Professional Documents
Culture Documents
The Death of Gomburza 1872
The Death of Gomburza 1872
INTRODUCTION
Gomburza, alternatively stylized as GOMBURZA or GomBurZa, refers to three fillipino catholic Priests, Mariano
Gomez, Jose Burgos, and Jacinto Gomez, who were executed by garrote on February 17, 1872, in Bagumbayan,
Philippines by Spanish colonial authorities on charges of subversion arising from the 1872 CaviteMutiny. Gomburza
incurred the hatred of Spanish authorities for fighting for equal rights among priests and leading the campaign
against the Spanish friars. They fought on the issues of secularization in the Philippines that led to the conflict of
religious and church seculars.
Production of:
Staring by :
(Martina, Mariano and Maria are inside of their house while Alejandro is in outside)
Martina : (nag-uutos) Mga anak, handa na ang almusal niyo at kayo’y lumabas na baka mahuli pa kayo sa klase.
Martina : (nag-uutos) Maria, Maaari mo bang tawagin ang iyong itay sa labas?
Maria: (calmly) Pinapapunta po ako ni inay para malaman mong handa na raw ang almusal na’t makasabay ka
saamin.
Martina: (impressed) Mabuti naman anak, hintayin nalang natin ang inyong itay na’t makapagsimulana tayo.
( Dumating si Alejandro sa tahanan, ibinaba niya ang kanyang mga dala at naghugas)
Mariano: (politely) Ayos naman po itay ,Ako ay naghahanda para sa pagpapari sa seminarya ng maynila.
Mariano: (politely) Oo, aking kapatid nais kong maging pari para makatulong sa kapwa tao at maging sundalo ng
ilaw.
Martina: (proud) Kami ng iyong itay ay mananatiling sumusuporta sayo sa iyong magandang nais.
Mariano: (nag-uutos) Maria, bilisan na natin para tayo’y makaalis na baka mahuli tayo sa paaralan.
( Si Jose ay isang binatang interestado sa relihiyon at sa mga salitang ipinapahayag ng mga prayle )
Jose: (curious) Lolo, ano po ba yang pinagsasabi ng mga prayle? Nakakagaan at nakaka-interestadong pakinggan.
Old man in town: (calmly) Sila ang mga sundalo ng panginoon na pinagmamalaki nila ang salita at mga gawa ng
diyos.
Jose: (glad) Gusto ko rin maging katulad nila na balang araw magiging sundalo ako ng diyos.
Old man in town: (manifest) Napakabuting nais na yan. Sana palarin ng diyos ang iyong mga bubuting nais.
( Naglilinis sa altar si Jose habang kumakanta then kinuha niya ang gitara tapos umupo muna saglit at patuloy na
kumakanta)
Priest 1: (concerned) Jose, magpahinga kana muna dahil masyado kanang pinagpapawisan.
Jose: (tumigil kumanta at nagpatuloy maglinis) Malapit na ho ito at tataposin ko muna‘to, saglit lang po.
Priest 1: (calmly) Ito at uminom ka ng tubig at kainin mo itong tinapay na ginawa ng kaibigan kong panadero.
Jose: (thankful) Salamat po sa pagkain at tubig pastor. Nais ko rin pong maging pari katulad niyo na matulongin,
mabuti sa kapwa tao at marangal.
Priest 1: (blessed) Ang iyong magandang nais ay sana tuparin ng diyos at gamitin ka niya na maging sandata ng ilaw
kaya’t umuwi kana dahil gagabihin karito, mag iingat ka sa pag-uwi.
Jose: (glad) Opo pastor, sana palarin ang mga hiling ko. Sige po at una nap o ako sainyo. Salamat po ulit.
Priest 1: (blessed) Ipag dasal nalang natin siya upang lumaki na isang matapang at marangal na lalaki.
Hilaria: (concern) Jacinto, Umayos ka sa pag-aaral mo lalo’t lalo na sa pinasokan mong kurso. Kailangan matataas ang
grado mo para makapasok sa pagpari.
Jacinto: (politely) Opo, nay! Gagalingan ko po at hindi ko kayo bibigoin.
Venancio: (nag-uutos) Magmadali ka nang umalis ng bahay at baka ika’y ma-abotan pa ng ulan anak.
CHAPTER 2
ANG PAGKABUO NG GOMBURZA
(Padre Jose Burgos, Padre Mariano Gomez, and Padre Jacinto Zamora are gathered in a dimly lit room inside the
church.)
Padre Jose: (restless) Mga kapatid, hindi na tayo makapagpatuloy sa ganitong kalagayan. Ang mga abuso ng mga
prayle at mga Kastila ay hindi na natin dapat palampasin.
Padre Mariano: (nodding) Tama ka, Jose. Ang mga Pilipino ay dapat mabigyan ng tamang karapatan at paggalang.
Hindi tayo dapat maging sunud-sunuran sa mga dayuhan.
Padre Jacinto: (firmly) Kailangan nating magka-isa at magsama-sama para saating mga kababayan. Hindi tayo dapat
matakot sa mga banta ng mga Kastila.
Governor-General: (angry) Mga prayle naito! Nagpapakalat ng mga salita laban saatin! Kailangan nating gawin ang
kinakailangang hakbang.
(Padre Jose, Padre Mariano, and Padre Jacinto are addressing a crowd of Filipinos.)
Padre Jose: (passionate) Mga kababayan, tayo ay dapat magkaisa! Hindi tayo dapat magpatuloy sa pagtitiis ng mga
abuso ng mg aprayle at mga Kastila!
Padre Mariano: (raising his voice) Tayo ay may karapatan sa tamang edukasyon at pagkakataon. Hindi tayo dapat
maging alipin sa sarili nating bayan!
Padre Jacinto: (inspiring) Ang ating pagkakaisa ay magbibigay saatin ng lakas upang labanan ang mga mapang-
abusong prayle at Kastila!
(Padre Jose, Padre Mariano, and Padre Jacinto are arrested by the Guardia Civil.)
Guardia Civil: (forcefully) Kayo ay inaaresto sa pang-aakusang pagrerebelde laban sa mga Kastila at mga prayle!
Padre Jose: (calmly) Kami ay hindi mga rebelde. Kami ay mga Pilipino na nagnanais ng katarungan at kalayaan.
Padre Mariano: (defiantly) Ang aming mga salita ay para sa ika bubuti ng ating mga kababayan. Hindi kami dapat
ituring na kriminal.
Padre Jacinto: (resolute) Ang aming pagkakaisa ay hindi matitinag. Kami ay magpapatuloy saaming laban para sa
bayan at mga Pilipino.
(Scene fades out with Padre Jose, Padre Mariano, and Padre Jacinto being taken away by the Guardia Civil.)
Sa pangyayaring ito, nabuo ang Gomburza, isang samahan ng mga Pilipinong prayle na naglalayong labanan ang mga
abuso ng mga Kastila at mga mapang-api na prayle. Ang kanilang pagkakaisa at katapangan ay naging simbolo ng
pagmamahal sa bayan at pagtitiis para sa kalayaan ng mga Pilipino.
CHAPTER 3
ANG PAGLILITIS NG GOMBURZA
Scene 1: Courtroom
(Gomez, Burgos, and Zamora are seated in the dock, awaiting trial. Governor-General Izquierdo and Captain-General
Primo de Rivera are present. Jose Rizal, Andres Bonifacio, and Emilio Aguinaldo are seated as witnesses. Judge
Advocate General de la Peña and Defense Attorney Leandro are also present.)
Defense Attorney Leandro: Your Honor, we plead not guilty on behalf of our clients, Padre Gomez, Padre Burgos,
and Padre Zamora.
Governor-General Izquierdo: (addressing the court) Ang mga ito ay inakusahan ng sedisyon at pagtatangkang
pabagsakin ang pamahalaan.
Captain-General Primo de Rivera: (to the witnesses) Mga saksi, maaari niyo bang patunayan ang kanilang
kasalanan?
Jose Rizal: (stands up) Akoposi Jose Rizal, isang manunulat at saksi sa mga pangyayari. Ang Gomburza ay mga pari na
nagtangkang ipaglaban ang karapatan ng mga Pilipino na magkaroon ng pantay na pagtingin sa simbahan at lipunan.
Andres Bonifacio: (stands up) Ako po si Andres Bonifacio, lider ng Katipunan. Ang Gomburza ay mga martir na nag-
alay ng kanilang buhay para sakalayaan ng ating bayan.
Emilio Aguinaldo: (stands up) Ako po si Emilio Aguinaldo, lider ng Himagsikang Pilipino. Ang Gomburza ay mga
bayani na nagtangkang labanan ang pang-aapi ng mga Kastila.
Judge Advocate General de la Peña: (to the defense attorney) Attorney Leandro, mayroon ba kayong mga saksi o
ebidensya upang ipagtanggol ang inyong mga kliyente?
Defense Attorney Leandro: (stands up) Your Honor, kami ay may mga saksi na magpapatunay na ang Gomburza ay
hindi sangkot sa anumang sedisyon o pag-aaklas laban sa pamahalaan.
Scene 2: Witness Testimonies
(Witnesses take the stand one by one, testifying in favor of Gomburza’s innocence. They recount the priests’
dedication to their parishioners and their advocacy for social reforms.)
Defense Attorney Leandro: (addressing the court) Inyong Kagalang-galang, ang aming mga kliyente ay mga pari na
naglingkod sa Diyos at sa bayan. Hindi sila dapat ituring na mga kriminal, kundi mga bayanina nag-alay ng kanilang
buhay para sa kapakanan ng mga Pilipino.
Judge Advocate General de la Peña: (to the court) Ang paglilitis ay tapos na. Ako ay magbibigay ng aking hatol.
Scene 4: Verdict
Judge Advocate General de la Peña: (bangs gavel) Sa pag-aaral ng mga ebidensya at mga patotoo, ako ay
nagpapasya na ang mga akusado ay hindi guilty sa mga paratang na sedisyon at pag-aaklas. Sila ay malaya.
(Gomez, Burgos, and Zamora are acquitted. The courtroom erupts in applause.)
CHAPTER 4
ANG AKUSASYON SA TATLONG PARI: GOMBURZA
(Gomez, Burgos, and Zamora are inside the church, discussing the plight of the Filipino people.)
Gomez: (concerned) Mga kapatid, hindi na natin matitiis ang pang-aapi ng mga Kastila sa ating mga kababayan.
Dapat tayong tumindig at ipaglaban ang kanilang karapatan.
Burgos: (determined) Tama ka, Gomez. Hindi tayo dapat manahimik sa harap ng kawalang-katarungan. Kailangan
nating ipahayag ang katotohanan.
Zamora: (passionate) Ang mga Pilipino ay may karapatan sa edukasyon at pantay na pagtrato. Hindi tayo dapat
maging alipin sa sarili nating bayan.
(Gomez, Burgos, and Zamora are gathered in Plaza Mayor, speaking to a crowd of Filipinos.)
Gomez: (loudly) Mga kababayan, tayo ay nagtitipon ngayon upang ipahayag ang ating mga hinaing. Hindi tayo dapat
patuloy na magtiis sa pang-aapi ng mgaKastila!
Burgos: (passionately) Ang mga Pilipino ay may karapatan sa tamang edukasyon at pantay na pagtrato. Hindi tayo
dapat maging alipin sa sarili nating bayan!
Zamora: (firmly) Tayo ay dapat magkaisa at ipaglaban ang ating mga karapatan. Hindi tayo dapat matakot sa mga
mananakop!
Scene 3: Pag-aresto sa Tatlong Pari
(GS enters the scene and approaches Gomez, Burgos, and Zamora.)
GS: (authoritative) Kayo ang mga pari na nagpapakalat ng mga salita laban sa pamahalaan. Kayo ay inaaresto sa
pang-aakusa ng paghihimagsik!
Gomez: (shocked) Kami ay mga pari na naglilingkod sa Diyos at sabayan. Hindi kami naghihimagsik!
Burgos: (defiant) Kami ay nagtatanggol lamang ng mga karapatan ng mga Pilipino. Hindi ito paghihimagsik!
Zamora: (calmly) Kami ay mga tagapagtanggol ng katotohanan at katarungan. Hindi kami dapat maituring na mga
rebelde!
H: (serious) Ang inyong paglilitis ay nagsisimula. Kayo ay inaakusahan ng paghihimagsik laban sa pamahalaan. Ano
ang inyong depensa?
Gomez: (firmly) Kami ay mga pari na naglilingkod sa Diyos at sabayan. Hindi kami naghihimagsik. Kami ay
nagtatanggol lamang ng mgakarapatan ng mga Pilipino.
Burgos: (passionately) Kami ay nagtatanggol ng katotohanan at katarungan. Hindi kami dapat maituring na mga
rebelde!
Zamora: (calmly) Kami ay mga tagapagtanggol ng mga Pilipino. Hindi kami dapat maituring na mga salot sa lipunan.
H: (solemnly) Sa inyong paglilitis, kayo ay nahatulan ng kamatayan sa pamamagitan ng garrote. Ang hatol ay
ipapatupad agad.
Gomez, Burgos, and Zamora: (resolute) Kami ay handing tanggapin ang aming kapalaran. Kami ay magiging martir
para sa mga Pilipino.
(Scene fades out as the three priests are taken away to face their execution.)
CHAPTER 5
ANG PAGPAPALAGANAP NG GOMBURZA
JR: Mga kababayan, tayo ay narito upang ipahayag ang ating mga saloobin. Ang pag kamatay ng tatlong paring
Gomburza ay hindi dapat malimutan.
MHP: Tama ka, Jose. Dapat nating ipakita sa mga Kastila na hindi tayo papayag na patuloy tayong apihin at
pagsamantalahan.
GLJ: Ang mga paring Gomburza ay naging biktima ng kawalang-katarungan. Dapat nating ipaglaban ang ating
karapatan bilang mga Pilipino.
(Matapos ang kanilang pag-uusap, sinimulan nina Rizal, del Pilar, at Jaena ang pagpapalaganap ng propaganda. Sa
pamamagitan ng pagsusulat ng mga artikulo at pagtatanghal ng mga dula, kanilang ipinakita ang mga pang-aabuso
ng mga Kastila sa mga Pilipino.)
JR: (nagbabasa ng artikulo) “Ang mga Pilipino ay may karapatan sa edukasyon at kalayaan. Hindi tayo dapat maging
alipin sa sarili nating bayan.”
MHP: (nagtatanghal ng dula) “Ang mga Kastila ay hindi dapat maging hari ng ating bayan. Tayo, mga Pilipino, ang
dapat mamuno sa ating sariling lupain.”
GLJ: (nagbabasa ng artikulo) “Dapat nating ipaglaban ang ating mga karapatan. Hindi tayo dapat matakot sa mga
Kastila. Tayo ang dapat maging boses ng ating bayan.”
(Sa kabila ng kanilang mga pagsisikap, hindi nagtagumpay ang mga bayani sa pagpigil sa pagpapalaganap ng
propaganda. Ang mga Kastila ay nagpasyang ipakita ang kanilang kapangyarihan sa pamamagitan ng pagbitay sa mga
paring Gomburza.)
Spanish Official: (nag-uutos) “Bitayin ang mga paring Gomburza! Ipakita natin ang kapangyarihan ng Espanya!”
Filipino Masses: (nagdaramdam) “Kawawa naman ang mga paring Gomburza. Hindi sila dapat mamatay. Dapat
tayong lumaban para sa kanila.”
K2: Tama ka! Hindi tayo dapat matakot sa mga Kastila. Tayo ang dapat mamuno sa ating sariling bayan.
K3: Gawin natin ang lahat para ipaglaban ang mga karapatan natin. Hindi tayo dapat magpatuloy na maging alipin.
CHAPTER 6
KAMATAYAN NG GOMBURZA
Setting: A dimly lit room in Fort Santiago, Manila, during the Spanish colonial period.
(JR, MHP, and GLJ are huddled together in a prison cell, whispering.)
JR: (whispering) My friends, we must stay strong. Our fight for justice and freedom will not be in vain.
MHP: (whispering) Indeed, Jose. The death of Gomburza has ignited a fire within our hearts. We must continue their
legacy.
GLJ: (whispering) But how can we do that when we are imprisoned like common criminals?
GG: (angry) These priests have become a threat to our rule! They must be silenced!
MG: (whispering) Brothers, we have been sentenced to death. Our only hope lies in the hearts of the people.
JB: (whispering) We must remain steadfast in our beliefs until the very end.
AB: (determined) The death of Gomburza has shown us the cruelty of the Spanish regime. We must rise against
them!
EA: (whispering) The people are ready to fight. The Katipunan has been formed, and our revolution is about to begin.
JR: (whispering) Our deaths will serve as a catalyst for change. The Filipino spirit will not be broken.
(The priests are led to the execution grounds, surrounded by a crowd of onlookers.)
MG: (calmly) We face death with dignity, knowing that our sacrifice will inspire generations to come.
JB: (firmly) Our blood will water the seeds of revolution.
JZ: (resolute) The fight for freedom will continue, even in our absence.
CHAPTER 7
ANG PAGBANGON NG BAYAN
Setting: A secret meeting place in the mountains, shortly after the execution of Gomburza.
(AB, EA, JR, MHP, AL, and GJ are gathered around a table, discussing the recent execution of Gomburza.)
AB: (angry) Ang pagpatay sa ating mga kababayan na sina Gomburza ay hindi dapat palampasin! Kailangan nating
kumilos upang ipaglaban ang ating kalayaan!
EA: (thoughtful) Tama ka, Andres. Ngunit kailangan nating magplano ng mabuti. Hindi natin kayang labanan ang mga
Kastila ang walang organisasyon.
JR: (calmly) Tama si Emilio. Kailangan nating magkaroon ng isang samahan na magtutulungan upang mapalaya ang
ating bayan.
MHP: (determined) Ako ay sumasang-ayon. Kailangan nating magtulungan at mag-isip ng mga paraan upang
mapalakas ang ating kilusan.
AL: (passionate) Hindi tayo dapat matakot sa mga Kastila! Kailangan nating ipakita sakanila na tayo ay handang
lumaban!
GJ: (supportive) Tama kayo, mga mahal kong kababayan. Tayo ang pag-asa ng ating bayan. Kailangan nating
magsama-sama at magtulungan.
(AB, EA, JR, MHP, AL, and GJ discuss their plans for the revolution.)
AB: Kailangan nating maghanap ng mga kasapi para saating samahan. Ang mga taong handang lumaban para sa
kalayaan ng ating bayan.
EA: Tama ka, Andres. Kailangan nating magpadala ng mga liham at mensahe sa iba’tibang dako ng bansa upang
makahanap ng mga kasapi.
JR: (suggestive) Maaari rin tayong gumawa ng mga pahayagan at mga aklat upang ipahayag ang ating mga adhikain
at magising ang damdamin ng mga Pilipino.
MHP: (nodding) Tama si Rizal. Kailangan nating gamitin ang ating mga pluma upangi pahayag ang ating mga saloobin
at mag mulat ng mga tao.
AL: (firmly) Kailangan din nating mag-organisa ng mga armadong grupo upang maitaguyod ang ating mga layunin.
GJ: (determined) Tayo ay magiging matatag at magkakaisa. Ang ating pagkakaisa ang magiging susi sa ating
tagumpay.
Scene 3: The Revolution Begins
AB: (inspiring) Mga kapatid, dumating na ang araw ng ating paglaya! Tayo ay maglalaban para saating bayan at sa
ating mga minamahal!
EA: (raising his sword) Ang mga Kastila ay hindi dapat magpatuloy sa kanilang pang-aapi! Tayo ay magkakaisa at
maglalaban para saating kalayaan!
JR: (holding a flag) Ang ating watawat ay simbolo ng ating pagkakaisa at determinasyon. Ito ang magdadala saatin sa
tagumpay!
MHP: (addressing the Katipuneros) Mga kapatid, tayo ay magiging matatag at magkakaisa. Ang ating pagkakaisa ang
magiging susi sa ating tagumpay!
AL: (leading the troops) Tayo ay maglalaban nang may tapang at determinasyon! Hindi tayo magpapatalo sa mga
Kastila!
GJ: (encouraging) Mga minamahal, tayo ay magiging matatag at magkakaisa. Ang ating pagkakaisa ang magiging susi
sa ating tagumpay!
[END OF SCRIPT]