PROBIOTYKI, PREBIOTYK, SYNBIOTYK

Probiotyki to żywe kultury bakterii, które odbudowują

uszkodzoną florę bakteryjną. Nazywane są potocznie
„dobrymi bakteriami”.. Muszą one spełniać dokładne kryteria,
między innymi być odporne na działanie soku żołądkowego.
Najczęściej wykorzystywanymi bakteriami w probiotykoterapii
są pałeczki kwasu mlekowego (Lactobacillus sp.). Bakterie
probiotyczne występują naturalnie w kefirze, maślance czy
jogurcie naturalnym. Doskonałym źródłem probiotyków są
produkty fermentowane, takie jak kiszona kapusta i ogórki.

Prebiotyki to nietrawione substancje stymulujące wzrost

bakterii bytujących w organizmie. Mogą być to białka,
tłuszcze, oligo- lub polisacharydy. Idealny prebiotyk powinien
być odporny na działanie kwasu żołądkowego oraz enzymów
jelitowych. Głównym źródłem substancji prebiotycznych są
soja, karczochy i cykoria. Ponadto świetnym źródłem
prebiotyków jest mleko kobiece.
Synbiotyki to połączenie probiotyków z prebiotykami.
Zwiększają tolerancję bakterii probiotycznych na niekorzystne
warunki, na przykład w żołądku. Mają korzystny wpływ na
funkcjonowanie wątroby u pacjentów z niewydolnością.
Przeciwdziałają procesom gnilnym w jelitach, zapobiegają
zaparciom i biegunkom. Redukują poziom cholesterolu we
krwi oraz obniżają jej ciśnienie. Mogą być wykorzystywane w
leczeniu pacjentów z chorobami wątroby. Poprawiają
wchłanianie wapnia, magnezu i fosforu.

CHOLINA

Cholina to witamina B4. W organizmie człowieka cholina

występuje głównie w fosfolipidach, takich jak lecytyna
(fosfatydylocholina) i sfingomielina.
Uczestniczy w tworzeniu oraz utrzymywaniu prawidłowej
struktury komórek, kontrolowaniu funkcji mięśni, układu
oddechowego, czynności serca oraz pracy mózgu związanej z
pamięcią, wpływa na poprawę długotrwałej pamięci. Dieta
zawierającą dużą ilość przyswajalnej choliny (dieta jajeczna)
może ograniczać ryzyko wystąpienia demencji, otępienia
charakterystycznego dla choroby Alzheimera. Cholinie
przypisuje również rolę w zmniejszaniu ryzyka rozwoju chorób
nowotworowych.Bierze udział w regulacji gospodarki lipidowej.
Korzystnie wpływa także na pracę wątroby. Zalecana jest
szczególnie w stanach przeciążenia wątroby na skutek
stosowania nieprawidłowej, ciężkostrawnej diety, alkoholu czy
leków.

LECYTYNA SOJOWA
Otrzymywana z soi lecytyna sojowa zawiera składniki
odżywcze, dlatego często występuje w postaci suplementu
diety. Lecytyna również jest wykorzystywana w lekach oraz
preparatach wzmacniających pamięć. Jest jedną z niewielu
substancji mogących opóźnić procesy starzenia organizmu,
zwiększając wchłanianie witamin. O ile duże stężenie lecytyny
występuje akurat w tkankach nerwowych, ma ona bezpośredni
wpływ na sprawność umysłową i jest zalecana podczas
sytuacji stresowych oraz dla zwiększenia zdolności
koncentracji.

W lecytynie jest zawarta cholina, która ogranicza

gromadzenie cholesterolu i zapobiega tworzeniu się kamieni
żółciowych oraz chroni wątrobę, zapobiega depresji oraz
poprawia kondycję psychiczną. Symbol to E322, jako dodatek
spożywczy.

KAROTENOIDY

Karotenoidy to czerwony, pomarańczowy i żółty barwnik

pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. To właśnie
karotenoidy odpowiadają za kolor marchewki, dyni czy
pomidorów.
Część karotenoidów, a konkretnie beta-karotenu, jest
magazynowana w skórze, dzięki czemu można cieszyć się
muśniętą słońcem skórą. Jednak to nie wszystko. Neutralizuje
on wolne rodniki, wywołuje przebarwienie skóry przez co
chroni ją przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych.
Karotenoidy znajdują zastosowanie w kosmetyce jako filtry
chroniące przed promieniowaniem UV, kremy poprawiające
koloryt skóry lub kremy brązujące.
POLIFENOLE ROŚLINNE
Polifenole mają właściwości prozdrowotne, wpływają na walory
smakowe pożywienia. Od ich zawartości zależy konsystencja,
smak oraz wygląd zewnętrzny.
Jabłka oraz herbata są cierpkie za sprawą katechin i
procyjanidyn, które należą do polifenoli. Gorzki smak cytrusów
to natomiast sprawka florydzyny i naringeniny.

Obecność polifenoli w tkankach roślin chroni je przed

owadami, grzybami czy wirusami. Substancje te stanowią
część naturalnego mechanizmu obronnego
zabezpieczającego przed atakami intruzów.

Ważną grupą polifenoli są flawonoidy, pełniące rolę

barwników roślinnych- w owocach i kwiatach. Dzięki ich
zawartości jagody są granatowe, a cytrusy pomarańczowe lub
żółte. Barwne polifenole chronią rośliny przed czynnikami
mutagennymi oraz wabią owady, które uczestniczą w
zapylaniu kwiatów.

Flawonoidy zjadane wraz z pożywieniem mogą chronić

również ludzki organizm przed szkodliwymi zmianami w DNA
komórek. Między innymi z tego względu zaleca się jedzenie 5
porcji warzyw i owoców dziennie. Także orzechy i zioła takie
jak: mięta, curry,oregano, kminek, goździki,rozmaryn, szałwia,
tymianek, pietruszka, majeranek, bazylia.
 KOFEINA

Kofeina jest substancją pobudzającą. Można ją znaleźć w

kawie, herbacie, niektórych napojach gazowanych i
czekoladzie. Ma działanie energetyzujące i poprawiające
nastrój. To związek organiczny, którego naturalnymi źródłami
są liście krzewu herbacianego i ostrokrzewu paragwajskiego
(z niego powstaje yerba mate), ziarna kawy, kakao, guarany,
zarodki nasion koli oraz kilkadziesiąt innych roślin.
Zwiększa wydzielanie adrenaliny, dopaminy i serotoniny, co
skutkuje pobudzeniem ośrodkowego układu nerwowego i
rozszerzeniem naczyń krwionośnych. Z tego powodu po
wypiciu kawy lub napoju energetyzującego można
zaobserwować przyspieszenie bicia serca i przypływ energii.
Kofeina pobudza wydzielanie soku żołądkowego oraz
wykazuje działanie moczopędne. Dzięki temu zapobiega
powstawaniu kamieni nerkowych, a także oddziałuje na
procesy metaboliczne, przyspieszając rozpad tkanki
tłuszczowej.

Kofeina powoduje rozkurczenie mięśni gładkich w układzie

pokarmowym oraz pobudza wydzielanie kwasu solnego, co
może się przyczyniać do powstawania stanów zapalnych w
obrębie błony śluzowej jelit i żołądka.

Kofeina wykazuje również działanie uzależniające. Im większe

jej spożycie, tym wyższa tolerancja organizmu na jej
oddziaływanie. Nadmierne przyjmowanie tego środka
zwiększa ryzyko pojawienia się arytmii i niedotlenienia mięśnia
sercowego.

Zgodnie z zasadami zdrowego odżywiania nie powinno się

przyjmować więcej niż 400 mg kofeiny dziennie. Większe dawki
mogą prowadzić do zaburzeń rytmu serca, uczucia niepokoju
i rozdrażnienia.
Polecane jest przyjmowanie kofeiny w połączeniu z lekami

przeciwbólowymi podczas menstruacji. Takie działanie

pozwoli zmniejszyć napięcie, zmęczenie oraz zatrzymywanie

płynów w organizmie.

Obecność kofeiny w diecie zmniejsza ryzyko wystąpienia wielu

chorób, m.in. cukrzycy. Zauważono, że osoby regularnie pijące

kawę są mniej narażone na pojawienie się raka wątroby i

nowotworów jelita grubego.

TAURYNA

Ten aminokwas posiada właściwości pomocne przy

regeneracji mięśni po wysiłku fizycznym. Z tego też względu
tauryna znajduje się w licznych suplementach diety.

Okazało się, że działanie tauryny polega na hamowaniu

procesów katabolicznych w mięśniach, a dodatkowo
substancja ta ma właściwości anaboliczne. Sprawiło to, że
tauryna szybko zyskała popularność wśród sportowców,
ponieważ nie tylko zwiększała masę mięśni, ale też umożliwia
ich wydajniejszą pracę w czasie treningów. Ponadto tauryna
ułatwia transport kreatyny ochraniającej komórki mięśni
przed stresem oksydacyjnym oraz ułatwia regenerację i
przyrost tkanki mięśniowej.

Tauryna poprawia metabolizm tłuszczów, obniża ciśnienie,

chroni wątrobę i usprawnia pracę serca. Oprócz tego
zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy i wspomaga wzrok.

Źródła tauryny to małże, białe ryby, ostrygi, drób,wołowina,

mleko, soczewica, ciecierzyca, indyk.

NUTRACEUTYKI
Nutraceutyki są to substancje naturalnie występujące w
żywności, a ich spożycie może pozytywnie oddziaływać na
funkcjonowanie organizmu i zmniejszać ryzyko wystąpienia
chorób cywilizacyjnych. Głównym ich źródłem są przede
wszystkim produkty pochodzenia roślinnego, a w mniejszym
stopniu mikroorganizmy i produkty pochodzenia zwierzęcego.

LIKOPEN

Likopen jest organicznym związkiem chemicznym z grupy

karotenów, który należy do rodziny karotenoidów, czyli
naturalnych pigmentów występujących u roślin i zwierząt.
Likopen jest przeciwutleniaczem, a zatem powoduje
zwalczanie wolnych rodników. W największych ilościach
występuje w pomidorach oraz w przetworach pomidorowych.
Ma działanie przeciwzapalne, przeciwgrzybiczne oraz
przeciwbakteryjne. Bardzo istotną właściwością likopenu jest
ograniczanie ilości szkodliwych wolnych rodników w
organizmie.

Wpływa na wzmocnienie kości - poprzez zwiększenie ich

gęstości mineralnej - oraz dzięki działaniu
antyoksydacyjnemu zapewnia dobrą kondycję skóry
(podwyższa również odporność skóry na działanie
promieniowania UVA i UVB.

Inne źródła likopenu: arbuz, czerwona papryka, czerwony

grejpfrut, owoce dzikiej róży, gujawa, papaja, suszone morele.

SAPONINY

Saponiny to związki chemiczne pochodzenia roślinnego,

klasyfikowane do glikozydów, czyli substancji, które są
pochodnymi cukrów.Wpływają na przyspieszenie trawienia
tłuszczów, mają działanie moczopędne i przeciwzapalne. Są to
związki powszechnie wykorzystywane w medycynie. Jednak
mogą stanowić zagrożenie, ponieważ niektóre z nich mają
silnie trujące właściwości.

Największe stężenie tej substancji znajduje się w: lukrecji

gładkiej, mydlnicy lekarskiej, nagietku lekarskim, kasztanowcu
zwyczajnym, naparstnicy, winorośli, oliwkach, żeń-szeniu, soi,
juce, aloesie, komosie ryżowej.
 ALLICYNA

Allicyna powstaje w wyniku licznych przemian

enzymatycznych. Podczas mechanicznego uszkodzenia
czosnku, poprzez krojenie czy miażdżenie dochodzi do
uwolnienia enzymu – alliinazy przekształcającej alliinę w
aktywną allicynę. W związku z tym czosnek powinien być
poddany obróbce mechanicznej przed spożyciem.
Charakteryzuje się działaniem antywirusowym,
antybakteryjnym oraz antygrzybicznym.
Allicyna w sposób wielokierunkowy pozytywnie wpływają na
funkcjonowanie układu krążenia. Usprawniają funkcję
śródbłonka naczyniowego, który chronią przed rozwojem
nadciśnienia, a także korzystnie oddziałują na gospodarkę
lipidową.

HEMOLIZA

Hemoliza to rozpad czerwonych krwinek pod wpływem

różnych czynników. W wyniku takiego rozpadu dochodzi do
uwolnienia z czerwonych krwinek hemoglobiny do osocza krwi.
Duże nasilenie hemolizy może doprowadzić nawet do
niedokrwistości hemolitycznej.

KWERCETYNA
Kwercetyna to naturalnie występujący związek organiczny
należący do grupy flawonoidów, które w przyrodzie pełnią
wiele funkcji. Jako barwniki odpowiadają za ubarwienie roślin.

W przyrodzie kwercetyna występuje w kolorze żółtym. W zimnej

wodzie jest nierozpuszczalna, a w gorącej zaś trudno
rozpuszczalna. Natomiast całkowitemu rozpuszczeniu ulega w
takich substancjach takich jak alkohole i tłuszcze.

Kwercetyna jako jeden z najważniejszych związków

flawonoidowych występuje w wielu produktach spożywczych
pochodzenia roślinnego. Źródłami kwercetyny są warzywa,
owoce i soki owocowe, zboża, przyprawy i rośliny zielne, a
nawet czerwone wino.

Korzystny efekt zaobserwowano po zastosowaniu kwercetyny

z witaminą C jako drugim przeciwutleniaczem, co chroni
komórki mózgowe przed uszkodzeniem oraz stresem
oksydacyjnym.

STRES OKSYDACYJNY

Stres oksydacyjny to stan zakłóconej równowagi między

produktami ubocznymi przemian metabolicznych, czyli
wolnymi rodnikami (reaktywnymi formami tlenu), a zdolnością
usuwania ich z organizmu, czyli zdolności organizmu do
detoksykacji i naprawy powstałych szkód.
Wolne rodniki (oksydanty) powstają w trakcie każdego
oddechu, kiedy organizm przetwarza dostarczany tlen na
energię niezbędną do życia. Posiadają one wolny elektron,
który w organizmie dąży do połączenia się z elektronem z
jakiejkolwiek komórki.

W procesie tym dochodzi do dezintegracji i uszkodzenia

komórek, którym wolne rodniki "odebrały" elektron. Może w ten
sposób dojść do uszkodzenia cząstek białka, tłuszczów, a
nawet do uszkodzenia DNA komórek. By do tego nie doszło, w
organizmie powinny znajdować się również przeciwutleniacze
(antyoksydanty), których zadaniem jest przeciwdziałać
szkodliwemu działaniu wolnych rodników. Przeciwutleniacze
oddają wolnym rodnikom swój wolny elektron, w ten sposób
chroniąc inne komórki przed szkodliwym działaniem
oksydantów. Przeciwutleniacze pochodzą głównie z
pożywienia – są to karotenoidy, polifenole i witaminy A, C i E.
Organizm wytwarza (w wątrobie) także własny
przeciwutleniacz znany pod nazwą glutation. Jeśli z jakiegoś
powodu zaburzona zostanie równowaga między oksydantami
a przeciwutleniaczami, dochodzi do stresu oksydacyjnego.
Jest to stan niebezpieczny dla zdrowia, a w razie jego
przedłużania się – dla życia.

KEMFEROL
Kemferol należy to naturalnie występujące flawonoli
(podgrupa flawonoidów), który został wyizolowany z roślin
jadalnych, takich jak, brokuł, grejpfrut, fasola, endywia, a
także w roślinach lub produktach botanicznych powszechnie
stosowanych w medycynie tradycyjnej, w tym również w
konopiach. Kemferol jest również składnikiem kilku
afrykańskich roślin leczniczych, w tym Hedysarum
coronarium, Tylosema esculentum, Vahlia capensis. Niektóre
badania epidemiologiczne wykazały stwierdzono pozytywny
związek między spożywaniem żywności zawierającej tą
substancję, a zmniejszonym ryzykiem zachorowania na szereg
chorób, takich jak rak i choroby wieńcowe : dławica piersiowa
czy zawał mięśnia sercowego.

ANTYSEPTYKI

Antyseptyki lub preparaty antyseptyczne to środki do

czyszczenia skóry i ran. Mogą zabijać lub zapobiegać
rozwojowi mikroorganizmów. Dostępne są w różnych
postaciach, począwszy od tradycyjnych żelów czy płynów, a
skończywszy na sprayach czy aerozolach do inhalacji.

LIZOZYM

Lizozym (inna nazwa: muramidaza) jest białkiem

enzymatycznym, wykazującym silne działanie
przeciwbakteryjne i będącym jednym z kluczowych elementów
układu odpornościowego od pierwszych dni życia.

Związek ten obficie występuje w naturze – jest identyfikowany

u człowieka, zwierząt, roślin, bakterii i wirusów. Znajduje się w
mleku, miodzie, jajach kurzych, ślinie, krwi, łzach oraz
wydzielinach śluzowo-surowiczych dróg oddechowych.
Lizozym w mleku kobiecym stanowi istotny czynnik chroniący
maleństwo przed infekcjami. Wraz z pozostałymi składnikami
współtworzy pierwszą barierę odpornościową w organizmie
malucha, który na świat przychodzi całkowicie bezbronny
wobec zagrażających mu patogenów. Właśnie dlatego tak
ważne jest karmienie piersią.

BOTULIZM

O ile dla dorosłych i starszych dzieci, miód jest bezpieczny,

dla maluchów przed ukończeniem pierwszego roku życia jego
spożywanie może prowadzić do groźnej w skutkach odmiany
botulizmu, a mianowicie "botulizmu niemowlęcego". Miód nie
jest produktem wolnym od zanieczyszczeń
mikrobiologicznych. Istnieje więc ryzyko skażenia groźną
neurotoksyną - laseczką jadu kiełbasianego. Jad kiełbasiany
jest bowiem najsilniejszą ze znanych trucizn biologicznych -
atakuje układ nerwowy, uniemożliwiając prawidłowe działanie
mięśni, co może prowadzić do porażeń wiotkich, a nawet
ustania oddychania.
 APIDYCYNA

Apidycyna to substancja o działaniu antybiotycznym

wydzielana razem z oksydazą glukozową i lizozymem przez
gruczoły gardzielowe pszczoły miodnej. Jest ona dodawana
przez pszczoły do miodu i nadaje temu produktowi działanie
bakteriobójcze i bakteriostatyczne.

SKWALEN

W organizmie człowieka wytwarzany jest w wątrobie i skórze.

Funkcje w organizmie:

● substrat w syntezie cholesterolu i hormonów

steroidowych
● buduje błony lipidowe
● jeden z głównych składników sebum
● chroni przed wolnymi rodnikami
● chroni skórę przed wpływem promieniowania UV i
jonizującego
● zapewnia dobrą kondycję skóry
● może zmniejszać toksyczność leków przy podaniu zbyt
dużych dawek