از اینا ا﵁ متعػاؿ توفیػر جنگیػدف در کنػار رسػوؿ ا﵁ صػلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم را بو من عنایت کندا خواىد دید کو چو میکنم‪.‬‬
‫راكی می وید‪:‬‬
‫انػػس بػػن نضػػر ترسػػید کػػو سػ ن دیگػػری بػػو زبػػاف بیػػاكرد (یعنػػی عهػػدی بػػزر َب‬
‫بکند کو بعد نتواند آف را عملی ناید)‪.‬‬
‫بو ىر حاؿا كی مهراه رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیػو كسػلم در غػزكهی احػد شػرکت‬
‫کرد‪ .‬در اثنای جنگا سعد بن معاذ اك را دید ك بو كی فت‪:‬‬
‫ای ابوعمرك! کجا؟‬
‫انػس بػن نضػػر فػت‪ :‬بػػو بػوا بػػوی ّٔشػت از کػػوه احػد بػػو مشػامم میرسػػد‪ .‬ك‬
‫آنقدر جنگید تا اینکو کشتو شد‪.‬‬
‫‪ -<:‬معرفی مدتصر انس بن نضر رضی اهلل عنو‪:‬‬

‫انػػس بػػن نضػػر انصػػارما در ركزىػػام آغػػازین ىجػػرت مسػػلماف شػػد‪ .‬در جنػػگ بػػدر نتوانسػػت شػػرکت کنػػد‪ .‬بػرام شػػرکت در جنػػگ‬
‫احدا شور ك ىیجاف بسیارم داشت‪ .‬در این جنگ رشادت ىا کرد ك زخم ىام بسػیار برداشػت ك سػراجناـ جػاـ شػهادت نوشػید‪.‬‬
‫(االستیعاب)‬
‫{‪}85‬‬
‫انػػس می ویػػد‪ :‬ىشػػتاد ك انػػدی ضػربوی مششػػّبا اثػػر نیػػزه ك جػػای تػػّب در بػػدف‬
‫انس بن نضر كجود داشت‪.‬‬
‫خواىرش ك عموی منف يربیّْػع دخػَب نضػرف فػت‪ :‬بػرادرـ را فقػط از انگشػتانش‬
‫ص ىػدقيواٍ ىمػا ٰىع ىه يػدكاٍ ٱللَّػوى ىعلىیػ ًو‬
‫شناختم‪ .‬در این ىنگاـا این آیو نازؿ ردید‪ً ﴿ :‬ر ىجاؿ ى‬
‫ضػ ٰػى ى بىػػوۥي ىكًمػػن يهم َّمػػن یىنتى ًظػ يػر ىكىمػػا بػى َّػدليواٍ تىبػ ًػدیال﴾ [األح ػزاب‪.]ِّ :‬‬
‫ػنهم َّمػػن قى ى‬
‫ً‬
‫فىمػ ي‬
‫ترحو‪« :‬مردانی کو در پیمانشاف با ا﵁ متعاؿ راست بودندف پس برخی از آناف بػو‬
‫شػػهادت رسػػیدند ك برخػػی دیگػػر در انتظػػار بسػػر میبرنػػد ك ىیچگونػػو تثیػػّبی در‬
‫عهد ك پیماف خودا اجياد نکردهاند»‪.‬‬
‫راكی می ویػػد‪ :‬صػػحابو معتقػػد بودنػػد کػػو ایػػن آیػػو دربػػارهی انػػس بػػن نضػػر ك‬
‫ّْ‬
‫یارانش نازؿ ردید‪.‬‬
‫‪ "22#‬فیِدً از اِو ‪،‬اشتین‬
‫‪ -1‬انػػس بػػن نضػػرا کاکػػای انػػس بػػن مالػػک مػػی شػػدا سػػبحاف ا﵁ا خػػانواده‬
‫ى ػػایی ک ػػو «ق ػػوالن كعمػ ػالن» خ ػػود را كق ػػف خ ػػدمت ب ػػو دی ػػن ا﵁ تع ػػالی ن ػػوده ان ػػد‪.‬‬
‫کسػػانی از آّٗػػا در راه ا﵁ تعػػالی قرب ػػانی مػػی شػػوندا كکس ػػانی ىػػم كظیفػػو ركایػػت‬
‫احادیػػز پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم را بػػر دكش مػػی ػػّبد!ا آیػػا ایػػن ىػػا لیاقػػت‬
‫ّٔشت رفًب را ندارند؟‪.‬‬
‫‪ -2‬مػػی ت ػواف نػػاـ یػػک نفػػر راا بػػر چنػػد نفػػر دیگػػر اشػػت‪ .‬ك در ایػػن کػػداـ‬
‫ممانعت شرعی نیست‪ .‬مثالن‪ :‬ش صی نامش عبدا﵁ استا می تواند نػاـ فرزنػدش‬
‫;<‪( -‬وارل‪)َِٖٔ:‬ا ك(مسلم‪.)َُّٗ :‬‬

‫{‪}86‬‬
‫را نیػػز عبػػدا﵁ بگ ػ اردا یػػا نػػاـ پسػػر کاکػػا یػػا مامػػایش را بػػر فرزنػػد خػػود بگ ػ اردا‬
‫مهانطوری کو بر انس رضی ا﵁ عنو ناـ کاکایش را اشتند‪.‬‬
‫اص ػػحاب پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم ک ػػو بر زی ػػده تػ ػرین م ػػردـ ن ػػزد ا﵁ تع ػػالی‬
‫بودنػػدا نػػاـ ىػػای مهػػدیگر را بػػاالی فرزنػػداف خػػویش مػػی اشػػتند كىػػیچ نػػوع‬
‫بث‪ .‬كکینو ای در این مورد در قلػب ىػای شػاف جػای نػی رفػتا كاضػافو تػر‬
‫از آفا تبت شاف نیز بْب ىم بیشَب می ردید‪ .‬لػیکن در كطػن مػا ا ػر کسػی‬
‫نػػاـ فرزنػػد خػػود را از دكر ت ػرین اقػػارب خػػویش انت ػػاب کنػػدا بػػْب خػػانواده ىػػا‬
‫کشمکش كحسادت ىا مبیاف می آید‪ .‬سبحاف ا﵁!‬
‫مػ ػػا در بسػ ػػیاری از ركایػ ػػات كاسػ ػػانید حػ ػػدیز دارَل کػ ػػو‪« :‬حػ ػػدثنا عبػ ػػدا﵁ بػ ػػن‬
‫عبدا﵁ا عن عبدا﵁ بن عبدا﵁! ك‪»...‬ا اکثریت اصػحاب رضػی ا﵁ عػنهم نػاـ‬
‫ىای خلفای راشدین را باالی فرزنداف شاف می اشتند‪.‬‬
‫‪ -3‬خنستْب جنگ سرنوشت سازا جنگ بدر بود‪.‬‬
‫‪ -4‬ا ػػر از ش صػػیا یکػػی از اعم ػػاؿ مهػػم ش ػػرعی ت ػػر شػػدا دكبػػاره ب ػرای‬
‫برپػػایی آف کمرمهػػت ببنػػددا كب ػرای اجنػػاـ دادف آف از ىػػیچ نػػوع سػػعی كتػػالش دریػػغ‬
‫نورزدا كاین کار را با جدیت کامل اجناـ دىد‪.‬‬
‫سفیان ثوری رحمو اهلل میاوید‪:‬‬
‫«ا ػػر شػػیطاف دیػػركز م ػرا شکس ػت دادا امػػركز پشػػت اك را بػػا توبػػو ك عبػػادت‬
‫نیکو خواىم شکست»‪.‬‬
‫‪ -5‬انسػػاف بػػو مهػػاف انػػدازه س ػ ن ویػػدا کػػو از اجنػػاـ دادف آف عػػاجز نانػػد‪.‬‬
‫فتو می توانیم‪ :‬ىرکس طبر استطاعت كمهتش حرؼ زند‪.‬‬
‫{‪}87‬‬
‫‪ -6‬عػػرب عػػادت داشػػتند کػػو مهػػدیگر را بػػو اسػػم کنیػػو خػػویش صػػدا زننػػدا ك‬
‫داشًب اسم کنیو برای ش صا شرؼ كعزت می وشد‪.‬‬
‫‪ -7‬اسم کنیو انس بن نضرا «ابوعمرك» بوده است‪.‬‬
‫‪ -8‬ب ػرای کسػػی کػػو در جهػػاد اش ػَبا كرزدا كشػػهادت در تقػػدیر اك نوشػػتو‬
‫شػػده باشػػدا بػػوی ّٔشػػت را احسػػاس مػػی کنػػدا ك در ایػػن مػػورد كاقعػػات بسػػیاری‬
‫كجود دارد‪.‬‬
‫‪ -9‬مسػػلماناف نػػی تواننػػد دمشنػػاف شػػاف را مثلػػو کننػػدا امػػا ا ػػر مسػػلمانی از‬
‫طرؼ کفار مثلو می شودا مرتبو كشرؼ اك نزد ا﵁ تعالی بلنػد مػی شػودا كبػا مهػاف‬
‫تکػػو ىػػای وشػػت پارچػػو شػػدها نػػزد ا﵁ تعػػالی بػػاز مػػی ػػرددا كمػػی ویػػد‪« :‬ا ػػی!‬
‫من در راه تو اینگونو شدـا پس از من بم یر!»‪.‬‬
‫یکی از مجاىدین بو سربازانش توصیو می کند کو ىنگامی کػو کػافراف را زنػده‬
‫دستگّب می کنیدا نباید آناف را مثلو کنید!‪.‬‬
‫یکی از اىػدین مػی ویػد‪ :‬ای امػّب!ا ىر ػاه آنػاف مػا را اسػّب کننػدا بػا مػا نیػز‬
‫چنْب می کنند كمثلو ای ما می سازند؟‬
‫امػػّب در جػواب مػػی ویػػد‪ :‬آّٗػػا معلمػػْب مػػا نیسػػتند‪ .‬ك مػػا نبایػػد ىػػر آنچیػػزی را‬
‫کو دمشناف ما اجناـ دىندا آّٗا را الگویی خود قرار دىیم‪.‬‬
‫ً‬ ‫ً ً‬
‫ض ٰى ى بىػوۥي ىكم ي‬
‫ػنهم َّمػن‬ ‫‪ -11‬آیو‪ً ﴿ :‬ر ىجاؿ ى‬
‫ص ىدقيواٍ ىما ٰىع ىه يدكاٍ ٱللَّوى ىعلىیو فىم ينهم َّمن قى ى‬
‫یىنتى ًظ ػ يػر ىكىم ػػا بىػ َّػدليواٍ تىب ػ ًػدیال﴾ [األحػ ػزاب‪« .]ِّ :‬مردان ػػی ک ػػو در پیمانش ػػاف ب ػػا ا﵁‬
‫متعػػاؿ راسػػت بودنػػدف پػػس برخػػی از آنػػاف بػػو شػػهادت رسػػیدند ك برخػػی دیگػػر در‬
‫{‪}88‬‬
‫انتظار بسر میبرند ك ىیچگونو تثیّبی در عهد ك پیماف خػودا اجيػاد نکردهانػد»ا‬
‫درباره انس بن نضر رضی ا﵁ عنو نازؿ شده است‪.‬‬
‫‪ -11‬اصػ ػ ػػحاب پیػ ػ ػػامرب صػ ػ ػػلی ا﵁ علیػ ػ ػػو كسػ ػ ػػلم ّٔ ػ ػ ػَبین الگػ ػ ػػو ب ػ ػ ػرای مػ ػ ػػاا در‬
‫شجاعتا اخالؽا صرب كبردباری ىستند‪.‬‬
‫{‪}89‬‬
‫از داستان شهادت انس بن نضر رضی اهلل عنو آموختیم کو‪....‬‬ ‫شماره‬
‫{‪}91‬‬
‫درسششم‪:‬‬
‫‪،‬اشتین ٍهقل‬
‫ابن عباس رضک ا﵁ عنهما مک وید‪:‬‬
‫ابو سفیاف بن حربا برام من چنػْب حكایػت كػرد‪ :‬ىنگامیكػو بػا كػاركاٍل از جتػار‬
‫قریشا در شػاـ بسػر مػک بػردـا ًىرقػلف پادشػاه ركـف سػفّبم را نػزد مػن فرسػتاد ك مػرا بػو‬
‫دربػػار خػػویشا فراخوانػػد‪( .‬ایػػن جریػػاف متعلػػر بػػو دكراٍل اسػػت كػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلى ا﵁‬
‫علیو كسلم بػا ابوسػفیاف ك كفػار قػریش معاىػده ام بسػتو بػود)‪ .‬در ایلیػا بػو دربػار ىرقػل‬
‫رسیدَل در حالیكو مهو بزر اف كسر ًاف ركـ نیػز آجنػا حضػور داشػتند‪ .‬ىرقػلا مػَبج ًم خػود‬
‫را احضػػار نػػود ك خطػػاب بػػو سػػرداراف ق ػریشا فػػت‪ :‬كػػداـ یػػك از مشػػا بػػا كسػػک كػػو‬
‫مدعک نبػوت اسػت (پیػامرب ا﵁) از حلػاظ خویشػاكندم نزدیػك تػر مػک باشػد؟ ابوسػفیاف‬
‫مک وید‪:‬‬
‫فتم‪ :‬من از بستگاف بسػیار نزدیػك اك ىسػتم‪ .‬ىرقػل فػت‪ :‬ابوسػفیاف را بگوییػدا‬
‫تػػا در كنػػار مػػن بنشػػیند ك مهراىػػانش را پشػػت سػػر اك بنشػػانید‪ .‬سػػمسا بػػو مػػَبجم خػػود‬
‫فػػت‪ :‬بػػو مهراىػػاف اك بگػػو‪ :‬مػػک خػواىم در مػػورد كسػػک كػػو در حجػػازا ادعػػام نبػػوت‬
‫كرده استا از ابوسفیاف اطالعاو كسب كنم‪ .‬ا ر اك (ابوسفیاف) با من دركغ فتا‬
‫اك را تكػ یب كنیػػد‪ .‬ابوسػػفیاف مػػک ویػػد‪ :‬ا ػػر از مهراىػػاًل نػػک ترسػػیدـ كػػو مػرا مػػتهم بػػو‬
‫دركغگوئک نایندا حتمان علیو آ ضرت صػلى ا﵁ علیػو كسػلم دركغ مػک فػتم‪ .‬خنسػتا‬
‫ىػػر قػػل از نسػػبش پرسػػید؟ فتم‪ :‬اك در میػػاف مػػاا از نسػػب بػػا الیػػک برخػػوردار اسػػت‪.‬‬
‫سػػمسا پرسػػید‪ :‬آیػػا غػػّب از اكا كسػػک دیگػػر از میػػاف مشػػا ادعػػام نبػػوت كػػرده اسػػت؟‬
‫فتم‪ :‬خّب‪ .‬فت‪ :‬آیا اىشراؼ ك بزر اف از كم پّبكم مک كنند یا فقػراء كمستضػعفاف؟‬
‫{‪}91‬‬
‫ج ػواب دادـ‪ :‬مستضػػعفاف‪ .‬فػػت‪ :‬كسػػک از نیاكػػاف كما پادشػػاه بػػوده اسػػت؟ فػػتم‪:‬‬
‫خّب‪ .‬پرسید‪ :‬آیا پّبكانش ركز بركز بیشَب مػک شػوند یػا كمػَب؟ فػتم‪ :‬بیشػَب مػک شػوند‪.‬‬
‫ىرقػػل پرسػػید‪ :‬آیػػا كسػػک كػػو دیػػن تمػػد را پ یرفتػػوا وػػاطر ناپسػػند مشػػردف دیػػنشا دكبػػاره‬
‫منحرؼ شده است؟ فتم‪ :‬خّب‪.‬‬
‫پرسػػید‪ :‬آیػػا اك پیمػػاف شػػكِب مػػک كنػػد؟ فػػتم‪ :‬خػػّبا ك در حػػاؿ حاضػػر مػػا بػػا كم‬
‫پیمػػاف صػػلحک بسػػتو اَل ك نػػک دانػػیم چػػو خواىػػد كػػرد؟ ابوسػػفیاف مػػک ویػػد‪ :‬جػػز حل ػو‬
‫فوؽا چیز دیگرم نتوانسػتم علیػو پیػامرب صػلى ا﵁ علیػو كسػلم بگػوَل‪ .‬ىرقػل پرسػید‪ :‬آیػا‬
‫مشا با كم جنگیده اید؟‬
‫فتم‪ :‬آرم‪.‬‬
‫پرسید‪ :‬حاصل ك نتیجو جنگ چگونو بوده است؟‬
‫فتم‪ :‬اىک اك پّبكز شده ك اىک ما پّبكز شده اَل‪.‬‬
‫ىرقل پرسید‪ :‬پیاـ اك برام مشا چیست؟‬
‫فتم‪ :‬این است كو ا﵁ را عبادت كنیدا ك بو كحدانیت ك یگانگک اك امیاف داشتو‬
‫باشػػیدا ك از اعمػػاؿ ك عقایػػد شػػرؾ آمیػػزم كػػو نیاكػػاف مشػػا داشػػتو انػػدا دسػػت برداریػػد‪.‬‬
‫عػػالكه بػػر ایػػنا مػػا را بػػو اقام ػو نػػازا راسػػتگویکا صػػلو رحػػم ك پاكػػدامِب امػػر مػػک كنػػد‪.‬‬
‫ابوسفیاف مک وید‪ :‬بعد از اینا ىرقل بو مَبجم خود فت‪ :‬بو ابوسفیاف بگػو‪ :‬مػن از‬
‫نسب اك پرسیدـا تو اك را از حلاظ نسب از خود َّٔب معرِف كردم‪ .‬آرما ىػر پیػامربم‬
‫(ك ػػو مبع ػػوث ش ػػده) از كاالتػ ػری ًن نس ػػبا در می ػػاف ق ػػوـ خ ػػودا برخ ػػوردار ب ػػوده اس ػػت‪.‬‬
‫پرسػػیدـ‪ :‬از میػػاف مشػػا قػػبالن كسػػک ادعػػام نبػػوت كػػرده اسػػت؟ جػواب منفػػک دادم‪ .‬ا ػػر‬
‫كسک قبالن از مشا ادعام نبوت كرده بودا مک تػوا نسػتم بگػوَل اك از مهػاف مػدعک قبلػک‬
‫تقلید مک كند‪ .‬پرسیدـ‪ :‬كسک از نیاكاف اك سػلطاف ك پادشػاه بػوده اسػت؟ فػٍب خػّب‪.‬‬
‫{‪}92‬‬
‫ا ر چنْب مک بود مک توانستم بگوَل كو اك مدعک مّباث پدراف خویش است‪ .‬پرسػیدـ‬
‫كػػو اك قػػبالن عػػادت بػػو دركغ فػػًب داشػػتو اسػػت؟ ج ػواب دادم‪ :‬خػػّب‪ .‬یقػػْب نػػودـ كػػو‬
‫كسک كػو بػا مػردـ دركغ نگفتػو اسػتا نػک توانػد دربػاره ا﵁ا دركغ بگویػد‪ .‬سػثاؿ شػد‪:‬‬
‫كو پّبكاف اك از ضعفا ىستند یػا از مسػتكرباف؟ فػٍب ‪ :‬از ضػعفا ىسػتند‪ .‬آرما پػّبكاف‬
‫انبیام شتو نیز از مهْب قشػر بودنػد‪ .‬سػثاؿ شػد‪ :‬كػو پػّبكاف اك رك بػو افػز ایػش انػد یػا‬
‫كػػاىش؟ فػػٍب كػػو ركزبػػركز زیػػاد مػػک شػػوند‪ .‬س ػثاؿ شػػد‪ :‬كسػػک كػػو بػػو دیػػن اك راییػػده‬
‫است دكبارها واطر ناپسند مشردف دینشا منحرؼ شده است؟ جوابا منفک بود‪.‬‬
‫یقین ػان اصػػل امیػػاف چنػػْب اسػػت كقػػٍب كػػو نػػور آف كامػػل شػػدا دیگػػر از بػػْب نػػک ركد‪.‬‬
‫س ػثاؿ شػػد‪ :‬عهػػد شػػكِب كػػرده اسػػت؟ ج ػوابا منفػػک بػػود‪ .‬آرما ىػػیچ پیػػامربم عهػػد‬
‫شػػكِب نػػک كنػػد‪ .‬س ػثاؿ شػػد‪ :‬مشػػا را بػػو چػػو چیػػز ف ػرا مػػک خوانػػد‪ .‬فػػٍب‪ :‬كػػو مػػا را بػػو‬
‫پرس ػ ػػتش ا﵁ا ف ػ ػرا م ػ ػػک خوان ػ ػػد ك از ش ػ ػػرؾ ك ب ػ ػػت پرس ػ ػػٍبا ب ػ ػػاز م ػ ػػک دارد ك ب ػ ػػو ن ػ ػػازا‬
‫راسػػتگویکا درسػػتكارم ك پػػا كػػدامِب دعػػوت مػػک دىػػد‪ .‬ابوسػػفیاف مػػک ویػػد‪ :‬در پایػػاف‬
‫فتگوا ىرقل فت‪ :‬ا ر آنچو را كو فٍبا حقیقت داشػتو باشػدا ركزم فػرا مػک رسػد‬
‫كػػو مهػػْب جػػام پػػام مػرا تصػػرؼ كنػػد‪ .‬مهانػػا مػػن م ػک دانسػػتم كػػو چنػػْب پیػػامربم ظهػػور‬
‫خواىػػد كػػرد‪ .‬امػػا نػػک دانسػػتم كػػو اك از میػػاف مشػػا خواىػػد بػػود‪ .‬ا ػػر مػػک دانسػػتم كػػو مػػک‬
‫تػواًل بػػا اك مالقػػات كػػنما از ىػػم اكنػػوفا امػػور الزـ را بػرام دیػػدار اك ترتیػػب مػػک دادـ‪.‬‬
‫ا ر بتواًل اك را دریا ش صان پاىام (مباركش) را خواىم شست‪ .‬بعدا ىرقػل نامػو ام‬
‫را كو رسوؿ ا﵁ صلى ا﵁ علیو كسلم بو كسیلو دحیة كلػيب بػو حػاكم بصػره فرسػتاده بػود‬
‫ك خماطب آف ىرقل بودا خواست ك قرائت نود‪ .‬در آف نامو چنْب نوشتو شده بود‪:‬‬
‫{‪}93‬‬
‫بسم اهلل الرحمن الرحيم‬

‫از جانب محمد بنده و پیامبر اهلل بو ىرقل پادشاه روم‪:‬‬
‫سالـ بر كسک كو ىدایت را بر زیند‪ .‬اما بعد‪ :‬بدانید كو من بو اسػالـ دعػوت مػک‬
‫كنم‪ .‬ا ر دعوت اسالـ را بم یرما در امػاف خػواىک بػود ك نػزد ا﵁ پاداشػک دك چنػداف‬
‫خواىک داشت‪ .‬ك ا ػر (از قبػوؿ دعػوت مػن) ركم بگػرداٍلا نػاه رعیػت ك زیردسػتانت‬
‫بر ردف تو خواىد بود‪( .‬ام اىل كتاب! بیایید بسوم چیزم كو میاف من ك مشا مشػَبؾ‬
‫اسػػت‪ .‬یعػػِب اینكػػو‪ :‬ػػز ا﵁ یكتػػاا كسػػک را نمرسػػتیم كچیػػزم بػػا كم شػریك نگػػردانیم‪ .‬ك‬
‫ىػػیچ یػػك از مػػا دیگػػرم را ػػام ا﵁ا پركرد ػػار خػػود قػرار ندىػػد‪ .‬ا ػػر رك ػػرداٍل نودنػػدا‬
‫بگویید‪( :‬ام اىل كتاب!) واه باشید كو ما مسلمانیم)‪.‬‬
‫ابوسػػفیاف مػػک ویػػد‪ :‬پػػس از اینكػػو ىرقػػلا نامػػو را قرائػػت كػػرد ك سػ نانش بػػو پایػػاف‬
‫رسیدا شلوغ شد ك مههمو ام بما ردید‪ .‬ك ما را از آجنػا بػّبكف كردنػد‪ .‬مػن خطػاب بػو‬
‫ْْ‬
‫مهراى ػػاًل ف ػػتم‪ :‬توج ػػو كردی ػػد دی ػػن اب ػػن ايب كبش ػػو (تم ػػد) چن ػػاف پیش ػػرفت ك ػػرده ك ػػو‬
‫پادشػػاه زرد پوسػػتاف (ركـ) نیػػز از آف بػػو كحشػػت افتػػاده اسػػت‪ .‬ابوسػػفیاف مػػک وی ػػد‪:‬‬
‫مطمبن شدـ كو رسوؿ ا﵁ صلى ا﵁ علیو كسػلم بػر ىرقػل غالػب خواىػد شػدا تػا اینكػو‬
‫ا﵁ مرا مشرؼ بو اسالـ كرد‪.‬‬
‫اب ػػن ن ػػاطورف فرمان ػػدار ایلی ػػا ك رى ػػرب مس ػػیحیاف ش ػػاـف ك ػػو از دكس ػػتاف ىرق ػػل ب ػػودا‬
‫حكایت مک كنػد كػو‪ :‬ركزما ىرقػل بػو ایلیػا آمػده بػودا صػبحدـ بػا چهػره ایػک آشػفتو ك‬
‫پریش ػػاف از خ ػػواب برخاس ػػت‪ .‬برخ ػػک از دكس ػػتاف ن ػػزدیكشا ب ػػو كم فتن ػػد‪ :‬م ػػا ت ػػو را‬
‫<<‪ -‬اسػػتاد مبػػارکفوری در کتػػاب‪« :‬الرحیػػر اي تػػوـ» مػػی نویسػػد‪ :‬ابػػو كبشػػوا از بػػت پرسػػٌب بیػزار بػػود ك بػػا مػػردـ قػریش خمالفػػت‬
‫شػػدید داشػػت‪ .‬بػػو مهػػْب مناسػػبت برخػػى بػػو پیػػامربا ابػػو كبشػػو مػػى فتنػػد‪ .‬مػػى وینػػد‪ :‬یكػػى از پػػدراف مػػادرل پیػػامربا ابػػو كبشػػو نػػاـ‬
‫داشت‪.‬‬
‫{‪}94‬‬
‫پریشاف ك ناراحت مک بینیم؟ ابن ناطور میگوید‪ :‬ىرقل كو در ىكهانتا مهارت داشػت‬
‫ك علم ستاره شناسک را خوب مک دانستا در پاسا آّٗا فت‪ :‬دیشػب كػو بػو سػتاره‬
‫ىا نظػر انػداختما بػو ایػن نتیجػو رسػیدـ كػو پادشػاىک كػو ختنػو مػک كنػدا ظهػور كػرده ك‬
‫بػػازم را از دیگ ػراف بػػرده اسػػت‪ .‬ك بعػػدا پرسػػید‪ :‬از ایػػن امػػتا چػػو كسػػاٍل ختنػػو مػػک‬
‫كنند؟‬
‫حاض ػراف ج ػواب دادنػػد‪ :‬ػػز یهػػودا كسػػک دیگػػر ختنػػو نػػک كنػػد‪ .‬ك از آنػػافا ىػػیچ‬
‫خػػوؼ ك ىراسػػک نداشػػتو بػػاش‪ .‬ك بػػو یػػاـ شػػهرىام مملكػػت خػػود فرمػػاف صػػادر كػػن تػػا‬
‫یهودم ىا را بكشػند ك از بػْب بربنػد‪ .‬آّٗػا در مهػْب ػز ك فتگػو بودنػد كػو ش صػک‬
‫از طرؼ پادشاه غسافا بو دربار ىرقل آكرده شد‪ .‬این ش صا درباره رسوؿ ا﵁ صلى‬
‫ا﵁ علیػػو كسػػلم خػػرب داد‪ .‬ىرقػػل دسػػتور داد تػػا بررسػػک كننػػد كػػو اك ختنػػو شػػده اسػػت یػػا‬
‫خ ػػّب؟ مػ ػػاموراف پػ ػػس از بررسػ ػػک الزـا فتنػ ػػد‪ :‬بل ػػکا ختنػ ػػو شػ ػػده اسػ ػػت‪ .‬ىرقػ ػػل از آف‬
‫ش صا پرسید‪ :‬آیا عرّٔا ختنو مک كنند؟ كم پاسػا داد‪ :‬بلػک‪ .‬بػا شػنیدف ایػن سػ نا‬
‫ىرقل بال فاصلو فت‪ :‬تمد پادشاه این امت است كو ظهور كرده است ‪ .‬ك بو یكک‬
‫از دكسػػتاف خػػود كػػو در ركمیػػو بػػود ك از نظػػر دانسػػًب علػػم جنػػوـا ىػػم ردیػػف اك ق ػرار‬
‫داشػػتا نامػػو ام نوشػػت ك اك را از یػاـ مػػاجرا آ ػػاه كػػرد‪ .‬ك خػػودش بػػو طػػرؼ لػػصا‬
‫بػراه افتػاد‪ .‬امػا ىنػوز از لػص بػّبكف نرفتػو بػود كػو پاسػا نامػو از طػرؼ دكسػتش رسػػید‪.‬‬
‫كم درباره نبوت رسوؿ ا﵁ صلى ا﵁ علیو كسلم با اظهارات ىرقلا اتفاؽ نظر داشت‪.‬‬
‫ىرقػل سػرداراف ركـ را در قلعػو لػػصا حػع كػرد ك دسػػتور داد كػو درىػام آف را ببندنػػد‪.‬‬
‫درىا بستو شد‪.‬‬
‫س ػػمسا ىرق ػػل آم ػػد ك ب ػػو ایػ ػراد سػ ػ ن پرداخ ػػت ك ف ػػت‪ :‬ام اى ػػايل ركـ! آی ػػا م ػػک‬
‫خواىید نقشک در رشػد ك كامیػايب داشػتو باشػید ك سػلطنت مشػا جػاكداف مبانػد؟ پػس بػا‬
‫{‪}95‬‬
‫ایػػن پیػػامربا بیعػػت كنیػػد‪ .‬سػػرداراف ركـ بػػا شػػنیدف ایػػن خػػربا ماننػػد االغ ىػػام كحشػػک‬
‫بسػػوم دركازه ىػػا فػرار كردنػػد امػػا دركازه ىػػا بسػػتو شػػده بػػود‪ .‬كقػػٍب ىرقػػلا تنفرآنػػاف را از‬
‫امیاف آكردف مشاىده كرد ك مایوس شدا دسػتور داد تػا مهػو آنػاف را احضػار كننػد‪ .‬كقػٍب‬
‫حاضػػر شػػدندا ىرقػػل خطػػاب بػػو آنػػاف فػػت‪ :‬منظػػورـ از ایػػن كػػارا آزمػػایش اسػػتوارم ك‬
‫پایػػدارم مشػػا دربػػاره م ػ ىب بػػود‪ .‬كػػو ىػػم اكنػػوف آف را مالحظػػو كػػردـ‪ .‬ابوسػػفیاف مػػک‬
‫وید‪ :‬با شنیدف ایػن سػ نا مػردـ ىرقػل را سػجده كردنػد ك از اك خشػنود شػدند‪ .‬ایػن‬
‫ْٓ‬
‫بود پایاف داستاف ىرقل‪.‬‬
‫‪ -1‬قریش مردـ جتػارت پیشػو بودنػد‪ .‬ىاشػم اكلػْب كسػى اسػت كػو دك كػوچ را‬
‫در زمستاف ك تابستاف برال قریش دایر نود‪.‬‬
‫‪ -2‬در آغاز اسالـ پادشاه ركـف ىرقل بودا دربا ًر ىرقل در ایلیا بود‪ .‬مهچنػاف‬
‫ىرقل در کهانت مهارت داشتا كعلم ستاره شناسی را خوب می دانست‪.‬‬
‫‪ -3‬قػدسا قػػبالن ایلیػا نػػاـ داشػػتو ك اكنػوف قػػدس ك بیػػت ايقػدس نػػاـ دارد‪ .‬ایػػن‬
‫شهر خیلک قدمیک ك قدمیکترین آثار باستاٍل آف حكایت از سو ىزار سػاؿ قبػل از‬
‫میالد مسی مک كند‪ .‬ىزار ساؿ قبػل از مػیالد مسػی داكد بػر آف تسػلط یافػت ك‬
‫آف را پایت ػػت سػػلطنت خػػود ق ػرار داد‪ .‬در سػػاؿ ّٓٔ بػػو دسػػت مسػػلمْب افتػػاد‪.‬‬
‫در سػػاؿ َُٗٗ در جنگهػػام صػػلیيب بػػو دسػػت مسػػیحیاف افتػػاد‪ .‬سػػمس سػػلطاف‬
‫صػ ػػالح الػ ػػدین ایػ ػػويب سػ ػػاؿ ُُٕٖ آف را از دسػ ػػت مسػ ػػیحیاف رفػ ػػت‪ .‬از سػ ػػاؿ‬
‫=<‪ -‬صحی الب اری(ٕ)‪.‬‬
‫{‪}96‬‬
‫ُُٔٓ تا ُُٕٗ در دست دكلت عثمػاٍل بػود‪ .‬در جنػگ اكؿ جهػاٍل از دسػت‬
‫آّٗػػا خػػارج ردیػػد‪ .‬در اختیػػار اردف ىػػامشک قػرار رفػػت‪ .‬اكنػػوف در اشػػثاؿ اسػرائیل‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -4‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم یکػػی از کارىػػای ارزنػػده اشا فرس ػػتادف‬
‫سفّباف بسوی پادشاىاف بودا کو یکی از آّٗا ىرقل نػاـ داشػت‪ .‬ك نامػو را توسػط‬
‫"ضحیة الکلبی" بو ىرقل فرستاد‪.‬‬
‫‪ -5‬کػػافراف در دیػػن شػػاف سسػػتا ضػػعیف كبػػی اراده نیسػػتندا ػ ا در بػػاب‬
‫دعوتا باید در مقابل فکػر كایػده آّٗػاا خػود را مسػل بػو علػم سػاخت‪ .‬كبػا علػم‬
‫اند نی تواف فکر كعقیده آّٗا را تثیّب داد‪.‬‬
‫‪ -6‬دعوتگر نباید فریب اقارب ك دكستاف نزدیػک خػود را وػوردا زیػرا ابو ػب‬
‫ک ػػو کاک ػػای پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم م ػػی ش ػػدا كابوس ػػفیاف ک ػػو از بس ػػتگاف‬
‫نزدی ػػک اك بودن ػػدا اك را در دع ػػوت ی ػػاری نکردن ػػدا كعلی ػػو عقی ػػده كفک ػػر اك قی ػػاـ‬
‫‪ -7‬دركغ پدیػػده ای اسػػت کػػو حتػػی ق ػریش کػػو مشػػر ىػػم بودنػػدا آن ػرا قبػػی‬
‫می دانستند‪.‬‬
‫‪ -8‬بعد از عیسی علیو السالـ خنستْب پیامرب حر كبر زیػده شػدها مهانػا تمػد‬
‫رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم اسػػتا كىرکسػػی کػػو بعػػد از آف دع ػوای نبػػوت را‬
‫کنػػدا دع ػوایش باطػػلا كخػػود آف شػ ص کػػافر ردیػػدها كبػػر حػػاکم الزـ اسػػت تػػا‬
‫آنرا سرزند‪.‬‬
‫{‪}97‬‬
‫‪ -9‬مه ػواره پی ػػامرباف ك داعی ػػاف دی ػػن را مستض ػػعفاف ب ػػا مه ػػتا كفق ػّباف دل ػػدارف‬
‫یاری کرده اند‪.‬‬
‫‪ -11‬مػػنهج صػػحی مهػػاف منهجػػی اسػػت کػػو بػػا پ ػ یرفًب آف انسػػاف دكبػػاره آنػػرا‬
‫تر نکندا ك از آف منحرؼ نشودا ك در مسّب آف با استقامت باشد‪.‬‬
‫‪ -11‬یکػػی از صػػفات كاالیػػی پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلما كفػػاء بػػو عهػػد بػػودا‬
‫كحتی کافراف این صفت اك را نزد پادشاىاف باز و می کردند‪.‬‬
‫‪ -12‬جنگی کو اسالـ علیو دمشنانش دارد بو این معنی نیست کو مهیشو پػّبكز‬
‫میػداف بػػودها كىر ػز نبایػػد شکسػت وػػورد!ا ػاىی مسػػلماناف در جنػگ پػػّبكز مػػی‬
‫ش ػػوند ك ػػاىی کف ػػار‪ .‬كای ػػن عقی ػػده ب ػػاطلی اس ػػت ک ػػو ىر ػػاه مس ػػلماناف درجنگ ػػی‬
‫شکست وورندا پس منهج كعقیده آّٗا باطل است!‪.‬‬
‫‪ -13‬ندستین دعوت رسول اهلل صلی اهلل علیو وسلم برای قرید‪:‬‬
‫‪ ‬دعوت بسوی یکتاپرستی‬
‫‪ ‬عبادت ا﵁ تعالی كامیاف آكردف بو اك‬
‫بر ح ر داشًب از ارتکاب اعماؿ كعقاید شر آمیز كخرافات‬ ‫‪‬‬
‫دست برداشًب از عقایدی کو پدراف كنیاکاف دارند‬ ‫‪‬‬
‫دستور بو اقامو ناز‬ ‫‪‬‬
‫راستگویی پیشو کردف‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬صلو رلی کردف‬
‫‪ ‬ك پا دامن بودف‪.‬‬
‫{‪}98‬‬
‫كبػرای ىردعػػوتگر الزـ اسػػت کػػو ایػػن امػػورات راا مقصػػد كىػػدؼ اساسػػی خػػود‬
‫رداند‪.‬‬
‫‪ -14‬ىر ػاه ا﵁ تعػالی پیػػامربانی را مبعػوث مػی ردانیػػدا آنػاف را از حلػاظ نسػػب‬
‫از َّٔبین خانواده برمی زید‪.‬‬
‫‪ -15‬در قریش (بنابر فتو ای ابوسفیاف) ىػیچ کسػی ػز تمػد رسػوؿ ا﵁ صػلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم ادعای نبوت نکرده بود‪.‬‬
‫‪ -16‬در سرشت پیامربافا دركغ كبد اخالقی كجود نداشت‪.‬‬
‫‪ -17‬انسػػاف بایػػد در براب ػر حػػر كاىػػل حػػر س ػربو فركتنػػی دىػػدا بزر ػػی كچػػوکی‬
‫نگ ارد کو از رسیدف بو حرا ك از ىم رکاب شدف با اىل حر باز ماند‪.‬‬
‫‪ -18‬یکػػی از عػواملی کػػو برخػػی از مػػردـ در آف زمػػاف پیػػامربی تمػػد رسػػوؿ ا﵁‬
‫صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم را نػػی پ یرفتنػػدا تعصػػب قػػومی بػػود‪ .‬چػػوف آّٗػػا مػػی فتنػػدا‬
‫پیامرب باید از قوـ ما باشد‪.‬‬
‫‪ -19‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػا ىػػر سػػفّبا یػػک نامػػو ای را نیػػز مػػی‬
‫فرسػػتادا ك در آف نامػػو کلمػػات خمتصػػر را مػػی نوشػػتا امػػا پػػر مفهػػوـا کػػو خػػاص‬
‫خطاب بو پادشاىاف می بود‪.‬‬
‫‪ -21‬سػنت اسػت کػو در نامػو ىػای مػػا بػو دیگػرافا «بسػم ا﵁ الػرلن الػػرحیم»‬
‫نوشتو کنیم‪.‬‬
‫‪ -21‬اىػل علػم «نوشػًب(ٖٕٔ)»ا ك«بسػم ا﵁ تعػالی» ك‪ ...‬عػوض «بسػػم ا﵁‬
‫الرلن الرحیم» مکركه می دانند‪.‬‬
‫{‪}99‬‬
‫نوشًب ىر کلمػو ای بػو ا ػدا خػالؼ سػنت اسػتا زیػرا اسػتفاده از ا ػدا کػار‬
‫ساحراف كتعوی نویساف استا كباید از این کار برح ر بود‪.‬‬
‫البتػػو در م ػواردی کػػو فقػػط فػػًب‪« :‬بسػػم ا﵁» آمػػدها در آجناىػػا نبایػػد «الػػرلن‬
‫الػػرحیم» را اضػػافو کػػردا مػػثالن در دعػػای كضػػوءا ك در ىنگػػاـ آب نوشػػیدف یػػا غػ ا‬
‫خوردف‪.‬‬
‫‪ -22‬در كصػف پیػامرب صػلی ا﵁ علیػو كسػػلم نبایػد افػراط كتفػریط کػردا اك را بػػو‬
‫مهاف چیزی یاد کنیما کو خود اك برای خود مناسب دیدها پس بگوَل‪:‬‬
‫تمد بنده كپیامرب ا﵁ا صلی ا﵁ علیو كسلم‪.‬‬
‫‪ -23‬فػػًب «امػػا بعػػد» در سػ نرانی كیػػا ىنگػػاـ مقالػػو نوشػػًبا از سػػنت ىػػای‬
‫پیامرباف استا كسبب زیبایی کالـ ك رسالو می شود‪.‬‬
‫‪ -24‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم از پادشػػاىاف تقاض ػػای طلػػب اسػػالـ را‬
‫می کردا ك از آّٗا طلب پادشاىایی شانرا نداشت‪.‬‬
‫‪ -25‬اىل کتاب نزدیک ترین طائفو بو مسلماناف بودند‪.‬‬
‫‪ -26‬امػػركز اىػػل کتػػابی كجػػود نػػداردا زیػرا اسػػالـ کامػػل شػػده اسػػتا كتنهػػا دیػػن‬
‫مرضیو نزد ا﵁ تعالی مهانا اسالـ است كبس‪.‬‬
‫‪ -27‬خطبوا ناموا بیافا رسالو ك‪ ...‬باید کوتاه باشد اما دارای معػانی بسػیارا‬
‫كکلمات بیدار کننده كقابل سنجش‪.‬‬
‫‪« -28‬داعػػی» بای ػػد طب ػػر ح ػػاؿ خم ػػاطبْب ح ػػرؼ زن ػػدا كنبای ػػد از لث ػػت پ ػػردازی‬
‫كلثػػت ػػویی اسػػتفاده کنػػدا «داعػػی» مثفػػر مهػػاف اسػػت کػػو یػػاـ سػػعی كتالشػػش را‬
‫برای فهمانیدف موضوع ورچ دىد‪.‬‬
‫{‪}111‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم ىنگاـ حرؼ زدف طػوری حػرؼ مػی زد کػو مهػو‬
‫س ػ ناف اك را بدرس ػػتی م ػػی دانس ػػتندا مه ػػْب ک ػػو از زب ػػانش خ ػػارج م ػػی ش ػػد ب ػػو‬
‫حافظ ػػو ى ػػا كقل ػػوب ج ػػای م ػػی رف ػػت‪ .‬ىر ػػز لث ػػت ح ػػرؼ ن ػػی زد ک ػػو ط ػػرؼ‬
‫مقابلا آنرا در نکند (بو طور عامیانو حرؼ میزد)‪.‬‬
‫ػالـ رسػػوؿ اللَّػو صػػلی ا﵁ علیػو كسػػلم‬
‫عائشػو رضػی ا﵁ عنػػو مػی ویػػد‪« :‬كػاف ك ي‬
‫ْٔ‬
‫صال ی ٍف ىه يموي يك ُّل ىمن یى ٍس ىمعيوي»‪.‬‬
‫كالمان فى ٍ‬
‫یعنػػی‪« :‬ازعائشػػو ركایػػت شػػده اسػػت کػػو فػػت‪ :‬س ػ ن پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسلم س نی ركشن ك آشکار بود کو ىر کس آف را میشنیدا میفهمید»‪.‬‬
‫ك علی رضی ا﵁ عنو فتو است‪:‬‬
‫اس ىعلى قى ٍد ًر عي يقوًً ٍم»‪.‬‬ ‫ّْ‬
‫« ىكل يموا النٌ ى‬
‫یعنی‪« :‬با مردـ مطابر سط فكرشاف س ن بگویید»‪.‬‬
‫و از ابن عباس رض اهلل عنهما نقل شده است کو‪:‬‬
‫ْٕ‬
‫«ال دثوا أمٍب من أحادیثک إال ما ملو عقو ما فیکوف فتنة علیهم»‪.‬‬
‫یعنی‪« :‬با امتم س نی نگویید کو توانایی فهػم آف را نداشػتو باشػند کػو عامػل‬
‫مراىی آناف خواىد شد»‪.‬‬
‫><‪ -‬بركایت اماـ ابی داكد‪.‬‬

‫?<‪ -‬ركایت دیلمی‪.‬‬
‫{‪}111‬‬
‫و در مقدموی صحیح مسلم از ابن مساعود رضا اهلل عناو آماده اسات کاو‬
‫فرمود‪:‬‬
‫«ا ر با ركىی از مردـ س نی را بگویی کو توانػایی فهػم آف را ندارنػدا سػبب‬
‫مراىی بعضی از آناف خواىد شد»‪.‬‬
‫‪ -29‬داعیػػاف نبایػػد در ىػػر مسػػبلو ای میػػاف خػػود اخػػتالؼ کننػػدا وصػػوص بػػا‬
‫آنانی کو در بسیاری از موارد مشَبکات دارند‪.‬‬
‫‪ -31‬نامػػو ىػػر انػػدازه کوتػػاه تػػر باشػػدا مهػػاف انػػدازه مػػورد جلػػب توجػػو ق ػرار مػػی‬
‫ّبد‪.‬‬
‫‪ -31‬یکی از عالئم پیامربی تمد رسوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم ایػن بػود کػو‬
‫اك امتش را دستور بو ختنو کردف می داد‪.‬‬
‫‪ -32‬یاد ّبی علم کهانت كجادك ّبیا در اسالـ ممنوع قرار رفتو است‪.‬‬
‫صػ َّػدقىوي ًمبػىػا‬ ‫ً‬
‫پیػػامرب ‪ -‬صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم ‪ -‬فرمػػود‪ « :‬ىمػ ٍػن أىتىػػى ىعَّرافنػػا أ ٍىك ىكاىننػػا فى ى‬
‫و ْٖ‬
‫وؿ فىػ ىق ٍد ىك ىفىر ًمبىا أينٍ ًزىؿ ىعلىى يتى َّمد»‪.‬‬
‫یػى يق ي‬
‫یعنػػی‪« :‬كسػػک كػػو نػػزد كػػاىن ك فػػاؿ ػػویک بیایػػد ك آنچػػو (اك از اخبػػار غیػػيب)‬
‫مک وید آف را تصدیر كند مهانا بو آنچو بر تمد فركد آمده كافر شده است»‪.‬‬
‫ىرقل در آغازا سر بو تسلیمی بػو دعػوت پیػامرب صػلی ا﵁ علیػو‬ ‫‪-33‬‬
‫كسلم ّٗادا اما چوکی كمقاـ اك را از رسیدف بو قافلو حرا باز ماند‪.‬‬
‫@<‪ -‬ركاه ألد ِ‪.ِْٗ /‬‬

‫{‪}112‬‬
‫‪ -34‬انت ػػاب دكس ػػتاف ب ػػدا انس ػػاف از ى ػػم رک ػػاب ش ػػدف ب ػػا رس ػػتگاراف كاى ػػل‬
‫حرا باز می دارد‪.‬‬
‫‪-35‬سػػعی كتػػالش انسػػاف ایػػن باشػػد کػػو ىنگػػاـ مشػػورها نبایػػد بػػا دنیػػا دكسػػتاف‬
‫كبػػی خػػرداف مشػػورت نػػودا زیػرا آنػػاف خػػّب اك را نػػی خواىنػػدا ك آنػرا در مػػنجالب‬
‫شرا غرؽ می کنند‪.‬‬
‫‪-36‬سػػجده ب ػرای غػػّب از ا﵁ تعػػالیا از اعمػػاؿ کػػافراف اسػػت‪ .‬امػػا در اسػػالـ‬
‫سجده ك رکوع فقط برای ا﵁ تعالی مشركع ردیده است‪.‬‬
‫{‪}113‬‬
‫از داستان ىرقل آموختیم کو‪...‬‬ ‫شماره‬
‫{‪}114‬‬
‫درسَفتم‪:‬‬
‫ْٗ‬
‫‪،‬اشتین الدیب لفٌ‬
‫عبدالرلن بن ابی بکر می وید‪:‬‬
‫اصػػحاب صػػفوا تنگدسػػت ك فقػػّب بودنػػد‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فتػػو‬
‫بػػود‪« :‬ىػػرکسا بػو انػػدازهی دك نفػػر غ ػ ا داردا یػػک نفػػر از اصػػحاب صػػفوا مهػراه خػػود‬
‫بربد‪ .‬ك ا ر باندازهی چهار نفرا غ ا داردا پنجمی یا ششمی را با خود بربد»‪.‬‬
‫در نتیجوا ابوبکر رضی ا﵁ عنو با سو نفر از آناف بو خانو آمد ك رسوؿ ا﵁ صلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم نیػز ده نفػر را بػا خػود بػرد‪ .‬عبػدالرلن می ویػد‪ :‬مػن ك پػدرـ ك مػادرـ ك‬
‫خدمتکارماف در خانو بودَل‪.‬‬
‫نػػیداًل کػػو عبػػدالرلن از مهسػػرش نػػاـ بػػرد یػػا خػػّب‪ .‬بػػو ىػػر حػػاؿا ابػػوبکر بػػو خانػػوی‬
‫پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم رفػػت ك شػػاـ خػػورد ك مهاجنػػا مانػػد تػػا اینکػػو نػػاز عشػػا‬
‫خوانده شد ك دكباره بو خانوی رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیػو كسػلم بر شػت ك درآجنػا مانػد‬
‫تػػا اینکػػو پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم دچػػار نعػػاس ردی ػد ك خ ػواب بػػر كی غلبػػو‬
‫نود‪ .‬سمس بعد از آنکو پاسػی از شػب شػتو بػودا ابػو بکػر بر شػت‪ .‬كقتػی بػو خانػو‬
‫‪ -<A‬اصحاب صفو چو کسانی اند؟‬

‫«صػفَّو» در لثػت بػو معػِب ایػواف یػا جػػام سػقف دار ك سػػایو دار اسػت‪ .‬ایػػن مکػاف بػػو دسػتور پیػػامرب صػلى ا﵁ علیػػو كسػلم در کنػػار‬
‫مسػػجد النػػيب بػرام اسػَباحت مهػػاجراف ك میهمانػػاف اسػػالـ کػػو خانػػو ك کاشػػانو ك مهسػػر ك اكالدم نداشػػتند سػػاختو شػػد‪ .‬ك اکنػػوف بػػو‬
‫صورت سکویک کو قریب نیم مػَب از زمػْب مرتفػع تػر اسػت در قسػمت مشػايل مسػجد رك بػو ركم تػراب ّٖجػد پیػامرب صػلى ا﵁ علیػو‬
‫كسلم ك مقابل حجره فاطمو سالـ ا﵁ علیها مک باشد کو با توسعو مسجد النيب در داخل آف قرار رفتو است‪.‬‬
‫طوؿ این سکو ُِ مَب ك عرض آف ٖ مَب ك مساحت آف ٔٗ مَب مک باشد‪.‬‬
‫مػػورخْب تعػػداد افػرادم را کػػو در ایػػن مکػػاف اسػَباحت مػػک کػػرده انػػد ك مه ػواره در اثػػر ازدكاج ك یػػا مػػوت ك مسػػافرت کػػم ك زیػػاد مػػک‬
‫شده اند تا ِٗ نفر نوشتو اند‪(.‬مدینو شناسک(ُ‪ )َُٗ/‬ك(َُُ)‬
‫{‪}115‬‬
‫آمػػدا مهسػػرش بػػو كی فػػت‪ :‬چ ػرا مهماّٗایػػت را در انتظػػار اشػػتی؟ ابػػوبکر فػػت‪:‬‬
‫مگر ىنوز آناف را شاـ ندادهاید؟ مهسرش فت‪ :‬شاـ بردَلف كلی چػوف مشػا نبودیػداآّٗا‬
‫شػػاـ خنوردنػػد‪ .‬عبػػدالرلن می ویػػد‪ :‬مػػن از تػػرسا پنهػػاف شػػدـ‪ .‬پ ػدرـ م ػرا صػػدا زد‪ :‬ای‬
‫ناداف! ك ناسزا فت ك در پایاف فرمود‪ :‬ووریدا ىر چند کو ایػن شػاـ بػو علػت تػاخّبا‬
‫وارا نیست‪ .‬بو ا﵁ سو ندا من ىر ز از این غ ا نیخورـ‪.‬‬
‫عبدالرلن می وید‪ :‬سو ند بو ا﵁ا ىر لقموای کو از غ ا برمیداشػتیما چنػد لقمػو‬
‫بػػو آفا اضػػافو مػػیشػػد تػػا جاییکػػو مهػػوی مػػا تػػا سػػّب خػػوردَل ك غ ػ ا بیشػػَب از آنچ ػو کػػو‬
‫آكردندا باقی ماند‪ .‬پدرـ كقتی دید کػو غػ ا نػو تنهػا بػاقی مانػدها بلکػو بیشػَب ىػم شػده‬
‫استا خطاب بو مهسرش فت‪ :‬ای خواىر بنی فراسا ماجرا چیست؟‬
‫مهسرش فت‪ :‬سو ند بو ا﵁ا ایػن غػ ا سػو برابػر غػ ای قبلػی اسػت‪ .‬آنگػاه ابػوبکر‬
‫نیز شركع بو خوردف کرد ك فرمود‪ :‬سو ندی کو یاد کردـا از طرؼ شیطاف بػود‪ .‬سػمس‬
‫یک لقمو از آف خػورد ك بقیػوی طعػاـ را خػدمت رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم بػرد‪.‬‬
‫ك آف غ ا تا صب نزد رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم ماند‪ .‬میاف ما ك طایفػوای دیگػر‬
‫عهػػد ك پیمػػانی بػػود کػػو از قضػػا موعػػدش فػرا رسػػیده بػػود‪ .‬دكازده نفػػر از معتمػػداف را در‬
‫نظػػر ػػرفتیم‪ .‬ك بػػا ىرکػػداـا تعػػدادی مهػراه بػػود کػػو ا﵁ میدانػػد چنػػد نفػػر بودنػػد‪ .‬بػػو ىػػر‬
‫َٓ‬
‫حاؿا مهو از آف غ ا خوردند ك سّب شدند‪.‬‬
‫‪( -=8‬ـ‪.)َِٕٓ/‬‬
‫{‪}116‬‬
‫‪ "11#‬فیِدً از ‪،‬اشتین الدیب لفٌ‬

‫‪ -1‬اكلْب فردی کو بو طور دسػت حعػی (خػانواد ی) امیػاف آكرده بودنػدا خػانواده‬
‫ابوبکر بودند‪.‬‬
‫ابوقحافو پدرشا امساء كعائشو دخَبانشا اـ ركماف مهسرشا عبدالرلن فرزندشا ك‬
‫ابوبکر سرپرست خانواده‪.‬‬
‫‪ -2‬در میاف اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم فقّبانی كجػود داشػتند کػو اصػالن‬
‫واطر عفت كسواؿ نکردفا کسی آّٗا را بطور مش ص نی شناخت‪.‬‬
‫‪ -3‬اصػػحاب صػػفوا استشػػهادیاف كلبیػػک ویػػاف نزدیػػک بػػو پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسلم بودند‪.‬‬
‫‪ -4‬زنػػاف مسػػلماف مه ػواره بکوشػػند کػػو غػ ایی را کػػو پ تػػو مػػی ناینػػدا بایػػد بیشػػَب‬
‫ازاعضای خانواده آنرا آماده کنندا تا برای فقراء كمهسایگاف نیز اندکی از آنرا بفرستند‪.‬‬
‫‪ -5‬صاادا زدن ىمساار بااو اساام ولقباای کااو دوساات دارد‪ ،‬از ساانت ىااای پیااامبر‬
‫صلی اهلل علیو وسلم است‪:‬‬
‫ػػاىی رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم از تبػػت زیػػادا عائشػػو را صػػدا مػػی زد «یػػا‬
‫عائش‪( »...‬واطر تبت عائش می فت‪)...‬ا ك اىی اك را لّباءا صدا می زد‪.‬‬
‫عمر بن خناب رضی اهلل عنو میفرماید‪:‬‬
‫«سو چیز تبت تو را در قلب برادرت میکارد‪:‬‬
‫‪« ‬اینکو ابتدا تو بر اك سالـ کنیا‬
‫‪ ‬ك در لس جایی برای اك (جهت نشسًب) باز کنیا‬
‫‪ ‬ك اك را با تبوبَبین امسها نزد اك صدا بزنی»‪.‬‬
‫{‪}117‬‬
‫‪ -6‬ش صی کو بو ناز حاعت می ركدا اطراؼ مسجد را بنگرد کو آیا مسافری‬

‫را بو چشم خویش می بیند یػا خػّب‪ .‬ا ػر مسػافر كشػ ص نػا آشػنایی آجنػا بػوده باشػدا‬
‫پس آنرا با خود با خانو بردا كاین ركش نیکویی صاحلاف در عصر قدَل می باشد‪.‬‬
‫‪ -7‬اص ػػحاب پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم در اجن ػػاـ دادف ام ػػور خ ػػّبا ب ػػْب ى ػػم‬
‫مسابقو می زدندا كکوشش می کردند در ىرکاریا پیش قدـ باشند‪.‬‬
‫‪ -8‬كقتی کو عامل كدانشمند حرفی را بو زبػاف مػی آكردا كمػردـ را دسػتور بػو اجنػاـ‬
‫دادف آف می کندا خنستْب کسی کو آنرا اجناـ دىدا باید خود مهْب عامل باشد‪ .‬كقتی‬
‫کو رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسػلم مػی فرمػود‪ :‬اصػحاب صػفو را بػاخود بػو خانػو بریػدا‬
‫كغػ ا دىیػػدف پػػس ش صػان خػػود رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم «ده» نفػػر را بػػو خانػػو‬
‫اش برای غ ا خوردف می برد‪.‬‬
‫‪ -9‬سػػنت اس ػػت ش ػػوىر ب ػػا مهس ػػرش در امػػورات خان ػػو مهک ػػاری کن ػػدا حت ػػی ا ػػر‬
‫آشمزی ىم بوده باشد‪.‬‬
‫ً‬ ‫ً‬
‫صػنى يع‬
‫ػيب صػلی ا﵁ علیػو كسػلم یى ٍ‬ ‫ت‪ « :‬ىما ىكا ىف النًَّ ُّ‬ ‫ىع ٍن ىعائ ىشةى ىر ًض ىک ا﵁ ىعٍنػ ىها أىنػ ىَّها يسبلى ٍ‬
‫الصػالةي‬‫ت َّ‬ ‫ًِف بػیتً ًو؟ قىالىت‪ :‬ىكا ىف ی يكو يف ًِف ًمهنى ًػة أىىلً ًػوا تىػع ًػِب ًخ ٍدمػةى أىىلً ًػوا فىػًذىا حضػر ً‬
‫ى ىى‬ ‫ى ٍ‬ ‫ٍ ٍ ٍ‬ ‫ى‬ ‫ٍ‬ ‫ىٍ‬
‫ً ُٓ‬
‫ىخىر ىج إً ىىل َّ‬
‫الصالة»‪.‬‬
‫یعنی‪« :‬عایشو رضک ا﵁ عنها مک وید‪ :‬از من دربػاره امػورم كػو رسػوؿ ا﵁ صػلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم در خانو اجنػاـ مػکدادا سػثاؿ نودنػد‪ .‬جػواب دادـ‪ :‬رسػوؿ ا﵁ صػلی‬
‫ا﵁ علیػػو كسػػلم در كارىػػام خانػػوا مهس ػراف خػػود را كمػػك مػػکكػػرد‪ .‬امػػا بػػو تػػ‪.‬‬
‫اینكو كقت ناز فرا مک رسیدا برام نازا بّبكف مک رفت»‪.‬‬
‫‪ -=9‬لوارل‪.)ٕٔٔ:‬‬
‫{‪}118‬‬
‫در ركایت دیگری آمده است کو‪« :‬عائشو رضی ا﵁ عنها میفرمایػد‪ :‬پیػامرب صػلی‬
‫ا﵁ علیػػو كسػػلم کفشىػػایش را ش صػان تعمػػّب میکػػرد ك لباسىػػایش را میدكخػػتف‬
‫در خانػػو ماننػػد یػػک نفػػر عػػادی کػػار میکػػرد‪ .‬ماننػػد مهػػو انسػػافىاا لباسىػػایش را‬
‫ِٓ‬
‫كصلو میزد ك وسفندانش را میدكشید ك خودش خادـ خودش بود!‪.‬‬
‫‪ -11‬ا ر کسی شب جای بو میهمػانی مػی ركدا بایػد بعػد از صػرؼ غػ ا بػو خانػو‬
‫اش ب ػػاز ػػرددا كمهس ػػر كفرزن ػػدانش را تنه ػػا نگ ػ ارد‪ .‬پی ػػامرب ص ػػلى ا﵁ علی ػػو كآل ػػو كس ػػلم‬
‫طػػوالنی شػػدف شػػب نشػػینی (در عبػػادت) عبػػدا﵁ بػػن عمػػر ك دكری ازمهسػػرش را بػػر اك‬
‫ّٓ‬
‫انکار کرد ك فرمود‪« :‬إف لزكجک علیک حقا»‪.‬‬
‫یعنی‪« :‬مهانا مهسر مشا بر مشا حر دارد»‪.‬‬
‫‪ -11‬میهمػاف بایػػد حقػػوؽ صػػاحب خانػػو را مراعػت کنػػدا ك آف اینکػػوا ىرآنچػػو کػػو‬
‫در خانػػو آمػػاده مػػی باشػػدا آنػرا صػػرؼ ناینػػدا ك فرمػػایش غ ػ ا را ندىنػػدا كاینکػػو كقػػت‬
‫خوابا درسا كتربیت صاحب خانو را نگّبند‪.‬‬
‫‪ -12‬میهماف تا آنکو صاحب خانو بر ركی دسَب خواف نیامدها كبا آّٗا بػرای غػ ا‬
‫خوردف ننشستوا نباید شركع بو غ ا خوردف کنند‪.‬‬
‫‪ -13‬در صػورتی کػو «فرزنػػد» یکػی از آداب شػػرعی را تػر مػی کنػػدا سرزنشػی کػػو‬
‫برای اك فایده رساندا جواز دارد‪.‬‬
‫‪ -14‬صػػاحب خانػػو وػػاطر غ ػ ای کػػو بػرای میهمػػاف ىػػا آمػػاده کػػردها مػػی توانػػد در‬
‫اخّب ع ر خواىی کند‪.‬‬
‫ِٓ‪[ -‬مشکاه ايصابی (ِ‪.])َِٓ/‬‬

‫ّٓ) متفر علیو ‪:‬خ (ُٕٓٗ‪ُِٖ/‬ا ُِٕ‪)ْ/‬ا ـ (ُُٗٓ – ُِٖ – ُّٖ‪)ِ/‬ا نس (ُُِ‪.)ْ/‬‬
‫{‪}119‬‬
‫‪ -15‬ج ػواز س ػػو ند خ ػػوردف در ام ػػور مه ػػما كمهچن ػػاف ج ػواز س ػػو ند خ ػػوردف ب ػػدكف‬
‫اینکو کسی آنرا جربان سو ند دىد‪.‬‬
‫‪ -16‬کفاره سواند‪:‬‬
‫ُ ‪ -‬اطعاـ دادف‬
‫ِ ‪ -‬لباس پوشانیدف‬
‫ّ ‪ -‬آزادم برده ام بنا بو اختیار ش ص ك ا ر ىػیچ یكػک از آف سػو را نتوانسػت‬
‫باید سو ركز ركزه بگّبد‪.‬‬
‫ایػػن سػػو چیػػز كػػو مشػػرده شػػدا بَبتیػػب تصػػاعدم اسػػت از نظػػر فضػػیلت یعػػِب پػػایْب‬
‫ترین آّٗا اطعاـ ك متوسط لباس ك عايل ترین آزادم بنده است‪.‬‬
‫‪ -17‬سو ند خوردف فقط بو ا﵁ تعالی مشركع ردیده است‪.‬‬
‫‪ -18‬در کاس ػػو ای ک ػػو چن ػػدین دس ػػت باش ػػدا كمش ػػَبکان در آف غ ػ ا خ ػػورده ش ػػودا‬
‫برکػت ّٗفتػو مػی شػود‪ .‬كبػدكر از اخػالؽ انسػانی كاسػالمی اسػت کػو ىػرکس بػرای خػود‬
‫کاسو ای را بگّبیدا كکسی دیگر را شریک نکند‪.‬‬
‫اماـ ابی داكد در سننش ركایت می کند کو‪:‬‬
‫عػػده ام از اصػػحاب نػػزد پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم آمػػده ك از آف شػػکایت داشػػتند‬
‫کو مػک خورنػد كيل سػّب نػک شػوند‪ .‬آ ضػرت صػلى ا﵁ علیػو كسػلم فرمػود‪« :‬فػاجتمعوا‬
‫على طعامكما كاذكركا اسم ا﵁ یبارؾ لكم فیو»‪.‬‬
‫یعِب‪« :‬پس برام ناف خوردف تاف یکجا شوید ك بسم ا﵁ بگوئیدا بػرام مشػا در طعػاـ‬
‫(ْٓ)‬
‫تاف برکت اشتو مک شود»‪.‬‬
‫‪ -19‬در سو ند خوردف نیت شرط است‪.‬‬
‫ْٓ‪ -‬سنن ابی داكد(ّٕٔٔ)‪.‬‬

‫{‪}111‬‬
‫‪ -21‬كقتی کػو غػ ا انػد باشػد كمیهمػاف بسػیارا بػر صػاحب خانػو الزـ اسػت کػو‬
‫در اخّبا غ ایش را وورد‪.‬‬
‫‪ -21‬ا ػػر غ ػ ا اض ػػافو م ػػی کن ػػدا بع ػػد از خ ػػتم غ ػ اا م ػػی ت ػواف آن ػرا ب ػػو مهس ػػایگاف‬
‫فرستادا كنباید آناف در خوردف از آفا کرب كرزند‪.‬‬
‫‪ -22‬فضیلت غ ا دادف بو مسلماف‪:‬‬
‫در حدیز صحی آمده است کو‪:‬‬
‫ػيب صػلى ا﵁ علیػو كسػلم‪:‬‬ ‫ىع ٍن ىعٍب ًداللَّ ًو بٍ ًن ىع ٍم ورك ىر ًضػک ا﵁ ىعٍنػ يه ىمػا‪ :‬أ َّ‬
‫ىف ىر يجػالن ىسػا ىىؿ النًَّ َّ‬ ‫ى‬
‫ً‬ ‫ىم ا ًإل ٍسػ ً‬
‫ػت ىك ىعلىػػى ىمػ ٍػن ىملٍ‬
‫ػالـ ىعلىػػى ىمػ ٍػن ىعىرفٍػ ى‬‫السػ ى‬ ‫ػاؿ‪« :‬تيطٍعػ يػم الطَّ ىعػ ى‬
‫ػاـا ىكتىػ ٍقػ ىػرأي َّ‬ ‫ػالـ ىخٍی ػ هػر؟ قىػ ى‬ ‫أ ُّ‬
‫تىػ ٍع ًر ٍ‬
‫ٓٓ‬
‫ؼ» ‪.‬‬
‫یعنػػی‪ :‬عبػػدا﵁ بػػن عمػػرك رضػػک ا﵁ عنهمػػا مػػک ویػػد‪ :‬مػػردم از نػػيب اكػػرـ صػػلى ا﵁‬
‫علیػػو كسػػلم پرسػػید‪ :‬كػػداـ خصػػلت اسػػالـو ّٔػػَب اسػػت؟ فرمػػود‪« :‬طعػػاـ دادف ك سػػالـ‬
‫كردف بو آشنا ك بیگانو»‪.‬‬
‫ٓٓ‪( -‬وارل‪.)ِّٔٔ:‬‬
‫{‪}111‬‬
‫از داستان اصحاب صفو آموختیم کو‪...‬‬ ‫شماره‬
‫{‪}112‬‬
‫درسَشتم‪:‬‬
‫از پاادر‬ ‫ٔٓ‬
‫‪،‬اشااتین ‪،‬فاایط فی هااٌ رضاا اللااٌ غيَاای‬
‫بزرگُارش‪#‬لل اللٌ غلٌّ هشلم"‬
‫ابن مسعود رضی ا﵁ عنو می وید‪:‬‬
‫ركزیا رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم کنػػار کعبػػو مشػػثوؿ نػػاز خوانػػدف بػػود‪.‬‬
‫مهچنْب ابوجهل ك تنی چند از ىوادارانش آجنا نشستو بودند‪.‬‬
‫قابػػل یػػادآكری اسػػت کػػو ركز شػػتوا شػػَبی ذب ػ شػػده بػػود‪ .‬ابوجهػػل فػػت‪:‬‬
‫چػو کسػػی بچػو داف شػػَب فػالف قبیلػػو را بػػر مػیدارد ك مػػیآكرد ك ىنگػامی کػػو تمػػد‬
‫ب ػػو س ػػجده م ػػیركدا آف را ب ػػر پش ػػت اك می ػ ػ ارد؟ ب ػػدوت ت ػ ػرین آن ػػاف (عقب ػػو)‬
‫برخاسػػت ك آف را آكرد ك ىنگػػامی کػػو نبػػی اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو سػػجده‬
‫رفتا آف را میاف شانوىایش اشت‪.‬‬
‫راكی می ویػد‪ :‬آنػػاف یکػػدیگر را تنػػو میزدنػد ك بػػا آكاز بلنػػد میخندیدنػػدف ای‬
‫کاشا من کو شاىد این صحنو بودـا میتوانستم آف را از پشت رسوؿ ا﵁ صػلی‬
‫ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػردارـ‪ .‬بلػػوا رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم مهچنػػاف در سػػجده‬
‫>=‪ -‬آشناری با فاطمو رضی اهلل عنهال@‪ 9‬ق ىا ‪ 99 -‬ىا = =‪ >;: - >8‬م)‪:‬‬
‫زرکلػی مػی نویسػػد‪« :‬فاطمػو دخػػَب تمػد رسػػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػػو كسػلما پسػر عبػػدا﵁ا پسػر عبػػدايطلبا ىػامشیا قریشػػی کػو مػػادر‬
‫آف خدجيو بنت خویلد می باشد»‪.‬‬
‫اماـ بیهقی می نویسد‪« :‬فاطمو رضی ا﵁ عنها فاطمو در سن سی ك پػنج سػالگی رسػوؿ‪‎‬ا﵁ صػلى ا﵁ علیػو كسػلم ك پػیش از بعثػت‬
‫دكـ ىجػرت بعػد از جنػگ بػدر اك را بػو عقػد ازدكاج علػی بػن ابػی طالػب رضػی ا﵁ عنػو در آكرد‬
‫متولد شدهاسػت‪ .‬پیامربصػدر سػاؿ ٌ‬
‫ك ا﵁ سو فرزند بو نامهای حسن ك حسْب ك اـ کلثوـ بو اك عنایت کرد‪.‬‬
‫فاطمو رضی ا﵁ عنها در شب سوـ رمضاف ساؿ ُُ ىجری شش ماه بعد از پدرش كفات نود‪.‬‬
‫از اك ىژده حدیز ركایت شده است‪( .‬االعالـ)‬
‫{‪}113‬‬
‫بػػود ك سػػرش را از سػػجده بػػر نیداشػػت تػػا اینکػػو فػػردی رفػػت ك فاطمػػو را اطػػالع‬
‫داد‪.‬‬
‫فاطمػػو رضػػی ا﵁ عنهػػا کػػو دخػػَب بچػػوی کػػوچکی بػػودا آمػػد ك آف را از پشػػت‬
‫پیامرب اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم برداشت ك دكر انداخت‪ .‬آنگاه رك بو قػریش کػرد‬
‫ك آنػػاف را بػػد ك بػػی راه فػػت‪ .‬نبػػی اکػػرـ ص ػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بعػػد از بػػو پایػػاف‬
‫رسػػاندف نػػازا بػػا صػػدای بلنػػدا آنػػاف را نف ػرین کػػرد ك سػػو بػػار فرمػػود‪« :‬پركرد ػػارا!‬
‫قریش را نابود کن»‪ .‬فتنی است کو ىر اه رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیػو كسػلم دعػا‬
‫میک ػػرد ی ػػا چی ػػزی مس ػػالت مین ػػودا س ػػو ب ػػار تکػ ػرار میک ػػرد‪ .‬ب ػػا ش ػػنیدف ص ػػدای‬
‫پیامربا مشرکْب از نفػرین پیػامربا كحشػت کردنػد ك خنػدهی آنػاف قطػع شػد‪ .‬پیػامرب‬
‫اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم نفػرینش را ادامػػو داد ك فرمػػود‪« :‬پركرد ػػارا! ابوجهػػل بػػن‬
‫ىشاـا عتبو بػن ربیعػوا شػیبو بػن ربیعػوا كلیػد بػن عقبػوا امیػو بػن خلػف ك عقبػو بػن‬
‫ابی معیط را نابود کن»‪.‬‬
‫راكی می وید‪ :‬رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم نفر ىفتم را نیػز نػاـ بػردف كلػی‬
‫مػػن آف را فرامػػوش کػػردهاـ‪ .‬سػػو ند بػػو ذاتػػی کػػو تمػػد صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم را بػػو‬
‫حر فرستاده اسػتا مهػوی کسػانی را کػو رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم نػاـ بػردا‬
‫ٕٓ‬
‫من دیدـ کو در ركز جنگ بدر کشتو شده ك درچاه بدر انداختو شدند‪.‬‬
‫?=‪ -‬این حدیز را شی ْب ركایت کرده اند‪.‬‬

‫{‪}114‬‬
‫‪ "12#‬فیِدً از ‪،‬اشتین ‪،‬فیط فی هٌ از رشُل اللاٌ لال‬

‫اللٌ غلٌّ هشلم‬
‫‪ -1‬مکو‪ :‬خنستْب بار آنرا ابراىیم علیو السالـ با امساعیل ساخت‪.‬‬
‫عبػػدا﵁ زبػػّب در زمػػاف حکػػومتشا مهانگونػػو کػػو عائشػػو کػػو از رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁‬
‫علیػػو كسػػلم شػػنیده بػػودا آف خانػػو را بنػػا نػػودا ىنگامیکػػو حجػػاج بػػن یوسػػف آف ر‬
‫در سػػاؿّٕى ػ شػػهید کػػردا بػػا خلیفػػو ای آف عصػػر(عبدايلک بػػن مػػركاف) مشػػورت‬
‫کػػرد کػػو کعبػػو را چکػػار کنػػدا اك مػػاف میکػػرد کػػو عبػػدا﵁ بػػن زبػػّب طبػػر میػػل خػػود‬
‫کعبو را بنا کرده بودا چنانچو خلیفو بو ساخًب کعبو ماننػد سػابر حکػم داد‪ .‬آّٗػا‬
‫دیوار ناحیو شاـ را شکستندا كحطیم (حجػر) را از آف جػدا نودنػدا سػمس دیػوار‬
‫جدیػػدی بنػػا نودنػػدا كسػػنگ ىػػایی زیػػادی را دركف کعبػػو انداختنػػدا کػػو در نتیجػػو‬
‫دركازه شػػرقی مرتفػػع شػدا ك دركازه مسػػت غػػرب را یامػان بسػػتندا كکعبػػو مهانگونػػو کػػو‬
‫امركز دیده می شود ساختو شد‪ .‬پس از آف كاقع یافتند کػو ابػن زبػّب طبػر حػدیثی‬
‫کو از عائشو شػنیده بػودا کعبػو را بنػا کػرده بػودا چنانکػو بسػیار افسػوس خوردنػد‪.‬‬
‫كچػػوف زمػػاف حکومػػت خلیفػػو مهػػدیا فرزنػػد خلیفػػو منصػػور ف ػرا رسػػیدا اك بػػا امػػاـ‬
‫مالک مشورت نودا تا کعبو را طبر بنػای ابػن زبػّب بنػا کنػدا امػاـ مالػک فرمودنػد‪:‬‬
‫من مػی ترسػم کػو کعبػو بازیچػو ای پادشػاىاف قػرار ػّبدا یعنػی‪ :‬ىػر پادشػاه مطػابر‬
‫رغبػػت خػػود بػػو شػػکلی کػػو وواىػػدا آن ػرا بسػػازدا چنانکػػو کعبػػو تػػا امػػركز بػػو مهػػْب‬
‫صورت کنونی باقی ماند‪.‬‬
‫‪ -2‬فضیلت ناز خواندف در مسجد احلراـ‪:‬‬
‫{‪}115‬‬
‫چػػوف مسػػجد احل ػراـ اكلػػْب خانػػو ام اسػػت کػػو بػرام مػػردـ بنػػا ّٗػػاده اسػػتا ا﵁‬
‫ناز زاراف در آف را بو چنػد برابػر نػودف نازىػام آف مػورد اکػراـ قػرار داده اسػتا ك‬
‫این فضیلت بزر ک است برام این بیت از طرؼ ا﵁ مهرباف برام بند اف مػثمن ك‬
‫ناز زارش‪.‬‬
‫ك چو بدوٍب ك شػقاكت بػر کسػک کػو در مکػو اـ القػرم سػکِب زیػده اسػت ك‬
‫در اكر بیت عتیػر قػرار رفتػو ك ایػن دركازه خػّب ك اجػر مضػاعف بػر كم شػوده‬
‫شده باشد ك اك از ادام فریضو ا ػک ك نػاز اعػراض ك امهػاؿ كرزدا پػس چػو کسػک‬
‫بدوت تر ك حسرت مندتر از اكست‪.‬‬
‫از ابوىریره رضک ا﵁ عنو نقل شده است‪ .‬کو پیػامرب صػلى ا﵁ علیػو كآلػو كسػلم‬
‫فرموده است «صالة ِف مسجدم ى ا خّب من ألف صالة فیمػا سػواه إالَّ ايسػجد‬
‫ٖٓ‬
‫احلراـ»‬
‫یعنػػی‪« :‬یػػک نػػاز در مسػػجد مػػن ّٔػػَب از ى ػزار نػػاز در غػػّب آفا جػػز مسػػجد‬
‫احلراـ است»‪.‬‬
‫‪ -3‬ىنگاـ كقت دخوؿ نػازا بػرای شػ ص الزـ اسػت کػو برخیػزدا كنػازش را‬
‫در كقت معْب ادا کندا ك این ریاء فتو نی شود کو دیگراف طػرؼ اك ببیننػد‪ .‬زیػرا‬
‫این ش صا كاجبی کو از طرؼ ا﵁ تعالی استا آنرا ادا می ناید‪.‬‬
‫@=‪ -‬وارم (ّ‪ )ّٔ /‬ك مسلم (ِ‪.)َُُِ /‬‬

‫{‪}116‬‬
‫‪ -4‬کافراف كیهودیاف از مسلمانانی کو عمالن احکاـ كضػركریات دیػن را اجنػاـ‬

‫مػػی دىنػػدا بػػو خصػػومت مػػی پردازنػػدا ك از آنػػانی کػػو پنهػػانی عمػػل مػػی کننػػدا كبػػا‬
‫سیاست کاری ندارندا ك وشو نشینی را اختیار کرده اندا خوفی ندارند‪.‬‬
‫دمشناف دعوتگرافا بو انواع خمتلف تع یب آّٗا می پردازنػدا ػاىی آّٗػا را‬ ‫ً‬ ‫‪-5‬‬
‫مس ػ ره مػػی کننػػدا ػػاىی اذیػػتا ػػاىی برچس ػ ا ك ػػاىی آنػػاف را در دیػػد مػػردـ‬
‫«بد» نشاف می دىندا كدر اخّبف تصمیم قتل ك زندانی کردف آّٗا را می ّبند‪.‬‬
‫‪ّٔ -6‬ػَبین الگػو در صػػرب كاسػتقامتا نبػػی ما(تمػد رسػػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسػػلم) اس ػػتا ى ػػر ن ػػوع تع ػ یبی را ک ػػو در ح ػػر اك ركا م ػػی داش ػػتندا پابن ػػدیش ب ػػو‬
‫دعوت بسوی توحیدا تکمَب می ردید‪.‬‬
‫‪ -7‬ىنگػػامی کػػو دع ػػوتگر آغػػاز بػػو دع ػػوت توحیػػد ك رد ش ػػر كبػػدعت مػػی‬
‫نایػػدا بػػدوت تػرین كخسػػیس تػرین افػرادا علیػػو اك بلنػػد مػػی شػػوندف امػػا افػراد زبػػدها‬
‫ىوشیارك زیر ا درکاركاف اك می پیوندندا ك دعوت اك را می ستایند‪.‬‬
‫‪ -8‬دعوتگر در مسّب دعوتا صرب كبردباری را اختیار کندا کسانی کػو علیػو‬
‫دیػػن كعقیػػده پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم جنگیدنػػدا كاصػػحابش را شػػهید کردنػػدا‬
‫كحتػػی تصػػمیم تػػركر پیػػامرب را رفتنػػدف امػػا بػػا صػػرب كحلػػم پیػػامربیف آّٗػػا ركزی ىػػم‬
‫رکاب پیامرب شدندا ك در راه دین رلاف خوف خویش را رخیتند‪.‬‬
‫‪ -9‬در سرشت خمالفْب دعوتا ىر اندازه کو داعی در تکلیػف ك آزمایشػات‬
‫قػرار ػػّبدا لػ ت مػػی برنػػد‪ .‬از ایػػن ركا داعیػػاف نبایػػد مشػػکالت كتکػػالیف خػػود را‬
‫در دید دمشناف دینا بیاف دارند‪.‬‬
‫{‪}117‬‬
‫‪ -11‬انسػػاف مػػی توانػػد آرزكی شػػتو را کػػو از آف عقػػب افتیػػدها بػػو یػػاد آكردا‬
‫كپشیمانی کند‪ .‬مثالن می تواند بگویػد‪ :‬ا ػر مػن در آف جنػگ مػی بػودـا در دفػاع‬
‫از اسالـ اینگونو كآنگونو دفاع می نودـ!‪.‬‬
‫‪ -11‬ا ػػر کسػ ػػی ن ػػی توانػ ػػد «داعػ ػػی» را مهک ػػاری كیػ ػػاری رس ػػاندا پػ ػػس اف ػ ػراد‬
‫«خّبخواه» دیگری را در جریاف بگ ارد تا آناف یاری نایند‪.‬‬
‫‪ -12‬دف ػػاع از اس ػػالـا س ػػن كس ػػاؿ ن ػػی خواى ػػدا چ ػػو بس ػػا افػ ػراد ص ػػدر اس ػػالـ‬
‫نوجوانػػانی بػػودف کػػو عهػػده دار كقومنػػداناف جنػػگ ماشػػتو مػػی شػػدندا كچػػو بسػػا‬
‫که ػػن س ػػاالنی بودن ػػد ک ػػو س ػػاحو ای اس ػػالـ را س ػػَبش دادن ػػدا كفتوح ػػات را رق ػػم‬
‫زدند‪.‬‬
‫‪ -13‬تنه ػػا قش ػػر م ػػرداف در دف ػػاع از دی ػػن كعقی ػػده مکلفی ػػت ندارن ػػدا چ ػػو بس ػػا‬
‫مواردی کو زناف بیشَب از مرداف در باب دعوت بسوی ا﵁ تعالی مسثلیت دارنػدا‬
‫ك از عهده آف خارج شده می توانند‪.‬‬
‫‪ -14‬کسی کػو مظلػوـ قػرار ػّبدا مػی توانػد ظايػاف را بػا زبػانش «بػد كبػی راه»‬
‫بگوید‪.‬‬
‫‪ -15‬جایگاه فاطمو رضی ا﵁ عنهاا ك دفاع اك از پدرش‪.‬‬
‫‪ -16‬ب ػػر فرزن ػػداف الزـ اس ػػت ت ػػا از آب ػػرك ع ػػزت كال ػػدینش مهػ ػواره دف ػػاع ناینػ ػد‪.‬‬
‫كفرزندانی نباشند کو سبب دؿ شکستگی كالدین شاف باشند‪.‬‬
‫‪ -17‬تػرس از دعػػای مظلػػوـا كاینکػػو دعػػای مظلػوـ رد شػػدنی نیسػػتا چػػو بسػػا‬
‫کاخ ىای بلندی را با حاکماف متکرب كمثركرا این دعای مظلوـ فركرخیتو است‪.‬‬
‫{‪}118‬‬
‫‪ -18‬در صػػورتی کػػو قػػوـ علیػػو عقیػػده تبلیثػػات سػػوء مػػی کننػػدا ك «داعػػی» را‬
‫مهواره سرزنش می نایندا پس «داعػی» مػی توانػد بػر علیػو آّٗػا «دعػای ىالکػت»‬
‫‪ -19‬ىنگامی کو انساف در تنگنا قرار ّبدا كمشکالتش بسیار شودا بػار بػار‬
‫مهاف دعاء را از ا﵁ تعالی طلب کند‪.‬‬
‫‪ -21‬انساف ىنگاـ دعاءا باید جدی كقاطع باشد‪.‬‬
‫‪ -21‬دعوتگر نباید از تکػرار سػ نافا زكد خسػتو شػود‪ .‬بػار بػار حػرؼ ىػایش‬
‫را قوالن كعمالن برای مردـ ابالغ ناید‪.‬‬
‫‪ -22‬دعػػوتگر بایػػد صػػاحب ىیبػػتا بػػا كقػػار ك بػػا عػػزت زنػػد ی کنػػدا سسػػتا‬
‫ضعیف كبی اراده در این راه نباشد‪.‬‬
‫‪ -23‬كقتػػی کػػو اف ػراد معلػػوـ كمعػػركؼا علیػػو دیػػن كعقیػػده توحیػػد بػػو دمشنػػی مػػی‬
‫پردازن ػػدا «داع ػػی» م ػػی توان ػػد ن ػػاـ رفت ػػو آّٗ ػػا را ب ػػو دیگػ ػراف معرف ػػی کن ػػدا ك از ا﵁‬
‫تعالی ىدایت آّٗا راا یا ىالکت آّٗا را درخواست کند‪.‬‬
‫‪ -24‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم مهػراه بػػا خمػػالفْبا بسػػیار از نػػرمش كحلػػم‬
‫کار می رفتا اما ا ر آّٗا بر دین كآبرك كی تعرض می کردندا پس بػا قاطعیػت‬
‫كجدیت علیو آناف حرکت می کردا كا﵁ تعالی نیز اك را تنها نی اشت‪.‬‬
‫‪ -25‬کسػػانی کػػو در بػػدر کشػػتو شػػدندا دمشنػػانی بودنػػد کػػو قػػوالن كعم ػالن علیػػو‬
‫پیامربا دین ك اصحاب اك جبهو رفتو بودند‪.‬‬
‫‪ -26‬سو ند خوردف فقط با ناـ ا﵁ تعالی مشركع است‪.‬‬
‫{‪}119‬‬
‫از داستان دفاع فاطمو آموختیم کو‪...‬‬ ‫شماره‬
‫{‪}121‬‬
‫درسوُم‪:‬‬
‫‪،‬شاهو رشاُل اللاٌ‬ ‫ٗٓ‬
‫‪،‬اشتین کشتو کػب بو اشاه‬
‫لل اللٌ غلٌّ هشلم‬
‫جابر بن عبد ا﵁ می وید‪:‬‬
‫رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم فرم ػػود‪« :‬چ ػػو کس ػػی ب ػػو حس ػػاب کع ػػب ب ػػن‬
‫اشرؼ میرسد؟ زیرا اك ا﵁ ك رسولش را بسیار اذیت ك آزار رسانده است»‪.‬‬
‫تمػد بػػن مسػػلمو فػػت‪ :‬یػػا رسػوؿ ا﵁! آیػػا دكسػػت داری اك را بػػو قتػػل برسػػاًل؟‬
‫رسوؿ اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم فرمود‪« :‬بلی»‪ .‬فت‪ :‬پػس بػو مػن اجػازه بػده تػا‬
‫چیزی (دركغی) بگوَل‪ .‬فرمود‪« :‬بگو»‪.‬‬
‫آنگػػاها تمػػد بػػن مسػػلمو نػػزد کعػػب رفػػت ك قرابػػت كخویشػػاكندی خػػودش را بػػا‬
‫اك یػػادآكر شػػد ك فػػت‪ :‬ایػػن مػػرد (تمػػد) از مػػا صػػدقو میخواىػػد ك مػػا را خسػػتو‬
‫کرده است‪.‬‬
‫کعب فت‪ :‬سو ند بو ا﵁ کو بیش از اینا خستو خواىی شد‪.‬‬
‫‪ -=A‬معرفی دعب بن االشرشل‪ ; - 888‬ىا = ‪ >:< - 888‬م)‪:‬‬

‫اك «كعب بن االشرؼ طائک» بودها از بنی نبهاف‪ .‬اك شاعری متعصب كکینو توزی بػود‪ .‬مػادرش از بنػی نظػّب بػودا در یػک قرار ػاه‬
‫در نزدیػػک مدینػػو طیبػػو مػػی زیسػػتا كتػػا ركز مػػر ش آجنػػا بػػودا مشػػثولیت اك در آف قرار ػػاه خریػػد كفػػركش خرمػػا كغػ ا بػػود‪ .‬اسػػالـ را‬
‫در کػػردا امػػا آنػرا نمػ یرفتا بػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم كاصػػحابش بسػػیار بػػد زبػػانی مػػی کػػردا زف كمػػرد را علیػػو دیػػن پیػػامرب‬
‫صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ریػػک مػػی نػػودا بعػػد از كاقعػػو بػػدر بػػو مکػػو نیػػز رفػػتا ك آجنػػا قػریش را ریػػک مػػی کػػردا كآنػػاف را تشػػویر بػػو‬
‫رفًب انتقاـ شاف از اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم نػودا دكبػاره بػو مدینػو باز شػت‪ .‬كقتػی کػو جنایػات كجػرائم اك علیػو پیػامرب‬
‫ك اصػػحاب بسػػیار ردیػػدا پػػس رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم دسػػتور قتػػل اك را دادا آنػرا تمػػد بػػن مسػػلمو بػػا تکتیػػک خاصػػی در‬
‫قرار اه اش بو ىالکت رسانید‪( .‬آثار ايدینة اينورة ّْ)‬
‫{‪}121‬‬
‫تمد بن مسلمو فت‪ :‬ما از اك پػّبكی کػردَل ك نیخػواىیم اك را رىػا کنػیم تػا‬
‫ببینیم کو کارش بو کجا میکشد‪ .‬ك ىم اکنوف میخواىیم کو بو ما قػرض بػدىی‪.‬‬
‫کعػػب فػػت‪ :‬بػػو شػػرطی قػػرض مػػیدىم کػػو نػػزد مػػن (چیػػزی) رىػػن بگ اریػػد‪ .‬تمػػد‬
‫بن مسلمو فت‪ :‬چو میخواىی؟‬
‫کعب جواب داد‪ :‬زنانتاف را نزد مػنا رىػن بگ اریػد‪ .‬تمػد بػن مسػلمو فػت‪:‬‬
‫چگونو زناناف را نزد تو رىن بگػ ارَل در حػالی کػو تػو زیبػاترین مػرد عػرب ىسػتی؟‬
‫کع ػػب ف ػػت‪ :‬پ ػػس فرزن ػػداف خ ػػود را ن ػػزد م ػػنا رى ػػن بگ اری ػػد‪ .‬تم ػػد ب ػػن مس ػػلمو‬
‫فت‪ :‬چگونػو فرزنػداناف را رىػن بگػ ارَل تػا مػردـ بػو آنػاف طعنػو بزننػد ك بگوینػد‪:‬‬
‫در مقابػل یػػک یػػا دك ىك ىسػػرا بػػو رىػػن اشػتو شػػد‪ .‬كلػػی سػػاللاف را نػػزد تػػوا رىػػن‬
‫می ارَل‪ .‬کعب فت‪ :‬خوب است‪ .‬سراجناـا با اك كعده کرد تا مهػراه حػارث ك‬
‫ابوعبس بن جػرب ك عبػاد بػن بشػر نػزد اك بیایػد‪ .‬آنگػاها شػبانو نػزد اك رفتنػد ك اك را‬
‫فػرا خواندنػد‪ .‬اك از قلعػػو پػػایْب آمػػد‪ .‬مهسػػرش بػػو اك فػػت‪ :‬صػػدایی ماننػػد صػػدای‬
‫چکیدف خوف میشنوـ‪.‬‬
‫کعب فت‪ :‬تمد بن مسلمو ك برادر رضاعیاشف ابػو نائلػوف آمدهانػد‪ .‬ك ا ػر‬
‫فرد بزر واری را شبانوا برای نیزه خوردف دعوت کنندا میپ یرد‪.‬‬
‫تم ػػد ب ػػن مس ػػلمو ب ػػو آن ػػاف ف ػػت‪ :‬ىنگ ػػامی ک ػػو کع ػػب آم ػػدا م ػػن موى ػػایش را‬
‫می ّبـ‪ .‬كقتی دیدید کو سرش را تکم رفتما مشا للو کنید ك بزنید‪.‬‬
‫سر اجناـا کعب کو مسل بود از قلعو پایْب آمد‪ .‬تمػد بػن مسػلمو ك مهراىػاف‬
‫كی فتنػػد‪ :‬از مشػػا بػػوی خوشػػی بػػو مشػػاـ مػػا میرسػػد‪ .‬کعػػب فػػت‪ :‬بلػػوا مهسػػرـ‬
‫فالنی است کو خوشبوترین زناف عرب است‪.‬‬
‫{‪}122‬‬
‫تمد بن مسلمو فت‪ :‬اجازه میدىی کو سػرت را ببػوَل؟ کعػب فػت‪ :‬بلػی‪.‬‬
‫اینگونػػو تمػػد بػػن مسػػلمو سػػرش را بوییػػد‪ .‬ك دكبػػاره فػػت‪ :‬اجػػازه میدىػػی کػػو بػػار‬
‫دیگػػرا سػػرت را ببػػوَل‪ .‬کعػػب فػػت‪ :‬بلػػی‪ .‬پػػس ىنگػػامی کػػو تمػػد بػػن مسػػلمو بػػر‬
‫سرش مسلط شدا بو دكستانش فت‪ :‬اك را بگّبید (ك بکشید)‪.‬‬
‫ك اینگونػػو اك را کشػػتند‪ .‬سػػمس نػػزد نػػيب اكػػرـ صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم آمدنػػد ك‬
‫َٔ‬
‫ایشاف را از ماجرا باخرب ساختند‪.‬‬
‫‪ -1‬دعػػوتگر كعػػامل دیػػن نبایػػد در م ػوارد خطرنػػاکی کػػو جػػاف اك وطػػر بیفتػػدا‬
‫پػػیش شػػودا زی ػرا ا ػػر اك خػػود را آجن ػػا رسػػاندا دعػػوت بسػػوی رلػػاف متوقػػف مػػی‬
‫شود‪ .‬بناءن دیگراف بو تشویر كترغیب آف کار بگمارد‪.‬‬
‫امام ابن کثیر میاوید‪:‬‬
‫دارقيطنػػی از سػػعید بػػن مسػػیٌب از ابػػن عمػػر رضػػی ا﵁ عنػػو ركایػػت کػػرده اسػػت‬
‫القص ػػو ب ػػر‬
‫ک ػػو‪ :‬چ ػػوف اب ػػوبکر رض ػػی ا﵁ عن ػػو ب ػػو منظ ػػور حرک ػػت ب ػػو س ػػوی ذی ٌ‬
‫مرکػػب خ ػػویش س ػوار ش ػػدا عل ػػی ب ػػن ابیطال ػػب رض ػػی ا﵁ عن ػػو زم ػػاـ مرک ػػب را‬
‫رف ػػت ك ف ػػت‪« :‬ای خلیف ػػوی رس ػػوؿ ا﵁! کج ػػا م ػػیركی؟ م ػػن ب ػػو ت ػػو مه ػػاف‬
‫چیزی را می وَل کو رسوؿا﵁ صلى ا﵁ علیو كسلم در ركز ايحد فتو است‪:‬‬
‫مشش ػػّبت را در نی ػػاـ ک ػػن ك م ػػا را ب ػػو غ ػػم فراق ػػت مب ػػتال مگ ػػردافف زیػ ػرا ب ػػو ا﵁‬
‫ُٔ‬
‫سو ند! ا ر صدموای بو تو برسدا نظم اسالـ از ىم میپاشد»‪.‬‬
‫‪( ->8‬مسلم‪.)َُُٖ:‬‬
‫{‪}123‬‬
‫ك ابوبکر رضی ا﵁ عنو بنا بػو مشػورت ك ممانعػت علػی رضػی ا﵁ عنػو بػو مدینػو‬
‫ِٔ‬
‫بر شت‪.‬‬
‫‪ -2‬کسی کو اهلل و رسولد را ناسگا اوید‪ ،‬توبو اش پذیرفتو نشاده‪ ،‬وبایاد‬
‫در قتل آن مسلمانان سبقت جویند‪.‬‬
‫امام سبکی می اوید‪:‬‬
‫ابراىیم بن جعفر از پدرش نقل کرد کو مركاف بػن حکػم در آف ىنگػاـ کػو كايل‬
‫مدینو بود ك در حضور ابن یامْب نضرم ك خطاب بو اك فت کشًب کعب بن‬
‫اشػرؼ چگونػو بػود؟ا ابػن یػامْب در جػواب فػتا ظلػم بػود!ا تمػد بػن مسػلمو‬
‫نیز کو در آف لس نشستو بود فت ام مركاف آیا در حضور توا نسبت غدر‬
‫ك ظلم بػو رسػوؿ ا﵁ داده مػکشػود؟ سػو ند بػو ا﵁ مػا کعػب بػن اشػرؼ را جػز بػو‬
‫دستور پیامرب صلى ا﵁ علیو كسلم نکشتیما ك سو ند بو ا﵁ ام مركاف ىر ز با تو‬
‫زیػر سػقفک قػرار خنػواىم رفػت جػز در مسػجد ك تػو ام ابػن یػامْب بػر مػن نػ ر‬
‫باشػد چنانچػو توانػائک یػافتم ك مششػّب تػوم دسػتم باشػدا سػرت را بػا آف‬
‫ّٔ‬
‫بشکافم‪.‬‬
‫ُٔ‪( -‬البدایة كالنهایة‪۴۱۳ /۶ :‬ا‪. )۴۱۳‬‬

‫ِٔ‬
‫تضی‪.)۱۳۱ :‬‬‫‪( -‬اير ٰ‬
‫ّٔ‪( -‬الصارـ ايسلوؿ صا َٗ)‪.‬‬
‫{‪}124‬‬
‫إمام محمد بن سحنون رحمو اهلل میفرماید‪:‬‬

‫علمػػاء إحػػاع دارنػػد بػػر اینكػػوا دشػػناـ دىنػػده بػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو ك سػػلم‬
‫کافر استا ك كعید ك ىشػدار بػو سػبب عػ اب ا﵁ تعػالی بػر اك جػاری اسػتا ك‬
‫حکمش در نزد امت کشًب استا ك ىر کػس در کػافر بػودنش ك عػ اب دادنػش‬
‫شک کندا کافر میگردد»‪.‬‬
‫شیا اإلسالـ إبن تیمیة رلو ا﵁ا أدلة ك آثػار را در ایػن مسػبلو بسػط داده اسػتا‬
‫مهانطور کو در کتاب نفیسػش "الصػارـ ايسػلوؿ علػی شػاس الرسػوؿ صػلی ا﵁ علیػو‬
‫ك سلم مشاىده میشود‪.‬‬
‫‪ -3‬ىر اه حاکم كقاضی مسلماناف دستور قتل کسی را صادر می کنػدا بایػد‬
‫یاـ دالئل را نیز بیاف دارد‪.‬‬
‫‪ -4‬كقتػػی کسػػی را تکفػػّب مػػی کنػػیم ک ػو یػػاـ ضػوابط كشػػركط تکفػػّب کػػردف در‬
‫اكا ثابت شودا كسمس اعالف می دارَل کو بو این دالئل این ش ص کافر است‪.‬‬
‫‪ -5‬آزار كاذیػػت رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم در ىػػر زمػػانی امکػػاف داردا‬
‫در آف زمػػافا اك را ناسػزا كتػػوىْب مػػی کردنػػدا امػػا امػػركز ‪ ...‬تػػوىْب كیسػ ر سػػنت‬
‫ى ػػا كاحادی ػػز اكا ت ػػوىْب ب ػػو پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم تس ػػوب م ػػی شػ ػػود‪.‬‬
‫كالعیاذبا﵁‪.‬‬
‫‪ -6‬در سػػرزمینی کػػو تمػػد رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم مػػی زیسػػتا در‬
‫اكائل ىم عقیده ىای کعب بػن اشػرؼ بسػیار مػی زیسػتندا امػا تصػمیم قتػل کعػب‬
‫زمػػانی رفتػػو شػػد کػػو جنایػػات اك نسػػبت بػػو ىػػر دمشنػػی دیگػػری ركز افػػزكف شػػدا ك‬
‫{‪}125‬‬
‫در براب ػػر آبػ ػػرك كع ػػزت پیػ ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علیػ ػػو كس ػػلم ك دیػ ػػنش زب ػػاف درازی کػ ػػردا‬
‫كدیگراف را علیو اك ك دینش ریک کرد‪.‬‬
‫‪ -7‬در ىر سرزمینی کو(چو دار الکفر باشد یػا دار االسػالـ)ا مسػلماف آجنػا‬
‫مس ػػافر باش ػػد ی ػػا مق ػػیما ا ػػر کس ػػی ب ػػر پی ػػامرب اس ػػالـ ت ػػوىْب كیس ػ ر م ػػی نای ػػدا‬
‫كمقدسات را زیر پا می اردا کشًب اك مشركع ك ثواب است‪.‬‬
‫‪ -8‬تا آنکو اصحاب رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم ضوابط تکفّب بػر کسػی‬
‫تطبیػػر نػػی ردیػػدا ك دسػػتور ا﵁ ك رسػػوؿ بػػر قتػػل شػ ص معینػػی صػػادر نػػی شػػدا‬
‫ىر ز دست بو تکفّب كرخیًب خوف کسی نی زدند‪.‬‬
‫‪ -9‬دركغ فػًب وػػاطر مصػػلحتا ك احقػاؽ حػػرا مشػػركع بػودها كعلمػػاء آنػرا‬
‫«توریو» نامیده اند‪.‬‬
‫‪ -11‬خدعو كفریب وػاطر شکسػت کػافراف كیهػودافا مشػركع بػودها كنػوعی از‬
‫تکتیک جنگی پیامرب اسالـ بوده است‪.‬‬
‫ْٔ‬
‫ب يخ ٍد ىعةن»‪.‬‬
‫احلىٍر ى‬
‫ابوىریره می وید کو‪ « :‬ىك ىمسَّى ٍ‬
‫یعنی‪« :‬مهچنْب آ ضرت صلى ا﵁ علیو كسلم جنگ را فریبكارم خواند»‪.‬‬
‫‪ -11‬مهػ ػواره تش ػػویر كترغیػ ػب بیش ػػَب پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلما ب ػػر انف ػػاؽ‬
‫كصدقو بودا تا بدین سببا دست ایتاـا بیوه زناف كبی نوایاف را ّبد‪.‬‬
‫‪ -12‬عرب در مورد حف عفت كعزت زناف شافا ضرب ايثل ردیده بودند‪.‬‬
‫ْٔ‪( -‬وارل‪.)َِّٖ-َِّٕ:‬‬
‫{‪}126‬‬
‫‪ -13‬شػػرط بسػػًب بػػا کػػافر در صػػورتی کػػو بػػو منفعػػت دیػػن كمسػػلماناف باشػػدا‬
‫مشکلی ندارد‪ .‬إف شاءا﵁‬
‫‪ -14‬قبل از اینکو بو جهاد آغاز کنیما بایػد یػک امػت را تربیػو كاصػالح نػاَلا‬
‫چوف بدكف‪ :‬اصالحا تعلیم كتربیػو اىػد مثفػر خنواىػد شػد‪ .‬كقبػل از آغػاز جنػگ‬
‫بای ػػد نقش ػػو كتکتی ػػک ى ػػای جن ػػگ را ب ػػو اى ػػدین ای ػ ػراد فرم ػػودها كبػ ػرای آّٗ ػػا از‬
‫چگونگی ضربو كارد کردف ماىرانو بر دمشنا اطالع دىیم‪.‬‬
‫‪ -15‬زمانی مػی تػواف بػو فتوحػات كشػکوفایی ىػا دسػت یافػت کػو مهاننػد تمػد‬
‫بن مسلمو جواناف دلّبی را تربیو ناییم‪.‬‬
‫‪ -16‬یل ػػر كچاپلوس ػػی در ص ػػورتی ک ػػو و ػػاطر حفاظ ػػت دی ػػن كعقی ػػده باش ػػدا‬
‫مشػػکلی نػػدارد‪ .‬در مػػورد غػػّب آفا رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم چنػػْب فرمػػوده‬
‫ٓٔ‬
‫است‪« :‬إیاکم كالتمادح!»(یعنی‪ :‬از ثنا ویی كچاپلوسی برح ر باشید)‪.‬‬
‫‪ -17‬انسػػاف یػػاـ سػػعی كتػػالش اش را در اجنػػاـ مػػاموریتی کػػو بػػو ىػػدؼ سػػَبش‬
‫اسالـ كعقیده بدكش داردا بو كجو احسنش ادا کند‪.‬‬
‫ٓٔ‪ -‬بركایت اماـ ابن ماجو(ّّْٕ)ا شیا آلبانی صحی دانستو است‪.‬‬
‫{‪}127‬‬
‫از داستان قتل کعب بن اشرش آموختیم کو‪...‬‬ ‫شماره‬
‫{‪}128‬‬
‫درسدَم‪:‬‬
‫بدشت لدیب بزرگُار‬ ‫‪،‬اشتین قتل ابُ رافع َُِ‪،‬‬
‫براء بن عازب رضک ا﵁ عنو مک وید‪:‬‬
‫رسػػوؿ ا﵁ صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم مػػرداٍل از انصػػار را بػػو فرمانػػدىک عبػػد ا﵁ بػػن‬
‫عتیك بسوم ابوراف ًع یهودم فرستاد‪.‬‬
‫فتِب است كػو ابػو رافػع در قلعػو اش كػو در سػرزمْب حجػاز بػودا زنػد ک مػک‬
‫كرد ك رسوؿ ا﵁ صلى ا﵁ علیو كسلم را آزار مک رساند ك بو دمشنانش كمػك مػک‬
‫كرد‪.‬‬
‫آنػػافا ىنگػػامک كػػو بػػداجنا نزدیػػك شػػدندا خورشػػید غػػركب كػػرده بػػود ك مػػردـ‬
‫چارپایانشاف را از چرا اه آكرده بودند‪.‬‬
‫عبػػدا﵁ بػػو یػػارانش فػػت‪ :‬مشػػا سػػرجایتاف بنشػػینید‪ .‬مػػن مػػک ركـ ك بػػا دربػػاف بػػا‬
‫مالمیتا صحبت مک كنم‪ .‬شاید بتواًل كارد شوـ‪.‬‬
‫ىنگػػامک كػػو نزدیػػك دركازه رسػػیدا صػػورتش را پوشػػانید ك چنػػْب كانػػود كػػرد كػػو‬
‫مک خواىد قضام حاجت كند‪ .‬ك اینا زماٍل بود كو مهو مردـا كارد شػده بودنػد‪.‬‬
‫دربافا صدا زد ك فت‪ :‬ام بنده ا﵁! ا ر مک خػواىک كارد شػوما كارد شػو‪ .‬زیػرا‬
‫مک خواىم در را ببندـ‪.‬‬
‫عبد ا﵁ مک وید‪ :‬پس من كارد شدـ ك در وشو اما كمْب كردـ‪.‬‬
‫ىنگامک كو مردـا كارد شدند ك درباف در را بستا كلیػد را بػر می ػکا آكیػزاف‬
‫ك ػػرد‪ .‬پ ػػس از م ػػدوا برخاس ػػتم ك كلی ػػدىا را برداش ػػتم ك در را ب ػػاز ك ػػردـ‪ .‬در آف‬
‫{‪}129‬‬
‫ىنگػػاـا ابورافػػع در اتػػاؽ اش نشسػػتو بػػود ك تعػػدادم بػػا اك شػػب نشػػیِب داشػػتند‪.‬‬
‫زمػػاٍل كػػو دكسػػتانش رفتنػػدا بسػػوم اتػػاؽ اش بػػاال رفػػتم‪ .‬ك ىػػر درم را كػػو بػػاز مػػک‬
‫ك ػػردـا از داخ ػػلا قف ػػل م ػػک ن ػػودـ‪ .‬ك ب ػػا خ ػػود ف ػػتم‪ :‬ا ػػر م ػػردـ از آم ػػدًل مطل ػػع‬
‫شوندا قبل از اینكو بو من برسندا اك را مک كشم‪.‬‬
‫پػػس بػػو اك رسػػیدـ ك متوجػػو شػػدـ كػػو در خان ػو تػػاریكکا میػػاف فرزنػػدانش ق ػرار‬
‫دارد‪ .‬اما ندانستم كو در كداـ قسمت خانو است‪.‬‬
‫فتم‪ :‬ام ابورافع!‬
‫فت‪ :‬تو كیسٍب؟‬
‫من كو متحّب بودـا بسوم صدا رفتم ك ضربو ام با مششّب زدـ‪ .‬امػا كػارم از‬
‫پػػیش نػػربدـ‪ .‬اك فریػػاد كشػػید ك مػػن از خانػػوا بػػّبكف رفػػتم‪ .‬ك درمهػػاف نزدیكػػکا چنػػد‬
‫حلظػػوا مكػػز كػػردـ ك دكبػػارها كارد شػػدـ ك ف ػػتم‪ :‬ام ابورافػػع! ایػػن چ ػػو صػػدایک‬
‫بود؟‬
‫فت‪ :‬مادرت بو عزایػت بنشػیند‪ .‬مػردم در خانػو اسػت ك چنػد حلظػو قبػل بػا‬
‫مششّب بو من للو كرد‪.‬‬
‫عب ػػدا﵁ م ػػک وی ػػد‪ :‬ضػ ػربو ام دیگ ػػر ب ػػو اك زدـ ك اك را زمخ ػػک ك ػػردـ كيل كش ػػتو‬
‫نشػػد‪ .‬سػػمس لبػو تیػػز مششػػّب را در شػػكم اش فػػرك بػػردـ تػػا جػػایک كػػو از پشػػت اش‬
‫درآمػػد ك مطمػػبن شػػدـ كػػو اك را بػػو قتػػل رسػػانیده اـ‪ .‬آنگػػاها درىػػا را یكػػک پػػس از‬
‫دیگػػرم بػػاز مػػک كػػردـ تػػا اینكػػو بػػو راه پلػػو رسػػیدـ‪ .‬بػػو تػػ‪ .‬اینكػػو پػػاَل را بػػر آف‬
‫اشػػتما خػػود را در یػػك شػػب مهتػػايبا ركم زمػػْب دیػػدـ ك سػػاؽ پػػاَل شكسػػت‪.‬‬
‫{‪}131‬‬
‫پس آنرا بػا پارچػو ام بسػتم‪ .‬آنگػاها رفػتم ك كنػار دركازه نشسػتم ك بػا خػود فػتم‪:‬‬
‫امشب از اینجا بّبكف نک ركـ مگر اینكو مطمبن شوـ كو اك را كشتو اـ‪.‬‬
‫ىنگامک كو خركسا بانػگ دادا نػاعک (فػردم كػو خػرب مػرگ دیگػراف را اعػالـ‬
‫مػػک كنػػد) بػػاالم دی ػوار رفػػت ك نػػدا داد كػػو ابورافػػعف تػػاجر سػػرزمْب حجػػازف كشػػتو‬
‫شد‪ .‬پس من نزد دكستاًل رفتم ك بو آناف فتم‪ :‬عجلو كنید‪ .‬ا﵁ ابورافػع را بػو قتػل‬
‫رسػػاند‪ .‬آنگػػاها نػػزد نػػيب اكػػرـ صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم رفػػتم ك مػػاجرا را ب ػرایش بػػاز و‬
‫كردـ‪ .‬فرمود‪« :‬پایت را دراز كن»‪ .‬من نیز پاَل را دراز كردـ‪ .‬رسػوؿ ا﵁ صػلى ا﵁‬
‫علیػػو كسػػلم بػػر آف دسػػت كشػػید‪ .‬پػػاَل طػػورم سػػامل شػػد كػػو ویػػا ىر ػػز نشكس ػتو‬
‫ٔٔ‬
‫بود‪.‬‬
‫‪ "12#‬فیِدً از ‪،‬اشتین قتل ابُ رافع‬
‫‪ -1‬مهاجرین بو مسلمانانی فتو میشود کو تا قبػل از فػت مکػو بػرای حفػ‬
‫دینشاف از شهرشاف چو مکو ك چو شهرىای دیگر بو مدینو ىجرت کردند‪.‬‬
‫‪ -2‬انصار بو اىل مدینو فتو میشود کو مهاجرین را در شهرشػاف جػا دادنػد‬
‫ك در منازؿش ػػاف م ػػاكی دادن ػػد ك آفى ػػا را در پن ػػاه خ ػػود رفتن ػػد ك ب ػػو ی ػػاری آفى ػػا‬
‫شتافتند‪.‬‬
‫‪ -3‬بػػو قسػػمت شػػرقی کوهى ػػای س ػراة ك حػػد فاصػػل می ػػاف ارتفاعػػات جن ػػد ك‬
‫ش ػػرؽ ّٖام ػػوا «حج ػػاز» فتوان ػػد ک ػػو ب ػػو مش ػػاؿ می ػػن منته ػػی میش ػػود‪ .‬حج ػػاز از‬
‫حاجز ك مػانع اسػت ك چػوف میػاف ّٖامػو ك جنػد فاصػلو ك مػانع‬ ‫«حجز» بو معنای ً‬
‫ىى‬
‫ٔٔ‪ -‬بركایت اماـ واری رلو ا﵁‪.‬‬
‫{‪}131‬‬
‫اجياد کػرده اسػتا آف را حجػاز خواندهانػد‪.‬شػهر طػائف ك نیمػی از مدینػو در ایػن‬

‫وش كاقع است‪.‬‬
‫‪ -4‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم حلظػػو ای ىػػم از مػػاموریتی کػػو ا﵁ تعػػالی‬
‫ب ػرایش سػػمردا دریػػغ نورزیػد‪ .‬ػػاىی در تػػدریسا ػػاىی در جهػػادا ػػاىی در تعیػػْب‬
‫قومن ػػداناف بػ ػرای سػ ػرایاا ػػاىی تعی ػػْب س ػػفّبافا ػػاىی در ص ػػل ا ػػاىی در عق ػػد‬
‫اخوت ك‪...‬‬
‫‪ -5‬بػػزر َبین دمشػػن اسػػالـ مهػػاف اسػػت کػػو در ظػػاىر بػػا مسػػلماناف باشػػدا امػػا‬
‫در ب ػػاطن دس ػػتش را ركی دس ػػت دمشن ػػاف دی ػػن كعقی ػػده بگ ػ اردا ك آن ػػاف را لای ػػو‬
‫کندا كاحواؿ مسلماناف را برای آّٗا در اكقات مهم اطالع دىد‪.‬‬
‫‪ -6‬انساف مهواره دقیر كسػنجیده حرکػت کنػدا بػا احساسػاتی شػدف كجنجػاؿ‬
‫آفریدفا انساف بو جایی نی رسدا كدعوتش بو شکست مواجو می ردد‪.‬‬
‫‪ -7‬قبل از اینکو اىدین بو سػرزمینی للػو کننػدا خنسػت آجنػا خمفیانػو کسػی‬
‫را ركاف کنندا تا احواؿ مردـ ك كضعیت منقطو را بررسی ناید‪.‬‬
‫‪ -8‬انس ػػانی ک ػػو م ػػی خواى ػػد خ ػػّبش ب ػػو دیػ ػن رل ػػاف برس ػػدا بای ػػد ىوش ػػیار ك‬
‫زیرکانو عمل کند‪.‬‬
‫‪ -9‬دمشػػن مهیشػػو بدسػػت خنواىػػد آمػػدا از ایػػن ركف مسػػلماف مه ػواره در کمػػْب‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪« -11‬داع ػ ػػی» زم ػ ػػانی ک ػ ػػو ش ػ ػػجاع نب ػ ػػودا كمه ػ ػػت نداش ػ ػػتا پ ػ ػػس از سس ػ ػػتی‬
‫كضعیفی اك بو دین منفعتی نی رسد‪.‬‬
‫{‪}132‬‬
‫‪ -11‬ىنگامی کو کافر حربی درمیػاف مسػلماناف خمفػی مػی شػودا اىػد ّٗایػت‬
‫تتػػاط باشػػد کػػو مبػػادا از كی (اشػػتباىان)خوف نػػاحر ش ػ ص دیگػػری رخیتػػو شػػودا‬
‫كبایػػد سػػعی كتػػالش خػػود را در پیػػدا کػػردف ش ػ ص معػػْبا در مکػػاف معػػْب ك در‬
‫كقت معْب برای قتل كللو اكا ورچ دىد‪.‬‬
‫‪ّٗ -12‬ی از دشناـ دادف خركس(مرغ)‪:‬‬
‫ص ػلٌى ا﵁ي ىعلىٍی ػ ًػو‬ ‫ًو‬ ‫ً‬
‫ػوؿ اللَّػػو ى‬ ‫ػِب ىرض ػ ىػک اللَّػػو ىعٍنػػوي قىػػاؿ‪ :‬قىػ ى‬
‫ػاؿ ىر يسػ ي‬ ‫عػ ٍػن زیٍػػد بٍ ػ ًن ىخالػػد ا ي ىهػ ّْ‬
‫كسلَّم‪« :‬ال تى يسبوا الدّْیكا فىًنَّوي یيوقً ي للصالة»‪.‬‬
‫ً ٕٔ‬
‫ى‬
‫یعنی‪ :‬از زید بن خالد جهِب رضک ا﵁ عنو ركایت است کو‪:‬‬
‫رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلک ا﵁ علی ػػو كس ػػلم فرم ػػود‪ :‬خ ػػركس را دش ػػناـ مدىی ػػدا زیػ ػرا اك بػ ػرام‬
‫نازتاف بیدار مک کند‬
‫‪ -13‬جرـ عمل ش ص اسػتا كقتػی کػو شػ ص عملػی را مرتکػب مػی شػودا‬
‫پس ما با آف طرؼ ىستیما نو با خانواده ك اقاربش‪.‬‬
‫‪ -14‬اسػػالـ پػػّبكانش را بػػو زیػػر بػػودف كچػػاالکی ف ػرا مػػی خوانػػدا ك آنػػاف را از‬
‫ملػػوؿ كخسػػتو بػػودف بػػر ح ػ ر مػػی دارد‪ .‬اىػػل علػػم فتػػو انػػد‪ :‬یػػک ج ػواف سیاسػػی‬
‫كمفکرا با ارزمشند تر است نسبت بو دىا مولو ًی وشو نشْب!‪.‬‬
‫‪ -15‬اىد كقتی کو در این مسّب حرکت می کندا نبایػد بػا عجلػوا تػرس كلػرز‬
‫مػػاموریتش را خایػػو دىػػدا زی ػرا ا ػػر در ایػػن کػػار مثفػػر شػػودا غػػازی اسػػتا كا ػػر‬
‫ٕٔ‪ -‬ركاه أبو داكد بً و‬

‫سناد صحی ‪.‬‬
‫{‪}133‬‬
‫مثفػػر نشػػود كکشػػتو شػػودا پػػس شػػهید اسػػتا كا ػػر زنػػدانی شػػودا پػػس بدانػػد کػػو‬
‫لیت بزر ی از ذمو ای اكا ساقط شده است‪.‬‬ ‫مسبو ً‬
‫‪ -16‬مس ػػلماف مهیش ػػو آم ػػاد ی خ ػػود را در براب ػػر دمشن ػػاف دی ػػن كعقی ػػده داش ػػتو‬
‫باشدا یا با علم خود را هز کندا یا با اسلحو در ركشنائی قرآف كحدیزا چػوف‬
‫کتػاب بػدكف سػالح مػػورد اىانػت قػرار مػػی ػّبدا كسػالح بػػدكف کتػاب ظلػم كسػػتم‬
‫می کند‪.‬‬
‫‪ -17‬كقتػػی کػػو مسػػلماف علیػػو کػػافری مششػػّب مػػی کشػػدا پػػس در قتػػل اك یػػاـ‬
‫س ػػعی كت ػػالش خ ػػود را وػ ػرچ دى ػػدا زیػ ػرا ا ػػر اك زن ػػده مبان ػػدا از قب ػػل ک ػػرده ظ ػػايَب‬
‫كخوخنوار تر در برابر اسالـ كمسلماناف می شود‪.‬‬
‫‪ -18‬در مسػػّب دعػػوتا زنػػدانی شػػدفا زمخػػی شػػدفا ك کشػػتو شػػدف حقیقػػت‬
‫يمسلم است‪.‬‬
‫‪ -19‬اىد با خػود یػاـ لػوازـ ضػركری«صػحی كطبػی» را داشػتو باشػدا تػا ا ػر‬
‫زمخی رددا باید در صحنو خود را مداكا ناید‪.‬‬
‫‪ -21‬اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم صػػادؽ ت ػرین اف ػراد در قػػوؿ كعمػػل‬
‫شاف با پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم بودند‪.‬‬
‫‪ -21‬كقتی کو اىد سرزمینی را فت می کندا یػا دمشنػی را از پػا در مػی آكردا‬
‫نبایػػد نسػػبت آن ػرا بػػو خػػود کنػػدا بلکػػو (تشػریفان) بگویػػد‪ :‬ا﵁ تعػػالی ایػػن سػػرزمْب را‬
‫فت کردا كفالف کافر را ذلیل کردا كىالکش نود!‪.‬‬
‫‪ -22‬اىد نسبت بو سائر مردـ با ادب ترین فرد بوده باشد‪.‬‬
‫{‪}134‬‬
‫‪ -23‬امػ ػػّب جنػ ػػگا ب ػ ػرای اىػ ػػدی کػ ػػو در مػ ػػاموریتش مثفػ ػػر مػ ػػی شػ ػػودا ىبػ ػػو‬
‫كوشش تعیْب کند‪.‬‬
‫‪ -24‬ثبوت رقیو شرعیا كاینکو بو زكد ترین كقتا تاثّب خود را دارد‪.‬‬
‫{‪}135‬‬
‫شماره از داستان قتل ابورافع یهودی آموختیم کو‪...‬‬
‫{‪}136‬‬
‫درسیاسدَم‪:‬‬
‫ٖٔ‬
‫‪،‬اشتین شَینت هفدا کیر ام خهام رض اللٌ غيٌ‬
‫انس بن مالک می وید‪:‬‬
‫اىی رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم بو منزؿ اـ حراـ دخػَب ملحػاف کػو مهسػر‬
‫عباده بن صامت بودا میرفت ك اـ حراـ از كی پ یرایی مینود‪.‬‬
‫ركزیا رسػوؿ اکػػرـ صػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػو خانػػوی ایشػاف رفػػت ك اك بعػػد از‬
‫پػ یراییا شػػركع بػػو خارانػػدف سػػر مبػػار رسػػوؿ اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم نػػود تػػا‬
‫اینکو رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم خواب رفت‪ .‬سمس بیػدار شػد در حػالی کػو‬
‫میخندید‪.‬‬
‫اـ حراـ می وید‪ :‬من فتم‪ :‬یا رسوؿ ا﵁! چرا میخندی؟‬
‫فرمػػود‪ « :‬ركىػػی از امتیػػاًل بػػو مػػن عرضػػو شػػدند کػػو در راه ا﵁ متعػػاؿ جهػػاد‬
‫میکننػػدف آنػػاف ركی ایػػن دریػػا س ػوار مػػیشػػوند ك ماننػػد پادشػػاىانی ىسػػتند کػػو بػػر‬
‫ستىا نشستواند»‪.‬‬
‫اـ حػراـ می ویػػد‪ :‬فػػتم‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! از ا﵁ متعػػاؿ وػواه کػػو مػرا جػػزك آنػػاف‬
‫قرار دىد‪ .‬پیامرب اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم ىم برایش دعا کرد‪.‬‬
‫ٖٔ‪ -‬معرفی مدتصر ام حرام ل‪ :? - 888‬ىا = ‪ ><? - 888‬م)‪:‬‬

‫اك «أـ حراـ بنت ملحاف بن خالد بن زید جناریو انصاریو» می باشد‪.‬‬
‫اك مه ػرای اىػػدین بػػو غػػزكات مػػی رفػػتا ك در كاقعػػات كح ػوادث سرنوشػػت سػػاز حضػػور داشػػتا در فػػت قػػربس نیػػز‬
‫اشَبا داشتا كآجنا از سواری اش بر زمْب افتادا كشهید شد‪ .‬اـ حراـ را در ا زیره دفن کردند‪.‬‬
‫زبیدی فتو است‪ :‬برای آف مقاـ بزر ی در ا زیره استا قػربش االف مشػهور اسػت ك در آجنػا بنػاـ «قػرب زف صػاحلو»‪.‬‬
‫(كطبقات ابن سعد ٖ‪)ُّٖ :‬‬
‫{‪}137‬‬
‫دكبػ ػػاره رسػ ػػوؿ ا﵁ صػ ػػلی ا﵁ علیػ ػػو كسػ ػػلم سػ ػػرش را اشػ ػػت (ك خوابیػ ػػد‪ ).‬ك‬
‫ىنگامی کو بیدار شدا میخندید‪.‬‬
‫اـ حراـ می وید‪:‬‬
‫فتم‪ :‬یا رسوؿ ا﵁! چرا میخندی؟ فرمود‪ « :‬ركىػی از امتیػاًل بػو مػن عرضػو‬
‫ش ػػدند ک ػػو در راه ا﵁ متع ػػاؿ جه ػػاد میکنن ػػد‪ »...‬ك مه ػػاف سػ ػ ناف اكؿ را تکػ ػرار‬
‫کرد‪.‬‬
‫ف ػػتم‪ :‬ی ػػا رس ػػوؿ ا﵁! از ا﵁ متع ػػاؿ وػ ػواه ک ػػو مػ ػرا نی ػػز ج ػػزك آن ػػاف قػ ػرار دى ػػد‪.‬‬
‫فرمود‪« :‬تو از ركه خنست ىستی»‪.‬‬
‫آنگػػاه اـح ػراـ در دكراف معاكیػػو بػػن ابػػیسػػفیاف (مه ػراه اى ػداف) از دریػػا عبػػور‬
‫ٗٔ‬
‫کرد ك ىنگامی کو از دریا بّبكف آمد از سواریاش بو زمْب افتاد ك فوت کرد‬
‫بو این داستان‪ ،‬ىمچنین توجو کنید‪:‬‬
‫انس می وید‪:‬‬
‫اـ سلیم انصاری ركز جنگ حنْبا خنجری با خودا برداشت‪.‬‬
‫ابوطلحػػو رضػػی ا﵁ عنػػو خنجػػر را دیػػد ك بػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬
‫فت‪ :‬یا رسوؿ ا﵁! این اـ سلیم است کو خنجری با خود دارد‪.‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم بو اـ سلیم فرمود‪« :‬این خنجر چیست»؟‬
‫ٗٔ‪( -‬مسلم‪.)ُُِٗ:‬‬
‫{‪}138‬‬
‫اـ سلیم فػت‪ :‬آف را برداشػتم تػا ا ػر کسػی از مشػرکْب بػو مػن نزدیػک شػودا‬
‫شکمش را پاره کنم‪.‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم با شنیدف این س نافا خندید‪.‬‬
‫اـ س ػػلیم ف ػػت‪ :‬ی ػػا رس ػػوؿ ا﵁! آزاد ش ػػد انی را ک ػػو در ف ػػت مک ػػوا مس ػػلماف‬
‫شدندا بو قتل برسافف زیرا این آنػاف بودنػد کػو باعػز شکسػت مشػا شػدند‪ .‬رسػوؿ‬
‫َٕ‬
‫ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم فرمود‪« :‬ا﵁ متعاؿ کفایت نود ك احساف کرد»‪.‬‬
‫‪،"00#‬رس از ‪،‬اشتین ام خهام ه ام شلّم‬
‫‪ -1‬رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم بع ػػد از ف ػػرض ش ػػدف حج ػػابا دی ػػدف‬
‫ناترماف را حراـ پنداشتا اما اینکو چرا بو منزؿ اـ حراـ می رفت؟‬
‫امػػاـ نػػوكی رلػػو ا﵁ در ج ػواب ایػػن سػواؿ می ویػػد‪« :‬علمػػا اتفػػاؽ نظػػر دارنػػد‬
‫کو اـ حراـ ىتىرـ رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم بوده است‪.‬‬
‫اما دربارهی کیفیت ترـ بودف اختالؼ نظر دارد‪.‬‬
‫ابن عبدالرب ك تعدادی فتواند‪ :‬اـ حراـ یکی از خالوىای رضػاعی رسػوؿ ا﵁‬
‫صلی ا﵁ علیو كسلم بود ك برخی فتوانػد‪ :‬بلکػو خالػوی پػدر یػا پػدر بػزرگ رسػوؿ‬
‫ُٕ‬
‫ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم بوده استف زیرا مادر عبدايطلب از بنی جنار بود»‪.‬‬
‫َٕ‪( -‬مسلم‪.)َُٖٗ:‬‬
‫ُٕ‪( -‬شرح نوكی بر صحی مسلم)‪.‬‬
‫{‪}139‬‬
‫‪ -2‬از اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم تنها مػرداف نبودنػد کػو بػرای اقامػو‬
‫نظاـ اسالمی کمر مهت بستو بودندا بلکو زناف شاف نیز بدین كظیفػو مقػدس ػاـ‬
‫برداشتو بودند‪.‬‬
‫‪ -3‬در تبلیػػغ دیػػنا تنهػػا مػػرداف مکلػػف نیسػػتندا بلکػػو زفا مػػردا طفػػل كکهػػن‬
‫سػػاؿا مسػػبولیت دارنػػد تػػا ىریکػػی بػػو حػػد اسػػتطاعت شػػافا بػػّبؽ اسػػالـ را بلنػػد‬
‫نایند‪.‬‬
‫‪ -4‬امػػت اسػػالـ بػػو مػػادر ًاف مهچػػوف اـ ح ػراـا امسػػاءا اـ سػػلیما امسػػاء كعائشػػو‬
‫ضركرت دارند تا یاـ سعی كتالش شاف را در تربیو فرزنداف ایػن امػت وػرچ دىنػدا‬
‫زیػرا ایػػن امػػت مظلػػوـ كسػػتم دیػػده فقػػط جوانػػانی را مػػی خواىنػػد کػػو آنػػاف را از زیػػر‬
‫یوغ برد ی كاسارت جنات دىند‪.‬‬
‫امام مقبل بن ىادی الواعی رحمو اهلل می اوید‪:‬‬
‫شدید ترین حاجت تمع اسػالمی بػو «زنػاف صػاحلو ای» اسػت کػو بػرای اصػالح‬
‫زن ػػاف مس ػػلماف ت ػػالش و ػػرچ دىن ػػدا ت ػػا از دس ػػت درازی «داعی ػػاف فاس ػػد كمک ػػار»‬
‫ِٕ‬
‫تفوظ مبانند‪.‬‬
‫‪ ‬محمد بن اسماعیل را مادرش تربیو کرد كدر سفر ىای مهػم اكرا مهراىػی‬
‫نود ك از اك اماـ واری ساخت‪...‬‬
‫أحم ااد با اان حنبا اال را م ػػادرش تربی ػػو ک ػػرد ك در س ػػرمای زمس ػػتاف اكرا ب ػػو‬ ‫‪‬‬
‫مسجد می برد ك از اك اماـ أىل سنت ساخت‪...‬‬
‫ِٕ‪ -‬اإلنتصار حلقوؽ ايثمنات(‪.)ٔ:‬‬

‫{‪}141‬‬
‫‪ ‬احم ااد ب اان عل اای را خػ ػواىرش تربی ػػو ک ػػرد ك از اك اب ػػن حج ػػر عس ػػقالنی‬
‫ساخت‪...‬‬
‫‪ ‬یحی بن شرش را مادرش تربیػو کػرد كشػب ىػا را بػا فرزنػدش زنػده داری‬
‫نود كاز اك اماـ نوكی ساخت‪...‬‬
‫‪ ‬نااام مااادر إباان تیمیااة "تیمیػػو" بػػودا فرزنػػدش را تربیػػو کػػردا پػػس حػػاال بنػػاـ‬
‫مادرش"ابن تیمیة" یاد می شود‪...‬‬
‫كدىػػا تػػدثینی کػػو بػػو سػػبب زلػػات مػػادراف كخواىرانشػػاف بػػو درجػػو ىػػای بلنػػدی‬
‫رسیدند‪...‬‬
‫پس ىر اه زنی شایستو كصاحل ردیدا خانوا تمع ك یک أمت را می سازد‪...‬‬
‫‪ -5‬فضیلت صلو رلیا ك زیارت اقارب ك نزدیکاف‪.‬‬
‫‪ّٗ -6‬ی از رفًب بو جاىایی کو آجنا امکاف فتنوا كبیم ّٖمت بوده باشد‪.‬‬
‫‪ -7‬رفًب بو خانو دكسػتاف كاقػارب كزیػارت آّٗػا ( اىػان) بػوده باشػدا نػو اینکػو‬
‫ش ص از رفًب بسیار آناف را خستو ناید‪.‬‬
‫‪ -8‬زن ػػانی کػ ػػو تػ ػػرـ مػ ػػردی مػ ػػی باش ػ ػندا مػ ػػی توانػ ػػد در صػ ػػورت ضػ ػػركرت ‪-‬‬
‫وصوص كقت مریضی ‪ -‬طبابت آّٗا را نایند‪.‬‬
‫‪ -9‬خواب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم كحی كحقیقت است‪.‬‬
‫‪ -11‬خواب اند پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلما شکننده كضوء نی باشد‪.‬‬
‫‪ -11‬انسػػاف مػػی توانػػد خ ػوابی را کػػو دیػػدها ب ػرای دكسػػتانش تعریػػف کنػػدا امػػا‬
‫بدكف اینکو در آف اضافو ناید‪.‬‬
‫{‪}141‬‬
‫‪ -12‬شػ ص ا ػػر مػػی خواىػػد خػوابش تعبػػّب شػػودا پػػس آنػرا نػػزد معػػربی کػػو بػػو‬
‫تعبّب خواب در ركشنایی قرآف كحدیز پی می برد كسصص داردا مراجعو کند‪.‬‬
‫‪ -13‬سلف صاحل از فتار در سو چیزا دكری می جستند‪:‬‬
‫یک‪ :‬تعبّب خواب‬
‫دك‪ :‬تفسّب برأی‬
‫سو‪ :‬فتار در مورد کیفیت كچگونگی ركح‪.‬‬
‫‪ -14‬كقت ػػی ک ػػو ع ػػامل ك دانش ػػمندی از ص ػػاحلاف كنیکوک ػػاراف ح ػػرؼ م ػػی زن ػػدا‬
‫خماطػػب مػػی توانػػد از آف عػػامل درخواسػػت دعػػاء کنػػد کػػو تػػا اك را نیػػز ا﵁ تعػػالی از‬
‫صف صاحلاف كنیکوکاراف رداند‪.‬‬
‫‪ -15‬دعای صاحل كمصل ا مسَبد خنواىد شد‪.‬‬
‫‪ -16‬ا ػػر کسػػی (تصػػادفان) خنػػده بػػر لبػػانش جػػاری شػػودا دیگ ػراف مػػی تواننػػد‬
‫علت خنده اك را جویا شوند‪.‬‬
‫‪ -17‬انساف از تکرار دعاءا خستو نشود‪.‬‬
‫‪ -18‬بیػ ػػاف جایگػ ػػاه كفضػ ػػیلت معاكیػ ػػو در امػ ػػتا كاینکػ ػػو معاكیػ ػػو از اىػ ػػداف‬
‫سربکف اكائل صدر اسالـ بوده است‪.‬‬
‫‪ -19‬بد ویی كدشناـ دادف معاكیو رضی ا﵁ عنوا زندیقیت است‪.‬‬
‫‪ -21‬اثبات اشَبا زناف در جهاد‪.‬‬
‫‪ -21‬زنػػاف مسػػلماف در سػػَبش اسػػالـ كعقیػػده صػػحی ً بػػدكر از خرافػػاتا از‬
‫ىیچ نػوع سػعی كتػالش دریػغ نورزنػدا حتػی ا ػر منجػر بػو زنػدانی شػدف یػا شػهیدف‬
‫شدف آناف ردد‪.‬‬
‫{‪}142‬‬
‫‪ -22‬مکلفیت زناف در جنگ‪:‬‬

‫‪ ‬تداكی زمخی ىا‬
‫‪ ‬سّباب کردف اىدین‬
‫‪ ‬كغ ا پ ًب برای آناف است‪.‬‬
‫‪ -23‬اسػػالـ ب ػرای زنػػاف حق ػوؽ بیشػػماری را داده اسػػتا از حلػػو‪ :‬بػػاالی آنػػاف‬
‫جنگ نی کنػدا تػا جػایی کػو دسػتور داده‪ :‬جهػاد زنػاف حػج اسػت‪ .‬امػا ا ػر آنػاف‬
‫بػػا شػػوؽ خػػود در جهػػاد اش ػَبا مػػی کننػػدا پػػس آنػػاف را درصػػف خنسػػت جنػػگ‬
‫پ ػػیش ن ػػی کن ػػدا ك مکل ػػف ان ػػد ت ػػا در اخ ػػّب ص ػػف باش ػػندا كخ ػػدمت اى ػػدین را‬
‫نایند‪.‬‬
‫‪ -24‬تنهػػا شػػهادت ایػػن نیسػػت کػػو «مرمػػی» کػػافر در بػػدف ش ػ ص اصػػابت‬
‫کندا ا ر کسػی در راه جهػاد مبػّبد شػهید اسػتا ا ػر کسػی از اسػب جهػاد مبػّبد‬
‫شػػهید اسػػتا ا ػػر کسػػی در خػػدمت اىػػدین مبػػّبد شػػهید اسػػتا ا ػػر کسػػی بػػو‬
‫نیت جهاد كشهادت مبّبد شهید استا حتػی ا ػر کسػی در راه طلػب علػم مبػّبدا‬
‫نیز شهید است‪ .‬ب ذف ا﵁‬
‫در حدیز آمده است کو رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم فرمود‪:‬‬
‫ب ا ٍىػ ٍدًـا ىك َّ‬
‫الش ػ ًه ي‬
‫ید ًِف‬ ‫الشػػه ىداء مخىٍس ػةه‪ :‬الٍمطٍعػػو يفا كالٍمبطيػػو يفا كالٍثى ًریػػرا ك ً‬
‫صػػاح ي‬
‫ى ي ىى‬ ‫« ُّ ى ي ى ى ي ى ى ٍ‬
‫ً ّٕ‬
‫ىسبً ًیل ا﵁»‪.‬‬
‫یعنی‪« :‬شهدا پنج ركه اند‪:‬‬
‫ّٕ‪( -‬وارل‪.)ِٔٓ:‬‬
‫{‪}143‬‬
‫ُ ػ كسک كو در اثر طاعوف ك كباا مبّبد‪.‬‬

‫ِ ػ كسک كو در اثر اسهاؿا مبّبد‪.‬‬
‫ّ ػ كسک كو در اثر غرؽ شدف در آبا مبّبد‪.‬‬
‫ْ ػ كسک كو زیر آكارا فوت ناید‪.‬‬
‫ٓػ كسک كو در راه ا﵁ا كشتو شود»‪.‬‬
‫‪ -25‬زن ػػاف ص ػػدر اس ػػالـا از ى ػػیچ ن ػػوع س ػػعی كت ػػالش در دف ػػاع از مقدس ػػات‬
‫كسرزمْب ىای اسالمیا دریػغ نػی كرزیدنػدا شػوىرا فرزنػدا اقػاربا زیػوراتا خانػو‬
‫كکاشانو ای خود را تقدَل اسالـ می نودندا ك اسػالـ در عػوضا نػاـ آّٗػا را ثبػت‬
‫تاریا زرین ساختوا كّٔشت ابػدی را جػای شػاف قػرار دادها كمالقػات رب العػايْب‬
‫را نصیب شاف می کند‪.‬‬
‫ىرچو درس ىای ما از داستان ام سلیم رضی اهلل عنها‪:‬‬
‫‪ -26‬داشًب کتاب كمششّب برای مسلمافا ذلت را خنواىد آفرید‪.‬‬
‫بو این حدیث توجو کنید‪:‬‬
‫ػوؿ اللَّػ ًػو صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو‬ ‫ػت ىر يسػ ى‬ ‫كعػػن ابػ ًن عمػػر رضػػک اللَّػػو عٍنػهمػػا قػ ى ً‬
‫ػاؿ‪ :‬ىمس ٍعػ ي‬ ‫يىي‬ ‫ى ى ٍ يى ى ى‬
‫ً ً‬
‫ػالزٍرعا‬
‫تم ب ػ َّ‬‫ػاب الٍبىػ ىق ػ ػ ًرا ىكىرض ػ ٍػی ٍ‬
‫ىخ ػ ػ ٍ يٍس أى ٍذن ػ ى‬‫كس ػػلم ی يق ػػوؿ‪« :‬إذا تىػبى ػػایػى ٍعتي ٍم بالعین ػػةا كأ ى‬
‫ط اللَّػ ػ ػػوي ىعل ػ ػ ٍػی يك ٍم ذالن ال یػىٍن ًزعيػ ػ ػػوي شػ ػ ػػکءه ىحػ ػ ػػٌب تىػ ٍرجعي ػ ػ ػوا إىل‬
‫ػادا ىس ػ ػ ػلٌ ى‬ ‫ً‬
‫كت ػ ػػرٍكتي يم ا هػ ػ ػ ى‬
‫ْٕ‬
‫دین يكم»‪.‬‬
‫ػح ىحوي ابٍػ يػن‬ ‫ً‬ ‫ً و‬ ‫ً‬ ‫ْٕ‪ -‬ركاه أىبػػو داكد ًمػػن ركایػ ًػة نػػاف وع عنٍػػوا كِف إسػ ً‬
‫ػنادهً ىم ىقػ ه‬
‫ػاتا ىكصػ ٌ‬
‫رجاليػػوي ثقػ ه‬
‫كأللىػ ىػد ىٍػ يػوهي مػ ٍػن ىركایػػة عطىػػاءا ىك ى‬
‫ػاؿا ٍ‬ ‫ىي ى‬ ‫ى ٍ‬ ‫ىى ي‬
‫الٍ ىقطٌ ً‬
‫اف‪.‬‬
‫{‪}144‬‬
‫ابػػن عمػػر رضػػک ا﵁ عنهمػػا مػػک ویػػد‪ :‬شػػنیدـ رسػػوؿ ا﵁ صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو‬
‫كسػػلم مػػک فرم ػػود‪« :‬ىنگػػامک کػػو معاملػػو عینػػوٕٓ اجن ػػاـ دادیػػدا ك دـ اكىػػا را‬
‫رفتی ػػدا (ك ب ػػو کش ػػاكرزم مش ػػثوؿ ش ػػدیدا) ك ب ػػو کش ػػت ك ک ػػار دؿ خ ػػوش‬
‫کردیػدا و جهاد در راه اهلل را تر کردید؛ اهلل بر شما ذلتا چیاره ما کناد‬
‫کو تا بو دینتان بر ن ردید؛ آن را از شما بر نم دارد»‪.‬‬
‫‪ -27‬كقتی کو فردی نزد ش ص دیگرا اسلحو ای را می بیند کو نو در جهػاد‬
‫اسػػتا كنػػو از خػػود تافظػػت مػػی کنػػدف مکلػػف اسػػت تػػا نظػػاـ حػػاکم را اطػػالع‬
‫دىدا چوف در داشػًب اسػلحو بػدكف ىػدؼ كمقصػد شػرعیا شػر اسػت‪ .‬تػا جػایی‬
‫کو اماـ ابن حزـ رلو ا﵁ فتػو اسػتا كقتػی کػو میػاف دك طائفػو ای از مسػلماناف‬
‫جنگ صورت ّبدا اسلحو فركشی ىا بستو شوند‪.‬‬
‫‪ -28‬زناف صحابیات در عفت كپاکدامنیا الگوی بی مانندی بودند‪.‬‬
‫‪ -29‬دف ػ ػػاع از حج ػ ػػاب ف ػ ػػرض اس ػ ػػتا كکش ػ ػػتو ش ػ ػػدف در دف ػ ػػاع از حج ػ ػػابا‬
‫شهادت بزر یست‪.‬‬
‫‪ -31‬کسی کو صاحب حر باشدا برای اك اجازه س ن زدف داده شود‪.‬‬
‫از ابػوىریره ركایػت اسػت کػو‪ :‬مػردی نػػزد رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم آمػد ك بػػا‬
‫حلنی تند طلب خود را از آف بزر وار خواست‪ .‬صحابو خواستند اك را تنبیو کننػدف‬
‫كلػػی رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬دعػػوها فىػ َّف لًصػ ً‬
‫ػاح ً‬
‫ب احلىػ ّْػر ىم ىقػػاالن»‪:‬‬ ‫ى‬ ‫ىي ي‬
‫«کاری با اك نداشتو باشیدف زیرا آنکػو حقػی داردا ح ٌػر سػ ن فػًب ك مطالبػو ی‬
‫ٕٓ‪ -‬فركخًب کاال بصورت نسیو سمس باز خریدف از مشَبم بو قیمت کمَب از آف‪.‬‬
‫{‪}145‬‬
‫أعطيػػوهي ًس ػنٌان ًمثٍػ ىػل ًس ػن ًّْو»‪« :‬شػػَبی ماننػػد شػػَب‬ ‫ح ٌقػػش را دارد»‪ .‬ك سػػمس فرم ػػود‪ٍ « :‬‬
‫خودش بو اك بدىید»‪ .‬فتند‪ :‬ای رسػوؿ ا﵁ا شػَبی جػز ّٔػَب ك بػزرگ تػر از شػ ًَب‬
‫ض ػػاءن»‪« :‬مه ػػاف را ب ػػو اك‬ ‫أعطيػػوهيا فػ ػ َّف ىخٍی ػ ىػريك ٍم ٍ‬
‫أح ىس ػػني يك ٍم قى ى‬ ‫اك ن ػػی ی ػػابیم‪ .‬فرم ػػود‪ٍ « :‬‬
‫بدىیػ ػػدف زی ػ ػرا ّٔ ػ ػَبین مشػ ػػا کسػ ػػی اسػ ػػت کػ ػػو بػ ػػدىی خػ ػػود را بػ ػػو ّٔ ػ ػَبین شػ ػػکل ادا‬
‫کند»[متفر علیو]‪.‬‬
‫‪ -31‬زمانی کو رسوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم بػو مشػوره اصػحابش ػوش مػی‬
‫دادا ك بػ ػرای آن ػػاف ح ػػر سػ ػ ن ف ػػًب را م ػػی دادا آی ػػا م ػػا در براب ػػر دكس ػػتاف م ػػاف‬
‫اینگونو نباشیم؟‪.‬‬
‫‪ -32‬صػػدای زف عػػورت نیسػػتا البتػػو در صػػورتی کػػو صػػدای خػػود را ػ كب‬
‫کننده نگرداندا کو سبب فتنو شود‪.‬‬
‫یکػػی از اسػػباب شکسػػت مسػػلماناف در غػػزكه احػػد بنػػابر لیػػل‬ ‫‪-33‬‬
‫اـ سػػلیما آنػػانی بودنػػد کػػو در غػػزكه بػػدر رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم عفوشػػاف‬
‫کردندا چوف قلب ىای شاف مملو از انتقاـ كغصو بود‪.‬‬
‫{‪}146‬‬
‫از داستان ام حرام وام سلیم آموختیم کو‪...‬‬ ‫شماره‬
‫{‪}147‬‬
‫درسدياسدَم‪:‬‬
‫‪،‬اشتین شَی‪،‬ت خیفظین لدیبٌ رض اللٌ غيَم‬
‫انس رضی ا﵁ عنو می وید‪:‬‬
‫عدهای نزد نبیاکػرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم آمدنػد ك فتنػد‪ :‬مردانػی را مهػراه مػا‬
‫بفرسػػت تػػا قػػرآف ك سػػنت را بػػو مػػا بیاموزنػػد‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم مهػراه‬
‫آنػػافا ىفتػػاد نفػػر از انصػػار را کػػو قػػاری فتػػو میشػػدندا فرسػػتاد‪ .‬دایػػیاـ حػراـ نیػػز‬
‫در میاف آناف بود‪ .‬این ىفتاد نفرا شبىا قػرآف تػالكت میکردنػدف بػدین معنػا کػو‬
‫ب ػرای یکػػدیگر مػػیخواندنػػد ك یػػاد مػػی رفتنػػد‪ .‬ركزىػػا ىػػم آب مػػیآكردنػػد ك داخػػل‬
‫مسجد می اشتند ك ىیزـ حع آكری مینودند ك مػیفركختنػد ك بػرای اىػل صػفو‬
‫ك فقرا غ ا میخریدند‪.‬‬
‫پیامرب اکػرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم ایػن قاریػاف را بػو سػوی آنػاف فرسػتاد‪ .‬امػا قبػل‬
‫از اینکو بو مقصد برسػندا کػافرانی کػو درخواسػت قػاری کػرده بودنػدا بػو آّٗػا للػو‬
‫کردنػػد ك آنػػاف را بػػو قتػػل رسػػاندند‪ .‬آّٗػػا فتنػػد‪ :‬بػػار ا ػػا! پیػػاـ مػػا را بػػو پیامربمػػاف‬
‫برسػػاف کػػو مػػا بػػو دیػػدار تػػو رفتػػیم ك از تػػو خشػػنود شػػدَل ك تػػو نیػػز از مػػا خشػػنود‬
‫شدی‪.‬‬
‫راكی می وید‪ :‬فردی از پشت سر بو حراـف دایی انسف نزدیک شد ك نیزهای‬
‫در بدنش فرك برد‪ .‬حراـ فت‪ :‬سو ند بو پركرد ار کعبو کو رستگار شدـ‪.‬‬
‫{‪}148‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم بػو یػارانش فػت‪« :‬بػرادراف مشػا کشػتو شػدند ك‬
‫فتند‪ :‬بار ا ا! پیاـ ما را بو پیامربماف برساف کػو مػا بػو مالقػات تػو رفتػیم ك از تػو‬
‫ٕٔ‬
‫خشنود شدَل ك تو نیز از ما خشنودی شدی»‪.‬‬
‫‪ "12#‬فیِدً از ‪،‬اشتین شَی‪،‬ت خیفظین لدیبٌ‬
‫‪ -1‬مردـ بکوشند تا خود نزد علماء زانو زنندا علم كضركریات دینػی شػاف را‬
‫فػرا ّبنػػد‪ .‬ا ػػر كقػػت ندارنػػدا یػػا فرصػػت بػرای شػػاف یػػاری نػػی کنػػدا پػػس علمػػاء را‬
‫مع ػػاش دىن ػػد ت ػػا آّٗ ػػا نزدش ػػاف آم ػػدها ك ت ػػدریس کنن ػػدا زی ػرا ای ػػن م ػػردـ ىس ػػتند ک ػػو‬
‫ضركرت دارند نو علماء‪.‬‬
‫زمانیکػػو امػػّب شػػهر وػػارا خالػػد بػػن الػػد ذىل ػػی از امػػاـ وػػاری رل ػػو ا﵁ از كی‬
‫خواسػػت تػػا بػػو قصػػرش بػػركد كکتػػاب صػػحی وػػاری ك تػػاریا کبػػّب را بػػو فرزنػػدانش‬
‫بیاموزد!‪.‬‬
‫امػػاـ وػػاری نمػ یرفت ك درپاسػػا فػػت‪« :‬مػػن علػػم را خ ػوار ك ذلیػػل نیکػػنم كبػػو‬
‫ابػواب سػػالطْب نػػی ركـ ك از آّٗ ػا خواسػػت در صػػورت یایػػل بػػو مسػػجد بیاینػػد ك‬
‫مهراه سایر مسلماناف در درس حاضرشوند‪.‬‬
‫‪ -2‬خنسػ ػػتْب چیػ ػػزی ک ػ ػػو فهػ ػػم آف (ح ػ ػػد اسػ ػػتطاعت) بػ ػػر زف كمػ ػػرد مسػ ػػلماف‬
‫ضركری اسػتا ركی آكردف بػو قػرآف كسػنت مػی باشػد‪ .‬تػا ىػر فتػار كکردارشػاف را‬
‫موافر بو این دك حکما عیار سازند‪.‬‬
‫‪ -3‬غّب از قرآف كسنتا دنباؿ ىر علمی رفًبا مراىیست‪.‬‬
‫ٕٔ‪( -‬مسلم‪.)ٕٕٔ :‬‬

‫{‪}149‬‬
‫‪ -4‬کػػم ت ػرین اف ػراد در بػػْب اصػػحابا حافظػػاف قرآنکػػرَل تشػػکیل مػػی دادنػػدا‬
‫زیرا آّٗا در مدت کوتاه قرآنکرَل را حف نی نودندا بلکو سػا ای طػوالنی ای را‬
‫در حف ػ آف سػػمری مػػی کردنػػدا از بعضػػی از اصػػحاب ركایػػت شػػده کػػو آنػػاف در‬
‫مدت ىشت یا نو ساؿ تنهػا سػوره بقػره را حفػ مػی کردنػدا ایػن وػاطر آف اسػت‬
‫کػو (دها ده) آیػو حفػ مػی کردنػدا سػػمس آنػرا ابػػالغ مػی کردنػد كبػػداف عمػل مػػی‬
‫نودند‪.‬‬
‫‪ -5‬زیاد بودف قاریاف در یک منطقوا داللت بر شػرؼ كعػزت آف منطقػو نػی‬
‫کنػ ػػدا زی ػ ػرا رسػ ػػوؿ ا﵁ صػ ػػلی ا﵁ علیػ ػػو كسػ ػػلم فرمػ ػػوده‪« :‬إف أکثػ ػػر منػ ػػافقی أمتػ ػػی‬
‫ٕٕ‬
‫قراؤىا»‪.‬‬
‫یعنی‪ :‬بیشَب منافقْب امت مرا قاریاف تشکیل می دىد‪.‬‬
‫بلکػػو زیػػاد بػػودف کسػػانی شػػرؼ كعػػزت اسػػت کػػو فهػػم قػػرآف كسػػنت را دارنػػدا‬
‫كدر تبلیغ كجاری ساخًب احکاـ آف می کوشند‪.‬‬
‫قاری قرآف مهانست کو بْب حف كعمل كتطبیرا حع کند‪.‬‬
‫‪ -6‬علػم در صػورتی تفػػوظ مػی مانػدا کػػو تکػرار كمػ اکره شػػود‪ .‬سػلف متفػػر‬
‫اند کو‪ :‬زنده ماندف علما م اکره آف است‪.‬‬
‫‪ -7‬قرآنکػػرَل كقتػػی در قلػػب ىػػا تفػػوظ مػػی مانػػد کػػو بػػا مهػػدیگر آن ػرا تک ػرار‬
‫كم اکره کنند‪.‬‬
‫ٕٕ‪ -‬قاؿ الشیا األلباٍل ‪ ( :‬صحی ) انظر حدیز رقم ‪ِ َُِّ :‬ف صحی ا امع‪.‬‬
‫{‪}151‬‬
‫‪ ّٔ -8‬ػَبین ع ػػامل كق ػػاری ق ػػرآف آنس ػػت ک ػػو از ک ػػف دس ػػت خ ػػود و ػػوردا ك در‬
‫ّٕلػػوی تعلػػیم كتعلػػما دنبػػاؿ یػػافًب رزؽ حػػالؿ باشػػدا كحػراـ اسػػت کػػو از نػػاـ ا﵁ ك‬
‫رسولش(ص ػ ػػلی ا﵁ علی ػ ػػو كس ػ ػػلم) امػ ػ ػرار مع ػ ػػاش ناین ػ ػػدا ك زی ػ ػػر ن ػ ػػاـ م ػ ػػال كق ػ ػػاری‬
‫دكکانداری باز کنند‪.‬‬
‫‪ -9‬فضیلت آب آكردف برای كضوء ّبنده‪.‬‬
‫‪ -11‬اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم با آنکو بر زیده ترین افراد نزد رلػاف‬
‫بودنػػدا بػػا آّٗػػم عفػػت را پیشػػو مػػی کردنػػدا ك از سػوالگری كدراز کػػردف دسػػت نػػزد‬
‫دیگ ػرافا دكری مػػی جسػػتندا بػػر پشػػت خػػویش از کػػوه ىػػای داغ ىیػػزـ حػػع آكری‬
‫می کردند كآنرا می فركختند كشکم كفرزنداف شاف را از حالؿ تث یو می کردند‪.‬‬
‫سػػبحاف ا﵁ا ایػػن مهػػت اصػػحاب جػػای تامػػل اسػػت کػػو (َٕ) نفػػر از حافظػػاف‬
‫زبدها بو کػوه مػی ركنػد كىیػزـ حػع مػی کننػدا ك از پػوؿ آف مػی خوردنػد كبػرای‬
‫دیگراف نیز صدقو می کنند‪.‬‬
‫‪ -11‬فضیلت کمک كمهکاری با بینوایاف‪.‬‬
‫‪ -12‬از جهػػاد اینس ػػت ک ػػو آن ػػانی ک ػػو در راه دیػػن زل ػػت ك خ ػواری و ػػرچ م ػػی‬
‫دىندا كیا عايانی کو در تبلیغ مصركفیت دارندا باید مهکػاری مػالی شػوند‪ .‬ببینیػد‬
‫کو ىفتاد تن از قاریاف صحابوا برای اىل صفو غ ا می خریدند‪.‬‬
‫‪ -13‬علمػػاء كحافظػػاف قػػرآف زیػػر باشػػندا ىنگػػامی کػػو بػػو ػػالس دعػػوتی مػػی‬
‫ركنػػدا امنیػػت شػػاف را بایػػد مػػردـ تػػامْب کنن ػدا كتتػػاط باشػػند از اینکػػو دمشنػػاف بػػر‬
‫آناف للو نکنند‪.‬‬
‫{‪}151‬‬
‫‪ -14‬كقتی کو طواغیت با خود «نگهباف كپّبىو دار»ا انت اب می نایندا آیػا‬

‫علماء لیاقت انت اب نگهباف را ندارند؟‪.‬‬
‫‪ -15‬در مس ػػّب دع ػػوتا «داعی ػػاف» بای ػػد بػ ػرای ى ػػر حػ ػوادثی آم ػػاد ی خ ػػود را‬
‫داشتو باشندا چوف در این مسّب‪ :‬شهادتا زندانی شدف كبرچس ىػای فراكانػی‬
‫ّٗفتو شده است‪.‬‬
‫‪ -16‬یػػاـ ىػػم كغػػم اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلما خوشػػنودی اك بػػود‪.‬‬
‫ك در راه خوشنودی ا﵁ تعالی كپیامربشا یاـ دارایی خود را فدا می کردند‪.‬‬
‫‪ -17‬ص ػػادؽ ب ػ ػودف در كع ػػده ب ػػا ا﵁ تع ػػالی كپی ػػامربش ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم‬
‫اینست کو جافا ماؿا خانواده كیاـ دارایی خود را كقف دین آنػاف کنػیما تنهػا بػو‬
‫فتار كشعارف امیاف تقر نی شود‪.‬‬
‫‪ -18‬رستگاری تنها در فتوحات سرزمْب ىا نیسػتا رسػتگاری در اینسػت کػو‬
‫انساف در مسبولیتی کو برایش شریعت دادها مثفر شودا كبا امیاف تاـا كبػا عقیػده‬
‫راساا كبا عزت مبّبد‪.‬‬
‫‪ -19‬ا﵁ تعالی حاؿ كاحواؿ دكستاف خملصش را بو بو ىرنػوعی کػو شػدها بػرای‬
‫دكستاف آّٗا می رساندا حتی حاؿ كاحواؿ ّٔشتیاف را در دنیا‪.‬‬
‫بو حدیث ذیل توجو کنید‪:‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صلى ا﵁ علیو كآلو كسلم بػو یػاراف خػود فرمودنػد‪« :‬يػا أصػیب إخػوانكم‬
‫ٌ‬
‫يحدا جعل ا﵁ أركاحهم ِف جوؼ طّب يخضرا تػرد أّٗػار ا نػةا تاكػل مػن مثارىػاا‬ ‫با ي‬
‫فلمػػا كجػػدكا طیػػب مػػاكلهم‬
‫كتػػاكم إىل قنادیػػل مػػن ذىػػبا معلقػػة ِف ظػػل العػػرشا ٌ‬
‫{‪}152‬‬
‫كمشرّٔم كمقیلهما قالوا‪ :‬من یبلغ إخواننا عنٌا أنٌا أحیاء ِف ا نٌة نػرزؽا لػبال یزىػدكا‬
‫ٖٕ‬
‫ِف ا هادا كال ینكلوا عند احلرب؟ فقاؿ ا﵁ تعاىل‪ :‬أنا أبلثهم عنكم»‪.‬‬
‫يحػػد شػػهید شػػدند ا﵁ اركاحشػػاف را در داخػػل‬ ‫یعنػػی‪« :‬كقػػٌب ب ػرادراف مشػػا در عػػزكه أ ي‬
‫پرنػد اف سػػبز رنػػگ كػػو در ّٔشػػت ىسػػتند داخػػل كػػردا ك ایػػن پرنػػد اف بػػو ركدىػػال‬
‫ّٔشػػت آمػػده ك از میػػوه ىػػال آف مػػک خورنػػد ك بطػػرؼ فػػانوس ك مشع ػداٌل از طػػال‬
‫كو بػو ظػل ك سػایو عػرش ا﵁ معلػر اسػت بػاز مػک ردنػدا ك كقػٌب لػ ت خػوردف ك‬
‫آشامیدف ك خوابیدف را احساس كردنػدا افتند‪ :‬چاو دساه برادرانماان را باا خبار‬
‫م سازد از ما دو در بهشت زنده ىستیم‪ ،‬و رزق و روزیمان باو ماا ما رساد‪،‬‬
‫تا اینكو از جهاد در راه اهلل چشم پوشه نكنند و دست نكشند‪ ،‬و از جنا‬
‫ناراحت نشوند‪ ،‬اهلل فرمود‪ :‬من آنها را از شما با خبر م دنم»‪.‬‬
‫‪ -21‬ىػػرکس بػرای برپػػایی دیػػن ا﵁ تعػػالی مهػػت كرزدا رلػػاف اك را در آمسػػاف ىػػا‬
‫شهرت می دىد‪.‬‬
‫‪ -21‬شهرت كاقعی این نیست کو نزد اىػل زمػْب معػركؼ باشػیا بلکػو شػهرت‬
‫حقیقی اینست کو نزد اىل آمساف معركؼ ردی‪.‬‬
‫‪ -22‬کاکػ ػػایش (انػ ػػس بػ ػػن نضػ ػػر) در جنػ ػػگ احد(ىشػ ػػتاد ك چنػ ػػد ض ػ ػربو ای‬
‫مششّب كنیزه) مػی خػوردا بػدنش پارچػو پارچػو مػی ػرددا ىػیچ کسػی ػز خػواىرش‬
‫اك را نی شناسد!‬
‫مامایش(حراـ) با ىفتاد نفر از حافظاف قرآنکرَل یکجای شهید می شود‪.‬‬
‫ٖٕ‪[ -‬ألد كأبوداكدا كاحلاكما كصحی ا امع َُٖٓ]‪.‬‬

‫{‪}153‬‬
‫خػػودش(انس بػػن مالػػک) «ده سػػاؿ کامػػل» خػػود را كقػػف خػػدمت بػػو پیػػامرب‬
‫صػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم مػػی کنػػدا كبػرای مسػػلماناف(ِِٖٔ) حػػدیز ركایػػت مػػی‬
‫کند‪.‬‬
‫پس چطور جرئت می کنید کػو از آنػاف انتقػاد کنیػدا كامیػاف تػاف را بػاالی امیػاف‬
‫آّٗا قوی بدانید؟‪.‬‬
‫{‪}154‬‬
‫از داستان شهادت حافظان قرآن آموختیم کو‪...‬‬ ‫شماره‬
‫{‪}155‬‬
‫درسسیشدَم‪:‬‬
‫ٕٗ‬
‫‪،‬اشتین غّی‪،‬ت شػد بو غبی‪ ً،‬رض اللٌ غيٌ‬
‫از اسامو بن زید ركایت است کو نبی اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم قبػل از جنػگ‬
‫بدر بر االغی کو زیر پػاالنشا چػادری سػاخت فػد كجػود داشػتا سػوار شػد ك‬
‫اسػػامو را نیػػز پش ػػت سػػر خ ػػودا س ػوار ک ػػرد ك ب ػػو عیػػادت س ػػعد ب ػػن عب ػػاده ک ػػو در‬
‫تلوی بنی حارث بن خزرج بسر میبردا رفػت‪ .‬در مسػّب راها از کنػار لسػی کػو‬
‫در آف ترکیبػػی از مسػػلمانافا مشػػرکْب بػػت پرسػػت ك یهودیػػاف بػػودا شػػت‪ .‬قابػػل‬
‫یػػادآكری اسػػت کػػو عبػػدا﵁ بػػن أبػػی ك عبػػدا﵁ بػػن ركاحػػو نیػػز در آف لػػس حضػػور‬
‫داش ػػتند‪ .‬پ ػػس ىنگ ػػامی ک ػػو ػػرد ك غب ػػار االغ ب ػػو ل ػػس رس ػػیدا عب ػػدا﵁ ب ػػن اب ػػی‬
‫بینیاش را با چادرش رفت ك فت‪ :‬ما را رد ك خا ندىید‪.‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم بػو آنػاف سػالـ داد ك توقػف کػرد ك از مرکػبا‬
‫پایْب آمد ك آناف را بسػوی ا﵁ دعػوت نػود ك بػر آنػافا قػرآف تػالكت کػرد‪ .‬عبػدا﵁‬
‫بن أبػی بػن سػلوؿ فػت‪ :‬ای مػرد! سػ نانی ّٔػَب از سػ ناف تػو كجػود نػداردف ا ػر‬
‫آّٗا حراندا پس ما را در الس مػاا اذیػت ك آزار مرسػافف بلکػو بػو خانػوات بػرك‬
‫ك ىػػرکس از مػػا کػػو نػػزد تػػو آمػػدا ب ػرایش داس ػػتاف س ػرایی کػػن‪ .‬عبػػدا﵁ بػػن ركاحػػو‬
‫‪ -?A‬معرفی مدتصر سعد بن عباده رضی اهلل عنو‪.‬‬

‫سعد بن عباده رئیس قبیلو خزرج در مدینو ك از بزر اف اصػحاب نػيب ا﵁ صػلى ا﵁ علیػو كسػلم بػودا مشػهور اسػت کػو‬
‫سػػعد بػػن عبػػاده ىر ًض ػ ىی اللَّػػوي ىعٍنػػوي را جنىػػا بػػو قتػػل رسػػاندند كقتػػی در سػػوراخی کػػو خانػػو جنىػػا بػػود ادرار کػػرد‪ .‬جنهػػا‬
‫فتند‪ « :‬ن قتلنا سید اْلزرج ىس ٍع ىد بٍ ىن يعبى ىادةً ك رمینىاهي بسه وم ن مل يخنٍ ًطئ فيػ ىث ىاده»‪.‬‬
‫ما بزرگ خزرجا سعد بن عباده را کشتیم ك بو سوی اك تّب پرتاب کردَل‪ .‬ما کسانی ىستیم کو تّب ما از قلػبش خطػا‬
‫نیركد‪( .‬سّباعالـ النبالء)‬
‫{‪}156‬‬
‫فػػت‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! سػ نانت را در ػػالس مػػا بگػػوف چػرا کػػو مػػا آّٗػػا را دكسػػت‬
‫دارَل‪.‬‬
‫در نتیجػوا مسػلمانافا مشػػرکْب ك یهػود بػو یکػػدیگر ناسػزا فتنػد تػػا جػایی کػػو‬
‫خواستند با ىم در ّب شوند‪ .‬ك رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم مهچنػاف آنػاف را بػو‬
‫آرامش دعوت میکرد‪.‬‬
‫سمس پیامرب اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم سوار ىمرىکبش شد ك بو راىش ادامػو داد‬
‫تػػا اینکػػو بػػو منػػزؿ سػػعد بػػن عبػػاده رسػػید‪ .‬در آجنػػاا خطػػاب بػػو سػػعد فرمػػود‪« :‬ای‬
‫سػػعد! آیػػا س ػ ناف ابػػو حبػػاب (عبػػدا﵁ بػػن أبػػی) را شػػنیدهای؟ اك چنػػْب ك چنػػاف‬
‫می وید»‪ .‬سعد فت‪ :‬یا رسوؿ ا﵁! اك را بب ش ك از اك در ػ رف سػو ند بػو ا﵁‬
‫متعػػاؿا ىنگػػامی کػػو مػػردـ مدینػػوا اتفػػاؽ کػػرده بودنػػد تػػا اك را تػػاج ػ اری کػػرده ك‬
‫عمامػوای بػر سػر اك بگ ارنػدا ا﵁ متعػاؿ حػػر را بػو تػو عنایػت کػرد‪ .‬پػس ىنگػػامی‬
‫کو ا﵁ متعاؿ با این حقی کو بػر تػو نػازؿ فرمػودا خنواسػت ایػن کػارا عملػی شػودا‬
‫لقمػو بػرایش لػو ّب شػد ك برخػوردی کػو از اك مشػاىده نػودیا بػدین جهػت بػػود‪.‬‬
‫َٖ‬
‫آنگاه رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم اك را وشید‪.‬‬
‫‪ -1‬سواره رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم اىی مرکػبا ك ػاىی شػَبا ك ػاىی‬
‫قاطرا ك اىی اسب بود‪.‬‬
‫َٖ‪( -‬مسلم‪.)ُٕٖٗ/ :‬‬

‫{‪}157‬‬
‫‪ -2‬نػػاـ قػػاطر اك‪ :‬دلػػدؿا نػػاـ اسػػب‪ :‬اك ملکػػوا نػػاـ خػػر اك‪ :‬عفػػّبا كنػػاـ شػػَب‬
‫اك‪ :‬عضباء یا قضباء بوده است‪.‬‬
‫‪ -3‬كقتػػی کػػو انسػػاف بػػا خػػود سػواره ای داردا الزـ اسػػت کػػو بػرادر مسػػلمانش‬
‫را نیػػز بػػا خػػود لػػل کنػػدا البتػػو در صػػورتی کػػو آف سػوارها تػواف كطاقػػت لػػل چنػػد‬
‫نفر را داشتو باشد‪.‬‬
‫ضک اللَّػو عنػو قػاؿ‪ :‬بینمػا ىٍ يػن ِف ىسػ ىف ور إًذ ىجػاءى ىر يج هػل علػى‬ ‫كعن أىيب و‬
‫رم ىر ى‬ ‫سعید اْلي ٍد ّْ‬
‫كسػلَّم‪:‬‬ ‫ً‬ ‫اح ولة لوا فجعل یص ًرؼ ب ً ً‬ ‫رً‬
‫صػلٌى ا﵁ي ىعلىٍیػو ى‬ ‫صرهي ىمیینان ىكمشىاالنا فقاؿ رسوؿ اللَّو ى‬ ‫ي ى ىى ى ٍ ي ىى‬ ‫ى‬
‫ضل ظىه ورا فىػ ٍلیع ٍد بً ًػو علػى مػن ال ظىهػر لػوا كمػن كػا ىف لػو فىضػل زاداو‬
‫يى‬ ‫ىٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫« ىم ٍن ىكا ىف ىم ىعوي فى ٍ ي‬
‫فىػ ٍلیػعػ ٍد بًػ ًػو علػػى مػػن ال زاد لػػو» فىػ ى ىكر ًمػػن أىصػ ً‬
‫ػناؼ ايػػاؿ مػػا ذى ىكػ ىػرهيا ىحػػٌب ىرأىینىػػا أىنػَّػوي ال‬ ‫ى ٍ ٍ‬ ‫ى ى ٍ ىى‬ ‫ىي‬
‫ُٖ‬
‫فض ول‪.‬‬ ‫حر و‬
‫ألحد منا ِف ٍ‬ ‫َّ ى‬
‫یعنػػی‪ :‬از ابوسػػعید خػػدرم رضػػک ا﵁ عنػػو ركایػػت شػػده اسػػت كػػو فػػت‪ :‬كقػػٍب كػػو‬
‫یك بار در سفرم بودَلا مردم كو بر شَبم از آف خػودش سػوار بػودا آمػد ك (از‬
‫ّٗایػػت رسػػنگک ك نیػػاز) شػػركع بػػو نگػػاه كػػردف ك توجػػو بػػو چ ػ ك راسػػت خػػود‬
‫نودا پیػامرب صػلى ا﵁ علیػو كآلػو كسػلم فرمودنػد‪« :‬كسػک كػو دارام حیػواف سػوارم‬
‫اضاِف استا آف را برام كسک كو نداردا آماده كنػد ك كسػک كػو توشػو ام اضػاِف‬
‫داردا آف را ب ػ ػرام يب توشػ ػػگاف حاضػ ػػر ك احس ػ ػػاف نای ػ ػػد»ا سػ ػػمس (ص ػ ػػدقو دادف‬
‫اضافو ىا در) انػواع مػاؿ را ذكػر نػود تػا ایػن كػو فهمیػدَل كػو ىػیچ كػداـ از مػاا در‬
‫اضافو ىام (ماؿ) حقک ندارد (ك باید آف را بب شد)‪.‬‬
‫ُٖ‪ -‬مسلم ركایت كرده استا [(ُِٖٕ)]‪[ .‬این حدیز قبالن ىم بو مشاره م ٔٔٓا آمده است]‪.‬‬
‫{‪}158‬‬
‫‪ -4‬فضیلت بیمار پرسی‪.‬‬

‫‪ -5‬رىػػرب كاقعػػی مهانسػػت کػػو از دكسػػتاف كیػػارانش بمرسػػدا حػػاؿ آّٗػػا را جویػػا‬
‫شودا در مصائب كخوشی ىای آناف شریک باشد‪.‬‬
‫‪ -6‬سػػالـ دادف بػػو کػػافرافا مشػػرکاف كاىػػل بػػدعت مشػػركع نیسػػت‪ .‬البتػػو در‬
‫صورتی کو بو ىدؼ دعوت كمصلحت باشدا ایرادی ندارد‪ .‬كا﵁ اعلم‬
‫‪ -7‬دعوت بو سوی ا﵁ تعالی كقػت ك زمػاف معػْب نػداردا ىػر زمػانی کػو مػردـ‬
‫حػػع دیػػده ش ػػودا ك یػػا منک ػػری در آّٗػػا ب ػػو چشػػم خ ػػوردا بایػػد «داع ػػی» آجنػػا ب ػػو‬
‫دعوت شركع کند‪.‬‬
‫‪« -8‬داع ػػی» در دع ػػوتشا خنس ػػتْب چی ػػزی ک ػػو ب ػػو آف ش ػػركع کن ػػدا قرآنک ػػرَل‬
‫اسػػت‪ .‬بایػػد دالئلػػش را از ق ػرآف بیػػاف داردا كبػػر آّٗػػا قػػرآف تػػالكت کنػػدا زی ػرا قػػرآف‬
‫بر ركح ك ركاف انساّٗا تاثّب پ یر است‪.‬‬
‫در قرآنک ػػرَل ی ػػاـ مػ ػواردی ک ػػو بػ ػرای ی ػػک دع ػػوتگر در دع ػػوتش الزـ اس ػػت(از‬
‫قبیلا امثاؿا حکایت ىاا كعیدا سویفا بشارتا ك‪ )...‬بیاف شده است‪.‬‬
‫‪ -9‬اسم کنیو أبی ابن سلوؿ(ابو حباب) بوده است‪.‬‬
‫‪ -11‬كقتػػی کػػو ب ػرای «داعػػی دیػػن» مػػی وینػػد‪ :‬حػػرؼ ات حػػر اسػػتا كعمػػل‬
‫ات پسػػندیدها امػػا كقػػت فػػًب آف نیسػػتا كنبایػػد امػػركز آف عمػػل را اجنػػاـ دىػػی!ا‬
‫دقیقان این س ن منافقاف دیركزی بود کو برای رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم مػی‬
‫فتند‪.‬‬
‫‪ -11‬ک ػػافراف كیهودیػ ػػاف از مسػ ػػلماناف وشػ ػػو نشػ ػػْبا خػ ػػوفی ندارنػ ػػدا آّٗػ ػػا از‬
‫مسػػلمانانی کػػو سیاسػػت كعبػػادت را در خػػود حػػع کػػرده انػػدا در خػػوؼ انػػد‪ .‬بنػػاءن‬
‫{‪}159‬‬
‫یاـ قوت ك زكر خود را علیو مسلماناف سیاسی ورچ می دىندا كبػرای مسػلماناف‬
‫وش ػػو نش ػػْب كب ػػدكر از سیاس ػػتا کم ػػک ى ػػای فراكان ػػی م ػػی ناین ػػدا كآن ػػاف را در‬
‫خانقاه ىا كمک خانو ىا داخل می کنند‪.‬‬
‫‪ -12‬مػػثمن سػ ن رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم را دكسػػت مػػی داردا كقتػػی‬
‫کػػو آنػرا بشػػنودا بػػاالی فرزنػػدا مهسػػرا كىرچیػػز دیگػػری آنػرا برتػػری مػػی دىػػدا ك از‬
‫تاكیل كتوجیو آف بدكر می باشد‪.‬‬
‫‪ -13‬در دعػ ػػوت كمباحثػ ػػو بػ ػػا خمػ ػػالفْبا نبایػ ػػد از احساسػ ػػاتی شػ ػػدفا دشػ ػػناـا‬
‫توىْبا طعن كلعن استفاده کردا باید بػا نػرمشا صػرب كحلػم پػیش رفػتا ا ػر آنػاف‬
‫از یک وش نم یرفتندا از وش دیگری بو آناف باید فت‪.‬‬
‫‪ -14‬اثبات مناظره كمباحثو با خمالفْب دین كعقیدها كاینکػو مباحثػو در امػورات‬
‫عقیدتی باشدا نو مسائل فركعی‪.‬‬
‫‪ -15‬پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم اص ػػحابش را مهػ ػواره ب ػػو ن ػػرمش كاخ ػػالؽ در‬
‫براب ػ ػػر خم ػ ػػالفْب دع ػ ػػوت م ػ ػػی دادا در ک ػ ػػلف داعی ػ ػػاف دی ػ ػػن نبای ػ ػػد دنب ػ ػػاؿ اخ ػ ػػتالؼ‬
‫كکشمکش كآبرك ریزی باشند‪.‬‬
‫‪ -16‬كظیفػػو «داعػػی» تبلیػػغا كایػػاـ حجػػت اسػػتا ا ػػر کسػػی حػػرؼ اك را مػػی‬
‫شػػنود چػػو ّٔػػَبا كا ػػر نػػی پ ػ یردا مکلفیػػت «داعػػی» یػػاـ مػػی شػػودا زی ػرا كظیفػػو‬
‫«داعی» ابالغ است نو اینکو با جرب ك زكر بر مردـ بقبوالند‪.‬‬
‫‪« -17‬داعػ ػی» م ػػی توان ػػد ب ػػا علم ػػاء «درد دل ػػش» را بی ػػاف داردا ك مش ػػکالت‬
‫عقیػ ػػدتی مػ ػػردـ را بػ ػػاز و نایػ ػػدا تػ ػػا مهػ ػػو ای علمػ ػػاء دسػ ػػت بدسػ ػػت دىنػ ػػدا ك در‬
‫تصحی عقیده مشَبکان کار کنند‪.‬‬
‫{‪}161‬‬
‫‪ -18‬بزر َبین حقی را کو «داعیاف دیػن» بػر دكش مػا دارنػد اینسػت کػو ىنگػاـ‬
‫مشکالت كمصػائبا آّٗػا را تسػلی دىػیما ك قػوالن كعمػالن در خػدمت آّٗػا خػود را‬
‫كقف کنیم‪.‬‬
‫‪ -19‬أبػػی ابػػن سػػلوؿ مػػی دانسػػت کػػو ره كمػػنهج پیػػامرب برحػػر اسػػتا كسػ ناف‬
‫اكا كحی استا اما بنابر تعصبی کو داشتا با اك خمالفت كرزید‪.‬‬
‫‪ -21‬حرمت تعصب در دینا ك اینکو متعصب در باطل بػودف خػود پافشػاری‬
‫می کندا ك از یاـ خّب تركـ می ردد‪.‬‬
‫‪ -21‬بسػػًب عمامػػو ركش قبػػل از بعثػػت پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم نیػػز بػػوده‬
‫اس ػػتا بن ػػاءنا عمام ػػو از س ػػنت ى ػػای مثک ػػد نب ػػودها كاختیاریس ػػتا كن ػػاز ب ػػا آف ی ػػا‬
‫بدكف آفا کداـ حکم شرعی را مرتب نی سازد‪.‬‬
‫‪ -22‬عفو کننده ترین مردـا باید «داعیاف كعلماء» باشند‪.‬‬
‫{‪}161‬‬
‫از داستان عیادت سعد آموختیم کو‪...‬‬ ‫شماره‬
‫{‪}162‬‬
‫درسچُاردَم‪:‬‬
‫‪،‬اشتین ِیز‪ ً،‬زن لدیبٌ کٌ ‪،‬ر نُر‪ ،‬شٍُهان شین ابهاز‬
‫ىظه که‪،‬ىد‬
‫عایشو رضی ا﵁ عنو می وید‪:‬‬
‫یازده زف نشستند ك با یکدیگرا عهد ك پیماف بستند کو ىیچ چیػز از احػواؿ‬
‫شوىرانشاف را کتماف نکنند‪.‬‬
‫اولاای افاات‪ :‬شػػوىرـ ماننػػد شػػَب الغػػری اسػػت کػػو بػػاالی کػػوه صػػعب العبػػوری‬
‫قػرار داردف نػػو مه ػوار اسػػت کػػو بػػو آف صػػعود شػػود ك نػػو وشػػت چػػاقی دارد کػػو بػػو‬
‫خانػػوىا بػػرده شػػود‪( .‬یعنػػی بػػد اخػػالؽ اسػػت ك كیژ ػػی مثبتػػی نػػدارد کػػو مػػردـ بػػو اك‬
‫مراجعو کنند)‪.‬‬
‫دوماای اف اات‪ :‬مػػن اس ػرار شػػوىرـ را ف ػػاش ن ػػیکنمف زی ػرا میترسػػم کػػو بػػو ایػػاـ‬
‫نرسد‪ .‬ك ا ر از اك س ن بگوَلا مهوی عیوبش را ذکر میناَل‪.‬‬
‫سومی افت‪ :‬شوىرـ فرد قد بلندی است کػو ا ػر حػرؼ بػزًلا طالقػم میدىػد‬
‫ك ا ر سکوت کنما مرا معلر می ارد ( ز بدیا ىیچ نیکی ندارد‪).‬‬
‫چهااارمی افاات‪ :‬شػػوىرـ ماننػػد شػػب سػػرزمْب ّٖامػػوا معتػػدؿ اسػػتف نػػو بسػػیار‬
‫س ػػرد اس ػػت ك ن ػػو بس ػػیار رـ‪ .‬ت ػػرس ك كحش ػػتی از اك ن ػػدارـ (چ ػػوف خ ػػوش اخ ػػالؽ‬
‫است) ك مهنشینی با كیا مالؿ آكر نیست‪.‬‬
‫{‪}163‬‬
‫پنجماای افاات‪ :‬شػػوىرـ ىنگػػامی کػػو كارد خانػػو میشػػودا ماننػػد یوزپلنػػگ اسػػت‬
‫(زیاد میخوابد‪ ).‬ك ىنگػامی کػو از خانػو بػّبكف مػیركدا ماننػد شػّب اسػت (بسػیار‬
‫شجاع است‪ ).‬ك از ماؿ ك اموالی کو در خانو كجود داردا نیپرسد‪.‬‬
‫ششمی افت‪ :‬شوىرـ ىنگاـ خوردفا مهػو چیػز را میخػورد ك ىػیچ چیػز بػاقی‬
‫نی ارد ك ا ر آب بنوشػدا تػا تىػو مینوشػد ك ظػرؼ را خػالی میکنػد‪ .‬ك ىنگػاـ‬
‫خوابیػ ػػدفا خػ ػػود را یػ ػػک وش ػ ػػو میپیچػ ػػد ك میخواب ػ ػػد ك دس ػ ػػتش را كارد لباسػ ػػم‬
‫نیکند تا تبت مرا نسبت بو خودش بداند‪.‬‬
‫ىفتماای افاات‪ :‬شػػوىرـا فػػرد کػػودنی اسػػت ك یػػا اینکػػو تػواف نزدیکػػی بػػا زنػػاف را‬
‫ندارد‪ .‬الر ك ناداف است‪ .‬مهوی عیوبا در اك حع شده اسػت‪ .‬سػرت را زمخػی‬
‫میکند ك یا عضوی از اعضایت را میشکند ك یا اینکو ىم زمخػی میکنػد ك ىػم‬
‫میشکند‪.‬‬
‫ىشا ااتمی افا اات‪ :‬ن ػ ػوازش ش ػػوىرـ مانن ػػد ن ػ ػوازش خر ػػوش اس ػػت یعن ػػی بسػ ػػیار‬
‫متواضع ك خوش اخالؽ میباشد‪ .‬ك بویی مانند بوی زرنبِٖ دارد‪.‬‬
‫نهما اای افا اات‪ :‬شػ ػػوىرـ از نسػ ػػب ب ػػاالیی برخػ ػػوردار اس ػػتف قػ ػػد بلنػ ػػدی داردف‬
‫خاکسػػَب خانػػواش بس ػػیار زیػػاد اسػػتف یعنػػی ف ػػرد س ػ اكیندی میباشػػد‪ .‬مهچنػػْب‬
‫خانواش نزدیک تل جتمع مردـ است‪.‬‬
‫دىماای افاات‪ :‬شػػوىرـا مالػػکا نػػاـ دارد‪ .‬مالػػک کیسػػت؟ مالػػک ّٔػػَب از ایػػن‬
‫حرؼىػػا اسػػت‪ .‬اك ش ػَباف زیػػادی دارد کػػو بیشػػَب اكقػػاتا کنارخانػػو خوابیدهانػػد ك‬
‫ُ‪ -‬زرنبا یاه خوشبویی است‪.‬‬
‫{‪}164‬‬
‫کمَب بو چرا اه میركند‪ .‬ك ىنگامی کو صػدای موسػیقی را بشػنوندا میداننػد کػو‬
‫ىماکنوف ذب خواىند شد‪( .‬یعنی فردی بسیار سػ اكیند اسػت طػوری کػو شػَباف‬
‫را بیش ػػَب اكق ػػاتا کن ػػار خان ػػو نگ ػػو م ػػیدارد ت ػػا ىنگ ػػاـ آم ػػدف مهم ػػاف در دس ػػَبس‬
‫باشند‪ .‬ك بو ت‪ .‬اینکو مهماف بیایدا لػس موسػیقی برپػا میکنػد ك شػَبی ذبػ‬
‫میناید‪).‬‬
‫یااازدىمی افاات‪ :‬شػػوىرـ ابػػوزرع اسػػت‪ .‬میدانیػػد ابػػوزرع چػػو کسػػی اسػػت؟ اك‬
‫وش ػ ػػهاَل را ب ػ ػػا زی ػ ػػورآالت آراس ػ ػػتو ك بازكى ػ ػػاَل را چ ػ ػػاؽ ك فرب ػ ػػو ن ػ ػػوده ك باع ػ ػػز‬
‫خوشحالی من ردیده است‪ .‬من ىم خوشحاؿ شدهاـ‪ .‬اك مرا در میػاف صػاحباف‬
‫وسػػفند یافػػت کػػو بػػو دش ػواری زنػػد ی میکػػردـف پػػس م ػرا بػػو میػػاف اسػػبداراف ك‬
‫شػػَبداراف ك کشػػاكرزاف آكرد‪ .‬س ػ ناًل را میپ ػ یرد‪ .‬صػػبحها میخ ػوا ف چ ػرا کػػو بػػو‬
‫انػػدازهی کػػافیا خػػدمتگزار دارد‪ .‬نػػزد مػػا آب زیػػادی كجػػود دارد‪ .‬امػػا مػػادر ابػػوزرعا‬
‫آیا مادرش را میشناسید؟ اك انبارىای بسیار كسیعی دارد کو مملػو از غػ ا ك سػایر‬
‫کاالىا میباشد ك دارای خانوی بسیار بزر ی است‪.‬‬
‫ام ػػا فرزن ػػد اب ػػوزرعا آی ػػا فرزن ػػد اب ػػوزرع را میشناس ػػید؟ خوابی ػػدنش ب ػػو مشش ػػّبی‬
‫شباىت دارد کو از نیاـا بّبكف آكرده شده باشػدف یعنػی زیبػا اسػت‪ .‬ك بػا یػک راف‬
‫بزغالوا سّب میکندف یعنی کم خورا است‪.‬‬
‫ك دخػػَب ابػػوزرعا آیػػا میدانیػػد کػػو دخػػَب ابػػوزرع چػػو کسػػی اسػػت؟ اك دخػػَبی‬
‫فرم ػػانربدار اس ػػت‪ .‬از م ػػادرش اطاع ػػت میکن ػػد‪ .‬چ ػػاؽ ك چهارش ػػانو اس ػػت ك ب ػػو‬
‫انػػدازهای زیب ػػا اسػػت ک ػػو باعػػز ن ػػاراحتی ى ػػوكیش میش ػػود‪ .‬ام ػػا کنی ػػز اب ػػوزرعا آی ػػا‬
‫میدانیػد اك کیسػت؟ اك فػػرد رازداری اسػت کػػو سػ ناف مػا را بػػو مػردـ نی ویػػد‪ .‬ك‬
‫{‪}165‬‬
‫امانت داری است کػو غػ ای مػا را حیػف ك میػل نیکنػد‪ .‬ك نظافػت کػاری اسػت‬
‫کو اجازه نیدىد خانوی ما خس ك خاشا بگّبد‪.‬‬
‫ركزیا ابوزرع از خانو بّبكف رفت در حالی کو مشػکىا پػر از شػّب بودنػد‪ .‬اك‬
‫در مسػػّب راه ب ػػا زنػػی برخ ػػورد ک ػػرد ک ػػو دك بچػػوی مانن ػػد دك یوزپلنػػگ داش ػػت‪ .‬آف‬
‫بچػػوىاا بػػا پسػػتاّٗای مادرشػػاف کػػو بػػو انػػار میمانػػدا بػػازی میکردنػػد‪ .‬ابػػوزرع م ػرا‬
‫طالؽ داد ك با آف زفا ازدكاج کرد‪.‬‬
‫م ػػن ى ػػم بع ػػد از اك ب ػػا م ػػردی شػ ػریفا ك س ػػرمایودارا اس ػػب سػ ػوار ك نی ػػزه ب ػػو‬
‫دستا ازدكاج کردـ کو شَباف زیادی بو مػن ارزانػی داشػت ك از ىرچیػزا یػک نػوع‬
‫بػ ػرای م ػػن ت ػػدار دی ػػد ك ب ػػو م ػػن ف ػػت‪ :‬ای اـ زرع! و ػػور ك ب ػػو خ ػػانوادهات نی ػػز‬
‫ووراف‪ .‬كلی در عْب حاؿا ا ػر مهػوی چیزىػایی را کػو اك بػو مػن داده اسػتا یػک‬
‫جا حع کنما بو اندازهی کوچکَبین ظرؼ ابوزرع نیشود‪.‬‬
‫عایش ػػو رضػ ػػی ا﵁ عنهػ ػػا می وی ػػد‪ :‬رسػ ػػوؿ ا﵁ صػ ػػلی ا﵁ علی ػػو كسػ ػػلم بعػ ػػد از‬
‫ّٖ‬
‫شنیدف این س ناف فرمود‪« :‬من برای تو مانند ابوزرع برای اـ زرع ىستم»‪.‬‬
‫ُ‪( -‬مسلم‪.)ِْْٖ :‬‬
‫{‪}166‬‬
‫‪ "8#‬فیِدً از ‪،‬اشتین ِیز‪ ً،‬زن‬

‫السػػت زنػػاف در صػػورتی کػػو بػرای یػػاد ّبی علػػوـ شػػرعی باشػػدا نػػو تنهػػا‬ ‫‪-1‬‬
‫ک ػو ج ػواز داردا بلکػػو در آف خػػّب کثػػّبی ّٗفتػػو اسػػت‪ .‬امػػا السػػت آنػػاف جهػػت‬
‫غیبا ّٖمتا كس ن چینی حراـ كبدكر اخالؽ اسالمی كانسانی است‪.‬‬
‫زنااان مساالمان ماای تواننااد حلقااات درساای ایجاااد نماینااد‪ ،‬وقاارآن وحاادیث‬
‫واخالق را برای مردم بیان دارند‪:‬‬
‫‪ ‬رئػػیس م ػ ىب مالکی ػػوا امػػاـ مال ػػک بػػن أن ػػس (ـ‪ُٕٗ:‬ى ػ ػ) کػػو یک ػػی از‬
‫(‪)84‬‬
‫استادانش زف بوده است‪.‬‬
‫‪ ‬رئػػیس مػ ىب شػػافعیوا امػػاـ تمػػد بػػن أدریػػس شػػافعی (ـَِْى ػ) کػػو دك‬
‫(‪)85‬‬
‫تن از استادانش زف بود‪.‬‬
‫‪ ‬دانشػػمند فلکػػی كىندسػػی قاضػػی تمػػد مارسػػتانی(ـّٓٓى ػ) کػػو یکػػی از‬
‫(‪)86‬‬
‫استادانش زف بود‪.‬‬
‫امػػاـ أبوسػػعد السػػمعانی (ـِٔٓىػ ػ) کػػو ىشػػتاد یػػک اسػػتادانش زف بػػوده‬
‫‪‬‬
‫(‪)87‬‬
‫است‪.‬‬
‫(‪)88‬‬
‫‪ ‬حاف ابن عساکر (ـُٕٓىػ) نیز ىشتاد یک استادانش زناف بودند‪.‬‬
‫(‪)89‬‬
‫‪ ‬حاف ابن جوزی(ـٕٗٓىػ) کو سو تن از استادانش زناف بودند‪.‬‬
‫ْٖ‪ ّٖ[ -‬یب الکماؿ‪.]ِّٔ/ّٓ:‬‬

‫ٖٓ‪[ -‬كفیات االعیاف‪.]ِْْ/ٓ:‬‬
‫ٖٔ‪[ -‬ايشی ة الکربی‪.]َٕٖ/ِ :‬‬
‫ٕٖ‪[ -‬اينت ب من معجم شیوخ السمعانی‪.]ُٖٖٔ/ّ:‬‬
‫ٖٖ‪[ -‬معجم االدباء‪.]ُٖٔٗ/ْ:‬‬
‫{‪}167‬‬
‫شػػیا شػػهاب الػػدین سػػهركردی(ـِّٔىػ ػ) کػػو یػػک تػػن از اسػػتادانش زف‬

‫‪‬‬
‫(‪)90‬‬
‫بود‪.‬‬
‫(‪)91‬‬
‫‪ ‬شیا االسالـ ابن تیمیو(ـِٖٕىػ) کو یکی از استادانش زف بود‪.‬‬
‫(‪)92‬‬
‫قاضی ابن حاعو (ـّّٕىػ) نیز یکی از استادانش زف بود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫حاف مشس الدین ذىبی(ـْٖٕىػ) یک صػد دك تػن از اسػتادانشا زنػاف‬ ‫‪‬‬
‫(‪)93‬‬
‫بودند‪.‬‬
‫(‪)94‬‬
‫اماـ ابن قیم جوزی (ـُٕٓىػ) یک تن از استادانش زف بود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ام ػػاـ ت ػػاج ال ػػدین س ػػبکی (ـُٕٕى ػ ػ) ک ػػو بیس ػػت ت ػػن از اس ػػتادانش زن ػػاف‬
‫‪‬‬
‫(‪)95‬‬
‫‪ ‬حػػاف ابػػن حجػػر عسػػقالنی(ـِٖٓى ػ) کػػو پنجػػاه شػػش تػػن از اسػػتادانش‬
‫(‪)96‬‬
‫زناف بودند‪.‬‬
‫‪ ‬اماـ جالؿ الػدین سػیوطی(ـُُٗى ػ) کػو چهػل دك تػن از اسػتادانش زنػاف‬
‫(‪)97‬‬
‫ٖٗ‪[ -‬مشی ة ابن جوزی‪.]ُٖٖٔ:‬‬

‫َٗ‪[ -‬مشی ة السهركردی‪.]َُْ:‬‬
‫ُٗ‪[ -‬العقودالدریة‪.]ّٖٖ:‬‬
‫ِٗ‪[ -‬مشی ة ابن حاعة‪.]ّٔٗ:‬‬
‫ّٗ‪[ -‬معجم الشیوخ الکبّب لل ىبی‪.]ُٖٔ/ُ:‬‬
‫ْٗ‪[ -‬ابن قیم ا وزیة حیاتوا آثارها موارده‪.]ُّٕ:‬‬
‫ٓٗ‪[ -‬معجم الشیوخ‪.]ّْٓ:‬‬
‫ٔٗ‪[ -‬ا واىر كالدرر‪ :‬صََِ]‪.‬‬
‫ٕٗ‪[ -‬اينجم فی ايعجم‪.]ْٗ:‬‬
‫{‪}168‬‬
‫‪« -2‬بػػد ویی شػػوىر» در صػػورتی کػػو بػػو قصػػد اصػػالح آف باشػػدا اشػػکالی‬
‫نداردا البتو کو زف مظلوـ قرار ّبدا ك رنو حراـ است‪.‬‬
‫‪« -3‬شوىر با اخالؽ» مهیشو مورد یجید كتوصیف قرار می ّبد‪.‬‬
‫‪ -4‬ػػوش دادف بػػو حػػرؼ ىػػای مهسػػرا كنمریػػدف در س ػ ناف اكا از صػػفات‬
‫كاالیی مهسر داری رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم بود‪.‬‬
‫‪ -5‬ىرآنچو زف مسلماف از شوىرش می خواىد کو مهانگونو برایش باشػد(در‬
‫صورتی کو خارج از تدكده ای شرع نباشد)ا می تواند شوىرش بػرای اكا خػود را‬
‫مهانگونو سازد‪.‬‬
‫‪« -6‬علماء ك داعیاف»ا نسبت بو سػائر مػردـ از حقػوؽ زنػاف شػاف باخربنػدا‬
‫ك آناف را نوازش می دىندا كاکراـ شاف می کنند‪.‬‬
‫شیح البانی می اوید‪:‬‬
‫با عطوفت ترین اش اص نسبت با مهسراف شافا اىل سنت اند‪.‬‬
‫‪ -7‬كقتی کػو بػا مهسػرماف مػا درسػت حػرؼ مػی زنػیما كبػو سػ ناف آّٗػا ػوش‬
‫ف ػرا مػػی دىػػیما بػػو ایػػن معنػػی نیسػػت کػػو آّٗػػا بػػاالی مػػا زكر ىسػػتندا زی ػرا ش ػریعت‬
‫رلػػاف مػػا را چنػػْب دسػػتور مػػی دىػػدا كپیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػا مهس ػرانش‬
‫چنْب رفتاری داشت‪.‬‬
‫‪ -8‬شػػوىر مکلػػف اسػػت کػػو تبػػتش را ب ػرای مهسػػرش اب ػراز کنػػدا ك اك را بػػو‬
‫آنچو کو مهسرش دكست داردا تشبیو دىدا كاین سبب عشر كعالقػو بیشػَب میػاف‬
‫زكجْب می ردد‪.‬‬
‫{‪}169‬‬
‫از داستان یازده زن اصحاب آموختیم کو‪....‬‬ ‫شماره‬
‫{‪}171‬‬
‫درسپاوشدَم‪:‬‬
‫‪98‬‬
‫‪،‬اشتین شهشّه زى ابُ لدٌ رض اللٌ غيٌ‬
‫ىنگ ػػامی ک ػػو م ػػردـ در ركز اح ػػد از اطػ ػراؼ نب ػػی اک ػػرـ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم‬
‫پراکنده شدندا ابو طلحو پیشاپیش رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم قػرار داشػت ك‬
‫با سمرش از ایشافا تافظت میکرد‪ .‬اك کػو تػّب انػداز مػاىری بػودا در آنػركزا دك‬
‫ی ػػا س ػػو کم ػػافا در دس ػػتش شکس ػػت‪ .‬ك ى ػػر ش ص ػػی ک ػػو ب ػػا جعب ػػوی ت ػػّبی از‬
‫کنارشاف می شػتا نبػی اکػرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم میفرمػود‪« :‬آف را بػرای ابػو‬
‫طلحو بگ ار»‪ .‬ك ىر اها نبی اکػرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم سػرش را بلنػد میکػرد تػا‬
‫بػػو سػػوی دمشػػنا نگػػاه کنػػدا ابػػو طلحػػو می فػػت‪ :‬ای پیػػامرب ا﵁! پػػدر ك مػػادرـ‬
‫فػػدایتف سػػرت را بػػاال مگػػّبف مبػػادا تػػّبی از تّبىػػای دمشػػن بػػو ت ػػو اصػػابت کنػػدف‬
‫سینواـ جلوی سینوات قرار دارد (سینواـ را برایتا سمر کردهاـ)‪.‬‬
‫@‪ -A‬معرفی مدتصر ابوطلحو رضی اهلل عنول>; ق ىا ‪ ;< -‬ىا = =@= ‪ >=< -‬م)‪:‬‬
‫اك «زید بن سهل بن اسود جنارم انصارم» می باشد‪.‬‬
‫صحابی شجاعا تّب زفا ك بزر واری بودها حتی در جاىلیت مانند اك ىدؼ زف ماىری بسیار کم دیده شده است‪.‬‬
‫تولػػد اك در مدینػػو شػػدها كقتػػی کػػو اسػػالـ ظهػػور کػػردا اك از بػػزر َبین پشػػتیباناف آف شػػدا كنص ػرتش نػػودا كل ػوایش را بلنػػد کػػرد‪ .‬در‬
‫عقبوا بدرا احدا خندؽ كسائر كاقعات كحوادث سرنوشت ساز حضور داشتو است‪.‬‬
‫اك صػدایی بلنػػدی داشػػتا مػػی دانیػػد کػػو داشػًب صػػدای بلنػػد در عػػرب از ممیػزات خاصػػی برخػوردار بػػودا كچػػو بسػػا پیػػامرب صػػلی ا﵁‬
‫علیو كسلم اك را واطر صدایش می ستودا تا جایی کو در حدیز آمده‪« :‬صدای ابوطلحو در لشکرا َّٔبست از ىزار نفر!»‪.‬‬
‫در غزكه خیرب در عقب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم قػرار داشػتا سػر اجنػاـ ایشػاف در مدینػو طیبػو كفػات نػود‪ .‬برخػی فتػو‪ :‬در ػر‬
‫برای جهاد در راه ا﵁ تعالی رفتو بودا کو در آجنا كفات یافت‪( .‬كصفة الصفوة ُ‪)َُٗ :‬‬
‫{‪}171‬‬
‫راكی می ویػػد‪ :‬مهچنػػْب در آف ركزا عایشػػو دخػػَب ابػػوبکر ك اـ يسػػلیم انصػػاری‬

‫را دیػػدـ کػػو لباسىایشػػاف را بػػاال زده بودنػػد طوریکػػو خل اؿىػػای سػػاؽ پایشػػاف را‬
‫مشػػاىده میکػػردـ (ایػػن حادثػػو قبػػل از نػػزكؿ آیػػو حجػػاب بػػود‪ ).‬آنػػاف مشػػکىای‬
‫آب را بر دكش خود لل میکردنػد ك بػو مػردـا آب میدادنػد ك بػر می شػتند ك‬
‫دكباره آّٗا را پر از آب کرده ك میآمدنػد ك بػو مػردـا آب میدادنػد‪ .‬ك در آنػركزا‬
‫بػػو علػػت خ ػواب آلػػود یا دك یػػا سػػو بػػارا مششػػّب از دسػػت ابػػو طلحػػو بػػو زمػػْب‬
‫‪99‬‬
‫افتاد‬
‫‪ -1‬جنػػگ بػػا خػػود كحشػػت را داردا ایػػن حقیقػػت را کسػػی مػػی دانػػد کػػو در‬
‫مقابػػل دمشػػن تػػا بػػو دنػػداف مسػػل ا ق ػرار ػػّبدا كنػػی ت ػواف بػػر اصػػحاب ك اىػػدین‬
‫انتقاد کرد‪.‬‬
‫‪ -2‬اي يحػػد نػػاـ سلسػػلو کػػوه ىػػایک اسػػت قریػػب شػػش ىػزار مػػَب کػػو در فاصػػلو ٔ‬
‫کیلومَبم شهر مدینو قرار دارد ك چػوف ایػن نػربد در کنػار آف كاقػع شػده بػو جنػگ‬
‫احد مشهور ردیده است‪.‬‬
‫‪ -3‬فػرار از جنػػگ در صػػورتی از « ناىػػاف مهلػػک» اسػػت کػػو انسػػاف دكبػػاره‬
‫نیت آمدف جنگ را نداشتو باشد‪ .‬كا﵁ اعلم‬
‫‪( -AA‬مسلم‪.)ُُُٖ:‬‬
‫{‪}172‬‬
‫‪ -4‬شایح اباان عثیمااین مای اویااد‪ :‬علػت بػػارز شکسػت مسػػلماناف در جنػػگ‬
‫احػػد فقػػط یػػک نافرمػػانی بػػودف كلػػی امػػركزه م ػػا انتظ ػار نصػػرت ك پػػّبكزی دارَل در‬
‫‪100‬‬
‫صورتی کو غرؽ در معصیت ك نافرمانی ىستیم‪.‬‬
‫عالمو محمد امین شنقینی «در اضوا البیان» می فرماید‪:‬‬
‫مسػلماناف صػحابو پػس از شکسػت جنػگ احػد برایشػاف سػواؿ پػیش شػدا‬
‫فتند‪ :‬چگونو مشرکاف بر ما پّبكز شػدف ىنگػامی کػو مػا بػر حػر ىسػتیم ك آّٗػا‬
‫ً‬ ‫ٰ‬
‫ىص ٍػبتي ٍم‬ ‫بر باطل؟ا اللٌو این آیو مبارکو را نازؿ کرد‪ ۞ :‬أ ىىكلى َّما أ ى‬
‫ىصابػىٍت يك ٍم يمصػیبىةه قىػ ٍد أ ى‬
‫ىٌل ىى ى ا قي ٍل يى ىو ًم ٍن ًعٍن ًد أىنٍػ يف ًس يك ٍم۞ (اؿ عمرافُٓٔ)‪.‬‬
‫ًمثٍػلىٍیػ ىها قيػ ٍلتي ٍم أ َّ‬
‫ترحو‪« :‬آیا ىنگامی کػو بػو مشػا مصػیبتی رسػید (مػراد شکسػت ك کشػتوشػدف‬
‫در ركز احد است)کو دكچنداف آف را (بر دمشناف خود) كارد آكرده بودید(در ركز‬
‫بدر‪ -‬زیرا در ركز احد ىفتاد تن از مسلمْب بو شهادت رسیدندا درحالی کو در‬
‫ركز بدرف ىفتاد تن از مشرکاف کشػتو ك ىفتػاد تػن دیگػر اسػّب شػتند‪ -‬آری! بػا‬
‫آف کػو ضػربو دكچنػداف بػو مشػرکاف كارد آكرده بودیػد) فتیػد‪( :‬از ركی تعجػب)‬
‫ایػن از کجاسػت؟ (یعنػی‪ :‬ایػن شکسػت ك کشػتوشػدف مػا از چػو ركی اسػت؟‬
‫حاؿ آف کو ما در راه ا﵁ میجنگیم ك رسػوؿ ا﵁ نیػز بػا ماسػت ك ا﵁ ىػم بػو مػا‬
‫كعػده پػّبكزی بػر مشػرکاف را داده اسػت؟) بگػو‪ :‬آف( شکسػت) از نػزد خودتػاف‬
‫است بوسبب خمالفت تّباندازاف از این فرماف پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم کػو‪ :‬بػو‬
‫ىیچ حالی از احواؿ نبایدسنگرىای خود را تر کنند‪.‬‬
‫‪[ -988‬القوؿ ايفید‪.]۱/۱۹۲‬‬

‫{‪}173‬‬
‫دلیل این شکستا سرپیچی از فرماف ا﵁ ك پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم بود‪.‬‬
‫عمر رضی اهلل عنو در بیان سبب نگول آیو کریمو میاوید‪:‬‬
‫مسػلماناف بػو علػت آنچػو در بػدر‪ -‬از ػرفًب فدیػو از اسػّباف ‪ -‬اجنػاـ داده‬
‫بودنػدا در ركز احػد ػازات شػدند‪( .‬از سػیدنا علػی نیػز نظػّب ایػن تفسػّب ركایػت‬
‫شده است)‪.‬‬
‫نکتو ای عجیب اینکو عمر رضی ا﵁ عنو این نافرمانی قدمیی را از یاد ينربد ك‬
‫دانست کو یکی از اسباب شکست آف ركز بود‪.‬‬
‫پس ا ر واطر یک نافرمانی بدترین انساّٗا بر ّٔػَبین شػاف پػّبكز شػوندا كای‬
‫بو حاؿ ما کو اندازه اصحاب نیکوکار نبوده اَل ك در ناىاناف غرؽ شده اَل‪.‬‬
‫کسػی را سػرزنش نکنػیم چػوف کػو‪۞ :‬قيػل يى ىػو ًمػن ًعن ًػد أىن يف ًسػ يكم ۞ (بگػو‬
‫این از نزد خودتاف است)‪.‬‬
‫ٰ‬
‫ك۞‪.‬‬ ‫ك ًمن ىسیّْبىة فى ًمن نَّف ًس ى‬ ‫كاللٌو سبحانو كتعالی می فرماید‪ ۞ :‬ىكىما أ ى‬
‫ىصابى ى‬
‫(ا ر بدی ك بالیی بو تو برسد از جانب خودت میباشد)‪.‬‬
‫‪ -5‬فضائل كجایگاه طلحو در اسالـ‪:‬‬
‫در ساانن ترمااذي آمااده اساات‪« :‬روز احااد پیااامبر صااله اهلل علیااو وساالم دو زره‬
‫بو تن داشت‪ .‬خواسات از صادره اي بااال بارود اماا نتوانسات‪ .‬لطلحاو‬ ‫جن‬
‫وقت متوجو شد) روي زمین نشست لتا پیامبر صله اهلل علیو وسلم بار پشات‬
‫او پا ب ذارد) پس پیامبر صله اهلل علیو وسلم باالي صادره رفات‪ .‬شانیدم کاو‬
‫{‪}174‬‬
‫پیااامبر صااله اهلل علیااو وساالم م ا فرمااود‪ :‬طلحااو لبهشاات را باار خااود) واجااب‬
‫‪101‬‬
‫کرد»‪.‬‬
‫‪ -6‬پیامرب صلی ا﵁ علیػو كسػلم بػا اینکػو تبػوب تػرین فػرد نػزد ا﵁ تعػالی بػودا‬
‫كا﵁ تعػػالی بػػو کمػػک كیػػاری اك فرشػػتگاف را مػػی فرسػػتادا امػػا بػػا آّٗػػم ب ػرای خػػود‬
‫«نگهباف كپّبىو دار» انت اب می نود‪.‬‬
‫‪ -7‬مهانگونو کو ش ص مکلفیت آموزش علػم شػرعی را داردا مکلػف اسػت‬
‫تا اسباب كآالت جهاد را نیز یاد ّبد‪.‬‬
‫‪ -8‬استقامت در جنگا پّبكزی بو بار می آكرد‪.‬‬
‫‪ -9‬دی ػػركز دف ػػاع از رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم از جس ػػمش ب ػػودا ام ػػا‬
‫امركز دفاع از سنت ىا ك احادیز اكست‪.‬‬
‫‪ -11‬شًب از كالدینا در دفاع از رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم‪.‬‬
‫‪ -11‬یکػػی از حقػػوؽ علمػػاء بػػاالی مػػردـ عػػاـ اینسػػت کػػو یػػاـ سػػعی كتػػالش‬
‫خػػویش را در دفػػاع از آف عػػامل در برابػػر خمػػالفْب ناینػػدا كمه ػواره در حفاظػػت آّٗػػا‬
‫کمر ببندندا كسینو خود را در برابر آناف سمر قػرار دىنػد‪ .‬كایػن ىػا مهػاف حواریػوف‬
‫كرجل مثمنی اند کو ا﵁ تعالی آناف را در قرآف ستوده است‪.‬‬
‫‪ -12‬بعد از نزكؿ حجابا صحابیات یاـ بدف خویش را می پوشیدندا حتػی‬
‫خل اؿ ىای ساؽ پای شاف را کسی نی دید‪.‬‬
‫‪ -989‬ترم ما ٓ‪ُِْ /‬ا باب مناقب طلحوا حػدیز ّٕٗٓ‪ .‬ركاه حػاکم ِف مسػتدر ا ّ‪ .ّْٕ /‬ركاه اإلمػاـ ألػد ِف ايسػندا‬
‫ُ‪ .ُٔٓ /‬ابن سعد ِف طبقاتو الکربما ّ‪.ُِٖ /‬‬
‫{‪}175‬‬
‫‪ -13‬كظػػائف زنػػاف در جهػػاد مهانػػاا تػػداكی زمخػػی ىػػاا سػّباب کػػردف اىػػدینا‬
‫كغ ا پ ًب برای آناف است‪.‬‬
‫‪ -14‬كقتػػی کػػو اسػػالـ مظلػػوـ ق ػرار مػػی ػػّبدا كسػػاحو ای آف درتنگنػػا ق ػرار مػػی‬
‫ػػّبدا بػػر زف كمػػرد مسػػلماف الزـ اسػػت تػػا در راسػػتای بلنػػد ک ػػردف بػػّبؽ اسػػالـا‬
‫مهت نایند‪.‬‬
‫‪ -15‬كقتػػی کػػو «داعػػی» از جهػػاد كمبػػارزه حػػرؼ مػػی زنػػدا خنسػػتْب کسػػی کػػو‬
‫مششػػّب بدسػػت ػػّبدا بایػػد خػػود عػػامل ك داعػػی باش ػد‪ .‬بػػو جنػػگ احػػد بنگریػػد کػػو‬
‫ش صػ ػ ػان خ ػ ػػود رس ػ ػػوؿ ا﵁ ص ػ ػػلی ا﵁ علی ػ ػػو كس ػ ػػلم دربراب ػ ػػر ک ػ ػػافراف م ػ ػػی جنگ ػ ػػدا‬
‫كمهسرش(عائشو) با اىدین کمک می کند‪.‬‬
‫‪ -16‬قیلولو خوابی است کو انساف را آماده برای عبادت می سازدا از ایػن رك‬
‫داعیاف دین نباید «قیلولو» را فراموش کنند‪.‬‬
‫{‪}176‬‬
‫شماره از این داستان آموختیم کو‪....‬‬
‫{‪}177‬‬
‫داستانشاوشدَم‪:‬‬
‫(َُِ)‬
‫‪،‬اشتین ٍالکت ابُجَل‬
‫عبد الرلن بن عوؼ می وید‪:‬‬
‫ركز بدر در صف جهاد ایستاده بودـ ك بو مسػت راسػت ك چػ خػودا نگػاه‬
‫کػػردـ متوجػػو شػػدـ کػػو میػػاف دك نوج ػواف انصػػاری ق ػرار دارـ‪ .‬آرزك ک ػردـ ای کػػاش!‬
‫میاف افراد قویتری قرار می رفتم‪ .‬در این اثناا یکی از آّٗا بو ّٕلوَل زد ك فت‪:‬‬
‫عموجػػاف! ابوجهػػل را میشناس ػػی؟ ف ػػتم‪ :‬بلػػیا ای ب ػرادرزاده! ب ػػا اك چػػو کػػار‬
‫داری؟ فت‪ :‬بو من فتواند کػو رسػوؿ ا﵁ را دشػناـ میدىػدف سػو ند بػو ذاتػی کػو‬
‫جاًل در دست اكستا ا ر اك را ببینما از اك جدا خنواىم شػد تػا اجػل ىریػک از‬
‫مػػا کػػو نزدیػػکتر اسػػتا ف ػرا رسػػد‪ .‬از شػػنیدف ایػػن س ػ نا تعجػػب کػػردـ‪ .‬سػػمسا‬
‫نوجػ ػواف دیگ ػػرا ب ػػو ّٕل ػػوَل زد ك مه ػػاف سػ ػ ناف نوجػ ػواف اكؿ را ب ػػو زب ػػاف آكرد‪ .‬ب ػػی‬
‫درنگا نگاىم بو ابوجهل افتػاد کػو در میػاف مػردـا شػت مػیزد‪ .‬فػتم‪ :‬آیػا اك را‬
‫میبینید؟ اك مهاف کسی است کو سراغش را از مػن رفتیػد‪ .‬در ایػن ىنگػاـا آنػدك‬
‫بالفاصػػلو بػػا مششّبىایشػػاف بػػو كی للػػو کردنػػد ك بػػا ضػربات مششػػّبا اك را از پػػای‬
‫در آكردنػػد‪ .‬س ػػمسا نػػزد رسػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بر شػػتند ك پیػػامرب اکػػرـ‬
‫‪ -98:‬معرفی مدتصر أبوجهل وعتبو‪:‬‬

‫ابوجهػػل بػػن ىشػػاـ ك عتبػػو بػػن ربیعػػو از بػػزر َبین سػػردمداراف ق ػریش بودنػػد کػػو بػػو كیػػژه در آزار ك شػػکنجو ام مسػػلماناف دسػػٍب دراز‬
‫داشتندا ابوجهػل قبػل از اسػالـ در خػوش فکػرم ك نظػر كرزم آدمػک نامػدار بػودا امػا چػوف اسػالـ آمػدا سػر بػو اجػت برداشػت ك‬
‫کینػػو را بػػو جػػام ىػػدایت پیشػػو کػػرد‪ .‬ایػػن بػػود کػػو بػػْب مسػػلماناف بػػو ابوجهػػل معػػركؼ شػػد‪ .‬ابوجهػػل در سػػاؿ ِ ى ػ ِْٔ ـ در غػػزكه‬
‫ام بػػدر بػػو كضػػعک فجیػػع کشػػتو شػػدا عتبػػو نیػػز پػػدر ىنػػد ‪ -‬مػػادر معاكیػػو بػػن ايب سػػفیاف ‪ -‬بػػود‪ .‬كم نیػػز در غػػزكه ام کبػػدر شػػتو‬
‫(َُِ)‬
‫شد‪.‬‬
‫{‪}178‬‬
‫صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم را از مػػاجرا آ ػػاه سػػاختند‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬
‫پرسید‪« :‬کداـ یک از مشاا اك را بو قتل رساند»؟ ىریػک از آّٗػا فػت‪ :‬مػن اك را‬
‫کش ػػتم‪ .‬رس ػػوؿ اک ػػرـ ص ػػلی ا﵁ علیػ ػػو كس ػػلم فرم ػػود‪« :‬آی ػػا مشش ػػّبىایتاف را پػ ػػا‬
‫کردهایػػد»؟ فتنػػد‪ :‬خػػّب‪ .‬نبػػی اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو مششّبىایشػػاف نگػػاه‬
‫کرد ك فرمود‪« :‬ىػر دكی مشػا اك را کشػتوایدف ك سػاز ك بػرگ جنگػی اك را بػو معػاذ‬
‫بػن عمػػرك بػن حػػوحا عنایػت نػػود»‪ .‬قابػل ذکػػر اسػت کػػو یکػی از آف دك نوجػوافا‬
‫(َُّ)‬
‫معاذ بن عفراء ك دیگریا معاذ بن عمرك بن حوح بود‪.‬‬
‫‪، "22#‬رس هفُاِد از ‪،‬اشتین بٌ ٍالکت رشیىّدن ابُجَل‬
‫‪ -1‬دك ص ػػفی ک ػػو بای ػػد در آف مس ػػلماناف بکوش ػػند ترتی ػػب كتنظ ػػیم ش ػػاف را‬
‫رعایت کنندا‬
‫ُ) صف حاعتا‬
‫ِ) كصف جهاد است‪.‬‬
‫چػػوف در صػػف حاعػػت شػػیطاف ن ػػی توانػػد از صػػف مػػنظم ك راسػػت داخػػل‬
‫شودا ك در صف جهادا کافر نی تواند داخل شود‪.‬‬
‫‪ -2‬بػػدرا نػػاـ تػػل مشػػهورم اسػػت بػػْب م ٌکػػو ك مدینػػو کػػو فاصػػلو آف تػػا مدینػػو‬
‫(َُْ)‬
‫از طریر م ٌکو ِٖ فرسا مک باشد‪.‬‬
‫;‪( -98‬مسلم‪.)ُِٕٓ:‬‬
‫<‪ -98‬معجم ما استعجم(ِ‪.)ُِّ /‬‬
‫{‪}179‬‬
‫‪ -3‬جن ػگ بػػدر اكؿ صػػب حعػػو ُٕ رمضػػاف سػػاؿ دكـ ىجػػرت (ُّ مػػارس‬
‫سػػاؿ ِْٔ مػػیالدی) در تلػػی بػػو نػػاـ بػػدر بػػْب رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ك‬
‫اصحابش از یک طرؼ ك مشرکْب مکو از طػرؼ دیگػر كاقػع شػد‪ .‬بػا آف کػو عػده‬
‫مسػػلمْب کػػم ك جتهیػزات جنگػػی کػػافی نداشػػتند بػػر کفػػار کػػو عػػده زیػػادی بودنػػد ك‬
‫اسػػلحو ك جتهی ػزات جنگػػی کامػػل ك ذخػػایر کػػافی داشػػتندا پػػّبكز شػػدند‪ .‬بػػدر بػػو‬
‫فاصػػلة ی ػػک شػػب ب ػػا حرک ػػت شػػَب از مک ػػو بػػو ط ػػرؼ ط ػػایف كاقػػع ش ػػده ك چ ػػوف‬
‫مالک اكؿ آف مردی بوده بو ناـ بدر این تل بو ناـ اك شهرت یافتو است‪.‬‬
‫‪ -4‬مهػ ػواره دی ػػن كعقی ػػده ب ػػر جوان ػػاف كمستض ػػعفاف ایس ػػتاده م ػػی باش ػػدا ا ػػر‬
‫جواناف فاسد شودا عقاید فاسد می شود‪.‬‬
‫‪ -5‬انسػػاف در شػػناخت اف ػرادا بسػػیار مػػدقر كتقػػر باشػػدا كنبایػػد در حکػػم‬
‫کردف بر افػرادا عجلػو نػود‪ .‬عجلػو در حکػم بػر افػرادا عواقػب خػوبی نػدارد‪ .‬مػثالن‬
‫ا ر کسی را بدكف قیر كموشکافی تکفػّب کنػیما پػس خػوف اك را مبػاحا مهسػرش‬
‫را طالؽا مالش را غنیمػتا كفرزنػدانش را یتػیم ك‪ ...‬سػاختو ایػیما بعػدانکػو معلػوـ‬
‫شود کافر نبودها این مهو پاس گویی دارد‪.‬‬
‫‪ -6‬دفاع از رسوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم تنهػا خمػتص بػو یػک قشػر جامعػو‬
‫نیستا زف مردا طفل كبزرگف مکلف اند تا در ىر زمػافا از آبػرك كعػزت كسػنت‬
‫كاحادیز پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم دفاع نایند‪.‬‬
‫‪ -7‬سػزایی کسػػی کػػو سػ ناف ناسػزایی بػػو پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ویػػدا‬
‫كبو مقدسات توىْب کندا قتل است‪.‬‬
‫{‪}181‬‬
‫‪ -8‬كقتی کو اىد در بلند کردف بّبؽ اسالـ خػارج مػی شػودا بایػد ىرچیػزی‬
‫را فدای این راه کندا از ماؿ كخانواده رفتوا تا جاف شّبین‪.‬‬
‫‪ -9‬كقتػػی کػػو کػػافراف نػػو از حلػػاظ زبػػاف در مػػورد اسػػالـ کػػم مػػی آكرنػػدا كنػػو از‬
‫حلاظ جنگ در میدافا ما را چو شده کو در خواب غفلت قرار دارَل؟‪.‬‬
‫‪ -11‬در جن ػػگ علی ػػو ک ػػافراف كیهودی ػػافا س ػػعی كت ػػالش بیش ػػَب در قت ػػل بزر ػػاف‬
‫كطراحاف آّٗا ورچ داده شودا چوف ا ػر بزر ػاف آّٗػا در جنػگ کشػتو شػوندا پػس‬
‫بر ركح ك ركاف افراد پایْب ك زیر دست آّٗا تاثّب می کند‪.‬‬
‫‪ -11‬كقتػػی کػػو کػػافر حربػػی بػػا مسػػلمانی ركبػػرك مػػی شػػودا پػػس در کشػػًب آف‬
‫نباید توقف صورت ّبد‪.‬‬
‫‪ -12‬مه ػواره از عقػػب مانػػد ی کػػافرافا ك ذلػػت آّٗػػا بػػو مسػػلماناف بیػػاف داریػػدا‬
‫زیرا مسلماناف بػا شػنیدف مهچػوف بیانػاتا قلػب ىػای شػاف شػفا مػی یابػدا كانگیػزه‬
‫می ّبند‪.‬‬
‫‪ -13‬ىرکسػی از اىػدین کػو معلػوـ شػود قاتػل فػالف کػافر اسػتا یػاـ كسػػائل‬
‫ك دارایی مهاف کافرا بػو آف اىػد بػر مػی ػرددا قطػع نظػر از اینکػو سػهم دیگػری‬
‫در غنائم کفار نیز دارد‪.‬‬
‫‪ -14‬دكجواف انصاری قاتالف ابوجهل بودندا بناـ ىای‪:‬‬
‫ُ) معاذ بن عفراءا‬
‫ِ) كمعاذ بن عمرك بن حوح‪.‬‬
‫{‪}181‬‬
‫شماره از داستان ىالکت ابوجهل آموختیم‪....‬‬
‫{‪}182‬‬
‫درسَفدَم‪:‬‬
‫اللاٌ‬ ‫‪،‬اشتین شَینت هشجیغت شلهٌ بو اکُط(َُٓ) رضا‬
‫غيٌ هللح خدِبٌّ هفتح ذّبه‬
‫ایاس بن سلمو می وید‪:‬‬
‫پدرـ بو من فت‪ :‬ما ىزار ك چهارصد نفر بودَل کػو مهػراه رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁‬
‫علیو كسلم بو حدیبیو رفتیم‪ .‬در آجنا پنجاه وسفند كجود داشػت کػو آب حدیبیػو‬
‫مهافىػػا را س ػّباب نیسػػاخت‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػر کنػػارهی چػػاه‬
‫نشسػػت ك دعػػا نػػود یػػا آب دىػػاف در آف انػػداخت‪ .‬در نتیجػػوا آبا فػػوراف نػػود‪.‬‬
‫پػػس مػػا آب خػػوردَل ك آب برداشػػتیم‪ .‬آنگػػاه رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم در‬
‫زیػػر درخػػت مػػا را بػرای بیعػػتا فراخوانػػد‪ .‬مػػن اكلػػْب کسػػی بػػودـ کػػو بػػا رسػػوؿ اکػػرـ‬
‫صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بیعػػت نػػودـ‪ .‬سػػمس پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو‬
‫بیعػت بػا مػردـ ادامػو داد تػا جػایی کػػو نصػف مػردـا بیعػت کردنػد‪ .‬در ایػن ىنگػػاـا‬
‫فرمػػود‪« :‬ای سػػلمو! بیعػػت کػػن»‪ .‬فػػتم‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! مػػن جػػزك اكلػػْب کسػػانی‬
‫=‪ -98‬معرفی مدتصر سلمو بن االکوع رضی اهلل عنول ‪ ?< - 888‬ىا = ‪ >A; - 888‬م)‪:‬‬
‫اك «سلمة بن عمرك بن سناف االكوعا اسلمک» می باشد‪.‬‬
‫صػػحابی بزر ػوار ك از کسػػانی کػػو زیػػر درخػػت بیعػػت کػػرد تسػػوب شػػده اسػػت‪ .‬مهػرای پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم در ىفػػت غػػزكه‬
‫اشَبا داشتو(در حدیبیوا خیربا كحنْب كغّبه)‪.‬‬
‫اك صحابی شجاعا دلّب ك ىدؼ زف ماىری بوده است کو تّبش بو خطاء نػی رفػت‪ .‬اك از حلػو اىػدینی از اصػحاب بػود کػو در‬
‫افریقا در خالفت عثماف رضی ا﵁ عنو حضور داشت‪.‬‬
‫از اك(ٕٕ) حدیز ركایت شده است‪ .‬سراجناـا در مدینو طیبو كفات یافت‪( .‬كّٖ یب ابن عساكر ٔ‪)َِّ :‬‬
‫{‪}183‬‬
‫بودـ کو بیعت کردـ‪ .‬فرمود‪« :‬باز ىم بیعت کن»‪ .‬ك ىنگػامی کػو متوجػو شػد مػن‬
‫اسلحوای ندارـا بو من سمری عنایت فرمود‪.‬‬
‫بعػػد از آفا رسػػوؿ اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو بیعػػتا ادامػػو داد كدر مهػػاف‬
‫اكاخػػر بیعػػتا فرمػػود‪« :‬ای سػػلمو! آیػػا بػػا مػػن بیعػػت نیکنػػی»؟ فػػتم‪ :‬یػػا رسػػوؿ‬
‫ا﵁! من اكؿ ك كسط مردـا بیعت نػودـ‪ .‬فرمػود‪« :‬بػاز ىػم بیعػت کػن»‪ .‬مػن بػرای‬
‫بار سوـ با رسوؿ اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم بیعت کردـ‪ .‬بعد از آفا فرمػود‪« :‬ای‬
‫سػػلمو! سػػمری کػػو بػػو تػػو عطػػا کػػردـا کجػػا اسػػت»؟ فػػتم‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! عمػػوَل‬
‫عػػامر را دیػػدـ کػػو اسػػلحوای نػػداردف سػػمر را بػػو اك دادـ‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسلم فرمود‪« :‬مشا مانند کسی ىسػتید کػو فػت‪ :‬بػار ا ػا! بػو مػن دكسػتی عنایػت‬
‫فرما کو از خودـ تبوبتر باشد»‪.‬‬
‫بعػػد از آفا مشػػرکْب ب ػرای صػػل بػػا مػػا نامػػو نگػػاری کردنػػد تػػا جػػایی کػػو مػػا در‬
‫میاف یکدیگر رفت ك آمػد میکػردَل ك بػا ىػم صػل نػودَل‪ .‬مػن خػدمتگزار طلحػو‬
‫بػػن عبیػػدا﵁ بػػودـف اسػػبش را آب مػػیدادـ كییػػز میکػػردـ ك خػػدمت مینػػودـ ك از‬
‫غػ ػ ای طلح ػػو میخ ػػوردـف زیػ ػرا خ ػػانواده ك ام ػ ػوامل را رى ػػا ک ػػرده ك ب ػػو س ػػوی ا﵁ ك‬
‫رسولش ىجرت نوده بودـ‪.‬‬
‫ىنگػػامی کػػو مػػا ك مػػردـ مک ػػوا ص ػػل کػػردَل ك ب ػػا ىػػم خمل ػػوط شػػدَلا مػػن زیػػر‬
‫درخت ػػی رف ػػتم ك خارى ػػایش را ج ػػارك ک ػػردـ ك زی ػػر آفا دراز کش ػػیدـ‪ .‬در ای ػػن اثن ػػاا‬
‫چهار نفػر از مشػرکْب آمدنػد ك شػركع بػو بػد ویی رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم‬
‫کردنػػد‪ .‬مػػن ناراحػػت شػػدـ‪ .‬بػػو مهػػْب خػػاطرا بػػو درختػػی دیگػػرا نقػػل مکػػاف کػػردـ‪.‬‬
‫آنػػاف اسػػلحوی خػػود را آكیػزاف کردنػػد ك بػػو اس ػَباحت پرداختنػػد‪ .‬آّٗػػا مهاجنػػا بودنػػد‬
‫{‪}184‬‬
‫ک ػػو ص ػػدایی از پ ػػایْب كادی آم ػػد‪ :‬ای مه ػػاجراف! فرزن ػػد يزن ػػیم کش ػػتو ش ػػد‪ .‬م ػػن ب ػػا‬
‫شػػنیدف ایػػن صػػداا مششػػّبـ را از نیػػاـ بػػّبكف کشػػیدـ ك بػػو آف چهػػار نفػػر کػػو خػواب‬
‫بودن ػػدا لل ػػو ک ػػردـ ك س ػػالح آّٗ ػػا را مث ػػل ی ػػک بس ػػتو در دس ػػت ػػرفتم ك ف ػػتم‪:‬‬
‫سو ند بو ذاتی کو بو چهػرهی تمػد صػلی ا﵁ علیػو كسػلم شػرافت وشػیده اسػتا‬
‫ىرکس از مشا سرش را بلند کندا ردنش را میزًل‪ .‬آنگاه آّٗا را جلػو ػرفتم ك نػزد‬
‫رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم آكردـ‪ .‬عمػػوَل عػػامر نیػػز مػػردی از قبیلػػوی عػػبالت‬
‫بنػػاـ مکػػرز ك ىفتػػاد نفػػر دیگػػر از مشػػرکْب را جلػػو رفتػػو بػػود كدرحػػالی کػػو خػػودش‬
‫بػػاالی اسػبی پػػاالف دار سػوار بػػودا آكرد‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو آنػػاف‬
‫نگ ػػاه ک ػػرد ك فرم ػػود‪« :‬بگ اری ػػد ت ػػا آغ ػػاز پیم ػػاف ش ػػکنی ك باز ش ػػت ب ػػو آفا ب ػػو‬
‫عهػػدهی آنػػاف باشػػد»‪ .‬سػػمس پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم آنػػاف را وشػػید ك‬
‫ً‬ ‫ا﵁ متعاؿ این آیو را نازؿ فرمود‪﴿ :‬كىو ٱلَّػ ًم ىك َّ ً‬
‫ػف أىیػدیػى يهم ىعػن يكم ىكأىیػدیى يكم ىع ي‬
‫ػنهم‬ ‫ىيى‬
‫بًػػبىط ًن ىم َّك ػةى ًمػػن بىعػ ًػد أىف أىظ ىفػ ىػريكم ىعلىػػی ًهم﴾ [الفػػت ‪« .]ِْ :‬ا﵁ متعػػاؿ مهػػاف ذاتػػی‬
‫اس ػػت ک ػػو در كس ػػط مک ػػو (حدیبی ػػو) دس ػػت ک ػػافراف را از مش ػػا ك دس ػػت مش ػػا را از‬
‫آنافا کوتاه کردف بعد از آنکو مشا را در جنگهای قبلی پّبكز ردانیده بود»‪.‬‬
‫سػػمس ب ػراه افتػػادَل ك راه باز شػػت بػػو مدینػػو را در پػػیش ػػرفتیم‪ .‬در مسػػّب راها‬
‫ج ػػایی من ػػزؿ ػػرفتیم ک ػػو می ػػاف م ػػا ك مش ػػرکْب بن ػػی حلی ػػاف فق ػػط ی ػػک ک ػػوها فاص ػػلو‬
‫انداختو بود‪ .‬رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم برای کسیکو بو عنواف جلػودار اك ك‬
‫یارانشا امشب باالی کوه بركدا طلب مثفرت نػود‪ .‬مػن در آف شػبا دك یػا سػو‬
‫بار باالی کوه رفتما ك سراجناـ بو مدینو آمدَل‪.‬‬
‫{‪}185‬‬
‫رسػػوؿ اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ش ػَبانش را بػػا خػػدمتگزارش ربػػاح بػػو چرا ػػاه‬
‫فرسػػتاد‪ .‬مػػن ىػػم مهػراه اك اسػػب ابوطلحػػو را بػػردـ تػػا بػػا شػَباف بچػػرد ك آب وػػورد‪.‬‬
‫صب ىنگاـ بو ما خرب رسید کو عبد الرلن فزاری مهوی شػَباف رسػوؿ اکػرـ صػلی‬
‫ا﵁ علیػػو كسػػلم را بػػو غػػارت بػػرده ك شػػَب چ ػرانش را بػػو قتػػل رسػػانده اسػػت‪ .‬فػػتم‪:‬‬
‫ای رباح! این اسب را بگّب ك بو طلحو بن عبیػد ا﵁ برسػاف ك بػو رسػوؿ ا﵁ صػلی‬
‫ا﵁ علیػػو كسػػلم بگػػو کػػو مشػػرکْب شػَبانش را بػػو غػػارت بردنػػد‪ .‬سػػمس بػػاالی تمػػوای‬
‫رفػػتم ك رك بػػو سػػوی مدینػػو نػػودـ ك سػػو بػػار صػػدا زدـ‪ :‬یػػا صػػباحاه (کلمػػوای کػػو‬
‫ىنگػػاـ خطػػر بکػػار میبردنػػد)‪ .‬آنگػػاه بػػو تعقیػػب دمشػػن پػػرداختم ك در حػػالی کػػو‬
‫تّباندازی میکردـا رجز میخواندـ ك می فتم‪ :‬منا فرزند اکػوع ىسػتم ك امػركزا‬
‫ركز نابودی پست فطرتاف است‪.‬‬
‫ك بو ت‪ .‬اینکو بو یکی از آناف رسػیدـا تػّبی بػو ىیبػت پػاالف شػَبش مػیزدـ‬
‫طػوری کػو بػو شػانو اش نفػوذ میکػرد ك مػی فتم‪ :‬بگػّبف مػن فرزنػد اکػوع ىسػػتم ك‬
‫امركزا ركز نابودی پست فطرتاف است‪.‬‬
‫سػ ػػو ند بػ ػػو ا﵁ا مهچنػ ػػاف آنػ ػػاف را ىػ ػػدؼ ق ػ ػرار مػ ػػیدادـ ك چهارپایػ ػػاف آّٗػ ػػا را‬
‫میکشػػتم‪ .‬ك ىر ػػاها اسػػب س ػواری از آّٗػػا بػػو سػػوی مػػن بػػر می شػػتا زیػػر یػػک‬
‫درخت مینشستم ك اك را بو ىالکػت میرسػاندـ‪ .‬بػو ىػر حػاؿا آّٗػا بػو مسّبشػاف‬
‫ادامو دادند تا اینکو بو یک راه کوىستانی تنگ رسیدند ك كارد آف شػدند‪ .‬بػاالی‬
‫کػوه رفػتم ك از آجنػا سػػنگ بارافشػاف کػردـ ك مهچنػاف بػػا مهػْب كضػعیت بػو تعقیػػب‬
‫آّٗػػا ادامػػو دادـ تػػا اینکػػو یػػاـ شػػَباف بػػارکش رسػػوؿ اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم را‬
‫پشت سر اشتمف آناف شَباف را برای من رىا کردندف اما مػن مهچنػاف بػو تعقیػب‬
‫{‪}186‬‬
‫آّٗػػا پػػرداختم ك آّٗػػا را ىػػدؼ ق ػرار مػػیدادـ تػػا اینکػػو آّٗػػا ب ػرای سػػبک بػػار شػػدف‬
‫خػػودا بیشػػَب از سػػی چػػادر ك سػػی نیػػزه انداختنػػد‪ .‬ىػػر چیػػزی را کػػو میانداختنػػدا‬
‫تعدادی سنگ بو عنواف نشانوا ركی آّٗا می اشتم تا رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو‬
‫كسػػلم ك یػػارانش آّٗػػا را ببیننػػد‪ .‬سػراجناـ بػػو ردنػػوی تنگػػی رسػػیدند ك فالنػػی فرزنػػد‬
‫بػػدر ف ػزاری نیػػز نػػزد آنػػاف آمػػد‪ .‬آّٗػػا در آجنػػا نشسػػتند تػػا ّٗػػار وورنػػد‪ .‬مػػن ىػػم در‬
‫قلوی کوه کوچکی نشستم‪ .‬آف مرد فزاری فت‪ :‬این صػحنو چیسػت؟ فتنػد‪ :‬مػا‬
‫سػ تیىای زیػػادی از اك دیػػدهاَل‪ .‬از صػػب کػػو ىنػػوز ىػوا تاریػػک بػػودا از مػػا جػػدا‬
‫نشػػده اسػػت‪ .‬بػػو انػػدازهای بػػو سػػوی مػػا تّبانػػدازی کػػرد کػػو ىػػر آنچػػو داشػػتیم از مػػا‬
‫رفت‪ .‬آف مرد فت‪ :‬چهار نفر از مشا بلند شوید‪ .‬طبر دستورا چهار نفػر بلنػد‬
‫شػػدند ك بػػو طػػرؼ مػػن حرکػػت کردنػػد ك بػػاالی کػػوه آمدنػػد‪ .‬ىنگػػامی کػػو امکػػاف‬
‫صحبت کػردف بػراَل فػراىم ردیػدا فػتم‪ :‬آیػا مػرا میشناسػید؟ فتنػد‪ :‬نػوا مشػا کػی‬
‫ىسػػتید؟ فػػتم‪ :‬مػػن سػػلمو بػػن اکػػوع ىسػػتم‪ .‬سػػو ند بػػو ذاتػػی کػػو چهػػرهی تمػػد‬
‫صلی ا﵁ علیو كسلم را شرافت وشیدا بو دنباؿ ىریک از مشػا بیػاَل اك را دسػتگّب‬
‫مػیکنمف كلػی ىریػک از مشػا بػو دنبػاؿ مػن بیایػدا نیتوانػد مػرا دسػتگّب کنػد‪ .‬یکػػی‬
‫از آناف فت‪ :‬تصور من ىم مهْب است‪ .‬بعد از آفا بر شتند‪.‬‬
‫سػػلمو می ویػػد‪ :‬مهچنػػاف سػػرجاَل بػػودـ کػػو س ػواراف رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسػػلم از البػػالی درختػػاف آشػػکار شػػدند‪ .‬اكلػػْب آّٗػػا اخػػرـ اسػػدیا دكمػػی ابوقتػػاده‬
‫انصاریا ك بعد از اكا مقداد بن اسود کندی بود‪.‬‬
‫مػػن لگػػاـ اسػػب اخػػرـ را ػػرفتمف بقیػػو بػػو عقػػب بر شػػتند‪ .‬بػػو اخػػرـ فػػتم‪ :‬ای‬
‫اخػػرـ! مبػػادا بػػو آّٗػػا نزدیػػک شػػوی‪ .‬بگ ػ ار تػػا رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ك‬
‫{‪}187‬‬
‫یارانش برسند‪ .‬مبادا تو را بو تنهایی بو قتل برسانند‪ .‬اخرـ فػت‪ :‬ای سػلمو! ا ػر‬
‫تو بو ا﵁ متعاؿ ك ركز قیامتا امیاف داری ك بو یقْب میدانػی کػو ّٔشػت ك دكزخا‬
‫حػػر ىسػػتندا میػػاف مػػن ك شػػهادتا حایػػل مشػػو‪ .‬بػػا شػػنیدف ایػػن سػ نافا آزادش‬
‫اش ػػتم‪ .‬اك ك عب ػػدالرلن فػ ػزاری در براب ػػر ى ػػم قػ ػرار رفتن ػػد‪ .‬خنس ػػتا اك اس ػػب‬
‫عبػػدالرلن را کشػػت‪ .‬سػػمس عبػػدالرلن نیػػزهای زد ك اك را بػػو قتػػل رسػػاند ك اسػػبش‬
‫را تصرؼ کرد‪ .‬سمس ابو قتادها سوار کار رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم خػودش‬
‫را بو عبد الرلن رساند ك اك را با نیزه بو قتل رساند‪.‬‬
‫سو ند بو ذاتی کػو چهػرهی تمػد صػلی ا﵁ علیػو كسػلم را شػرافت وشػیدا مػن‬
‫پیػػاده بػػو تعقیػػب آّٗػػا پػػرداختم ك میدكیػدـ تػػا جػػایی کػػو پشػػت سػػر مػػنا اصػػحاب‬
‫تمد ك حتی اثر غبار آّٗا ىم دیده نیشد‪.‬‬
‫مشػػرکْب کػػو تشػػنو بودنػػد قبػػل از غػػركب آفتػػابا راهشػػاف را بػػو سػػوی درهای کػػو‬
‫در آفا آب كجود داشت ك بو آف ذی قرد می فتندا کج نودند تا آب بنوشػندف‬
‫امػػا ىنگػػامی کػػو بػػو سػػوی مػػن نگػػاه کردنػػدا دیدنػػد کػػو مػػن مهچنػػاف بػػدنباؿ آّٗػػا‬
‫مػػیدكـ‪ .‬بػػو ىػػر حػػاؿا نگ اشػػتم کػػو آب وورنػػد ك نتوانسػػتند حتػػی یػػک قطػػره آب‬
‫ىػػم بچشػػند‪ .‬پػػس از آفا از دره بػػّبكف رفتنػػد ك بسػػوی ردنػػوای ف ػرار کردنػػد‪ .‬مػػن‬
‫مهچنػػاف بػػدنباؿ آّٗػػا مػػیدكَل ك بػػو تػػ‪ .‬اینکػػو بػػو یکػػی از آنػػاف رسػػیدـا تػػّبی بػػو‬
‫سر است واف شانواش زدـ ك فتم‪ :‬این را از من بگّبف مػن فرزنػد اکػوع ىسػتمف ك‬
‫امػركزا ركز نػػابودی انسػافىای پسػػت فطػػرت اسػت‪ .‬اك فػػت‪ :‬مػادرش بػػو عػزایش‬
‫بنشیندف مهاف سلمو بن اکوع صب است‪ .‬فتم‪ :‬بلوا ای کسػیکو دمشػن خػودت‬
‫ىسػػتیا مػػن مهػػاف سػػلمو بػػن اکػػوع صػػب ىسػػتم‪ .‬مهچنػػْب دك اسػػب از آّٗػػا خسػػتو‬
‫{‪}188‬‬
‫شدند ك باالی مهػاف ردنػوا رىػا کردنػد‪ .‬مػن آف دك اسػب را جلػو ػرفتم ك بسػوی‬
‫رسوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم حرکػت کػردـ‪ .‬در مسػّب راها عػامر بػا یػک مشػک‬
‫کو مقداری شّب در آف بود ك مشک دیگری کو مقػداری آب در آف بػودا بػو مػن‬
‫ملحػػر شػػد‪ .‬مػػن كضػػوء سػػاختم ك مقػػداری از آف شػػّب نوش ػػیدـ‪ .‬سػػمس خػػدمت‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم آمدـ‪ .‬پیامرب اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم کنػار مهػاف‬
‫آبػػی بودنػػد کػػو مشػػرکْب را از آفا دكر سػػاختو بػػودـ‪ .‬فتنػػی اسػػت کػػو رسػػوؿ ا﵁‬
‫صلی ا﵁ علیو كسلم شَباف ك ىػر آنچػو را کػو مػن از چنػگ مشػرکْبا بػّبكف آكرده‬
‫بودـ ك مهوی نیزهىا ك چادرىا را برداشتو بود‪ .‬بالؿ نیز از میاف شػَبانی کػو مػن از‬
‫دمشػػن رفتػػو بػػودـا ناقػػوای را سػربریده بػػود ك قسػػمتی از کوىػػاف ك جگػػرش را بػرای‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم کباب میکرد‪.‬‬
‫مػن فػػتم‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! بگػ ار تػػا مػػن صػػد نفػر از مسػػلماناف انت ػػاب کػػنم ك‬
‫بو تعقیب دمشن بمردازـ ك بػو ىػر يخمػرب ك جاسوسػی کػو دسَبسػی پیػدا کػنما بػو قتػل‬
‫برسػػاًل‪ .‬رسػػوؿ اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػا شػػنیدف ایػػن س ػ نافا بػػو انػػدازهای‬
‫خندیػػد کػػو تقریبػان یػػاـ دنػػداّٗایش در ركشػػنایی آتػػشا دیػػده شػػدند‪ .‬سػػمس فرمػػود‪:‬‬
‫«ای سلمو! آیا این کار را اجناـ میدىی»؟ فػتم‪ :‬بلػیا سػو ند بػو ذاتػی کػو تػو را‬
‫عزی ػػز ردان ػػده اس ػػت‪ .‬فرم ػػود‪« :‬آّٗ ػػا ى ػػم اکن ػػوف در س ػػرزمْب غطف ػػافا میهم ػػانی‬
‫میخورند»‪.‬‬
‫س ػػلمو می وی ػػد‪ :‬بع ػػد از آفا م ػػردی از قبیل ػػوی غطف ػػاف آم ػػد ك ف ػػت‪ :‬ف ػػالف‬
‫ش ػ ص ب ػرای آنػػاف شػػَبی ذب ػ کػػردف امػػا ىنگػػامی کػػو پوسػػتش را بػػّبكف آكردنػػدا‬
‫غبػػاری دیدنػػد ك بػػو یکػػدیگر فتنػػد‪ :‬دمشػػن آمػػد‪ .‬پػػس ب ػراه افتادنػػد ك ف ػرار کردن ػد‪.‬‬
‫{‪}189‬‬
‫ىنگػػامی کػػو صػػب شػػدا رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬امػػركزا ّٔ ػَبین‬
‫اسب سوارىاا قتادها ك َّٔبین پیاده نظاـ ماا سلمو بػود»‪ .‬آنگػاه رسػوؿ ا﵁ صػلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم سهم فرد اسب سوار ك ش ص پیاده را بػا ىػم بػو مػن داد‪ .‬بعػد از‬
‫آفا رسوؿ اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم مرا پشت سػر خػود بػر ناقػواش عضػباء سػوار‬
‫نػود ك راه باز شػػت بػػو مدینػػو را در پػػیش ػػرفتیم‪ .‬در راه مدینػػوا یػػک مػػرد انصػػاری‬
‫کػػو در دكیػػدفا ىػػیچکس از اك نیتوانسػػت سػػبقت بگػػّبدا می فػػت‪ :‬آیػػا کسػػی‬
‫كجود دارد کو تا مدینو مسابقو دىد؟ ك ایػن سػ ن را تکػرار میکػرد‪ .‬ىنگػامی کػو‬
‫مػػن سػ نش را شػػنیدـا فػػتم‪ :‬آیػػا حرمػػت ك شػرافت انسػػافىای شػریف ك بزر ػوار‬
‫را رعای ػػت نیکن ػػی؟ ف ػػت‪ :‬ػػز رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم رعای ػػت ک ػػس‬
‫دیگری را نیکنم‪.‬‬
‫ف ػػتم‪ :‬ی ػػا رس ػػوؿ ا﵁! پ ػػدر ك م ػػادرـ ف ػػدایت ش ػػوندف بگػ ػ ار ت ػػا ب ػػا ای ػػن م ػػردا‬
‫مسابقو دىم‪ .‬پیامرب اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم فرمود‪« :‬ا ر دكست داری مسػابقو‬
‫بده»‪.‬‬
‫بو آف مرد فتم‪ :‬بو ىػر طػرؼ کػو میخػواىیا بػرك‪ .‬ك از عضػباء پیػاده شػدـ ك‬
‫پری ػػدـ ك ش ػػركع ب ػػو دكی ػػدف ن ػػودـ ك ب ػػو ان ػػدازهی ی ػػک ی ػػا دك بلن ػػدی بػ ػرای حفػ ػ‬
‫نفػػساشا از دكیػػدف شػػدیدا خػػودداری کػػردـ‪ .‬ك مهچنػػاف بػػو دنبػػالش دكیػػدـ‪ .‬یػػک‬
‫یا دك بلندی دیگر ىم از دكیدف شدیدا خػودداری نػودـ‪ .‬آنگػاها سػرعت دكیػدًل‬
‫را افزایش دادـ تا بو اك برسم‪ .‬سػمس میػاف شػانوىایش زدـ ك فػتم‪ :‬سػو ند بػو ا﵁‬
‫کػػو از تػػو سػػبقت رفتنػػد‪ .‬اك فػػت‪ :‬مػػن ىػػم تصػػورـ مهػػْب اسػػت‪ .‬بػػو ىػػر حػػاؿا‬
‫جلوتر از اك بو مدینو رسیدـ‪.‬‬
‫{‪}191‬‬
‫بعد از آفا بیشَب از سو شب در مدینو ناندَل تػا اینکػو مهػراه رسػوؿ ا﵁ صػلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم بو خیرب رفتیم‪ .‬عموَل عامر برای مردـ رجز میخواند ك می فت‪:‬‬
‫صػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػلٍَّینىا‬ ‫ً‬
‫ص ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ َّػدقٍػنىا ىكالى ى‬
‫ىكالى تى ى‬ ‫كتىاللَّ ػػو لى ػ ٍػوالى اللَّ ػػوي ىم ػػا ٍاى ػ ى‬
‫ػت ىدیٍػنى ػػا‬
‫فىػثىبّْ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ً‬
‫ػت األىقٍ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ىػد ىاـ إً ٍف الىقىػٍینىػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػا‬ ‫اس ػػتى ٍثنىٍینىا‬ ‫كى ػػن ع ػػن فى ً‬
‫ك ىم ػػا ٍ‬
‫ض ػػل ى‬
‫ىٍي ىٍ ٍ‬
‫كأىنٍػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ًزلىن س ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ً‬
‫ػكینىةن ىعلىٍینى ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػ ػػا‬ ‫ٍ ى‬ ‫ى‬
‫یعنی‪« :‬سو ند بو ا﵁ا ا ر اك نیبودا ما ىدایت نیشدَلا صدقو نػیدادَل ك‬

‫نػػاز نیخوانػػدَل‪ .‬بػػار ا ػػا! مػػا از فضػػل كاحسػػاف تػػو بػػی نیػػاز نیسػػتیم‪ .‬ك ىنگػػاـ‬
‫ركیاركیی با دمشنا ما را ثابت قدـ بگرداف‪ .‬ك بر ما آرامش نازؿ کن»‪.‬‬
‫رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم فرم ػػود‪« :‬ای ػػنا کیس ػػت»؟ ف ػػت‪ :‬م ػػن ع ػػامر‬
‫ىستم‪.‬‬
‫پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬پركرد ػػارت تػػو را مثفػػرت کنػػد»‪.‬‬
‫فتنػػی اسػػت کػػو ىر ػػاها رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػرای فػػرد كیػػژهای طلػػب‬
‫مثفرت مینودا بو شهادت میرسید‪ .‬بو مهْب خاطرا عمػر بػن خطػاب رضػی ا﵁‬
‫عنو از باالی شَبش صدا زد ك فت‪ :‬یا رسوؿ ا﵁! چرا نگ اشتی تػا مػا از عػامر‬
‫ّٔره مند شوَل؟ راكی می وید‪ :‬ىنگامی کو بو خیرب رسػیدَلا پادشػاه آنػاف ًمرحػب‬
‫بّبكف آمد در حالی کو مششّبش را بو اىتزاز در آكرده بود ك می فت‪:‬‬
‫ب‬ ‫ً‬
‫ىٍل ىم ٍر ىح ي‬
‫ت ىخٍی ىربي أ ّْ‬
‫قى ٍد ىعل ىم ٍ‬
‫{‪}191‬‬
‫ب‬ ‫ىشاكًى ّْ‬

‫السالى ًح بىطى هل يىَّر ي‬
‫ب‪.‬‬ ‫كب أىقٍػبىلى ٍ‬
‫ت تىػلى َّه ي‬ ‫إً ىذا ٍ‬
‫احليير ي‬
‫یعنی‪« :‬خیرب خوب میداند کػو مػنا مرحػب نػاـ دارـف مػردی تػا دنػداف مسػل‬
‫ك قهرمانی با جتربو ىستمف ىنگامی کو جنگی اتفاؽ بیفتدا شعلو كر میشوـ»‪.‬‬
‫در این ىنگاـا عموَل عامر جلو رفت ك فت‪:‬‬
‫ىٍل ىع ًامهر‬
‫ت ىخٍی ىربي أ ّْ‬ ‫ً‬
‫السالى ًح بىطى هل يمثى ًامهر‬
‫ىشاكًى ّْ‬
‫یعنػػی‪« :‬خیػػرب خػػوب میشناسػػد کػػو مػػن عػػامر ىسػػتمف مػػردی س ػراپا مسػػل ك‬
‫ىستم»‪.‬‬ ‫قهرمانی بی با‬
‫سمس دك ضػربو بػا یکػدیگر رد ك بػدؿ کردنػد کػو مششػّب مرحػب در سػمر عػامر‬
‫فػػرك رفػػت ك ػػّب کػػرد‪ .‬در ایػػن ىنگػػاـا عػػامر خواسػػت از زیػػر بػػو اك ضػربوای بزنػػدف‬
‫كلػػی مششػػّبش بػػو خػػودش بر شػػت ك شػػاىرگ دسػػتش را قطػػع کػػرد ك باعػػز مػػرگ‬
‫كی ردید‪.‬‬
‫سػلمو می ویػد‪ :‬مػن بػّبكف آمػدـ ك دیػدـ کػو تعػدادی از یػاراف نبػی اکػرـ صػػلی‬
‫ا﵁ علیػػو كسػػلم می وینػػد‪ :‬اعمػػاؿ عػػامر باطػػل ردیػػد چػػوف خودکشػػی کػػرد‪ .‬مػػن‬
‫ریػػافا خػػدمت نبػػی اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم آمػػدـ ك فػػتم‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! آیػػا‬
‫اعمػػاؿ عػػامرا باطػػل ردیػػد؟ رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬چػػو کسػػی‬
‫چنْب س نی فتو اسػت»؟ فػتم‪ :‬تعػدادی از صػحابو‪ .‬فرمػود‪« :‬ىػر کػسا چنػْب‬
‫س نی بو زباف آكردها دركغ فتو استف بلکو اك دك پاداش میبرد»‪.‬‬
‫{‪}192‬‬
‫سػمس رسػوؿ اکػرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم مػرا بػدنباؿ علػی بػن ابػی طالػب کػو از‬
‫ناحیوی چشم شکایت داشػتا فرسػتاد ك فرمػود‪« :‬پػرچم را بػو مػردی خػواىم داد‬
‫کو ا﵁ ك رسولش را دكست دارد یا ا﵁ ك رسولش اك را دكست دارند»‪.‬‬
‫راكی می ویػػد‪ :‬آنگ ػػاه م ػػن ن ػػزد عل ػػی ک ػػو از درد چشػػما رن ػػج میب ػػردا رف ػػتم ك‬
‫دس ػػتش را ػػرفتم ك خ ػػدمت رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم آكردـ‪ .‬پی ػػامرب اک ػػرـ‬
‫ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم در چش ػػماف عل ػػی رض ػػی ا﵁ عن ػػو آب دى ػػاف ان ػػداخت ك‬
‫ایشافا سالمتش را بازیافت‪ .‬سمس پرچم را بو دست اك داد‪ .‬این بار ىم ًمرحػب‬
‫بّبكف آمد ك فت‪:‬‬
‫ب‬ ‫ً‬
‫ىٍل ىم ٍر ىح ي‬
‫ت ىخٍی ىربي أ ّْ‬
‫ب‬ ‫ىشاكًک ّْ‬
‫السالى ًح بىطى هل يىَّر ي‬
‫ب‪.‬‬ ‫كب أىقٍػبىلى ٍ‬
‫ت تىػلى َّه ي‬ ‫إً ىذا ٍ‬
‫احليير ي‬
‫یعنی‪« :‬خیرب خوب میداند کو منا مرحب ىستمف سرتا پا مسػل ك قهرمػانی‬
‫با جتربو ىستم ك ىر اه جنگىا رك کنندا شعلو كر میشوـ»‪.‬‬
‫علی رضی ا﵁ عنو فت‪:‬‬
‫أىنىا الَّ ًم ىمسٍَّت ًِب أ ّْيمک ىحٍی ىد ىرٍه‬
‫ز ىغاب و‬
‫ات ىك ًر ًیو الٍ ىمٍنظىىرٍه‬ ‫ىكلىی ً‬
‫ى‬ ‫ٍ‬
‫السٍن ىد ىرٍه‪.‬‬ ‫أيكفًی ًه يم بً َّ‬
‫الص ًاع ىكٍی ىل َّ‬
‫یعنی‪« :‬من آف کسی ىستم کػو مػادرـ مػرا حیػدره ػ ػ شػّب ػ ػ نامیػده اسػتف ماننػد‬
‫شّب جنگل کو ػ از نگاه دمشن ػ بد منظػر اسػتف حسػاب آّٗػا را بطػور کامػل مثػل‬
‫{‪}193‬‬
‫پیمان ػػوی س ػػندرها ک ػػف دس ػػت آن ػػاف می ػ ارـ‪( ).‬کنای ػػو از ای ػػن اس ػػت ک ػػو بط ػػور‬
‫كسیع ك سَبدها دمشن را بو قتل میرساًل»‪.‬‬
‫راكی می ویػػد ‪ :‬سػراجناـا علػػی بػػن ابػػی طالػػب رضػػی ا﵁ عنػػو ضػربوای بػػو سػػر‬
‫َُٔ‬
‫ًمرحب زد ك اك را بو قتل رساند ك خیرب بوسیلوی اك فت ردید‪.‬‬
‫(‪ )61‬درس ٍفَاید از ایي داستاى‬
‫‪ -1‬حدیبیو درهای است نزدیک شهر مکو‪.‬‬
‫‪ -2‬اش ػػتهار «حدیبی ػػو» ب ػػو خ ػػاطر بیعت ػػی اس ػػت ک ػػو در اكاخ ػػر س ػػاؿ شش ػػم‬
‫ىجری در آجنا صورت رفت‪.‬‬
‫داشػػتند(ىزار ك چهػػار صػػد نفػػر)‬ ‫‪ -3‬تعػػداد کسػػانی کػػو در حدیبیػػو اش ػَبا‬
‫‪ -4‬دعاء سبب فركانی برکت در ماؿ كاىل كعیاؿ می شود‪.‬‬
‫‪ -5‬اینکػػو آب دىػػاف را انػػداخًب در آب سػػبب زیػػاد شػػدف آف شػػود یػػا غ ػ ا‬
‫چنػػد برابػػر ػػردد!ا ك ػػور کػػردف چػػو بػػر قبػػور سػػبب دفػػع ع ػ اب آّٗػػا شػػود!ف‬
‫خصوصیت رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم بوده است‪.‬‬
‫‪ -6‬اكلْب کسی کو در حدیبیو با رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیػو كسػلم صػل نػودا‬
‫پدر ایاس (سلمو) بود‪.‬‬
‫َُٔ‪( -‬مسلم‪.)َُٖٕ :‬‬

‫{‪}194‬‬
‫‪ -7‬در اسػػالـ آف صػػل ً ب ػػا کػػافر ج ػواز دارد ک ػػو سػػبب س ػربلندی مس ػػلماناف‬
‫ش ػػدها كبتوانن ػػد عقی ػػده ص ػػحی خ ػػود را آزادان ػػو تبلی ػػغ ناین ػػدا كس ػػبب ذل ػػت آّٗ ػػا‬
‫نگردد‪.‬‬
‫‪ -8‬جواز بیعت بو مرگ‪.‬‬
‫‪ -9‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ىنگػػاـ بیعػػت بػػا مػػردافا دسػػتش را ركی‬
‫دست آّٗا می اشتا اما با زناف دستش را نی داد‪.‬‬
‫‪ -11‬کلمات بیعت در حدیز ذیل بیاف شده است‪:‬‬
‫الصػ ًػام ً‬
‫ػاد ىة بٍػ ًن َّ‬
‫ػيب ‪ -‬صػػلى ا﵁ علیػػو‬ ‫ػاؿ‪ :‬ىد ىعانىػػا النَّػ ً ُّ‬
‫ت ‪ -‬رضػػک ا﵁ عنػػو ‪ -‬قىػ ى‬ ‫ىعػ ٍػن عيبىػ ى‬
‫اعػ ًػةا ًِف‬ ‫كسػػلم ‪ -‬فىػبایػعنػػاها فىػ ىقػ ى ً‬
‫السػ ٍػم ًع ىكالطَّ ى‬ ‫ىخ ػ ى ىعلىٍیػنىػػا‪« :‬أى ٍف بىایػى ىعنىػػا ىعلىػػى َّ‬ ‫یمػػا أ ى‬ ‫ػاؿ ف ى‬ ‫ى ى ٍى ي‬
‫ع األ ٍىمػ ىػر أ ٍىىلىػػويا إًالَّ أى ٍف‬ ‫ً‬ ‫ً‬
‫ىمٍن ىشػػطنىا ىكىمكىٍرىنىػػاا ىكعي ٍس ػ ًرنىا ىكیي ٍس ػ ًرنىاا ىكأىثىػ ىػرنة ىعلىٍیػنى ػاا ىكأى ٍف ال نػينىػػا ًز ى‬
‫َُٕ‬
‫احاا ًعٍن ىد يك ٍم ًم ىن اللَّ ًو فً ًیو بػيٍرىىا هف»‪.‬‬ ‫تىػىرٍكا يك ٍفنرا بػى ىو ن‬
‫یعنػػی‪ :‬عبػػاده بػػن صػػامت رضػػک ا﵁ عنػػو مػػک ویػػد‪ :‬نػػيب اکػػرـ صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم‬
‫ما را طلب کرد ك ما با ایشاف بیعت کردَل‪ .‬از حلػو امػورم كػو در مػورد آّٗػا از مػا‬
‫بیع ػػت رف ػػت ای ػػن ب ػػود ک ػػو فرم ػػود‪« :‬در حال ػػت خوش ػػحايل ك نگػ ػراٍلا سػ ػ ٍب ك‬
‫آس ػػاٍل ك ت ػػر ج ػػی دیگ ػراف ب ػػر م ػػاا از ایش ػػاف (رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلى ا﵁ علی ػػو كس ػػلم)‬
‫اطاعػػت کنػػیم‪ .‬ك مهچنػػْب نبایػػد بػػا كالیػػاف ك حکػػاـا وػػاطر حکومػػتا در ػػّب شػػوَل‬
‫َُٕ‪( -‬وارل‪.)َٕٓٔ:‬‬
‫{‪}195‬‬
‫مگ ػػر زم ػػاٍل ک ػػو کف ػػر آش ػػکارم دیدی ػػد ك بػ ػرام آف از جان ػػب ا﵁ا دلی ػػل ك برى ػػاٍل‬
‫داشتید‪( .‬در این صورت مک توانید خمالفت کنید)‪.‬‬
‫‪ -11‬استحباب جتدید بیعت‪.‬‬
‫‪ -12‬سلمو رضی ا﵁ عنوا خدمتگ ار طلحو رضی ا﵁ عنو بود‪.‬‬
‫‪ -13‬خدمتگ ػ ار بػػدكف اینکػػو احسػػاف خػػود را بػػر مػػوالیش بػػار کنػػدا خملصػػانو‬
‫كظیفو اش را اجناـ می دىد‪.‬‬
‫‪ -14‬میاف انساّٗا ىیچ نوع تفاضل كبرتری كجود نداردا مگػر در تقػوی‪ .‬بػالؿ‬
‫رضػػی ا﵁ عنػػو بػػرده ای آزاد شػػده ابػػوبکر رضػػی ا﵁ عنػػو أذاف مػػی دىػػدا كابػػوبکر‬
‫وش می کند‪.‬‬
‫‪ -15‬ىرچیػ ػػزی را کػ ػػو مػ ػػوال خػ ػػودش مػ ػػی خػ ػػورد كبػ ػػو تػ ػػن مػ ػػی کنػ ػػدا خادمػ ػػاف‬
‫كغالمانش را نیز مهاف چیز ووراند كبموشاند‪.‬‬
‫‪ -16‬کسػی کػو خػود را كقػف خػدمت بػو دیػن ا﵁ تعػالی مػی نایػدا نبایػػد اك را‬
‫تنه ػػا اش ػػتا ك از ی ػػاری كکم ػػک آف دس ػػت کش ػػید‪ .‬اص ػػحاب پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁‬
‫علیو كسلم کسی را کو بسوی آّٗا ىجرت می نودا از ىیچ نػوع کمػک دریػغ نػی‬
‫كرزیدند‪.‬‬
‫‪ -17‬اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم برای بػر افراشػتو کػردف لػوای اسػالـا‬
‫از یاـ داشتو ىای خود شتندا ك آنرا فدای اسالـ نودند‪.‬‬
‫{‪}196‬‬
‫‪ -18‬كظیفػػو طالبػػاف علػػم اینسػػت کػػو تلػػی را کػػو آجنػػا تػػدریس مػػی کننػػدا بایػػد‬
‫رسید ی کنند كبو تنظیف آجنا بمردازندا خدمت استادا خدمت مسػجدا خػدمت‬
‫کتابا احَباـ آف تلوف مکلفیت اكست‪.‬‬
‫‪ -19‬مػػثمن بػػو ىنگػػاـ شػػنیدف عیػػب مسػػلماف از زبػػاف فػػرد دیگػػرا ناراحػػت مػػی‬
‫ش ػػودا كن ػی ػ ارد ش ص ػػیا غیب ػػتا نام ػػتا كعی ػػب مس ػػلماف دیگ ػػری را ب ػػاز و‬
‫کند‪.‬‬
‫‪ -21‬كقتػی کػو در سػرزمینی خػوف علمػاء رخیتػو شػودا خنسػتْب قیػر را منافقػاف‬
‫ً‬
‫كمبثضاف علماء باید دىند‪.‬‬
‫‪ -21‬اثبات سربریدف کافر‪.‬‬
‫‪ -22‬تطبیر حدكد کار نظاـ كحاکماف است نو کار افراد عادی‪.‬‬
‫‪ّٗ -23‬ی از کشًب کافر معاىد‪.‬‬
‫‪ -24‬یکی از حقوؽ دكستاف باالی مػا اینسػت کػو مهػواره بػرای خطاىػای آنػاف‬
‫دعای مثفرت کنیما كبرای ثابت قدمی آّٗا بو ا﵁ تعالی متوسل شوَل‪.‬‬
‫‪ -25‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم از خػػود خدمتگػ ارنی داشػػتا کػػو یکػػی‬
‫از آناف «رباح» بود‪.‬‬
‫‪ -26‬رسػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم قائػػل بػػر حقػوؽ ىػػر کسػػی بػػودا حتػػی بػػر‬
‫حیوان ػػات‪ .‬آن ػػاف را در اكق ػػات مع ػػْب ش ػػاف غػ ػ ا ك آب م ػػی دادا بػ ػرای آّٗ ػػا افػ ػراد‬
‫{‪}197‬‬
‫معین ػ ػی جه ػػت خ ػػدمت ش ػػاف ماش ػػتو ب ػػودا ك از تع ػ ػ یب كداغ ک ػػردف آّٗ ػػا ّٗ ػػی‬
‫میفرمود‪.‬‬
‫‪ -27‬پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم عل ػػم غی ػػب را ن ػػی دان ػػدا ا ػػر میدانس ػػت‬
‫شَبانش را آجنایی بستو نی کرد کو بو غارت برده شدند‪.‬‬
‫‪ -28‬اعتماد بر عهد كضمانت کافر كمشر ا بدكر از عقل سلیم است‪.‬‬
‫‪ -29‬عرب كقتی کو می خواستند کلمو ای ىشدار ونػو ای را بػو زبػاف آكرنػدا‬
‫كتا توسط آف کلمو مردـ حع شوند‪« :‬یاصباحاه!» بود‪.‬‬
‫‪ -31‬اى ػػد م ػػی توان ػػد ىنگ ػػاـ ركی ػػاركی ب ػػا دمش ػػنا از نس ػػب كقبیل ػػو ای خ ػػود‬
‫حرؼ بزندا كخود را بستاید‪.‬‬
‫‪ -31‬زشت فًب قاتل مسلمافا جواز دارد‪.‬‬
‫‪ -32‬پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم افػراد زیػػر كىوشػػیاری را تربیػػت کػػرد کػػو ا ػػر‬
‫تػػّبی از دمشػػن طػػرؼ شػػاف پرتػػاب مػػی شػػدا صػػاحب آف تػػّب را تػػا آخ ػرین مرحلػػو‬
‫تعقیب می کردندا كانتقاـ خود را می رفتند‪.‬‬
‫ا ر کػافراف بػو خانواده(فرزنػداف كزنػاف) مسػلماف للػو مػی کننػدا‬ ‫‪-33‬‬
‫كب ػػر ى ػػیچ جنبنػ ػده ای رح ػػم ن ػػی کنن ػػدا پ ػػس اى ػػدین نی ػػز م ػػی توانن ػػد «بايث ػػل»ا‬
‫فرزندافا زناف كحیوانات آّٗا را بکشند‪.‬‬
‫‪ -34‬اىد نباید دمشن خود را کوچک بشمارد‪.‬‬
‫{‪}198‬‬
‫‪-35‬شناخت دمشنا اساس پّبكزیست‪.‬‬

‫‪-36‬ىػػر انػػدازه کػػو پشػػت دمشػػن را رىػػا کنػػیا مهػػاف انػػدازه دمشػػن قػػوی تػػر مػػی‬
‫ردد‪.‬‬
‫جایگاه كفضیلت سلمو بو االکوع در امت‪.‬‬ ‫‪-37‬‬
‫كقتػػی مسػػلمانی در تنگنػػا ك زیػػر فشػػار قػرار مػػی ػػّبدا بػرای یػػاـ‬ ‫‪-38‬‬
‫مسلماناف كاجب است کو اك راا یاری كمهکاری نایند‪.‬‬
‫‪ -39‬امیاف بو ركز رستاخیزا اثبات كجود ّٔشت كجهنم‪.‬‬
‫‪ -41‬شوؽ كحرص اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم بو شهادت‪.‬‬
‫‪ -41‬اشػػرؼ تػرین خملوقػػاتا كزیبػػا ت ػرین خملوقػػاتا مهانػػا تمػػد رسػػوؿ ا﵁ صػػلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم بوده است‪.‬‬
‫‪ -42‬اىد باید ىیبت ك كقارش را حف کند‪.‬‬
‫‪ -43‬اىػ ػػدین كقتػ ػػی مػ ػػی توانن ػ ػػد بػ ػػاالی کػ ػػافراف چ ػ ػػّبه شػ ػػوندا ک ػ ػػو راه ىػ ػػای‬
‫مواصالتیا كتل آب كغ ای آناف را بستو کنند‪.‬‬
‫‪ -44‬كضوء رفًب سبب راحتی از خستگی ىا می شود‪.‬‬
‫‪ -45‬نوشیدف شّب بعد از خستگیا برای جسم انساف مفید است‪.‬‬
‫‪ -46‬پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم دكسػػت داشػػت ّٔ ػَبین غ ػ ا را بػػا دكسػػتانش‬
‫میل کندا اىی با آناف حیوانی را کباب می کردندا كبا ىم می خوردند‪.‬‬
‫{‪}199‬‬
‫‪ -47‬كجػػوب قتػػل جاسػػوس(آنانی کػػو اطالعػػات مسػػلماناف را بػػو دمشنػػاف شػػاف‬

‫می فرستند)‪.‬‬
‫‪ -48‬آخرین حد خنده ای رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم این بود کو «دنػداف‬
‫ىایش» ظاىر می ردید‪.‬‬
‫‪ -49‬اىػد تنهػػا نػػی توانػػد بػػو سػػرزمینی کػػو کػػامالن زیػػر سػػلطو کػػافراف قػرار داردا‬
‫بو تنهایی اش للو کند‪.‬‬
‫‪ -51‬بػ ػرای اینک ػػو ک ػػافر عقی ػػده ص ػػحی ن ػػداردا كسراس ػػر زن ػػد یش ب ػػا خیان ػػت‬
‫عجْب شدها مهواره در خوؼ كترس قرار داردا از این ركا بػا انػد تػرین عملکػرد‬
‫مسػػلمانافا آّٗ ػػا را تػػرس كل ػػرز م ػػی ػػّبد‪ .‬از ای ػػن رك آّٗ ػػا نػػی خواىن ػػد مس ػػلماناف‬
‫ص ػػاحب نظ ػػاـ كق ػػدرت ش ػػوندا كمه ػ ػواره م ػػی کوش ػػند ت ػػا می ػػاف مس ػػلماناف اف ػ ػَباؽ‬
‫كپرا ند ی را اجياد کنند‪.‬‬
‫‪ -51‬امّب لشکر اجازه دارد تػا آف عػده از اىػدینی کػو در آف جنػگ از خػود‬
‫جػاف نثػػاری ىػای نشػػاف دادنػدا ك زلػػات زیػػادی را وػرچ دادنػػدف بػو بقیػػو اىػػدین‬
‫ناـ ّبدا ك آناف را بستاید‪.‬‬
‫‪ -52‬اىػػدین ب ػرای اینکػػو نػػاـ اصػػلی شػػاف میػػاف کػػافراف فػػاش نگػػرددا كسػػبب‬
‫تركر آّٗا نشودا پس می توانند ىرکداـ آّٗا برای خػویش نػاـ ىػا كالقػاب مسػتعاری‬
‫استفاده نایند‪.‬‬
‫{‪}211‬‬
‫‪-53‬امّب لشکر می تواند بو اىدی کػو بیشػَب فعالیػت کػردها غنیمػت زیػادی‬
‫را مد نظر ّبد‪.‬‬
‫‪ -54‬ناـ شَب رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم «عضباء یا قضباء» بوده است‪.‬‬
‫‪ -55‬کسػػی کػػو بػػا خػػود س ػواره ای داردا ب ػرادر مسػػلمانش را نیػػز بػػا خػػود لػػل‬
‫‪ -56‬جواز مسابقو اسب رانیا در صػورتی کػو سػبب ضػیاع كقػت نگردیػدها ك‬
‫از عبادات كامور ضركری انساف را باز ندارد‪.‬‬
‫‪ -57‬كقتی کو در راها انسػاف شػریفی ركاف اسػتا نبایػد از آف جلػو رفػت‪ .‬ایػن‬
‫اخالؽ اسالمی كانسانی است‪.‬‬
‫‪ -58‬اصحاب کراـ میاف خویشا مسابقو می زدندا اما در اكقات فراغت‪.‬‬
‫‪ -59‬یک ػػی از آداب ص ػػحابو رض ػػی ا﵁ ع ػػنهم ای ػػن ب ػػود ک ػػو در حض ػػور پی ػػامرب‬
‫صلی ا﵁ علیو كسلم حتی در میاف خود دسػت بػو مباحػات نػی زدنػد بػرای اینکػو‬
‫بی احَبامی در حضور پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم نشود‪.‬‬
‫‪ -61‬اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم مسػػابقو مػػی زدنػػدا امػػا در مسػػابقو‬
‫شرط بندی نی کردند‪.‬‬
‫‪ -61‬پیامرب رامی مػاف صػلی ا﵁ علیػو كسػلما كاصػحابشف حلظػو ای را ىػم در‬
‫قبػػاؿ ىػػدایت مػػردـا ضػػایع نکػػرده انػػدا كمهػواره کوشػػیده انػػد کػػو مػػردـ راه راسػػت را‬
‫{‪}211‬‬
‫پیػػدا کننػػدا ك از مراىػػی كخرافػػات دسػػت بکشػػندا كتػػالش كرزیػػده انػػد کػػو ب ػرای‬
‫زند ی آراـ كآسوده ای مردـا فتوحاتی داشتو باشند‪.‬‬
‫‪ -62‬جواز سركدف اشعارا در جنگ‪.‬‬
‫بو حدیث ذیل توجو کنید‪:‬‬
‫ىحػػز ً‬
‫اب‬ ‫ب ػراء بػػن عػػازب مػػی ویػػد‪« :‬رأىیػػت رسػ ى ً‬
‫ػوؿ ا﵁ صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم یىػ ٍػوىـ األ ٍ ى‬ ‫ىٍ ي ىي‬
‫وؿ‪:‬‬ ‫اض بىطٍنً ًوا ىكيى ىو یػى يق ي‬
‫اب بػىیى ى‬ ‫ابا ىكقىد ىك ىارل التػىُّر ي‬‫الَب ى‬
‫یػىٍنػ يق يل ُّ‬
‫صلَّْیانَا‬
‫ص َّدقاْنَا َوالَ َ‬ ‫ت َما ْاىتَ َدیْانَا ‪َ ...‬والَ تَ َ‬ ‫لَ ْوالَ أَنْ َ‬
‫ت األَقْ َد َام إِ ْن الَقَا ْیانَا‬ ‫الس ِكینَ َة َعلَْیانَا ‪ ...‬وثَابِّ ِ‬
‫فَأَنْ ِگِل َّ‬
‫َ‬
‫@‪98‬‬
‫ادوا فِ ْتانَ ًة أَبَا ْیانَا»‪.‬‬
‫إِ َّن األُلَه قَد بَاغَ ْوا َعلَْیانَا ‪ ...‬إِ َذا أ ََر ُ‬
‫یعنی‪« :‬ا ی! ا ر لطف تو نى بود ما ىدایت نى شدَلا زكػات نػى دادَل ك نػاز‬
‫را نى خواندَلا آرامش ك اطمیناف را بر ما نازؿ كنا در میداف جنػگ مػا را ثابػت‬
‫قػدـ نگهػػدارا اشػراؼ ك اعیػػاف قػریش علیػػو مػػا ظايانػػو قیػاـ كػػرده انػػدا ا ػػر وواىنػػد‬
‫ما را از دین باز دارندا بو حرفشاف وش نى دىیم»‪.‬‬
‫ػوؿ ا﵁ً صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم ىكى ػ يػن ىٍ ًفػ يػر‬ ‫كسػػهل بػػن سػػعد مػػی ویػػد‪ « :‬ىجاءىنػىػا ىر يسػ ي‬
‫وؿ ا﵁ً صلى ا﵁ علیو كسلم‪:‬‬ ‫اؿ ىر يس ي‬‫اب ىعلىى أى ٍكتى ًادنىا فىػ ىق ى‬ ‫اْلىٍن ىد ىؽ ىكنػىٍنػ يق يل التػىُّر ى‬
‫ٍ‬
‫اآلخره ‪ ...‬فَا ْغ ِفر لِل ِ‬ ‫ِ‬
‫د إِالَّ َع ْی ُ‬
‫اللَّ ُه َّم الَ َع ْی َ‬
‫‪98A‬‬
‫صا ِر»‪.‬‬ ‫ْم َهاج ِر َ‬
‫ین َواألَنْ َ‬ ‫ْ ُ‬ ‫د َ‬
‫َُٖ‪ -‬أخرجو الب ارم ِف‪ ٓٔ :‬كتاب ا هاد‪ ّْ :‬باب حفر اْلندؽ‪.‬‬
‫َُٗ‪ -‬أخرجو الب ارم ِف‪ ّٔ :‬كتاب مناقب األنصار‪ ٗ :‬باب دعاء النيب ‪ -‬صػلى ا﵁ علیػو كسػلم ‪ -‬أصػل األنصػار‬
‫كايهاجرة‪.‬‬
‫{‪}212‬‬
‫یعػػِب‪« :‬كقػػٌب كػػو خنػػدؽ را حفػػر مػػى كػػردَلا خػػاؾ آف را بػػر پشػػت مػػى ّٗػػادَل ك بػػو‬
‫دكر مػػى رخیتػػیما پیػػامرب صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو نػػزد مػػا آمػػد ك فػػت‪ :‬ا ػػی! ىػػیچ‬
‫زند ى جز زند ى قیامت ارزشى نداردا پس مهاجرین ك انصار را بب ش»‪.‬‬
‫‪-63‬اشعاری کو بػو ىػدؼ ترغیػب مػردـ بسػوی جهػاد كشػهادت باشػدا نػوعی‬
‫از جهاد است‪.‬‬
‫‪ -64‬جواز سركدف اشعار در حر پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم‪.‬‬
‫‪ -65‬اصحاب کراـ در حر رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم شعر مػی سػركدندا‬
‫اما از غلو كافراط برح ر بودند‪.‬‬
‫‪ -66‬سػػركدف اشػػعار بػػو چنػػْب الفػػاظ‪« :‬یػػا تمػػدا!ا یػػا كتمػػدا!ا یارسػػوؿ ا﵁!»‬
‫ك‪ ...‬جایز نیست‪.‬‬
‫‪-67‬ا﵁ تعػالی ّٔػَبین چیػػزی را کػو بػرای بنػد انش ارزانػی فرمػػودها بعثػت تمػػد‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم می باشد‪.‬‬
‫‪-68‬ىر ػػاه رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ب ػرای فػػرد كیػػژه ای طلػػب مثفػػرت‬
‫می نودا بو شهادت می رسید‪.‬‬
‫‪ -69‬کسػػی کػػو خودکشػػی مػػی کنػػدا یػػاـ اعمػػاؿ صػػاحلو اش باطػػل مػػی شػػودا‬
‫كنباید حاکم مسلماناف جنازه اك را خواند‪.‬‬
‫‪ -71‬جواز طلب دعای شهادت از برادر مسلماف‪.‬‬
‫{‪}213‬‬
‫‪ -71‬یکی از جهادىای بزرگ صحابوا جواب شعر کافرافا با شعر بود‪.‬‬

‫‪ -72‬اصػػحاب رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو تػػرس اینکػػو مبػػادا دكسػػتاف‬
‫شاف بو راه مراىی ركندا می ریستند‪.‬‬
‫ىر ػػاه س ػ نی از ب ػرادراف م ػػا ب ػػو ػػوش م ػػا رس ػػدا قب ػػل از حک ػػم‬ ‫‪-73‬‬
‫کردف بر آنافا قضیو را کنجکاكی كبررسی کنیم‪.‬‬
‫‪ -74‬بسیار حریص بر مراىی كبو جهنم رفًب افراد نباشیم‪.‬‬
‫‪-75‬ىر ػػاه سػ نی را مػػی شػػنوَل کػػو آف دركغ بػػوده كحقیقػػت نػػداردا پػػس ا ػػر‬
‫آنرا انتشار دىیما یکی از دركغگویاف تسوب می شوَل‪.‬‬
‫‪-76‬کسػی کػو بػو صػف کفػار داخػل مػی شػودا تػا میػاف آنػاف پرا نػد ی آكردا‬
‫ك سبب کشًب آّٗا كکشًب خود مهاف ش ص شودا این انتحار نبػودها كاستشػهاد‬
‫كشهادت اسػتا ك جػواف فػدایی دك اجػر را نسػبت بػو سػائر اىػدین از آف خػود‬
‫می کند‪:‬‬
‫یػػک‪ :‬نسػػبت بػػو مهػػو ح ػریص بػػو شػػهادت بػػودها ك نسػػبت بػػو مهػػو در کشػػًب‬
‫کافراف سبقت جستو است‪.‬‬
‫دك‪ :‬اجر شهادت در راه ا﵁ تعالی‪.‬‬
‫جایگػػاه علػػی بػػن ابػػی طالػػب در اسػػالـا كاینکػػو اك ا﵁ تعػػالی ك‬ ‫‪-77‬‬
‫رسولش را دكست داردا كآّٗا نیز اك را دكست دارند‪.‬‬
‫{‪}214‬‬
‫در جنگ خیربا صاحب پرچم علی بن ابی طالب بود‪.‬‬ ‫‪-78‬‬
‫‪ -79‬اثبات رقیو شرعی‪.‬‬
‫‪ -81‬شػ ص بػػو ىنگامیکػػو مریضػػی عایػػد حػػالش مػػی شػػودا بػػو دعػػاء كتػػداكی‬
‫ركی آكردا كایػػن خػػالؼ توکػػل اسػػت کػػو بػػدف انسػػاف درد کنػػدا كش ػ ص بگویػػد‪:‬‬
‫من متوکل ىستم!‪.‬‬
‫‪ -81‬علػػی رضػػی ا﵁ عنػػو در ّٕلػػوی اینکػػو یػػک راكی حػػدیزا اىػػد مسػػلحو‬
‫بودف شاعر توانا نیز بود کو جواب شعر را بو شعر می فت‪.‬‬
‫‪ -82‬علػػی رضػػی ا﵁ عنػػو را مػػادرش«حیػػدره»(شػػّب) نامیػػده بػػود‪ .‬یقینػان اشػػًب‬
‫اسم خوب بر فرزندا تاثّب بسزایی را بو مهراه دارد‪.‬‬
‫میتػ ػواف از نگ ػػاه ش ػػجاعتا خ ػػود را ب ػػو ش ػػّب كحیوان ػػات درن ػػده‬ ‫‪-83‬‬
‫تشبیو کرد‪.‬‬
‫‪ -84‬غزكهی خیرب در ترـ ساؿ ىفتم ىجرت ركی داد‪.‬‬
‫‪ -85‬خی ػػرب ش ػػهری ب ػػزرگا دارای قلع ػػوىا ك کش ػػتزارىای فػ ػراكاف ب ػػود ک ػػو در‬
‫فاص ػػلوی ىش ػػتاد می ػػلا در مس ػػت مش ػػاؿ مدین ػػو كاق ػػع ش ػػده ب ػػودا ى ػػم این ػػک نی ػػز‬
‫دىک ػػدهای اس ػػت ک ػػو آب ك ىػ ػوای آف چن ػػداف مطل ػػوب نیس ػػت‪ .‬انگی ػػزهی غ ػػزكه‬
‫خیػػرب ایػػن بػػود کػػو كقتػػی رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم از جانػػب نّبكمنػػدترین‬
‫جنػػاح از سػػو ػػركه دمشنانش ػػاف (ق ػریش) آس ػػوده شػػدند ك از جان ػػب آن ػػاف کػػامالن‬
‫{‪}215‬‬
‫امنیػػت خػػاطر پیػػدا کردنػػدا اراده فرمودنػػد بػػو حسػػاب دك جنػػاح دیگػػر برسػػند کػػو‬
‫یکػػی از آف دك جنػػاح یهودیػػاف بودنػػد ك جنػػاح دیگػػر قبایػػل « ىجنػػد»ا تػػا امنیػػت ك‬
‫صػػل ك ص ػػفا اس ػػتقرار یػػاـ پی ػػدا کن ػػد ك آرام ػػش ك آس ػػایش ب ػػر منطق ػػو حکمفرم ػػا‬
‫ػػردد ك مسػػلماناف از در ّبیىػػای خػػونْب پیػػاپی فراغػػت یابنػػد ك بتواننػػد بػػو تبلیػػغ‬
‫رسالت ا ی ك دعوت مردـ جهاف بو سوی اسالـ بمردازند‬
‫‪-86‬خیػػرب بوسػػیلو ای علػػی بػػن ابػػی طالػػب بػػا فرمانػػدىی ك زیػػر نظػػر رسػػوؿ ا﵁‬
‫صلی ا﵁ علیو كسلم فت شد‪.‬‬
‫{‪}216‬‬
‫از داستان فوق دانستیم کو‪....‬‬ ‫شماره‬
‫{‪}217‬‬
‫درسَژدَم‪:‬‬
‫‪،‬اشتین شفه غبداللٌ بو غههه بو غیص بی رشُل اللٌ لل‬
‫‪998‬‬
‫اللٌ غلٌّ هشلم‪.‬‬
‫عبدالرلن بن عبد رب الکعبو می وید‪:‬‬
‫كارد مسػػجد احل ػراـ شػػدـ ك دیػػدـ کػػو عبػػدا﵁ بػػن عمػػرك بػػن عػػاص در سػػایوی‬
‫کعبو نشستو است ك مردـا پّبامونش را رفتوانػد‪ .‬مػن ىػم نػزد آنػاف رفػتم ك مهاجنػا‬
‫نشسػػتم‪ .‬اك فػػت‪ :‬در یکػػی از سػػفرىا کػػو مه ػراه رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬
‫ب ػ ػػودَلا در ج ػ ػػاییا من ػ ػػزؿ ػ ػػرفتیم‪ .‬در آجن ػ ػػا بعض ػ ػػی از م ػ ػػا خیموىایش ػ ػػاف را برپ ػ ػػا‬
‫میکردنػػد ك تعػػدادی ىػػم مشػػثوؿ ی ػرین تّبانػػدازی بودنػػد ك برخػػی دیگػػر ىػػم در‬
‫چرا ػ ػاه حیوان ػػات بودن ػػد ک ػػو من ػػادی رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم ن ػػدا داد ك‬
‫فت‪ :‬ناز حاعت بر زار میشود‪ .‬با شنیدف این س نا مهػوی مػا نػزد رسػوؿ ا﵁‬
‫صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم حػػع شػػدَل‪ .‬پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬بػػر‬
‫‪ -998‬معرفی مدتصر عبداهلل بن عمرو بن عاص رضی اهلل عنو‪:‬‬

‫اك«عبدا﵁ فرزند عمرك بن العاص» بودها كنیو اك ابوعبدالرلن ك بو قوؿ بعضک ابو تمد می باشد‪.‬‬
‫در مكػػو مكرمػػو ىفػػت سػػاؿ پػػیش از ىجػػرت متولػػد شػػدا دكازده سػػاؿ از پػػدرش كػػو چكػػَب بػػوده كمهػرام مهػػاجرین بػػو‬
‫طػرؼ مدینػػو ىجػػرت نػػود كقبػل از پػػدر خػػود بػػو دیػػن اسػالـ مشػػرؼ ردیػػدا كدر ابتػػداء نػامش عػػاص بػػودا رسػػوؿ اكػػرـ‬
‫صلک ا﵁ علیو كسلم امسش را بو عبدا﵁ تثیّب دادند‪.‬‬
‫ابوىریره رضػک ا﵁ عنػو در مػورد عبػدا﵁ بػن عمػرك میگویػد‪ :‬ىػیچ كػس از مػن احادیػز بیشػَبم حفػ نداشػت بثػّب از‬
‫عبدا﵁ بن عمركف چراكو من بقلب خود حف مینمودـ كاك نیز چنْب میكرد ك اما اك احادیز را مػک نوشػت كمػن نػک‬
‫نوشتما از مهْب جهت بود كو نسبت بو ابوىریره احادیز زیاد ترم را ركایت كرده بود‪.‬‬
‫امػػاـ الػػد رلػػو ا﵁ مػػی ویػػد كػػو عبػػدا﵁ بػػن عمػػركبن عػػاص در فرمػػانركائک یزیػػد بػػن معاكیػػو در ركز چهػػار شػػنبو ( كػػو‬
‫دكشب از ماه ذكاحلجو باقک مانده بود) كدر ساؿ شصت كسو ىجرم قمرم كفات نود‪( .‬سّبأعالـ النبالء)‬
‫{‪}218‬‬
‫مهػػوی انبیػػای قبػػل از مػػنا كاجػػب بػػوده اسػػت کػػو خوبیىػػایی را کػػو میدانػػدا بػػو‬
‫امػػتش معرفػػی کنػػد ك از بػػدیىایی کػػو میدانػػدا امػػتش را برح ػ ر داردف بدانیػػد کػػو‬
‫دكراف عافی ػػت ای ػػن ام ػػتا دكراف خنس ػػت آف میباش ػػد‪ .‬ك آخ ػػر آفا رفت ػػار ب ػػال ك‬
‫امور ناپسندی خواىد شد‪ .‬ك فتنوىایی اتفاؽ خواىد افتػاد کػو ىریػک از دیگػریا‬
‫بزر َب ك خطرنا تر است‪ .‬ك ىر اها فتنوای رك میکندا مثمن می ویػد‪ :‬در ایػن‬
‫فتنوا ىال خواىم شد‪ .‬سمس برطرؼ میشود‪ .‬بعد از آفا فتنوای دیگػرا پػیش‬
‫میآید ك مثمن می وید‪ :‬در مهْب فتنوا ىال خواىم شد‪ .‬پس ىرکسا دكسػت‬
‫دارد کو از آتش جهػنما دكر شػود ك كارد ّٔشػت ػرددا تػالش کنػد کػو بػا امیػاف بػو‬
‫ا﵁ ك ركز قیامت از دنیا بركد‪ .‬ك با مػردـ آنگونػو رفتػار کنػد کػو دكسػت دارد مػردـ‬
‫با اك رفتار کننػد‪ .‬ك ىػرکس کػو بػا امػامی بیعػت کػرد ك بػا اك مصػافحو نػود ك از تػو‬
‫دؿا عهد ك پیماف بستا تا جایی کو تواف دارد از اك اطاعت کند‪ .‬ك ا ػر کسػی‬
‫دیگر آمد ك برای امامت با اك در ّب شدا ردنش را بزنید»‪.‬‬
‫راكی می وید‪ :‬من بػو اك نزدیػک شػدـ ك فػتم‪ :‬تػو را بػو ا﵁ سػو ند مػیدىما‬
‫آیا این س ن را از رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم شنیدی؟ اك با دسػتىػایش بػو‬
‫ػػوشىػػا ك قلػػبش اشػػاره نػػود ك فػػت‪ :‬بػػا ایػػن ػػوشىػػاَل شػػنیدـ ك ایػػن قلػػبم آف را‬
‫حفػ کػػرد‪ .‬مػػن بػػو اك فػػتم‪ :‬ایػػن پسػر عمویػتف معاكیػػوف بػػو مػػا دسػػتور میدىػػد تػػا‬
‫اموايػػاف را در میػػاف خػػود بػػو نػػاحر وػػورَل ك خػػود را بػػو کشػػًب دىػػیم در حػػالی کػػو‬
‫﴿یاىیػُّهػا ٱلَّػ ًین ءامنيػواٍ ىال تىػا يكليواٍ أىم ٰػولى يكم بیػنى يكم بًٱلب ً‬
‫ٰط ًػل إًَّال أىف‬‫ى‬ ‫ى ى‬ ‫ى ىى‬ ‫ا﵁ متعاؿ میفرمایػد‪ٰ :‬ى ى‬
‫تى يكػػو ىف ً ٰجتىػ ىػرةن ىعػػن تىػ ىػراض ّْم ػن يكم ىكىال تىقتيلي ػواٍ أىن يف ىس ػ يكم إً َّف ٱللَّػػوى ىكػػا ىف بً يكػػم ىرًحیمػػاِٗ﴾‬
‫یعنی‪« :‬ای کسانی کو امیاف آكردید! امواؿ یکدیگر را بو ناحر خنورید مگػر اینکػو‬
‫{‪}219‬‬
‫از طریػػر داد ك سػػتدی باشػػد کػػو مػػورد رضػػایت مشػػا ق ػرار ػػّبد ك خػػوف یکػػدیگر را‬
‫نریزیدف مهانا ا﵁ متعاؿا نسبت بو مشا مهرباف است»‪.‬‬
‫راكی می وید‪ :‬عبدا﵁ بن عمرك بعد از حلظوای سکوتا فػت‪ :‬در طاعػات‬
‫ا ی از اك اطاعت کن‪ .‬كدر کارىایی کو معصیت ك نافرمانی بػو مشػار میركنػدا از‬
‫ُُُ‬
‫اك نافرمانی کن‪.‬‬
‫‪،"12#‬رس هفُاِد از اِو ‪،‬اشتین‬
‫‪ -1‬اب ػػن ح ػػزـ فت ػػو اس ػػت ک ػػو بػ ػو اتف ػػاؽ علم ػػاء اض ػػافو ن ػػاـ عب ػػد بث ػػّب ا﵁ ك‬
‫ص ػػفات اك حػ ػراـ اس ػػت مانن ػػد عب ػػدالعزما عب ػػد ىب ػػلا عب ػػد عم ػػر ك عبدالكعب ػػو ك‬
‫امثاؿ آّٗا غّب از عبدايطلب‪.‬‬
‫‪ -2‬مس ػػجدا درس ػػگاها اس ػَباحتگاها عبادتگ ػػاه كتربیتگ ػػاه مس ػػلماناف اس ػػتا‬
‫می توانند از آف استفاده ىای شرعی نایند‪.‬‬
‫یکی از علما می اوید‪:‬‬
‫مسجد در آغاز اسالـا دانشگاه مردمی برای فرىنػگ سػازی كّٖػ یب نفػسا‬
‫پاريانی تلی برای مشورت كاجياد تفاىما مرکػز بػرای آشػنایی كاَيػاد تبػت بػْب‬
‫مهدیگرا كمثسسو كبنیادی برای آموزش سیاست بود‪.‬‬
‫‪ -3‬رفًب بو ىدؼ اینکو آجنا سػرد اسػت ك از رمػی در امػاف مبانػدا یػا اینکػو‬
‫رـ است از سردی در اماف مباندا اشکالی ندارد‪.‬‬
‫ُُُ‪( -‬مسلم‪.)ُْْٖ :‬‬

‫{‪}211‬‬
‫‪ -4‬كقتػػی کػػو دانشػػمندی را در تلػػی مػػی بینػػیما بایػػد جوانػػاف را تشػػویر کنػػیم‬
‫کو تا جلسو بر زار کنندا ك از آف دانشمند بیاموزند‪.‬‬
‫‪ -5‬صحابو با اینکو فرشتگاف ركی زمْب بودندا ك در علػم كتقػوی مػرداف بػی‬
‫مانندی بودندا اما زمانی کو مهدیگر را می دیدندا بْب خػویش حلقػو ای برپػا مػی‬
‫کردندا ك از مهدیگر می آموختندا ك در علم كامیاف شاف می افزكدند‪.‬‬
‫‪ -6‬كقتػػی کػػو بػػو سػػّبت كزنػػد انی رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم نظػػر مػػی‬
‫کنػػیما مػػی بینػػیم کػػو ىیچگػػاىی رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو تنهػػایی سػػفر‬
‫نکػػردها بلکػػو بػػا خ ػػود مهراىػػی داشػػتو اس ػػت‪ .‬مه ػراه ػػرفًب در سػػفرا دارای فوایػػد‬
‫بسیاری است‪.‬‬
‫‪ -7‬مشركعیت أذاف در سفر بو ىنگاـ ادای ناز‪.‬‬
‫‪ -8‬دسػػتور ش ػریعت اس ػػت ک ػػو زمػػانی ص ػػدای أذاف م ػػثذف ب ػػو ػػوش ش ػ ص‬
‫رسدا کاری کػو دارد آنػرا رىػا کنػدا درسػی کػو دارد تعطیػل نایػدا كعملػی کػو داردا‬
‫تر وید‪.‬‬
‫‪ -9‬كقتػػی کػػو انسػػاف مػػی خواىػػد بػػو جػػایی سػػفر ركدا یػػاـ امکانػػات سػػفر را‬
‫بایػػد بػػا خػػود داشػػتو باشػػدا مبػػادا اینکػػو در حػػاؿ سػػفر دسػػتش را بػرای کسػػی دراز‬
‫نایدا كعادت دایی كسواؿ کردف را پیدا کند!‪.‬‬
‫‪ -11‬یاـ پیامربافا ىر آف خّب كخوبی کو می دانستندا برای امتیػاف شػاف بیػاف‬
‫کردنػدا كیػػاـ شػر كبػػدی ىػای کػػو مػػی دانسػتنداآّٗا را از اجنػػاـ دادف آّٗػا بػػر حػ ر‬
‫داشتندا ك در این مسبولیتا کوتاىی ورچ ندادند‪.‬‬
‫{‪}211‬‬
‫‪ -11‬این پیشگویی رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم بوده کو اكؿ ایػن امػتا در‬
‫عافیػ ػػت كامنیػ ػػت كآسػ ػػایش زنػ ػػد ی مػ ػػی کننػ ػػدا كآخػ ػػر ایػ ػػن امػ ػػتا رفتػ ػػار بالىػ ػػا‬
‫كمصائب می ردد‪.‬‬
‫البتو ا ر ىر زمانیا مردماف آف بو منهج اكلْب این امػت چنػگ زننػدا یقینػان کػو‬
‫مانند آّٗا در صل ا آرامی كشگوفایی دست می یابندا‬
‫امام مالك رحماو اهلل لداو تماام عمارش را در مساجد النبا باو نشار علام و‬
‫سنت مشغول بود تا جای دو بو امام دارالهجرة معروش است)‪ ،‬می اوید‪:‬‬
‫«لن یصل آخر ى ه األمة إال ما أصل أك ا»‪.‬‬
‫یعنی‪« :‬آخر این امت را إصالح نک كند مگر آنچو كو اكؿ آنرا إصالح كػرده‬
‫است»‪.‬‬
‫‪ -12‬در این امت فتنو ىایی بو كجود خواىد آمػدا امػا راه ىػای عػالج آف نیػز‬
‫توسط شریعت كعلمای اسالـ بیاف شده است‪.‬‬
‫حذیفة بن یمان رضی اهلل عنو میفرمایند‪:‬‬
‫«ىر ػػاه فتن ػػو فػ ػرا ّب ش ػػد ا﵁ متع ػػاؿ اكلی ػػاءش را برت ػػری داده ك جایگاىش ػػاف را‬
‫ُُِ‬
‫مرتفع میکند‪.‬‬
‫ىمچنان صحاب جلیل القدر حذیفو بن یمان رضی اهلل عنو می فرماید‪:‬‬
‫احلػ ُّػر كالٍب ً‬ ‫ً‬ ‫«ىال تىضػ ُّػرىؾ الٍ ًفٍتػن ػةي مػػا عرفٍػ ً‬
‫اطػ يػل‬‫ػك ٍى ى ى‬ ‫ػكا إًَّنػىػا الٍفٍتػنىػةي إً ىذا ا ٍشػػتىبىوى ىعلىٍیػ ى‬
‫ػت دینىػ ى‬‫ى ى ىى ى‬ ‫ي‬
‫ُُّ‬
‫ك الٍ ًفٍتػنىةي»‪.‬‬
‫فىػلى ٍم تى ٍد ًر أىیػَّ يه ىما تىػتَّبً يعا فىتًٍل ى‬
‫ُُِ‪( -‬فت الباری ابن حجر رلو ا﵁(ٗ‪.)ُِْ/‬‬
‫ُُّ‪ -‬مصنف ابن أيب شیبة (ِِّٕٗ)‪.‬‬
‫{‪}212‬‬
‫یعن ػػی‪« :‬چ ػػوف دین ػػت را ش ػػناختی فتن ػػو ض ػػرری ب ػػو ت ػػو ن ػػی رس ػػاند تنه ػػا فتن ػػو‬
‫ىنگػػامی اسػػت کػػو حػػر ك باطػػل بػػر تػػو مشػػتبو شػػود ك نػػدانی از کػػدامیک پػػّبكی‬
‫کنی آف فتنو است»‪.‬‬
‫شیح االسالم ابن تیمیو رحمو اهلل می اوید‪:‬‬
‫«اغلب فتنوىایی کو اتفاؽ میافتد از حلو بزر َبین اسػباب آفا کمبػود صػرب‬
‫اسػػت! ل ػ ا فتنػػو دك سػػبب دارد‪ :‬یػػا بػػو سػػبب ضػػعف در علػػم شػػرعی اسػػت یػػا بػػو‬
‫ُُْ‬
‫دلیل ضعف در صرب ك بردباری!»‪.‬‬
‫منرب ابن عبداهلل الشدیر رحمو اهلل می وید‪:‬‬
‫«فتنو نی آید کو مردـ را ىدایت کند‪ .‬بلکو می آیػد کػو مػومن را از دیػنش‬
‫ُُٓ‬
‫زده کند"‪.‬‬
‫ىمچنان ابن تیمیو رحمو اهلل میفرماید‪:‬‬
‫«فتنػػو بػػر قلػػب کسػػی نػػازؿ نیشػػود ک ػو دیػػن اش کػػامال ب ػرای ا﵁ باشػػدا پػػس‬
‫حػب دكسػػتی اش وػاطر ا﵁ باشػػدف آنچػػو را کػو دكسػػت میػدارد وػػاطر ا﵁ دكسػػت‬
‫بداردف ك بث‪ .‬اش واطر ا﵁ باشدف ك از ىر آنچو کػو بثػ‪ .‬دارد وػاطر ا﵁ ازش‬
‫ُُٔ‬
‫نفرت داشتو باشد»‪.‬‬
‫امام ذىبی رحمو اهلل میفرماید‪ :‬اار فتنو ىا بو وقوع پیوست پس‪:‬‬
‫‪ ‬بو سنت پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم چنگ بزف‪.‬‬
‫ُُْ‪ -‬ايستدرؾ [ُِٕ‪.]ٓ/‬‬

‫ُُٓ‪[ -‬اإلبانةالكربل البن بطة]‪.‬‬
‫ُُٔ‪ [ -‬فتاكی َُ‪.]َُٔ/‬‬
‫{‪}213‬‬
‫‪ ‬كسکوت اختیار کن‪.‬‬

‫‪ ‬كدرمورد آنچو کو بو تو ارتباطی ندارد س ن مگو‪.‬‬
‫‪ ‬كىرآنچػػو کػػو بػػر تػػو دچػػار مشػػکل شػػد آن ػرا بػػر ا﵁ كفرسػػتاده اش رجػػوع‬
‫بده‪ ُُٕ.‬انتهی‬
‫‪ -13‬یاـ فتار كاعمالی کو سبب كركد بو ّٔشت یا جهػنم مػی شػودا تفصػیالن‬
‫كیکایک آّٗا را پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم در احادیز متعدد بیاف داشتوا كىػیچ‬
‫یکی از آّٗا را پوشیده نگ اشتو است‪.‬‬
‫‪ -14‬با امیاف رفًب از دنیاا سبب كركد بو ّٔشت می شود‪.‬‬
‫‪ -15‬ركیو نیکو با مردـا از صػفات صػاحلْب اسػتا شػ ص مهانگونػو بػا مػردـ‬
‫رفتار کند کو دكست دارد دیگراف با اك رفتار کنند‪.‬‬
‫‪ -16‬اطاعت از اماـ ك حاکماف ً‬
‫عادؿ مسلماف‪.‬‬
‫‪ -17‬ىر اه دك خلیفو با ىم در ّبشدندا یکی از آّٗا باید کشتو شود‪.‬‬
‫‪ -18‬مسلماناف تا زمانی ذلیل كخوار خواىند بودنػد کػو ام ًػاـ عػادؿ كخلیفػو ای‬
‫توانا كمدبر میاف خود نصب نکنند‪.‬‬
‫‪ -19‬اثبات زنده شدف پس از مرگ‪.‬‬
‫‪ -21‬اثبات كجود ّٔشت كجهنم‪.‬‬
‫‪ -21‬كقتی کو کسی حدیثی بیاف می کندا مصدر كمرجع آنرا ذکر ناید‪.‬‬
‫‪ -22‬جواز سواؿ از علماء در مورد سند حدیز‪.‬‬
‫ُُٕ‪ -‬سّبأعالـ النبالء‪.‬‬

‫{‪}214‬‬
‫‪ -23‬احتیاط كتثبت در نقل حدیزا كاینکػو نبایػد ىػر قػولی را بػو پیػامرب صػلی‬
‫ا﵁ علیو كسلم نسبت داد مگر اینکو ر ً‬
‫اكیاف آف ثقو باشند‪.‬‬
‫‪ -24‬اصحاب کراـا با وش ىای شاف می شنیدندا كبا قلػب شػاف حفػ مػی‬
‫کردندا كبا اعضای شاف آنرا اجناـ می دادندف برخالؼ امػت ىػای شػتوا چػوف‬
‫آناف می شنیدندا اما بر قلب شاف جای نی دادند‪.‬‬
‫‪ -25‬كقتػػی اطاعػػت از حاکمػػاف فػػرض اسػػت کػػو آنػػاف بػػو معػػركؼ امػػر کننػػدا‬
‫كىر اه بو منکری امر نایندا اطاعت آّٗا فرض نیست‪.‬‬
‫{‪}215‬‬
‫از داستان فوق آموختیم کو‪....‬‬ ‫شماره‬
‫{‪}216‬‬
‫درسوًسدَم‪:‬‬
‫اللٌ غلٌّ هشالم‬ ‫ز‪،‬ن ‪،‬رذت بی پّینبه لل‬ ‫‪،‬اشتین خه‬
‫اللاٌ غايَم هخادِ‬ ‫ه‪،‬رشَی از شفه اه بی الدیب رض‬
‫ذيدق‬
‫عباده بن كلید بن عباده بن صامت می وید‪:‬‬
‫قبػػل از اینکػػو انصػػار مبّبنػػدا مػػن ك پػػدرـ در جسػػتجوی علػػم بػػو ایػػن قبیلػػو از‬
‫انصػػار رفتػػیم‪ .‬خنسػػتْب کسػػی را کػػو مالقػػات نػػودَلا ابػػو یيسػػر صػػحابی رسػػوؿ ا﵁‬
‫صلی ا﵁ علیو كسلم بود کو بػردهاش نیػز اك را مهراىػی مینػود‪ .‬ك بػا بػردهاشا یػک‬
‫دستو صحیفو كجود داشت‪ .‬قابل یػادآكری اسػت کػو یػک چػادر خػط دار ك یػک‬
‫پارچ ػػوی مع ػػافری خ ػػودش ب ػػو ت ػػن داش ػػت ك ی ػػک چ ػػادر خ ػػط دار ك ی ػػک لب ػػاس‬
‫معافری ىم بردهاش پوشیده بود‪.‬‬
‫پدرـ بػو اك فػت‪ :‬عموجػاف! مػن در چهػرهات آثػار خشػم ك نػاراحتی مشػاىده‬
‫میکنم؟‬
‫ابو یيسر فت‪ :‬بلیا درست استف من از فالنی فرزنػد فالنػی حرامػیا قرضػی‬
‫میخواستم‪ .‬ل ا نزد خانوادهاش رفتم ك سالـ کردـ ك فتم‪ :‬فالنی مهْب جاست؟‬
‫فتنػد‪ :‬خػّب‪ .‬در ایػن میػافا پسػر نوجػوانش بػّبكف آمػد‪ .‬از اك پرسػیدـ‪ :‬پػدرت‬
‫کجاست؟ فت‪ :‬با شػنیدف صػدایتا زیػر سػت مػادرـ رفػت‪ .‬اینجػا بػود کػو صػدا‬
‫زدـ ك فػػتم‪ :‬بػػّبكف بیػػاف زی ػرا مکػػاف تػػو را دانسػػتم‪ .‬ل ػ ا اك بػػّبكف آمػػد‪ .‬فػػتم‪ :‬چ ػرا‬
‫خػودت را از مػنا پنهػاف نػودی؟ فػت‪ :‬سػو ند بػو ا﵁ کػو بػو تػوا دركغ نی ػوَل‪.‬‬
‫{‪}217‬‬
‫سو ند بو ا﵁ا ترسیدـ کو ا ر با تو صحبت کنما بور شوـ دركغ بگػوَلا ك ا ػر‬
‫كعػػده بػػدىما كعػػده خالفػػی کػػنم در حػػالی کػػو تػػو صػػحابی رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁‬
‫علیػػو كسػػلم ىسػػتی‪ .‬عػػالكه بػػر آفا سػػو ند بػػو ا﵁ مػػن تنگدسػػت بػػودـ‪ .‬ابػػو یيسػػر‬
‫می وید‪ :‬مػن فػتم‪ :‬سػو ند بػو ا﵁؟ فػت‪ :‬سػو ند بػو ا﵁‪ .‬فػتم‪ :‬سػو ند بػو ا﵁؟‬
‫فت‪ :‬سو ند بو ا﵁‪ .‬فتم‪ :‬سو ند بػو ا﵁؟ فػت‪ :‬سػو ند بػو ا﵁‪ .‬فػتم‪ :‬سػو ند‬
‫بو ا﵁؟ فت‪ :‬سو ند بو ا﵁‪.‬‬
‫آنگاه ابو یسرا صػحیفواش را آكرد ك بػا دسػت خػودشا قػرض اك را پػا کػرد‬
‫ك فت‪ :‬ا ر چیزی یافتیا قرضم را بده‪ .‬در غّب این صػورتا تػو معػاؼ ىسػتی‪.‬‬
‫واىی میدىم کػو ایػن چشػماًل ‪ -‬ك دك انگشػتش را بػر چشػمهایش اشػت ‪-‬‬
‫دیدنػػد ك ایػػن وشػػهاَل شػػنیدند ك ایػػن قلػػبم ‪ -‬بػػو رگ قلػػبش اشػػاره نػػود ‪ -‬حف ػ‬
‫نػػود کػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬ىػػر کػػسا تنگدسػػتی را مهلػػت‬
‫دىد یا معافش کندا ا﵁ متعاؿ اك را زیر سایواش جای میدىد»‪.‬‬
‫راكی می وید‪ :‬بو ابو یيسر فتم‪ :‬عموجاف! ا ر تو چادر خط دار بػردهات را‬
‫می رفتی ك چادر معافری خػودت را بػو اك مػیدادی یػا معػافری اك را می رفتػی ك‬
‫چػػادر خػػط دار خػػودت را بػػو اك مػػیدادیا تػػو دارای لبػػاس یػػک رنػػگا ك اك نیػػز‬
‫صاحب لباس یک رنگ میشد‪.‬‬
‫ابػػو یسػػرا دسػػتی بػػو سػػرـ کشػػید ك فػػت‪ :‬ای ب ػرادر زاده اـ! ا﵁ متعػػاؿ بػػو تػػو‬
‫برکػػت عنایػػت کنػػد‪ .‬ایػػن چشػػماًل دیدنػػد ك ایػػن وشػػهاَل شػػنیدند ك ایػػن قلػػبم ‪ -‬ك‬
‫بػ ػػو رگ قلػ ػػبش اشػ ػػار نػ ػػود ‪ -‬حف ػ ػ کػ ػػرد ک ػ ػػو رسػ ػػوؿ ا﵁ صػ ػػلی ا﵁ علیػ ػػو كسػ ػػلم‬
‫میفرمود‪« :‬بو برد اف مهاف غ ایی را بدىیػد کػو خودتػاف میخوریػد ك مهػاف لباسػی‬
‫{‪}218‬‬
‫را بموشانید کو خودتاف میپوشید»‪ .‬ك دادف کاالی دنیػوی بػراَل ّٔػَب از ایػن اسػت‬
‫کو در ركز قیامتا نیکیىاَل را بگّبد‪.‬‬
‫سمس بو رامهاف ادامو دادَل تا اینکو بو مسػجد جػابر بػن عبػدا﵁ رضػی ا﵁ عنػو‬
‫رفتػػیم‪ .‬اك خػػودش را در یػػک لبػػاسا پیچی ػده بػػود ك بػػا آفا نػػاز میخوانػػد‪ .‬مػػن از‬
‫بػػْب مػػردـ شػػتم ك میػػاف اك ك قبلػػو نشسػػتم ك فػػتم‪ :‬ا﵁ متعػػاؿ بػػر تػػو رحػػم کنػػد‪.‬‬
‫آیا در یک پارچوا ناز میخوانی حاؿ آنکو ردایت کنار توست؟‬
‫اك اینگون ػػو انگش ػػتانش را پراکن ػػده س ػػاخت ك ب ػػو ش ػػکل کم ػػاف در آكرد ك ب ػػو‬
‫سینواـ زد ك فت‪ :‬ىدفم این بود کو القی مانند تو نزدـ بیاید ك کارـ را ببینػد ك‬
‫چنْب حرکتی از اك صادر شود‪ .‬رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم کو چوبی خشػک‬
‫از خوشوی خرمای ابن طاب (نوعی خرما) در دست داشت بػو مهػْب مسػجد مػا‬
‫آمد ك در مست قبلوی مسجدا بلثمی مشػاىده نػود ك آف را بوسػیلوی آف چػوب‬
‫خراشػید‪ .‬سػػمس رك بػػو مػػا نػػود ك فرمػػود‪« :‬کػػداـ یػػک از مشػػا دكسػػت دارد کػػو ا﵁‬
‫متعػػاؿ از اك ركی ردانػػی نایػػد»؟ مػػا از تػػرسا سػػکوت نػػودَل‪ .‬دكبػػار پیػػامرب اکػػرـ‬
‫صلی ا﵁ علیػو كسػلم فرمػود‪« :‬کػداـ یػک از مشػا دكسػت دارد کػو ا﵁ متعػاؿ از اك‬
‫ركی ردانػػی نایػػد»؟ فتػػیم‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! ىػػیچکس از مػػا دكسػػت نػػدارد چنػػْب‬
‫اتفاقی برایش بیفتد‪ .‬رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم فرمود‪« :‬ىنگامی کو یکػی از‬
‫مشػػا بػػو نػػاز میایسػػتدا بایػػد بدانػػد کػػو ا﵁ متعػػاؿا ركبػػركیش ق ػرار دارد‪ .‬بنػػابرین بػػو‬
‫طػػرؼ قبلػػو ك مسػػت راسػػتشا آب دىػػاف نینػػدازدف بلکػػو بػػو مسػػت چ ػ ك زیػػر پػػای‬
‫چػػمشا بینػػدازد‪ .‬امػػا ا ػػر آب دىػػاف بػػر اك غلبػػو کػػردا چنػػْب کنػػد»‪ .‬آنگػػاه پیػػامرب‬
‫اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم یػػک طػػرؼ چػػادرش را بػػاالی طػػرؼ دیگػػرش پیچیػػد‪.‬‬
‫{‪}219‬‬
‫بع ػػد از آفا فرم ػػود‪« :‬عب ػػّب (ن ػػوعی خوش ػػبو ک ػػو خمل ػػوطی از ص ػػندؿ ك مش ػػک ك‬
‫ػػالب ك زعف ػراف اسػػت) بیاكریػػد»‪ .‬پػػس یکػػی از جوانػػاف تلػػوی مػػا برخاسػػت ك‬
‫دكاف دكاف بػػو خانػػواش رفػػت ك مقػػداری خوشػػبو در کػػف دسػػتش آكرد‪ .‬رسػػوؿ ا﵁‬
‫صلی ا﵁ علیو كسلم آف خوشبو را برداشت ك بػر سػر مهػاف چػوب خوشػوی خرمػا‬
‫اشت ك بو تلی کو آب دىاف افتاده بودا مالید‪.‬‬
‫آنگاه جابر رضی ا﵁ عنو فت‪:‬‬
‫از مهْب جا است کو مشا در مساجد خودا خوشبویی اسػتعماؿ میناییػد‪ .‬مػا‬
‫در غ ػػزكهی بط ػػن ب ػواط (ن ػػاـ ک ػػوىی از کوىه ػػای قبیل ػػوی جهین ػػو) مه ػراه رس ػػوؿ ا﵁‬
‫صلی ا﵁ علیو كسلم بودَل‪ .‬فتنی اسػت کػو رسػوؿ اکػرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم در‬
‫ایػػن غػػزكها ػػدی بػػن عمػػرك يجهنػػی را تعقیػػب مینػػود‪ .‬مهچنػػْب در ایػػن غػػزكها ىػػر‬
‫پػػنج یػػا شػػش یػػا ىفػػت نفػػر از مػػا بػػو نوبػػت بػػر یػػک شػػَبا سػوار میشػػدَل‪ .‬در ایػػن‬
‫اثنػػاا نوبػػت یػػک مػػرد انصػػاری رسػػید کػػو بػػر شػػَبشا سػوار شػػود‪ .‬اك شػػَبش را ركی‬
‫زمػػْب خوابانیػػد ك بػػر اك س ػوار شػػد ك اك را از جػػایش بلنػػد کػػرد‪ .‬شػػَب ایػػن پػػا ك آف‬
‫پ ػػا ک ػػرد ك سػ ػالٌنو سػ ػالٌنوا راه رف ػػت‪ .‬م ػػرد انص ػػاری ش ػػَب را ّٗیب ػػی زد ك ف ػػت‪ :‬ا﵁‬
‫متعػػاؿ تػػو را نفػػرین کنػػد‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬ایػػن کیسػػت کػػو‬
‫شػػَبش را نف ػرین میکنػػد»؟ آف مػػرد ج ػواب داد‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! مػػن ىسػػتم‪ .‬پیػػامرب‬
‫اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬از آفا پیػػاده شػػو‪ .‬بػػا شػػَب نفػرین شػػدها مػػا را‬
‫مهراىػػی مکػػن‪ .‬خودتػػاف را نف ػرین نکنیػػدا فرزنػػدانتاف را نف ػرین نکنیػػد ك اموالتػػاف را‬
‫نف ػرین نکنیػػد‪ .‬مبػػادا نف ػرین مشػػا در حلظػػوای باشػػد کػػو از ا﵁ متع ػػاؿ در خواسػػت‬
‫عطایی میشود‪ .‬در نتیجوا دعای مشا اجابت ردد»‪.‬‬
‫{‪}221‬‬
‫بع ػػد از آفا مهچن ػػاف مه ػراه رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم ب ػػو رامه ػػاف ادام ػػو‬
‫دادَل تػػا اینکػػو شػػب ف ػرا رس ػػید ك بػػو یک ػػی از آبادیى ػػای ع ػربا نزدیػػک ش ػػدَل‪.‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسػلم فرمػود‪« :‬چػو کسػی جلػوتر از مػا مػیركد ك حػوض‬
‫را سر ك ساماف میدىد ك خودشا آب مینوشد ك بو ما ىم آب میدىد»؟‬
‫جػػابر می ویػػد‪ :‬مػػن بػػر خاسػػتم ك فػػتم‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! ایػػن مػػرد‪ .‬رسػػوؿ ا﵁‬
‫صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرم ػػود‪« :‬چػػو کس ػػی ج ػػابر را مهراى ػػی میکنػػد»؟ جبػػار ب ػػن‬
‫صػ ػ ر برخاس ػػت‪ .‬پ ػػس م ػػن ك جب ػػار بس ػػوی چ ػػاه رفت ػػیم ك ی ػػک ی ػػا دك دل ػػو آب‬
‫کشػػیدَل ك حػػوض را سػػر ك سػػاماف دادَل‪ .‬آنگػػاه بػػو انػػدازهای آب کشػػیدَل کػػو آف‬
‫را پر کػردَل‪ .‬رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم خنسػتْب کسػی بػود کػو پدیػدار شػت‬
‫ك فرمود‪« :‬آیا اجازه میدىید»؟ فتػیم‪ :‬بلػیا یػا رسػوؿ ا﵁‪ .‬پیػامرب اکػرـ صػلی ا﵁‬
‫علیػػو كسػػلم شػػَبش را آزاد اشػػت ك شػػَبا آب نوشػػید‪ .‬آنگػػاه پیػػامرب اکػػرـ صػػلی‬
‫ا﵁ علی ػػو كس ػػلم مه ػػار ش ػػَب را ب ػػو س ػػوی خ ػػودش کش ػػید ك ش ػػَب از نوش ػػیدفا ب ػػاز‬
‫ایستاد ك ادرار کرد‪ .‬سمس رسوؿ اکرـ صلی ا﵁ علیو كسػلم شػَبش را بػو وشػوای‬
‫بػػرد ك در آجن ػػا خوابانیػػد‪ .‬بع ػػد از آفا رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كسػػلم ب ػػو س ػػوی‬
‫حوض آمد ك كضو ساخت‪ .‬آنگػاه مػن برخاسػتم ك در مکػاف كضػوی پیػامرب اکػرـ‬
‫صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم كضػػو سػػاختم‪ .‬فتنػػی اسػػت کػػو در ایػػن ىنگػػاـا جبػػار بػػن‬
‫ص ر برای قضای حاجت رفتو بود‪.‬‬
‫سمس رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم برخاست ك بو ناز ایسػتاد‪ .‬مػن کػو یػک‬
‫چػػادر پوشػػیده بػػودـا خواس ػػتم دك طػػرفش را بػػاالی ش ػػانوىاَل بینػػدازـف امػػا چػػادر‬
‫کوتػػاه بػػود‪ .‬قابػػل یػػادآكری کػػو چػػادر مػػن ریشػػو داشػػت‪ .‬پػػس مػػن آّٗػػا را بر ػػرداًل ك‬
‫{‪}221‬‬
‫دك طرفش را بو سوی شانوىاَل بػردـ ك بػا ػردًل آف را نگػو داشػتم‪ .‬آنگػاه آمػدـ ك‬
‫مسػػت چػ رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ایسػػتادـ‪ .‬پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسلم دستم را رفت ك مرا بر ردانػد ك مسػت راسػتشا قػرار داد‪ .‬بعػد از آفا جبػار‬
‫بػػن ص ػ ر آمػػد ك كضػػو سػػاخت ك مسػػت چ ػ رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬
‫ایسػتاد‪ .‬پیػامرب اکػػرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػػلم دسػت ىػردك نفػػر مػا را رفػت ك پػػس زد‬
‫ك مػػا را پشػػت سػػرشا ق ػرار داد‪ .‬در ایػػن اثنػػاا رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػا‬
‫وشػػوی چشػػم بسػػوی مػػن نگػػاه میکػػردف كلػػی مػػن متوجػػو نیشػػدـ‪ .‬ىنگػػامی کػػو‬
‫متوجو شدـا پیامرب اکػرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم بػا دسػتشا اشػاره نػود کػو چػادر را‬
‫بػػو کمػػرت ببنػػد‪ .‬آنگػػاه بعػػد از ایػػاـ نػػازا رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪:‬‬
‫«ای جابر!» فتم‪ :‬لبیک یا رسوؿ ا﵁‪ .‬فرمود‪« :‬ا ر چػادرتا بػزرگ بػودا آف را‬
‫ركی شانوىایت بیندازف ك ا ر کوتاه بودا بو کمرت ببند»‪.‬‬
‫بػػو ىػػر حػػاؿا مػػا مه ػراه رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو رامهػػاف ادامػػو دادَل‪.‬‬
‫قابػػل یػػادآكری اسػػت کػػو توشػػوی ركزانػػوی ىریػػک از مػػا یػػک عػػدد خرمػػا بػػود‪ .‬ىػػر‬
‫شػ ػ ػ ػ صا خرم ػ ػ ػػایش را میمکی ػ ػ ػػد ك س ػ ػ ػػمس آف را در وش ػ ػ ػػوی لباس ػ ػ ػػش تک ػ ػ ػػم‬
‫میبسػ ػػت‪ .‬مهچنػ ػػْب مػ ػػا درختػ ػػاف را بػ ػػا عصػ ػػا مػ ػػیزدَل ك از بػ ػػرگ درختػ ػػاف تث یػ ػػو‬
‫مینودَل تا جایی کو لبهامیاف زمخی شده بود‪.‬‬
‫مػن سػػو ند یػاد مػػیکنم کػو ركزیا تقسػػیم کننػدهی خرماىػػا سػهمیوی یػػک نفػػر‬
‫را بػػدكف اینکػػو متوجػػو شػػودا بػػو اك نػػداد‪ .‬مػػا از اك طرفػػداری کػػردَل ك ػواىی دادَل‬
‫کػػو سػػهمیواش را نگرفتػػو اسػػت‪ .‬آنگػػاه سػػهمیواش بػػو اك رسػػید ك اك برخاسػػت ك‬
‫سهمیواش را رفت‪.‬‬
‫{‪}222‬‬
‫راكی می ویػػد‪ :‬مػػا مهچنػػاف بػػو مسػػّبماف مهػراه رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬
‫ادامػػو دادَل تػػا اینکػػو در یػػک زمػػْب مهػوار ك كسػػیع بػػو اسػَباحت پػػرداختیم‪ .‬در ایػػن‬
‫ىنگػػاـا رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػرای قضػػای حاجػػت رفػػت‪ .‬مػػن بػػا یػػک‬
‫آفتابػو بػػو دنبػػاؿ ایشػاف بػراه افتػػادـ‪ .‬پیػػامرب اکػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػلم بػػو ىػػر طػػرؼ‬
‫نگػػاه کػػردف امػػا چیػػزی نیافػػت کػػو پشػػت آفا قضػػای حاجػػت کن ػد‪ .‬در ایػػن میػػافا‬
‫نگػػاه نبػػی اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم در وشػػوای از بیابػػاف بػػو دك درخػػت افتػػاد‪.‬‬
‫آنگػػاه پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو سػػوی یکػػی از آّٗػػا رفػػت ك یکػػی از‬
‫شاخوىایش را رفت ك فرمود‪« :‬بو اذف ا یا بو دنباؿ من حرکت کن»‪.‬‬
‫راكی می وید‪ :‬آف درخت مانند شَبی مهاردار کو بػو دنبػاؿ مهارکننػدهاش بػو‬
‫راه میافتػػدا بػػو دنبػػاؿ رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو راه افتػػاد تػػا اینکػػو پیػػامرب‬
‫اکػرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم نػزد درخػت دكـ رفػت ك یکػی از شػاخوىایش را رفػػت‬
‫ك بػػو اك ىػػم فرمػػود‪« :‬بػػو اذف ا ػػیا بػػو دنبػػاؿ مػػن بیػػا»‪ .‬ایػػن درخػػت ىػػم بػػو دنبػػاؿ‬
‫نبی اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم حرکت کرد‪ .‬آنگػاه رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم‬
‫بػػو نقطػػوی فاصػػلوی كسػػط دك درخػػت رفػػت ك آّٗػػا را کنػػار یکػػدیگر ق ػرار داد ك‬
‫فرمػػود‪« :‬بػػو اذف ا ػػیا کنػػار یکػػدیگر مبانیػػد ك م ػرا پنهػػاف ناییػػد»‪ .‬آف دك درخػػت‬
‫ىم کنار ىم قرار رفتنػد‪ .‬جػابر می ویػد‪ :‬مػن دكیػدـ ك از آجنػا فاصػلو ػرفتمف زیػرا‬
‫بػػیم آف را داشػػتم کػػو نبػػی اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم نزدیػػک بػػودف م ػرا احسػػاس‬
‫کندف در نتیجوا از آجنا فاصلو بگّبد ك دكرتػر بػركد‪ .‬بعػد از آفا حلظػوای نشسػتم‬
‫ك در خود فرك رفتم ك توجهم بو جػایی دیگػر شػد‪ .‬نا هػاف رسػوؿ ا﵁ را دیػدـ کػو‬
‫دارد میآی ػػد‪ .‬ك آف دك درخ ػػت را دی ػػدـ ک ػػو از یک ػػدیگر ج ػػدا ش ػػده ك ى ػػر ک ػػداـا‬
‫{‪}223‬‬
‫ثابػػت ك پػػا برجػػا سػػرجای خػػود قػرار رفتػػو اسػػت‪ .‬سػػمس رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسلم انػدکی توقػف نػود ك بػو مسػت چػ ك راسػتش نگػاه کػرد ‪ -‬ابػو امساعیػل کػو‬
‫یکی از راكیاف اسػت مهػْب کػار را اجنػاـ داد – ك ىنگػامی کػو رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁‬
‫علیػػو كسػػلم بػػو مػػن رسػػیدا فرمػػود‪« :‬آیػػا تػػل ایسػػتادف مػرا خػػوب میبینػػی»؟ فػػتم‪:‬‬
‫بلیا یا رسػوؿ ا﵁‪ .‬فرمػود‪« :‬بػرك ك از ىریػک از آف دك درخػتا یػک شػاخو قطػع‬
‫کػػن ك بیػػاكر‪ .‬ك ىنگػػامی کػػو بػػو تػػل ایسػػتادف مػػن رسػػیدیا یػػک شػػاخو را مسػػت‬
‫راسػػت خػػودتا ك شػػاخوی دیگػػر را مسػػت چػ خػػود بگػ ار»‪ .‬جػػابر می ویػػد‪:‬‬
‫مػػن برخاسػػتم ك سػػنگی برداشػػتم ك آف را شکسػػتم ك قطعػػو قطعػػو کػػردـ طػػوری کػػو‬
‫یػػک طػػرؼ آف تیػػز ردیػػد‪ .‬ك بػػو سػػوی آف دك درخػػت رفػػتم ك طبػػر دسػػتور از ىػػر‬
‫کػداـ از آّٗػا یػک شػاخو بریػدـ ك آّٗػا را ركی زمػػْب کشػیدـ تػا اینکػو بػو مهػاف تػػل‬
‫ایس ػػتادف رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم رس ػػیدـ‪ .‬در آجن ػػا ی ػػک ش ػػاخو را مس ػػت‬
‫راست خودـا ك شاخوی دیگر را مسػت چػ خػود اشػتم ك خػودـ را بػو رسػوؿ‬
‫ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم رس ػػاندـ ك ف ػػتم‪ :‬ی ػػا رس ػػوؿ ا﵁! ب ػػو دس ػػتور مش ػػا عم ػػل‬
‫نػػودـف امػػا علػػت ایػػن کػػار چػػو بػػود؟ رسػػوؿ اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬از‬
‫کنػار دك قػرب شػتم کػو رفتػػار عػ اب بودنػدف لػ ا دكسػػت داشػتم کػو بػا شػػفاعت‬
‫من تا زمانی کو شاخوىا تىر ىستندا ع اب آّٗا سفیف یابد»‪.‬‬
‫جػػابر می ویػػد‪ :‬بعػػد از آف مػػا بػػو لشػػکر پیوسػػتیم‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كس ػػلم فرم ػػود‪« :‬ای ج ػػابر! ص ػػدا ب ػػزف ك بب ػػْب آی ػػا کس ػػی آب ػػی بػ ػرای كض ػػو ػػرفًب‬
‫دارد»؟ من ىم صدا زدـ ك فػتم‪ :‬آیػا آبػی بػرای كضػو ػرفًب كجػود دارد؟ آیػا آبػی‬
‫{‪}224‬‬
‫ب ػرای كضػػو ػػرفًب كجػػود دارد؟ آیػػا آبػػی ب ػرای كضػػو ػػرفًب كجػػود دارد؟ بعػػد از آف‬
‫فتم‪ :‬یا رسوؿ ا﵁! در این کاركافا قطرهای آب نیافتم‪.‬‬
‫قابل یادآكری است کو یک مرد انصاریا مشکی قدمیی ك فرسػوده داشػت کػو‬
‫آف را باالی چؤّای درخت خرما آكیػزاف مینػود ك اینگونػو آب سػرد بػرای رسػوؿ‬
‫ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم مهیا میساخت‪ .‬پیامرب اکرـ صلی ا﵁ علیو كسػلم بػو مػن‬
‫فرمػػود‪« :‬نػػزد فػػالف بػػن فػػالف انصػػاری بػػرك ك ببػػْب آیػػا مشػػک اك آب دارد»؟ جػػابر‬
‫می وی ػػد‪ :‬م ػػن ن ػػزد آف م ػػرد انص ػػاری رف ػػتم ك دی ػػدـ ک ػػو آب بس ػػیار ان ػػدکی در تىػػو‬
‫مشػػک اك كجػػود داردف طػػوری کػػو ا ػػر خواسػػتو باشػػم آف آب انػػد را در چیػػزی‬
‫بریػػزـا قسػػمت خشػػک مشػػک آّٗػػا را میمکػػد ك چیػػزی بػػاقی نیمانػػد‪ .‬ل ػ ا نػػزد‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم آمدـ ك فتم‪ :‬آب بسػیار انػدکی در تىػو مشػک اك‬
‫كج ػػود داشػ ػػتف طػ ػػوری کػ ػػو ا ػ ػػر میخواسػ ػػتم آف آب انػ ػػد را در چیػ ػػزی بریػ ػػزـا‬
‫قس ػػمت خش ػػک مش ػػکا آّٗ ػػا را میمکی ػػد ك چی ػػزی ب ػػاقی نیمان ػػد‪ .‬پی ػػامرب اک ػػرـ‬
‫صلی ا﵁ علیو كسلم فرمود‪« :‬برك مشک را بیاكر»‪.‬‬
‫ج ػػابر می وی ػػد‪ :‬م ػػن دكب ػػاره رف ػػتم ك مش ػػک را آكردـ‪ .‬رس ػػوؿ اک ػػرـ ص ػػلی ا﵁‬
‫علیو كسلم مشک را برداشت ك ًكردىایی خواند کو مػن متوجػو نشػدـ ك مشػک را‬
‫بػػا ىػػردك دسػػتش فشػػرد ك سػػمس آف را بػػو مػػن داد ك فرمػػود‪« :‬ای جػػابر! صػػدا بػػزف‬
‫تػػا ظػػرؼ بزر ػػی بیاكرنػػد»‪ .‬مػػن ىػػم صػػدا زدـ ك فػػتم‪ :‬چػػو کسػػی از اىػػل کػػاركافا‬
‫ظرؼ بزرگ دارد؟ پس ظػرؼ بزر ػی کػو بػو دشػواری لػل میشػدا آكردنػد‪ .‬مػن آف‬
‫را جلػػوی پیػػامرب اکػػرـ ص ػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم اش ػػتم‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كس ػػلم اینگون ػػو دس ػػتش را ب ػػاز ک ػػرد ك تىػػو آف ظ ػػرؼ اش ػػت ك می ػػاف انگش ػػتانش‬
‫{‪}225‬‬
‫فاصػػلو اجيػػاد نػػود ك فرمػػود‪« :‬ای جػػابر! مشػػک را بػػردار ك بسػػم ا﵁ بگػػو ك بػػاالی‬
‫دسػتم بریػػز»‪ .‬مػن بسػػم ا﵁ فػػتم ك آّٔػا را بػػاالی دسػػت رسػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسػػلم رخیػػتم ك دیػػدـ کػػو آب از میػػاف انگشػػتاف رسػػوؿ اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬
‫فػػوراف میکنػػد‪ .‬ك مهچنػػاف فػػوراف میکػػرد تػػا اینکػػو آف ظػػرؼا پػيػر شػػد‪ .‬آنگػػاه نبػػی‬
‫اکرـ صلی ا﵁ علیو كسػلم فرمػود‪« :‬ای جػابر! صػدا بػزف ك ببػْب چػو کسػی بػو آب‬
‫نی ػػاز دارد»‪ .‬س ػػمس م ػػردـ آمدن ػػد ك آب خوردن ػػد ك مهگ ػػیا سػ ػّباب ش ػػدند‪ .‬م ػػن‬
‫دكبػػاره صػػدا زدـ ك فػػتم‪ :‬آیػػا کسػػی ىسػػت کػػو نیػػاز بػػو آب داشػػتو باشػػد؟ در ایػػن‬
‫ىنگاـا رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسػلم دسػتش را از ظػرؼا بػّبكف آكرد در حػالی‬
‫کو آف ظرؼا مهچناف پير از آب بود‪.‬‬
‫مهچنْب مردـ از رسنگی نزد رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیػو كسػلم شػکایت کردنػد‪.‬‬
‫پیامرب اکػرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم فرمػود‪« :‬بػو زكدی ا﵁ متعػاؿ بػو مشػا غػ ا عنایػت‬
‫مینایػد»‪ .‬بعػد از آفا بػو سػػاحل دریػا رفتػیم‪ .‬در آجنػاا مػػوج بلنػدی آمػد ك حیػواف‬
‫بزر ی را از دریاا بّبكف انداخت‪ .‬ما ىم آتشی در یک وشوی آفا ركشػن کػردَل‬
‫ك آف را پ تیم ك کباب کردَل ك خوردَل تا اینکو سّب شدَل‪.‬‬
‫جػػابر می ویػػد‪ :‬مػػن ك فالنػػی ك فالنػػی ك در مػػوعا پػػنج نفػػر را برمشػػردا كارد‬
‫ػػودی اسػػت واف چشػػم آف حیػواف شػػدَل بػػو ونػػوای کػػو پنهػػاف شػػدَل ك ىػػیچکس‬
‫ما را نیدید‪( .‬خیلی بزرگ بود‪ ).‬آنگػاه یکػی از اسػت واّٗای ّٕلػویش را برداشػتیم‬
‫ك دك طػػرفش را ركی زمػػْب اشػػتیم ط ػػوری کػػو ب ػػو ش ػػکل کم ػػاف در آمػػد‪ .‬س ػػمس‬
‫بلنػػدترین ش ػ صا بػػزر َبین شػػَب ك بػػزر َبین جهػػاز شػػَبی را کػػو در کػػاركاف كجػػود‬
‫{‪}226‬‬
‫داشتا فراخواندَل‪ .‬آف ش ص سوار بر شَبا بدكف اینکو سرش را پایْب کنػدا از‬
‫ُُٖ‬
‫زیر است واف ّٕلوی آف حیوافا عبور کرد‪( .‬حیواف بسیار بزر ی بود)‪.‬‬
‫ىمچنان بو این داستان زیبا نظری بیندازید‪:‬‬
‫جابر بن عبدا﵁ می وید‪:‬‬
‫ىنگػػامی کػػو خنػػدؽ را حفػػر میکردنػػدا متوجػػو شػػدـ کػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁‬
‫علیو كسػلم رسػنو اسػت‪ .‬لػ ا نػزد مهسػرـ بر شػتم ك بػو اك فػتم‪ :‬آیػا چیػزی داری؟‬
‫زی ػرا مػػن رس ػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم را دیػػدـ کػػو بس ػػیار رسػػنو بػػود‪ .‬مهسػػرـ‬
‫کیسػػوای بػػو مػػن نشػػاف داد کػػو در آف یػػک صػػاع جػػوا كجػػود داشػػت‪ .‬مهچنػػْب مػػا‬
‫یػػک بزغالػػوی خػػانگی داشػػتیم‪ .‬مػػن بػػو ذب ػ بزغالػػوا مشػػثوؿ شػػدـ ك مهسػػرـا آرد‬
‫کػػردف جوىػػا را آغػػاز نػػود‪ .‬مهزمػػاف بػػا یػػاـ شػػدف کػػار مػػنا کػػار اك نیػػز بػػو پایػػاف‬
‫رس ػػید‪ .‬آنگ ػػاها وش ػػت را قطع ػػو قطع ػػو ک ػػردـ ك داخ ػػل دی ػػگ رخی ػػتم‪ .‬پ ػػس از آفا‬
‫خواستم نزد پیامرب اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم بركـ کو مهسرـ فػت‪ :‬مبػادا آبػركَل را‬
‫بػػربی ك رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم ك مه ػػوی مهراى ػػانش را دع ػػوت کن ػػی‪ .‬ب ػػو‬
‫ىرحاؿا من نزد پیامرب اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم رفتم ك آىستو ك بو نرمی نزدیػک‬
‫وش ایشاف فتم‪ :‬یا رسوؿ ا﵁! ما یک بزغالو ك یػک صػاع جػو داشػتیمف بزغالػو‬
‫را ذبػ کػػردَل ك مهسػػرـ نیػػز یػػک صػػاع جػػو را آرد نػػوده اسػػت‪ .‬مشػػا بػػا چنػػد نفػػر از‬
‫مهراىانتافا تشریف بیاكرید‪.‬‬
‫ُُٖ‪ -‬بركایت صحی مسلم‪.‬‬

‫{‪}227‬‬
‫با شنیدف این س نافا رسوؿ اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم بػا آكاز بلنػدا صػدا زد‬
‫ك فرمود‪« :‬ای اىل خندؽ! جابر برای مشاا یک دعوتیا ترتیب داده اسػتف پػس‬
‫بشػتابید»‪ .‬بعػد از آفا رسػػوؿ اکػرـ صػلی ا﵁ علیػػو كسػلم فرمػود‪« :‬تػػا مػن نیامػػدهاـ‬
‫دیگتاف را از آتش پایْب نیاكرید ك مخّبتاف را نمزید»‪ .‬آنگاها رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁‬
‫علیػو كسػػلم جلػوی مػػردـا بػراه افتػػاد ك مػن نیػػز مهراىشػاف آمػػدـ‪ .‬بػو تػػ‪ .‬اینکػو بػػو‬
‫مهسػػرـ رسػػیدـا فػػت‪ :‬چنػػْب ك چنػػاف شػػوی‪ .‬فػػتم‪ :‬مػػن طبػػر فتػػوی مشػػا عمػػل‬
‫نػػودـ‪ .‬آنگػػاها مهسػػرـ مخػػّب مػػا را بػػو پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم نشػػاف داد‪.‬‬
‫رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم داخػػل آفا آب دىػػاف انػػداخت ك دعػػای برکػػت‬
‫نػػود‪ .‬بعػػد از آفا بسػػوی دیػػگ رفػػت ك در آف نیػػز آب دىػػاف انػػداخت ك دعػػای‬
‫برکػػت نػػود ك فرمػػود‪« :‬یػػک خػػاًل دیگػػر بیػػاكر تػػا بػػو تػػو کمػػک کنػػد ك نػػاف بمػػز ك‬
‫بدكف اینکو دیگ را پایْب بیاكریا خورش را با مالقو بردار»‪.‬‬
‫قابػل یػػادآكری اسػت کػػو تعػػداد آنػافا ىػزار نفػر بػػود‪ .‬بػػو ا﵁ متعػاؿا سػػو ند یػػاد‬
‫میکنم کػو مهگػی خوردنػد ك غػ ا مهچنػافا بػاقی بػود کػو رفتنػد‪ .‬دیػگ مػا مهچنػاف‬
‫در حػػاؿ جوشػػیدف بػػود (بػػدكف اینکػػو از آفا چیػػزی کػػم شػػده باشػػد) ك نػػاف پزىػػا‬
‫ُُٗ‬
‫مهچناف مشثوؿ پ ًب ناف بودند (بدكف اینکو چیزی از مخّبا کم شود)‪.‬‬
‫ُُٗ‪( -‬مسلم‪.)َِّٗ :‬‬

‫{‪}228‬‬
‫‪ "232#‬فُاِد از اِو ‪،‬اشتین‬

‫‪ -1‬قبل از اینکو علماء مبّبندا باید قدر كمنزلت آّٗا را بدانیم‪.‬‬
‫قاضی عیاض رحمو اهلل میاوید‪:‬‬
‫پس از در شت تمد بن عمر بن لبابو ىنگامی کو مردـ در تشػییع جنػازهی اك‬
‫ازدحػػاـ کردنػػدا پػػدرش عمػػر فػػت‪« :‬ای کػػاش بػػر علمػػش حػػع میشػػدند نػػو بػػر‬
‫(‪)9:8‬‬
‫جنازهاش!»‪.‬‬
‫‪ -2‬حیات علماءا برای طالباف علم وشش ا ی اسػتا بایػد علمػایی کػو در‬
‫قید حیات اندا نزد آّٗا زانػوی تلمػ ی زدها ك از علػم كفهػم كجتػارب آّٗػا اسػتفاده‬
‫مردم نیست کو علمای شان را شهید کنند‪:‬‬ ‫ناییما و ىیچ خیری در ِ‬
‫‪ ‬لػ ػػاد رلػ ػػو ا﵁ مػ ػػی ویػ ػػد کػ ػػو نػ ػػزد أیػ ػػوب س ػ ػ تیانی رفػ ػػتم كػ ػػو در حػ ػػاؿ‬
‫شستشوی جسد بیجاف "شعیب بن احلبحاب" بودا كمی فت‪:‬‬
‫ً ً‬
‫کسػػانی کػػو آرزكی مػػرگ (كکشػػًب) اىػػل سػػنت را دارنػػد {یيًریػ يػدك ىف لیيطٍفبيػوا نػي ى‬
‫ػور‬
‫اللَّػ ػ ًػو بًػ ػ ػاىفٍػ ىو ًاى ًه ٍم ىكاللَّ ػ ػػوي يم ػ ػػتً ُّم نيػ ػػوًرهً ىكلىػ ػ ٍػو ىكػ ػ ػ ًرىه الٍ ىك ػ ػػافًيرك ىف} (الص ػ ػػف‪« )ٖ :‬آن ػ ػػاف‬
‫مػػیخواىنػػد کػػو نػػور (ركشػػنگر دیػػن) ا﵁ را بػػا بػػاد دىػػافىایشػػاف خػػاموش کننػػدا‬
‫امػػا ا﵁ نػػور خػػود را (بػػا کمػػاؿ ركشػػنایی) کامػػل م ػیکنػػدا ىرچنػػد کػػو کػػافراف را‬
‫خوش نیاید»‪.‬‬
‫‪ ‬ابػػن ابػػی حػػاس ك ابػػن جریػػر از ابػػوىریره رضػػی ا﵁ عنػػو ركایػػت کػػرده انػػد کػػو‬
‫می وی ػػد‪ :‬ب ػػو رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم ف ػػتم‪ :‬در ركز قیام ػػت از‬
‫َُِ‪ -‬ىیثمی (ٖ‪ )ّٔ /‬فتو‪ :‬طربانی در معجم األكسط ركایت کرده ك رجاؿ سند آف رجاؿ صحیحی ىستند‪.‬‬
‫{‪}229‬‬
‫میاف مردـ شدیدترین ع اب را چو کسػانی دارنػد؟ فرمػود‪« :‬رجػل قتػل نبیػان‬

‫أك رج ػالن أمػػر مبعػػركؼ كّٗػػى عػػن منكػػر»‪« :‬کسػػی کػػو پیػػامربی را بػػو قتػػل‬
‫رساندها یا کسی را کو امر بو معركؼ كّٗی از منکر کػرده اسػت»‪ .‬سػمس‬
‫ایػػن آیػػو را تػػالكت نػػود‪﴿ :‬إً َّف ٱلَّػ ًین یك يفػػرك ىف بًػ يػىای ً‬
‫ٰت ٱللَّػ ًػو ىكیىقتيػليػػو ىف ٱلنَّبًیّْػ ػ ىن‬‫ى‬ ‫ىى ي‬
‫ػاس فىػب ّْش ػػريىم بًعػ ػ ى و‬ ‫ً ً ً ً‬ ‫َّ ً‬ ‫ً ً‬
‫اب‬ ‫ى‬ ‫ین یىػػا يم يرك ىف بٱلقس ػػط م ػ ىػن ٱلنَّ ػ ً ى‬ ‫بثىػ ػّب ىح ػ ٌػر ىكیىقتيػلي ػػو ىف ٱلػ ػ ى‬
‫أىلً ػػی وم﴾ [آؿ عم ػ ػراف‪« ]ُِ :‬ب ػػو راس ػػتیا کس ػػانی ک ػػو ب ػػو آی ػػات ا﵁ کف ػػر‬
‫میكرزند كپیػامرباف را بػو نػاحر [كفقػط از ركی سػتم كدمشنػی] میکشػند ك‬
‫[نیز] کسانی را کو بو عدالت امر میکنندا بو قتل میرسػانندا آنػاف را بػو‬
‫ع ابی دردنا بشارت ده!»‪.‬‬
‫سػػمس فرمػػود‪« :‬یػػا أبػػا عبیػػدة! قتلػػت بنػػو إسػرائیل ثالثػػة كأربعػْب نبیِّػا أكؿ النهػػار‬
‫ِف سػػاعة كاحػػدةا فقػػاـ مائػػة كسػػبعوف رج ػالن مػػن عبػػاد بػػِب إس ػرائیل فػػامركا مػػن‬
‫قتلهم بايعركؼ كّٗوىم عن اينكػر فقتلػوا حیعػان مػن آخػر النهػار مػن ذلػك الیػوـ‬
‫فهم ال ین ذكر ا﵁ تعاىل»‪« :‬ای ابػو عبیػده! بنػی اسػرائیل چهػل كسػو پیػامرب را‬
‫در ابتػ ػػدای ركز ك در یػ ػػک زمػ ػػاف کشػ ػػتندف در ایػ ػػن بػ ػػْب صػ ػػد كىفتػ ػػاد نفػ ػػر از‬
‫عابداف بنی اسرائیل برخاستو كبو خاطر کشًب پیػامربافا آّٗػا را امػر بػو معػركؼ‬
‫كّٗػػی از منکػػر کردنػػدف كآّٗػػا در پایػػاف مهػػاف ركز مهػػوی آّٗػػا را کشػػتندف كاینػػاف‬
‫مهػ ػ ػػاف کسػ ػ ػػانی ىسػ ػ ػػتند کػ ػ ػػو ا﵁ متعػ ػ ػػاؿ از آّٗػ ػ ػػا در کتػ ػ ػػاب خػ ػ ػػود یػ ػ ػػاد کػ ػ ػػرده‬
‫(ُُِ)‬
‫است»‪.‬‬
‫ُُِ‪ -‬این ركایت را اماـ ابن جریر طربی در تفسّبش ذکر کرده است‪.‬‬
‫{‪}231‬‬
‫قرطبػػی در تفسػػّب خػػود ركایػػت دیگػػری را ذکػػر میکنػػدف اینکػػو در ىػػر سػػرزمْب‬
‫چه ػػار نف ػػر باش ػػندا آف س ػػرزمْب معص ػػوـ از ب ػػال كمص ػػیبت خواى ػػد ب ػػودف ام ػػاـ‬
‫عػػادلی کػػو ظلػػم نیکنػػدف عػػايی کػػو در مسػػّب ىػػدایت ربػػانی اسػػتف كمشػػاخیی‬
‫ک ػػو ام ػػر ب ػػو مع ػػركؼ كّٗ ػػی از منک ػػر میکنن ػػد كحػ ػریص ب ػػر طل ػػب عل ػػم كق ػػرآف‬
‫ىستندف كزناف شاف تربج كخودآرایی جاىلیت خنستْب را ندارند‪.‬‬
‫كابن ماجو از انس بن مالک رضی ا﵁ عنو ركایت نػوده اسػت کػو فتػو شػده‪:‬‬
‫ای رسػػوؿ ا﵁ا چػػو زمػػاف امػػر بػػو معػػركؼ كّٗػػی از منکػػر تػػر میشػػود؟ فرمػػود‪:‬‬
‫«إذا ظهر فیكم ما ظهر ِف األمػم مػن قػبلكم» یعنػی‪« :‬زمػانی کػو در میػاف مشػا‬
‫م ػواردی ظه ػػور کن ػػد ک ػػو در می ػػاف امتى ػػای پ ػػیش از مش ػػا ظه ػػور یافتػ ػو ب ػػود»‪.‬‬
‫فت ػ ػػیم‪ :‬ای رس ػ ػػوؿ ا﵁ا در می ػ ػػاف امتى ػ ػػای ش ػ ػػتو چ ػ ػػو ركی داد؟ فرم ػ ػػود‪:‬‬
‫«ايلػك ِف صػػثاركما كالفاحشػػة ِف كبػػاركما كالعلػػم ِف يرذالػػتكم» یعنػی‪« :‬زمػػانی‬
‫کػػو حکومػػت در دسػػت افػراد پسػػت كفركمایػػوی مشػػا بیفتػػدا كفحشػػا كمنکػرات‬
‫در میػػاف بزر انتػػاف رخنػػو کنػػدا كعلػػم كدانػػش بػػو دسػػت کسػػانی بیفتػػد کػػو ىػػیچ‬
‫خّبی در آّٗا نیست»‪.‬‬
‫اماـ الد بن حنبل رلو ا﵁ می وید‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫بػػو راسػػتی کػػو وشػػت علمػػاء زىػػر آ ػػْب اسػػت ب ػرای کسػػی کػػو (وواىػػد سػػوء‬
‫قصػػد کنػػد نسػػبت بػػو آنػػاف) کسػػی کػػو بػػوی وشػػت علمػػاء کنػػد م ػری‪ .‬اسػػت‬
‫(ُِِ)‬
‫كمسموـ می شودا كکسی کو آنرا ووردا میمّبد‪.‬‬
‫ُِِ‪ -‬ايعید فی ادب ايفید كايستفید ص‪.ُٕ:‬‬

‫{‪}231‬‬
‫‪ ‬اماـ ابو ایوب س تیانی رلو ا﵁ می وید‪:‬‬

‫«إنػ ػ ػػو لیبلثنػ ػ ػػی مػ ػ ػػوت الرجػ ػ ػػل مػ ػ ػػن أىػ ػ ػػل السػ ػ ػػنةا فکانػ ػ ػػا سػ ػ ػػقط عضػ ػ ػػو مػ ػ ػػن‬
‫(ُِّ)‬
‫أعضائی»‪.‬‬
‫یعنػػی‪ :‬كقتػػی کػػو از مػػرگ فػػردی از اىػػل سػػنت خػػرب میشػػوـا ویػػا بعضػػی از‬
‫اعضای خود را از دست داده اـ‪.‬‬
‫‪ ‬كقت ػ ػػی ک ػ ػػو خ ػ ػػرب م ػ ػػرگ ام ػ ػػاـ "عب ػ ػػدالعزیز دراكردی" را آكردن ػ ػػدا فری ػ ػػاد زدا‬
‫كفریػػادش خیلػػی بلنػػد شػػدا تاجػػایی کػػو قریػػب بػػود مبػػّبدا بػرایش فتنػػد‪ :‬مػػا‬
‫ندانس ػػتیم ک ػػو چ ػػو چی ػػزی ت ػػو را ب ػػو ای ػػن حال ػػت رس ػػانید؟ (چ ػ ػرا اینگون ػػو‬
‫کردی)ا فت‪ :‬اك از اىل سنت بود‪.‬‬
‫‪ -3‬حرص صحابو بو جستجوی علم‪.‬‬
‫‪ -4‬صیل علم بدكف سفر بو آفا امکاف پ یر نیست‪.‬‬
‫‪ -5‬ػػرفًب علػػم از اىػػل علػػما بػػداف کػػو ایػػن دیػػنف پوسػػت ك وشػػت توسػػتا‬
‫بنگر کو آنرا از چو ش صی اخ می کنی؟!‪.‬‬
‫ىمچنااین نقاال اساات کااو امااام اباان ساایرین افاات‪« :‬إف ى ػ ا العلػػم دیػػنا فػػانظركا‬
‫ُِْ‬
‫عمن تاخ كف دینكم»‪.‬‬
‫یعنػػی‪« :‬براسػػٍب کػػو ایػػن علػػم (ركایػػت حػػدیز) جػػزك دیػػن اسػػتا پػػس بنگریػػد کػػو‬
‫دینتاف را از چو کسک مک آموزید»‪.‬‬
‫ُِّ‪ -‬احللیة‪.ٗ/ّ :‬‬

‫ُِْ‪ -‬اماـ مسلم با سند خویش آنرا ركایت کرده است‪ .‬ك نگاه کنید بو‪ :‬شرح صحی مسلم اماـ نوكم (ُ‪.)ْٖ /‬‬
‫{‪}232‬‬
‫‪ -6‬بػػر طالػػب علػػم الزـ اسػػت تػػا دركس را منهجػػی كسصصػػی ووانػػدا كمػوارد‬
‫الزـ ك ضركری(ازقبیل کتابا کتابچوا قلم ك‪ )...‬را با خود داشتو باشد‪.‬‬
‫‪ -7‬حف ػ ػ احادی ػػز نب ػػوی ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم از کت ػػاب ى ػػای ح ػػدیثیا‬
‫َّٔباست نسبت بو حف حدیز از زباف تدثْب بطور شفاىی‪.‬‬
‫‪ -8‬بػػر علمػػاء كتػػدثْب زیبنػػده نیسػػت کػػو لبػػاس جنػػده ك نػػده را بػػر تػػن کننػػدا‬
‫كایػػن را تقػػوی كتزکیػػو فتػػو نػػی شػػودا علمػػاء پػػا بموشػػندا پػػا بگردنػػدا پػػا‬
‫تػرین‬ ‫حرؼ بزنندف تا مورد انتقػاد مػردـ قػرار نگّبنػد‪ .‬بػو قػوؿ یکػی از علمػاءا پػا‬
‫مردـ در قوؿا عمل كسیمای ظاىریا باید علماء باشند‪.‬‬
‫رسول اهلل صلی اهلل علیو وسلم میفرماید‪:‬‬
‫الر يج ىػل‬ ‫ػاؿ ىر يج هػل‪َّ :‬‬
‫إف َّ‬ ‫اؿ ىذ َّرةو ًم ٍن كً ٍوػربا» فىػ ىق ى‬
‫من ىكا ىف ِف قىػ ٍلبً ًو ًمثٍػ ىق ي‬
‫«ال یى ٍد يخ يل ا ىنَّةى ٍ‬
‫ػب ا ى ىمػػاؿا‬‫حیػ هػل يًَيػ ُّ‬
‫إف اللَّػػو ىً‬
‫ػب أ ٍف یى يكػػو ىف ثػى ٍوبػيػوي ىحسػػنانا كنػى ٍعليػػوي ىح ىسػػنىةنا فقػػاؿ‪َّ « :‬‬ ‫يًَيػ ُّ‬
‫ُِٓ‬
‫ط الن ً‬
‫َّاس»‪.‬‬ ‫ً‬
‫الكٍبػ ير بىطىير احلى ّْرا ك ىغ ٍم ي‬
‫یعنػی‪« :‬کسػک کػو بػو انػػدازه م یػک ذره تکػرب ك خودخػواىک در قلػبش باشػػدا‬
‫داخػػل ّٔشػػت نػػک شػػود»ف ش صػػک فػػت‪ :‬مػػرد دكسػػت داردا لبػػاس ك کفشػػش‬
‫خوب ك زیبا باشد؟ پیامرب صلى ا﵁ علیو كآلو كسػلم فرمودنػد‪(« :‬کػرب آف نیسػتا‬
‫زی ػ ػرا ک ػػو) ا﵁ زیباس ػػت ك زیب ػػایک را دكس ػػت داردف ک ػػربا نم ػ ػ یرفًب ك ردنکش ػػک ك‬
‫سرپیچک از حر ك کوچک مشردف مردـ است»‪.‬‬
‫ُِٓ‪ -‬اماـ مسلم با سند خویش آنرا ركایت کرده است‪.‬‬

‫{‪}233‬‬
‫از ابواحوص و او از پدرش نقل است کو افت‪:‬‬

‫بػػا ظػػاىرم نامرتػػب ك آلػػوده نػػزد پیػػامرب رفػػتما فرمػػود‪« :‬آیػػا از امػواؿ دنیػػا چیػػزم‬
‫دارم؟ ف ػػتم‪ :‬بل ػػوا ف ػػت‪« :‬چ ػػو دارم؟» ف ػػتم‪ :‬مه ػػو چی ػػزا ش ػػَبا ب ػػردها چارپ ػػاا‬
‫اسب! فرمود‪« :‬إذا آتا ا﵁ ماالن فىلیيػىر علیک»‪.‬‬
‫یعنػػی‪« :‬كقػػٍب ا﵁ چیػػزم بػػو تػػو عطػػا فرمػػوده پػػس چنػػاف کػػن کػػو آثػػارش بػػر تػػو‬
‫ُِٔ‬
‫دیده شود»‪.‬‬
‫پی ػػامرب ص ػػلى ا﵁ علی ػػو كس ػػلم مهچن ػػْب فرم ػػود‪ « :‬يکلػ ػوا ك اشػ ػربوا ك تىصػ ػ ٌدقوا ِف‬
‫َيب أف یرم أثر نعمتو علک عبده»‪.‬‬ ‫رؼ ف ف ا﵁ ٌ‬ ‫الس ى‬
‫غّبخمیلة ك ى‬ ‫ٌ‬
‫یعن ػػی‪« :‬ووری ػػدا بنوش ػػید ك ص ػػدقو بدىی ػػدا ام ػػا ب ػػدكف ک ػػرب ك زی ػػاده ركمف (ك‬
‫بدانید کو) ا﵁ دكست دارد آثار نعمتش را در بنده اش مالحظو کند»‪.‬‬
‫حسن بصری می اوید‪:‬‬
‫«بسیار از نعمتها یاد کنیدا یاد آف شکر اسػتا ا﵁ پیػامربش را سػفارش کػرده‬
‫ّْث (ُُ)} (ضػػحى‪)ُُ :‬‬ ‫کػػو بػػو نعمػػتش ػػدث کنػػد‪ { :‬ىكأ َّىمػػا بًنً ٍع ىمػ ًػة ىربػّْ ى‬
‫ػك فى ىح ػد ٍ‬
‫«ك از نعمػ ػػت پركرد ػ ػػارت س ػ ػ ن بگػ ػػو»‪ .‬ا﵁ دكسػ ػػت دارد آثػ ػػار نعمتهػ ػػایش بػ ػػر‬
‫بنػػد انش را ببین ػػدا پدیػػدار ب ػػودف آث ػػار نعمته ػػام ا ػػک ب ػػر بنػػده زب ػػاف ح ػػاؿ اك در‬
‫ُِٕ‬
‫شکرش است»‪.‬‬
‫ُِٔ‪ -‬درجو ام حدیز نیک است‪ :‬ترم م بػدكف لفػ حکایػت (ُِٖٗ) وػش األدبا بػاب مػا جػاء إف ا﵁ تعػايل‬
‫َيػػب أف یػػرم أثػػر نعمتػػو علػػک عبػػدها ركایػػت کػػرده ك فتػػو حػػدیز نیػػک اسػػت‪ .‬الػػد نیػػز در مسػػند (َْٖٓ) آكرده‬
‫است‪ .‬الباٍل در صحی ا امع (ُٕٖٖ) آف را نیک دانستو است‪.‬‬
‫ُِٕ‪ -‬بیهقک در شعب االمیاف (ْ‪ )َُِ /‬بو مشاره م (ُِْْ) از س ناف حسن بصرم نقل کرده است‪.‬‬
‫{‪}234‬‬
‫شیح االسالم ابن تیمیو رحمو اهلل می اوید‪:‬‬

‫کسی کػو ّٔػَبین لبػاس را وػاطر اظهػار نعمػت ا﵁ تعػالی كاسػتعانت بػر طاعػت‬
‫ا﵁ تع ػػالی م ػػی پوش ػػدا پ ػػس اك را ا﵁ تع ػػالی پ ػػاداش م ػػی دى ػػدا كى ػػرکس لباس ػػی را‬
‫وػػاطر ف ػػر كرزیػػدف كکػػرب بػػو تػػن کنػػدا پػػس اك نهکػػار مػػی شػػودا {ف ػ ف اللَّػػوى ىال‬
‫يًَي ُّ‬
‫ب يك َّل خميٍتى واؿ فى ي وور }[لقماف‪.]ُٖ:‬‬
‫ُِٖ‬
‫یعنی‪« :‬بو راسٍب ا﵁ا ىیچ متکرب ف ر فركشک را دكست ندارد»‪.‬‬
‫‪ -9‬اینکو برای ش صی می ویی‪ :‬بچو حرامی!‬
‫این یعنی‪ :‬مادرش زنا کردها كاین ش ص زنا زاده است‪...‬‬
‫ش صػػی کػػو ایػػن چنػػْب فح ػػش مػػی دىػػد در حقیقػػت دك جػػرـ ناوش ػػودنی را‬
‫اجناـ داده است‪:‬‬
‫ُ‪ّٖ -‬مت بو مسلماف‬
‫ِ‪ -‬فحش كدشناـ زدف آف‪.‬‬
‫از اب ػػوىریره رض ػػک ا﵁ عنػػو ركای ػػت شػػده اس ػػت کػػو پی ػػامرب ص ػػلى ا﵁ علی ػػو كآل ػػو‬
‫كس ػػلم فرمودن ػػد‪« :‬آی ػػا م ػػک دانی ػػد مفل ػػس کیس ػػت؟» اص ػػحاب (رض ػػک ا﵁ ع ػػنهم)‬
‫فتند‪ :‬مفلس در اصطالح ما کسک است کو پوؿ نقػد ك مػاؿ دنیػا نػداردا پیػامرب‬
‫صلى ا﵁ علیو كآلو كسلم فرمودند‪« :‬مفلس در امت منا کسػک اسػت کػو در ركز‬
‫قیامػتا نػاز ك ركزه ك زکػات بػا خػػود مػک آكرد كيل در کارنامػو اش ایػن را ىػػم دارد‬
‫کو بػو ایػن یکػکا دشػناـ داده ك بػو آف یکػکا ّٖمػت زده ك مػاؿ دیگػرم را خػورده‬
‫ُِٖ‪ -‬موع الفتاكی(ِِ‪.)ُّٗ/‬‬

‫{‪}235‬‬
‫ك خ ػػوف آف دیگػػرم را رخیتػػو ك دیگ ػػرم را کت ػػک زده اسػػتا پ ػػس حس ػػنات اك ب ػػو‬
‫جام بػدم ىػایک کػو در حػر دیگػراف کػردها بػو آّٗػا داده مػک شػود ك ا ػر پػیش از‬
‫تس ػػویو ش ػػدف حق ػػوؽ دیگػ ػرافا حس ػػنات اك ی ػػاـ ش ػػدا از خط ػػام مظلوم ػػانش ب ػػو‬
‫ُِٗ‬
‫خطاىام اك اضافو مک ردد ك سمس در آتش افکنده مک شود»‪.‬‬
‫‪ -11‬كقتی کو از کسی قرض می ّبَلا یاـ سعی كتػالش خػود را در پرداخػت‬
‫آف كبو ً‬
‫كقت معْب آف ورچ دىیم‪.‬‬
‫از ثوبػػاف مػػوالم پیػػامرب صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم ركایػػت اسػػت کػػو پیػػامرب صػػلى ا﵁‬
‫علیو كسلم فرمود‪« :‬من فارؽ الركح ا سػد ك ىػو بػرم مػن ثػالث دخػل ا نػة‪ :‬مػن‬
‫َُّ‬
‫الکرب ك الثلوؿ كالدین»‪.‬‬
‫یعنػػی‪« :‬کسػػک کػػو ركح از جسػػدش در حػػايل جػػدا شػػود کػػو از سػػو چیػػز بػػرم‬
‫باشدا داخل ّٔشت مک شود‪ :‬از کربا خیانت در غنیمت ك قرض»‪.‬‬
‫از ابػوىریره ركایػػت اسػت کػػو پیػامرب صػػلى ا﵁ علیػو كسػػلم فرمػود‪« :‬نفػػس ايػػثمن‬
‫ُُّ‬
‫معلقة بدینو حٍب یقضک عنو»‪.‬‬
‫یعنی‪« :‬ركح مثمن بو سبب قرضش معلر اسػت تػا كقػٍب کػو ػام اك پرداخػت‬
‫شود»‪.‬‬
‫ُِٗ‪ -‬درجو ام حدیز نیک است‪ :‬ترم م بػدكف لفػ حکایػت (ُِٖٗ) وػش األدبا بػاب مػا جػاء إف ا﵁ تعػايل‬
‫َيػػب أف یػػرم أثػػر نعمتػػو علػػک عبػػدها ركایػػت کػػرده ك فتػػو حػػدیز نیػػک اسػػت‪ .‬الػػد نیػػز در مسػػند (َْٖٓ) آكرده‬
‫است‪ .‬الباٍل در صحی ا امع (ُٕٖٖ) آف را نیک دانستو است‪.‬‬
‫َُّ‪ -‬ابن ماجو (ُِْٓ‪.)ِ/َٖٔ /‬‬
‫ُُّ‪[ -‬ايشکاة ُِٓٗ]‪.‬‬
‫{‪}236‬‬
‫از ابػػن عمػػر ركایػػت اسػػت کػػو پیػػامرب صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬مػػن مػػات‬
‫ُِّ‬
‫كعلیو دینار أك درىم قضک من حسناتوا كلیس ُث دینار كالدرىم»‪.‬‬
‫یعنػػی‪« :‬ىػػرکس در حػػايل مبػػّبد کػػو دینػػار یػػادرمهک بػػدىکار باشػػدا از حسػػناتش‬
‫پرداخت مک شودا چراکو در ركز قیامت دینار كدرمهک كجود ندارد»‪.‬‬
‫‪ -11‬كقتػی کػو ػرـ در تػل سػکونتش خمفػی مػی شػودا نبایػد آجنػا رفػتا چػوف‬
‫ىػػم سػػبب تػػرس ك رعػػب میػػاف زنػػاف كفرزنػػداف اك مػػی شػػودا كىػػم بػػدكر از اخػػالؽ‬
‫اسالمی است‪.‬‬
‫ً ً ً‬
‫رسػ ػ ػػوؿ ا﵁ صػ ػ ػػلی ا﵁ علیػ ػ ػػو كسػ ػ ػػلم میفرمایػ ػ ػػد‪«« :‬ال ىَيػ ػ ػ ُّػل ل يم ٍسػ ػ ػػل وم أى ٍف یيػ ػ ػ ىػرّْك ى‬
‫ع‬
‫ُّّ‬
‫يم ٍسلً نما»‪.‬‬
‫یعنػػی‪ :‬ب ػرام مسػػلماف ج ػػایز نیس ػػت کػػو (ب ػرادر) مسػػلمانش را دچػػار رعػػب ك‬
‫كحشت کند‪.‬‬
‫‪ -12‬كقت ػػی ک ػػو انس ػػاف در تل ػػی نتوان ػػد اظه ػػار حقیق ػػتا كاحق ػػاؽ ح ػػر نای ػػدا‬
‫كنتواند آجنا جلوی فساد كمنکرات را ّبدا پس نباید آجنا اشَبا كرزد‪.‬‬
‫‪ -13‬سدان ل ریعػوا بایػد انسػاف بعضػی اكقػات کارىػای مسػتحب كمبػاح را تػر‬
‫کند‪.‬‬
‫‪ -14‬اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم نسبت بو سائر مػردـ تفػاكت دارنػدا‬
‫ػ ا ىنگػػاـ یػػاد کػػردف آّٗػػاا ّٗایػػت تتػػاط باشػػیم کػػو کػػداـ بػػی احتیػػاطی كبػػی ادبػػی‬
‫در حر آناف صورت نگّبد‪.‬‬
‫ُِّ‪ -‬ابن ماجو (ُِْْ‪.)ِ/َٖٕ /‬‬

‫ُّّ‪ -‬بركایت اماـ ابی داكد‪.‬‬
‫{‪}237‬‬
‫‪ -15‬شػ ص مػػی توانػػد کسػػی را کػػو علیػػو اك دعػػوی داردا چنػػدین بػػار سػػو ند‬
‫دىدا یا ش صان خود اكا چندین بار برای احقاؽ حر سو ند یاد کند‪.‬‬
‫‪ -16‬انس ػػاف بای ػػد ن ػػزد خ ػػود «ی ػػاد داش ػػتی» داش ػػتو باش ػػدا عه ػػودا ق ػػرض ى ػػاا‬
‫امانت ىاا كعده ىاا فرصت ىاا كموارد الزـ ك ضركری را در آف بنویسد‪.‬‬
‫‪ -17‬فضیلت مهلت دادف بو کسی کو قرض دار است‪:‬‬
‫كسػلَّم‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫كعػن أيب قىػتىػػاد ىةا رضػک اللَّػػو عٍنػوا قىػ ى ً‬
‫صػلٌى ا﵁ي ىعلىٍیػػو ى‬ ‫رسػوؿ اللَّػػو ى‬ ‫ػت ي‬ ‫ػاؿ‪ :‬مس ٍعػ ي‬ ‫ىي‬ ‫ى‬ ‫ىٍ‬
‫ً‬ ‫ً ً ً ً‬ ‫َّ ً‬
‫ّْس ىع ٍػن يم ٍعسػ ور ٍأك یى ى‬
‫ض ٍػع‬ ‫وؿ‪ « :‬ىم ٍن ىسَّرهي أى ٍف یػينى ّْجیىوي اللو م ٍن يكىرب یػى ٍوـ القیى ىامةا فىػ ٍلیيػنىػف ٍ‬
‫ی يق ي‬
‫ُّْ‬
‫ىعٍنوي»‪.‬‬
‫یعن ػػی‪« :‬از ابوقت ػػاده رض ػػک ا﵁ عن ػػو ركای ػػت ش ػػده اس ػػت ک ػػو ف ػػت‪ :‬از پی ػػامرب‬
‫صلى ا﵁ علیو كآلو كسلم شنیدـ کػو مػک فرمػود‪« :‬ىػرکس دكسػت دارد ا﵁ اك را از‬
‫زلػ ػػت ىػ ػػا ك انػ ػػدكه ىػ ػػام ركز قیامػ ػػت برىانػ ػػدا در دریافػ ػػت قػ ػػرضا از بػ ػػدىکار‬
‫تنگدستا بو اك مهلت داده یا (از مهو یا قسمٍب) از آف صرؼ نظر کند»‪.‬‬
‫ك از ابن مسعود ركایت اسػت کػو پیػامرب صػلى ا﵁ علیػو كسػلم فرمػود‪« :‬مػا مػن‬
‫ُّٓ‬
‫مسلم یقرض مسلما قرضا مرتْب إال کاف کصدقتها مرة»‪.‬‬
‫یعنی‪« :‬ىػر مسػلماٍل کػو دكبػار بػو مسػلماٍل قػرض بدىػدا ماننػد ایػن اسػت کػو‬
‫یکبار بو اك صدقو داده باشد»‪.‬‬
‫‪ -18‬فضیلت بر طرؼ کردف حاجت مسلماف‪:‬‬
‫ُّْ‪ -‬صحی مسلم‪.‬‬

‫ُّٓ‪[ -‬اإلركاء ُّٖٗ]‪.‬‬
‫{‪}238‬‬
‫از اب ػػوىریره ركای ػت اس ػػت کػػو پی ػػامرب ‪ -‬ص ػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم ‪ -‬فرم ػػود‪« :‬م ػػن‬
‫نفس عن مسلم کربػة مػن کػرب الػدنیا نفػس ا﵁ عنػو کربػة مػن کػرب یػوـ القیامػةا ك‬
‫مػػن یسػػر علػػک معسػػر یسػػر ا﵁ علیػػو ِف الػػدنیا ك اْلخػػرةا كا﵁ فیعػػوف العبػػد مػػاداـ‬
‫ُّٔ‬
‫العبد ِف عوف أخیو»‪.‬‬
‫یعن ػػی‪« :‬ى ػػرکس ی ػػک رفت ػػارم از رفتاریه ػػام دنیػ ػا را از مس ػػلماٍل ب ػػرداردا ا﵁‬
‫یکػػک از رفتاریهػػام قیامػػت را از اك برمػػک داردا ك کسػػک کػػو بػػر تنگدسػػٍب آسػػاف‬
‫بگػػّبدا ا﵁ در دنیػػا ك آخػػرت بػػر اك آسػػاف مػػک ػػّبدا ك ا﵁ یػػار ك یػػاكر بنػػده اسػػت‬
‫تا آف كقت کو بنده یاكر برادرش باشد»‪.‬‬
‫‪ -19‬عفو ك شت از مسلمافا َّٔبین جوانردی ك از صفت صاحلاف است‪.‬‬
‫‪ -21‬در ركز رسػػتاخیزا یػػاـ اعضػػای بػػدف انسػػاف علیػػو کػػردار ىػػا ك فتػػار ىػػای‬
‫اكا شهادت می دىند‪.‬‬
‫{یػى ػ ٍػوىـ تى ٍش ػ ىػه يد ىعلى ػ ٍػی ًه ٍم أىلٍ ًس ػػنىتيػ يه ٍم ىكأىیٍػ ًػدی ًه ٍم ىكأ ٍىر يجلي يه ػػم ًمبىػػا ىك ػػانيوا یػى ٍع ىملي ػػو ىف (ِْ)}‬
‫[النور‪.]ِْ :‬‬
‫ترح ػ ػػو‪« :‬ركزم ک ػ ػػو زبانش ػ ػػاف ك دس ػ ػػت ىایش ػ ػػاف ك پاىایش ػ ػػاف برعلی ػ ػػو آّٗ ػ ػػا ك‬
‫کارىایک کو کرده اند واىک مک دىند»‪.‬‬
‫‪ -21‬شػت صػػحابی از صػػحابی دیگػػر وػػاطر یػػک حػػدیز پیػػامرب صػػلی ا﵁‬
‫علیو كسلم‪.‬‬
‫‪ -22‬مشوره نیک را از ىرکسی باید شنیدا چو بزرگ باشد یا طفل یا غالـ‪.‬‬
‫ُّٔ‪ -‬ترم ی(َُْٓ‪.)ْ/ِٔٓ /‬‬

‫{‪}239‬‬
‫‪ -23‬در اسالـ میػاف سػیاه كسػفیدا عجمػی كعربػیا ك‪ ...‬تفػاكتی نیسػت مگػر‬
‫در تقوی‪.‬‬
‫‪ -24‬مسػػلماف یػاـ سػػعی كتػػالش اش را وػػرچ دىػػد تػػا در حػػر مسػػلماناف سػػتم‬
‫نکند کو در ركز رسػتاخیز نیکػی ىػایش را بگّبنػدا كتقسػیم ناینػدا كبػرای اك ىػیچ‬
‫چیزی ناند‪.‬‬
‫در ركز رسػػتاخیز کسػػی را خ ػواىی دیػػد کػػو یػػاـ عمػػرش را در دنیػػا در عبػػادت‬
‫كجهاد سمری کردها اما بو سبب ستم كظلمی کو از اك صادر شدا ىیچ عمػل‬
‫نیکویی برای آف دیده نی شود‪ - .‬پناه بر ا﵁ ‪-‬‬
‫‪ّٔ -25‬ػػَب اسػػت نامهػػای مسػػاجد را بػػو یکػػی از امسػػاء احلسػػنی بگ ػ ارَلا ا ػػر‬
‫اینگونو نشدا پس بو امساء اصحاب نبی صلی ا﵁ علیو كسلم یا تابعْب ك اىػدین‬
‫كعلماء اشتو شود‪.‬‬
‫حج ػػاج ب ػػن یوس ػػف فت ػػو اس ػػت‪ :‬ج ػػایز نیس ػػت اش ػػًب ن ػػاـ مس ػػجد مگ ػػر‬
‫«مسجد عبادالرلن»‪.‬‬
‫‪ -26‬جواز ناز خواندف با یک لباس‪.‬‬
‫‪ -27‬کسی کو در مقابل عملی زبانش را بگشاید کو آف در احادیػز صػحی‬
‫ثابػػت بػػودها كاصػػحاب بػػداف عمػػل کػػرده انػػدا پػػس مػػی تػواف آف شػ ص را تػػوبیا‬
‫كسرزنش کرد‪.‬‬
‫‪ -28‬استحباب تراشیدف بلثم از مسجد‪.‬‬
‫‪ -29‬فضیلت کسی کو خود را كقف خدمت بو مسجد کند‪.‬‬
‫{‪}241‬‬
‫ػوؿ ا﵁ ص ػػلى ا﵁ علی ػػو كآل ػػو كس ػػلم‪:‬‬ ‫ػاؿ ىر يس ػ ي‬ ‫ػاؿ‪ :‬قىػ ى‬ ‫ػس ىر ًض ػ ىػک ا﵁ ىعٍن ػػوي قىػ ى‬ ‫ىك ىع ػ ٍػن أىنىػ و‬
‫ً ً ُّٕ‬
‫الر يج يل ًم ىن الٍ ىم ٍسجد»‪.‬‬
‫ور أ َّيم ًٍب ىح ٌَّب الٍ ىق ى اةي يخیٍ ًر يج ىها َّ‬
‫يج ي‬
‫ت ىعلى َّک أ ي‬‫ضي‬ ‫«عي ًر ى‬
‫یعنػػی‪ :‬از انػػس رضػػک ا﵁ عنػػو ركایػػت اسػػت کػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو‬
‫كسػػلم فرمػػود‪« :‬پػػاداش اف ػراد امػػتم حػػٍب خػػس ك خاشػػاکک کػػو فػػرد از مسػػجد‬
‫بّبكف مک کند بو من نشاف داده شده است»‪.‬‬
‫‪ -31‬كقتی کو بو ناز ایستاده مػی شػوَلا ا﵁ تعػالی در رك بػر ركی مػا قػرار مػی‬
‫داش ػػتو باشػ ػػدا پػ ػػس تت ػػاط باشػ ػػیم از اینکػ ػػو آف تبػ ػػوب ط ػػرؼ مػ ػػا ىسػ ػػتا كمػ ػػا‬
‫مصركؼ كمشثوؿ چیز دیگری باشیم!‪.‬‬
‫‪ّٗ -31‬ی از انداخًب آب دىاف طرؼ قبلو‪.‬‬
‫‪ّٗ -32‬ی از انداخًب آب دىاف طرؼ راست‪.‬‬
‫استحباب انداخًب آب دىاف طرؼ چ ك بو زیر پای چ ‪.‬‬ ‫‪-33‬‬
‫‪ -34‬صحابو کراـ اعماؿ كکردار ىای شػاف را طبػر ركش پیػامرب صػلی ا﵁ علیػو‬
‫كسلم اجناـ می دادندا كآنرا الگوی خویش در قوؿ كعمل ساختو بودند‪.‬‬
‫‪-35‬استحباب پا کردف مسجد با اشیایی پاکیزه كعطر آلود‪.‬‬
‫‪-36‬استحباب عطر آلود کردف مساجد‪.‬‬
‫حػ ػراـ ب ػػودف ظل ػػم ب ػػر حیوان ػػاتا كیک ػػی از ان ػ ػواع ظل ػػم ب ػػر آّٗ ػػا‬ ‫‪-37‬‬
‫اینسػػت کػػو بػػیش از اسػػتطاعت شػػاف بػػر آّٗػػا س ػوار ػػرددا كبػػیش از ت ػواف شػػاف از‬
‫آّٗا کافر رفتو شود‪.‬‬
‫‪ -‬ضعیف‪ :‬ىرىكاهي أىبيو ىد ياكىد كالتػ ٍّْرًم ً ُّ‬

‫ُّٕ‬
‫ص ٌح ىحوي ابٍ ين يخىزٍمیىةى‪.‬‬
‫استىػثٍىربىوي ىك ى‬
‫م ىك ٍ‬
‫{‪}241‬‬
‫ا ػػر چن ػػد ف ػػردی فق ػػط ب ػػا ی ػػک سػ ػواره باش ػػندا پ ػػس ىریک ػػی ب ػػو‬ ‫‪-38‬‬
‫نوبت باید باالی آف سوار شوندا كتا جایدادا نوبت را رعایت کنند‪.‬‬
‫‪ -39‬كقتی کو شػ ص حیػواف را ضػعیفا مانػده كخسػتو مػی بینػدا نبایػد بػر اك‬
‫سوار شودا كنباید بر اك کار کند‪.‬‬
‫‪ -41‬در شَب بسیاری از خصوصیات شیطاف كجود دارد‪.‬‬
‫‪ّٗ -41‬ی از نفرین كلعن کردف خودا وصوص زمانی کو زنػاف در حالػت غصػو‬
‫كقهر بودف خود را لعن كنفرین می کنند‪.‬‬
‫‪ّٗ -42‬ی از دشناـ دادف كلعن کردف فرزنداف‪.‬‬
‫‪ّٗ -43‬ی از دشناـ دادف كلعن کردف امواؿ‪.‬‬
‫‪ -44‬دعػػاء از خػػود اكقػػات اجابػػت داردا ك دعػػای پػػدر كمػػادر اجابػػت شػػدنی‬
‫است‪ .‬مبادا بر خػود كفرزنػداف كامػواؿ تػاف دعػاء کنیػدا کػو آف اثنػای پػ یرش دعػاء‬
‫باشػػدا كدعػػای تػػاف قبػػوؿ ػػرددا كمهػػو دار كنػػدار تػػاف را از دسػػت دىیػػدا فقػػط بػػا‬
‫اجناـ دادف یک اشتباه!‪.‬‬
‫‪ -45‬رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم كاصػحاب حتػی در راه کػو مػی رفتنػدا در‬
‫امیاف شػاف مػی افزكدنػدا بػا ىػم از ّٔشػت مػی فتنػد‪ .‬اعمػاؿ خػّب را بػو آّٗػا تعلػیم‬
‫می دادا ك از منکرات ّٗی شاف می داشت‪.‬‬
‫‪ -46‬طالػػب علػػم مػػی توانػػد از اسػػتاد خػػود در راه نیػػز س ػواؿ کنػػدا كدرسػػش را‬
‫قرائت کندا ك از اك درس كفتوی ّبد‪.‬‬
‫{‪}242‬‬
‫‪ -47‬فتػػوی تػػل معػػْبا كمکػػاف مش ػ ص نػػداردا ىػػر زمػػانی کػػو بػػا دانشػػمنداف‬
‫دین سر وورَلا حاال ىرجایی کو بوده باشػدف مػی تػواف از آّٗػا مسػائل دینػی خػود‬
‫را پرسید‪.‬‬
‫‪ -48‬كقتی کو بو سفر می ركَلا نباید در تلی کو آجنا كحشت بودها كمکػانی‬
‫کو كیرانو استا توقػف کنػیما بایػد در تػل بػود كبػاش مػردـا شػهر كآبػادی توقػف‬
‫کنیم‪.‬‬
‫‪ -49‬کسػػی کػػو مه ػرای دكسػػتاف خػػود در سػػفر مػػی ركدا یکػػی را امػػّب خػػویش‬
‫مقرر فرمودها كیکی را خادـا كبرای ىرکس كظائف شاف را مرتب کنند‪.‬‬
‫‪ -51‬در چنػػد چیػػز مػػردـ بػػا ىػػم ش ػریک انػػدا كبػػدكف اجػػازه مػػی تواننػػد از آف‬
‫استفاده کنند‪:‬‬
‫یک‪ :‬آب‬
‫دك‪ :‬آتش‬
‫سو‪ :‬كعلف‪.‬‬
‫‪ -51‬كقتػػی کػػو ش ػ ص در پیػػدا کػػردف غ ػ ا كآب زلػػت مػػی کشػػدا پػػس الزـ‬
‫است کو ىنگاـ استفاده از آفا از كی اجازه رفتو شود‪.‬‬
‫‪ -52‬از حق ػػوؽ حیوان ػػات اینس ػػت ک ػػو در اكق ػػات مع ػػْب كمش ػ ص آّٗ ػػاا غ ػ ا‬
‫كآب داده شوند‪.‬‬
‫‪-53‬پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم بػا اینکػو یػک رىرببتمػاـ معناسػتا امػا شػَبش‬
‫را ش صان آب می دىدا آنرا می بندندا ك وسػفندش را مػی دكشػدا كلبػاس ىػایش‬
‫را پا می کندا كکفش ىایش را می دكزد‪.‬‬
‫{‪}243‬‬
‫‪ -54‬از اخ ػػالؽ اس ػػالمی ای ػػن نیس ػػت ک ػػو ی ػػاـ کارى ػػای ك ض ػػركریات خان ػػو را‬
‫باالی زناف انداختا كخود در کار آّٗا شریک نشد!‪.‬‬
‫‪ -55‬ترب از پیامرب صػلی ا﵁ علیػو كسػلم فقػط در آف زمػاف امکػاف پػ یر بػودا‬
‫كاصحاب در تل كضوی اكا كضوء می رفتنػدا ك از آب كضػوی اكا كضػوء مػی‬
‫نودنػػد‪ .‬پػػس امػػركز از پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو ركایػػت صػػحی كثقػػو چیػػزی‬
‫كجود ندارد کو بتواف بػو آف تػرب جسػتا نػو مػوا نػو ریػشا نػو عمامػوا كنػو لبػاس‬
‫كنو چیز دیگری‪.‬‬
‫‪ -56‬جواز برابر کردف ش ص در نازا كلو کو ىردك در ناز بوده باشند‪.‬‬
‫‪ -57‬جواز خاموش کردف موبایل در ناز‪.‬‬
‫‪-58‬كقتػػی کػػو ش ػ ص در نػػازفرض تنهػػا بایسػػتدا ا ػػر یػػک مقتػػدی پشػػت اك‬
‫وواىد ایستاده شودا پس طرؼ راست كنزدیک اك ایستاده شود‪.‬‬
‫‪ -59‬کسی کو یکی از اعمػاؿ را چػو فػرای‪ .‬باشػند یػا سػننا اشػتباه اجنػاـ مػی‬
‫دىػػدا نبایػػد اك را در چشػػم مػػردـ تػػوىْب كیسػ ر کػػردا بلکػػو اك را در تنهػػایی نػػاز‬
‫صحی را تعلیم دىیم‪ .‬كاین كاالترین ادب كاخالؽ مسلماف است‪.‬‬
‫‪ -61‬ىر اه اماـ كیک مقتدی در ناز ایستاده باشندا در این اثنا ا ػر شػ ص‬
‫دیگری نیز بو ناز آیدا مقتدی از ّٕلوی راست اماـ بو صف پشت سر آیػدا كبػا‬
‫آف ش ص دیگر یکجایی ایستاده شود‪.‬‬
‫‪ -61‬متوجػػو شػػدف در نػػاز بسػػوی چیػػزی در صػػورتی کػػو در خشػػوع كخضػػوع‬
‫انساف خللی كارد نکندا كبو مصلحت ناز باشدا اشکالی ندارد‪.‬‬
‫‪ -62‬جواز اشاره کردف در ناز با دست‪.‬‬
‫{‪}244‬‬
‫‪-63‬کػػم خػػوردف از صػػفات متقیػػاف اسػػتا رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬

‫اىی توشو ركزانو شاف فقط یک عدد خرما بود‪ .‬كپر خوری از عػادات كصػفات‬
‫کافراف است‪.‬‬
‫عػػن ابػ ًن عمػػر رضػػک ا﵁ عنهمػػا أنػَّػو ىكػػا ىف ال یاٍ يكػػل حػ َّػٌب ی ػ ٍػثتىى مبًًسػ ً‬
‫ػك و‬
‫ْب یىاٍ يكػ يػل ىم ىعػػويا‬ ‫ٍ‬ ‫ى ي ى ي‬ ‫ي‬ ‫ى ٍ ٍ يى ى‬
‫ػت‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫ت ىر يجالن یىاٍ يك يل ىم ىعوي فىاى ىك ىل ىكثً نّباا فىػ ىق ى‬
‫اؿ‪ :‬یىا نىاف يعا ال تػي ٍدخ ٍل ىىػ ى ا ىعلى َّػکا ىمس ٍع ي‬ ‫فىا ٍىد ىخ ٍل ي‬
‫احػ وػدا ىكالٍ ىكػػافًير‬‫ػوؿ‪« :‬الٍمػ ٍػثًمن یاٍ يكػػل ًِف ًمعػػى ك ً‬
‫ي يى ي ن ى‬ ‫ػيب ‪ -‬صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم ‪ -‬یػى يقػ ي‬ ‫النَّػ ً َّ‬
‫و ُّٖ‬
‫یىاٍ يك يل ًِف ىسٍبػ ىع ًة أ ٍىم ىعاء»‪.‬‬
‫یعنی‪ :‬از ابن عمر رضک ا﵁ عنهما ركایت است‪ :‬تا كقػٍب كػو مسػكیِب نػک آكردنػد‬
‫كػػو بػػا اك غػ ا وػػوردا غػ ا نػػک خػػورد‪ .‬نػػافع مػػک ویػػد‪ :‬مػػردم را آكردـ تػػا بػػا كما‬
‫غ ا وورد‪.‬آف مردو بسیار غ ا خورد‪ .‬ابػن عمػر رضػک ا﵁ عنهمػا فػت‪ :‬ام نػافع!‬
‫دكبػػاره اك را نػػزد مػػن نیػػاكر‪ .‬شػػنیدـ كػػو نػػيب اكػػرـ صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم مػػک فرمػػود‪:‬‬
‫«مثمن در یك معده غ ا مک خورد ككافر در ىفت معده»‪.‬‬
‫‪ -64‬صػػحابو خرمػػا ك نػػاف ىجػػو می وردنػػد ك بػػر ركی حصػػّب خػواب میشػػدندا‬
‫با اینحاؿ آیو نازؿ شد کو‪ُ{ ....‬ث لتسالن یومب عن النعیم}‬
‫پػػس قطعػان از نعمػػت ىػػاا مػػورد بازخواسػػت قػرار میگّبیػػدف چگونػػو باشػػد حػػاؿ‬
‫ما؟‪.‬‬
‫‪ -65‬اس ػػتحباب قیلول ػػو در ركز‪ .‬پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علیػ ػو كس ػػلم فرم ػػوده اس ػػت‪:‬‬
‫«مشا قیلولو کنیدا زیرا شیطاف قیلولو نی کند»‪.‬‬
‫ُّٖ‪( -‬وارل‪.)ّّٓٗ:‬‬
‫{‪}245‬‬
‫‪ -66‬اصػ ػػحاب پیػ ػػامرب ص ػ ػػلی ا﵁ علیػ ػػو كس ػ ػػلم حلظ ػ ػػو ای ى ػ ػػم اك را تنهػ ػػا ن ػ ػػی‬
‫اشتندا حتی در ىنگاـ قضای حاجت مهػرای اك مػی رفتنػدا ك«نگهبػانیش» را‬
‫می کردند‪.‬‬
‫‪-67‬استحباب استنجاء با آب‪.‬‬
‫‪ّٗ-68‬ػػی از قضػػای حاجػػت در تػػل عریػػافا كج ػایی کػػو چشػػم مػػردـ بػػو آجنػػا‬
‫وورد‪.‬‬
‫‪ -69‬انت اب تل دكر كمناسب برای قضای حاجت‪.‬‬
‫‪ -71‬پیػػامرباف ك اكلیػػاءا ىػػیچ معجػػزه كکرامتػػی را بػػدكف إذف كاجػػازه ا ػػیا نشػػاف‬
‫داده نی توانستند‪.‬‬
‫‪ -71‬اماـ ف ر رازم معجزه را در عيػرؼ اینگونػو تعریػف مػک کنػد‪« :‬امػر خػارؽ‬
‫العػ ػػادو اسػ ػػت کػ ػػو مقػ ػػركف بػ ػػا ػ ػ ٌدم ك مبػ ػػارزه طل ػ ػػيب بػ ػػوده ك از معارضػ ػػو سػ ػػامل‬
‫ُّٗ‬
‫است»‪.‬‬
‫‪ -72‬پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم دارای معجزات بسیاری استا یکی از آّٗػا‪:‬‬
‫حرؼ زدف با درختاف بوده است‪.‬‬
‫قضػای حاجػت بایػد در مکػاف پوشػیده كبػدكر از چشػماف مػردـ‬ ‫‪-73‬‬
‫باشد‪ .‬نبایػد کسػی فکػر کنػد کػو فػالف شػ ص بػو قضػای حاجػت مػی ركدا یػا در‬
‫آجنا نشستو!ا یا آثار قضای حاجت بر اك دیده شود‪.‬‬
‫ُّٗ‪ -‬لوامع األنوار البهیٌة ِ‪.َِٗ-ِٖٗ/‬‬

‫{‪}246‬‬
‫‪ -74‬حػػدیثی کػػو آمػػده‪ :‬اـ امیػػن ادرار رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم را تربک ػان‬
‫نوشیدا ضعیف كقابل استدالؿ نیستا زیػرا اینجػا ا ػر تػرب ػرفًب بػو پػوؿ پیػامرب‬
‫صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ج ػواز مػػی داشػػتا جػػابر نیػػز چنػػْب کػػاری را اجنػػاـ مػػی دادا‬
‫حاؿ آنکو جای نشسًب اك را دیده بود‪.‬‬
‫‪-75‬اثبات ع اب قرب‪.‬‬
‫‪ -76‬اسػػباب ع ػ اب قػػرب بسػػیار اسػػتا از حلػػو‪ :‬س ػ ن چینػػیا كخػػود را نگػػو‬
‫نداشًب از بوؿ‪.‬‬
‫اشًب شاخو ىای تر توسط رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسػلما‬ ‫‪-77‬‬
‫از خمصوصیت خود اك بودا ا ر اینگونو نبودا پس جابر بعػد از آف حلظػوا بػاالی‬
‫ىر قربی می رفتا كچوب تری را غرس می کرد!‪.‬‬
‫كقتػػی کػػو مسػػلماناف بػػو اجنػػاـ فریضػػو ای اىتمػػاـ مػػی کننػػدا نبایػػد‬ ‫‪-78‬‬
‫فرای‪ .‬دیگری از آّٗا تر شود‪.‬‬
‫‪ -79‬ناز در رأس عبادات پس از توحید قرار دارد‪.‬‬
‫‪ -81‬یکی دیگری از معجزات پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم این بػود کػو در آب‬
‫اند ف ًكرد ىای را می خواندا كآف بسیار می شدا كیک لشکر بزر ی را کفایػت‬
‫می کرد‪.‬‬
‫‪ -81‬اثبات خواندف دعاءا رقیو ك اكراد بر آبا غ ا كبیماراف‪.‬‬
‫‪ -82‬انسػػاف یػػاـ سػػعی كتػػالش اش را بػرای یػػافًب آب بػرای كضػػوء وػػرچ دىػػدا‬
‫اما ا ر در این کار مثفر نی شودا پس تیمم کندا كتیمم بدؿ است از كضوء‪.‬‬
‫{‪}247‬‬
‫فػػًب «بسػػم ا﵁» در ىػػر کػػار خػػّب‪ - .‬وصػػوص در آغػػاز ىػػر‬ ‫‪-83‬‬
‫کار ‪.-‬‬
‫‪-84‬رسػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم در آغػػاز کػػارا آنػرا بػػو فػػًب فقػػط «بسػػم‬
‫ا﵁» شركع می کردا كثابت نشده کو ش صان در آجنا تالكت قرآف نایػدا یػا یکػی‬
‫از اصحاب را دستور دىد تا آغاز آنرا با تالكت قرآف نایند!‪.‬‬
‫‪-85‬حػػاکم عػػادؿ کسػػی اسػػت کػػو قبػػل از سػػّب کػػردف شػػکم خػػودا در فکػػر‬
‫شکم رعیتش باشد‪.‬‬
‫‪-86‬كقتػػی در نػػاداری كنػػا ت ػوانی ق ػرار مػػی ػػّبَلا فقػػط بػػر طػػرؼ کػػردف آن ػرا از‬
‫رلاف وواىیم نو از اش اص مرده‪.‬‬
‫حیوانػػاتی کػػو در دریػػا زنػػد ی مػػی کننػػدا یػػاـ آّٗػػا پػػا انػػدا ػػز‬ ‫‪-87‬‬
‫حیوانات زىری‪.‬‬
‫ػوؿ ا﵁ صػػلى ا﵁ علیػػو كآل ػو كسػػلم ِف‬
‫عػػن أيب يىىریٍػ ىػرة رضػػک ا﵁ عنػػو قػػاؿ‪ :‬قػػاؿ رسػ ي‬
‫َُْ‬
‫ماؤه احلً ُّل ىمٍیتىتيوي»‪.‬‬
‫ور ي‬‫البى ٍح ًر‪ « :‬يى ىو الطٌ يه ي‬
‫یعنػػی‪ :‬از ابػػوىریره رضػػک ا﵁ عنػػو ركایػػت اسػػت کػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو‬
‫كسػػلم در مػػورد دریػػا فرمػػود‪« :‬آب آف پػػا ا ك مػػردار (ماىیػػاف ك ‪ ...‬کػػو خػػود بػػو‬
‫خود مرده اند) آف حالؿ است»‪.‬‬
‫خػػوردف ىرنػػوع مػػاىی كکوسػػو ىػػای بػػزرگ اشػػکالی نػػداردا كپػػا‬ ‫‪-88‬‬
‫ىستند‪.‬‬
‫َُْ‬
‫ابن يخزمیةى كالَبم ما كركاه مالك كالشافعک كألد‪.‬‬
‫ابن أيب ىشیٍبىةى كاللف ي لىويا كصححوي ي‬
‫‪ -‬أخرجوي األربعةي ك ي‬
‫{‪}248‬‬
‫و درسهای کو حدیث از حدیث خندق آموختیم‪:‬‬

‫‪ -89‬خنػػدؽ بػػو ػػوداؿ عریضػػک وینػػد كػػو در قػػدَل ب ػرام جلػػو ّبم از عبػػور‬
‫دمشن دكر شهر مک كنند‪ .‬اصل آف كنده فارسک بوده كو اعػراب آف را معػرب بػو‬
‫خندؽ كرده است‪.‬‬
‫‪ -91‬در کتػػاب ىػػام تػػاریا ك سػػّبه از ایػػن جنػػگا ػػاىک بػػو نػػاـ «احػزاب» ك‬
‫ػػاىک بػػو نػػاـ «خنػػدؽ» یػػاد شػػدها چػػوف در ایػػن جنػػگا مهػػو ػػركه ىػػا ك اح ػزاب‬
‫برعلیػػو مسػػلماناف مهکػػارم کػػرده ك حضػػور داشػػتو انػػدا اح ػزاب نامیػػده شػػد‪ .‬ك از‬
‫طرِف چوف پیامرب صلى ا﵁ علیو كسلم در این جنگا اطراؼ مدینػو خنػدقک حفػر‬
‫نودا بو ناـ خندؽ نامیده شد‪.‬‬
‫‪ -91‬امّب جنگ کسی باشد کو تکتیک ىای جنگ را بلد باشدا ك با منطقػو‬
‫كمردـ آجنا آشنائی داشتو باشد‪.‬‬
‫‪ -92‬کوشػػش شػػود کػػو ب ػرای میهمػػافا وصػػوص میهمػػانی کػػو صػػاحب شػػرؼ‬
‫كعزت بوده باشدا َّٔبین غ ا را آماده کند‪.‬‬
‫‪ -93‬اص ػػحاب رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم ط ػػوری مهسرانش ػػاف را تربی ػػت‬
‫کرده بودند کو آناف بو آمدف میهمػاف نسػبت بػو شػوىراف شػاف خػوش مػی شػدندا‬
‫كبیشَب از مرداف خانوا میهماف را عزت می کردند‪.‬‬
‫‪ -94‬صػػاحب خانػػو ىر ػػاه کسػػی را دعػػوت مػػی دىػػدا انػػدازه ای غػ ای آمػػاده‬
‫در خانو دعوت دىد‪.‬‬
‫{‪}249‬‬
‫‪ -95‬در صورتی کو سػو نفػر بػا ىػم مػی باشػندا دك نفػر آف نػی تواننػد بػْب ىػم‬
‫س ػ ناف پنه ػػانی بگوینػػدا ام ػػا ا ػػر ح ػػع انب ػػوىی از م ػػردـ آجن ػػا حض ػػور م ػػی داش ػػتو‬
‫باشندا پس س ناف پنهانی دك نفرا اشکالی ندارد‪.‬‬
‫‪ -96‬اش ػػکالی ن ػػدارد ک ػػو از ح ػػع انب ػػوىی از م ػػردـا بعض ػػی از آّٗ ػػا را ب ػػو خان ػػو‬
‫دعوت داد‪.‬‬
‫‪ -97‬میهمػػاف مػػی توانػػد از صػػاحب خانػػو بمرسػػد کػػو چػػو غػ ایی را آمػػاده کػػرده‬
‫اییدا اما نو بو قصد فرمایش‪.‬‬
‫‪ -98‬زف مس ػ ػػلماف م ػ ػػی توان ػ ػػد ىنگ ػ ػػامی ک ػ ػػو ش ػ ػػوىرش غض ػ ػػب اك را آكردا از‬
‫س نانی کو سبب توىْب كیس ر اك نشودا استفاده کند‪.‬‬
‫‪ -99‬ىنگػػامی کػػو زنػػاف مظلػػوـ ق ػرار مػػی ّبنػػدا یػػا حػػر آنػػاف پامیػػاؿ مػػی شػػودا‬
‫شوىر حر ندارد بر آف صدا زندا ك حر فتار برای اك ندىد‪.‬‬
‫‪ -111‬آنگاىی کػو حجػاب فػرض نگردیػده بػودا زنػاف صػحابو بػدكف حجػاب بػا‬
‫پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم حػػرؼ م ػػی زدنػػدا امػػا بعػػد از حجػػابا قضػػیو ط ػػور‬
‫دیگری شد‪.‬‬
‫‪ -111‬استحباب کمک كمهکاری زناف با زناف دیگر در كقت ضركرت‪.‬‬
‫‪ -112‬دیگ ػػی ک ػػو ب ػػو اخ ػػالص كى ػػدؼ نی ػػک پ ت ػػو ش ػػودا كب ػ ػرای موح ػػدین ك‬
‫دكستاف رب العايْب آماده شودا در آف برکت ّٗفتو می شود‪.‬‬
‫‪-113‬اثبات معجزه پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم‪.‬‬
‫‪ -114‬غ ا دادف مثمنافا از امیاف است‪.‬‬
‫{‪}251‬‬
‫{‪}251‬‬
‫درسبیستم‪:‬‬
‫اللٌ غلٌّ هشلم را‬ ‫ا کٌ شِّه پّینبه لل‬ ‫‪،‬اشتین لدیب‬
‫ن ذُر‪!،‬‬
‫مقداد رضی ا﵁ عنو می وید‪:‬‬
‫م ػػن مه ػراه دك دكس ػػتم ک ػػو از ش ػػدت خس ػػتگی ك رس ػػنگیا ک ػػر ك ک ػػور ش ػػده‬
‫بودَلا آمدَل ك خودمػاف را بػو یػاراف رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم عرضػو کػردَلف‬
‫اما ىیچکس حاضر نبود ما را میهماف ناید (چوف چیزی نداشتند‪ ).‬سراجناـا نػزد‬
‫نبػػی اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم رفتػػیم‪ .‬پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم مػػا را بػػو‬
‫خانػواش بػرد‪ .‬در آجنػا سػو عػدد وسػػفندا كجػود داشػت‪ .‬نبػی اکػرـ صػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسلم فرمود‪« :‬این شّب را بدكشید ك تقسیم نایید»‪.‬‬
‫راكی می وی ػػد‪ :‬م ػػا ش ػػّب را میدكش ػػیدَل ك ىری ػػک س ػػهمیواش را مینوش ػػید ك‬
‫سهمیوی نبی اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم را بو ایشافا تقدَل مینودَل‪.‬‬
‫اىیا رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیػو كسػلم شػبىا نػزد مػا میآمػد ك طػوری سػالـ‬
‫می فػػت کػػو صػػدایش را اف ػراد بیػػدار میشػػنیدند ك باعػػز بیػػدار شػػدف اف ػرادی کػػو‬
‫خ ػواب بودنػػدا نیشػػد‪ .‬بعػػد از آفا بػػو مسػػجد تش ػریف میبػػرد ك نػػاز میخوانػػد‪.‬‬
‫سمس میآمد ك سهمیوی شّبش را مینوشید‪.‬‬
‫شػػبیا بعػػد از اینکػػو سػػهمیوی شػػّبـ را نوش ػػیدـا شػػیطاف نػػزد مػػن آمػػد ك م ػرا‬
‫كسوس ػػو ک ػػرد ک ػػو تم ػػد ن ػػزد انص ػػاری م ػػیركدف آن ػػاف ب ػػو اك ىدی ػػو میدىن ػػد ك ب ػػو‬
‫اندازهای تناكؿ میناید کو نیازی بو این شّب اند ندارد‪ .‬پس بو سوی سػهمیوی‬
‫{‪}252‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم رفتم ك شّبىا را نوشیدـ‪ .‬بعػد از اینکػو شػّبىا كارد‬
‫شػکماـ شػػدند ك دانسػتم کػػو راه بر شػتی كجػػود نػداردا شػػیطاف مػرا پشػػیماف کػػرد ك‬
‫فػت‪ :‬كای بػر تػو! چکػار کػردی؟ شػّبىای تمػد را نوشػیدیف ىنگػامی کػو بیایػػد‬
‫ك متوجػػو شػػود کػػو شػػّبىا نیسػػتندا تػػو را نف ػرین میکنػػدف پػػس ىػػال میشػػوی ك‬
‫اینگونوا دنیا ك آخرت را از دست میدىی‪.‬‬
‫قابػػل یػػادآكری اسػػت کػػو چػػادری ركی مػػن قػرار داشػػت کػػو (کوتػػاه بػػود ك) ا ػػر‬
‫بػػاالی پاىػػاَل می اشػػتما سػػرـ آشػػکار میشػػد ك ا ػػر بػػاالی سػػرـ می اشػػتما‬
‫پاىػػاَل نایػػاف می ردیػػد ك خ ػوا نیآمػػد‪ .‬كلػػی دكسػػتاًل کػػو کػػار م ػرا اجنػػاـ نػػداده‬
‫بودندا خوابیدند‪.‬‬
‫بػو ىرحػاؿا نبػی اکػرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم آمػد ك مثػل مهیشػوا سػالـ فػػت ك‬
‫بو مسجد رفت ك ناز خواند ك پس از آفا بسػوی سػهمیوی شػّبش رفػت ك ركی‬
‫ظرؼ را برداشت كلی داخل آفا چیزی نیافػت‪ .‬آنگػاه پیػامرب اکػرـ صػلی ا﵁ علیػو‬
‫كسػػلم سػػرش را بػػو سػػوی آمسػػافا بلنػػد کػػرد‪ .‬مػػن بػػا خػػودـ فػػتم‪ :‬اْلف م ػرا نف ػرین‬
‫میکنػػدف پػػس ىػػال خ ػواىم شػػد‪ .‬ام ػػا رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرم ػػود‪:‬‬
‫«بػػار ا ػػا! کسػػی را کػػو بػػو مػػن غ ػ ا خورانیػػدا غ ػ ا عنایػػت کػػنا ك کسػػی را کػػو بػػو‬
‫منا آب نوشانیدا آب عطا فرما»‪.‬‬
‫راكی می وی ػػد‪ :‬چ ػػادر را برداش ػػتم ك خ ػػودـ را ب ػػا آفا تک ػػم پیچی ػػدـ‪ .‬س ػػمس‬
‫چاقو را برداشػتم ك بسػوی وسػفنداف رفػتم ك نگػاه کػردـ کػداـ یػک چػاؽتر اسػت‬
‫تا آف را برای رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسػلم ذبػ کػنم‪ .‬نا هػافا متوجػو شػدـ کػو‬
‫پسػػتاّٗایش پػػر از شػػّب اسػػتف بلکػػو پسػػتاّٗای سػػو وسػػفند پػػر از شػػّب بػػود‪ .‬ل ػ ا‬
‫{‪}253‬‬
‫ظرفػ ػػی را کػ ػػو متعلػ ػػر ب ػ ػػو خػ ػػانوادهی تم ػ ػػد صػ ػػلی ا﵁ علی ػ ػػو كس ػ ػػلم بػ ػػود ك آن ػ ػػافا‬
‫نیخواستند کو در آف بدكشندا برداشػتم ك بػو انػدازهای در آفا دكشػیدـ کػو کػف‬
‫شػػّبىا بػػاال آمػػد‪ .‬آنگػػاها نػػزد رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم رفػػتم‪ .‬پیػػامرب اکػػرـ‬
‫صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬آیػػا دیشػػب مشػػا شػػّبىایتاف را نوشػػیدید؟» فػػتم یػػا‬
‫رسػػوؿ ا﵁! بنػػوش‪ .‬پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم نوشػػید ك شػػّبىا را بػػو سػػوی‬
‫مػػن دراز نػػود‪ .‬فػػتم‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! بنػػوش‪ .‬بػػاز ىػػم رسػػوؿ اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسػػلم نوشػػید‪ .‬سػػمس شػػّبىا را بػػو مػػن عنایػػت فرمػػود‪ .‬ىنگػػامی کػػو متوجػػو شػػدـ‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم سّب شده است ك دعایش شامل حاؿ من ردیػدا‬
‫بػػو انػػدازهای خندیػػدـ کػػو بػػو زمػػْب افت ػادـ‪ .‬نبػػی اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪:‬‬
‫ُُْ‬
‫«ای مقداد! چو کار بدی اجناـ دادهای»؟‪.‬‬
‫من فتم‪ :‬یا رسػوؿ ا﵁! داسػتاف مػن اینگونػو اسػت ك فػالف کػار را اجنػاـ دادـ‪.‬‬
‫نبػی اکػرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم فرمػود‪« :‬آنچػو مشػاىده نػودیا صػرفان رلػت ا ػػی‬
‫استف چرا مرا اطالع نػدادی تػا دكسػتاناف را بیػدار کنػیم ك از ایػن شػّبا ّٔػره منػد‬
‫ردند؟ فتم‪ :‬سو ند بو ذاتی کو تو را بو حرا فرسػتاده اسػتا بعػد از اینکػو مشػا‬
‫ُِْ‬
‫نوشیدید ك من نیز مهراه مشا نوشیدـا براَل امهیتی ندارد کو مردـ دیگر بنوشد‪.‬‬
‫ُُْ‪ -‬بعضػػی ایػػن حلػػو را اینگونػػو شػػرح دادهانػػد کػػو‪« :‬ای مقػػداد! ایػػن رفتػػارا (خندیػػدف ك بػػو زمػػْب افتػػادف) یکػػی از‬
‫رفتارىای بد تو است»‪ .‬ك ا﵁ اعلم‬
‫ُِْ‪( -‬مسلم‪.)َِٓٓ :‬‬
‫{‪}254‬‬

‫‪ -1‬بزر َبین خوی كخصلتی کو از اصحاب پیػامرب صػلی ا﵁ علیػو كسػلم درج‬
‫تػاریا زریػن شػدا ایػن بػود کػو مظلػوـ دكسػت بودنػدا كمهػواره دسػت ناتوانػاف را مػی‬
‫رفتند‪.‬‬
‫‪ -2‬انساف در صورتی کو دست کار نػی داشػتو باشػدا كحاجػت شػدید بػرای‬
‫اك رخ می دىدا مػی توانػد از کسػی طلػب کمػک نایػدا امػا نػو اینکػو ایػن را عمػل‬
‫كپیشو ای مهیشگی خود قرار دىد‪.‬‬
‫‪ -3‬میهماف کردف مسػلماف در صػورتی اسػت کػو شػ ص اسػتطاعت میهمػاف‬
‫کردف را داشتو باشدا كرنو باالی انساف الزـ نیست کو میهماف را بو خانو آكرد‪.‬‬
‫‪ -4‬كقتػػی کػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم مػػردـ را بػػو توحیػػد كیگانػػو ا﵁‬
‫تعالی دعوت می دىػدا رسػنگاف را سػّب مػی کنػدا تشػنگاف را سػّباب مػی نایػدا‬
‫ك از دزدی كفحشاء بر ح ر می داردا چطور می تػواف از امػت بػودف آف خػود را‬
‫کشیدا كآنرا الگویی خود نم یرفت؟‪.‬‬
‫‪ -5‬در خانو ىرغ ایی کو آماده باشدا برای میهماف آكرده شود‪.‬‬
‫‪ -6‬ش ػ ص مػػی توانػػد سػػهمیو خػػود را بػػو کػػس دیگػػری نیػػز دىػػدا زی ػرا حػػر‬
‫اكستا اختیار دارد خودش می خورد یا کس دیگری را می دىد‪.‬‬
‫‪ -7‬جواز رفًب نزد اقارب نزدیک در شب‪.‬‬
‫‪ -8‬کراىیػػت بیػػدار کػػردف کسػػانی کػػو در خ ػواب ىسػػتندا ك مهچنػػاف بػػدكر از‬
‫اخالؽ اسالمی است کو آنانی را کو در خواب اندا برای آناف مزالت کنی‪.‬‬
‫{‪}255‬‬
‫‪ -9‬سالـ برای افراد بیدار مشركع شده است‪.‬‬

‫‪ -11‬جایگاه صلو رلی در اسالـ‪.‬‬
‫‪ -11‬یکػػی از کارىػػای شػػیطافا كسوسػػو اسػػت‪ .‬مػػی ت ػواف كسوسػػو شػػیطاف بػػا‬
‫ف ػػًب‪« :‬أعوذب ػػا﵁»ا «آمن ػػت ب ػػا﵁ كرس ػػلو ‪» ...‬ا ك«س ػػو ب ػػار ط ػػرؼ چػ ػ آب‬
‫دىاف انداخًب»ا دفع کرد‪.‬‬
‫اماـ الد ىرًلىوي اللَّوي در ايسند با سند صحی ركایت كرده است كو عثمػاف بػن‬
‫ايب العاص ىر ًض ىک اللَّوي ىعٍنوي فت‪« :‬ام رسػوؿ ا﵁ا شػیطاف بػْب مػن ك نػاز ك قػرائتم‬
‫ىح ىس ٍسػػتىوي فىػتىػ ىعػ َّػو ٍذ بًاللَّػ ًػو‬
‫ب فىػً ىذا أ ٍ‬
‫ػاؿ لىػػوي ىخٍن ػ ىػز ه‬
‫مػػانع مػػک شػػود‪ .‬فرمػػود‪ « :‬ىذ ىاؾ ىشػ ٍػیطىا هف یػي ىقػ ي‬
‫ُّْ‬
‫ًمٍنوي ىكاتٍ ًف ٍل ىعلىى یى ىسا ًرىؾ ثىىالثنا»‪.‬‬
‫یعنی‪« :‬این شیطاٍل است كو اك را خنزب مػک وینػد‪ :‬كقػٍب حضػورش را حػس‬
‫كردما از اك بو خدا پناه برب ك سو مرتبو در مست چػ خػود آب دىػاف بیانػداز‪.‬‬
‫عثماف مک وید‪ :‬این كار را اجناـ دادـ ك خداكند اك را از من دكر كرد»‪.‬‬
‫‪ -12‬شیطاف ىر انسانی را كسوسو نی کندا بلکػو انسػاف ىػای صػاحل كمصػل ً‬
‫را كسوسو می نایدا چوف شیطاف با قلب كیرانو شدها چو کاری دارد؟‪.‬‬
‫ػاس‬
‫در صػػحی مسػػلم بػػو ركایػػت ابػػوىریره رضػػک ا﵁ عنػػو آمػػده اسػػت‪ « :‬ىجػػاءى نػى ه‬
‫ص ػلَّى اللَّػػوي ىعلىٍیػ ًػو ىك ىس ػلَّ ىم فى ىس ػاىليوهي إًنػَّػا ىًجنػ يػد ًِف أىنٍػ يف ًسػػنىا ىمػػا یػىتىػ ىعػػاظى يم‬
‫ػيب ى‬ ‫اب النَّػ ً ّْ‬ ‫ىصػػح ً‬
‫مػ ٍػن أ ٍ ى‬
‫ً‬
‫ص ػ ػ ػ ًری ي‬
‫ػاؿ‪ :‬ذى ىاؾ ى‬ ‫ىحػ ػ ػ يػدنىا أى ٍف یىػ ػ ػػتى ىكلَّ ىم بًػ ػ ػ ًػوا قىػ ػ ػ ى‬
‫ػاؿ‪ :‬ىكقىػ ػ ػ ٍد ىك ىج ػ ػ ػ ٍدیييوهي؟ قىػ ػ ػػاليوا‪ :‬نػى ىعػ ػ ػ ٍػما قىػ ػ ػ ى‬ ‫أى‬
‫ً ُْْ‬
‫اإلمیىاف»‪.‬‬ ‫ًٍ‬
‫ُّْ‪ -‬الد (ُِٔ‪ )ْ /‬مسلم (َِِّ)‪.‬‬

‫ُْْ‪ -‬مسلم (ُِّ)‪.‬‬
‫{‪}256‬‬
‫ص ػلَّى اللَّػػوي ىعلىٍی ػ ًػو ىك ىس ػلَّ ىم ن ػػزد ایش ػػاف‬

‫یعنػػی‪ « :‬ركى ػػک از م ػػردـا از ی ػػاراف پی ػػامرب ى‬
‫آمدنػػد ك پرسػػیدندا مػػا در كجػػود خودمػػاف (افکػػارم) را مػػک یػػابیم کػػو فػػًب آف بػػر‬
‫ص ػلَّى اللَّػػوي ىعلىٍیػ ًػو ىك ىس ػلَّ ىم فرمودنػػد‪ :‬آی ػػا مشػػا آف را یافت ػػو ك‬ ‫مػػا دش ػوار اس ػػت‪ .‬پیػػامرب ى‬
‫ص ػلَّى اللَّػػوي ىعلىٍیػ ًػو ىك ىس ػلَّ ىم فرمػػود‪ :‬ایػػن ص ػری‬
‫احسػػاس کػػرده ایػػد؟ فتنػػد‪ :‬بلػػوا پیػػامرب ى‬
‫امیاف است‪.‬‬
‫‪ -13‬بدكف اجازها نوشیدف كخوردف در ظرؼ کسی مکركه است‪.‬‬
‫‪ -14‬ىر عملی کو در قرآف كسنت بو اجناـ دادف آف اجازه داده شػده اَلا ا ػر‬
‫در قلػب مػاف بػو اجنػػاـ دادف آف مػیالف پیػدا مػػی کنػیما پػس آنػرا اجنػاـ دىػیما چػػوف‬
‫آف از طػػرؼ فرشػػتو مػػی باشػػدا كبػػرعکسف ىػػر زمػػانی کػػو در قلػػب مػػاف بػػو عمػػل‬
‫حػ ػراـ كمک ػػركه تش ػػویر م ػػی ش ػػوَلا آنػ ػرا اجن ػػاـ ن ػػدىیما زیػ ػرا آف از جان ػػب ش ػػیطاف‬
‫است‪.‬‬
‫شیح االسالم ابن تیمیو می اوید‪:‬‬
‫ىر ػػاه قلػػب بیمػػار شػػودا ىرآنچػػو کػػو ب ػرای آف مضػػر باشػػدا اك را م ػی پ ػ یرد(ك‬
‫ُْٓ‬
‫دكست می دارد)ا كىر آنچو کو برای منفعت اك باشدا اك را بد می بیند‪.‬‬
‫‪ -15‬نفی علم غیب از رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم‪.‬‬
‫‪ -16‬ماف نیک در حر برادر مسلمافا از امیاف است‪.‬‬
‫‪ّٗ -17‬ی از لعن كنفرین مسلماف‪.‬‬
‫‪ -18‬عفو ك شتا از اخالؽ كاالیی مسلماف است‪.‬‬
‫ُْٓ‪ -‬جامع ايسائل(ُ‪.)ُّّ/‬‬

‫{‪}257‬‬
‫‪ -19‬نباید ش صا احساف كنیکوکاری برادر مسلماف خود را فراموش کند‪.‬‬

‫‪ -21‬تنهػػا کس ػػی ک ػػو می ػػاف قل ػػب ى ػػای دك مس ػػلماف خیان ػػتا فری ػػبا دمشن ػػیا‬
‫حس ػػادتا ك‪ ...‬را م ػػی ان ػػدازدف ش ػػیطاف اس ػػت‪ .‬پ ػػس نگ اری ػػد ش ػػیطاف میػ ػاف دك‬
‫مسلماف فاصلو اجياد کند‪.‬‬
‫‪ -21‬ىر ػػاه رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم در ح ػػر کس ػػی دع ػػاء م ػػی ک ػػردا‬
‫بسیار بزكدی مستجاب می ردیدا زیرا رسوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم در كجػود‬
‫خویش یاـ آداب كشركط دعاء را حع کرده بود‪.‬‬
‫‪ -22‬كقتی کو ش ص درحر کسی ظلم می کندا یا غیبػت اك را مػی نایػدا یػا‬
‫ماؿ اك را تصرؼ می کندف راه وشش آف اینست کو دكبػاره نػزد آف ركدا ك از آف‬
‫معػ رت كمعػػافی طلػػب کنػػدا زیػرا ىر ػػاه بنػػده حػػر اش را از بػرادر مسػػلمانش عفػػو‬
‫کندا ا﵁ تعالی بو حد اكلی اك را عفو می ناید‪.‬‬
‫{‪}258‬‬
‫{‪}259‬‬
‫درسبیستیکم‪:‬‬
‫ُْٔ‬
‫‪،‬اشتین ذُاب غبداللٌ بو شالم رض اللٌ غيٌ‬
‫خراشو بن حر می وید‪:‬‬
‫من در یکی از حلقات درس مسجد نبوی نشستو بودـ‪ .‬در آف حلقوا مػردی‬
‫خوش قیافو ‪ -‬بناـ عبد﵁ بػن سػالـ‪ -‬كجػود داشػت ك بػرای مػردـا سػ ناف خػوبی‬
‫بیاف میکرد‪ .‬ىنگػامی کػو اك برخاسػتا مػردـ فتنػد‪ :‬ىػرکسا دكسػت دارد کػو بػو‬
‫مردی از اىل ّٔشت نگاه کندا بو این ش صا نگاه کند‪.‬‬
‫خراشو بن حر می وید‪ :‬با خود فتم‪ :‬سو ند بو ا﵁ا بػو دنبػاؿ اك مػیركـ تػا‬
‫تل خانواش را بداًلف ل ا بو دنباؿ اك راه افتادـ‪ .‬كی بو راىػش ادامػو داد تػا اینکػو‬
‫نزدی ػػک ب ػػود از ش ػػهر مدین ػػوا ب ػػّبكف ب ػػركد‪ .‬سػ ػراجناـا كارد منػ ػزلش ش ػػد‪ .‬م ػػن از اك‬
‫اجازهی كركد خواستم‪ .‬اك نیز بو من اجػازهی كركد داد ك فػت‪ :‬ای بػرادر زادهاـ!‬
‫چػػو کػػاری داری؟ فػػتم‪ :‬ىنگػػامی کػػو مشػػا برخاسػػتیدا شػػنیدـ کػػو مػػردـ می وینػػد‪:‬‬
‫><‪ -9‬معرفی مدتصر عبداهلل بن سالم رضی اهلل عنول‪ <; - 888‬ىا = ‪ >>; - 888‬م)‪:‬‬
‫اك «عبد ا﵁ بن سالـ بن حارث اسرائیلک» می باشد‪.‬‬
‫اسم کنیو اك‪ :‬أبویوسف بودها صحابی بزر وار ك دانشمند این امت می باشد‪.‬‬
‫برخی فتوا اك از نسػل یوسػف بػن یعقػوب مػی باشػد‪ .‬كقتػی کػو رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم بػو مدینػو قػدكـ آكردا‬
‫عبدا﵁ بن سالـ امیاف آكرد‪ .‬ناـ اصلی اك «حصْب» بودا رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم ناـ اك را عبدا﵁ اشت‪.‬‬
‫آیو‪{ :‬كشهد شاىد من بِب إسرائیل} ك آیو‪{ :‬كمن عنده علم الكتاب} درباره عبدا﵁ بن سالـ نازؿ شده است‪.‬‬
‫عبدا﵁ بن سالـ رضی ا﵁ عنو در فت بیت ايقدس كجابیو نیز حضػور داشػتا كقتػی کػو میػاف علػی كمعاكیػو رضػی ا﵁‬
‫عنهمػػا اختالفػػاتی رخ دادا كفتنػػو بزر ػػی برپػػا شػػدا مششػػّبی را از چػػو جػػور مػػی کنػػدا ك ازپیوسػػًب بػػا آّٗػػا دكری مػػی‬
‫جویدا در مدینو زیست تا اینکو كفات یافت‪ .‬از اك(ِٓ) حدیز ركایت شده است(كاالستیعاب ِ‪.)ِّٖ :‬‬
‫{‪}261‬‬
‫ىرکسا دكسػت دارد کػو بػو مػردی از ّٔشػتیافا نگػاه کنػدا بػو ایػن مػرد بنگػرد‪ .‬لػ ا‬
‫مػػن شػػیفتو شػػدـ تػػا مشػػا را مهراىػػی کػػنم‪ .‬اك فػػت‪ :‬ا﵁ متعػػاؿ ّٔػػَب میدانػػد کػػو چػػو‬
‫کس ػػانی ّٔش ػػتی ىس ػػتند‪ .‬البت ػػو عل ػػت س ػ ناف م ػػردـ را برای ػػت بی ػػاف م ػػیکنم‪ .‬م ػػن‬
‫خواب دیدـ کو مردی نزد من آمد ك فت‪ :‬بلند شػو‪ .‬پػس دسػتم را رفػت ك مػن‬
‫مه ػراه اك ب ػراه افتػػادـ‪ .‬در مسػػّبا جادهىػػایی مسػػت چ ػ خػػود دیػػدـ ك خواسػػتم کػػو‬
‫كارد آف جادهىػػا شػػوـ‪ .‬آف مػػرد بػػو مػػن فػػت‪ :‬از ایػػن جادهىػػا نػػركف زی ػرا کػػو آّٗػػا‬
‫جادهىای مست چمیها (جهنمیاف) است‪ .‬نا هػافا جادهىػایی كاضػ ك مسػتقیما‬
‫مست راستم دیدـ‪ .‬آف مرد بو من فت‪ :‬از اینجا برك‪ .‬آنگاها مػرا کنػار کػوىی بػرد‬
‫ك فت‪ :‬باال برك‪ .‬من خواستم کو باال بركـف امػا بػو پشػت سػر افتػادـ‪ .‬ك ایػن کػار‬
‫را چند بارا تکرار کردـ‪ .‬سمس مرا مهػراه خػودش بػرد تػا اینکػو کنػار سػتونی رسػیدـ‬
‫کو قسمت باالی آف در آمسافا ك قسػمت پػایْب آفا در زمػْب بػود ك بػاالی آفا‬
‫حلقوای كجود داشت‪ .‬پس بو مػن فػت‪ :‬بػاال بػرك‪ .‬مػن فػتم‪ :‬چگونػو بػاالی آف‬
‫بػركـ حػػاؿ آنکػػو قسػمت بػػاالی آف در آمسػػاف اسػػت؟ آنگػاه دسػػتم را رفػػت ك مػرا‬
‫پرت ػػاب ک ػػرد‪ .‬م ػػن ب ػػو حلق ػػوا آكیػ ػزاف ش ػػدـ‪ .‬بع ػػد از آفا ضػ ػربوای ب ػػو س ػػتوف زد ك‬
‫ستوفا پایْب افتاد‪ .‬من مهچنػاف تػا صػب بػو مهػاف حلقػوا آكیػزاف مانػدـ‪ .‬سػمس نػزد‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم آمدـ ك ماجرا را برایش تعریػف نػودـ‪ .‬پیػامرب اکػرـ‬
‫ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم فرم ػػود‪« :‬راهى ػػایی را ک ػػو مس ػػت چ ػ ػ خ ػػودت دیػ ػػدهایا‬
‫راهىای مست چمیىا (جهنمیاف) ىستند‪ .‬ك راىهایی کػو در مسػت راسػت خػودت‬
‫دیػػدهایا راهىػػای مسػػت راسػػتیىا (ّٔشػػتیاف) ىسػػتند‪ .‬امػػا آف کػػوها جایگػػاه شػػهدا‬
‫اسػػت‪ .‬ك تػػو ىر ػػز بػػو آف جایگػػاه نیرسػػی‪ .‬ك آف سػػتوفا سػػتوف اسػػالـ اسػػت‪ .‬ك‬
‫{‪}261‬‬
‫آف حلق ػػوا حلق ػػوی اس ػػالـ اس ػػت ك ت ػػو ت ػػا ىنگ ػػاـ م ػػرگا ب ػػر اس ػػالـا ثاب ػػت ق ػػدـ‬
‫ُْٕ‬
‫خواىی ماند»‪.‬‬
‫‪ -1‬حرص اصحاب پیامرب صلی ا﵁ در اشَبا حلقات درسی‪.‬‬
‫‪ -2‬ىػرکس مػی خواىػد بػػا کسػانی نشسػت كبرخواسػت کنػػد کػو دنیػا را طػػالؽ‬
‫داده اندا كمی خواىند بو ا﵁ تعالی برسندا ك از نعمت ىػای قػرب مسػتفید شػوندف‬
‫پس الست علماء را بر خود الزـ ّبند‪.‬‬
‫شیح عبدالرازق البدر حفظو اهلل می اوید‪:‬‬
‫نزدیک ػػی ب ػػا اى ػػل عل ػػما غنیم ػػت بزر یس ػػتا كپرس ػػش در م ػػورد مس ػػائل مثل ػػر‬
‫كمشکلا جنات كسالمت است‪.‬‬
‫‪ -3‬كقت ػػی ک ػػو ص ػػحابو ب ػػا آف دانش ػػمندی ک ػػو داش ػػتند ام ػػا ب ػػا آّٗ ػػم در طل ػػب‬
‫كجستجوی علػم قػدـ بػر مػی داشػتندا مػا چگونػو علػم را خػوار بػدانیما كدر طلػب‬
‫آف نکوشیم؟‪.‬‬
‫‪ -4‬ف ػرا ّبی عل ػػم ص ػػحی كن ػػافعا ب ػػدكف انت ػػاب اس ػػتاد م ػػاىر كمت ص ػػصا‬
‫امکاف پ یر نیست‪.‬‬
‫‪ -5‬سػػلف ایػػن امػػتا مه ػواره درس دیػػن را در مسػػاجد ف ػرا رفتػػو انػػدا كل ػ ت‬
‫صیل علم در مساجد رلافا ل ت وش تراست نسػبت بػو مراکػزی کػو علػم در‬
‫آجنا خرید كفركش می شود!‪.‬‬
‫?<‪( -9‬مسلم‪.)ِْْٖ :‬‬

‫{‪}262‬‬
‫‪ -6‬مسػػجد نبػػوی صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم مهػواره مػػرداف مصػػل ا تػػدثْب بػػزرگا‬
‫كمربیاف مثفر تربیو کرده است‪.‬‬
‫‪ -7‬از عقیػػده اىػػل سػػنت اینس ػػت کػػو نبایػػد حکػػم «ّٔشػػتی»ا «جهنمػػی»ا‬
‫«شهید»ا «مرحوـ» ك‪ ...‬را بر افراد کنػیما مگػر اینکػو شػریعت ش صػی را معػْب‬
‫کرده باشد‪.‬‬
‫‪ -8‬اصحاب رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم پػس از كفػات اكا برخػی از آّٗػا‬
‫ت ػػدریس کت ػػاب ا﵁ كاحادی ػػز نب ػػوی ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم را ب ػػر عه ػػده رفتن ػػدا‬
‫كبعضػػی آّٗػا دنبػػاؿ فػػت ك سػػَبش قلمػػرك اسػػالـ بودنػػدا كىػػیچ یکػػی از آّٗػػا حتػػی‬
‫در سن کهولتا از خدمت بو اسالـ كمسلماناف دریغ نورزیدند‪.‬‬
‫‪ -9‬كفػػاء دار ت ػرین اف ػراد بػػو اسػػالـا مهانػػا شػػا رداف صػػدر اكؿ اسػػالـ ک ػو زیػػر‬
‫تربی ػػو رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم رش ػػد کردن ػػدا اص ػػحاب رض ػػی ا﵁ ع ػػنهم‬
‫‪ -11‬ب ػرای مس ػػلماف الزـ اس ػػت كقت ػػی ک ػػو مس ػػّب ّٔش ػػت رف ػػًب ب ػرای اك معل ػػوـ‬
‫ش ػػودا بای ػػد ق ػػوالن كعم ػالن در آف مس ػػّب حرک ػػت کن ػػدا كحلظ ػػو ای ى ػػم از آف مس ػػّب‬
‫غفلت نکند‪.‬‬
‫‪ -11‬اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم كقتػػی کسػػی را مشػػاىده مػػی کردنػػد‬
‫کػػو فػػردی از اىػػل ّٔشػػت اسػػتا پػػس دكسػػتی را بػػا اك برقػرار مػػی کردنػػدا ك رابطػػو‬
‫ای شاف را با آّٗا مستحکم می نودند‪.‬‬
‫‪ -12‬انت اب دكستانی کو ا﵁ دكست انػدا كصػفات انسػاّٗای ّٔشػتی در آّٗػا‬
‫كجود دارد‪.‬‬
‫{‪}263‬‬
‫‪ّٗ -13‬ی از داخل شدف بو خانو کسی بدكف اجازه كتک تک‪.‬‬
‫‪ -14‬صیل علم بدكف سفر بو فرا ّبی آفا امکاف ندارد‪.‬‬
‫‪ -15‬وقتاای کااو انسااان بدواىااد کساای را تگکیااو کنااد‪ ،‬ب ویااد‪ « :‬سػػبو کػ لک‬
‫كالنزکی علی ا﵁ أحدا»‪.‬‬
‫‪ -16‬وقتا اای کا ااو شا اادص‪ ،‬ما اادح وتوصا اایف ما اای شا ااود‪ ،‬ب ویا ااد‪« :‬اللَّ يهػ ػ َّػم الى‬
‫ُْٖ‬
‫اج ىع ٍل ً ٍِب ىخ ٍّبان ًممَّا یىظينػ ٍُّو ىف]»‪.‬‬ ‫ً‬
‫ٍل مبىا یػى يق ٍوليٍو ىفا ىكا ٍغف ٍر ً ٍيل ىما الى یػى ٍعلى يم ٍو ىف ى‬
‫[ك ٍ‬
‫ً‬
‫اخ ٍ ً ً‬
‫تػي ىث ٍ‬
‫یعنی‪« :‬بار ا ا! مرا واطر آنچو كػو مػى وینػدا مػورد بازخواسػت قػرار مػدها ك‬
‫آنچو را كو از مػن نػى داننػدا بیػامرزا ك مػرا ّٔػَب از آنچػو كػو دربػاره ال مػن مػاف‬
‫مک كنند بگرداف»‪.‬‬
‫‪ -17‬نباید در حر علماء كداعیاف دین بیش از حدا افراط كغلو کرد‪.‬‬
‫مدح کو می شوندا کرب كغركر آناف را فرا ّبد‪.‬‬
‫‪ -18‬علماء ك داعیاف نباید از ً‬
‫‪ -19‬مػػا مکلػػف نیسػػتیم کػػو ىرچیػػزی را کػػو از زبػػاف مػػردـ خػػارج ش ػودا بم ػ یرَل‬
‫كانتقػػاؿ دىػػیم كسػػمس بػػر آف حکػػم کن ػیما مگػػر آنچیػػزی را کػػو بػػا ش ػریعت تطػػابر‬
‫قرار دارد می پ یرَل‪.‬‬
‫‪ -21‬خواب صاحلاف كعلماءا با خواب ىای سائر مردـا متفػاكت انػدا كنبایػد‬
‫خواب آناف را دست کم ّبَل‪.‬‬
‫‪ -21‬یکی از عالئم آخر الزمػاف اینسػت کػو خػواب ىػای شػ صا راسػت مػی‬
‫بر آید‪:‬‬
‫@<‪ -9‬الب ػػارم در كتػػاب‪ :‬األدب ايفػػرد مشػػاره ل ُٕٔا كألبػػاٍل در صػػحی األدب ايفػػرد بػػو مشػػاره ل ٖٓٓ آنػرا صػػحی دانسػػتو‬
‫است‪ .‬ك بْب دك كركشو از بیهقى در كتاب‪ :‬شعب اإلمیاف ْ‪ ِِٖ /‬بو ركایت دیگرل است‪.‬‬
‫{‪}264‬‬
‫رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كسػػلم میفرمای ػػد‪« :‬إذا اق ػػَبب الزم ػػاف مل تك ػػوف رؤی ػػا‬
‫ُْٗ‬
‫ايسلم تك یب كأصدقكم رؤیا أصدقكم حدیثا»‪.‬‬
‫یعنػػی‪« :‬چػػوف آخػػر زمػػاف شػػود خػواب مسػػلماف راسػػت مػػى برایػػد راسػػت تػرین‬
‫خوابا خواب كسى خواىد بود کو در س ن فًب راست وتر است»‪.‬‬
‫‪ -22‬نبایػػد تعبػػّب خ ػواب از ىرش صػػی پرسػػیده شػػودا بلکػػو از اف ػرادی کػػو در‬
‫این مورد سصص دارندا سواؿ شود‪.‬‬
‫فایدٌ‪:‬‬
‫کسانی کو در خواب می ترساند‪ ،‬وآنارا بیاان کارده نمای توانناد؛ عالماو ابان‬
‫س ا اایرین م ا اای اوی ا ااد‪« :‬إت ػ ػػر ا﵁ عزكج ػ ػػل ف ػ ػػی الیقظ ػ ػػة كال یض ػ ػػر م ػ ػػا رأی ػ ػػت ف ػ ػػی‬
‫َُٓ‬
‫ايناـ»‪.‬‬
‫یعنی‪« :‬چیزی کو در خواب دیده ای ضرری بو تو نی رسػاندا از ا﵁ عزكجػل‬
‫دربیداری بَبس»‪.‬‬
‫‪ -23‬بعض ػ ػػی از اص ػ ػػحاب را رس ػ ػػوؿ ا﵁ ص ػ ػػلی ا﵁ علی ػ ػػو كس ػ ػػلم بش ػ ػػارت ب ػ ػػو‬
‫شهادت می دادندا كآناف سراجناـ شهید مػی شػدند ماننػد‪ :‬عثمػافا عمػر كعمػارف‬
‫اما این بو سبب «اخبار عن الثیب» بوده است‪.‬‬
‫‪ -24‬آّٗایی را کو دستاف شاف بو نػاه آلػوده نشػدها كمهػواره در تعلػیم كتػدریس‬
‫کتاب ا﵁ كسػنت رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم قػرار دارنػدا كبػر اسػالـ كعقیػده‬
‫‪( -9<A‬ركاه الشی اف كأبودكد كالَبم م)‪.‬‬

‫‪ -9=8‬صفة الصفوة(ِ‪.)ُْٔ/‬‬
‫{‪}265‬‬
‫ای خود ثابت قدـ اندا ا ر با مهاف عقیده كاسالـ خویش مبّبنػد یػا کشػتو شػوندا‬
‫می توانیم بگوییم‪(« :‬ب ذف ا﵁) ایشاف شهید یا ّٔشتی اند»‪.‬‬
‫{‪}266‬‬
‫{‪}267‬‬
‫درسبیستديم‪:‬‬
‫‪،‬اشتین الدیب پّینبه لل اللٌ غلٌّ هشلم از جيّیت‬
‫عامر شعبی می وید‪:‬‬
‫از علقمػػو رضػػی ا﵁ عنػػو پرس ػػیدـ‪ :‬آیػػا عبػػد ا﵁ بػػن مسػػعود رض ػػی ا﵁ عنػػو در‬
‫شب معركؼ بو شب جن مهراه رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم حضور داشت؟‬
‫علقمػػو فػػت‪ :‬مػػن از ابػػن مسػػعود پرسػػیدـ کػػو‪ :‬آیػػا در شػػب معػػركؼ بػػو شػػب‬
‫جػػنا کسػػی از مشػػا مهػراه رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػود؟ فػػت‪ :‬خػػّبف كلػػی‬
‫شػػبیا مه ػراه پیػػامرب اکػػرـ ص ػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ب ػػودَل کػػو كی از می ػػاف مػػا ناپدیػػد‬
‫ردیػػد‪ .‬مػػا در درهىػػا ك راهىػػای کوىسػػتانی بػػو جسػػتجوی ایشػػاف پػػرداختیم ك بػػا‬
‫خود فتیم‪ :‬ربوده یا تركر شده است‪ .‬بو ىػر حػاؿا بػدترین شػبی را کػو یػک ػركه‬
‫پشت سر می اردا ما پشت سر اشتیم‪ .‬ىنگػاـ صػب ا پیػامرب اکػرـ صػلی ا﵁‬
‫علیػػو كسػػلم از جانػػب کػػوه ح ػراء آمػػد‪ .‬مػػا فتػػیم‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! مشػػا از میػػاف مػػا‬
‫ناپدیػد شػدیدف مػا تػالش نػػودَل تػا مشػا را پیػدا کنػػیمف امػا مشػا را نیػافتیم‪ .‬ك این ونػػو‬
‫بػػدترین شػػبی را کػػو یػػک ملػػت سػػمری میکنػػدا سػػمری نػػودَل‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁‬
‫علیػػو كسػػلم فرمػود‪« :‬دعػػوتگر جنىػػا نػػزد مػػن آمػػدف مػػن مهػراه اك رفػػتم ك بػرای آّٗػػا‬
‫قرآف تالكت کردـ»‪.‬‬
‫راكی می وید‪ :‬آنگاه رسوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم مػا را بػرد ك آثارشػاف ك‬
‫آثػػار آتػػش آّٗػػا را بػػو مػػا نشػػاف داد‪ .‬ىمچنػػْب جنىػػا از پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كس ػػلم درخواس ػػت غػ ػ ا کردن ػػد‪ .‬پی ػػامرب اک ػػرـ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم فرم ػػود‪« :‬ى ػػر‬
‫{‪}268‬‬
‫اسػػت وانی کػػو نػػاـ ا﵁ متعػػاؿ بػػر آف رفتػػو شػػده باشػػد ك بدسػػت مشػػا افتػػادا بطػػور‬
‫کاملا وشت خواىد داشت ك آفا غ ای مشا خواىػد بػود‪ .‬ىمچنػْب ىػر سػر ْب‬
‫حی ػوافا غ ػ ای چارپایػػاف مشػػا خواىػػد بػػود»‪ .‬راكی می ویػػد‪ :‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁‬
‫علیو كسلم فرمود‪« :‬پس با است واف ك سر ْب حیواناتا اسػتنجا نگّبیػدف چػرا کػو‬
‫ُُٓ‬
‫آّٗا غ ای برادراف مشا ىستند»‪.‬‬
‫‪ -1‬جػ ػػن بػ ػػو دلیػ ػػل پنهػ ػػاف بػ ػػودنش از دیػ ػػد مػ ػػردـا بػ ػػو جػ ػػنا یعنػ ػػی نػ ػػامرئیا‬
‫ناـ ارم شده است‪.‬‬
‫‪ -2‬ا﵁ متعػػاؿا جػػن را بػرام مهػػاف ىػػدِف آفریػػدا كػػو انسػػاف را بػرای آف آفریػػده‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -3‬جنا دنیایی جدا از دنیای انساف ك فرشتگاف دارد‪.‬‬
‫‪ -4‬كجػػو اش ػَبا جػػن بػػا انسػػافا در نػػّبكی عقػػلا درؾ ك توانػػایی انت ػػاب‬
‫راهىام خوب ك بد است‪ .‬البتوا جن در برخک امورا از حلو در اصل ك نژادا بػا‬
‫انساف تفاكت دارد‪.‬‬
‫‪ -5‬جن از آتش آفریده شده است‪:‬‬
‫امػػاـ مسػػلم از اـايػػومنْب عایشػػو نقػػل میکنػػد کػػو پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬
‫آد يـ ًممَّػا‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫ت الٍمالىئً ىكػةي ًمػن نيػوور كخلًػر ا ٍ ُّ ً‬
‫ػاف م ٍػن ىمػاروًج م ٍػن نىػا ور ىك يخل ىػر ى‬‫ٍ ىي ى ى‬
‫ً ً‬
‫فرمودند‪ « :‬يخل ىق ى‬
‫ف لى يك ٍم»‪.‬‬ ‫ً‬
‫يكص ى‬
‫‪( -9=9‬مسلم‪.)ِْْٖ :‬‬

‫{‪}269‬‬
‫(فرشتگاف از نورا جن از آتػش آمی تػو بػو دكد ك آدـا از چیػزم كػو بػرام مشػا‬
‫ُِٓ‬
‫بیاف شده استا آفریده شدهاند)‪.‬‬
‫‪ -6‬بی مافا جن پیش از انساف آفریده شده است‪.‬‬
‫‪ -7‬مػػا دربػػارهی چگػػونگی آفػرینشا شػػكل ك اعضػػای بػػدف جػػنا جػػز آفچػػو‬
‫كػػو ا﵁ متعػػاؿ بػػو مػػا خػػرب داده اس ػػتا آ ػػاىک نػػدارَل‪ .‬البتػػو م ػػکدانػػیم كػػو جػػنا‬
‫دارای قلب میباشد‪.‬‬
‫‪ -8‬رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم پیامرب جن ك انس است‪.‬‬
‫‪ -9‬جن مکخوردا مکآشامد ك مکخندد‪.‬‬
‫عمػ ػػار»‬
‫‪ -11‬جػ ػػِب كػ ػػو بػ ػػا انسػ ػػاف زنػ ػػد ک مػ ػػکكنػ ػػدا «عػ ػػامر» ك حعػ ػػش را « ٌ‬
‫مکنامند‪.‬‬
‫‪ -11‬جِب كو مزاحم كودكاف مکشودا «اركاح» مک ویند‪.‬‬
‫‪ -12‬ج ػػِب ك ػػو کارى ػػای زش ػػت ك ناپس ػػند اجن ػػاـ دى ػػد ك ن ػػاه کن ػػدا «ش ػػیطاف»‬
‫مک ویند‪.‬‬
‫‪ -13‬ج ػ ػػِب ك ػ ػػو کارى ػ ػػای زش ػ ػػت ك ناپس ػ ػػند بس ػ ػػیاری اجن ػ ػػاـ دى ػ ػػدا «عفری ػ ػت»‬
‫مک ویند‪.‬‬
‫‪ -14‬رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم ج ػػن را دی ػػدها ب ػػا آفى ػػا س ػ ن فت ػػوا‬
‫آفىا را تعلیم داده ك قرآف را برام آناف تالكت كرده است‪.‬‬
‫ُِٓ‪ -‬صحی مسلم (ْ‪)ِِْٗ/‬ا مشاره (ِٔٗٗ)‬

‫{‪}271‬‬
‫‪ -15‬برخػػی از موجػػوداتا ماننػػد سػػگ ك االغا جػػن را مػػکبیننػػد‪ .‬در صػػحی‬

‫وػػارم ك مسػػلم آم ػػده اس ػػت ك ػػو رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كسػػلم فرمودن ػػد‪« :‬إً ىذا‬
‫ىت ىملى نك ػػا ىكإً ىذا ىًمس ٍع ػػتي ٍم ىًّٗی ػ ىػر‬ ‫ىًمسع ػػتيم ًص ػػیاح الدّْی ىك ػ ًػة فىاسػ ػاىليوا اللَّػػو ًم ػػن فى ٍ ً ً‬
‫ض ػػلو فىًنػ ىَّه ػػا ىرأ ٍ‬ ‫ى ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ ٍ ىى ى‬
‫ُّٓ‬
‫ىت ىشٍیطىانا» ‪.‬‬ ‫احلًما ًر فىػتىع َّوذيكا بًاللَّ ًو ًمن الشَّیطى ً‬
‫اف فىًنػ ىَّها ىرأ ٍ‬ ‫ى ٍ‬ ‫ٍى ى‬
‫(ىر اه آكاز خركس را شنیدیدا فضل ك بزر ی ا﵁ را وواىیدف زیػرا كقػٍب خػركس‬
‫فرشػػتوام را ببینػػدا بػػو صػػدا در مػػکآیػػد ك ىػػر ػػاه صػػدام االغ را شػػنیدیدا از شػػر‬
‫شیطاف بو ا﵁ پناه بربیدف زیرا اك در این ىنگاـا شیطاف را مکبیند)‪.‬‬
‫‪ -16‬جن نیز ازدكاج مکكند‪.‬‬
‫‪ -17‬بی مافا جن مکمّبد مانند انساّٗا‪.‬‬
‫‪ -18‬ج ػػن ركم مه ػػاف زمی ػػِب س ػػكونت داردا ك ػػو م ػػا انس ػػافى ػػا در آف زن ػػد ک‬
‫مکكنػیم‪ .‬بسػیاری از آفىػا در خرابػوا جنگػلا زبالػودافا جاىػام جنػس ك ندیػده‬
‫ك ورستافا زند ک مکكنند‪.‬‬
‫‪ -19‬ا﵁ متعػػاؿ بػػو جػػن تػواٍل داده كػػو بػػو انسػػاف نػػداده اسػػتا ماننػػد‪ :‬سػػرعت‬
‫حركت ك انتقاؿا پیشی رفًب از انسافىا در عرصوی فضا كغّبه‪.‬‬
‫‪ -21‬جن مکتواند خود را بو شكل انسافىا ك حیوانات در آكرد‪.‬‬
‫‪ -21‬جن ك شیطافا مانند انساف نقاط ضعف ك قوتی دارند‪.‬‬
‫‪ -22‬جن ك شیطاف بر بند اف صاحل تسلط ندارند‪.‬‬
‫‪ -23‬جن در تس ّب سلیماف علیو السالـ بود‪.‬‬
‫ُّٓ‪ -‬وارم‪)َّٓ/ٔ( :‬ا مشاره‪)َّّّ( :‬ا مسلم‪)َِِٗ/ْ( :‬ا مشاره‪)ِِٕٗ( :‬ا ايب داككد‪)ُٗٔ/ّ( :‬ا مشاره‪)ِْٓٓ( :‬‬
‫{‪}271‬‬
‫‪ -24‬جػػن ك شػػیطافا نػػکتواننػػد در خ ػواب کسػػی خػػود را بػػو شػػكل رسػػوؿ ا﵁‬
‫صلی ا﵁ علیو كسلم درآكرند‪.‬‬
‫‪ -25‬جن نکتواند از حدكد مش صک در فضا فراتر ركد‪.‬‬
‫‪ -26‬درم كو با یاد ا﵁ بستو شودا جن نک تواند آف را باز كند‬
‫ُْٓ‬
‫‪ -27‬بیمارم طاعوف از جن است‪.‬‬
‫‪ -28‬پس از سلیماف علیو السالـا جن برام ىیچکس مس ر نکشود‪.‬‬
‫‪ -29‬رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػػو كسػلم بػػیش از یػك بػارا جػػن را از بػدف بیمػػارا‬
‫بّبكف راند‪.‬‬
‫‪ -31‬عبدا﵁ بن مسعود رضی ا﵁ عنو از حلو اصحابی بود کػو زنػد ی خػود را‬
‫كقف خدمت بو رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم کرده بود‪.‬‬
‫‪ -31‬ىػیچ یکػی از اصػػحاب پیػامرب صػػلی ا﵁ علیػو كسػلم در شػػب جػن بػػا كی‬
‫(صلی ا﵁ علیو كسلم) حضور نداشتند‪.‬‬
‫‪ -32‬ىیچ کسػی را ا﵁ تعػالی علػم غیػب نصػیب نکػردها ا ػر نصػیب مػی کػردا‬
‫اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم لیاقت آنرا داشتند‪.‬‬
‫غمگػػْب تػرین ركزىػػای کػػو اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬ ‫‪-33‬‬
‫سمری کردنػدا غػزكه احػدا مفقػود شػدف پیػامرب صػلی ا﵁ علیػو كسػلم در شػب جػن‬
‫از آّٗاا ك كفات اك(صلی ا﵁ علیو كسلم) بوده است‪( .‬البتو بو قیر من)‬
‫ُْٓ‪ -‬صحی ا امع الصثّب (ْ‪ )َٗ/‬ك ف‪ : .‬إركاء الثلیل (ٔ‪)َٕ/‬ا مشاره (ُّٕٔ)‪.‬‬
‫{‪}272‬‬
‫‪-34‬از ظػػاىر حػػدیز معلػػوـ مػػی شػػود کػػو پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم یػػک‬
‫شب با جنیات بوده است‪.‬‬
‫‪-35‬مهچنػػاف از ظػػاىر حػػدیز معلػػوـ مػػی شػػود کػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسلم در شب جنا طرؼ کوه حراء رفتو بود‪.‬‬
‫‪-36‬کسػػانی کػػو فرزنػػداف شػػاف بػػی خػػرب از آّٗػػا خمفیانػػو بػػو جػػایی ركنػػدا مػػی‬
‫توانند از آّٗا بازپرسی کنندا ك آّٗا را زیر فشار قرار دىند‪.‬‬
‫در ىر خملوقات پركرد ارا دعوتگرانی كجود دارند‪.‬‬‫‪-37‬‬
‫ت ػ ػػالكت رسػ ػ ػػوؿ ا﵁ صػ ػ ػػلی ا﵁ علیػ ػ ػػو كسػ ػ ػػلم قرآنکػ ػ ػػرَل را ب ػ ػ ػرای‬
‫‪-38‬‬
‫جنیات‪.‬‬
‫‪ -39‬کسانی کو جن زده ىستندا باید بو آّٗا قرآنکرَل تالكت شود‪.‬‬
‫‪ -41‬ا ػػر کس ػػی ج ػػای م ػػی ركدا كخ ػػانواده را در جری ػػاف ن ػػی ػ ػ اردا مکل ػػف‬
‫است یاـ تفصیالت رفًب خود را برای خانواده ارایو کند‪.‬‬
‫‪ -41‬جنیات نیز مانند انساّٗا غ ا می خورند كآب می نوشند كمی خندند‪.‬‬
‫‪ -42‬ب ػػا كج ػػودی ک ػػو ج ػػن ىس ػػتندا درخواس ػػت ى ػػای خ ػػود را از انس ػػاف ى ػػای‬
‫صا ًحل زنده می کنند‪.‬‬
‫‪ -43‬فًب «بسم ا﵁» در آغاز غ ا‪.‬‬
‫‪ -44‬سر ْب حیوانات كاست وافا غ ای جنیات است‪.‬‬
‫‪ -45‬جنیات مسلمافا برادراف ما ىستند‪.‬‬
‫‪ -46‬نبای ػػد از ج ػػن ترس ػػیدا ك از حق ػػوؽ اطف ػػاؿ اینس ػػت ک ػػو آّٗ ػػا را نبای ػػد از‬
‫اینچنْب موجوداتی ترسانید‪.‬‬
‫{‪}273‬‬
‫اصحاب پیاهبر صلی اهلل علیِ ٍسلن از جي‬

‫ُ‪ -‬أدرس جنی‪ :‬ك آف مهاف جنػی بػود کػو قػرآف کػرَل را از جػن نصػیبْب شػنیدا‬
‫كبدست پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم اسالـ آكرد‪.‬‬
‫ِ‪ -‬أرق ػػم جن ػػی‪ :‬اك نی ػػز جن ػػی ب ػػود ک ػػو ق ػػرآف ک ػػرَل را از ج ػػن نص ػػیبْب ش ػػنیدا‬
‫ّ‪ -‬حاصػػر جنػػی‪ :‬اك نیػػز جنػػی بػػود کػػو قػػرآف کػػرَل را از جػػن نصػػیبْب شػػنیدا‬
‫ْ‪ -‬حسػػاف جنػػی‪ :‬اك نیػػز جنػػی بػػود کػػو قػػرآف کػػرَل را از جػػن نصػػیبْب شػػنیدا‬
‫ٓ‪ -‬زكبع ػػو جن ػػی‪ :‬اك نی ػػز جن ػػی ب ػػود ک ػػو ق ػػرآف ک ػػرَل را از ج ػػن نص ػػیبْب ش ػػنیدا‬
‫ٔ‪ -‬س ػػلیط جنػػی‪ :‬اك نی ػػز جنػػی ب ػػود کػػو ق ػػرآف ک ػػرَل را از ج ػػن نصػػیبْب ش ػػنیدا‬
‫ٕ‪ -‬مسحػػج جنػػی‪ :‬اك نیػػز جنػػی بػػود کػػو قػػرآف کػػرَل را از جػػن نصػػیبْب شػػنیدا‬
‫ٖ‪ -‬عرفطو بن مسراح جنی‪ :‬از قبیلو بنی جناح‪.‬‬
‫َُ‪ -‬عمػػرك بػػن طلػػر جنػػی‪ :‬كبعضػػی فتػػو‪ :‬عمػػرك بػػن طػػارؽا كبعضػػی فتػػو‪:‬‬
‫عمرك بن جابر‪.‬‬
‫{‪}274‬‬
‫ُُ‪ -‬حلقػػم جنػػی‪ :‬اك نیػػز جنػػی بػػود کػػو قػػرآف کػػرَل را از جػػن نصػػیبْب شػػنیدا‬
‫ُِ‪ -‬مامر جنی‪ :‬ابن درید اك را از حلو جنیاتی تسوب کرده کو مهرای كفػود‬
‫نزد رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم آمدند‪.‬‬
‫ُّ‪ -‬معتکد بن مهلهل بن دثار جنی‪ :‬كبعضی فتو‪ :‬منعکد‪.‬‬
‫ُْ‪ -‬منسػػاة جػػِب‪ :‬اك نیػػز جنػػی بػػود کػػو قػػرآف کػػرَل را از جػػن نصػػیبْب شػػنیدا‬
‫ُٓ‪ -‬بن لو كرداف جنی‪ :‬ابن مردكیو آنرا در تفسّب سوره جن آكرده است‪.‬‬
‫ُٔ‪ -‬مالک بن مالک جنی‪.‬‬
‫ُٕ‪ -‬أبی‪ .‬جِب‪.‬‬
‫ُٖ‪ -‬زلعب جِب‪.‬‬
‫ُٓٓ‬
‫ُٗ‪ -‬شصار جِب‪.‬‬
‫جٌیات صحابِ از زًاى‬
‫ُ‪ -‬فارعة جنیو‪ :‬جابر رضی ا﵁ عنو می وید‪ :‬زنی از جنیات نػزد رسػوؿ ا﵁‬
‫ُٔٓ‬
‫صلی ا﵁ علیو كسلم از قوـ خود می آمد‪.‬‬
‫ُٓٓ‪ -‬االصابوا عالمو ابن حجر‪.‬‬

‫ُٔٓ‪ -‬االصابو‪.‬‬
‫{‪}275‬‬
‫{‪}276‬‬
‫درسبیستسًم‪:‬‬
‫داستاى هادر سعد رضی اهلل عٌِ‬
‫مصعب بن سعد بو ركایت از پدرش می وید‪:‬‬
‫در مورد سعد چند آیو از قرآف کرَل نازؿ شد‪.‬‬
‫مادر سعد سو ند یػاد کػرد کػو تػا زمػانی کػو سػعدا بػو دیػنش کفػر نػورزدا بػا اك‬
‫صحبت نکند ك ىیچ چیز خنورد ك نیاشامد‪.‬‬
‫مادرش می فت‪ :‬تو اعتقاد داری کو ا﵁ متعػاؿ در مػورد پػدر ك مػادرا توصػیو‬
‫نوده استف ك من مادر تو ىستمف ك بو تو دستور میدىم کو دینت را رىػا کنػی‪.‬‬
‫اینگونػػو مػػادر سػػعد سػػو ركزا چیػػزی خنػػورد تػػا اینکػػو از شػػدت رسػػنگیا بیهػػوش‬
‫شد‪.‬‬
‫آنگاه فرزنػدش بنػاـ عمػاره بػو اك آب داد‪ .‬پػس اك شػركع بػو نفػرین سػعد نػود‪.‬‬
‫نسػ ىػن‬ ‫﴿كىك َّ ً‬
‫صػػینىا ٱإل ٰى‬ ‫اینجػػا بػػود کػػو ا﵁ متعػػاؿ ایػػن آیػػو را در قػػرآف کػػرَل نػػازؿ فرمػػود‪ :‬ى‬
‫بً ٰىولً ىد ًیو يحسنا﴾ [العنکبوت‪.]ٖ :‬‬
‫ترحو‪« :‬ا﵁ متعاؿ بو انساف توصیو نوده است کو بو پػدر ك مػادرشا نیکػی ك‬
‫احساف ناید»‪.‬‬
‫ك بًًوۦ ًعلم فى ىػال تي ًطعهمػا كص ً‬
‫ػاح يبه ىما‬ ‫یس لى ى‬ ‫ً ً‬ ‫ً‬
‫يى ى ى‬ ‫﴿كإف ٰىج ىه ىد ىاؾ ىعلى ٰى أىف تيشرىؾ يب ىما لى ى‬ ‫ى‬
‫عركفا﴾ [لقماف‪.]ُٓ :‬‬ ‫ً‬
‫ِف ٱلدُّنیىا ىم ي‬
‫ترحو‪« :‬ك ا ر پدر ك مادرت تو را بر آف داشتند کو چیزی را شریک مػن قػرار‬
‫دىی کو کمترین آ اىی از آف نداریا از آناف اطاعت مکن»‪.‬‬
‫{‪}277‬‬
‫مهچنْب سعد می وید‪:‬‬

‫رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو غنیم ػػت زیػػادی دس ػػت یافػػت‪ .‬در میػػاف‬
‫غنػػاَلا مششػػّبی كجػػود داشػػت کػػو مػػن آف را برداشػػتم ك نػػزد رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁‬
‫علیو كسلم آكردـ ك فتم‪ :‬این مششّب را بو مػن ىبػو کػنف چػرا کػو مشػا كضػعیت مػرا‬
‫میدانیػػد‪ .‬پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬آف را سػػر جػػایش بگ ػ ار»‪.‬‬
‫من رفتم ك ىنگامی کػو میخواسػتم آف را در تػل حػع آكری غنػاَل بینػدازـا نفسػم‬
‫مرا سرزنش کردف ل ا نزد رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم بر شتم ك فػتم‪ :‬آف را بػو‬
‫مػػن عنایػػت کػػن‪ .‬ایػػن بػػارا رسػػوؿ اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػا آكاز بلنػػد بػػو مػػن‬
‫فرمػػود‪« :‬آن ػرا سػػر جػػایش بگ ػ ار»‪ .‬پػػس ا﵁ متعػػاؿ آیػػات سػػورهی انفػػاؿ را نػػازؿ‬
‫فرمود‪.‬‬
‫مهچن ػ ػػْب م ػ ػری‪ .‬ش ػ ػػدـ ك ش ص ػ ػػی را ن ػ ػػزد رس ػ ػػوؿ ا﵁ ص ػ ػػلی ا﵁ علی ػ ػػو كس ػ ػػلم‬
‫فرسػػتادـ‪ .‬در نتیجػػوا پیػػامرب اک ػػرـ ص ػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ن ػػزد مػػن آمػػد‪ .‬ف ػػتم‪ :‬ی ػػا‬
‫رسوؿ ا﵁! بو من اجازه دىید تا یاـ اموامل را آنگونػو کػو میخػواىما تقسػیم نػاَل‪.‬‬
‫رس ػػوؿ اک ػػرـ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم نمػ ػ یرفت‪ .‬ف ػػتم‪ :‬پ ػػس نص ػػف آّٗ ػػا را تقسػ ػیم‬
‫میکنم‪ .‬باز ىم پیامرب اکرـ صلی ا﵁ علیو كسػلم نمػ یرفت‪ .‬فػتم‪ :‬یػک سػوـ آّٗػا‬
‫را توزیػػع مػػیکنم‪ .‬در ایػػن ىنگػػاـا رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم سػػکوت نػػود‪.‬‬
‫بعد از این جریافا تقسیم یک سوـ امواؿا جایز شد‪.‬‬
‫مهچنْب ركزیا نزد ركىی از انصار ك مهاجرین رفتم‪ .‬قابػل یػادآكری اسػت کػو‬
‫تػا آف ىنگػاـ ىنػوز حکػم ػرَل شػراب نػازؿ نشػده بػود‪ .‬آنػاف بػو مػن فتنػد‪ :‬بیػا تػػا‬
‫تػو را بػػا شػرابا پػ یرایی کنػیم‪ .‬مػػن در یػک بػػاغ نػزد آّٗػػا رفػتم‪ .‬آنػػاف سػر شػػَبی را‬
‫{‪}278‬‬
‫کباب کرده بودند ك یک مشػک شػراب نیػز داشػتند‪ .‬مػن بػا آّٗػا خػوردـ ك شػراب‬
‫نوشػػیدـ‪ .‬در آجنػػا سػ ن از مهػػاجرین ك انصػػار بػػو میػػاف آمػػد‪ .‬مػػن فػػتم‪ :‬مهػػاجراف‬
‫َّٔب از انصار ىستند‪ .‬یک نفر است واف فک سر شَب را برداشت ك بػو صػورس زد‬
‫طػػوری کػػو بینػػیاـ زمخػػی ردیػػد‪ .‬مػػن نػػزد رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم آمػػدـ ك‬
‫ایش ػػاف را از م ػػاجرا ب ػػا خ ػػرب س ػػاختم‪ .‬آنگ ػػاه ا﵁ متع ػػاؿا حرم ػػت شػ ػراب را ن ػػازؿ‬
‫ػاب ىكٱألىزٰىملي ًرجػس ّْمػن ىع ىم ًػل‬ ‫ً‬ ‫َّ ً‬
‫ین ءى ىامنيػواٍ إًَّنىػا ٱْلىم يػر ىكٱيىیس يػر ىكٱأل ى‬
‫ىنص ي‬ ‫فرمود‪﴿ :‬یٰىاىیػُّ ىهػا ٱلػ ى‬
‫ٱلشَّی ٰطى ًن فىٱجتىنًبيوهي﴾ [ايائدة‪.]َٗ :‬‬
‫ترحػػو‪« :‬ای کسػػانی کػػو امیػػاف آكردهایػػد! بػػی مػػاف ش ػراب ك قمػػار ك بتىػػا ك‬
‫ُٕٓ‬
‫تّبىای قرعوا پلید ك از عمل شیطاف ىستندف پس از آّٗا بمرىیزید»‪.‬‬
‫‪ -1‬وػػاطری مػػی ػػوَل «قػػرآف كحػػدیز بػػو فهػػم سػػلف ایػػن امػػت!»ا زی ػرا در‬
‫عصػػر آنػػاف قػػرآف نػػازؿ شػػده اس ػػتا ك در موضػػوعی کػػو نػػازؿ مػػی شػػدا حض ػػور‬
‫داشتندا ا ر مشکلی پیدا مػی شػدا از پیػامرب صػلی ا﵁ علیػو كسػلم مػی پرسػیدندا‬
‫كىیچ نوع سواؿ كاشکالی را نزد خود نی ماندند‪.‬‬
‫‪ -2‬س ػػو ند خ ػػوردف حت ػػی در ام ػػت ى ػػای ش ػػتو نی ػػز كج ػػود داش ػػتا ل ػػیکن‬
‫سو ند آناف با اسالـ بسیار تفاكت داشت‪.‬‬
‫‪ -3‬کػػافراف كاسػػالـ سػػتیزاف را دسػػت کػػم نگػػّبَل‪ .‬بایػػد خػػود را در مقابػػل آّٗػػا‬
‫مسل بو علم سػازَلا چػوف آنػاف یػاـ جوانػب را مطالعػو کػردها سػمس بػو ادلػو بػا‬
‫ُٕٓ‪( -‬مسلم‪.)ُْٕٖ :‬‬

‫{‪}279‬‬
‫مػػا مػػی پردازنػػدا دقیق ػان ماننػػد مػػادر سػػعد رضػػی ا﵁ عنػػو کػػو از دیػػن سػػعد ب ػرای اك‬
‫دلیل در اطاعت از پدر كمادر آكرد‪.‬‬
‫‪ -4‬خنستْب کار دعوتگرا شركع دعػوت از خػانواده ای خػود باشػدا زیػرا ا ػر‬
‫آناف معتقد بو دین كمػنهج آف نباشػندا پػس خنسػتْب دمشنػاف اكا خػانواده اش مػی‬
‫شوند‪.‬‬
‫‪ -5‬ا ر مادری با فرزندانش حقد كکینػو مػی ػّبدا فرزنػد دیگػری در میػاف آف‬
‫كفرزندانش در تالش صل میاف آّٗا شود‪.‬‬
‫نس ىن بً ٰىولً ىد ًیو يحسنا﴾ [العنکبوت‪]ٖ :‬ا دربػاره سػعد‬ ‫﴿كىك َّ ً‬
‫صینىا ٱإل ٰى‬ ‫‪ -6‬این آیو‪ :‬ى‬
‫رضی ا﵁ عنو نازؿ شده است‪.‬‬
‫‪ -7‬نیکی بر كالدین از كاجبات استا حتػی ا ػر آنػاف کػافر ىػم مػی باشػند‪.‬‬
‫كقتی با زباف نرـ كمالَل رفتار کردف فرزند با پػدر كمػادر کػافر دسػتور رلػاف باشػدا‬
‫پس س ن زدف با پدر مسلماف كموحد چگونو باید بود؟‪.‬‬
‫‪ -8‬اطاع ػػت از پ ػػدر كم ػػادر فق ػػط در کارى ػػای مع ػػركؼ اس ػػتا كىر ػػاه آن ػػاف‬
‫دستور بو اجناـ دادف منکر كنػواىی شػریعت دىنػدا پػس فرزنػد بػا کمػاؿ احػَباـا از‬
‫آناف اطاعت نکند‪.‬‬
‫احلىػ َّػک‬
‫ًج ٍ‬‫‪ -9‬از داسػػتاف سػػعد رضػػی ا﵁ عنػػو بػػا مػػادرش تفسػػّب ایػػن آیػػو‪ { :‬يخیٍػر ي‬
‫احلى ّْػک}[یػونس‪]ُّ :‬ا یعنػی‪(« :‬ا﵁ تعالی)زنػده را از‬ ‫ػت ًم ىػن ٍ‬
‫ًج الٍ ىمیّْ ى‬
‫ً‬ ‫ً‬
‫م ىن الٍ ىمیّْت ىكيخیٍر ي‬
‫مرده ك مرده را از زنده بّبكف مک آكرد»ف بدرستی فهمیده می شود‪.‬‬
‫{‪}281‬‬
‫‪ -11‬در سرش ػػت ك ذات اص ػػحاب پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلما خیان ػػت ك‬
‫دركغ كجود نداشتا براستی کو آناف فرشتگاف ركی زمْب اند‪.‬‬
‫‪ -11‬آیػا مػػی تػواف اصػػحاب پیػػامرب صػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم را عػػادؿ ندانسػػت در‬
‫حالیکػػو بػػا دسػػتاف خػػویش جهػػاد کردنػػدا ك بػػدف آّٗػػا غبػػار آلػػود شػػدا كسػػینو ای‬
‫شاف را در برابر تّبىػای دمشػن در دفػاع از اسػالـ سػمر قػرار دادنػدف امػا بػا آّٗػم در‬
‫کوچػػک ت ػرین مػػاؿ غنیمػػت خیانػػت نکػػردها كبػػدكف اجػػازه پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسلم آنرا استفاده نی کنند؟‪.‬‬
‫‪ -12‬كقتػػی کػػو انسػػاف ضػػركرتی مػػی داشػػتو باشػػدا پػػس مشػػکالت خػػود را بػػا‬
‫دكست خویش در جریاف اشتوا تا ا ر آناف با اك مهکاری كیاری نایند‪.‬‬
‫‪ -13‬عػػدالت پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلما اینکػػو ب ػرای مه ػو ای اىػػدین مػػاؿ‬
‫غنیمت را یکساف توزیع می نود‪.‬‬
‫‪ -14‬جواز كع ا س نرانیا كنصیحت با آكاز بلند‪.‬‬
‫‪ -15‬از ظػػاىر ایػػن حػػدیز معلػػوـ مػػی شػػود کػػوا ا﵁ متعػػاؿ سػػوره انفػػاؿ را در‬
‫كاقعػػو طلػػب سػػعد رضػػی ا﵁ عنػػو مششػػّبی را از مػػاؿ غنیمػػت از پیػػامرب صػػلی ا﵁‬
‫علیو كسلمف نازؿ کرده است‪ .‬كا﵁ اعلم‬
‫‪ -16‬ا ػػر کسػػی م ػری‪ .‬مػػی شػػودا كب ػرادرش بػػو بیمارپرسػػی اك نػػی آیػػدف از اك‬
‫الیو ای نکندا زیرا حتمان اك از مریضی آف اطالعی ندارد‪.‬‬
‫‪ -17‬در می ػػاف اص ػػحاب پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم الی ػػو ای از مه ػػدیگر‬
‫كجود نداشت‪.‬‬
‫{‪}281‬‬
‫‪ -18‬انسػػاف كقتػػی کػػو دچػػار مریضػػی مػػی شػػودا بای ػد مػػرگ را بیشػػَب از حالػػت‬
‫صػػحتمندی خػػود بیػػاد آكرد‪ .‬بػػو عبػػارتی‪ :‬مریضػػی بػرای انسػػافا ىشػػدار جػػدی ای‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -19‬جواز تقسیم ماؿ بْب فرزندافا در حالت حیات ش ص‪.‬‬
‫‪ّٗ -21‬ی از تقسیم کردف یاـ امواؿ‪.‬‬
‫‪ -21‬جواز تقسیم یک سوـ ماؿ‪.‬‬
‫‪ -22‬فضائل زیارت دكستاف كنزدیکاف‪.‬‬
‫‪ -23‬از ص ػػحابو ثاب ػػت ش ػػده ک ػػو قب ػػل از اینک ػػو ش ػ ػراب «ح ػ ػراـ ػػردد»ا آن ػ ػرا‬
‫نوشیده اندا اما بعد از « رَل شراب»ا ىر ز آنرا بر لباف خود نزده اند‪.‬‬
‫‪ -24‬جواز رفًب بػو سػیاحتا كاینکػو نفػس بػاالی انسػاف حػر داردا كنػی تػواف‬
‫آنػرا (بػػو قػػوؿ بعضػػی از فرقػػو ىػػا) يکشػػت‪ .‬البتػػو در صػػورتی کػػو بػػا آداب شػػرعی بػػو‬
‫مهراه باشد‪.‬‬
‫‪ -25‬حراـ بودف تعصب قومیا م ىبیا فکریا نژادی ك‪...‬‬
‫‪ -26‬جواز زدف کسی کو مردـ را بو تعصب دعوت می کند‪.‬‬
‫‪ -27‬از ظػػاىر حػػدیز ایػػن معل ػػوـ مػػی شػػود کػػو چ ػػوف (در اكؿ اسػػالـ)ا ایػػن‬
‫(مع ػػدكد) اص ػػحاب شػ ػراب خوردن ػػد(ك آف كق ػػت حػ ػراـ نگردی ػػده ب ػػود)ا حرف ػػی از‬
‫تعصػػب از دىػػاف آّٗػػا خػػارج شػػدا ك رنػػو از آنػػاف جػػزء کلمػػو حػػرا چیػػز دیگػػری‬
‫خارج نی ردید‪ .‬كا﵁ اعلم‬
‫‪ -28‬شراب در ساؿ پنجم ىجرم حراـ ردیػد‪ .‬در زمػاف رسػوؿ اکػرـ ‪ -‬صػلى‬
‫ا﵁ علیو كسلم ‪ -‬سزام خاصک بػرام نوشػیدف آف مقػرر نشػده بػودا بػو کسػاٍل کػو‬
‫{‪}282‬‬
‫شػراب مػػک نوشػػیدند تػػا چهػػل ضػربو شػػالؽ زده مػػک شػػد‪ .‬حضػػرت عمػػر فػػاركؽ ‪-‬‬
‫ُٖٓ‬
‫رضک ا﵁ عنو ‪ -‬در دكراف خالفت خویشا ىشتاد ضربو شالؽ تعیْب کرد‪.‬‬
‫‪ -29‬حرمت شػراب تػا مػداـ قیامػت پابرجاسػت‪ .‬كمسػلماناف بعػد از ػرَل قػرار‬
‫رفًب آفا ىر ز آنرا بر لباف خود نگ اشتند‪.‬‬
‫ُٖٓ‪ -‬ابوداكد باب اذا تتابع ِف اْلمر‪.‬‬

‫{‪}283‬‬
‫{‪}284‬‬
‫درسبیستچُارم‪:‬‬
‫‪،‬اشتین هفیت فهزىد ابُ لدٌ ه زِهک ٍهصه اه‬
‫فرزند ابوطلحو کو از اـ يسلیم بودا فػوت کػرد‪ .‬اـ سػلیم بػو خػانوادهاش فػت‪:‬‬
‫تا زمانی کو من با ابو طلحو صحبت نکردهاـا مشػا در مػورد فرزنػدش بػو اك چیػزی‬
‫نگویید‪.‬‬
‫ىنگامی کو ابو طلحو آمدا اـ سلیم غػ ای شػاـ كی را تقػدَل نػود ك ابوطلحػو‬
‫غػ ا خػػورد ك آب نوشػػید‪ .‬آنگػػاه اـ يسػػلیم ّٔػػَب از شػػتوا خػػود را آراسػػت‪ .‬ك ابػػو‬
‫طلحو بػا اك مهبسػَب شػد‪ .‬آنگػاه پػس از اینکػو ابػو طلحػو سػّب کػرد ك بػا اك مهبسػَب‬
‫شػدا اـ سػلیم فػت‪ :‬ای ابػػو طلحػو! نظػر مشػػا در ایػن مػورد چیسػػت کػو ا ػر یػػک‬
‫ش صا چیزی را بو عنواف عاریػت نػزد خػانودهای بگػ اردف سػمس عاریػت خػود را‬
‫وواىػػدف آیػػا آف خػػانواده حػػر دارد کػػو از بر ردانػػدف عاریػػت آنػػافا خػػودداری کنػػد؟‬
‫ابػػو طلحػػو جػواب داد‪ :‬نػػو‪ .‬اـ يسػػلیم فػػت‪ :‬پػػس صػػرب کػػن ك اجػػر ك پػػاداش فػػوت‬
‫فرزن ػػدت را از ا﵁ متع ػػاؿ و ػ ػواه‪ .‬ب ػػا ش ػػنیدف ای ػػن س ػ ػ نا اب ػػو طلح ػػو برآش ػػفت ك‬
‫فت‪ :‬اشتی تا آلوده بو حاع شوـف آنگاه مػرا از فػوت فرزنػدـ مطلػع سػاختی‪.‬‬
‫سمس براه افتاد ك نزد رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم رفت ك مػاجرا را بػرایش بیػاف‬
‫کرد‪.‬‬
‫پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬ا﵁ متعػػاؿ شػػب شػػتوی مشػػا را‬
‫برای مشا مبار رداند»‪.‬‬
‫{‪}285‬‬
‫راكی می وید‪ :‬اینگونو اـ يسلیم باردار ردید‪.‬‬

‫بػػاری رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم در سػػفری بػػود کػػو اـ سػػلیم ك شػػوىرش‬
‫مه ػراه ایش ػػاف بودن ػػد‪ .‬فتن ػػی اس ػػت ک ػػو ع ػػادت پی ػػامرب اک ػػرـ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم‬
‫اینگونػػو بػػود کػػو ىػػر ػػاه از سػػفری بػػو مدینػػو میآمدنػػدا ىنگػػاـ شػػبا كارد مدینػػو‬
‫نیشػػد‪ .‬بػػو ىػػر حػػاؿا ىنگػػامی کػػو بػػو مدینػػو نزدیػػک شػػدندا اـ سػػلیم دچػػار درد‬
‫زامیػػاف ردیػػد‪ .‬ل ػ ا ابػػو طلحػػو مه ػراه اك مانػػد ك رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو‬
‫راىػػش ادامػػو داد‪ .‬در ایػػن ىنگػػاـا ابػػو طلحػػو فػػت‪ :‬بػػار ا ػػا! تػػو میدانػػی کػػو مػػن‬
‫دكسػػت دارـ مهػراه پیػػامربتا از شػػهر بػػّبكف بػػركـ ك بػػا پیػػامربت كارد شػػهر شػػوـا ك‬
‫ىم اکنوف بو سبب مشػکلی کػو تػو میبینػی از مهراىػی رسػوؿ اکػرـ صػلی ا﵁ علیػو‬
‫كسلم باز ماندـ‪ .‬اـ سلیم فت‪ :‬ای ابو طلحػو! مػن آف دردی را کػو در زامیاّٗػای‬
‫شتو احساس میکردـا در این زامیافا احسػاس نػیکنمف بػو راىػت ادامػو بػده‪.‬‬
‫ل ا ما براه افتػادَل‪ .‬ك ىنگػامی کػو بػو شػهر رسػیدندا درد زامیػاف بػو سػراغ اك آمػد ك‬
‫پسری بو دنیا آكرد‪ .‬مادرـ بو من (انس) فت‪ :‬ای انس! ىػیچکس حػر نػدارد اك‬
‫را شّب بدىد تا صب ا اك را نزد پیامرب اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم بربی‪ .‬من صػب ا‬
‫نوزاد را برداشتم ك نزد پیامرب اکرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم بػردـ‪ .‬رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁‬
‫علیو كسلم کو آىن داغی برای نشػانو ػ اری حیوانػات بدسػت داشػتا ىنگػامی‬
‫کو مرا دیػدا فرمػود‪« :‬شػاید اـ سػلیم كضػع لػل نػوده اسػت»؟ فػتم بلػی‪ .‬آنگػاه‬
‫نبی اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم آىن داغ را بػو زمػْب اشػت ك مػن نػوزاد را بػردـ ك‬
‫در آغػػوش پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم اشػػتم‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسلم عجوهی (نوعی خرما) مدینو طلب نػود ك آف را جویػد تػا اینکػو نػرـ ردیػدف‬
‫{‪}286‬‬
‫آنگػػاه آف را در دىػػاف نػػوزاد اشػػت‪ .‬نػػوزاد آف خرمػػا را میمکیػػد ك لبىػػایش را‬

‫میلیسید‪ .‬رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم با دیدف این صحنوا فرمود‪« :‬ببینید کػو‬
‫انصار چقدر خرما را دكست دارنػد» ك دسػتی بػو صػورتش کشػید ك اك را عبػد ا﵁‬
‫نامید‪.‬‬
‫(ك در ركایتػػی از وػػاری بػػو نقػػل از ابػػن عیینػػو آمػػده اسػػت کػػو‪ :‬مػػردی از انصػػار‬
‫ف ػ ػػت‪ :‬از فرزن ػ ػػداف مه ػ ػػاف عب ػ ػػدا﵁ (ب ػ ػػن اب ػ ػػو طلح ػ ػػو)ا (ن ػ ػػو) فرزن ػ ػػد ق ػ ػػرآف خ ػ ػواف‬
‫ُٗٓ‬
‫دیدـ)‪.‬‬
‫‪ -1‬كقتػػی ک ػػو انس ػػاف وواى ػػد مهس ػػر دین ػػداری را انت ػػاب نای ػػدا چ ػػوف نی ػػتش‬
‫صفاس ػػتف پ ػػس ا﵁ تع ػػالی ّٔػ ػَبین زف را از نگ ػػاه س ػػیمای ظ ػػاىریا ک ػػو در ص ػػرب‬
‫كبردباری كاخالؽ نیکوف نونو می باشدا نصیب اك می کند‪.‬‬
‫‪ -2‬سػنت بػػودف ازدكاجا كاینکػػو ازدكاج کامػػل کننػػده امیػػاف اسػػتا ك آنػػانی کػػو‬
‫مػػی وینػػد امػػاـ وػػاری كنػػوكی كابػػن تیمیػػو ازدكاج نکردن ػد!ا مػػی ػػوَل‪ :‬بلکػػو تمػػد‬
‫رس ػ ػػوؿ ا﵁ ص ػ ػػلی ا﵁ علی ػ ػػو كس ػ ػػلم كاب ػ ػػوبکر كعم ػ ػػر ازدكاج کردن ػ ػػدا كآف دس ػ ػػتو از‬
‫علمایی کو ازدكاج نکردندا دالئل خود را داشتندا نو اینکو از سػنت بػودف ازدكاج‬
‫انکار کنند‪.‬‬
‫‪ -3‬ازدكاج کػػردف در فتنػػو ىػػا ‪ -‬وصػػوص در ایػػن عصػػر‪-‬ا از ضػػركریات یػػک‬
‫جواف مسلماف استا ك دین كتقوایش را می تواند بدین سبب کامل نگهدارد‪.‬‬
‫ُٗٓ‪( -‬مسلم‪.)ُِْْ :‬‬

‫{‪}287‬‬
‫‪ -4‬ىر ػػاه زنػػی شػػوىرش را دكسػػت بػػداردا کػػاری نػػی کنػػد کػػو سػػبب خفگػػی‬
‫كغصو ای شوىرش شودف یاـ دركازه ىػای غصػو را بػر اك مػی بنػددا كملحمػی مػی‬
‫شود برای درد ىای اك‪.‬‬
‫‪ّٗ -5‬ی از بی صربی در مصائبا وصوص ىنگاـ كفات فرزند‪.‬‬
‫‪ -6‬صرب كبردباری زناف در مصائب كآزمایشات باید بیشَب از مرداف باشد‪.‬‬
‫‪ -7‬ىر ػػاه ا﵁ تع ػػالی وواى ػػد کس ػػی را پ ػػا ردان ػػدا ك از ص ػػاحلاف كمقرب ػػاف‬
‫ردانػػدا ّٔ ػَبینا كدكسػػت دارنػػده چیػػزی اك را مػػی ػػّبد‪ .‬نونػػو ای آفا ا﵁ تعػػالی‬
‫یاـ فرزنداف رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم را در حیاتش ز فاطمو می مّباند‪.‬‬
‫‪ -8‬مکلفیت ما ىنگػاـ كفػات یکػی از نزدیکػاف مػا اینسػت کػو بگػوییم‪« :‬إًنَّػا‬
‫ػف ً ٍيل ىخ ٍػّبان ًمٍنػ ىهػا» (ا ػک! مػرا‬‫صػیب ًٍب كأ ً‬
‫ً‬ ‫لًلَّ ًو ك إًنَّا إًلىٍی ًو ر ًاجعيػو ىفا اللَّ يه َّػم أ ي ً‬
‫ٍل ً ٍِف يم ٍى ٍ ى ٍ‬
‫ىخل ٍ‬ ‫ىج ٍػر ٍ‬ ‫ى‬
‫بو خاطر این مصیبت ماجور بگرداف ك چیز َّٔبم از آف نصیبم كن)‪.‬‬
‫‪ -9‬ىر اه کسی فرزندش می مّبدا كنی تواند صرب نایدا پس صرب رسػوؿ ا﵁‬
‫صلی ا﵁ علیو كسلم را در قباؿ كفات فرزندانش بو یاد آكرد‪.‬‬
‫‪ -11‬كقتػػی کػػو بػػو کسػػی خػػرب غػػم كنػػاخوش آینػػدی مػػی باشػػدا نبایػػد اك را فػػوران‬
‫اطالع دىیما ك در ایػن کػار عجلػو کػردف لاقػت اسػت‪ .‬بایػد بػا تػدبّب بػو آف ایػن‬
‫موضوع را شریک کرد‪.‬‬
‫‪ -11‬اسػتحباب آراسػػًب خػػود را بػرای مهسػػر‪ .‬متاسػفانو امػػركز زنػػانی ىسػػتند کػػو‬
‫بػػا بػػوی پیػػاز كسػػّب نػػزد شػػوىراف شػػاف حضػػور مػػی یابنػػدا امػػا در بػػّبكف بػػا ّٔ ػَبین‬
‫آراستگی برای مرداف ناترـ خود را آماده می کنند‪.‬‬
‫{‪}288‬‬
‫‪ -12‬از ىوشػػیاری زف مسػػلماف اینسػػت کػػو كقتػػی وواىػػد امػػری را بػػر شػػوىرش‬
‫بقبوالندا یا مصیبتی را بػرای اك بػاز و کنػدا از راه ىػای معقوالنػو ای پػیش ركد کػو‬
‫شوىرش رأی كنظر اك را بم یردا ك آنرا نتواند رد کند‪.‬‬
‫‪ -13‬مهبسَبی با مهسرا صدقو است‪ .‬كنباید طرفْب از مهبسَبی اباكرزند‪.‬‬
‫‪ -14‬ىوشیاری ك زیرکی اـ سلیما شگفت انگیز است‪.‬‬
‫‪ -15‬فضائل صرب كبردباری در اسالـ‪.‬‬
‫‪ -16‬ىر ػاه ا﵁ تعػػالی چیػػزی را از شػ ص بگػػّبد ك آف شػ ص صػػرب كبردبػػاری‬
‫را پیشو کندا ا﵁ عوض كبدیل َّٔبی از آنرا برای اك می دىد‪.‬‬
‫پیامربص ػلَّى اللَّػػوي ىعلىٍیػ ًػو ىكآلًػ ًػو ىك ىس ػلَّ ىم ركایػػت اسػػت كػػو فرمػػود‪ « :‬ىمػ ٍػن تىػ ىػرىؾ ىشػػیبان ﵁‬
‫ى‬ ‫از‬
‫ضػػوي ا﵁ خػّبان منػػو» «ىػػر كسػػک چیػػز م را بػػو خػػاطر خداكنػػد تػػرؾ كنػػد خداكنػػد‬ ‫ىع َّو ى‬
‫چیزم َّٔب از آف بو اك خواىد داد»‬
‫‪ -17‬ىر ػػاه شػ ص از مهسػػرش حرفػػی را مػػی شػػنود کػػو نبایػػد آنػرا بشػػنودا پػػس‬
‫نباید بر اك غصو کندا ك حرؼ زشتی برای اك بگوید‪.‬‬
‫‪ -18‬یکػػی از راه ىػػای دكر کػػردف غػػم كانػػدكه اینسػػت کػػو شػ ص بایػػد مکػػانی‬
‫کو در آجنا قرار داردا آجنا را تر ویػدا كبػا کسػی کػو در غصػو اسػتا حلظػو ای‬
‫جدا شودا كبا ش ص مصل ك دكست نزدیکا آنرا در جریاف بگ ارد‪.‬‬
‫‪ -19‬ج ػواز دعػػاء ب ػرای کسػػی کػػو بػػا مهسػػرش مهبسػػَب شػػدها در مػػورد اعطػػای‬
‫فرزند نیکو كصاحل از جانب ا﵁ تعالی‪.‬‬
‫‪ -21‬یکی از عادات رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم این بود کو در شػب كارد‬
‫مدینو نی شد‪.‬‬
‫{‪}289‬‬
‫‪ -21‬یکػػی از حقػػوؽ زف بػػر شػػوىرش اینسػػت کػػو ىنگػػامی کػػو اك در دش ػواری‬

‫ىای كالدت دست كپنجو نرـ می کندا برای اك مهواره دعا کرد!‪.‬‬
‫درد كالدتا برابر است با شکستو شدف (ِْ) است واف!‬
‫از نگاه درد كتع یبا دكمْب دردی است بعد از زنده سوزیدف!‬
‫اینجاست کو چنْب زنی ا ر در ایػن حالػت مبػّبدا در حػع شػهدا تسػوب مػی‬
‫شود‪.‬‬
‫ا ػػی! ب ػ ػرای مهس ػػر خ ػػودا بػ ػػاغی را در ّٔش ػػتا كمهراى ػػی ب ػػا عائش ػػو كفاطمػ ػػو‬
‫خواىاًل‪..‬‬
‫‪ -22‬اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم مالزمت كمهراىی بػا اك را نسػبت بػر‬
‫ىر دكست داشتنی ایا ترجی می دادند‪.‬‬
‫استحباب در آغوش رفًب نوزاد‪.‬‬ ‫ً‬ ‫‪-23‬‬
‫‪ -24‬استحباب نیک‪.‬‬
‫‪ -25‬نیػػكا عب ػػارت اس ػػت از جوی ػػدف ك ن ػػرـ ك ػػردف خرم ػػا ك اش ػػًب مق ػػدار‬
‫كمػػک از آف بػػا انگشػػت در سػػقف دىاف(كػػاـ) نػػوزاد‪ّٔ .‬ػػَب اسػػت انسػػاف صػػاحلک‬
‫فوران بعد از تولدا عهده دار این عمل باشد‪.‬‬
‫‪ -26‬فضیلت خوردف خرما عجوه‪.‬‬
‫{‪}291‬‬
‫وؿ اللَّ ًػو ‪ -‬صػلى ا﵁ علیػو كسػلم ‪:-‬‬ ‫اؿ ىر يس ي‬ ‫اؿ‪ :‬قى ى‬‫ىع ٍن ىس ٍع ود ‪ -‬رضک ا﵁ عنو ‪ -‬قى ى‬
‫ػك الٍیىػ ػ ػ ٍػوًـ يس ػ ػ ّّػم ىكال‬ ‫ً‬
‫ض ػ ػ ُّػرهي ًِف ىذل ػ ػ ى‬
‫و‬ ‫و‬
‫صػ ػ ػبَّ ى يك ػ ػ َّػل یػى ػ ػ ٍػوـ ىس ػ ػ ٍػب ىع ىیىػ ػ ىػرات ىع ٍج ػ ػ ىػونةا ىملٍ یى ي‬
‫« ىم ػ ػ ٍػن تى ى‬
‫َُٔ‬
‫ًس ٍحهر»‪.‬‬
‫یعنی‪ :‬سػعد ‪ -‬رضػک ا﵁ عنػو ‪ -‬مػک ویػد‪ :‬رسػوؿ ا﵁ ‪ -‬صػلى ا﵁ علیػو كسػلم‬
‫‪ -‬فرمػ ػػود‪« :‬كسػ ػػک كػ ػػو ىػ ػػر ركز صػ ػػب ا ىفػ ػػت عػ ػػدد خرمػ ػػام عجػ ػػوه (نػ ػػوعک از‬
‫خرماىام مدینو) ووردا در آف ركزىاا زىر ك جادك بو اك ضررم نک رساند»‪.‬‬
‫‪ -27‬اشًب اسم طفلا در کودکی آف می باشد‪.‬‬
‫‪ -28‬یکی از حقوؽ كالدین اینست کو اسم مثثری برای فرزندشاف بگ ارند‪.‬‬
‫‪ -29‬ا ػػر كالػػدین نػػی تواننػػد اسػػم خػػوبی ب ػرای فرزنػػداف شػػاف پیػػدا کننػػدا پػػس‬
‫برای علماء جهت این موضوع مراجعو کنند‪.‬‬
‫‪ -31‬استحباب اشًب اسم «عبدا﵁» بر فرزند‪.‬‬
‫‪ -31‬اس ػػتحباب اش ػػًب امس ػػی ک ػػو در آغ ػػاز آف کلم ػػو«عب ػػد» باش ػػدا مانن ػػد‪:‬‬
‫عبدالرلنا عبدا بارا عبداحلمید ك‪...‬‬
‫‪ -32‬ىر ػػاه فرزنػػد کػػو در ص ػػورتی کػػو پسػػر بػػوده باشػػدا تػػا آنک ػػو شػػّب و ػػوردا‬
‫ادرارش جنس نیستا كا ر لباس با آف ملػوث شػودا اشػکالی نػدارد کػو بػا آف نػاز‬
‫خوانػػد‪ .‬شػػی ْب از أـ قػػیس بنػػت تصػػن األسػػدیة ركایػػت مػػی کننػػد کػػو ایشػػاف بػػا‬
‫پسػػر بچػػو م کوچػػک شػػّب خ ػوارش بػػو نػػزد پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم آمػػدا بػػال‬
‫فاص ػػلو بع ػػد از اینک ػػو پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم پس ػػر بچ ػػو را در دام ػػاف خ ػػود‬
‫َُٔ‪( -‬وارل‪.)ْْٓٓ:‬‬
‫{‪}291‬‬
‫اش ػػت ركم لب ػػاس ایش ػػاف ادرار ک ػػردا آف كق ػػت پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم‬
‫درخواسػػت آب نػػودا سػػمس آب ف ػراىم شػػده را فقػػط ب ػر ركم لباسػػش رش کػػرد ك‬
‫ُُٔ‬
‫آف را نشست‪.‬‬
‫استجابت دعای رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم‪.‬‬ ‫‪-33‬‬
‫‪-34‬ا﵁ تعػػالی عػػوض صػػرب كبردبػػاری ابوطلحو(نػػو) فرزنػػد نصػػیبش کػػرد‪ .‬پػػس‬
‫ىرکس ػػی ک ػػو چی ػػزی را بػ ػرای ا﵁ تع ػػالی ت ػػر وی ػػدا ا﵁ ّٔ ػػَب كب ػػدیل آنػ ػرا نص ػػیبش‬
‫خواىد نود‪.‬‬
‫‪ -35‬یکی از حقوؽ فرزنداف باالی كالػدین اینسػت کػو آنػاف را در سػن خػوردا‬
‫ب ػػو حف ػ قرآنک ػػرَل تش ػػویر ناین ػػد‪ .‬از س ػػلف ثاب ػػت ش ػػده ک ػػو خنس ػػت ق ػػرآف را ب ػػر‬
‫فرزنداف خویش حف می نودندا كسمس علوـ دیگری را‪.‬‬
‫مػػثرخْب مػػی نویسػػند کػػو‪« :‬امػػاـ ابػػن خزمیػػوا طػػربیا امػػاـ ابػػن حجػػرا مػػركزیا‬
‫شافعیا نوكیا ابن تیمیوا ابن قیما ابن کثّبا ابن رجػبا تمػد بػن عبػد الوىػابا‬
‫شػػاه كلػػی ا﵁ دىلوی(کػػو فتػػو مػػی شػػود در ىفػػت سػػالگی قػػرآف را حف ػ کػػرده‬
‫بود) عبدالعزیز بػن بػازا سػیدقطب ك شػیا أبوتمػد أمػْب ا﵁ البشػاكریف مهگػی در‬
‫کمَب از سنْب ده سالگی قرآف را حف کردند»‪.‬‬
‫ُُٔ‪ -‬عمدة االحکاـ‪.‬‬

‫{‪}292‬‬
‫{‪}293‬‬
‫درسبیستپىجم‪:‬‬
‫غفیر ه اشالم‬ ‫اللٌ غيٌ بٌ بي‬ ‫‪،‬اشتین فهشتین أبُذر رض‬
‫آهر‪،‬ن ىصف آىین‬
‫عبد﵁ بن صامت می وید‪:‬‬
‫ابوذر رضی ا﵁ عنو فت‪ :‬ما از میاف قبیلوی خودف غفػارف کػو ماىهػای حػراـ‬
‫را حػػالؿ میسػػاختند (ك ماىهػػای دیگػػری را ح ػراـا ق ػرار میدادنػػد) بػػّبكف رفتػػیم‪.‬‬
‫من ك برادـ اينیس ك مادرـا بّبكف شػدَل ك نػزد یکػی از داییىػاَلا منػزؿ ػرفتیم‪ .‬اك‬
‫اح ػَباـ زیػػادی بػػو مػػا اشػػت ك در حػػر مػػا احس ػػاف ك نیکػػی ک ػػرد‪ .‬امػػا قبیلػػواش‬
‫نسبت بو ما حسادت كرزیدنػد ك بػو اك فتنػد‪ :‬ىنگػامی کػو تػو از نػزد خػانوادهات‬
‫میركیا اينیس نزد خانوادهاتا رفت ك آمد میکند‪ .‬دایی ما ىم س ناف مػردـ را‬
‫بػػو ایػػن ك آف فػػت ك شػػایع کػػرد‪ .‬مػػن بػػو اك فػػتم‪ :‬نیکیىػػای شػػتوات را تػػّبه ك‬
‫تػػار ك ضػػایع سػػاختی‪ .‬بعػػد از ایػػنا نیت ػوانیم در کنػػار تػػو زنػػد ی کنػػیم‪ .‬آنگػػاها‬
‫شػَباناف را آكردَل ك اثانیػػوی خػػود را بػػر شػَبافا لػػل کػػردَل‪ .‬در ایػػن ىنگػػاـا دایػػی‬
‫ما چهرهاش را با پارچوای پوشید ك ریو میکرد‪ .‬بو ىر حاؿا ما بو نزدیکی مکػو‬
‫آم ػػدَل‪ .‬در آجن ػػا اين ػػیس ف ػػر فركش ػػی ک ػػرد ك شػ ػَباف م ػػا ك ل ػػوای دیگ ػػر را ک ػػو ب ػػو‬
‫اندازهی شَباف ما بودندا بو رك اف اشت (بو این معنا کو ىرکسا برنػده شػودا‬
‫مهػػوی شػَباف را بگػػّبد‪ ).‬آنگػػاه اينػػیس ك فػػردی کػػو بػػا یکػػدیگرا ف ػػر فركشػػی کػػرده‬
‫بودنػػدا نػػزد کػػاىنی رفتنػػد‪ .‬آف کػػاىنا اينػػیس را انت ػػاب کػػرد (برنػػده اعػػالـ نػػود‪).‬‬
‫اینگونو اينیس لو شَب ما ك لوای دیگر را با خودش بو خانو آكرد‪.‬‬
‫{‪}294‬‬
‫راكی می ویػػد‪ :‬مهچنػػْب ابػػوذر فػػت‪ :‬ای ب ػرادر زادهاـ! مػػن سػػو سػػاؿ قبػػل از‬
‫اینکو رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیػو كسػلم را مالقػات نػاَلا نػاز خوانػدـ‪ .‬مػن پرسػیدـ‪:‬‬
‫ب ػرای چػػو کسػػی نػػاز خوانػػدی؟ فػػت‪ :‬ب ػرای ا﵁‪ .‬پرسػػیدـ‪ :‬بػػو کػػداـ مسػػتا ركی‬
‫ن ػػودی؟ ف ػػت‪ :‬ب ػػو ى ػػر مس ػػت ک ػػو پركرد ػػارـ میخواس ػػت‪ .‬ىنگ ػػاـ عش ػػاء ت ػػا آخ ػػر‬
‫شبا ناز میخواندـ‪ .‬آنگػاها ماننػد قطعػو پارچػوای ركی زمػْب میافتػادـ تػا اینکػو‬
‫خورش ػػید ب ػػر م ػػن میتابی ػػد‪ .‬ركزیا اين ػػیس ف ػػت‪ :‬م ػػن در مک ػػوا ک ػػاری دارـ‪ .‬ت ػػو‬
‫کارىػػاَل را اجنػػاـ بػػده تػػا مػػن بػػركـ ك بر ػػردـ‪ .‬سػػمس حرکػػت کػػرد ك بػػو مکػػو رفػػت ك‬
‫تػاخّب نػود‪ .‬سػراجناـا آمػد‪ .‬مػن فػػتم‪ :‬چػو کػار کػػردی؟ فػت‪ :‬مػردی را در مکػػوا‬
‫مالق ػػات ن ػػودـ ک ػػو ب ػػر دی ػػن ت ػػو ب ػػود ك ادع ػػا میک ػػرد ک ػػو ا﵁ متع ػػاؿ اك را فرس ػػتاده‬
‫اس ػػت‪ .‬پرس ػػیدـ‪ :‬م ػػردـ چ ػػو می فتن ػػد؟ جػ ػواب داد‪ :‬م ػػردـ اك را ش ػػاعرا ک ػػاىن ك‬
‫جػػادك ر میدانسػػتند‪ .‬راكی می ویػػد‪ :‬اينػػیس کػػو یکػػی از شػػاعراف آف زمػػاف بػػودا‬
‫فت‪ :‬من س ن کاىناف را شنیدهاـ‪ .‬س ناف اك ىیچ شباىتی با سػ ناف کاىنػاف‬
‫نػدارد‪ .‬مهچنػْب سػ نانش را در کنػار انػواع شػػعر اشػتم‪ .‬جػزك انػواع شػعر نبػػود ك‬
‫کس ػػی نیتوان ػػد آّٗ ػػا را ش ػػعر بدان ػػد‪ .‬س ػػو ند ب ػػو ا﵁ا اك ف ػػردی راس ػػتگو اس ػػت ك‬
‫خمالفانشا دركغگو ىستند‪.‬‬
‫ابوذر می وید‪ :‬من فتم‪ :‬بو کارىاَل بػرس تػا مػن بػركـ ك در ایػن زمینػوا قیػر‬
‫کنم‪ .‬آنگاه بو مکو آمدـ ك یکی را کو از مهو ضػعیفتر بػودا پیػدا کػردـ ك فػتم‪:‬‬
‫ایػن مػػردی کػػو مػػردـ اك را صػػاببی (بػػی دیػػن) میداننػػدا کجاسػػت؟ اك بػػو مػػن اشػػاره‬
‫کػػرد ك فػػت‪ :‬صػػاببی؟ آنگػػاها اىػػل مکػػو بػػا پارهىػػای خشػػت ك اسػػت واف بػػو مػػن‬
‫لل ػػو کردن ػػد ك مػ ػرا کت ػػک زدن ػػد ت ػػا ج ػػایی ک ػػو م ػػن ب ػػی ى ػػوش ب ػػو زم ػػْب افت ػػادـ‪ .‬ك‬
‫{‪}295‬‬
‫ىنگ ػػامی ک ػػو از زم ػػْب برخاس ػػتما مانن ػػد س ػػنگ قرم ػػزی ب ػػودـ ک ػػو م ػػردـ در دكراف‬
‫جاىلیتا ركی آف ذب ك قربانی میکردند‪ .‬سمس کنػار آب زمػزـ رفػتم ك خوّٗػاَل‬
‫را شستم ك از آفا نوشیدـ‪ .‬ای برادر زادهاـ! من سی شبانو ركز در آجنا مانػدـ ك‬
‫بػػو جػػز آب زمػػزـا ىػػیچ غ ػ ای دیگػػری نداشػػتم‪ .‬پػػس بػػو انػػدازهای چػػاؽ شػػدـ کػػو‬
‫چْبىػػای شػػکمم تػػاب برداشػػت ك ىر ػػز ضػػعف رسػػنگی را بػػر جگػػرـا احسػػاس‬
‫نک ػػردـ‪ .‬آنگ ػػاه در یک ػػی از ش ػػبىای مهت ػػابی ك بس ػػیار ركش ػػن ک ػػو اى ػػل مک ػػو ب ػػو‬
‫خػوابی عمیػػر فػرك رفتػػو بودنػػد ك ىػیچ کػػسا اطػراؼ کعبػوا طػواؼ نیکػػردا دك زف‬
‫از آناف را دیدـ کو دك بت اساؼ ك نایلػو را صػدا میزدنػد‪ .‬آّٗػا ىنگػاـ طػواؼ از‬
‫کنػػار مػػن شػػتند‪ .‬مػػن فػػتم‪ :‬یکػػی از آّٗػػا را بػػو نکػػاح دیگػػری در آكریػػد‪ .‬امػػا‬
‫آنافا مهچناف اساؼ ك نایلو را صدا میزدند‪ .‬بار دیگر کػو از کنػار مػن شػتندا‬
‫فػ ػػتم‪ :‬شػ ػػرمگاىی ماننػ ػػد چػ ػػوب دارنػ ػػد‪ .‬مػ ػػن بػ ػػا کنایػ ػػو صػ ػػحبت نػ ػػیکنم‪( .‬در‬
‫حقیقػػتا اسػػاؼ ك نایلػػو را اىانػػت کػػرد تػػا کفػػار را بیشػػَب ناراحػػت کنػػد‪ ).‬آف دك‬
‫نف ػ ػػر ب ػ ػػا ش ػ ػػنیدف ای ػ ػػن سػ ػ ػ نافا رفتن ػ ػػد در ح ػ ػػالی ک ػ ػػو داد ك فری ػ ػػاد میکردن ػ ػػد ك‬
‫می فتنػػد‪ :‬ای کػػاش! مػػا اینجػػا کػػس ك کػػاری میداشػػتیم (تػػا بػػو حسػػاب ایػػن مػػرد‬
‫برس ػػند‪ ).‬آن ػػاف از ک ػػوه پ ػػایْب م ػػیآمدنػػد ک ػػو رس ػػوؿ ا﵁ ك اب ػػوبکر از ركب ػػركی آن ػػاف‬
‫آمدنػػد‪ .‬ابػػوبکر فػػت‪« :‬چػػو اتفػػاقی بػرای مشػػا افتػػاده اسػػت»؟ آّٗػػا جػواب دادنػػد‪:‬‬
‫یػػک فػػرد بػػی دیػػن میػػاف کعبػػو ك پردهىػػایشا پنهػػاف شػػده اسػػت‪ .‬ابػػوبکر پرسػػید‪ :‬بػػو‬
‫مشا چو فػت؟ فتنػد‪ :‬اك سػ نی فػت کػو دىػاف از فػًب آفا پػر میشػود (قابػل‬
‫فًب نیست‪).‬‬
‫{‪}296‬‬
‫آنگػػاه رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم آمػػد ك بػػو حجراالسػػود دسػػت کشػػید ك‬
‫اك ك مهػ ػ ػراىش (اب ػ ػػوبکر) خان ػ ػػوی ا﵁ را طػ ػ ػواؼ کردن ػ ػػد‪ .‬س ػ ػػمس ن ػ ػػاز خواندن ػ ػػد‪.‬‬
‫ىنگامی کو پیامرب اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم نازش را یاـ کػردا مػن خنسػتْب کسػی‬
‫بػودـ کػػو بػػا یػػت اسػػالـ بػػو اك سػػالـ کػػردـ ك فػػتم‪ :‬السػػالـ علیػػک یػػا رسػػوؿ ا﵁‪.‬‬
‫نبی اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم فرمود‪« :‬ك علیک ك رلة ا﵁»‪ .‬سػمس فرمػود‪« :‬تػو‬
‫کیستی»؟ فتم‪ :‬مردی از قبیلوی غفػار ىسػتم‪ .‬پیػامرب اکػرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم‬
‫دس ػػتش را پ ػػایْب آكرد ك انگش ػػتانش را ب ػػاالی پیش ػػانیاش اش ػػت‪ .‬م ػػن ب ػػا خ ػػود‬
‫ف ػػتم‪ :‬رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم انتس ػػاب مػ ػرا ب ػػو قبیل ػػویا غف ػػار ناپس ػػند‬
‫دانسػػت‪ .‬در ایػػن ىنگػػاـا مػػن خواسػػتم دسػػت پیػػامرب اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم را‬
‫بگػػّبـف امػػا مه ػراىش کػػو اك را ّٔػػَب میشػػناختا اجػػازه نػػداد کػػو دسػػتش را بگػػّبـ‪.‬‬
‫سػػمس رسػػوؿ اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم سػػرش را بلنػػد نػػود ك فرمػػود‪« :‬چػػو مػػدت‬
‫اسػػت کػػو اینجػػا ب ػػودهای»؟ ف ػػتم‪ :‬سػػی شػػبانو ركز اس ػػت کػػو مػػن اینج ػػا ىس ػػتم‪.‬‬
‫فرمػػود‪« :‬چػػو کسػػی تػػو را غػ ا مػػیداد»؟ فػػتم‪ :‬بػػو جػػز آب زمػػزـا غػ ای دیگػػری‬
‫نداشػتم‪ .‬ك بػو انػػدازهای چػاؽ شػدـ کػػو چْبىػای شػکمم تػػاب برداشػت ك ضػػعف‬
‫رسػػنگی را بػػر جگػػرـ احسػػاس نکػػردـ‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪:‬‬
‫«زمزـا آب با برکتی است ك مانند غ ا باعز سّبی می ردد»‪.‬‬
‫اب ػػوبکر ف ػػت‪ :‬ی ػػا رس ػػوؿ ا﵁! اج ػػازه دىی ػػد ت ػػا م ػػن امش ػػب اك را غػ ػ ا ب ػػدىم‪.‬‬
‫اینگونوا من با آّٗػا راه افتػادـ تػا اینکػو ابوبکرسػد ًر خانػوای را بػاز نػود (ك مػا كارد‬
‫شػػدَل‪ ).‬اك از کشػػمشىای طػػایفا مشػػت میکػػرد ك جلػػوی مػػا می اشػػت‪ .‬ك‬
‫ایػػنا خنسػػتْب غػ ایی بػػود کػػو در مکػػوا خػػوردـ‪ .‬سػػمسا مػػدت زمػػانی طػػوالنی آجنػػا‬
‫{‪}297‬‬
‫ماندـ‪ .‬بعد از آفا ركزیا خدمت رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم رسػیدـ‪ .‬پیػامرب‬
‫اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬بػػو سػػرزمینی کػػو خنػػل فراكانػػی داردا راىنمػػایی‬
‫شدهاـ‪ .‬فکر میکنم یثرب (مدینػو) باشػد‪ .‬آیػا تػو پیػاـ مػرا بػو قبیلػوات میرسػانی؟‬
‫چو بسا کو ا﵁ متعاؿ تػو را بػرای آنػافا مفیػد ردانػد ك آنػاف باعػز اجػر ك پػاداش‬
‫برای تو ردند»‪.‬‬
‫بعد ازآفا نزد اينػیس آمػدـ‪ .‬اينػیس پرسػید‪ :‬چکػار کػردی؟ فػتم‪ :‬کػاری کػو مػن‬
‫اجنػػاـ دادـا ایػػن بػػود کػػو مسػػلماف شػػدـ ك تصػػدیر کػػردـ‪ .‬اينػػیس فػػت‪ :‬مػػن ىػػم از‬
‫دیػػن مشػػا بی ػزار نیسػػتم‪ .‬پػػس مػػن ىػػم مسػػلماف شػػدـ ك تصػػدیر کػػردـ‪ .‬سػػمس مػػا از‬
‫آجن ػػا كس ػػایلماف را برداش ػػتیم ك ک ػػوچ ک ػػردَل ك ن ػػزد قبیل ػػومیاف غف ػػار رفت ػػیم‪ .‬نص ػػف‬
‫حعیت قبیلوی غفار نیز مسلماف شدند ك امیاء بن رحضػو غفػاری کػو سػردار آنػاف‬
‫بػػودا آّٗػػا را امامػػت مینػػود‪ .‬ك نصػػف دیگػػر آنػػاف فتنػػد‪ :‬ىنگػػامی کػػو رسػػوؿ ا﵁‬
‫صلی ا﵁ علیو كسلم بو مدینو بیایدا مػا مسػلماف میشػوَل‪ .‬سػمس كقتػی کػو رسػوؿ‬
‫اکػػرـ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو مدینػػو آمػػدا نصػػف حعیػػت باقیمانػػدهی آنػػاف نیػػز‬
‫مسلماف شػدند‪ .‬بعػد از آفا قبیلػوی اسػلم آمدنػد ك فتنػد‪ :‬یػا رسػوؿ ا﵁! قبیلػوی‬
‫غفػػار ب ػرادراف مػػا ىسػػتندف مهانگونػػو کػػو آنػػاف مسػػلماف شػػدهاندا مػػا نیػػز مسػػلماف‬
‫میشوَل‪ .‬ك مسلماف شػدند‪ .‬رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم فرمػود‪« :‬ا﵁ متعػاؿا‬
‫ُِٔ‬
‫قبیلوی غفار را مثفرت کند ك قبیلوی اسلم را سامل نگو دارد»‪.‬‬
‫ُِٔ‪( -‬مسلم‪.)ِّْٕ :‬‬

‫{‪}298‬‬

‫‪ -1‬قبیلو بنی غفارا قوـ أبوذر رضی ا﵁ عنو بودند‪.‬‬
‫‪ -2‬ع ػػادت بن ػػی غف ػػار ای ػػن ب ػػود ک ػػو ماىه ػػای ح ػراـ را ح ػػالؿ میس ػػاختند (ك‬
‫ماىهای دیگری را حراـا قرار میدادند)‪.‬‬
‫‪ -3‬یک ػػی از كیژ یه ػػای مرحل ػػو دع ػػوت م ٌک ػػیا پنهانک ػػاری كاحتی ػػاط ب ػػودا ت ػػا‬
‫ح ٌدی این مسبلو رعایت میشد کو عقیده ك دعوت را از نزدیکَبین خویشػاكنداف‬
‫نیز خمفی میکردند‪ .‬دستورات پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم بر كاجب بػودف پنهػانی‬
‫بودف دعوت ركش ك قاطع بود‪.‬‬
‫‪ -4‬أبػػوذرا از طایفػػوی غفػػار بػػودا اك از کسػػانی بػػود کػػو بػػو دلیػػل تن ٌفػػر ك بػػی‬
‫زاری از كضعیت زند ی جاىلی ك عبادت بيتػاف كشػر كرزیػدف بػو ا﵁ جػل جاللػو‬
‫بو م ٌکو آمده بود تا دربارهی پیامرب صػلی ا﵁ علیػو كسػلم قیػر کنػد‪ .‬الزـ بػو ذکػر‬
‫اسػػت اك سػػو سػػاؿ قبػػل از مسػػلماف شػػدف فقػػط ب ػرای ا﵁ جػػل جاللػػو یکتػػا نػػاز‬
‫میخواندا ٌامػا رك بػو قبلػوای مشػ ص نػاز نیخوانػد‪ .‬چنػاف بػو نظرمیرسػد کػو بػو‬
‫ركش دین ابراىیمی بو ناز میایستاد‪.‬‬
‫‪ -5‬ح ػراـ ب ػػودف حس ػػدا كاینک ػػو ىر ػػاه حس ػػد در ق ػػوـ ی ػا در ش ص ػػی ج ػػای‬
‫ّبدا بو مركر زماف قلبش را سیاه می کندا كآنرا فاسد می سازد‪.‬‬
‫فتػو انػد‪ :‬حسػدا موریانػػو ای مسػج اسػت کػو اسػػت واف را مػی خػورد ك از بػػْب‬
‫م ػػی ب ػػرد‪ .‬حس ػػد ك کین ػػوا بیم ػػاری مزمن ػػی اس ػػت ک ػػو جس ػػم را تب ػػاه ك ن ػػابود م ػػی‬
‫{‪}299‬‬
‫ردانػػد‪ .‬فتػػو شػػده‪ :‬کینػػو تػػوز ك حسػػود آرامػػش ك قػرار نػػداردف اكا سػػتمگری در‬
‫لباس ستمدیده ك دمشنی در لباس دكست می باشد‪.‬‬
‫‪ -6‬عبػػادت بایػػد ب ػرای ا﵁ تعػػالی باشػػدا كىر ػػاه ب ػرای غػػّب از آف اجنػػاـ شػػودا‬
‫امیاف ش ص نق‪ .‬می شود‪.‬‬
‫ْب (ُِٔ)} [األنع ػػاـ‪:‬‬ ‫ً‬ ‫ػام ىكىممىػ ًػاو لًلَّ ػ ًػو ىر ّْ‬
‫ب الٍ ىع ػػالىم ى‬
‫ً‬ ‫{قيػػل إً َّف ى ً‬
‫ص ػ ىػالو ىكني يس ػػكک ىكىٍتیى ػ ى‬ ‫ٍ‬
‫ُِٔ]‪.‬‬
‫یعنػػی‪« :‬بگػػو بػػو درسػػٍب كػػو نػػاز ك عبػػادت ك زنػػد ک ك مگػػر مػػن از آف پركرد ػػار‬
‫جهانیاف است»ا‬
‫‪ -7‬حراـ بودف ق ؼ‪.‬‬
‫استاد سید سابر در فقو السنو در تعریف ق ؼ می نویسد‪:‬‬
‫ق ؼ درلثت مبعِب انداخًب سنگ یا غّب آف است ا﵁ بو مادر موسػک فػت‪:‬‬
‫وت فىاقٍ ًفًیػ ًػو ًِف الػػیم} [طػػو‪« .]ّٗ :‬اك را در تػػابوت بیانػػداز ك‬
‫{أىنًاقٍ ًفًیػ ًػو ًِف التَّػػاب ً‬
‫ي‬
‫تابوت را بدریا بیانداز ‪.» ...‬‬
‫اّٖاـ بو زنػا ك قػ ؼ بػو زنػاا نیػز از ایػن معػِب رفتػو شػده کػو قػ ؼ دراصػطالح‬
‫شرع یعِب اّٖاـ زنا بو کسک زدف‪ .‬تو وئک کو زنا را بو سوم اك انداختو است‪.‬‬
‫‪ -8‬اسػػالـ مػػک خواىدک ػػو آب ػػرك ك حیثی ػػت ك شػػهرت ك نػػاـ ك کرام ػػت مػػردـا‬
‫تفوظ ك مورد لایت باشد كکسک بداّٗا تعرض نکنػدا لػ ا زبػاف بػد ویاف را قطػع‬
‫مػػک کنػػد ك در تعػػرض بنػػاموس ك آبػػركم دیگ ػراف را مػػک بنػػدد ك ن ػک ػ ارد کسػػک‬
‫آبركم دیگراف را بازیچو قػرار دىػدا ك آف را معیػوب نایػد ك اشػ اص ك افػرادم را‬
‫{‪}311‬‬
‫کػػو دارام نفػػس ضػػعیف ك ركحیػػو نػػاتواف ىسػػتندا بػػاز مػػک دارد از اینکػػو شػػرؼ ك‬
‫حیثیت ك آبركم دیگراف را جرَيو دار نایند ك ىرزه وئک ك س ناف پػوچ را دربػاره‬
‫مردـ بگویند ك بشػدت از آف جلػو ّبم مػک کنػد ك مػانع مػک شػود از اینکػو دربػاره‬
‫مومنػػاف بػػو اشػػاعو فحشػػاء ك ّٖمػػت بمردازنػػدا تػػا اینکػػو زنػػد ک مومنػػاف از اشػػاعو‬
‫اینگون ػو اراجیػػف ك بػػدیها تفػػوظ ك مص ػثف ك پػػاکیزه باشػػد‪ .‬ل ػ ا اسػػالـ بصػػورت‬
‫قطع ػػک قػ ػ ؼ ك ّٖم ػػت ب ػػو زن ػػا را ػػرَل ک ػػرده اس ػػت كآف را یک ػػک از ناى ػػاف کب ػػّبه‬
‫ك ناىػػاف بسػػیار زشػػت مشػػرده اسػػت ك آف را موجػػب حػػد شػػرعک مػػک دانػػد كىػػرکس‬
‫بدین اّٖاـ مبادرت كرزد خواه زف یا مرد باشػد بایسػٍب ىشػتاد ضػربو شػالؽ بػو كم‬
‫زده شود كبعد ازآف دیگر واىک اك پ یرفتو نشود ك براك حکم مک شػود بػو فسػر ك‬
‫لعػن ك طػرد از رلػت خػػدا ك اسػتحقاؽ عػ اب دنیػا كآخػػرتا مگػر اینکػو صػػحت‬
‫ك درسػػٍب قػػوؿ ق ػ ؼ کننػػده بػػا دالیػػل تردیػػد ناپ ػ یر ثابػػت ػػرددا بػػدین معػػِب کػػو‬
‫چهػػار نفر ػواىک بدىندکػػو ش ػ ص مػػورد اّٖػػاـ مرتکػػب ایػػن فحشػػاء ك نػػاه زشػػت‬
‫شده است(استاد سید سابر)‬
‫‪ -9‬ش ص از رفًب بو تلی کو آجنا امکاف ّٖمت استا دكری جوید‪.‬‬
‫‪ّٗ -11‬ی شایعو پرا نی‪:‬‬
‫كسػلَّم قػاؿ‪« :‬كفػک بػاي ًرء‬
‫ى‬ ‫صػلٌى ا﵁ي ىعلىٍی ًػو‬
‫ى‬ ‫ػيب‬ ‫كعن أيب يىریٍرة رضک اللَّو عٍنوي َّ‬
‫أف الن َّ‬ ‫ٍ‬
‫ى‬ ‫ً‬
‫ُّٔ‬
‫ّْث بً يك ّْل ما مس ًع»‪.‬‬
‫ىك بان أ ٍف يَيىد ى‬
‫ُّٔ‪ -‬مسلم ركایت کرده استف [(ٓ)]‪.‬‬

‫{‪}311‬‬
‫یعنی‪ :‬از ابوىریره رضک ا﵁ عنو ركایت شده است کو پیامرب ‪ -‬صلى ا﵁ علیػو‬
‫كآلو كسلم ‪ -‬فرمودند‪« :‬برام دركغگویک انسػاف مهػْب کػاِف اسػت کػو ىرچػو را کػو‬
‫شنیده استا (برام مردـ) باز و کند»‪.‬‬
‫‪ -11‬كقتػػی کػػو در حػػر مسػػلمانی ظلػػم صػػورت مػػی ػػّبدا ا ػػر ت ػواف دفػػع آن ػرا‬
‫داردا پس انتقامش را ّبدا ك ا ر نی تواند پس خود را مظلوـ قرار ندىد‪.‬‬
‫ػادت غیبػػتا نامػػتا دركغا ّٖمػػت‬ ‫‪ّٗ -12‬ػػی از السػػت بػػا دكسػػتانی کػػو عػ ً‬
‫ك‪ ...‬دارند‪.‬‬
‫امام اوزاعی رحمو اهلل می اوید‪:‬‬
‫بػراَل رسػػیده کػػو در ركز قیامػػت بػراش شػ ص فتػػو مػػی شػػودا بلنػػد شػػود كحػػر‬
‫ات را از فالف ش ص بگّب!‬
‫این ش ص می وید‪ :‬من بر اك قبالن کداـ حقی نداشتم‪.‬‬
‫ُْٔ‬
‫فتو می شودا بلو‪ .‬داشتیا چوف تورا ركزی اینگونو كآنگونو یاد کرد!‪.‬‬
‫‪ -13‬أبوذر رضی ا﵁ عنو قبل از اینکػو پیػامرب صػلی ا﵁ علیػو كسػلم بػو پیػامربی‬
‫مبعػػوث شػػدا نیػػز مػػرد متػػدینی بػػودا كنػػازش را (بػػا مهػػاف کیفیتػػی کػػو ب ػرایش رسػػیده‬
‫بود) می خواند‪.‬‬
‫‪ -14‬برخ ػػی از ع ػػادات خ ػػوب مانند(ش ػػجاعتا راس ػػتگوییا عف ػػتا اخ ػػالؽ‬
‫ك‪ )...‬در اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم حتی در زمػاف جاىلیػت نیػز كجػود‬
‫داشت کو متاسفانو امركز در برخی از ما مسلماناف كجود ندارند‪.‬‬
‫ُْٔ‪ -‬ركاه البیهقی فی شعب االمیاف(ُّٖٔ)‪.‬‬

‫{‪}312‬‬
‫‪ -15‬كقتػی کػػو قبلػػو بػرای شػ ص مشػ ص نباشػدا مػػی توانػػد بػو ىػػر طرفػػی کػػو‬
‫مسّبش استا ناز وواند‪.‬‬
‫‪ -16‬كقتػػی کػػو فرزنػػدا عقیػػدها مػػنهجا كفکػػری را بػػرای خػػود انت ػػاب مػػی کنػػدا‬
‫كالػػدین مکلػػف انػػد تػػا در مػػورد عقیػػده كمػػنهج آف فکػػر بررسػػی كکنجکػػاكی ناینػػدا‬
‫زیرا بسیاری از جواناف بو سبب ج ب فرقو ىا كاحزابف مراه شده اند‪.‬‬
‫‪ -17‬داعیػ ػػاف دیػ ػػنا از پیػ ػػامرباف شػ ػػركع تػ ػػا معاص ػ ػرینا مه ػ ػواره از طػ ػػرؼ مػ ػػردـ‬
‫برچس ىای ونا ونی خورده اند‪.‬‬
‫‪ -18‬كقتػػی کػػو پیػػامرب ص ػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم از طػػرؼ دمشن ػػاف دیػػن بػػو القػػابی‬
‫چػوف‪ :‬شػاعرا کػػاىن كجػادك ر مػػی فتنػدا پػػس مػا چػػو توقػع از ایػػن مػردـ دارَل کػػو‬
‫كىابیا افراطیا خوارج ك‪ ...‬صدای ماف نزنند؟‪.‬‬
‫‪ -19‬حر فًبا حػر را پیشػو کػردفا كبػو حػر فیصػلو کػردفا از خصػلت ىػای‬
‫جوانردی است‪.‬‬
‫‪ -21‬پیامربصلی ا﵁ علیو كسلم شاعر نبود‪.‬‬
‫‪ -21‬زكد حکم کردف بر علماء ك داعیافا از مػنهج خػوارج ك از دسیسػو ىػای‬
‫ابل ػػیس اس ػػت‪ .‬ىر ػػاه خ ػػربی را برای ػػت از علم ػػاء م ػػی آكرن ػػد ک ػػو اینگون ػػو ىس ػػتند‬
‫كاینگونػو مػی وینػد!ا پػس تػا مػی تػوانی از ابػرك كعػزت آّٗػا دفػاع کػنا كآنػرا تاكیػل‬
‫کنا بگو شاید تو دلیلش را نی دانی!ا یا اینکو سوء تفاىم شده است!‪.‬‬
‫‪ -22‬خّبی در آف ملتی نیست کو دنباؿ علمای شاف حرؼ بزنند‪.‬‬
‫‪ -23‬كقتػػی کػػو مسػػّبی ب ػرای انسػػاف حػػر معلػػوـ شػػودا نبایػػد حلظػػو ای ىػػم از‬
‫رفًب بو آف مسّب غفلت کردا كبر اك كاجب است کو بر آف قافلو بمیوندد‪.‬‬
‫{‪}313‬‬
‫‪ -24‬حر را نی تواف بدكف سعی كتالشا بدست آكرد ‪.‬‬

‫‪ -25‬در ش ػ ػػتو پی ػ ػػامرب ص ػ ػػلی ا﵁ علی ػ ػػو كس ػ ػػلم كاص ػ ػ ً‬
‫ػحاب اك را دمشن ػ ػػاف دی ػ ػػن‬
‫«صػػاببی»(بػػی دیػػن) مػػی فتنػػدا كامػػركزه مثمنػػاف خملػػص كموحػػد بػػدعت سػػتیز را‬
‫«كىابی» می نامند‪.‬‬
‫‪ -26‬نبایػ ػػد در مػ ػػورد حػ ػػاؿ كاح ػ ػواؿ علمػ ػػاء از دمشنػ ػػاف آّٗػ ػػا در مػ ػػورد ایشػ ػػاف‬
‫بمرسیم‪.‬‬
‫‪ -27‬آنگػػاه کػػو وػواىی مسػػّب درسػػت ك كاقعػػی را انت ػػاب نػػاییا بایػػد در ایػػن‬
‫راه یاـ مصائب كمشکالت را قبوؿ کنی‪.‬‬
‫‪ -28‬حرص أبوذر رضی ا﵁ عنو در جستجوی حر‪.‬‬
‫‪ -29‬دیػػن كقتػػی ل ػ ت و ػػش برای ػػت یػػاـ مػػی ش ػػود ک ػػو در ایػػن راه مش ػػکالت‬
‫بسیاری را پشت سر اشتو باشیا كىر اه دین مّباثی برایت رسػدا قػدر كمنزلتػی‬
‫برای اك نی دىی‪.‬‬
‫‪ -31‬اص ػػحاب پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم ب ػػو س ػػاد ی ای ػػن دی ػػن را بدس ػػت‬
‫نیاكردنػػدا بلکػػو آغػػاز سػػابقْب صػػحابو در اسػػالـ بػػا دردا رنػػجا كلػػت كکػػوب بػػوده‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -31‬از آب زمػ ػػزـ مػ ػػی ت ػ ػواف خػ ػػود را شسػ ػػتا ك از آف نوشػ ػػید‪ .‬ك آب زمػ ػػزـ‬
‫دارای فواید بسیاری است‪.‬‬
‫‪ -32‬آب زمزـ عوض غ ا نیز کػار مػی دىػدا زیػرا أبػوذر بػو مػدت «سػی شػبانو‬
‫ركز» ىیچ غ ایی خنوردا مگر اینکو از آف آب زمزـ می نوشید‪.‬‬
‫{‪}314‬‬
‫در مک ػػو قب ػػل از اینک ػػو پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم دع ػػوت را‬ ‫‪-33‬‬
‫آغػػاز کنػػدا بػػت پرسػػتیده مػػی ش ػدا كان ػواع كاقسػػاـ بتهػػا بنػػاـ ىػػای خمتلػػف كج ػػود‬
‫داشتند‪.‬‬
‫‪ -34‬دست كشػیدف بػو حجػر اسػود بایػد بػو نیػت تعبػد كاتبػاع باشػد كنػو تػربؾا‬
‫زیرا عمر فاركؽ ىنگاـ بوسیدف حجر اسود فرمودند‪« :‬كا﵁ إٌل ألقبلػك كإٍل أعلػم‬
‫أنػػك حجػػر كانػػك ال تنفػػع كال تضػػر كلػػوال رأیػػت رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬
‫قبلك ما قبلتك»‪.‬‬
‫یعن ػػی‪« :‬ب ػػو ا﵁ س ػػو ند م ػػن درح ػػاىل ت ػرا م ػػى بوس ػػم ك ػػو م ػػى داًل س ػػنگى ب ػػیش‬
‫نیسٌب كىیچ ضرر كفایده ال نػى رسػاٌل ا ػر رسػوؿ ا﵁ را نػى دیػدـ كػو تػرا بوسػید‬
‫ىر ز ترا نى بوسیدـ»‪.‬‬
‫‪-35‬خنس ػػتْب کسػػی کػػو ب ػػا ی ػػت اس ػػالـ بػػو رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علیػػو كس ػػلم‬
‫سالـ کردا أبوذر رضی ا﵁ عنو بود‪.‬‬
‫‪ -36‬فػػًب ‪ :‬السػػالـ علیػػک یػػا رسػػوؿ ا﵁ا فقػػط در حیػػات اك(صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسلم) مشركع بوده است‪.‬‬
‫انسػػاف بػػو ىنگ ػاـ معرف ػػی خ ػػودا م ػػی توانػػد از قبیلػػو ای اش نیػػز‬ ‫‪-37‬‬
‫یادآكری کندا كاین شامل ناه تعصب كف رفركشی نی شود‪.‬‬
‫غ ا دادف مثمناف از امیاف است‪.‬‬ ‫‪-38‬‬
‫‪َّٔ -39‬بین غ ا مهاف است کو آنرا برای مردماف صاحب عزت كشرؼ دىی‪.‬‬
‫‪ -41‬أبوذر رضی ا﵁ عنو از سابقْب اسالـ است‪.‬‬
‫{‪}315‬‬
‫‪ -41‬سرزمْب مدینو دارای خرماىای بسػیاری اسػتا طػوری کػو بعضػی از اىػل‬
‫علم فتو اند کو در آف بیش از (َُِ) نوع خمتلف خرما كجود دارد‪.‬‬
‫‪ -42‬پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم یکػػی از ركش ىػػای ابػػالغ دعػػوتش ایػػن بػػود‬
‫کو فردی را نزد خود تربیػو مػی کػردا ك ضػركریات دیػن را بػر اك تعلػیم مػی دادا آف‬
‫فرد کو هز بو علم ك دانش می ردیدا پس آنػرا بػو قػوـ (آف فػرد) مػی فرسػتادا ك‬
‫در میػػاف آّٗػػا اساسػػات ك ضػػركریات دیػػن را از زبػػاف پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬
‫تبلیغ می نود‪.‬‬
‫‪ -43‬ا ػػر کس ػػی را ا﵁ تع ػػالی در جامع ػػو مفی ػػد ردان ػػدا اك را «داع ػػی» دی ػػن‬
‫كعقیده قرار می دىد‪.‬‬
‫‪ّٗ -44‬ایت سعی كتالش خود را ورچ دىیم تا در جامعو مفید قرار ّبَل‪.‬‬
‫‪ -45‬كقتی کو شػ ص سػ ن حػر كثػابتی را شػنیدا فػوران بمػ یردا ك در پػ یرفًب‬
‫آف تػاخّب نکنػدا ا رچػػو یػاـ مػػردـ بػر خػالؼ اك حػػع شػوندا زیػرا انسػاف تشػػنو ای‬
‫حر استا حاال از ىر طرؼ ك از ىر زبانی کو باشد‪.‬‬
‫‪ -46‬حػریص تػرین مػػردـ بػػو ػػرفًب كپػػّبكی از حػػرا مهانػػا اصػػحاب پیػػامرب صػػلی‬
‫ا﵁ علی ػػو كس ػػلم بودن ػػدا در ای ػػن راه س ػػفر م ػػی کردن ػػدا ی ػػاـ دارای ػػی خ ػػود را بػ ػرای‬
‫بدسػت آكردف آف مصػػرؼ مػی نودنػػدا خػػانواده ای خػود را در ایػػن مسػّب فػػدا مػػی‬
‫کردنػػدا كبػرای یػػاری رسػػانیدف آف یػػاـ تػػالش خػػود را وػػرچ مػػی دادنػػدا براسػػتی کػػو‬
‫آناف لیاقت ّٔشت كمالقات با ا﵁ تعالی را نسبت بو سائر مردـ دارند‪.‬‬
‫‪ -47‬خنس ػػتْب ک ػػار داع ػػیا دع ػػوت خ ػػانواده اش بس ػػوی دی ػػن كعقی ػػده ص ػػحی‬
‫باشد‪.‬‬
‫{‪}316‬‬
‫‪«-48‬داعػػی» كقتػػی مثفػػر شػػده مػػی توانػػد کػػو خػػانواده كاقػػارب نػػزدیکش اك را‬
‫در دعوتا یاری دىند‪.‬‬
‫‪ -49‬كقتػػی کػػو بػػر اس ػػاس آمػػوزه ىػػای نبػػوی ك رفت ػػار صػػحی كبػػدكر از اف ػراط‬
‫كکش ػ ػػمکش «دع ػ ػػوت» جری ػ ػػاف پی ػ ػػدا کن ػ ػػدا م ػ ػػردـ حتمػ ػ ػان آف دع ػ ػػوت را خواىن ػ ػػد‬
‫پ یرفتا از این ركف ابوذر یاـ صفات داعی را در خود حع کردا كنصف قػومش‬
‫دعوت اك را لبیک فتوا ك اسالـ آكردند‪.‬‬
‫‪ -51‬در ىیچ نصی از نصوص شریعت خنواىیم یافػت کػو بػدكف دعػوتا آغػاز‬
‫جهػػاد كپبکػػار شػػده باشػػد‪ .‬خنسػػت ب ػرای ىػػر قػػوـ از جػػنس خػػود شػػافا بػػا زبػػاف‬
‫خودشافا با فهم خودشاف فردی را رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم میفرستاد‪.‬‬
‫‪ -51‬یکی از مواردی کػو دعػوت را مثفػر مػی ردانػد اینسػت کػو «داعػی» ىػر‬
‫قوـا برای قوـ خودش دعوت را آغاز کند‪.‬‬
‫‪ -52‬سردار قوـ بنی غفارا امیاء بن رحضو غفاری بود‪.‬‬
‫‪-53‬كقت ػػی ک ػػو س ػػردار كب ػػزرگ ق ػػوـا دارای عقی ػػده ص ػػحی كب ػػدكر ازخراف ػػات‬
‫باشدا می تواند اماـ حاعت مسلماناف ردد‪.‬‬
‫‪ -54‬یػػاـ قػػوـ بنػػی غفػػار بػػا ظرافػػت كزیرکػػی ای کػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو‬
‫كسلم داشتا بو دین اسالـ مشرؼ ردیػدا نصػف آف بػدعوت أبػوذرا كبػاقی آف‬
‫بو ىنگاـ آمدف پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم بو مدینو‪.‬‬
‫‪ -55‬پیش قدمی كمسابقو زدف قوـ با قوـ دیگری در اجناـ دادف امور خػّبا نػو‬
‫تنها کو تعصب نیستا بلکو سبب عزت كشرؼ آّٗاست‪.‬‬
‫{‪}317‬‬
‫‪ -56‬یکػػی از حقػػوؽ قػػوـ بػػر «داعػػی» اینسػػت ىػػر زمػػانی کػػو آّٗػػا دعػػوتش را‬
‫لبیػػک فتنػػدا ك دیػػن ا﵁ تعػػالی كپیػػامربش را یػػاری رسػػاندندف بایػػد ب ػرای حفاظػػت‬
‫كسر بلندی آّٗا مهواره دست بر دعاء باشد‪.‬‬
‫{‪}318‬‬
‫{‪}319‬‬
‫درسبیستششم‪:‬‬
‫ُٓٔ‬
‫‪،‬اشتین اشالم آهر‪،‬ن نی‪،‬ر ابٍُهِهً رض اللٌ غيٌ‬
‫ابوىریره رضی ا﵁ عنو می وید‪:‬‬
‫مػػادرـ مشػػر بػػود ك مػػن اك را بػػو سػػوی اسػػالـا دعػػوت میکػػردـ‪ .‬ركزی اك را‬
‫بو اسالـ دعوت نودـ‪ .‬اما اك س نی در مورد رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم بػو‬
‫زباف آكرد کو براَل نا وار بود‪ .‬من ریافا نزد رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسػلم رفػتم‬
‫ك فػػتم‪ :‬یػػا رسػػوؿ ا﵁! مػػن مػػادرـ را بػػو اسػػالـا دعػػوت میکػػردـف امػػا اك س ػ ناف‬
‫م ػرا نیپ ػ یرفت‪ .‬امػػركز نیػػز اك را بػػو اسػػالـا ف ػرا خوانػػدـف كلػػی اك س ػ نی در مػػورد‬
‫مشػػا بػػو زبػػاف آكرد کػػو ب ػراَل نػػا وار بػػود‪ .‬از ا﵁ متعػػاؿ وواىیػػد کػػو مػػادر ابػػوىریره را‬
‫=>‪ -9‬معرفی مدتصر ابوىریره رضی اهلل عنول‪ :9‬ق ىا ‪ =A -‬ىا = ‪ >?A - >8:‬م)‪:‬‬
‫اك‪« :‬عبدالرلن پسر ص ر دكسی كمینی میباشد کو ملقب بو ابوىریره است»‪.‬‬
‫در ناـ پدر اك بیش از «َّ»قوؿ است‪.‬‬
‫امػاـ ذىبػػی سلسػلو نسػػب اكرا چنػْب مػػی ویػػد‪ :‬عمػّب بػػن عػامر بػػن ذم الشػرل بػػن طریػػف بػن عیػػاف بػن أيب صػػعب بػػن‬
‫ىنیة بن سعد بن ثعلبة بن سلیم بن فهم بن غنم بػن دكس بػن عػدثاف بػن عبػد ا﵁ بػن زىػراف بػن كعػب بػن احلػارث بػن‬
‫كعب بن عبد ا﵁ بن مالك بن نصر بن االزد‪.‬‬
‫زرکلی می نویسد‪ :‬ابوىریره در میاف اصحاب کسی است کو زیاد حدیز ركایت کرده ك اك از طفولیت یتیم بزرگ شد‬
‫اما یتیمی آف در جاىلیت شتا در سنو(ٕىجری) زمانیکو بو مدینو آمد رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسػلم در خیػرب‬
‫بود کو اسالـ آكرد‪.‬‬
‫از اك (ّْٕٓ) حدیز ركایت شده استا مهچناف از كی‪ ََٖ :‬صحابی كتابعی حدیز آموختو اند‪.‬‬
‫بعػػد از كفػػات پیػػامرب اسػػالـا مػػدت زمػػانی كالػػی مدینػػو ىػػم بػػودا امػػا كقتیکػػو خالفػػت عمػػر بػػن اْلطػػاب آمػػدا كی در‬
‫رین مقرر نودا زمانیکو عمر رضی ا﵁ عنو اكرا دیػد کػو مهیشػو مشػثوؿ عبػادت اسػت اكرا عػزؿ کػردا كقتیکػو خالفػت‬
‫علی رضی ا﵁ عنو آمدا از كی تقاضای كالیت را نودا اما اك انکار کرد‪.‬‬
‫ابوىریره زند ی با برکت كطالنی ای را در مدینو سمری کردا كسراجناـ در آجنا كفات نود‪(.‬االعالـ للزرکلی)‬
‫{‪}311‬‬
‫ىػػدایت کنػػد‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬بارا ػػا! مػػادر ابػػوىریره را‬
‫ىدایت کن»‪ .‬مػن کػو از دعػای پیػامرب اکػرـ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم خوشػحاؿ بػودـ‬
‫از نزد نبی اکرـ بّبكف آمدـ‪ .‬ىنگامی کو بو منزؿ رسیدـا بو سوی د ًر اتػاؽ مػادرـ‬
‫رفتما در بستو بود‪ .‬مادرـ کو صدای پاَل را شنیدا فت‪ :‬ای ابوىریره! صػرب کػن‪.‬‬
‫من ىػم صػدای رخیػًب آب را شػنیدـ‪ .‬بلػیا مػادرـ غسػل نػود ك پّباىػنش را پوشػید‬
‫ك بو علت عجلو از پوشیدف ركسػریا صػرؼ نظػر نػود ك در را بػاز کػرد ك فػت‪:‬‬
‫ای ابوىریره! مػن ػواىی مػیدىم کػو ىػیچ معبػودی ػز ا﵁ا كجػود نػدارد ك ػواىی‬
‫میدىم کو تمدا بنده ك فرستادهی ا﵁ است‪ .‬ابو ىریره می وید‪ :‬بػا شػنیدف ایػن‬
‫سػ نافا نػػزد رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بر شػػتم ك در حػػالی خػػدمت پیػػامرب‬
‫اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم رسػیدـ کػو از شػدت خوشػحالیا ریػو میکػردـ‪ .‬سػمس‬
‫عرض کردـ‪ :‬یػا رسػوؿ ا﵁! تػو را مػژده مػیدىمف ا﵁ متعػاؿ دعایػت را اجابػت نػود‬
‫ك مادر ابوىریره را ىدایت کرد‪.‬‬
‫آنگ ػػاها رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم ا﵁ متع ػػاؿ را س ػػتود ك ثن ػػا ف ػػت ك‬
‫حالت خوبی بو زباف آكرد‪ .‬من فػتم‪ :‬یػا رسػوؿ ا﵁! از ا﵁ متعػاؿ وػواه تػا مػن ك‬
‫مادرـ را نزد بند اف مثمنت تبػوب بگردانػد ك مثمنػاف را نیػز نػزد مػا تبػوب نایػد‪.‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم فرمػود‪« :‬بػار ا ػا! ایػن بنػدهی کوچکػت‪ -‬ابػوىریره‬
‫‪ -‬ك م ػػادرش را ن ػػزد بن ػػد اف مثمن ػػتا تب ػػوب بگ ػػرداف ك مثمن ػػاف را نی ػػز ن ػػزد آن ػػاف‬
‫تبوب بگرداف»‪.‬‬
‫{‪}311‬‬
‫ابوىریره می وید‪ :‬در نتیجوی این دعای پیػامربا ىػر مػثمنی کػو بػدنیا بیایػد ك‬
‫(ُٔٔ)‬
‫در مورد من بشنود ك مرا نبیندا مرا دكست دارد‪.‬‬
‫اللٌ‬ ‫‪ "16#‬فیِدً از ‪،‬اشتین اشالم آهر‪،‬ن ابٍُهِهً رض‬
‫غيٌ‬
‫‪ -1‬ابوىریره رضی ا﵁ عنو یکػی از شػا رداف تیزىػوش عالقمنػد بػو یػاد ّبی از‬
‫پیامرب صلی ا﵁ علیو كسػلم بػودا ك ابػوىریره رضػی ا﵁ عنػو از حلػو کسػانی بػود کػو‬
‫احادیػػز زیػػادی را از رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ب ػرای مػػردـ ك تػػابعْب بػػاز و‬
‫کػػرده اسػػتا زیػرا اك ذىػػن تیػػز ك حافظػػو ای قػػوی داشػػت ك مػػداـ مهػػدـ رسػػوؿ ا﵁‬
‫صلی ا﵁ علیو كسلم بود تا از ایشػاف بیاموزنػدا ك بػر اسػاس فتػو ای علمػا حػدكد‬
‫(ّْٕٓ) حدیز از ابوىریره رضی ا﵁ عنو ثابت شده است‪.‬‬
‫‪ -2‬مهچن ػػْب اب ػػوىریره رض ػػی ا﵁ عن ػػو یک ػػی از راكی ػػاف کت ػػاب و ػػاری ك مس ػػلم‬
‫اسػػتا اىػػل بػػدعت ب ػرای خدشػػو دار کػػردف احادیػػز وػػاری ك مسػػلم بػػو راكیػػاف‬
‫احادیػػز کتػػاب آّٗػػا یػػورش بردنػػد ك بػػا افػَبا ك کػ ب ك شػػایعو پراکنػػی کوشػػیدند تػػا‬
‫آف راكی ػػاف را منف ػػور ك دركغگ ػػو معرف ػػی کنن ػػدا ت ػػا از احادی ػػز آف دك کت ػػاب ک ػػو‬
‫خمالف با منهج فاسدشاف است در اماف مبانند‪.‬‬
‫اىػػل بػػدعت بػػا اّٖػػاـ ك دركغسػػازی ك ّٔتػػاف ك ػػاىی بػػا قیچػػی کػػاری ك اق ػواؿ‬
‫شاذ ك بػی اسػاسا ایػن ش صػیت برجسػتو را مػورد ىجػوـ خػود قػرار داده انػدا‬
‫ت ػػا كی را زش ػػت ك منف ػػور کنن ػػد ك از (ّْٕٓ) ح ػػدیز راكی ػػت ش ػػده توس ػػط‬
‫ُٔٔ‪( -‬مسلم‪.)ُِْٗ :‬‬

‫{‪}312‬‬
‫ابوىریره خالص شوند! یعنی با سریب ش صیت یکػی از صػحابو ىػای پیػامرب‬
‫صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم براحتػػی موفػػر مػػی شػػوند تػػا (ّْٕٓ) حػػدیز را از سػػر‬
‫راه خود بردارند!ا پس بػر دكش ماسػت تػا مهػواره از ایػن صػحابی بزر ػوار دفػاع‬
‫ناییما تا سنت تفوظ مباند‪.‬‬
‫‪ -3‬خنستْب کسی کو از خانواده ابوىریره مسلماف می شودا خود اكست‪.‬‬
‫‪« -4‬داعی» شركع دعوتش از خانواده اش باشد‪.‬‬
‫‪ -5‬صػػحابو در دفػػاع دیػػنا پیػػامرب كمعتقػػدات شػػاف حاضػػر بػػو اجنػػاـ دادفا ك‬
‫از دسػػت دادف ىرکػػاری بودنػػدا تػػا جػػایی کػػو ا ػػر کػػاری از دسػػت شػػاف نػی آمػػدا‬
‫بو شدت می ریستند‪.‬‬
‫‪ -6‬احَباـ كالدینا ا رچو آناف کافر كمشر ىم بوده باشند‪.‬‬
‫مػػادر ابػػوىریره مشػػر بػػودا امػػا ىنگػػامی کػػو بػػو پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬
‫ناس ػزا ف ػػتا ری ػػو کن ػػاف ن ػػزد پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم رف ػػتا ام ػػا احػ ػَباـ‬
‫مادرش را تفوظ داشت‪.‬‬
‫‪ -7‬كظیفػو یػک مسػػلماف اینسػت کػػو ىر ػاىی در مسػبلو ای مشػػکل پیػدا مػػی‬
‫کنػػدا بایػػد آف مسػػبلو را ن ػػزد اىػػل علػػم كدانػػش ب ػػردها كبعػػد از مطم ػػبن شػػدف بػػر‬
‫اثبات یا نفی آفا حکم کندا كنباید کورکورانو پیش ركد‪.‬‬
‫‪ -8‬مس ػػلماف مهػ ػواره ب ػػو ى ػػدایت م ػػردـ ت ػػالش م ػػی كرزدا ك در دع ػػوت آن ػػاف‬
‫خستو ناپ یر می باشد‪.‬‬
‫‪ -9‬یکػػی از حقػػوؽ «داعیػػاف كعلمػػاء» بػػر ػػردف مػػا اینسػػت کػػو ىر ػػاىی کػػو‬
‫ش صػػی آنػػاف را «بػػد ویی ك زشػػت مػػی ویػػد»ا نبایػػد حػػرؼ آنػػاف را بػػو «داعیػػاف‬
‫{‪}313‬‬
‫كعلمػػاء» انتقػػاؿ دىػػیما كسػػبب نػػاراحتی آنػػاف ػػردَل‪ .‬ا ػػر کػػاری در اصػػالح آف‬
‫«بد وینػػده ك زشػػت وینػػده» کػػردَلا چػػو ّٔػػَبا ك رنػػو فسػػاد آف بیشػػَب از اصػػالح‬
‫است‪.‬‬
‫اماـ الد از یکی از شا ردانش پرسید‪ :‬از کجا میآیید؟‬
‫فت‪ :‬از لس ابوکریب‪.‬‬
‫فت‪ :‬شی ی صاحل است‪ .‬از كی بنویسید‪.‬‬
‫فتند‪ :‬اما از مشا بو بدی یاد میکند!‬
‫فت‪ :‬از دست مػن چػو کػاری برمیآیػد؟ شػیا صػاحلی اسػت کػو مبػتالی مػن‬
‫(ُٕٔ)‬
‫شده است!‪.‬‬
‫‪ -11‬كقتی کو پیامرب صػلی ا﵁ علیػو كسػلم را دشػناـ مػی دىنػدا امػا بػا آّٗػم در‬
‫حر دشناـ دىنده دعای«ىدایت» می کندا فکر نی کنید کو «دعوتگر» چقػدر‬
‫باید صبورا با حلما بردبارا كعفو کننده ك شت کننده بوده باشد؟‪.‬‬
‫‪« -11‬داع ػػی» نبای ػػد ىنگ ػػاـ دش ػػناـ كت ػػوىْب م ػػردـ ب ػػر اكا نی ػػز دش ػػناـ دادف را‬
‫شركع کند‪.‬‬
‫در «احلی ػواف» جػػاح حکػػایتی دربػػارهی دیسػػیموس آمػػده کػػو مػػردی اك را دشػػناـ‬
‫دادا كلی دیسیموس جوابش را نداد! بو اك فتند‪:‬‬
‫«چگونو مقابلو بو مثل نکرده ك جوابش را ندادی؟!»‪.‬‬
‫ُٕٔ‪ -‬سّب أعالـ النبالء‪.‬‬
‫{‪}314‬‬
‫فت‪« :‬ا ر االغی بو تو لگػدی بزنػدا تػو نیػز لگػدش میزنػی؟! ك ا ػر سػگی بػو‬
‫ركیت پارس کردا تو نیز بو اك پارس میکنی؟!»‪.‬‬
‫‪« -12‬داعی» نبایػد در كقتػی کػو مػردـ احساسػاتی مػی شػوندا دعػوت خػود را‬
‫ادامو دىدا بلکو موقتان صرؼ نظر کنػدا (چػوف آّٗػا کنػَبكؿ خػود را از دسػت مػی‬
‫داده باش ػػندا كممک ػػن لل ػػو آكر نی ػػز ش ػػوند)ا البت ػػو بع ػػد از رف ػػع غص ػػو كقه ػػر ش ػػافا‬
‫دكباره نزد آناف ركدا كمهت خود را از دست ندىد‪.‬‬
‫‪ -13‬بعد از شهادتْبا غسل کردف واطر اسالـ آكردف ضركری است‪.‬‬
‫‪ -14‬ا ػػر از ش صػػی بػػو ىنگػػاـ عجلػػو یػػا خوش ػػحاؿ شػػدف از کػػاریا عمػػل‬
‫مسنونی از اك تر می شودا اك را نباید مثاخ ه کرد‪:‬‬
‫در ركایٍب در صحی مسلم آمده است‪« :‬یکک از مشػا کػو در بیابػاٍلا بػر شػَب‬
‫خود سوار باشػد ك شػَب ‪-‬کػو آب ك غػ ایش را ىػم بػر پشػت دارد ‪ -‬از اك برآمػد‬
‫ك فرار کند ك اكا از یػافًب آف مػایوس شػود ك (بػرام رفػع خسػتگک) بػو زیػر درخػٍب‬
‫بػػركد ك در سػػایو ام آفا نػػا امیػػد از شػػَب (ك توشػػو) اشا دراز بکشػػد ك در چنػػْب‬
‫حػػايل نا هػػاف شػػَب خػػود را پػػیش خػػودا ایسػػتاده ببینػػد ك مهػػار شػػَب را بگػػّبد ك از‬
‫شدت خوشحايل ك شادم زیادا بو اشتباه بگوید‪ :‬ا ی! توا بنده ام مِب ك مػنا‬
‫ا﵁ ت ػػو ىس ػػتم! ا﵁ از توب ػػو بن ػػده اش ‪ -‬كق ػػٍب ک ػػو ب ػػو در ػػاه اك توب ػػو م ػػک کن ػػد ‪-‬‬
‫(ُٖٔ)‬
‫خوشحاؿ تر از چنْب کسک است»‪.‬‬
‫ُٖٔ‪.])ٖٔٗٓ([ -‬‬
‫{‪}315‬‬
‫‪ -15‬كقتػػی کسػػی مسػػلماف مػػی ش ػػودا خنسػػتْب کلمػػو ای کػػو مطل ػػوب اسػػتا‬
‫بگویػػد‪« :‬مػػن ػواىی مػػیدىم کػػو ىػػیچ معبػػودی ػػز ا﵁ا كجػػود نػػدارد ك ػواىی‬
‫میدىم کو تمدا بنده ك فرستادهی ا﵁ است»‪.‬‬
‫‪ -16‬ىرکس آنچیزی را کو مادر ابوىریره فتا بو آف اقرار کنػدا كمفهػومش را‬
‫بداندا كارکاف كضوابط اك را پّبكی کندف پس رخیًب خوف كآبػركی اك بػر مسػلماناف‬
‫حراـ استا كبا مسلماناف در یاـ موارد مشَبکاتی دارد‪.‬‬
‫‪ -17‬یک ػػی از معجػ ػزات پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علیػ ػو كس ػػلم ای ػػن ب ػػود ک ػػو ب ػػا دع ػػای‬
‫خویش نیز می توانست کسی را مسلماف سازد‪.‬‬
‫‪ -18‬مهیشػػو ریػػو از درد كرنػػج نػػی باشػػدا بسػػیاری از ریػػو ىػػای ل ػ ت وػػش‬
‫كامیدكار کنندها بو سبب خوشحالی می باشند‪.‬‬
‫‪ -19‬خوشحاؿ کننػده تػرین چیػزی کػو مسػلماف بػو آف لػ ت مػی برنػدا ىػدایت‬
‫مػػردـا كتصػػحی عقیػػده آنػػاف اسػػتا كغمگػػْب ت ػرین حػػالتی کػػو مسػػلماناف از آف‬
‫رنػػج مػػی برنػػدا در مراىػػی قػرار داشػػًب مػػردـا كبػػدكر بػػودف آّٗػػا از عقیػػده صػػحی‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -21‬ىر ػ ػػاه ب ػ ػرای انسػ ػػاف نعمتػ ػػی مػ ػػی رسػ ػػدا خنسػ ػػتْب کػ ػػاری کػ ػػو بایػ ػػد کنػ ػػدا‬
‫شکر زاری از رلافا كثنا كصفت اك باشد‪.‬‬
‫‪َّٔ -21‬بین بنػده ا﵁ تعػالی مهانسػت کػو اك مثمنػاف را وػاطر ا﵁ تعػالی دكسػت‬
‫بداردا كمثمناف اك را واطر ا﵁ تعالی دكست بدارند‪.‬‬
‫‪ -22‬از حقوؽ اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم اینست کو ا رچػو آنػاف را‬
‫ندیػػده ایػػیما امػػا زمػػانی کػػو از آنػػاف مػػی شػػنوَلا بایػػد بػػا کمػػاؿ اح ػَباـ از آنػػاف یػػاد‬
‫{‪}316‬‬
‫آكری کنػ ػػیما كآّٗ ػ ػػا را و ػ ػػاطر خ ػ ػػدمات ارزن ػ ػػده ای ش ػ ػػاف بس ػ ػػتاییما ك ب ػ ػػا دمشن ػ ػػاف‬
‫كمبثضاف آّٗا دمشنی کنیم‪.‬‬
‫{‪}317‬‬
‫{‪}318‬‬
‫درسبیستَفتم‪:‬‬
‫(ُٗٔ)‬
‫‪،‬اشتین خی ب بو اب بلتػٌ رض اللٌ غيٌ‬
‫علی رضی ا﵁ عنو می وید‪:‬‬
‫رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم مػػن ك زبػػّب ك مقػػداد را بػػو مػػاموریتی فرسػػتاد ك‬
‫فرمود‪« :‬بو ركضوی خاخ (مکانی میاف مکػو ك مدینػوا در نزدیکػی مدینػو) بركیػدف‬
‫در آجنػػاا زنػػی سػوار بػػر کجػػاكهی شػػَبی اسػػت ك نامػػوای بػػو مهػراه داردف آف نامػػو را‬
‫از اك بگّبید»‪.‬‬
‫علػػی رضػػی ا﵁ عنػػو می ویػػد‪ :‬مػػا حرکػػت کػػردَل ك اسػػبىای مػػا بػػا شػػتابا‬
‫جلػػو رفتنػػد تػػا اینکػػو بػػو آف زف رسػػیدَل ك بػػو اك فتػػیم‪ :‬نامػػو را بػػّبكف بیػػاكر‪ .‬آف زف‬
‫فػ ػػت‪ :‬نامػ ػػوای مه ػ ػراه مػ ػػن نیسػ ػػت‪ .‬فتػ ػػیم‪ :‬یػ ػػا آف را بػ ػػّبكف مػ ػػیآكری یػ ػػا اینکػ ػػو‬
‫لباسػػهایت را بػػّبكف مػػیآكرَل‪ .‬سػراجناـا زفا آف نامػػو را از یسػػوىایش بػػّبكف آكرد‪.‬‬
‫م ػػا نام ػػو را خ ػػدمت رس ػػوؿ ا﵁ صػ ػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم آكردَل‪ .‬آف نام ػػوا از ط ػػرؼ‬
‫حاطب بن ابی بلتعو بو ركىی از مشرکْب مکػو نوشػتو شػده بػود ك مشػرکْب را در‬
‫جریاف بعضی از کارىای رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم قرار داده بود‪ .‬رسػوؿ ا﵁‬
‫صػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم فرم ػػود‪« :‬ای حاط ػػب! ای ػػن چیس ػػت»؟ حاط ػػب ف ػػت‪ :‬ی ػػا‬
‫‪ -9>A‬معرفی مدتصر حاطب ابن أب بلتعة رضی اهلل عنول=; ق ىا ‪ ;8 -‬ىا = >@= ‪ >=8 -‬م)‪:‬‬
‫اك «حاطب بن أيب بلتعة ْلمک» بوده است‪.‬‬
‫داشػػت‪ .‬حاطػب رضػػی ا﵁ عنػو تػػّب زف مػاىری در میػػاف اصػػحاب‬ ‫صػحابی بزر ػواری بػوده کػػو در كاقعػات كحػوادث بسػیاری اشػَبا‬
‫بػػودها ك زنػػد ی خػػود را از راه جتػػارت بػػو پػػیش مػػی بػػرد‪ .‬اك را رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو سػػوی مقػػوقس پادشػػاه اسػػکندریو‬
‫فرسػػتادا در كاقػػع اك یکػػی از سػػفّباف رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم تسػػوب شػػده اسػػت‪ .‬از اسػػب س ػواراف مػػاىر ك از شػػعرای‬
‫نامدار عصر جاىلیت بوده است‪ .‬سراجناـ ایشاف در مدینو طیبو كفات یافت‪( .‬االصابو)‬
‫{‪}319‬‬
‫رسوؿ ا﵁! در مورد من با عجلوا فیصلو نفرمایید‪ .‬مهانگونػو کػو مطلػع ىسػتید مػن‬
‫جزك قبیلوی قریش نبودـف بلکو از ىم پیماناف قػریش بػودـف ك سػایر مهػاجرینی کػو‬
‫مه ػراه مشػػا ىسػػتندا خویشػػاكندانی در مکػػو دارنػػد (کػػو در صػػورت للػػوی مشػػا بػػو‬
‫مکػػو) کػػو خانوادهىػػای آنػػاف را از آسػػیب قػریشا لایػػت مػػیکننػػدف لػ ا از آجنػػایی‬
‫کو من چنْب ارتبػاط خویشػاكندی نداشػتما خواسػتم کػاری بػرای آنػافا اجنػاـ دىػم‬
‫تػػا آّٗػػا بػػو سػػبب ایػػن کػػارا از خویشػػاكنداًل لایػػت کننػػد‪ .‬ك قابػػل یػػاد آكری اسػػت‬
‫کو من این کار را بػو سػبب کػافر شػدف یػا باز شػت از دیػنم یػا رضػایت داشػًب بػو‬
‫کفر بعد از اسالـا اجناـ ندادهاـ‪.‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم فرمود‪« :‬راست می وید»‪.‬‬
‫عمر فػت‪ :‬یػا رسػوؿ ا﵁! اجػازه دىیػد تػا ػردف ایػن منػافر را بػزًل‪ .‬رسػوؿ ا﵁‬
‫صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬اك در غػػزكهی بػػدرا حضػػور داشػػتو اسػػتف تػػو چػػو‬
‫میدانػػی؟ شػػاید کػػو ا﵁ متعػػاؿا نگػػاىی بػػو اىػػل بػػدر انداختػػو ك فرمػػوده‪ :‬ىػػر چػػو‬
‫میخواىیػػد اجنػػاـ دىیػػدف مػػن مشػػا را مثفػػرت نػػودهاـ»‪ .‬بعػػد از آفا ا﵁ متعػػاؿ ایػػن‬
‫ین ءى ىامنيػواٍ ىال تىػتَّ ً ػ ي كاٍ ىعػ يػد ّْكم ىك ىعػ يػد َّكيكم أىكلًیىػػاءى﴾‬ ‫َّ ً‬
‫﴿یىاىیػُّ ىهػػا ٱل ػ ى‬
‫آیػػو را نػػازؿ فرمػػود کػػو‪ٰ :‬‬
‫«ای کسػػانی ک ػػو امی ػػاف آكردهایػػد! ب ػػا دمشن ػػاف م ػػن كدمشن ػػاف خ ػػودا دكس ػػتی برق ػرار‬
‫نکنید»‪.‬‬
‫قابػػل یػػاد آكری اسػػت کػػو یکػػی از راكیػػاف بنػػاـ اسػػحاؽا تػػالكت ایػػن آیػػو را بػػو‬
‫(َُٕ)‬
‫سفیاف نسبت داده است‪( .‬ك جزك حدیزا ندانستو است)‪.‬‬
‫‪( -9?8‬مسلم‪.)ِْْٗ :‬‬

‫{‪}321‬‬
‫‪ "22#‬فیِدً از ‪،‬اشتین خی ب رض اللٌ غيٌ‬

‫‪ -1‬ركضة خاخا تلی است در میاف مکو كمدینو‪.‬‬
‫‪ -2‬اصحاب پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم زند ی خود را «قوالن كعمػالن» كقػف‬
‫خػدمت بػو دیػنا عقیػده كپیػامرب صػلی ا﵁ علیػو كسػلم کػرده بودنػدا از ایػن رك آّٗػػا‬
‫را کو پیامرب صلی ا﵁ علیو كسػلم در ىػر مػاموریتی کػو میفرسػتادا ابػا نػی كرزیدنػدا‬
‫ك وش بو فرماف بودند‪.‬‬
‫‪ -3‬مهانگون ػ ػػو ک ػ ػػو کت ػ ػػاب ا﵁ تع ػ ػػالی(قرآف) كح ػ ػػی كحقیق ػ ػػت اس ػ ػػتا س ػ ػػنت‬
‫كحدیز پیػامرب صػلی ا﵁ علیػو كسػلم نیػز كحػی كحقیقػت بػودها كانکػار از آف کفػر‬
‫می باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬مه ػواره در کتػػب تػػاریا مطالعػػو کػػرده ایػػیم کػػو در جنػػگ علیػػو مسػػلمانافا‬
‫زنػاف مػردافا اطفػاؿ كکهػػن سػاالف مشػَبکان سػػهم داشػتو انػدا كمکلفیػػت مػا نیػز ایػػن‬
‫اسػػت کػػو یػػاـ اقشػػار بایػػد در دفػػاع از ل ػوای اسػػالـا سػػعی كتػػالش خػػود را وػػرچ‬
‫دىند‪ .‬ا ر طفل استا كا ػر زف اسػتا كا ػر کهػن سػاؿ اسػتف ىػرکس بػو انػدازه‬
‫تواف كاستطاعت خود مسبوؿ است‪.‬‬
‫‪ -5‬ا ػػر س ػ ػ ناف پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم كح ػػی نباش ػػدا چگون ػػو م ػػی‬
‫دانست کو آف زف کاغ ی را با خود لل کرده است؟‪.‬‬
‫‪ -6‬زن ػػاف عص ػػر جاىلی ػػت ب ػػا جػ ػػودی ک ػػو مس ػػلماف ى ػػم نبودن ػػدا در عف ػ ػت‬
‫كپاکدامنی مانندی نداشتند‪.‬‬
‫{‪}321‬‬
‫‪ -7‬زنػػی کػػو بػػا کػػافراف علیػػو مسػػلماناف مهمیمػػاف شػػودا کشػػتو مػػی شػػود‪ .‬امػػا‬
‫اینکو چػرا ایػن زف را آجنػا نکشػتند!ا چػوف دسػتور رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم‬
‫نبود‪.‬‬
‫‪ -8‬کمک كمهکاری مشرکاف كکافراف از نواق‪ .‬اسالـ اسػتا ىػرکس آنػاف را‬
‫از اخبار مسلمانافا كتعداد اىػدینا كمشػورت ىػای ش صػی اىػدینف اطػالع‬
‫دىدا کافر می شود‪.‬‬
‫فایدٌ‪ :‬نواق‪ .‬اسالـ قرار ذیل است‪:‬‬
‫اول‪ :‬شرؾ آكردف در عبادت ا﵁ یكتا ك برام اك شریك قائل شدف‪.‬‬
‫دوم‪ :‬كسیكو بْب خود ك بْب ا﵁ كاسػطو قػرار دىػد ك از آف كاسػطو چیػزم وواىػد‬
‫(یعِب دعام خود را متوجػو اك سػازد) ك از اك شػفاعت بطلبػد ك بػر اك توكػل كنػدا‬
‫چنْب اش اصى احاع علماء ك دانشمنداف اسالـ بر كفر آناف است‪.‬‬
‫سااوم‪ :‬كسػػیكو مشػػركاف را كػػافر ندانػػدا ك ی ػػا اینكػػو در كف ػػر آف مشػػركاف شػػك ك‬
‫تردید داشتو باشدا ك یا اینكو م ىب آف مشركاف را صحی بداند كافر است‪.‬‬
‫چهااارم‪ :‬كسػػیكو اعتقػػاد داشػػتو باشػػد كػػو ىػػدایت ك دسػػتورىام غػػّب رسػػوؿ اكػػرـ‬
‫صلى ا﵁ علیو كآلو كسلم كاملَب ك َّٔب است از ىدایت ك دستورىام رسػوؿ اكػرـ‬
‫صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو كسػػلما ك یػػا اینكػػو بگویػػد حكػػم ك قضػػاكت غػػّب رسػػوؿ ا﵁‬
‫صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو كسػػلم ّٔػػَب اسػػت از حكػػم ك قضػػاكت پیػػامرب صػػلى ا﵁ علیػػو‬
‫كآلو كسلم‪.‬‬
‫{‪}322‬‬
‫پاانجم‪ :‬كسػػک كػػو بػػو چیػػزم از آنچػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو كسػػلم ب ػرام‬
‫ام ػػت اس ػػالمک از ى ػػدایت بش ػػرم ك قض ػػاكت ك يح ٍك ػػم ب ػػو ق ػػرآف ك س ػػنت آكردها‬
‫بيث‪ .‬كرزدا ا رچو بو آف حكم عمل كندا در حالیكو از آف نفػرت داردا بػاز ىػم‬
‫جزك كافراف مى باشد‪.‬‬
‫ششاام‪ :‬ىػػر كسػػیكو بػػو چیػػزم از دیػػن مبػػْب اسػػالـ مسػ ره ك ریشػ ند كنػػدا مهػػاف‬
‫دیِب كو رسوؿ ا﵁ صلى ا﵁ علیو كآلو كسلم آنػرا از طػرؼ بػارل تعػايل آكردها ك یػا‬
‫از ثواب ك نیكک ك پاداش آفا ك یا از جزا ك عقاب ك كیفر آفا كافر می شود‪.‬‬
‫ىفااتم‪ :‬سػػحر ك جػػادك رم ك آنچػػو شػػامل آف مػػى شػػود از قبیػػل طػػر ك دسػػٍب بػػْب‬
‫دكسػتاف ك جلػ ً‬
‫ػب آف بػرام دیگػراف ك كسػػى كػػو آنػرا اجنػاـ دىػػدا ك یػػا از آف راضػػک‬
‫شود كافر می ردد‪.‬‬
‫ىشتم‪ :‬پشتیباٌل كردف از مشركاف ك یارم كردف آناف بر ضد مسلماناف‪.‬‬
‫نهم‪ :‬كسک كو معتقد باشد كو بعضى از مردـ مى تواننػد از شػریعت ك دیػن تمػد‬
‫صلى ا﵁ علیو كآلو كسلم خارج شوند كافر مى باشد‪.‬‬
‫دىم‪ :‬ركم ػرداٍل ك اعػراض نػودف از دیػن ا﵁ ك نیػاموخًب اسػالـ ك عمػل نكػردف‬
‫(ُُٕ)‬
‫بو آف‪.‬‬
‫‪ -9?9‬ازکتاب‪« :‬نواق‪ .‬اسالـ» (ص‪.)ٓ:‬‬

‫{‪}323‬‬
‫‪ -9‬امااا اینکااو چ ارا حاطااب را مااا حتاای «بااداویی» کاارده نماای تااوانیم چااو‬
‫رسد کو او را تکفیر نماییملوالعیاذباهلل)‪ ،‬اینست کو‪:‬‬
‫ی ػػک‪ :‬مفه ػػوـ كالء كبػ ػراء را بیش ػػَب از پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم کس ػػی ن ػػی‬
‫داندا كقتی کو پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم اك را وشیدا ما ىػم حػر حػرؼ زدف را‬
‫ندارَل‪.‬‬
‫دك‪ :‬حاطب دالئل موجو اش را بیاف داشتا كمورد عفو قرار رفت‪.‬‬
‫سو‪ :‬این کارش واطر حفاظت كدر اماف ماندف خانواده اش بود‪.‬‬
‫چهػػار‪ :‬اك کػػامالن بػػو حقیقػػت امیػػاف پػػی بػػرده بػػودا كایػػن کػػارش بػػو ىػػدؼ کمػػک‬
‫كیاری رسانیدف مشرکاف نبودا كاین فتو رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم اسػت کػو‬
‫«یاـ دار كمدار اعماؿا بو نیت تعلر دارد»‪.‬‬
‫پنج‪ :‬اك از اشَبا کنند اف بدر بودا كکسی کو در بدر اشَبا کػرده باشػدا‬
‫ا﵁ تعالی ناىاف قبل كبعد اك را عفو کرده است‪.‬‬
‫‪ -11‬در كقتی تطبیر حکما یا ىنگاـ حکػم کػردف بػر تکفػّب كارتػداد شػ صا‬
‫ػدكد‬
‫ّٗای ػ ػػت تت ػ ػػاط باش ػ ػػیما كای ػ ػػن قاع ػ ػػده را م ػ ػػد نظ ػ ػػر بگ ػ ػػّبَل ک ػ ػػو‪« :‬ادرءيكا احل ػ ػ ى‬
‫بالشبهات»ا (حدكد را با شبهات دفع کنید)‪.‬‬ ‫ً‬
‫‪ -11‬قاضػػی ب ػرای ػػرـ فرصػػت دىػػد تػػا ادعػػای کػػو علیػػو اك شػػدها بیػػاف داردا‬
‫كفوران بر اك حکم نکند‪.‬‬
‫{‪}324‬‬
‫‪ -12‬كقتػػی کػػو ا﵁ تعػػالی ك رسولش(صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم) امیػػاف کسػػانی را کػػو‬

‫مػػورد تاییػػد ق ػرار داده باش ػػندا پ ػػس ػػاؿ حکػػم ک ػػردف مػػا ب ػػر نداشػػًب امیػػاف آّٗػػاف‬
‫خالؼ عقل سلیم است‪.‬‬
‫‪ -13‬شػػجاعتا ك دالكری عمػػر بػػن اْلطػػابا كاینکػػو جػػا دارد اك را «فػػاركؽ»‬
‫نامید‪.‬‬
‫‪ -14‬مش ػػركعیت ػػردف زدف ک ػػافر حرب ػػی كمن ػػافرا چ ػػوف ا ػػر جػ ػواز ن ػػی ب ػػودا‬
‫پیامرب صلی ا﵁ علیو كسلم عمر بن اْلطاب را از چنْب فتار منع می کرد‪.‬‬
‫‪ -15‬کوتاه ترین راه برای تو كوشش ناىافا جهاد در راه ا﵁ تعالی است‪.‬‬
‫‪ -16‬جنػػگ بػػدر از مزایػػایی خاصػػی برخػػوردار بػػودا كجنػػگ سرنوشػػت سػػازی‬
‫ب ػرای اسػػالـ كمسػػلماناف بػػودا كیکػػی از مزایػػایی آفا وشػػیده شػػدف ناىػػاف قبػػل‬
‫كبعد از اشَبا کنند اف آف از اىدین است‪.‬‬
‫ین ءى ىامني ػواٍ ىال تىػتَّ ً ػ ي كاٍ ىع ػ يػد ّْكم ىك ىع ػ يػد َّكيكم أىكلًیىػػاءى﴾ در‬ ‫َّ ً‬
‫﴿یىاىیػُّ ىه ػػا ٱل ػ ى‬
‫‪ -17‬ایػػن آی ػػو‪ٰ :‬‬
‫كاقعو حاطب رضی ا﵁ عنو نازؿ شده است‪.‬‬
‫{‪}325‬‬
‫{‪}326‬‬
‫درسبیستَشتم‪:‬‬
‫اللٌ غيٌ (ُِٕ) ‪،‬ر نقیبل خجیج‬ ‫‪،‬اشتین شجیغت اشهیء رض‬
‫(ُّٕ)‬
‫بو ُِشف‬
‫ابو نوفل می وید‪:‬‬
‫(جن ػػازهی) عبػ ػػد ا﵁ ب ػػن زبػ ػػّب رض ػػی ا﵁ عنػ ػػو را دی ػػدـ کػ ػػو در ػ ػ ر اه مدینػ ػػو‬
‫(مکػػانی در مکػػو) آكی ػزاف بػػود ك ق ػریش ك سػػایر مػػردـ از کنػػار اك می شػػتند‪ .‬تػػا‬
‫اینکو عبد ا﵁ بن عمر رضی ا﵁ عنػو بػو اك رسػیدف پػس ایسػتاد ك فػت‪ :‬سػالـ بػر‬
‫تػػو ای اب ػػو يخبیػػبف س ػػالـ بػػر ت ػػو ای ابػػو يخبی ػػبف سػػالـ ب ػػر تػػو ای اب ػػو يخبی ػػبف‬
‫‪ -9?:‬معرفی مدتصر اسما رضی اهلل عنو‪:‬‬

‫امساء دخَب ابوبكر صدیر ‪ -‬رضک ا﵁ عنو ‪-‬ا ىشتمْب نفر بػود كػو اسػالـ آكرد‪ .‬در حالیكػو عبػدا﵁ بػن زبػّب ‪ -‬رضػک ا﵁ عنهمػا ‪-‬‬
‫را در شكم داشتا بو مدینو ىجرت نود‪ .‬ده یا بیست ركز بعد از كشػتو شػدف عبػدا﵁ ‪ -‬رضػک ا﵁ عنػو ‪ -‬در مكػوا اك ىػم فػوت‬
‫نود‪ .‬این در حادم االكيل ساؿ ّٕ در سن ََُ سالگک در حالیكو ىنوز دنداٍل از اك نیفتػاده ك عقلػش زایػل نگشػتو بػودا كاقػع‬
‫شد‪( .‬سّبأعالـ النبالء)‬
‫;?‪ -9‬معرفی مدتصر حجا بن یوسف‪:‬‬
‫اكحجاج بن یوسػف ابػن ايب عقیػل ثقفػک اسػتا امػّب مشػهور ك ظػامل کػو ذکػر اك در صػحی مسػلم ك وػارم ك غػّبه‪ ...‬آمػده اسػت‬
‫ك شایستو آف نیست کو از اك ركایت شود ك اك بیست ساؿ كايل عراؽ بود ك در ساؿ ٓٗ ى‪ .‬مرد‪.‬‬
‫حجاج بن یوسف ثقفػی انسػانی ظػامل ك مسػتبدی بػوده کػو ىػزاراف نفػر را قتػل کػرد اك حتػی صػحابی بزر ػوار عبػدا﵁ ابػن زبػّب رضػی‬
‫ا﵁ عنػو را بػو دار آكخیػت ك مهچنػْب عػامل مشػهور سػعید بػن جبػّب رلػو ا﵁ را نیػز بػو قتػل رسػانید عػده از علمػاء ماننػد قاضػی عیػاض‬
‫اكرا تکفّب نودند كعده ای اكرا تکفّب ننمودند‪.‬‬
‫مهچنْب سعید ابن جبّب از ش صی بناـ " ابن اشعز "کو بر علیو حجاج قیاـ کرده بود لایت نود ك بػرای مهػْب سػعید بػن جبػّب‬
‫مػورد خشػم حجػاج قػرار رفػت ك پػس از شکسػت قیػاـ " ابػن اشػعز "سػعید از حجػاز رفػتا ك بػاالخره پػس از چنػدین سػاؿ‬
‫باز شت ‪.‬‬
‫«خالد قسری» كالی مکوا این عامل ربانی را دستگّب کرده ك بو عراؽ نزد حجػاج فرسػتاد‪ .‬البتػو اك ایػن اقػداـ خالػد قسػری را پسػند‬
‫نػی داشػت كلػی بػرای حفػ ىیبػت خػود ك ارعػاب مػردـ در ُٔ شػعباف سػاؿ ٓٗ ق ایػن عػامل امػت اسػالـف سػعید بػن جبػّب را بػو‬
‫شهادت رساند فتگوی کوتاىی بْب آف ستمگر دكراف ك بْب داعی دین ا﵁ اجناـ شده است‪.‬‬
‫{‪}327‬‬
‫سو ند بو ا﵁ کو من تو را از این کار (جنگیدف) منع میکػردـف سػو ند بػو ا﵁ کػو‬

‫من تو را از ایػن کػارا منػع میکػردـف سػو ند بػو ا﵁ کػو مػن تػو را از ایػن کػارا منػع‬
‫میک ػػردـف (چ ػػوف میدانس ػػتم ک ػػو موف ػػر نیش ػػوی‪ ).‬س ػػو ند ب ػػو ا﵁ ک ػػو م ػػن ى ػػیچ‬
‫ركزهداری ك شػػب زنػػدهداری ك ش صػػی کػػو حػػر خویشػػاكندی را ػػا آكردا ّٔػػَب از‬
‫تو سراغ ندارـف بو ا﵁ سو ندا امتی کػو بػدترین آّٗػا تػو باشػیا امػت بسػیار خػوبی‬
‫است‪.‬‬
‫سػمس عبػد﵁ بػو راىػش ادامػو داد‪ .‬بعػد از آفا خػرب ایسػتادف عبػد ا﵁ بػن عمػػر‬
‫ك س ػ نانش بػػو حجػػاج رسػػید‪ .‬حجػػاج اف ػرادی را فرسػػتاد ك آّٗػػا جنػػازهی عبػػد ا﵁‬
‫ب ػػن زب ػػّب را از چوب ػػوی دار پ ػػایْب آكردن ػػد ك در می ػػاف قربى ػػای یهودی ػػاف انداختن ػػد‪.‬‬
‫آنگػػاها ش صػػی را نػػزد امسػػاء دخػػَب ابػػوبکرف مػػادر عبػػد ا﵁ بػػن زبػػّبف فرسػػتاد ك از‬
‫امسػػاء خواسػػت تػػا نػػزد اك بیایػػدف امػػا امسػػاء از رفػػًب نػػزد اك خػػودداری کػػرد‪ .‬دكبػػارها‬
‫حجػػاج ش صػػی را نػػزد اك فرسػػتاد تػػا بػػو اك بگویػػد‪ :‬نػػزد مػػن میآیػػی یػػا ش صػػی را‬
‫میفرسػػتم تػػا تػػو را بػػا یسػػوىایت بکشػػد ك نػػزد مػػن بیػػاكرد‪ .‬بػػاز ىػػم امسػػاء نرفػػت ك‬
‫فػػت‪ :‬بػػو ا﵁ سػػو ندا نػػزد تػػو نػػیآَل مگػػر اینکػػو ش صػػی را بفرسػػتی تػػا م ػرا بػػا‬
‫یسوىاَل بکشد ك نزد تو بیاكرد‪.‬‬
‫حجاج فت‪ :‬کفشهای چرمی مرا بدىید‪ .‬آنگاها کفشهایش را برداشت ك بػا‬
‫تکرب یا با شتاب بو راه افتاد تا اینکو نزد امساء رفػت ك فػت‪ :‬دیػدی کػو بػا دمشػن‬
‫ا﵁ چگونو رفتار کردـ؟ امساء فػت‪ :‬دیػدـ کػو تػو دنیػایش را كیػراف کػردیف كلػی اك‬
‫آخػػرت تػػو را كی ػراف نػػودف بػػو مػػن خػػرب رسػػیده اسػػت کػػو تػػو اك را (از ركی طعنػػو ك‬
‫عیبج ػػویی) فرزن ػػد ذات النط ػػاقْب خط ػػاب میکن ػػیف س ػػو ند ب ػػو ا﵁ ک ػػو م ػػن ذات‬
‫{‪}328‬‬
‫النطاقْب (دارای دك کمربند) ىستمف (کمربنػدـ را دك قسػمت کػردـ) ك بػا یکػی از‬
‫آّٗػػا غػ ای رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ك ابػػوبکر را بسػػتم تػػا بتواننػػد آف را در‬
‫مکػانی مرتفػعا آكیػزاف ناینػػد کػو حیوانػات بػداف دسَبسػػی نداشػتو باشػندف ك دكمػػی‬
‫را بػػو عن ػواف کمربنػػدی اسػػتفاده نػػودـ کػػو ىرزنػػی بػػداف نیػػاز داردف بایػػد بػػدانی کػػو‬
‫رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم فرمػػود‪« :‬در قبیلػػوی ثقیػػفا یػػک کػ ابا ك یػػک‬
‫قاتػػل ك جنایتکػػار خواىػػد آمػػد»‪ .‬کػ ابش را مػػا دیػػدهاَل (خمتػػار ثقفػػی بػػود) ك فکػػر‬
‫نػػیکنم کػػو قاتػػل ك جنایتکػػارشا کسػػی غػػّب از تػػو باشػػد‪ .‬آنگػػاها حجػػاج بػػدكف‬
‫(ُْٕ)‬
‫اینکو جواب امساء را بدىدا برخاست ك رفت‪.‬‬
‫<?‪( -9‬مسلم‪.)ِْٓٓ :‬‬

‫{‪}329‬‬

‫‪ -1‬عبدا﵁ بن زبّب «اكلْب طفل» تولد شده در اسالـ بػود کػو بػا تربیػو سػاملا‬
‫غ ای حالؿا زیر اثر رسوؿا ك در سرزمْب مقدسی بود کو شجاعت كبیاف حػرا‬
‫سراجناـ بو اعداـ اك توسط حجاج بن یوسف ردید‪.‬‬
‫‪ -‬افت‪ ،‬نمی دانی من حجا ىستم!‬
‫(ُٕٓ)‬
‫= فرمود‪ :‬نمی دانی پرورداار من اهلل است‪.‬‬
‫‪ -2‬حػػرؼ زدف در مقابػػل سػػتمگراف كخودپسػػندید افا از بػػزر َبین جهػػاد در‬
‫راه تعالی است‪.‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم میفرماید‪:‬‬
‫ً (ُٕٔ)‬ ‫ضل ا ًٍه ًاد ىكلًمةي ح ٍّر ًعٍن ىد س ٍلطى و‬
‫اف ىجائ ور»‪.‬‬ ‫ي‬ ‫«أىفٍ ى ي ى ى ى‬
‫یعنػ ػػی‪« :‬ممتػ ػػازترین درج ػ ػو جهػ ػػاد فػ ػػًب س ػ ػ ن حػ ػػر در ركم حػ ػػاکم سػ ػػتمگر‬
‫است»‪.‬‬
‫و کشااتو ش اادن در راه اف ااتن س اادن حا ا را ش ااهادت و ى اام رتب ااو ش اادن ب ااا‬
‫حمگه یعن سید و سرور شهدا م داند‪ .‬چنانکو پیاامبر صالی اهلل علیاو وسالم‬
‫م فرماید‪:‬‬
‫ػاـ إً ىىل إًىمػػاـ ىجػػائًور فىػاىمره ىكىّٗػػاه‬ ‫الشػ ىػه ىد ًاء لىٍػ ىػزةي بػػن ىعٍبػ ًػد الٍمطَّلًػ ً‬
‫ػب ىكىرجػػل قىػ ى‬ ‫« ىس ػیّْ يد ُّ‬
‫ي‬
‫(ُٕٕ)‬
‫فىػ ىقتلو»‪.‬‬
‫ُٕٓ‪ -‬این س ن ابن زبّب نیستا بلکو از یکی از علماء است‪.‬‬

‫ُٕٔ‪ -‬بركایت اماـ ابن ماجو‪.‬‬
‫ُٕٕ‪ -‬مستدر اماـ حاکم‪.‬‬
‫{‪}331‬‬
‫یعن ػػی‪« :‬س ػػید الش ػػهداء ل ػػزه ب ػػن عب ػػدايطلب اس ػػت ك مهچن ػػْب م ػػردم ک ػػو در‬
‫مقابػ ػػل فرمػ ػػانركام س ػ ػػتمگر قی ػ ػػاـ کن ػ ػػد ك اك را ام ػ ػػر ك ّٗػ ػػک نای ػ ػػد ك فرم ػ ػػانركا اك را‬
‫بکشد»‪.‬‬
‫‪ -3‬ا ػػر کس ػػی تػ ػواف ف ػػًب ح ػػرؼ ح ػػر را ن ػػزد س ػػتمگری ن ػػداردا پ ػػس از آف‬
‫پنهػػاف شػػدف نیػػز راه جنػػات اسػػتا امػػاـ حسػػن بصػػرما تػػابعک معػػركؼ کػػو از تػػرس‬
‫ظل ػػم حج ػػاج ب ػػن یوس ػػف ك آزارى ػػام كم خ ػػود را خمف ػػک ک ػػرده ب ػػودُٖٕا مهچن ػػاف‬
‫ُٕٗ‬
‫ابوسعید رلو ا﵁ از ترس حجاج بن یوسف ثقفک پناىنده شده بود‪.‬‬
‫‪ -4‬عقیػػده مػػا در مػػورد حج ػػاج بػػن یوسػػف اینس ػػت کػػو اك ظ ػػامل كس ػػتمگری‬
‫بودا اما اك را تکفّب نی کنیما زیرا در صحی الب اری آمده است کو عبػدا﵁ بػن‬
‫عمر پشت سر حجاج بن یوسف ثقفک ناز مک خواندا مهچناف انس بػن مالػک‬
‫نیز پشت سر حجاج ناز مک خواند‪.‬‬
‫‪ -5‬اسم کنیو عبدا﵁ بن زبّبا ابوخبیب بود‪.‬‬
‫‪ -6‬علػػت اینکػػو اصػػحاب کػراـ نتوانسػػتند از عبػػدا﵁ بػػن زبػػّب دفػػاع کننػػدا ایػػن‬
‫بود کو اك در برابر حجاج ایستاد ی کرد‪.‬‬
‫‪ -7‬یکی از حقوؽ انساف اینسػت کػو بعػد از مػرگ اكا نبایػد بػو «بػدی» یػاد‬
‫کرده شودا كمهواره از نیکی ىا كاعماؿ حسنو كصاحلو ای اك یاد آكری شود‪.‬‬
‫ابػػوداكد ك ترم ػ م بػػا سػػندم ضػػعیف از ابػػن عمػػر نقػػل کػػرده اسػػت کػػو پیػػامرب‬
‫صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو كسػػلم فػػت‪« :‬اذكػػركا تاسػػن موتػػاكم ككف ػوا عػػن مسػػاكیهم»‬
‫(ُٖٕ)‪-‬سیمای ركز رستاخیزا از دکتور سلیماف اشقر‪.‬‬

‫(ُٕٗ)‪ -‬شرح عقیدة الطحاكی‪.‬‬
‫{‪}331‬‬
‫«تاس ػػن مرد ػػاف خ ػػود را یادکنی ػػد ك از ی ػػاد مس ػػاكم ك ب ػػدیهام آن ػػاف خ ػػوددارم‬
‫كرزید»‪.‬‬
‫‪ -8‬دكسػػتی كپیونػػد عقیػػدتی اصػػحاب بػػا مهػػدیگرا بیشػػَب از تبػػت بػػا بػرادراف‬
‫نسبی شاف بود‪.‬‬
‫‪ -9‬از ص ػػفات ظ ػػاىری ص ػػاحلاف اینس ػػت ک ػػو ركزش ػػاف را ركزه ب ػػر دى ػػاف م ػػی‬
‫باشند كشب شاف را در قیاـا ك با اقارب خویش صلو رلی می داشتو باشند‪.‬‬
‫‪ -11‬ابوبکر رضػی ا﵁ عنػو در تربیػت فرزنػدانش مػرد مػثفقی بػودا كدخَبانػی بػو‬
‫ماننػ ػػد عائشػ ػػو كامسػ ػػاء از خػ ػػود مبیػ ػػاف اشػ ػػتا كآنػ ػػاف الگػ ػػویی خػ ػػوبی در صػ ػػرب‬
‫كاستقامت برای ما شدند‪.‬‬
‫‪ -11‬قربانی شدف فرزند در راه ا﵁ تعالی از بزر َبین اىداؼ مػادراف دلسػوز بػو‬
‫دین است‪.‬‬
‫‪ -12‬نبایػد شػ ص در برابػر ظايػػاف تػن دىػػدا ىر ػاه مظلػػوـ نشػوَلا ظايػػاف ىػػم‬
‫باالی ما تسلط پیدا کرده نی توانند‪.‬‬
‫‪ -13‬ى ػػرکس مس ػػلمانی را قت ػػل کن ػػدا قات ػػل آخػ ػرتش كیػ ػراف م ػػی ش ػػودا كمقت ػػوؿ‬
‫دنیایش‪.‬‬
‫‪ -14‬پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم چنػػاف شػػا ردانی تربیػػت کػػرد کػػو در مقابػػل‬
‫پادشاىاف ظامل می ایستادندا كبا حرؼ ىای ذىبی شافا آّٗا را الؿ مػی کردنػدا‬
‫كچیزی برای فًب نی داشتند‪.‬‬
‫‪ -15‬امساء را ذات النطاقْب می فتند‪.‬‬
‫{‪}332‬‬
‫امساء بو لقب ذات النطاقْب شهرت یافت زیرا اك در ركزم کو پیػامرب صػلى ا﵁‬
‫علیو كسلم ك ابوبکر صدیر بػو سػوم مدینػو ىجػرت کردنػد آذكقػو ك توشػو سػفر را‬
‫برایشػػاف ف ػراىم آكرد ك مش ػػکک از آب پػػر ن ػػود ت ػػا مه ػراه داش ػػتو باش ػػند امػػا چی ػػزم‬
‫نیافػت کػو بػا آف رؼ غػ ا ك دىػاف مشػک آب را ببنػػدد از ایػن رك کمربنػد خػػود را‬
‫دك نصف نود با یک قسمت دىانػو مشػک ك بػا قسػمت دیگػر ظػرؼ توشػو داف‬
‫را تکم ساخت‪.‬‬
‫پیػػامرب صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم نیػػز در حػػر اك ایػػن دعػػاء را کػػرد کػػو ا﵁ در عػػوض‬
‫این کمربند اك را در ّٔشت دك کمربند عنایت فرماید‪.‬‬
‫ك از آف ركز بو (ذات النطاقْب) شهرت یافت‪.‬‬
‫‪ -16‬اصحاب پیامبر صلی اهلل علیو وسلم القاب خاصی داشتند‪ ،‬مثالً‪:‬‬
‫‪ ‬أبوبکر صدیر را «عبدا﵁ بن أبی قحافو» می فتند‪.‬‬
‫‪ ‬عمر بن اْلطاب را «فاركؽ» می نامیدند‪.‬‬
‫‪ ‬علی بن أبی طالب را «اماـ» می فتند‪.‬‬
‫‪ ‬عثماف بن عفاف را «ذی النورین» می فتند‪.‬‬
‫‪ ‬خالد بن كلید را «سیف ا﵁ ايسلوؿ» می فتند‪.‬‬
‫‪ ‬ابوعبیده بن جراح را «أمْب االمة» یاد می کردند‪.‬‬
‫‪ ‬لزه بن عبدايطلب را «أسدا﵁» یاد می کردند‪.‬‬
‫‪ ‬یاسر بن عمار را « ً‬
‫طیب ايطیب» می فتند‪.‬‬
‫‪ ‬زبّب بن عواـ را «حواری الرسوؿ» می فتند‪.‬‬
‫{‪}333‬‬
‫‪ ‬مصعب بن عمّب را «سفّب اسالـ» می فتند‪.‬‬

‫‪ ‬عبدا﵁ بن مسعود را «ترحاف القرآف» می فتند‪.‬‬
‫‪ ‬بالؿ بن رباح را «مثذف رسوؿ ا﵁» می فتند‪.‬‬
‫‪ ‬ح یفة بن میاف را «صاحب س ًر پیامرب» می فتند‪.‬‬
‫‪ ‬عمرك بن العاص را «زیر اسالـ» می فتند‪.‬‬
‫‪ ‬معاكیة بن ابوسفیاف را «کاتب كحی پیامرب» می فتند‪.‬‬
‫‪ ‬زید بن حارثو را «تبوب رسوؿ ا﵁» می فتند‪.‬‬
‫‪ ‬حساف بن ثابت را «شاعر رسوؿ ا﵁» می فتند‪.‬‬
‫‪ -17‬شػیا آلبػانی مػی ویػػد‪ :‬مسػلماف در كنػار كػػافر ك كػافر در كنػار مسػػلماف‬
‫دفػػن نشػػودا بلكػػو مسػػلماف در مقػػربه مسػػلماناف ك كػػافر در ورسػػتاف كفػػار دفػػن‬
‫َُٖ‬
‫شود‪.‬‬
‫عالمو ابن حزـ نیز فتوا كو مسلماف ك مشرؾ در یك مقربه دفن نشوند‪.‬‬
‫‪ -18‬پیشػػگویی رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم دربػػاره حجػػاج بػػن یوسػػف در‬
‫عصر صحابو بوقوع پیوست‪.‬‬
‫‪ -19‬امػػاـ نػػوكی رلػػو ا﵁ در شػػرح حػػدیز مػػی ویػػد‪ :‬ك امػػا فتػػو ای أمسػػاء‬
‫کػػو فرمػػود‪« :‬امػػا بسػػیار دركغگػػو را دیػػدَل» مقصػػود كی خمتػػار بػػن ابػػی عبیػػد ثقفػػی‬
‫می باشدا کو ش صی بسیار دركغگو بودا ك از قباحت ىا ك رسوائی ىػای كی‬
‫ایػػن بػػود کػػو ادعػػا مػػی کػػرد کػػو جربئیػػل علیػػو السػػالـ بػػو نػػزد اك مػػی آیػػد‪ .‬ك مػػورد‬
‫(َُٖ)‪ -‬ازکتاب‪« :‬أحکاـ ا نائز شیا آلبانی»‪.‬‬

‫{‪}334‬‬
‫اتفػػاؽ علمػػا مػػی باشػػد کػػو م ػراد از بسػػیار دركغگػػو خمتػػار بػػن ابػػی عبیػػد ك م ػراد از‬
‫بسیار خونریز حجاج بن یوسف می باشد»‪.‬‬
‫‪ -21‬خمتار ثقفی انسانی دركغگو ك فریبکاری بود کو خوخنواىی حسْب رضی‬
‫ا﵁ عنو را ّٔانو ای برای ردآكری طرفدار ك سماه برای خود ساخت تا بو قدرت‬
‫ك مقػاـ برسػد‪ .‬ك پیػامرب ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم قػبال از كجػود چنػْب کػ ابی‬
‫اطالع داده بودا چنانکو در حػدیز صػحیحی پیػامرب صػلی ا﵁ علیػو كسػلم خػرب‬
‫ُُٖ‬
‫دادند کو‪«:‬سیکوف فی ثقیف ک اب كمبّب»‪.‬‬
‫یعنی‪ :‬در قبیلو ثقیف ش صی ک اب ك ش ص ىال کننده ظهور خواىند‬
‫کرد ‪.‬‬
‫شػ ص کػ اب مهػْب خمتػار بػن ابػیعبیػد بػودها ك ىػال کننػده ك سػفا نیػز‬
‫حجاج بن یوسف ثقفی بوده است ‪.‬‬
‫خمتار ثقفی ش صػی کػ اب بػود کػو حتػی ادعػای نبػوت کػردا بػو عبػدا﵁ بػن‬
‫عمر رضی ا﵁ عنهما کو خمتار برادر زف كی بود فتػو شػد‪ :‬خمتػار مػی ویػد کػو‬
‫بػو كی كحػی مػی شػودا ابػن عمػر رضػی ا﵁ عنهمػا فرمػود‪ :‬بػو ا﵁ سػو ند راسػت‬
‫وحػو ىف إًلى ٰػی‬ ‫ً‬
‫مػی ویػدا مگػر نػو ایػن اسػت کػو ا﵁ مػی فرمایػد‪ { :‬ىكإً َّف ٱلشَّیىػٰط ى‬
‫ْب لىیي ي‬
‫أ ٍىكلًیىآئً ًه ٍم لًیي ىجػٰ ًدليويک ٍم} (مهانا کو شیاطْب بو دكستداراف خود كحی می کنند)‪.‬‬
‫از دركغ ىای خمتار ک اب این بود کو صندلی بزرگ ك للی را آراستو بود ك‬
‫آنػرا بػر اسػب ك قػاطر سػوار مػی کػرد ك ادعػا مػی کػرد کػو ایػن صػندلی بػا تػابوت‬
‫(ُُٖ)‪-‬مسلما ْ‪.ُُٕٗ/‬‬
‫{‪}335‬‬
‫بنی اسرائیل برابر است ك نیز كقتی جربئیل بو نػزدش مػی آیػد بػر ایػن صػندلی مػی‬
‫نشیند ‪.‬‬
‫بػا كجػود آنکػو خمتػار پػرچم خوخنػواىی حسػْب رضػی ا﵁ عنػو را برافراشػتا امػا‬
‫در كاقػع اك ىیچگػاه اىػل بیػت را دكسػت نداشػتو اسػتا چنانکػو ىنگػامی کػو‬
‫حسن رضی ا﵁ عنػو بػا لشػکریانش در مػدائن اتػراؽ نػودا فػردیا بانػگ برداشػت‬
‫کو قیس بن سعد رضی ا﵁ عنو کشتو شد‪ .‬آجنا بود کو سماىیاف حسنا در ىم‬
‫آمی تنػد ك ىػرج ك مػرج زیػادی در لشػکر افتػاد ك بػدین سػاف ىویػت كاقعػی اىػل‬
‫عراؽ کو بو بیثباتی ك بیكفایی شهره بودندا برمال شت‪ .‬چنانچػو بػو خیمػوی‬
‫حسن رضی ا﵁ عنو یورش بردند ك آف را غارت کردندف حتی بر س ًر زیرانداز اماـ‬
‫حسن رضی ا﵁ عنو بػا ىػم بػو نػزاع پرداختنػد ك آف بزر ػوار را زمخػی نودنػد‪ .‬بػدین‬
‫ترتیب حادثوای شػگفتانگیػز رخ داد کػو شػاىد خػوبی بػرای بیػاف ىویػت كاقعػی‬
‫افراد م کور بود‪ .‬در آف زماف سعد بن مسعود ثقفیا كالػی مػدائن بػود کػو پیشػَب‬
‫توسط علی بن ابیطالب رضی ا﵁ عنو بو این ًمسىػت مػارده شػده بػود‪ .‬در مهػْب‬
‫ّبكدار برادر زادهای سعد بن مسعودا یعنی خمتار بن ابوعبید بن مسعود کو در‬
‫سنْب جوانی بو سر میبرد نػزد سػعد بػن مسػعود آمػدا خمتػار بػو اك فػت‪ :‬آیػا مػی‬
‫خػواىی ىػم ثركینػد ػردی ك ىػم مهػَب ك بػزرگ مهػو؟ ابػن مسػعود ثقفػی فػت‪:‬‬
‫آری‪ .‬امػا بایػد چػو کػاری اجنػاـ دىػم؟ فػت‪ :‬حسػن بػن علػی رضػی ا﵁ عنػو را‬
‫دسػتگّب کػن ك اك را بػو معاكیػو ویػل بػده! ابػن مسػعود ثقفػی فػت‪ :‬لعنػت ك‬
‫نفرین ا﵁ بر تو باد‪ .‬آیا میخواىی من بػو نػوهای رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم‬
‫{‪}336‬‬
‫یػورش بػربـ ك اك را دسػتگّب کػنم؟ براسػتی کػو تػوا آدـ پسػت ك فركمایػوای‬
‫ُِٖ‬
‫ىستی!‪.‬‬
‫(ُِٖ)‪-‬تاریا طربی)ُٗٓ‪. (ٓ/‬‬

‫{‪}337‬‬
‫{‪}338‬‬
‫درسبیستوُم‪:‬‬
‫‪،‬اشتین شجیغت ابُقتی‪ ً،‬رض اللٌ غيٌُّٖ ‪،‬ر جيگ خيّو‬
‫ابو قتاده رضی ا﵁ عنو می وید‪:‬‬
‫ساؿ جنگ حنْبا مهراه رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم بػّبكف رفتػیم‪ .‬ىنگػامی‬
‫کو ركبركی ىم قرار رفتیما مسلماناف بو نػوعی شکسػت خوردنػد‪ .‬در ایػن میػافا‬
‫مػ ػػردی از مش ػ ػػرکْب را دی ػ ػػدـ ک ػ ػػو ب ػ ػػر م ػ ػػردی از مس ػ ػػلماناف ف ػ ػػایر آم ػ ػػده اس ػ ػػت (ك‬
‫میخواى ػػد اك را ب ػػو قت ػػل برس ػػاند) بس ػػوی اك رف ػػتم ك از پش ػػت س ػػرش دكر زدـ ك‬
‫ضربوای بو شانواش زدـ‪ .‬اك بسوی من آمد ك آنقدر تکم مػرا فشػار داد کػو بػوی‬
‫مرگ را استشماـ نودـ‪ .‬آنگاه مرگ اك را اماف نداد ك مرا رىا کرد‪.‬‬
‫بعػػد از آفا بػػو عمػػر بػػن خطػػاب رضػػی ا﵁ عنػػو رسػػیدـ‪ .‬اك فػػت‪ :‬مػػردـ را چػػو‬
‫شػػده اسػػت؟ فػػتم‪ :‬ایػػنا کػػار ا﵁ متعػػاؿ اسػػت‪ .‬سػراجناـا مػػردـ بر شػػتند ك رسػػوؿ‬
‫ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم نشسػػت ك فرمػػود‪« :‬ىػػر کػػسا کػػافری را بػػو قتػػل رسػػانده‬
‫آف اكست»‪.‬‬ ‫استا ك برای این کارشا واه داردا امواؿ مقتوؿ از ً‬
‫(ُّٖ)‪-‬معرفی مدتصر ابوقتاده رضی اهلل عنو ل@‪ 9‬ق ىا ‪ =< -‬ىا = <‪ >?< - >9‬م)‪:‬‬
‫اك «حارث (یانعمافا یا عمرك) بن ربعک انصارم خزرجک سلمک» می باشد‪ .‬اسم کنیو اش‪ :‬أبو قتادة است‪.‬‬
‫صػػحابی بزر ػواری بػػودها از شػػجاعت ك دالكری ىػػای اك کتػػب تػػاریا بسػػیار داسػػتاّٗای شػّبینی را نقػػل مػػی ناینػػد‪ .‬اك بػػو اسػػم کنیػػو‬
‫اش(ابوقتاده) شهرت یافتو است‪ .‬اك را می فتند‪« :‬فارس رسوؿ ا﵁!»‪.‬‬
‫در صحی مسلم ركایت شده کو رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم درباره اك فرمود‪:‬‬
‫«خّب فرساننا الیوـ أبو قتادة» (امركزا َّٔبین سوارکاراف ما ابوقتاده است)‪.‬‬
‫ابوقت ػػاده در ی ػػاـ غ ػػزكات از ابتداء(اح ػػد) ت ػػا انتهػػا اش ػَبا داشػػتا در خالف ػػت علػػی ب ػػن ابػػی طال ػػب سرپرسػػتی مک ػػو را ب ػػو عه ػػده‬
‫داشتا كدر جنگ صفْب مهرای اك نیز حضور داشت‪ .‬سراجناـ در مدینو طیبو كفات یافت‪( .‬االصابة ْ‪)ُٖٓ :‬‬
‫{‪}339‬‬
‫ابو قتاده می وید‪ :‬من برخاستم ك فتم‪ :‬چو کسی برای من واىی میدىػد؟‬
‫ك نشستم‪ .‬بار دیگرا رسوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم سػ نش را تکػرار کػرد‪ .‬بػاز‬
‫ىم من بلند شدـ ك فتم‪ :‬چو کسی برای من واىی میدىد؟ ك نشسػتم‪ .‬رسػوؿ‬
‫ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم ب ػرای سػػومْب ب ػػار س ػ نش را تک ػرار ک ػػرد‪ .‬بػػاز ىػػم مػػن‬
‫برخاستم‪.‬‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم فرمود‪« :‬ای ابوقتاده! موضػوع مشػا چیسػت»؟‬
‫من داستاف را برای پیامرب اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم تعریف کردـ‪ .‬در ایػن ىنگػاـا‬
‫مردی از میػاف مػردـ فػت‪ :‬یػا رسػوؿ ا﵁! راسػت می ویػدف امػواؿ آف مقتػوؿا نػزد‬
‫مػػن اسػػتف پػػس اك را ػػای ایػػن حقػػشا راضػػی بگػػرداف‪ .‬ابػػوبکر صػػدیر رضػػی ا﵁‬
‫عنػػو فػػت‪ :‬نػػوا سػػو ند بػػو ا﵁ا چنػػْب نیشػػود کػػو شػػّبی از ش ػّباف ا﵁ در راه ا﵁‬
‫نگػػدا آنگػػاه ام ػواؿ مقت ػولش را بػػو تػػو بدىنػػد‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬
‫فرمود‪« :‬راست می ویدف آف امواؿ را بو اك بده»‪ .‬آف مػرد امػواؿ مقتػوؿ را بػو مػن‬
‫داد‪.‬‬
‫ابػػو قتػػاده رضػػی ا﵁ عنػػو می ویػػد ‪ :‬مػػن زره اك را فػػركختم ك از پػولش یػػک بػػاغ‬
‫ُْٖ‬
‫از بنی سلمو خریدـ‪ .‬ك اینا اكلْب مالی بود کو در اسالـ بدست آكردـ‪.‬‬
‫(ُْٖ)‪(-‬مسلم‪.)ُُٕٓ :‬‬
‫{‪}341‬‬

‫‪ -1‬حنْب‪ :‬درهای است بْب مکو ك طایف «اعالـ اينجد»‪.‬‬
‫‪ -2‬در مورد فلسفو جنگ حنْبا استاد ندكی می نویسد‪:‬‬
‫ى ػوازف بعػػد از ق ػریشا نػػّبكم بػػزرگ ك زكرمنػػدم بودنػػد ك ى ػوازف ك ق ػریش بػػاىم‬
‫رقابػػت داشػػتند‪ .‬كقػػٍب کػػو ق ػریش تسػػلیم ردیػػد‪ .‬ى ػوازف (مشػػرکاف عػػرب) در برابػػر‬
‫اسػػالـ تسػػلیم نشػػدندا ك «مالػػک پسػػر عػػوؼ نصػػرم» رئػػیس ى ػوازف قیػػاـ کػػردا ك‬
‫مردـ را بو جنگ علیو اسالـ دعوت نود‪ .‬عالكه بر مػردـ ىػوازف یػاـ طایفػو ثقیػف‬
‫بو دكر مالک حع شدندا ك علیو رسوؿ ا﵁ صلى ا﵁ علیو كسػلم تصػمیم رفتنػد‪.‬‬
‫ك بػو مهػراه سػایر دسػتو ىػام خمػالفا امػواؿ ك دارایػک ك زنػاف ك فرزنػداف شػاف را بػػو‬
‫جام اشتندا تا مطمبن شوند ك بتوانند از خود دفاع کنند‪.‬‬
‫پیػػامرب صػػلى ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػا دك ىػزار نفػػر از اىػػل مکػػو از حلػػو‪ :‬کسػػاٍل کػػو‬
‫تػػازه مسػػلماف شػػده ك عػػده ام کػػو ىنػػوز مسػػلماف نشػػده ك ده ى ػزار نفػػر از یػػاراف‬
‫پاکدؿ ‪ -‬کو از مدینو مهػراه رسػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػلم بػو مکػو آمػده بودنػدا‬
‫ك عددشػػاف بػػو حػػدم رسػػیده بػػودا ک ػػو در ىػػیچ جنگػػک سػػابقو نداشػػت ‪ -‬ب ػرام‬
‫جنگ ىوازف از مکو خارج شدندا تا جائک کو حعک از مسلماناف فتنػد‪ :‬ىػوازف‬
‫ب ػػو عل ػػت کم ػػک افػ ػراد ام ػػركز ب ػػر م ػػا چ ػػّبه ن ػػک ش ػػوندف ك فػ ػراكاٍل حعی ػػت آن ػػاف را‬
‫متعجب کرده بود ‪...‬‬
‫‪ -3‬مسلماناف در دىم شواؿ ساؿ ىشتم در حنْب رسیدند‪.‬‬
‫{‪}341‬‬
‫‪ -4‬در جنگ حنْب در آغاز مسلماناف بو نػوعی شکسػت ركبػرك شػدندا امػا‬
‫در اخّبا ا﵁ تعالی فت ك شایش را نصیب آناف کرد‪.‬‬
‫‪ -5‬ىر اىی کو مسلماناف در غزكات بػو شکسػت مواجػو مػی شػدندا سػبب‬
‫آف نافرمانی از امّب بود‪.‬‬
‫‪ -6‬یک ػػی از حق ػػوؽ مس ػػلماف ب ػػر مس ػػلماف دیگ ػػر اینس ػػت ک ػػو ىر ػػاه اط ػػالع‬
‫حاصل می کند کو کسی تصمیم بر قتل اك داردا یا انواع تع یب كمصػیبت ىػایی‬
‫را بػػر اك م ػػی رس ػػاندا پ ػػس بای ػػد آف مسػػلماف را از ای ػػن س ػػوء قص ػػد اط ػػالع دى ػػدا‬
‫كدفػاعش را نایػدا كکسػی کػو از ایػن سػوء قصػد اطػالع داشػتو باشػد ك خػػود را در‬
‫بی خربی كغفلت زندا اك با قاتل در جرـ شریک است‪.‬‬
‫‪ -7‬کافراف در ىیچ حلظو ایا دست از سر مسلماناف باز نی دارند‪.‬‬
‫‪ -8‬فت ا شکستا شهادتا ك‪ ...‬مهو از جانب ا﵁ تعالی می باشد‪.‬‬
‫‪ -9‬ىرکسی کو بطور مش صا کػافری را بکشػدا یػاـ دارایػی کػافر مربػوط اك‬
‫می شود‪.‬‬
‫‪ -11‬اصػػحاب پیػػامرب صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم مبػػادا بػػر اینکػػو در ػواىی نػػاحر‬
‫شػػهادت دىنػػدا بػػر آف صػػحابی ػواه نشػػدندف پػػس حػػاؿ آنػػانی چػػو باشػػد کػػو در‬
‫دركغا ّٖمتا دزدیا ك‪ ...‬شهادت ك واىی می دىند؟‪.‬‬
‫‪ -11‬انساف ىنگاـ تزکیو ك سْب افرادا ّٗایت تتاط باشد‪.‬‬
‫‪ -12‬یکػػی از حقػػوؽ دیگػػر مسػػلماف بػػر دكش مػػا اینسػػت کػػو ىر ػػاه در معاملػػو‬
‫ای حر انب می باشدا باید از اك دفاع نودا كشػهادت ك ػواىی در ػرفًب حػر‬
‫آفا ثواب است‪.‬‬
‫{‪}342‬‬
‫‪ -13‬اىػػد مػػی توانػػد از مػػاؿ غنیمػػت در ىػػر راه مشػػركعی کػػو مصػػرؼ کنػػدا‬
‫اجازه دارد‪.‬‬
‫‪ -14‬مس ػ ػػلماف م ػ ػػی توان ػ ػػد ک ػ ػػار کن ػ ػػدا زل ػ ػػت بکش ػ ػػدا ك از پ ػ ػػوؿ آف ىرک ػ ػػار‬
‫مشركعی کو اجناـ دىدف اشکالی ندارد‪.‬‬
‫{‪}343‬‬
‫{‪}344‬‬
‫درسسیام‪:‬‬
‫ُٖٓ‬
‫داستاى اسالم آٍردى ثواهِ بي اثال رضی اهلل عٌِ‬
‫ابوىریره رضی ا﵁ عنو می وید‪:‬‬
‫رسػػوؿ ا﵁ ص ػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم تعػػدادی اسػػب س ػوار بػػو سػػوی جنػػد فرسػػتاد‪.‬‬
‫آنػػاف یػػک مػػرد از طایفػػوی بنػػی حنیفػػو را کػػو مثامػػو بػػن اثػػاؿا نػػاـ داشػػت ك سػػردار‬
‫م ػػردـ میام ػػو ب ػػودا آكردن ػػد ك ب ػػو یک ػػی از س ػػتوّٗای مس ػػجدا بس ػػتند‪ .‬در ای ػػن اثن ػػاا‬
‫رسوؿ ا﵁ صلی ا﵁ علیو كسلم بو سوی اك رفػت ك فرمػود‪« :‬ای مثامػو! چػو چیػزی‬
‫مهػراه خػود داری»؟ (فکػر میکنػی بػا تػو چگونػو رفتػار خػواىم کػرد؟) مثامػو فػػت‪:‬‬
‫ای تمػد! نػزد مػنا خػّب اسػتف ا ػر مػرا بػو قتػل برسػانیا انسػاف شػریف ك تَبمػی‬
‫را کشػػتوای کػػو قػػومش خػػوف اك را خواىنػػد رفػػت‪( .‬یػػا اینکػػو کسػػی را کشػػتوای کػػو‬
‫مس ػ ػػتحر قت ػ ػػل اس ػ ػػت)‪ .‬ك ا ػ ػػر من ػ ػػت بگ ػ ػ ػ اری (ك م ػ ػ ػرا آزاد کن ػ ػػی) ب ػ ػػر انس ػ ػػاف‬
‫سماسگ اری منت اشتوای‪ .‬ك ا ر مػاؿ میخػواىیا ىػر چػو میخػواىیا طلػب‬
‫کن‪ .‬پیامرب اکرـ صلی ا﵁ علیو كسلم اك را تا فردا بو حاؿ خػودا رىػا نػود‪ .‬آنگػاه‬
‫بو اك فرمود‪« :‬فکر میکنی با تو چگونو رفتػار خػواىم کػرد»؟ اك فػت‪ :‬مهػاف کػو‬
‫بو تو فتمف ا ر منت بگػ اریا بػر انسػاف سماسػگ اری منػت اشػتوای ا ػر مػرا‬
‫بو قتل برسانیا انساف شریف ك تَبمی را کشتوای کػو قػومش خػوف اك را خواىنػد‬
‫(ُٖٓ)‪ -‬معرفی مدتصر ثمامو بن اثال رضی اهلل عنو ل‪ 9: - 888‬ىا = ‪ >;; - 888‬م)‪:‬‬
‫اك‪« :‬مثامة بن أثاؿ بن نعماف میامک» می باشد‪ .‬ایشاف از قبیلو بنی حنیفو بودندا اسم کنیو ای شاف‪ :‬ابوامامو بود‪.‬‬
‫صحابی بزر وارا كسردار اىل میامو بودا اشعاری ىم می سركد‪.‬‬
‫كقتی کو اىل میامو در فتنو مسیلمو ک اب مرتد شدندا اك ثابت قدـ ماندا كبا عػالء حضػرمی یکجػای شػدا ك در بلنػد کػردف لػوای‬
‫اسالـ مهت كرزیدندا با مرتدین اىل رین نیز جنگیدند‪( .‬االصابة ُ‪ ُُِ :‬كاالستیعاب ُ‪)َِّ :‬‬
‫{‪}345‬‬
‫رفػ ػػت‪( .‬یػ ػػا اینکػ ػػو کسػ ػػی را کشػ ػػتوای کػ ػػو مسػ ػػتحر قتػ ػػل اسػ ػػت‪ ).‬ك ا ػ ػػر مػ ػػاؿ‬
‫میخ ػواىیا ى ػػر چ ػػو میخ ػواىیا طل ػػب ک ػػن‪ .‬ب ػػاز ىػػم رس ػػوؿ ا﵁ ص ػػلی ا﵁ علی ػػو‬
‫كس ػػلم اك را ت ػػا ف ػػردا ب ػػو ح ػػاؿ خ ػػودا رى ػػا س ػػاخت‪ .‬آنگ ػػاها ب ػػو اك فرم ػػود‪« :‬فک ػػر‬
‫میکنی با تو چگونو رفتار خواىم کػرد»؟ اك فػت‪ :‬مهػاف چیػزی کػو بػو تػو فػتمف‬
‫ا ػػر منػػت بگ ػ اریا بػػر انسػػاف سماسػػگ اری منػػت اشػػتوای ك ا ػػر م ػرا بػػو قتػػل‬
‫برسانیا انساف شریف ك تَبمی را کشتوای کو قومش خوف اك را خواىنػد رفػت‪.‬‬
‫(یػا اینکػػو کسػػی را کشػتوای کػػو مسػػتحر قتػل اسػػت‪ ).‬ك ا ػػر مػاؿ میخػواىیا ىػػر‬
‫چػو میخػواىیا طلػػب کػن‪ .‬رسػػوؿ ا﵁ صػلی ا﵁ علیػو كسػػلم فرمػود‪« :‬مثامػػو را آزاد‬
‫کنیػػد»‪ .‬آنگػػاها اك بػػو خنلس ػػتانی کػػو نزدیػػک مس ػػجد ب ػػودا رفػػت ك غسػػل کػػرد ك‬
‫بر شػػت ك كارد مسػػجد شػػد ك فػػت‪ :‬ػواىی مػػیدىم کػػو ىػػیچ معبػػودی ػػز ا﵁ا‬
‫كجػود نػدارد ك ػواىی مػػیدىم کػو تمػدا فرسػػتادهی ا﵁ اسػتف ای تمػد! سػػو ند‬
‫بػ ػػو ا﵁ ک ػ ػػو چهػ ػػرهای منف ػ ػػورتر از چهػ ػػرهی مش ػ ػػا ب ػ ػرای م ػ ػػن در ركی زمػ ػػْبا كج ػ ػػود‬
‫نداش ػػتف كل ػػی ام ػػركزا چه ػػرهای تب ػػوبتر از چه ػػرهی ت ػػو ن ػػزد م ػػن كج ػػود ن ػػداردف‬
‫سو ند بو ا﵁ کو دینی منفورتر از دین تو نزد من كجود نداشت ك ىماکنػوفا دیػن‬
‫تػو پسػػندیدهترین دیػػن نػزد مػػن اسػػتف سػو ند بػػو ا﵁ کػػو شػهری مبثػػوضتر از شػػهر‬
‫تو نزد مػن كجػود نداشػت كلػی امػركزا شػهر تػو تبػوبترین شػهرىا نػزد مػن اسػتف‬
‫اسػػب س ػواراف مشػػا م ػرا در حػػالی دسػػتگّب کردنػػد کػػو قصػػد عمػػره داشػػتما نظػػر مشػػا‬
‫چیسػػت؟ رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم بػػو اك بشػػارت داد ك امػػر کػػرد تػػا عمػػرها‬
‫ػػای آكرد‪ .‬پػ ػػس ىنگ ػػامی کػ ػػو بػ ػػو مک ػػو رفػ ػػتا ش صػ ػػی ب ػػو اك فػ ػػت‪ :‬بػ ػػیدین‬
‫شدهای؟ مثامػو فػت‪ :‬خػّبا بلکػو توسػط رسػوؿ ا﵁ف تمػد صػلی ا﵁ علیػو كسػلمف‬
‫{‪}346‬‬
‫مسػػلماف شػػدهاـ ك سػػو ند بػػو ا﵁ا تػػا زمػػانی کػػو رسػػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػػو كسػػلم‬
‫ُٖٔ‬
‫اجازه ندىدا دانوای ندـ از میاموا برای مشا خنواىد آمد‪.‬‬
‫(ُٖٔ)‪ -‬لمسلم‪.):88A :‬‬

‫{‪}347‬‬

‫‪ -1‬جن ػػدا ناحی ػػوای اس ػػت مرتف ػػع ک ػػو پ ػػس از حج ػػاز ك می ػػاف می ػػنا ص ػػحرای‬
‫مسػػاكها عػػركض ع ػراؽ كاقػػع شػػده ك چػػوف از دیگػػر ن ػواحی مرتفػػعتر اس ػػتا آف را‬
‫«جن ػػد» خواندهان ػػد‪ .‬ای ػػن قس ػػمت از مش ػػاؿ ب ػػو «بادی ػػة الس ػػماكه» ك از جن ػػوب ب ػػو‬
‫«میػػن» تػػدكد اسػػت ك ل ػ ا قسػػمت مرکػػزی عربسػػتاف را تشػػکیل میدىػػد‪ .‬ریػػاض‬
‫پایت ت عربستافا در این ناحیو قرار دارد‪.‬‬
‫فایدٌ‪:‬می ویند‪ :‬احادیثی آمده درباره قباحت جنػدا كشػیا تمػد بػن عبػدالوىاب‬
‫از جند بودا بناءن كی ك دعوتشا مردكد كفتنو است!‬
‫جواب‪:‬‬
‫آف حدیز صحی است كلػی اشػاره بػو فتنػو ای کػو در جنػد دارد ك منظػور از جنػد‬
‫در آفا جنػػد ع ػراؽ اسػػت نػػو جنػػد حجػػازا كشػػیا تمػػد بػػن عبػػدالوىاب از ع ػراؽ‬
‫نیستا بلکو از جند حجاز است‪.‬‬
‫در این ركایػات بػو صػورت صػری جهػت مػورد اشػاره مشػ ص شػده اسػت ك بیػاف‬
‫شػ ػػتو کػ ػػو آف جهػ ػػت مشػ ػػرؽ اسػ ػػت‪ .‬در ركایػ ػػات دیگػ ػػری از ایػ ػػن حػ ػػدیز ىػ ػػم‬
‫س ػػرزمینهای م ػػورد اش ػػاره ذک ػػر ش ػػده اس ػػتا از حل ػػو از ن ػػافع از اب ػػن عم ػػر ركای ػػت‬
‫است کو فت‪« :‬پیامرب فتنوىا را بیاف کػرد ك فرمػود‪ :‬پركرد ػارا شػاـ ك میػن را بػرای‬
‫ما مبار ػرداف‪ .‬صػحابو فتنػد‪ :‬ای رسػوؿ ا﵁ در جنػد چػو؟ راكی میگویػد‪ :‬فکػر‬
‫{‪}348‬‬
‫مػػیکػػنم کػػو بػػار سػػوـ فرمػػود‪ :‬در آجنػػا فتنػػوىػػا ك آشػػؤّایی ركی مػػیدىػػد ك شػػاخ‬
‫ُٕٖ‬
‫شیطاف از آجنا طلوع میکند»‪.‬‬
‫امػػاـ خطػػابی رلػػو ا﵁ چنانکػػو امػػاـ ابػػن حج ػػر رلػػو ا﵁ از اك نقػػل م ػػی کنػػد در‬
‫خصوص این حدیز وید‪" :‬جند" در جانب مشػرؽ اسػتا ك کسػی کػو در شػهر‬
‫مدینو باشدا جند را در مشػرؽ شػهر مدینػو یعنػی نػواحی بادیػو نشػْب عػراؽ خواىػد‬
‫ُٖٖ‬
‫یافت"‪.‬‬
‫‪ -2‬اصػحاب رسػوؿ ا﵁ صػػلی ا﵁ علیػو كسػلم در قضػػیو قتػلا بسػیار تتاطانػػو‬
‫عمل می کردندا كبدكف دستور امّب شاف ىیچ کسی را نی کشتند‪.‬‬
‫‪ -3‬مثامو بن اثاؿا سردار قوـ بنی حنیفو بود‪.‬‬
‫‪ -4‬مسػ ػػجد قرار ػ ػػاها تربیتگػ ػػاها درسػ ػػگاه كتػ ػػل عب ػ ػػادت مس ػ ػػلماناف اسػ ػػت‪.‬‬
‫مسػػلماناف صػػدر اكؿ اس ػػالـ یػػاـ مشػػکالت خػػویش را در آجن ػػا حػػل كفصػػل مػػی‬
‫‪ -5‬بنی حنیفو‪ :‬اىل میامو ك اصحاب مسیلمو ك اب بودند‪.‬‬
‫‪ -6‬جواز بسًب اسّب‪.‬‬
‫‪ -7‬جػ ػواز داش ػػًب زن ػػداف در نظ ػػاـ اس ػػالمیا البت ػػو زن ػػداف ب ػػو ى ػػدؼ تربی ػػتا‬
‫كاصالح باشد نو اینکو باالی افرادی کو حدكد كحکم صادر شده باشد‪.‬‬
‫‪ّٗ -8‬ی از بد رفتاری با اسّب‪.‬‬
‫(ُٕٖ)‪ -‬صحی واریا مشارهَْٕٗ‪.‬‬

‫(ُٖٖ)‪(-‬فت الباری (ُّ‪.))ْٕ/‬‬
‫{‪}349‬‬
‫‪ -9‬جواز آزاد کردف کافری کو سر بو فركتنی دىدا كمایل بو اسػالـ باشػدا ك‬

‫از آزار كاذیت مسلماناف توبو ناید‪.‬‬
‫‪ -11‬بیشػَبین کسػػانی کػػو كارد دیػػن اسػػالـ شػػدندا ك بػػدكف جػػرب كاکػػراه دیػػن اك‬
‫را پ یرفتن ػػدا مهان ػػا اخ ػػالؽ ك ركی ػػو پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم ب ػػود‪ .‬آن ػػاف چ ػػوف‬
‫اخػػالؽ پیػػامرب را مػػی دیدنػػدا سػػالح شػػاف را بػػر زمػػْب مػػی اشػػتندا قلػػب ىػػای‬
‫شاف مایل اك می شدا كشیفتو اخالؽ اك می ردیدند‪.‬‬
‫شیح عبدالرحمن سعدی در تفسیر راستین می نویسد‪:‬‬
‫كام ػػل تػ ػرین اخ ػػالؽا اخ ػػالؽ پی ػػامرب ص ػػلی ا﵁ علی ػػو كس ػػلم م ػػک باش ػػد‪ .‬ك ب ػػا‬
‫برخوردارم از اخالؽ(پیامرب) منافع بزر ک بػو دسػت مػک آیػدا ك زیاّٗػام زیػادم از‬
‫آدمػػک دكر مػػک ش ػػود‪ .‬پػػس آی ػػا كس ػػک ك ػػو بػػو ا﵁ ك پی ػػامربش امی ػػاف دارد ك ادع ػػام‬
‫پّبكم از پیامرب را مک ناید شایستو است كو سػرباز مسػلماناف باشػدا ك اخالقػش‬
‫تنػ ػػد ك درشػ ػػتا ك سػ ػػنگدؿ باشػ ػػدا ك س ػ ػ ناف زشػ ػػت ك نفػ ػػرت انگیػ ػػز بػ ػػر زبػ ػػاف‬
‫براند؟!‪.‬‬
‫شارح ریاض الصالحین می نویسد‪:‬‬
‫براسٍب کو پیامرب صلک ا﵁ علیو كسػلم در پنػدار ك فتػار ك کػردار شػاف نونػو ك‬
‫الگػػوم عملػػک احکػػاـ قػػرآٍل بودنػػد‪ .‬ك انػػک لعلػػک خلػػر عظػػیما نػػدام ربػػاٍل اسػػت‬
‫کو نایانگر اخالؽ نبوم صلک ا﵁ علیو كسلم است‪.‬‬
‫{‪}351‬‬
‫استاد مبارکفوری در کتاب «رحی المدتوم» می نویسد‪:‬‬

‫رسػوؿ ا﵁ صػػلى ا﵁ علیػو كسػػلم از جهػت زیبػػایک ظػاىرم ك کمػػاؿ اخالقػػک آف‬
‫چناف ممتاز بوده است کو كصف ایشافا در بیاف ك فتػار نػک نجػد‪ .‬ػت تػاثّب‬
‫مه ػػْب اكص ػػاؼ ب ػػود ک ػػو د ػػا سرش ػػار از جتلی ػػل ك تک ػػرَل ایش ػػاف ب ػػود ك م ػػردـا در‬
‫حفاظػػت ك اح ػَباـ اكا جانشػػاف را فػػدا مػػک کردنػػدف بػػو ونػػو ام کػػو تػػاریاا ب ػرام‬
‫ىیچ فرد دیگرما چنْب امتیازم را سراغ ندارد‪.‬‬
‫ىمچنان استاد مبارکفوری می اوید‪:‬‬
‫آناف کو با پیامرب صلى ا﵁ علیو كسلم زنػد ک ك معاشػرت کردنػدا اك را خیلػک‬
‫دكسػػت مػػک داشػػتندف تػػا جػػایک کػػو ا ػػر ردنشػػاف قطػػع مػػک شػػدا بػػاز ىػػم بػػاکک‬
‫نداشػػتندف كيل حاضػػر نبودنػػد خراشػػک بػػر ركم نػػاخن ایشػػاف اجيػػاد شػػود! دلیػػل ایػػن‬
‫مهو ابراز تبتا آف بود کو یاـ اكصاؼ کماؿ بشرم در ایشاف كجود داشت‪.‬‬
‫‪ -11‬ىػػر کػػس بػػو اخػػالؽ پیػػامرب صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو كسػػلم ك شػػیوه رفتػػار اك‬
‫بنگػرد خواىػػد دیػػد کػو ایشػػاف در کارىػػام امػت اغلػػب براسػػاس كحػک ا ػػک یػػا طبػػر‬
‫مشػػورت مسػػلمْب اقػػداـ مػػک کػػردا ك در جػػایک کػػو كحػػک نبػػود بػػا صػػحابو مشػػورت‬
‫مک کرد ك مصلحت کلٌک امت را در نظر مک رفت‪.‬‬
‫‪ -12‬فضیلت كجایگاه عمره در اسالـ‪:‬‬
‫أبػػو ىریػػره رضػػک ا﵁ عنػػو از رسػػوؿ ا﵁ صػػلى ا﵁ علیػػو كآلػػو كسػػلم ركایػػت مػػک‬
‫(ُٖٗ)‬
‫ز ىكىملٍ یػى ٍف يس ٍر ىر ىج ىع ىك ىما ىكلى ىدتٍوي أ ُّيموي»‪.‬‬ ‫كند‪ « :‬ىم ٍن أىتىى ىى ى ا الٍبىػٍی ى‬
‫ت فىػلى ٍم یػى ٍرفي ٍ‬
‫ُٖٗ‪ -‬مسلم‪.‬‬
‫{‪}351‬‬
‫یعنػػی‪« :‬ىػػر كػػس بػػو زیػػارت ایػػن خانػػو (كعبػػو) بیایػػدا ك بػػا زف خػػود نزدیكػػک‬
‫نكندا ك مرتكب معصیت ك ناىک نشػودا چنػاف از ناىػانش پػاؾ مػک شػودا كػو‬
‫وئک تازه از مادرش متولد شده است»‪.‬‬
‫یعِب چناف رجوع مک كند مانند كودكک كو ىیچ ناىک اجناـ نداده است‪.‬‬
‫أبو ىریره رضک ا﵁ عنو از رسوؿ ا﵁ صلى ا﵁ علیو كآلو كسلم ركایػت مػک كنػد‬
‫س‬
‫كر لى ٍػی ى‬
‫ػج الٍ ىمٍبػ يػر ي‬ ‫كو آ ضػرت فرمودنػد‪« :‬الٍعي ٍم ىػرةي ىإىل الٍعي ٍم ىػرةً ىك َّف ىػارةه لً ىمػا بػىٍیػنىػ يه ىمػاا ىك ٍ‬
‫احلى ُّ‬
‫(َُٗ)‬
‫لىوي ىجىزاءه َّإال ا ٍىنَّةى»‪.‬‬
‫یعنػػی‪« :‬عمػػره تػػا عمػػره دیگػػر كفػػاره ناىػػاٍل اسػػت كػػو بػػْب آف اجنػػاـ مػػک شػػودا‬
‫ىیچ جزا ك پاداشک برام حج مربكر جز ّٔشت نیست»‪.‬‬
‫‪ -13‬زم ػػانی ا﵁ تع ػػالی از م ػػا بن ػػد ی م ػػی خواى ػػد ک ػػو در آف ص ػػادؽ باش ػػیما‬
‫كآشکار كّٗاف ما یکی باشد‪.‬‬
‫َُٗ‪ -‬متفر علیو‪.‬‬

‫{‪}352‬‬
‫{‪}353‬‬
‫فصل سَم‪:‬‬
‫{‪}354‬‬
‫کتابْای کِ در فضائل‪ ،‬سیرت ٍدفاع اصحاب پیاهبر صللی‬

‫اهلل علیِ ٍسلن ًَشتِ شدُ اًد‬
‫شیا تمد مطر الزىرانیا برخی آّٗا را در کتاب‪« :‬علػم الرجػاؿ صػفحؤٗ»ا‬
‫چنْب لیست نوده است‪:‬‬
‫‪ -1‬الصحابةا ألبی عبیدة معمر بن ايثنی(تَِٖىػ)‬
‫‪ -2‬معرف ػ ػ ػػة م ػ ػ ػػن ن ػ ػ ػػزؿ م ػ ػ ػػن الص ػ ػ ػػحابة س ػ ػ ػػائر البل ػ ػ ػػدافا لإلم ػ ػ ػػاـ عل ػ ػ ػػی ب ػ ػ ػػن‬
‫ايدینی(تِّْىػ)‬
‫‪ -3‬الص ػػحابةا لإلم ػػاـ عب ػػدالرلن ب ػػن إبػ ػراىیم ب ػػن عم ػػرك الدمش ػػقی ايع ػػركؼ‬
‫بدحیم(تِْٓىػ)‬
‫‪ -4‬تاریا الصحابةا ألبی عبدا﵁ تمد بن امساعیل الب اری(تِٔٓىػ)‬
‫‪ -5‬الصحابةا ألبی زرعة عبیدا﵁ بن عبدالکرَل الرازی(تِْٔىػ)‬
‫‪ -6‬الصحابةا أللد بن سیار ايركزی(تِٖٔىػ)‬
‫‪ -7‬الص ػػحابةا ألب ػػی بک ػػر أل ػػد ب ػػن عب ػػدا﵁ ب ػػن عب ػػدالرحیم ايع ػػركؼ ب ػػابن‬
‫الربقی(تَِٕىػ)‬
‫‪ -8‬الصحابةا ألبی حاس تمد بن ادریس الرازی(تِٕٕىػ)‬
‫‪ -9‬الصػ ػ ػػحابةا ألبػ ػ ػػی جعف ػ ػ ػػر تمػ ػ ػػد بػ ػ ػػن عب ػ ػ ػػدا﵁ بػ ػ ػػن س ػ ػ ػػلیماف احلض ػ ػ ػػرمی‬
‫مطْب(تِٕٗىػ)‬
‫‪ -11‬الصحابةا ألبی منصور تمد بن سعد الباكردی(تَُّىػ)‬
‫{‪}355‬‬
‫‪ -11‬الصحابةا للحاف أبی تمد عبدا﵁ بن ألد بن موسی األىوازی ايلقػب‬

‫بعبداف(َّٔىػ)‬
‫‪ -12‬اْلحادا ألبی تمد عبدا﵁ بن تمد ا اركد(تَّٕىػ)‬
‫‪ -13‬الصحابةا ألبی بکر عبدا﵁ بن أبی داكد السجستانی(تُّٔىػ)‬
‫‪ -14‬معج ػ ػ ػػم الص ػ ػ ػػحابةا ألب ػ ػ ػػی قاس ػ ػ ػػم عب ػ ػ ػػدا﵁ ب ػ ػ ػػن تم ػ ػ ػػد ب ػ ػ ػػن عب ػ ػ ػػدالعزیز‬
‫البثوی(تُّٕىػ)‬
‫‪ -15‬الصحابةا ألبی جعفر تمد بن عمرك بن موسی العقیلی(تِِّىػ)‬
‫‪ -16‬الصحابةا ألبی العباس تمد بن عبدالرلن الدغولی(تِّٓىػ)‬
‫‪ -17‬الصحابةا للقاضی أبی ألد تمد بن ألد بن ابراىیم العساؿ(ّْٗىػ)‬
‫‪ -18‬معج ػ ػ ػ ػػم الص ػ ػ ػ ػػحابةا ألب ػ ػ ػ ػػی احلس ػ ػ ػ ػػْب عب ػ ػ ػ ػػدالباقی ب ػ ػ ػ ػػن ق ػ ػ ػ ػػانع اإلم ػ ػ ػ ػػوی‬
‫موالىم(تُّٓىػ)‬
‫‪ -19‬معج ػػم الص ػػحابةا ألب ػػی عل ػػی س ػػعید ب ػػن عثم ػػاف ب ػػن س ػػعید ب ػػن الس ػػکن‬
‫البثدادی ايصری(ّّٓىػ)‬
‫‪ -21‬الصحابةا ألبی حاس تمد بن ألد بن حباف البستی(ّْٓىػ)‬
‫‪ -21‬ايعجم الکبّبا للحاف أبی القاسم سلیماف بن ألد الطربانی(َّٔىػ)‬
‫‪ -22‬امساء الصحابةا ألبی بکر ألد بن ابراىیم االمساعیلی(تُّٕىػ)‬
‫‪ -23‬معرفة الصحابةا ألبی ألد احلسن بن عبدا﵁ العسکری(تِّٖىػ)‬
‫‪ -24‬الصحابةا ألبی حفص عمر بن ألد الشاىْب(ّٖٓىػ)‬
‫‪ -25‬معرف ػ ػ ػ ػػة الص ػ ػ ػ ػػحابةا ألب ػ ػ ػ ػػی عب ػ ػ ػ ػػدا﵁ تم ػ ػ ػ ػػد ب ػ ػ ػ ػػن اس ػ ػ ػ ػػحاؽ ب ػ ػ ػ ػػن من ػ ػ ػ ػػده‬
‫االصبهانی(ّٓٗىػ)‬
‫{‪}356‬‬
‫‪ -26‬معرفة الصحابةا أللد بن علی بن الؿ ا مدانی الشافعی(تّٖٗىػ)‬

‫‪ -27‬معرفة الصحابةا ألبی نعیم االصبهانی(تَّْىػ)‬
‫‪ -28‬معرفة الصحابةا ألبی العباس جعفر بن تمد ايستثفری(تِّْىػ)‬
‫‪ -29‬االستیعابا فی معرفة االصحابا ألبی عمر یوسف بن عبػدا﵁ ايعػركؼ‬
‫بن عبدالرب(تّْٔىػ)‬
‫البتو این کتأّای ىستند کو تا اكاخر قرف پنجم نوشتو شده اند‪.‬‬
‫كکتاب ىای ذیلا بعد از قرف ّٗم نوشتو شده اند‪:‬‬
‫‪ -31‬الصحابةا ألبی موسی ايدینی تمد بن أبی بکر االصبهانی(تُٖٓىػ)‬
‫‪ -31‬أسػػدالثابة فػػی معرفػػة الصػػحابةا لعػػز الػػدین بػػن أثػػّب أبػػی احلسػػن علػػی بػػن‬
‫تمد ا زری(تَّٔىػ)‬
‫‪ -32‬جتری ػػد أمس ػػاء االص ػػابةا للح ػػاف الػ ػ ىبی تم ػػد ب ػػن عثم ػػاف ب ػػن أل ػػد ب ػػن‬
‫عثماف(تْٖٕىػ)‬
‫االصابةا فی یییز الصحابةا للحػاف أبػی الفضػل شػهاب الػدین‬ ‫‪-33‬‬
‫ألد بن علی بن حجر العسقالنی(تِٖٓىػ)‬
‫کتبی کو فقط در تراجم صحابو كغّب آفا نوشتو شده اند‪:‬‬
‫ُ‪ -‬الطبقات الکربیا ﵀مد بن سعد(تَِّىػ) خمطوط‬
‫ِ‪ -‬طبقات خلیفو بن خیاطا (تَِْىػ) خمطوط‬
‫ّ‪ -‬التاریا الکبّبا لألماـ الب اری(تِٔٓىػ) خمطوط‬
‫ْ‪ -‬ايعرفة كالتاریاا لیعقوب بن سفیاف الفسوی(تِٕٕىػ) خمطوط‬
‫ٓ‪ -‬التاریا ألبی بکر بن أبی خیثمة(تِٕٗىػ) خمطوط‪.‬‬
‫{‪}357‬‬
‫كغّبه‪.‬‬
‫کتبی کو فقط در فضائل صحابو نوشتو شده اند‪:‬‬
‫ُ‪ -‬فضائل الصحابةا لإلماـ ألد بن حنبل(تُِْىػ) خمطوط‬
‫ِ‪ -‬فضائل الصحابةا ألبی عبدالرلن النسائی(تَّّىػ) خمطوط‬
‫ّ‪ -‬فضائل الصحابةا ْلیثمة بن سلیماف األطرابلسی(تّّْىػ) خمطوط‪.‬‬
‫ختمکتاببعًناهلل‪َ،‬فتحًتسمستان‪1411:‬‬
‫{‪}358‬‬
‫فْرست هصادر ٍهراجع‬

‫‪ -1‬إطػراؼ اي ٍسػػنًد ايعتىلًػک بػػاطراؼ ايسػػنىد احلنبلػک ايثلػػف ‪ :‬أبػو الفضػػل ألػػد‬
‫ي‬
‫بن علک بن تمد بن ألد بن حجر العسقالٍل (ايتو ‪ِٖٓ :‬ىػ)‪.‬‬
‫‪ -2‬ا امع ِف احلػدیز تالیف‪:‬عبػد ا﵁ بػن كىػب بػن مسػلم القرشػک أبػو تمػد‬
‫ايصرم سنة الوالدة ‪ /‬سنة الوفاة ُٕٗىػ‪.‬‬
‫‪ -3‬ا مع بْب الصحیحْب الب ارم كمسلم تالیف‪ :‬تمد بن فتوح احلمیدم‪.‬‬
‫‪ -4‬السنن الكربل كِف ذیلو ا وىر النقک ايثلػف ‪ :‬أبػو بكػر ألػد بػن احلسػْب‬
‫بن علک البیهقک‪.‬‬
‫‪ -5‬اللثلث كايرجاف فیما اتفر علیو الشی اف ايثلف ‪ :‬تمد فثاد عبد الباقى‪.‬‬
‫‪ -6‬آّالسة كجواىر العلم ايثلف ‪ :‬أبو بكر ألد بن مػركاف الػدینورم ايػالكک‬
‫(ايتو ‪ّّّ :‬ىػ)‪.‬‬
‫‪ -7‬ايعجم األكسط ايثلف ‪ :‬أبو القاسم سلیماف بن ألد الطرباٍل‪.‬‬
‫‪ -8‬ايعجم الصثّب ايثلف ‪ :‬سلیماف بن ألد بن أیوب أبو القاسم الطرباٍل‪.‬‬
‫‪ -9‬ايعجم الكبّب ايثلف ‪ :‬سلیماف بن ألد بن أیوب أبو القاسم الطرباٍل‪.‬‬
‫‪ -11‬اينتقى من السنن ايسندة ايثلف ‪ :‬عبد ا﵁ بن علک بن ا اركد أبو تمػد‬
‫النیسابورم‪.‬‬
‫‪ -11‬موطا اإلماـ مالك ايثلف ‪ :‬مالك بن أنس أبو عبدا﵁ األصبحک‪.‬‬
‫‪ ّٖ -12‬یب اْلثار أبو جعفر تمد بن جریر الطربم‪.‬‬
‫‪ -13‬جامع األحادیز ايثلف ‪ :‬جالؿ الدین السیوطک‪.‬‬
‫{‪}359‬‬
‫‪ -14‬جػػامع األصػػوؿ ِف أحادیػػز الرسػػوؿ ايثلػػف ‪ :‬ػػد الػػدین أبػػو السػػعادات‬

‫ايبارؾ بن تمد ا زرم ابن األثّب (ايتو ‪َٔٔ :‬ىػ)‪.‬‬
‫‪ -15‬جػامع العلػػوـ كاحلكػػم ايثلػػف ‪ :‬أبػػو الفػػرج عبػد الػػرلن بػػن ألػػد بػػن رجػػب‬
‫احلنبلک‪.‬‬
‫‪ -16‬ریاض الصاحلْب ايثلف ‪ :‬النوكم‪.‬‬
‫‪ -17‬سنن أيب داكد ايثلف ‪ :‬أبو داكد سلیماف بن األشعز السجستاٍل‪.‬‬
‫‪ -18‬سنن ابن ماجو ايثلف ‪ :‬تمد بن یزید أبو عبدا﵁ القزكیِب‪.‬‬
‫‪ -19‬ا ػػامع الص ػػحی س ػػنن الَبمػ ػ م ايثل ػػف ‪ :‬تم ػػد ب ػػن عیس ػػى أب ػػو عیس ػػى‬
‫الَبم م السلمک‪.‬‬
‫‪ -21‬سنن الدارقطِب ايثلف ‪ :‬علک بن عمر أبو احلسن الدارقطِب البثدادم‪.‬‬
‫‪ -21‬سنن الدارمک ايثلف ‪ :‬عبدا﵁ بن عبدالرلن أبو تمد الدارمک‪.‬‬
‫‪ -22‬سنن النسائک بشرح السیوطک كحاشیة السػندم ايثلػف ‪ :‬أبػو عبػد الػرلن‬
‫ألد بن شعیب النسائک‪.‬‬
‫‪ -23‬سػػنن سػػعید بػػن منصػػور ايثلػػف ‪ :‬أبػػو عثمػػاف سػػعید بػػن منصػػور بػػن شػػعبة‬
‫اْلراساٍل ا وزجاٍل‪.‬‬
‫‪ -24‬شعب اإلمیاف ايثلف ‪ :‬أبو بكر ألد بن احلسْب البیهقک‪.‬‬
‫‪ -25‬صػػحی ابػػن حبػػاف بَبتیػػب ابػػن بلبػػاف ايثلػػف ‪ :‬تمػػد بػػن حبػػاف بػػن ألػػد‬
‫أبو حاس التمیمک البسٍب‪.‬‬
‫‪ -26‬صحی ابن خزمیة ايثلف ‪ :‬تمد بن إسحاؽ بن خزمیػة أبػو بكػر السػلمک‬
‫{‪}361‬‬
‫‪ -27‬صحی الب ارم تالیف‪:‬ابوعبدا﵁ تمدبن امساعیل‪.‬‬

‫‪ -28‬صحی مسلم تالیف‪ :‬ابواحلسْب مسلم بن حجاج القشّبی النیسابوری‪.‬‬
‫‪ -29‬كن ػػز العم ػػاؿ ِف س ػػنن األقػ ػواؿ كاألفع ػػاؿ ايثل ػػف ‪ :‬ع ػػالء ال ػػدین عل ػػک ب ػػن‬
‫حساـ الدین ايتقک ا ندم الربىاف فورم (ايتو ‪ٕٗٓ :‬ىػ)‪.‬‬
‫‪ -31‬مسػػند أيب عوانػػة تالیف‪:‬اإلمػػاـ أيب عوانػػة یعقػػوب بػػن إسػػحاؽ االسػػفرائِب‬
‫سنة الوالدة ‪ /‬سنة الوفاة ُّٔىػ‪.‬‬
‫‪ -31‬مس ػػند أيب یعل ػػى ايثل ػػف ‪ :‬أل ػػد ب ػػن عل ػػک ب ػػن ايث ػػُب أب ػػو یعل ػػى ايوص ػػلک‬
‫التمیمک‪.‬‬
‫‪ -32‬مسند اإلماـ ألد بن حنبل ايثلف ‪ :‬ألد بن حنبل‪.‬‬
‫مسند إسحاؽ بن راىویػو ايثلػف ‪ :‬إسػحاؽ بػن إبػراىیم بػن خملػد‬ ‫‪-33‬‬
‫بن راىویو احلنظلک‪.‬‬
‫‪-34‬مسػػند ابػػن ا عػػد ايثلػػف ‪ :‬علػػک بػػن ا عػػد بػػن عبیػػد أبػػو احلسػػن ا ػػوىرم‬
‫البثدادم‪.‬‬
‫‪-35‬مسند احلمیدم ايثلف ‪ :‬عبدا﵁ بن الزبّب أبو بكر احلمیدم‪.‬‬
‫‪-36‬ا ػػامع الصػػحی كیػػا مسػػند اإلمػػاـ الربیػػع بػػن حبیػػب الربیػػع بػػن حبیػػب بػػن‬
‫عمر األزدم البصرم‪.‬‬
‫مسػ ػ ػػند الشػ ػ ػػافعک ايثلػ ػ ػػف ‪ :‬تمػ ػ ػػد بػ ػ ػػن إدریػ ػ ػػس أبػ ػ ػػو عبػ ػ ػػد ا﵁‬ ‫‪-37‬‬
‫الشافعک‪.‬‬
‫مسند الشامیْب ايثلف ‪ :‬سلیماف بن ألد بن أیوب أبػو القاسػم‬ ‫‪-38‬‬
‫الطرباٍل‪.‬‬
‫{‪}361‬‬
‫‪ -39‬مسػ ػػند الشػ ػػهاب ايثلػ ػػف ‪ :‬تم ػ ػػد ب ػ ػػن سػ ػػالمة ب ػ ػػن جعفػ ػػر أبػ ػػو عبػ ػػد ا﵁‬
‫القضاعک‪.‬‬
‫‪ -41‬مس ػػند أيب داكد الطیالس ػػک – ايش ػػكوؿ ايثل ػػف ‪ :‬س ػػلیماف ب ػػن داكد ب ػػن‬
‫ا اركد‪.‬‬
‫‪ -41‬اينت ػػب مػػن مسػػند عبػػد بػػن لیػػد ايثلػػف ‪ :‬عبػػد بػػن لیػػد بػػن نصػػر أبػػو‬
‫تمد الكسک‪.‬‬
‫‪ -42‬يمصنف ابػن أيب شػیبة ايصػنف ‪ :‬أبػو بكػر عبػد ا﵁ بػن تمػد بػن أيب شػیبة‬
‫العبسک الكوِف (ُٗٓ ػ ِّٓ ىػ)‪.‬‬
‫‪-43‬مصنف عبد الرزاؽ ايثلف ‪ :‬أبو بكر عبد الرزاؽ بن مهاـ الصنعاٍل‪.‬‬
‫‪ -44‬سنن أيب بكر األثرـ ايثلف ‪ :‬أبو بكر ألد بن تمد بن ىاٌلء األثرـ‪.‬‬
‫‪ -45‬سنن ابن ماجة ايثلف ‪ :‬ابن ماجة أبو عبد ا﵁ تمد بن یزید القزكیِب‪.‬‬
‫‪ -46‬سنن النسائک ايثلف ‪ :‬ألد بن شعیب أبو عبد الرلن النسائک‪.‬‬
‫‪-47‬مسػػند أيب ىریػػرة رضػػک ا﵁ عنػػو ايثلػػف ‪ :‬أبػػو إسػػحاؽ إب ػراىیم بػػن حػػرب‬
‫العسكرم السمسار‪.‬‬
‫‪-48‬مسند ألد بن حنبػل ايثلػف ‪ :‬أبػو عبػد ا﵁ ألػد بػن تمػد بػن حنبػل بػن‬
‫ىالؿ بن أسد الشیباٍل‪.‬‬
‫‪ -49‬مسػػند البػزار ( ايطبػػوع باسػػم البحػػر الزخػػار ) ايثلػػف ‪ :‬أبػػو بكػػر ألػػد بػػن‬
‫عمرك بن عبد اْلالر البزار‪.‬‬
‫‪ -51‬مسػػند الس ػراج ػ ػ ايثلػػف ‪ :‬تمػػد بػػن إسػػحاؽ بػػن إب ػراىیم الس ػراج الثقفػػک‬
‫{‪}362‬‬
‫‪ -51‬مشكاة ايصابی ايثلف ‪ :‬تمد بن عبد ا﵁ اْلطیب التربیزم‪.‬‬

‫‪ -52‬تفسّب ابن کثّب ايثلف‪ :‬حاف ابن کثّب‪.‬‬
‫‪ -53‬سّبأعالـ النبالء ايثلف‪ :‬اماـ مشس الدین ال ىبی‪.‬‬
‫{‪}363‬‬

۳۰ داستان اصحاب پیامبر در ۳۰ روز رمضان

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

۳۰ داستان اصحاب پیامبر در ۳۰ روز رمضان

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫(‪ )30‬داستاى اصحاب پیاهبر در(‪ )30‬رٍز رهضاى‬

‫کُچک؛ ٍهیىی نطیلػٌ ‪،‬اشتین‬

‫صفحو‬ ‫فهرست مطالب‬

‫(ُٔ)فایده از این كاقعو‪ْٔ/...............................................‬‬

‫(ُٔ) فایده از این داستاف‪ُِٕ/...........................................‬‬

‫معرفی خمتصر عبدا﵁ بن سالـ رضی ا﵁ عنو‪ِِٔ/...........................‬‬

‫معرفی خمتصر حاطب بن ابی بلتعو رضی ا﵁ عنو‪ُّٗ/.......................‬‬

‫بػض از نػلُنیت قّهت ‪،‬ربیرً لدیبٌ رض اللٌ غيَم‬

‫(ْ)‪ -‬چنْب تعریف درکتاب‪(« :‬خّبكم قرٍل)» نیز آمده است‪.‬‬

‫ب‪ :‬تعریف اصنالحی‬

‫ِ ػ ااى با تواتر و توال اخبار در آن رابنو‪ ،‬مانند صحايب بودف عمػرا ك‬

‫چها بیِد پّهه لدیبٌ بُ‪،‬؟‬

‫(َُ)‪ -‬ازکتاب‪ ُّ« :‬مقالو ال سودمند ص‪.»ُّٓ:‬‬

‫امام قلشانی رحمو اهلل می اوید‪:‬‬

‫(ُُ)‪ -‬لوامع األنوار(ُ‪.)َِ/‬‬

‫هفیت آذهِو الدیب پّینبه لل اللٌ غلٌّ هشلم‬

‫(ُّ)‪-‬شرح الزرقانی علی ايواىب اللدنیة(ُ‪.)َٓٗ/‬‬

‫(ُٓ)‪ -‬ازکتاب‪« :‬علم الرجاؿ»ا از شیا تمد مطر رلو ا﵁‪.‬‬

‫داستاى ّا‪ ،‬درس ّا ٍاًدرز ّا‬

‫ل>‪ -)9‬معرفی مدتصر «أبوذرغفاری رضی اهلل عنو»‪:‬‬

‫‪ -6‬یکی از حقوؽ دكست اینست کو ا ر در مسّب اشتباه باشدا بایػد اك را‬

‫(ُٖ)‪( -‬سّبأعالـ النبالء)‪.‬‬

‫(َِ)‪ -‬مقدمو سّبأعالـ النبالء‪.‬‬

‫(ِّ)‪-‬مسلم ركایت کرده استف [(ّٖ)]‪.‬‬

‫شهی از ‪،‬اشتین «فُق» چٌ آنُذتّد؟‬

‫عالمو ابن جوزي‪ ،‬در این مورد م اوید‪:‬‬

‫ِٗ‪ -‬تلبیس ابلیس (ْٖٓ)‪.‬‬

‫‪ -41‬انساف خوشب ت کسی است کو ىیچگػاه امیػد خػود را از دسػت‬

‫(َّ)‪ -‬اماـ شاطبی در االعتصاـ‪.‬‬

‫حسن بصری رحمو اهلل می اوید‪:‬‬

‫ُّ‪ -‬الزىد لإلماـ ألد(َُُٔ)‪.‬‬

‫ابن قیم رحمو اهلل می اوید‪:‬‬

‫شهی از ‪،‬اشتین «فُق» چٌ آنُذتّد؟‬

‫شماره از داستان این سو صحابی آموختیم کو‪:‬‬

‫<;‪ -‬معرفی مدتصر عارشو رضی اهلل عنها‪:‬‬

‫ّٕ‪( -‬الزىد اماـ الد‪.)ِِٖ :‬‬

‫ّٖ‪ -‬عالمو ابن قیم رلو ا﵁ در «زاد ايعاد»‪.‬‬

‫‪ ‬كکوچک نشمردف آف است‪.‬‬

‫شهی از ‪،‬اشتین «فُق» چٌ آنُذتّد؟‬

‫شماره از حادثو افک فهمیدیم کو‪:‬‬

‫‪ -<8‬معرفی مدتصر معصب بن عمیر رضی اهلل عنو‪:‬‬

‫‪ "21#‬فیِدً از ‪،‬اشتین شَی‪،‬ت نصػب بو غهّه رض اللاٌ‬

‫‪ -<9‬بروایت صحیح مسلم‪.‬‬

‫شهی از ‪،‬اشتین «فُق» چٌ آنُذتّد؟‬

‫شماره از داستان شهادت مصعب بن عمیر آموختیم کو‪:‬‬

‫‪ -<:‬معرفی مدتصر انس بن نضر رضی اهلل عنو‪:‬‬

‫;<‪( -‬وارل‪)َِٖٔ:‬ا ك(مسلم‪.)َُّٗ :‬‬

‫شهی از ‪،‬اشتین «فُق» چٌ آنُذتّد؟‬

‫بسم اهلل الرحمن الرحيم‬

‫=<‪ -‬صحی الب اری(ٕ)‪.‬‬

‫><‪ -‬بركایت اماـ ابی داكد‪.‬‬

‫@<‪ -‬ركاه ألد ِ‪.ِْٗ /‬‬

‫شهی از ‪،‬اشتین «فُق» چٌ آنُذتّد؟‬

‫از داستان ىرقل آموختیم کو‪...‬‬ ‫شماره‬

‫‪ -<A‬اصحاب صفو چو کسانی اند؟‬

‫‪ "11#‬فیِدً از ‪،‬اشتین الدیب لفٌ‬

‫‪ -6‬ش صی کو بو ناز حاعت می ركدا اطراؼ مسجد را بنگرد کو آیا مسافری‬

‫ِٓ‪[ -‬مشکاه ايصابی (ِ‪.])َِٓ/‬‬

‫ْٓ‪ -‬سنن ابی داكد(ّٕٔٔ)‪.‬‬

‫شهی از ‪،‬اشتین «فُق» چٌ آنُذتّد؟‬

‫از داستان اصحاب صفو آموختیم کو‪...‬‬ ‫شماره‬

‫?=‪ -‬این حدیز را شی ْب ركایت کرده اند‪.‬‬

‫‪ "12#‬فیِدً از ‪،‬اشتین ‪،‬فیط فی هٌ از رشُل اللاٌ لال‬

‫@=‪ -‬وارم (ّ‪ )ّٔ /‬ك مسلم (ِ‪.)َُُِ /‬‬