BİLGİSAYAR VE SAĞLIK

Bilgi: Öğrenme, araştırma veya gözlem yolu ile elde edilen gerçek,
Teknoloji : İnsanoğlunun tasarlayarak ürettiği ya da uygulamaya koyduğu faydalı, faydasız veya zararlı her türlü aletler ve
araçlardır.
Bilişim= bilgi+iletişim
Bilişim Teknolojileri : Bilgi elde etmek ve iletişim kurmak için kullanılan araç gereçlerdir.
Bilişim Teknolojilerinin Amaçları
Bilgiye kolay ulaşmayı sağlamak, Maliyeti azaltmak , Hayatımızı kolaylaştırmak, Hızlı haberleşmeyi sağlamak
Bilişim Teknolojilerinin (BİT’in) Kullanım Alanları ve kullanılan teknolojiler
Sağlık Alanında: Hasta kayıt işlemlerinde, Bilgisayarlı tomografi
Eğitim alanında: Eğitim yazılımları ve uzaktan eğitim
İletişim Alanında : Video Konferans, Görüntülü Konuşma, Elektronik Posta
Bankacılık Alanında: ATM, POS cihazı
Havacılık Alanında : Uçak simülatörü
Mimarlık ve mühendislik alanında: Bilgisayar Tasarımı
BİLGİSAYAR KULLANIMI VE SAĞLIK

Bilgisayar kullanırken dikkat edilmesi gereken noktalar

 Yüksekliği ayarlanabilir bir koltukta oturulmalıdır.
 Dik oturulmalı ve sırt desteklenmelidir.
 Ekranın üst kenarı ile göz hizasının aynı seviyede olmalıdır.
 Ekrana yakından bakılmamalı (50‐70 cm)
 Işık ekrana dik açıyla gelmemelidir.
 Fare ve klavye masanın üzerinde aynı seviyede olmalıdır.
 Kollar dirseklerden 90 derece kırılmalı.
 Ayaklar yerle temas etmeli, yer ile temas etmediği durumda ayaklar
desteklenmeli.
 Dizler 90 veya 110 derece açıda olmalıdır.
 15‐ 20 dakikada bir kısa bir süre göz kaslarının dinlenmesi sağlanmalıdır.
 Saat başı mola verilmeli ve bulunduğumuz oda havalandırılmalıdır.

DONANIM VE YAZILIM TEKNOLOJİLERİ

BİLGİSAYAR

DONANIM YAZILIM

HARİCİ BİRİMLER DAHİLİ BİRİMLER SİSTEM UYGULAMA

 Yazıcı ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐Çıkış birimi  Anakart YAZILIMLARI YAZILIMLARI
 Tarayıcı‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐Giriş birimi  İşlemci
 Klavye (Keyboard) ‐‐‐Giriş birimi  RAM  windows
 Paint
 Fare (Mouse) ‐‐‐‐‐‐‐Giriş birimi  Sabit disk  Linux
 Word
 Ekran ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐Çıkış birimi  Ses kartı  Mac‐os
 Excel
 Mikrofon ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐Giriş birimi  Ekran kartı  Pardüs
 PowerPoint
 Hoparlör‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐Çıkış birimi  Android
 Oyunlar
 Kulaklık‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐Çıkış birimi  Ios
 Antivirüs
 Optik okuyucu ‐‐‐Giriş birimi  Windows phone
Programları
 Kamera‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐Giriş birimi
 joystick‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐Giriş birimi
 projeksiyon‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ çıkış birimi 1
Bilgisayar donanım ve yazılım olmak üzere ikiye ayrılır.
DONANIM :Bilgisayarın fiziksel parçalarıdır. Harici ve dahili donanımlar olmak üzere iki şekilde incelenir.

A) HARİCİ DONANIMLAR
Bilgisayara kablolu yada kablosuz bağlanabilen kasasının
dışında bulunan donanımlardır.
1‐FARE(MOUSE)
İşaretçi olarak da bilinir. Ekrandaki ok
işaretini yani imleci hareket ettirmeye
yarar. Giriş birimidir.
2‐KLAVYE
Bilgisayara bilgi girmemizi
sağlayan daktilo benzeri
donanımdır.
Klavye üst sol köşedeki hangi
alfabe tuşu ile başlamışsa o harf
ile adlandırılır. Örneğin F klavye,
Q klavye gibi.. giriş birimidir.
3‐MONİTÖR (EKRAN)
 Bilgisayarın görüntü
donanımıdır. Ekran
bilgisayarda yapılan işlemleri
ve sonuçlarını görebilmemizi
sağlar. Çıkış birimidir.
 Tüplü (CRT), LCD ve LED ekran
çeşitleri vardır.
4‐ YAZICI
Bilgisayarda üretilen resim, yazı, şekil ve
grafikleri kâğıda aktaran donanımdır.
Kullandığı teknolojiye göre mürekkep
püskürtmeli, lazer ve nokta vuruşlu
çeşitleri vardır. Çıkış birimidir.
5‐TARAYICI
Kağıt üzerindeki bilgileri bilgisayara aktarır.
Yazıcının tam tersi görev yapar. Giriş birimidir.
6‐HOPARLÖR: Bilgisayarda çalınan sesleri işitmemizi
sağlayan donanımdır. Çıkış birimidir.
7‐ KULAKLIK : Bilgisayarda çalınan sesleri sadece
dinleyicinin kulağına ileten donanımdır. Çıkış birimidir.
8‐KAMERA
Genellikle internet üzerinden görüntülü görüşme
amacıyla kullanılan donanımdır. giriş birimidir.
9‐MİKROFON: Seslerin bilgisayara aktarılmasını ve
kaydedilmesini sağlar. Giriş birimidir.
10‐PROJEKSİYON: Bilgisayardaki görüntüleri daha
büyüterek beyaz perdeye yada duvara aktarmaya
yarayan cihazdır. Çıkış birimidir.
11‐ JOYSTİCK: Oyunlarda kontrolü sağlayan
donanımlardır. Giriş birimidir.
12‐OPTİK OKUYUCU: basılı bir kâğıt üzerinde önceden
belirlenmiş konumlardaki işaretli kutucukları okuyarak
bilgiyi bilgisayara aktarır. Giriş birimidir.

Harici donanımlar Giriş birimleri ve çıkış birimleri olmak üzere iki şekilde incelenir.

Giriş Birimleri: Bilgisayara bilgi girişi sağlayan donanımlardır.

Çıkış Birimleri: Bilgisayardan bilgi çıkışı sağlayan donanımlardır.

A) DAHİLİ DONANIMLAR
Kasanın içinde bulunan, bilgisayarın temel çalışma sistemini oluşturan, hızını ve özelliklerini belirleyen donanımlardır.
1‐ANAKART
Kasanın içindeki tüm parçaları üzerinde barındıran ve bu parçaların iletişimini sağlayan
elektronik bir devredir. Bazı donanımlar anakart üzerine, bazıları da kablolarla anakart
girişlerine takılır.

2‐ İŞLEMCİ
Bilgisayarın beynidir. Bilgisayarda yapılan tüm işlemleri yönetir.

2
3‐ RAM (Random Access Memory= rastgele erişim belleği)

Bilgisayarın geçici belleğidir. Bilgisayarda yapılan tüm işlemler ram’a kaydedilir.

Bilgisayar kapandığında ramdaki bilgiler silinir.

4‐ SABİT DİSK
Bilgisayarda bilgilerin kalıcı olarak kaydedildiği donanımdır. Bilgisayara kaydedilen dosyalar (resimler,müzikler,videolar
vb.), klasörler, bilgisayara kurulan tüm programlar sabit diskte depolanır.

5‐ EKRAN KARTI
Bir bilgisayarda yapılan tüm işlemlerin monitörde görüntülenebilecek hale getirilmesini sağlayan parçadır.

6) SES KARTI
Bilgisayarın sesi işlemesini ve bu sesi hoparlör, kulaklık gibi birimlere aktarılmasını sağlar.

YAZILIM: bilgisayarın ve donanımlarının çalışmasını sağlayan programlardır

Sistem Yazılımları: İşletim sistemleridir. Bilgisayarın çalışmasını sağlayan temel programlardır.

Uygulama Yazılımları: Bilgisayara kurulması kişinin ihtiyacına bağlı olan yazılımlardır

DOSYA YÖNETİMİ
Dosya ve Klasör Kavramları
Dosya : Üzerinde işlem yapılıp kaydedilebilen birimlerdir. Resimler, müzikler, videolar, yazılar birer dosyadır.
Klasör: Dosyaları birarada, düzenli bir şekilde saklanmasını sağlayan bölümlerdir.
Klasör oluşturma:
1‐ oluşturulmak istenen yerde sağ tuşa basılır.
2‐ Gelen menüden Yeni üzerine gidilir.
3‐ Klasör üzerine gelinir ve farenin sol tuşu ile tıklanır.
4‐ Klasöre istenilen isim verilir. isim verilmezse Windows “Yeni Klasör” adını verir.
Klasör ve dosya adını değiştirme:
1. YOL:
1‐ Adı değiştirilecek olan klasör veya dosya işaretlenir
2‐ Üzerindeyken farenin sağ tuşuna basılır.
3‐ Gelen menüden “yeniden adlandır” üzerine tıklanır.
Klasör ve dosya adını silme: Silinecek olan klasör veya dosya işaretlenir, Üzerindeyken farenin sağ tuşuna basılır. Gelen
menüden “sil” üzerine tıklanır.
Bir dosyayı klasör içine taşıma: taşınması gereken dosya farenin sol tuşuna basılarak klasörün üzerine sürüklenir.

ETİK DEĞERLER
Etik: Etik; doğru ile yanlışı, haklı ile haksızı, iyi ile kötüyü, adil ile adil olmayanı ayırt etmek, bunun
sonucunda da doğru, haklı, iyi ve adil olduğuna inandığımız şeyleri yapmaktır. Olumlu davranışlarımızdır.
Etik davranışlara örnek;
 Etrafımızdakilere zarar vermemek
 İnsanlara saygı göstermek
 İhtiyacı olan insanlara yardımcı olmak

Bilişim Etiği: insanların internet, sosyal medya uygulamalarında uymaları gereken etik davranışlardır. Bilişim etiği, gerçek
hayatta insanlara gösterdiğiniz saygı ve nezaketin, olumlu davranışların internet ortamında da gösterilmesidir.
Bilişim etiği ile ilgili örnekler
 Bilgisayarı insanlara zarar vermek için kullanmamalıyız.
 Parasını ödemediğimiz yazılımları kopyalayıp kullanmamalıyız
 Başkalarının gizli ve kişisel dosyaların izinsiz erişmeye çalışmamalıyız
 Başkalarını olumsuz etkileyecek paylaşımlar yapmamalıyız.

3
Dijital vatandaşlık: İnternet aracılığı ile dünyanın dört bir yanından birbirine bağlanan insanlar aynı çevrim içi ortamı
paylaşırlar. Tıpkı, bizim aynı ülkeyi, aynı şehri paylaştığımız gibi. Buna dijital ya da siber dünya da denir. Dijital ortamı
paylaşan, bilişim etiği kurallarına uygun davranan kişilere dijital vatandaş denir.
Dijital vatandaşlığın 9 boyutu vardır
1. Dijital Erişim: Bireyin, bilgi ve İletişim teknolojilerinin kullanıldığı araçlardan kendi amaçları doğrultusunda
yararlanabilmesidir.
2. Dijital ticaret: İnternet’ten güvenli bir şekilde alışveriş yapabilmeli, internetten yapılan alışverişin risklerini bilmeli
ve yanıltıcı içeriklere karşı dikkatli olmalıdır.
3. Dijital İletişim: İnternet’te konuştuğu, paylaşımda bulunduğu diğer kişilerle saygılı bir iletişim kurabilmeli,
İnternet ortamında kişisel bilgilerinin gizliliğini kötü niyetli insanlardan koruyabilmelidir.
4. Dijital Okuryazarlık: Bilişim teknolojileri araçlarını (Akıllı telefonlar, tabletler ve bilgisayarları) kullanarak bilgiye
ulaşabilmeli, bilgiyi üretebilmeli ve paylaşabilmelidir.
5. Dijital Etik: Gerçek yaşamda olduğu gibi İnternet’te de etik değerlere saygılı olmalı,ahlak çerçevesinde yapması
gereken davranışlar sergilemelidir.
6. Dijital Kanun: Gerçek hayatta suç olan tüm davranışların İnternet’te de yapılmasının suç olduğunu bilir, buna
uymayanları ilgili birimlere bildirir.
7. Dijital Hak ve Sorumluluklar: İnternet’te kendisine yapılmasını istemediği davranışları başkalarına da
yapmamalıdır. Başkalarının içeriklerini izinsiz kullanmamalıdır.
8. Dijital Sağlık: Bilişim teknolojilerini ve İnternet’i kullanırken fiziksel ve zihinsel sağlığını korumalı, bağımlılık
derecesinde kullanımdan kaçınmalıdır.
9. Dijital Güvenlik: Kişisel bilgi güvenliğine İnternet üstünde oldukça dikkat etmeli ve İnternet ortamında gezindiği
sayfaların güvenilirliğine dikkat etmelidir.
İyi bir dijital vatandaş ;
 Başkalarının haklarına saygı duyar
 Başkalarının şifre ve kişisel gizliğine saygı duyar
 Başkasına ait bir içeriği paylaşmadan, kullanmadan önce izin alır
 Yaptığı yorumları paylaşmadan önce bir kez daha gözden geçirir
 Başkaları ile nazik bir dille konuşur
Dijital zorbalık: dijital yurttaşlık kurallarına uyulmadığında dijital zorbalık yapılmış olur.
Dijital zorba olmamak için, uzak durulması gereken davranışlar:
 Başkalarına hoşlarına gitmeyecek sözler söylemek,
• Başkalarının kişisel bilgilerini yayınlamakla tehdit etmek,
• Onur kırıcı sözler söylemek,
• İzinsiz bir şekilde, başkasına ait bir içeriği ve fotoğrafı kullanmak/yayınlamak,
• Kaba sözler içeren mesajlar göndermek, yorumlar yapmak,
• İnsanlara hoşlanmadıkları isim ve sıfatlarla hitap etmek,
• Doğru olmayan bilgiler ile profiller oluşturmak ve bu profiller üzerinden paylaşımlar yapmak,
• Gerçek dışı bilgiler yaymak,
• Başkaları hakkında asılsız haberler yaymak ya da bu konuda yorum yapmak,
• Başkalarının şifre ve kişisel bilgilerinin gizliliğine saygı duymamak ve bu tür bilgileri ele geçirmeye
çalışmak.
Dijital ayak izi: Klavyeden, fareden ya da ekrandan, tuşlayarak, tıklayarak ya da dokunarak elektronik
ortama aktardığımız bizimle ilgili her türlü iz.
Ne aldığımızı, neyi araştırdığımızı, hangi reklamları gördüğümüzün kaydedilmesidir. Facebook, Twitter
vb. hesaplarımızda paylaştıklarımız, bloglarımız, bizimle ilgili çıkmış her türlü haber, yazılmış her yazı
internette uzun zaman saklanır, ve beklenmeik yerde karşınıza çıkarak bizi şaşırtabilir.
Dijital vatandaşlık uygulamaları
E‐devlet: vatandaşlara devlet tarafından verilen hizmetlerin elektronik ortamda sunulması demektir.
e‐devletin yararları;
‐Zamandan kazanç sağlanır,
‐ Maliyet düşer, verimlilik, hayat kalitesi ve memnuniyet artar,
‐ Kâğıt ihtiyacı ve kullanımı azalır,
‐ Var olan bilgilere istediğiniz yer ve ortamda ulaşmayı sağlar.
‐ Hem devlet hem de vatandaş için karar almada kolaylık ve hız sağlanır.

4
e‐devlet şifresi: PTT müdürlüklerinden veya PTT şubelerinden e‐devlet şifresi alınmalıdır. Şifre almak için kendimiz
başvuru yapmalıyız.
e‐Devlet uygulamaları:
1. E‐randevu: MHRS (Merkezi Hekim Randevu Sistemi) sağlık hizmetlerinden randevu alma sistemidir. Vatandaşlar
randevu almak için alo 182 ile telefondan, mhrs.gov.tr indernet adresinden yada MHRS mobil uygulaması
üzerinden işlem yapabilirler.
2. E‐okul: okulların karne, devamsızlık, haftalık ders çizelgeleri gibi işlemlerini yapabildiği sistemdir.

Güçlü şifre oluşturma

Üyelik gerektiren sitelerde hesap oluştururken kullandığımız şifreler aşağıda verilen özelliklerde
olmalıdır.
 En az 8 karakter olmalıdır.
 Sayı, büyük‐ küçük harf, sembol içermelidir.
 Aklımızda kalıcı, unutmayacağımız bir şifre belirlemeliyiz.
 Özel kimlik bilgilerini içermeyen bir şifre belirlemeliyiz.
 Bizi tanıyan kişilerin tahmin edemeyeceği bir şifre belirlemeliyiz.

5
6