46/2023

Tygodnik
Gospodarczy PIE
16 listopada 2023 r.
Inflacja pogorszyła stan finansów publicznych strefy euro

▶ Wpływ podwyższonej inflacji na finanse publiczne jest niejednoznaczny. Międzynaro-

3,2 proc.
PKB wyniesie w 2023 r. deficyt
sektora finansów publicznych
strefy euro – wg projekcji EBC
dowy Fundusz Walutowy (MFW) (2023) wskazuje, że szoki inflacyjne pomagają chwilowo
zmniejszyć deficyt oraz długoterminowo dług w relacji do PKB – każdy 1 pkt. proc. dodat-
kowego wzrostu cen obniża zadłużenie o 0,5-1,0 pkt. proc. To ma jednak miejsce jedynie
w sytuacji, w której inflacja jest niespodziewana i krótkotrwała. W takich warunkach wynik
budżetu państwa powinien poprawić się, dzięki większym wpływom przy stałych wydat-

o 6,3 pkt. proc.
PKB spadł dług publiczny strefy
euro w latach 2021 i 2022
kach. Wyższe wynagrodzenia i ceny produktów zwiększają wpływy podatkowe. Równocze-
śnie sztywno ustalone w budżecie wydatki nie rosną w tak szybkim tempie. Pozytywny
efekt nie występuje jednak, gdy wraz z cenami rosną oczekiwania inflacyjne – w takim
wypadku ponownie rosną też wydatki.

90,3 proc. ▶ Europejski Bank Centralny (EBC) (2023) wskazuje, że bieżąca wysoka inflacja wpły-
PKB wynosi dług publiczny strefy wa negatywnie na stan finansów publicznych w strefie euro. Ekonomiści EBC szacują,
euro że wynik budżetu państwa pogorszy się z tego powodu w latach 2022-2024 – osłabienie
ma sięgnąć 0,5 pkt. proc. w 2023 r. i niecały 1 pkt. proc. w 2024 r. Głównym elementem
osłabienia są wydatki dyskrecjonalne np. związane z działaniami osłonowymi. Dodatkowo
w przyszłym roku wydatki emerytalne będą musiały nadganiać inflację z poprzednich lat
przy wolniejszym wzroście dochodów. Wzrośnie też koszt obsługi długu. To powiększy de-
ficyt finansów publicznych. Mimo pogorszenia wyniku budżetu państwa, dług w stosunku
do PKB spadnie ze względu na wysoki nominalny wzrost gospodarczy.

Wykres 1. Deficyt finansów publicznych w krajach strefy euro (2023 r. – prognoza KE)

-1

-2

-3

-4

-5

-6

-7

-8
Cypr

Irlandia

Portugalia

Chorwacja

Grecja

Litwa

Holandia

Austria

Finlandia

Estonia

Słowacja

Łotwa

Hiszpania

Francja

Belgia

Malta

Słowenia
Niemcy

Włochy
Strefa euro

Luksemburg

2022 2023

Źródło: opracowanie własne PIE na podstawie danych Eurostatu i KE.

▶ Negatywne skutki wysokiej inflacji wynikają z jej źródła. Wysoka inflacja od początku
2021 r. w znacznym stopniu wynikała ze wzrostu cen importu. Symulacje EBC wskazują, że

Tygodnik Gospodarczy PIE 16 listopada 2023 r. 2


Czy przedsiębiorcy 50+ chcą pracować na zasadach B2B?
71 proc.
osób w wieku 50+ deklaruje
potrzebę niezależności jako
kluczowy powód zakładania
własnej firmy
39 proc.
osób w wieku 50+ założyło
własną działalność, aby
współpracować z firmą
na zasadach B2B
69 proc.
przedsiębiorstw transportowych
wskazało na możliwość
współpracy z firmą na zasadach
B2B jako motyw zakładania
własnej firmy
Tygodnik Gospodarczy PIE 16 listopada 2023 r.
takie wzrosty cen pogłębiają deficyt budżetowy. To głównie efekt dodatkowych wydatków,
jak np. działań osłonowych, które chroniły konsumentów i przedsiębiorstwa przed nagłym
wzrostem cen energii i żywności. W tym czasie płace i ceny pozostałych produktów nie
rosły w tak szybkim tempie. W konsekwencji rosnące wydatki przewyższały wpływy po-
datkowe do budżetu.
▶ Rzeczywisty wpływ może być jeszcze bardziej negatywny – szacunki EBC nie uwzględ-
niają oddziaływania inflacji na realną gospodarkę. W rzeczywistości podwyższona inflacja
utrudnia wzrost gospodarczy. Dzieje się to bezpośrednio poprzez obniżanie siły nabywczej
konsumentów i zwiększanie niestabilności, co utrudnia firmom zawieranie długotermino-
wych umów. W konsekwencji maleje konsumpcja i inwestycje. Ponadto, zwalczanie inflacji
wymaga zacieśnienia polityki pieniężnej, a to obniża wzrost gospodarczy. Niższa aktywność
i ewentualna potrzeba stymulacji gospodarki pogarszają wynik budżetu państwa. Tych
efektów nie uwzględniają oszacowania EBC.
▶ Ostateczny efekt wyższej inflacji różni się pomiędzy państwami. Wpływ inflacji zależy
od takich czynników, jak: wielkość państwa, źródło i zaskoczenie inflacją czy aktualny stan
finansów publicznych. EBC wskazuje, że inflacja jest szczególnie szkodliwa w państwach,
których wydatki w największym stopniu są waloryzowane inflacją – takimi państwami są
np. Belgia lub Francja.
(DS)
▶ Motywy zakładania biznesu przez osoby po 50. roku życia wiążą się z ich indywidu-
alnymi predyspozycjami oraz z tym, w jakiej sytuacji rodzinno-społecznej, zawodowej
i finansowej funkcjonują – wynika z badań przeprowadzonych przez PIE w lipcu 2023 r.
na próbie 1000 przedsiębiorców 50+. Głównymi motywami zakładania działalności były:
potrzeba niezależności (71 proc. wskazań) oraz chęć wykorzystania doświadczenia za-
wodowego i wiedzy (69 proc.), a także chęć utrzymania aktywności po utracie pracy na
etacie (63 proc.).
▶ Osoby po 50. r.ż. jako jeden z powodów zakładania własnej firmy wymieniły możliwość
współpracy z innym przedsiębiorstwem na zasadach B2B (39 proc. wskazań). Wyniki ba-
dania pokazują, że osoby w wieku przedemerytalnym częściej niż będące na emeryturze
(40 proc. vs. 32 proc.) zakładały działalność, aby móc współpracować z firmą na zasadach
B2B. Nie zawsze oznaczało to swobodny wybór partnera biznesowego. Mógł to być wynik
„wypychania” dotychczasowych pracowników z rynku pracy i zachęcania ich do założenia
własnej firmy, podyktowany możliwością niższego opodatkowania i cięcia kosztów przez
przedsiębiorstwa. Dla 40 proc. mężczyzn i 37 proc. kobiet możliwość współpracy z innym
przedsiębiorstwem ma znaczenie przy zakładaniu własnej działalności. Niewielka różnica
między wskazaniami kobiet i mężczyzn pokazuje, że współpraca z inną firmą jako motyw
zakładania własnego biznesu nie jest zróżnicowana ze względu na płeć.
▶ Możliwość współpracy z innymi firmami jest często wskazywana jako powód rozpo-
częcia działalności przez przedsiębiorców 50+ zajmujących się transportem i gospo-
darką magazynową (69 proc. wskazań na ten motyw). Niewiele mniej przedsiębiorców
prowadzących działalność profesjonalną, naukową i techniczną (np. tłumaczy, księgo-
wych, prawników) oraz związaną z obsługą rynku nieruchomości (pośrednicy sprzedaży
3
 nieruchomości) otwiera własny biznes właśnie ze względu na możliwość współpracy na
zasadach B2B. Posiadanie wcześniejszych kontaktów biznesowych w tych sferach gospo-
darki ułatwia zarówno rozpoczęcie własnej działalności, jak i późniejsze pozyskiwanie
zleceń. Natomiast znaczenie możliwości współpracy z innym przedsiębiorstwem na zasa-
dach B2B jako motyw zakładania własnej firmy najrzadziej wymieniane było wśród osób
50+ uruchamiających własny biznes w sekcjach „Działalność związana z kulturą, rozrywką
i rekreacją” (27 proc.) oraz „Rolnictwo” (24 proc.).

Wykres 2. Możliwość współpracy z firmą na zasadach B2B jako motyw o dużym

i bardzo dużym znaczeniu przy zakładaniu własnej działalności przez
przedsiębiorców 50+ wg branż (w proc. wskazań)

Transport i gospodarka magazynowa 69

Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 57

Obsługa rynku nieruchomości 50

Opieka zdrowotna 46

Informacja i komunikacja 46

Usługi administrowania i działalność wspierająca 45

Budownictwo 42

Zakwaterowanie i gastronomia 42

Finanse i ubezpieczenia 42

Handel 39

Pozostała działalność usługowa 31

Edukacja 30

Przetwórstwo przemysłowe 30

Kultura, rozrywka i rekreacja 27

Rolnictwo 24

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Źródło: opracowanie własne PIE.

▶ Reasumując, dla firm zakładanych przez osoby 50+ współpraca z innym przedsię-
biorstwem na zasadzie B2B bywa sytuacją wymuszoną, związaną z wypychaniem ich
z rynku pracy, ale może też być nowoczesną formą współdziałania podmiotów, jaką jest
outsourcing, przynoszący obustronne korzyści.

(UK-G, AW-K)

Tygodnik Gospodarczy PIE 16 listopada 2023 r. 4

Polska piątym na świecie eksporterem karmy dla psów i kotów

1,9 mld EUR
wyniosła wartość polskiego
eksportu gotowej karmy dla
zwierząt domowych w 2022 r.
▶ Karma dla zwierząt domowych należy do ważniejszych grup towarowych w polskim eks-
porcie. Z wynikiem 1,9 mld EUR w 2022 r. odpowiadała za 0,5 proc. wartości polskiego eks-
portu ogółem oraz 4 proc. eksportu rolno-spożywczego. W latach 2013-2022 wartość jej eks-
portu z Polski wzrosła aż o 461 proc., zaś wolumen o 180 proc. Według danych ITC, w 2022 r.
udział Polski w światowym eksporcie karmy dla zwierząt domowych wyniósł 4,6 proc.

o 461 proc.
wzrosła wartość polskiego
eksportu karmy dla zwierząt
domowych w latach 2013-2022
7,6 proc.
wyniósł udział Polski w wartości
światowego eksportu karmy
dla psów i kotów w 2022 r.
(5. miejsce Polski na liście
światowych eksporterów tych
wyrobów)
▶ Polska eksportuje przede wszystkim karmę dla psów i kotów. Według danych GUS,
jej eksport w 2022 r. wyniósł 1,6 mld EUR i stanowił ponad 84 proc. wartości i 76 proc.
wolumenu całego eksportu karmy dla zwierząt domowych. Według danych ITC, w 2022 r.
Polska – z udziałem 7,6 proc. – była 5. światowym jej eksporterem. W okresie od stycznia
do sierpnia 2023 r. wartość eksportu karmy dla psów i kotów wzrosła w porównaniu z ana-
logicznym okresem roku poprzedniego o ok. 15 proc., jednak wolumen zmalał o 4,5 proc.,
co wskazuje na to, że wzrost cen przede wszystkim napędzał w ostatnich miesiącach
wzrost wartości eksportu.
▶ W roku ubiegłym polską karmę dla psów i kotów zakupili odbiorcy z 76 krajów. Do
najważniejszych rynków zbytu należały państwa unijne, a wśród nich dominowały:
Niemcy (34 proc. udział w wartości polskiego eksportu tego rodzaju wyrobów), Włochy
(ok. 5,4 proc.), Francja i Czechy (po 5,3 proc.) oraz Rumunia (4,6 proc). Wśród państw po-
zaunijnych największymi odbiorcami były Wielka Brytania (6,9 proc.) i Ukraina (3,3 proc.).
Na liście odbiorców znalazły się też m.in. USA, Kanada i Australia.

Wykres 3. Polski eksport karmy dla psów i kotów* w latach 2013-2022 (w mln EUR)

1800 1626,9

1600
1347,6
1400
1152,1
1200
902,3
1000
753,1
800 599,2

600
276,7 315,6
400 227,7 252,7

200

0
2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

*CN 2309 10
Źródło: opracowanie własne PIE na podstawie danych GUS.

▶ Perspektywy eksportu gotowej karmy dla zwierząt domowych z Polski, w tym zwłasz-
cza dla psów i kotów, są obiecujące. Według ostatniego raportu FEDIAF European PetFood,
91 mln gospodarstw domowych w Europie w 2022 r. posiadało ok. 340 mln zwierząt domo-
wych, w tym m.in. 127 mln kotów (26 proc. europejskich gospodarstw domowych) i 104 mln
psów (25 proc. gospodarstw) i rokrocznie liczba ta wzrasta. Tak ogromna i stale rosnąca

Tygodnik Gospodarczy PIE 16 listopada 2023 r. 5

 populacja domowych pupili znajduje odzwierciedlenie w rosnących obrotach producen-
tów karmy. Ponadto, perspektyw zwiększenia eksportu karmy z Polski należy upatrywać
na rynku chińskim, który otwarto dla polskich eksporterów tychże wyrobów pod koniec
czerwca 2023 r. Według ZBH w Szanghaju, chiński rynek karmy dla zwierząt domowych
osiągnie w 2026 r. wartość 114 mld CNY (16,3 mld USD).

(JG)

Polska musi wydać ponad 0,5 mld EUR na rekultywację

zasobów przyrodniczych do 2050 r.

▶ W czwartek 09.11.2023 r. Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej osiągnęły wstęp-

81 proc. ne porozumienie polityczne co do Rozporządzenia w sprawie odbudowy zasobów przyrodni-
czych. Rozporządzenie będzie określać m.in. cele dotyczące rekultywacji torfowisk, zwięk-
siedlisk w UE jest w złym stanie
szenia bioróżnorodności i populacji owadów zapylających. Wśród celów dokumentu znajduje
się też rekultywacja 30 proc. obszarów w złym stanie1 do 2030 r. i 90 proc. do 2050 r.
20 proc.
siedlisk w Polsce jest w dobrym
stanie Wykres 4. Szacunkowe całkowite roczne koszty i korzyści z odbudowy i utrzymania
ekosystemów w krajach UE-27 w latach 2022-2050 (w mld EUR)

ponad 15
0,5 mld EUR
Polska musi zainwestować, aby
12
spełnić cel rekultywacji 90 proc.
siedlisk złej jakości

0
FR ES FI SE PL IT DE DK PT IE HU SK LT BG BE AT HR SI LV NL CZ EE GR CY LU MT

Koszt Zysk

Źródło: opracowanie własne PIE na podstawie danych KE.

▶ Według raportu Europejskiej Agencji Energii, 81 proc. siedlisk2 w UE-27 jest w złym
stanie, a tylko 9 proc. wszystkich siedlisk zostało przywrócone do dobrego stanu od

1
W propozycji Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady na temat odbudowy zasobów przy-
rodniczych „dobry stan” zdefiniowano jako stan, w którym kluczowe cechy ekosystemu, tj. jego stan
fizyczny i chemiczny, skład, struktura i funkcja, a także jego cechy krajobrazu i krajobrazu morskiego
odzwierciedlają wysoki poziom integralności, stabilności i odporności pod względem ekologicznym
niezbędny do zapewnienia jego długoterminowego utrzymania.
2
Siedlisko oznacza obszar lądowy lub morski o określonych cechach przyrodniczych, na którym wy-
stępują cenne dla Wspólnoty gatunki zwierząt i roślin.

Tygodnik Gospodarczy PIE 16 listopada 2023 r. 6


2024 pierwszym rokiem raportowania
według nowej dyrektywy CSRD
142
wynosi szacowana liczba
podmiotów zobligowanych do
raportowania niefinansowego
według Dyrektywy CSRD
w 2024 r.
3860
wynosi szacowana łączna liczba
podmiotów objętych obowiązkiem
raportowania niefinansowego
według Dyrektywy CSRD
do 2026 r.
Tygodnik Gospodarczy PIE 16 listopada 2023 r.
poprzedniej tury raportowania. W Polsce tylko 20 proc. siedlisk jest w stanie określanym
jako „dobry”. Najszybciej pogarsza się sytuacja torfowisk, wydm i użytków zielonych.
▶ Utrata bioróżnorodności i pogarszanie się jakości siedlisk wpływa negatywnie na go-
spodarkę Unii Europejskiej. Według wyliczeń Europejskiej Agencji Energii, nadmierna eks-
ploatacja oceanów przekłada się na straty rzędu 169 mld EUR rocznie (w skali globalnej),
a spadek populacji owadów zapylających zagraża światowej produkcji żywności, co może
prowadzić do strat rzędu 264-651 mld EUR.
▶ Według danych Komisji Europejskiej, wśród krajów UE-27 najwięcej na odbudowę sie-
dlisk w perspektywie 2050 r. będą musiały przeznaczyć Francja i Hiszpania (odpowiednio
ok. 2 mld EUR i 1,5 mld EUR). Jednocześnie inwestycje w odbudowę przyrody przynoszą
zyski od 8 EUR do 38 EUR za każde wydane 1 EUR, dzięki poprawie bezpieczeństwa żyw-
nościowego, zwiększeniu odporności ekosystemów czy łagodzeniu zmian klimatu. W Pol-
sce rekultywacja siedlisk złej jakości, zgodnie w wymaganiami Unii Europejskiej, będzie
wymagać inwestycji ponad 0,5 mld EUR do 2050 r. Jednak zysk będzie prawie 11-krotnie
większy i wyniesie 6 mld EUR.
(MP)
▶ 2024 r. będzie pierwszym rokiem raportowania niefinansowego według nowych stan-
dardów3. Pierwsze raporty powstaną w 2025 r., co wynika z przyjętej Dyrektywy CSRD
(Corporate Sustainability Reporting Directive), która nałoży na firmy nowe standardy rapor-
towania niefinansowego. Celem nowej Dyrektywy jest wspieranie zrównoważonej środowi-
skowo i społecznie działalności przedsiębiorstw. Nowe regulacje nie tylko określają cele,
które musi spełniać zrównoważona środowiskowo działalność, ale też wprowadzają jedno-
lite kryteria oceny działalności firm i obowiązek audytu sprawozdań przez stronę trzecią.
▶ Według szacunków Fundacji Instrat, w 2024 r. raportowanie niefinansowe według no-
wych standardów obejmie 142 podmioty w Polsce. Będą to w głównej mierze duże spółki
giełdowe i przedsiębiorstwa finansowe, na których spoczywał już obowiązek raportowa-
nia niefinansowego. W kolejnych latach obowiązek raportowania obejmie pozostałe spółki
giełdowe i, według szacunków Fundacji Instrat, do 2026 r. dotyczyć będzie w przybliżeniu
3860 podmiotów w Polsce.
▶ Dyrektywa CSRD ma ułatwić inwestowanie w działalność przedsiębiorstw, które reali-
zują cele zrównoważonego rozwoju. W dotychczasowej praktyce sprawozdawczej raporty
poszczególnych spółek były w niewielkim zakresie porównywalne między sobą. Brakowało
jednolitych standardów, a znaczną część raportów stanowiły informacje specyficzne dla
firmy. Stąd wynikało potencjalne ryzyko tzw. greenwashingu.
▶ Cele, które musi realizować firma, aby mogła być uznana za zrównoważoną środowi-
skowo zawarte są w tzw. unijnej Taksonomii. Rozporządzenie to wymienia 6 celów śro-
dowiskowych, do których należą: łagodzenie skutków zmian klimatu, adaptacja do zmian
3
Raportowane dane dotyczyć będą 2024 r., zaś same raporty publikowane będą w roku kolejnym.
7

Mamy sporo do nadrobienia w dziedzinie inwestycji
w aktywa niematerialne
38 proc.
wynosi udział inwestycji w aktywa
niematerialne w całości inwestycji
firm w UE – wg badania EIB
50 proc.
dużych firm w UE stosuje
więcej niż jedną zaawansowaną
technologię, jak roboty, internet
rzeczy czy duże bazy danych
ok. 80 proc.
wynosi udział inwestycji w aktywa
materialne w całości inwestycji
firm w Polsce, na Węgrzech czy
Słowacji
Tygodnik Gospodarczy PIE 16 listopada 2023 r.
klimatu, zrównoważone wykorzystanie i ochrona zasobów wodnych i morskich, przejście
na gospodarkę o obiegu zamkniętym, zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola oraz
ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów. Raportowanie odbywać się będzie
według jednolitych standardów (European Sustainability Reporting Standards). Firmy ra-
portować będą wskaźniki: a) niezależne od sektora, b) specyficzne dla sektora oraz c) spe-
cyficzne dla danego podmiotu. Wskaźniki niezależne od sektora dotyczyć będą kwestii
ogólnych (2 standardy), środowiskowych (5 standardów), społecznych (4 standardy) oraz
ładu korporacyjnego (1 standard).
▶ Wdrożenie Rozporządzenia wiązać się będzie z kosztami dla przedsiębiorstw. Koszty
te będą zależeć od wielkości firmy oraz charakteru jej działalności. Raport przygotowany
na zlecenie Europejskiej Grupy Doradczej ds. Sprawozdawczości Finansowej szacuje, że
bezpośrednie koszty sprawozdawczości będą najwyższe w przypadku największych spółek
giełdowych, które jako pierwsze podlegać będą nowym regulacjom. Wyniosą one (śred-
nio dla wszystkich takich podmiotów w Europie) w pierwszym roku około 607 tys. EUR,
z czego ok. 320 tys. EUR stanowić będzie jednorazowy koszt związany z wdrożeniem ra-
portowania, a 287 tys. EUR stanowić będzie wydatek ponoszony corocznie.
(PK, MM)
▶ Inwestycje w aktywa niematerialne w Unii Europejskiej stanowią mniejszą część inwe-
stycji, a Polska znajduje się wśród krajów UE inwestujących najmniej w tego typu aktywa
– jak wynika z danych opublikowanych w raporcie Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
Najwięcej w aktywa niematerialne inwestują w UE firmy małe i średnie, jednak pogłębiona
analiza pokazuje, że na wyniki te trzeba patrzeć z rezerwą.
▶ Inwestycje w aktywa niematerialne wśród firm z UE stanowią 38 proc. wszystkich in-
westycji. W Polsce, na Węgrzech czy Słowacji inwestycje w aktywa niematerialne wynoszą
ok. 20 proc. wszystkich inwestycji, podczas gdy wśród liderów inwestycji w aktywa nie-
materialne, jak Irlandia czy Dania, stanowią ponad 40 proc. Do państw inwestujących naj-
więcej w aktywa niematerialne, oprócz kilku wyjątków, należą kraje centralnej i północnej
Europy, jak (oprócz wspomnianych Irlandii i Danii) Czechy, Holandia, Austria, Szwecja,
Niemcy i Francja. Po drugiej stronie widzimy głównie kraje z Europy Środkowo-Wschodniej
(Polska, Słowacja, Węgry), Wschodniej (Rumunia, Bułgaria) czy Południowej (Portugalia,
Grecja).
▶ Małe i średnie przedsiębiorstwa inwestują więcej w aktywa niematerialne niż duże
firmy, szczególnie jeśli chodzi o wydatki na szkolenia pracowników oraz wydatki na opro-
gramowanie i bazy danych. Rezultaty te z jednej strony potwierdzają wyniki badania PIE
realizowanego wśród firm działających w Polsce (będącego badaniem deklaratywnym),
według których to średnie przedsiębiorstwa inwestowały w 2022 r. w aktywa niematerialne
więcej niż duże firmy. Z drugiej strony, wyniki EBI pokazują, że np. w fundamentalnych dla
rozwoju wydatkach na badania i rozwój przodują duże firmy. Dane dotyczące stosowania
zaawansowanych technologii również wskazują, że to duże firmy znacznie częściej stosują
kilka (więcej niż jedna) nowoczesnych technologii (big data, roboty, platformy cyfrowe czy
internet rzeczy). 50 proc. dużych firm stosuje wiele technologii wobec 33 proc. małych
i średnich przedsiębiorstw.
8

Praca zdalna w Polsce bardziej upowszechniła się
tylko wśród części pracowników
6,6 proc.
pracowników zwykle pracowało
z domu w 2020 r.
do 2,9 proc.
spadł odsetek pracujących
z domu w 2022 r.
14,1 proc.
zwykle pracowało z domu
w 2022 r., jeżeli pod uwagę
weźmiemy wyłącznie osoby
pracujące przy komputerze
i bez stałego kontaktu
np. z klientami
Tygodnik Gospodarczy PIE 16 listopada 2023 r.
▶ Aktywa niematerialne odgrywają dziś dużą rolę w gospodarce, a największe firmy na
świecie pod względem kapitalizacji, jak Apple, Microsoft, Google czy Amazon opierają na
nich swoją wartość. W Polsce wydatki na aktywa niematerialne są relatywnie niskie, ale
ich rola będzie rosła. Pokazują to wyniki badań przeprowadzonych na średnich i dużych
przedsiębiorstwach działających w Polsce, które będą podstawą raportu PIE edytowa-
nego w najbliższych miesiącach. O ile inwestycje w aktywa niematerialne w gospodarce
zależą z jednej strony od jej struktury, której zmiana jest możliwa tylko w długim hory-
zoncie, o tyle zależą również od świadomości i decyzji zarządzających przedsiębiorstwa-
mi. Na tym drugim aspekcie w krótkim horyzoncie powinni skupić się odpowiedzialni za
implementację polityk gospodarczych czy właściciele firm.
(FL)
▶ Pandemia rozpowszechniła pracę zdalną, ale w Polsce efekt ten był raczej umiarko-
wany. W latach 2007-2019 odsetek pracowników najemnych deklarujących wykonywanie
pracy z domu utrzymywał się w naszym kraju na mniej więcej stałym poziomie. Zwykle
z domu pracowało 1,3-1,6 proc., a czasami 6,1-6,7 proc. z nich. W 2020 r. skokowo wzro-
sła liczba osób zwykle pracujących z domu (do 6,6 proc.), a odsetek czasami pracujących
z domu niemal się nie zmienił (6,8 proc.). Łącznie w 2020 r. 13,4 proc. pracowników pra-
cowało całkowicie lub częściowo z domu.
▶ Po najostrzejszym okresie pandemii w 2020 r. część pracowników zdalnych wróciła do
biur. Zmiana ta następowała sukcesywnie w latach 2021 i 2022. W 2022 r. odsetek osób
deklarujących, że zwykle pracują z domu spadł do 2,9 proc. – zmiana była znaczna, ale
nadal był to poziom wyższy niż przed pandemią. Z kolei czasami z domu pracowało już
tylko 5,8 proc. Zatem łącznie odsetek osób pracujących całkowicie lub częściowo z domu
wrócił do poziomu sprzed pandemii.
▶ Odsetek osób pracujących z domu jest w Polsce stosunkowo niewielki. W 2022 r.
ogółem w UE zwykle pracowało z domu 8,8 proc. pracowników najemnych, a czasami
11,2 proc. Suma ok. 20,0 proc. zwykle lub czasami pracujących z domu w UE to ponad
dwukrotnie większa wartość niż dla Polski (8,7 proc.).
▶ Struktura zatrudnienia w naszym kraju może wpływać na brak możliwości wykony-
wania pracy z domu przez stosunkowo dużą część pracowników. Na podstawie modułu
do danych jednostkowych z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności GUS za 2022 r.
mogliśmy przybliżyć, jak duży był odsetek pracowników, którzy mogli pracować zdalnie.
Jako kryterium przyjęliśmy trzy warunki: (1) spędzanie większości czasu pracy przy kompu-
terze, tablecie lub smartfonie; (2) spędzanie mniej niż połowy czasu pracy na komunikacji
ustnej z osobami spoza firmy/organizacji, jak klienci, dostawcy, pacjenci lub uczniowie;
(3) spędzanie mniej niż połowy czasu pracy na udzielaniu porad, doradztwie, szkoleniu
lub nauczaniu innych osób, jak klienci, uczniowie, studenci lub współpracownicy. Kryteria
te stanowią przybliżenie szeroko rozumianego charakteru pracy biurowej. Zgodnie z taką
definicją praca zdalna teoretycznie mogła być możliwa wśród 13,9 proc. pracowników
najemnych.
9
 Wykres 5. Odsetek pracowników najemnych pracujących z domu

14

12

6,8
10

6,6
8

6 5,8
6,3 6,7 6,6 6,5 6,3 6,6
6,1 6,1 6,2 6,0 6,2 6,1
6,3
4
6,6
4,8
2 2,9
1,3 1,4 1,4 1,6 1,6 1,6 1,4 1,6 1,6 1,5 1,4 1,5 1,6
0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Zwykle Czasami

Źródło: opracowanie własne PIE na podstawie danych Eurostatu.

▶ Wśród osób, które pracują przy komputerze i których praca nie opiera się głównie na
komunikacji ustnej np. z klientami lub uczniami, praca zdalna jest bardziej powszechna.
Po zawężeniu statystyk wyłącznie do osób, których stanowiska pracy spełniają przedsta-
wione warunki, odsetek zwykle pracujących z domu wynosi 14,1 proc., a czasami 16,6 proc.
To oznacza, że prawie co trzeci pracownik biurowy pracuje całkowicie lub częściowo
z domu i specyfika pracy tej części osób jest zauważalnie odmienna niż pracujących
stacjonarnie.

(AK)

Autorzy: Joanna Gniadek, Aneta Kiełczewska, Urszula Kłosiewicz-Górecka,

Paula Kukołowicz, Filip Leśniewicz, Mateusz Mierzejewski, Marcelina Pilszyk,
Dawid Sułkowski, Aleksandra Wejt-Knyżewska

Tygodnik Gospodarczy PIE 16 listopada 2023 r. 10

Polski Instytut Ekonomiczny
Polski Instytut Ekonomiczny to publiczny think tank ekonomiczny z historią
sięgającą 1928 roku. Jego obszary badawcze to przede wszystkim
makroekonomia, energetyka i klimat, handel zagraniczny, foresight
gospodarczy, gospodarka cyfrowa i ekonomia behawioralna. Instytut
przygotowuje raporty, analizy i rekomendacje dotyczące kluczowych
obszarów gospodarki oraz życia społecznego w Polsce, z uwzględnieniem
sytuacji międzynarodowej.

Wydarzenia i dane przedstawione w niniejszej publikacji pochodzą i bazują na źródłach zewnętrznych, stąd nie gwa-
rantujemy ich poprawności. Mogą one być ponadto niekompletne albo skrócone. Wszystkie opinie i prognozy zawarte
w niniejszej publikacji są wyrazem oceny ekspertów PIE w dniu ich publikacji i mogą ulec zmianie bez zapowiedzi.
Niniejszy dokument jest jedynie materiałem informacyjnym do użytku odbiorcy.

© Copyright by Polski Instytut Ekonomiczny

Kontakt
Ewa Balicka-Sawiak
Kierownik Zespołu Komunikacji
Rzecznik Prasowy
ewa.balicka@pie.net.pl
tel. 48 727 427 918