Temel Kavramlar ｂｩｹｯ｡ｲｬｮｭ＠

• Farmakokinetik ｩｬ｡￧ｲｮ＠ absorbsiyonunu, ､｡ｬｭｮ Ｌ＠ • ｩｬ｡￧ｲｮ＠ kana geçme ｯｲ｡ｮ＠ ve ｨｺ､ｲ Ｎ＠

ｭ･ｴ｡｢ｯｬｩｺｳｮ＠ ve ｩｴｲ｡ｨｮ＠ matematiksel modeller
kurarak inceler.
• F ile gösterilir.

• Farmakodinamik ilaç-reseptör ｩｬｫｳｮ ｩ Ｌ＠ ｩｬ｡￧ｲｮ＠

• ｂ ｩ ｹｯ｡ ｲ ｡ｲｬｮｭ＠ %100 olan ilaç için F ､･ｲｩ＠ 1,
etkilerini ve yan tesirlerini inceler.
｢ｩｹｯ｡ｲｬｮｭ＠ %40 olan ilaç için F ､･ｲｩ＠ 0.4' tür.

• Farmakovijilans ilaçlar piyasaya ￧ｫｴ｡ｮ＠ sonra ilaç

ｫｵｬ｡ｮｭ＠ ｢｡ｬ＠ yeni yan tesirlerin belirlenmesi ile
ｵｲ｡Ｎ＠ Faz iV ￧｡ｬｭｲ＠ ｳｲ｡ｮ､＠ ｹ｡ｰｬｲ Ｎ＠

Absorpsiyon ｬ｡｣ｮ＠ lipofilitesi

• Oral verilen ilaçlar en fazla ince barsaktan pasif • ｬ｡￧ｩ ｬ ｡ｲｮ＠ absorpsiyonunu etkileyen en önemli
difüzyon ve kinetik l 'e göre absorbe olur. faktördür.

• lipofilik (noniyonize=apolar) ilaçlar hidrofilik

(iyonize=polar) ilaçlara göre daha fazla absorbe edilir.

• Asit ilaçlar asit ortamda bazik ilaçlar bazik ortamda

daha fazla non-iyonizedir.

PKa Asit ilaçlar için pKa - pH ｯｲ｡ｮ［＠

• ｩｬ｡￧ｲｮ＠ %50 iyonize ｯｬ､ｵ＠ pH ､･ｲｩ Ｎ＠

• Asit ilaçlar için non-iyonize / iyon ize ｯｲ｡ｮ ［＠ pKa - pH 2 100 1

(logaritmik) 1 10 1
o 50 50
• Bazik ilaçlar için non- iyonize / iyonize ｯｲ｡ｮ ［＠ pH - pKa -3 1 1000
(logaritmik)
-2 1 100
-1 1 10
 Plazma Konsantrasyon Zaman ｇｲ｡ｦｩ＠
ｹｯｮ＠ ｔｵｺ｡＠
...
....,. Ｌ＠

111
ｾ＠
• Bazik ｩ ｬ｡ ￧ｬ｡ｲｮ＠ asit ortamda, asit ｩｬ｡￧
ortamda biri kmesidir.
ｬ｡ｲｮ＠ bazik
c.,
(
- ｫｩＬＮ＠

• Bazik ｹ｡ｰｬ＠ morfinin mide suyunda birikmesi, bazik

.... .... .....
ｩｬ ｡￧ｬ ｲｮ＠ süte ve fetüse daha fazla geçmesi ve asit w
ilaçla zehirlenmede ｩ､ｲ｡ｮ＠ ｢｡ｺ ｩ ｫ ｬ ･ ｴｩｲ ｬ ｭ ･ｳｩ＠ örnek
verilebilir.

｟＠
.,o
1

Cmaks Tmaks / EAA

• Her zaman ｩｬ｡｣ｮ＠ dozuna ve ､｡ｬｭ＠ hacmine • lntravenöz uygulamada ｔ ｭ｡ｳ］ Ｐ Ｇ ､ｲ Ｎ＠ lntravenöz
｢｡ ｬ､ ｲ Ｎ＠ infüzyonla ｶ･ｲｩｬｴ＠ ve ｹ｡ｶ＠ ｳ｡ｬｮｭ＠ tabletlerde doza
｢｡ｬ＠ ､･ｩｬｲ Ｎ＠

• Absorpsiyonu ve eliminasyonu etkileyen tüm

faktörlerden etkilenir. • EAA ｩ ｬ ｡｣ｮ＠ ｢ｩｹｯ｡ｲｬｮｭ＠ gösteren en önemli
parametredir.

• lntravenöz yoldan verilen veya oral ｢ｩｹｯ｡ｲｬｮｭ＠

%100 olan ilaç için Doz/EAA klerensi verir.

ｙ｡ｲ＠ ömür (t112 ) ｋ｡ｲｬ＠ durum konsantrasyonu (C55 )

• ｙ｡ｲ＠ ömür= 0.693 (0.7) x ､｡ｬｭ＠ hacmi (VD) / • Tekrarlayan ilaç ｵｹｧｬ｡ｭｲｮ､＠ ｡ｬｮ＠ ve elimine
klerens (KL) formülünden bulunur. edilen ilaç ｭｩｫｴ｡ｲｮ＠ ｹ｡ｫｬ＠ olarak ｡ｹｮ ＠ ｯｬｭ｡ｳ､ｲ＠
(Css).
• Birinci derece ｫｩｮ･ｴ＠ göre metabolize edilen
ilaçlarda ｹ｡ｲ＠ ömür ｩｬ｡｣ｮ＠ plazma konsantrasyonuna • ｋ｡ ｲ ｡ｲ ｬ＠
durum konsantrasyonuna ｵｬ｡ｭ＠ süresi T55 ile
(doza) ｢｡ｬ＠ ､･ｩｬｲ Ｎ＠ gösterilir.
 ｋ｡ｲｬ＠ durum konsantrasyonu (C55 ) ｋ｡ｲｬ＠ durum konsantrasyonu (C55 )
• 1 ｹ｡ｲ＠ ömürde Css'nin %50'slne
ｖ･ｲｩｬ＠ yolu Formül

• 2 ｹ｡ｲ＠ ömürde %75'1ne, • Oral • Css= Doz x ｂｩｹｯ｡ ｲ ｡ｲｬｮ ｭ＠ /

Doz ｡ｲｬ ＠ x Klerens

• 3 ｹ｡ｲ＠ ömürde %87.S'i ne
• ｮｴｲ｡ｶ･￶ｺ＠ infüzyon • Css = lnfüzyon ｨｺ ＠ / Klerens

• 3.3 ｹ｡ｲ＠ ö mürde Ｅ ＹＰ Ｇ ｮ｡＠

• 4 veya 5 ｡ ｹ ｲ ＠ ömürde ｫ｡ｲｬ＠ durum konsantrasyonuna

ｵｬ｡ｲ Ｎ＠

Farmakokinetik Önemli Formüller Farmakokinetik Önemli Formüller

Parametre Formül Parametre Formül

• ｙ｡ｲ＠ ömür • 0,7 x ､｡ｬｭ＠ hacmi/ Jderens • Yükleme dozu • ｄ｡ｬｭ＠ hacmi x hedef plazma

• ｋ｡ｲｬ ＠ duruma ｵｬ｡ｭ＠ süresi • 4 veya S x ｹ｡ｲ＠ ömür ､･ｲｬｭｩ＠ / F

• Oral ｶ･ｲｩｬｴ＠ ｫ｡ｲｬ＠ durum • Doz x F / doz ｡ｲｬ＠ x klerens • Devam dozu • Klerens x hedef plazma

､･ｲｩｭ＠ ､･ｲ ｩ ｩｭ Ａ Ｏ＠ F

• ｮｦｺｯｬ｡＠ ｶ･ｲｩｬｴ＠ ｫ｡ｲｬ＠ • lnfüzyon ｨ ｺ＠ / klerens • Dozlama ｨ ｺ＠ • Klerens x ｫ｡ｲ ｬ＠ durum

durum ､･ｲｩｭＡ＠ ､･ｲｩｭ Ａ Ｏ＠ F

Presistemik eliminasyon Presistemik eliminasyon

• Sistemik ､ｯｬ｡ｭ＠ geçmeden önce lipofilik ｩｬ｡ ￧ ｬ｡ｲｮ＠ Presistemik Eliminasyon

ｫ｡ｲ｣ｩ･＠ en fazla olmak üzere ince barsak ve vena • Morfin
porta gibi organ veya dokularda büyük oranda
• Propranolol
metabolize edilmesidir.
• Verapamfl

• En fazla oral uygulama görülür. lntravenöz ve dil ｡ｬｴ ＠ • Nitrogliserin

uygulamada görülmez. Presistemik eliminasyona • Lidokain

ｵｲ｡ｹｮ＠ ｩｬ｡￧ ｲ ｮ＠
oral ､ｯｺｬ｡ｲ＠ intravenöz veya ､ｩｬ｡ｴ ＠
• izoniazid
､ｯｺｬ ｡ ｲｮ､｡＠ çok yüksektir.
• Trlsiklik ｡ｮｴ､･ｰｲｳｬ＠
 ｄ｡ｬｭ＠ Plazma proteinlerine ｢｡ｬｮｭ＠ özellikleri

• Plazmada asit ｹ｡ｰｬ＠ ｩ ｬ｡￧ｲｮ＠ albümine bazik ｹ｡ｰｬ＠ • ｡￧ｬ ｬ ｡ｲｮ＠ plazma proteinlerine ｢｡ｬｮｭｳ＠ reversibl ve
ｩｬ｡￧ｲｮ＠ a 1 -asit glikoproteine afinitesi daha ｦ｡ｺｬ､ｲＮ＠ nonselektiftir.
• Salisilat ve predn'izolon gibi ｢｡ｺ＠ ilaçlar plazma • ｬ｡￧ｲｮ＠ｩ serbest ｫｳｭ＠ etkiden sorumludur, ｢｡ｬ＠ ilaç
proteinlerine konsantrasyona ｢｡ｬ＠ ｢｡ｬｮｲ Ｎ＠ depo görevi görür.
• Lityum, gabapenttin, pregabalin ve parasetamol • Dokulara ､｡ ｬ ｡ｮＬ＠ etki ve yan tesir yapan, ｰｬ｡ｳ･ｮｴｹ＠
plazma proteinlerine ｢｡ ｬ ｡ｮｭｺ＠ veya çok az ｢｡ｬｮｲ Ｎ＠ geçen, meta bol ize olan ve glomerüler filtrasyona
• Siklosporin ve takrolimus büyük oranda eritrositlere ｵｲ｡ｹｮ＠ serbest ｩｬ｡￧ｴｲＮ＠
｢｡ｬｮｲ Ｎ＠ Doz ｡ｹｲｬｭｳｮ､＠ hematokrit ､･ｲｬｩｮ＠ • Plazma proteinlerine ｢｡ｬｮｭ＠ ｡ｲｴｫ￧＠ metabolizma
｢｡ｫｭ＠ ｹ｡ｲｬ､ ｲＮ＠ ve glomerüler filtrasyon ｡ｺｬｲＮ＠

SLC (Solute Carrier Family) ABC (ATP-Binding Cassette)

• Periferde ve beyinde nörotransmitter ve ilaç • Periferde ve beyinde ｢｡ｺ＠ ｩｬ｡￧ｲｮ＠ veya

ｴ｡ｮｭｳ､＠ görev ｡ｬｲＮ＠ Çift yönlü ￧｡ｬｲ Ｎ＠ metabolitlerinin hücre ､ｮ｡＠ ｡ｴｬｭｳｮ＠ görev ｡ｬｲＮ＠

• Hücreye madde ｡ｬｭｮ､＠ sodyuma ｢｡ｭｬ＠ ｯｬｭ｡ｳｮ＠ • Aktif transport ile tek ｴ｡ｲｦｬ＠ ￧｡ｬｲ Ｎ＠
ｲ｡ｭ･ｮ＠ hücreden ､｡ｲ＠ madde ｡ｴｬｭｳｮ､＠
sodyumdan ｢｡ｭｳｺ､ｲ Ｎ＠
• P-glikoprotein pompa (multidrug resistance tip
l=MDRl=ABCBl } ve MRP (multidrug resistance-
• DAT, NET, SERT, OAT ve OCT örnek gösterilebilir. associated protein) örnek gösterilebilir.

P-glikoprotein pompa (MDR-1) ｄ｡ｬｭ＠ hacmi

• Antineoplastik, antiepileptik ve antimalaryal ilaçlara • Tüm vücut ｳｶｬ｡ ｲ ｮ｡＠ ､｡ｬｮ＠ ve dokulara sekestre
direnç ｧ･ｬ ｩ ｩｭｮ､･＠ önemlidir. olmayan bir ｩｬ｡｣ｮ＠ ､｡ｬｭ＠ hacmi 70 ｫｩｬｯｧｲ｡ｭ＠
insanda 42 litredir (0.6 L/kg).
• Verapamil, dlltiazem, kinidin, amiodaron, ketokonazol
ve eritromisin gibi ｢｡ｺ ＠ ilaçlar MOR-l'i inhibe eder. • Plazma ､＠ dokulara sekestre olan ｩｬ｡￧ｲｮ＠ ､｡ｬｭ＠
hacimleri vücut ｳｶ＠ hacminden çok büyük ｨ･ｳ｡ｰｬｮｲ Ｎ＠

• Bu gerçekte ｩｬ｡｣ｮ＠ ､｡ ｬ､ ＠ ｳｶ＠ hacmi ､･ｩ ｬ＠ sanal

､｡ｬｭ＠ hacmidir.
 Sanal ｄ｡ｬｭ＠ Hacmi Büyük ｬ｡￧ｲ＠ Sekestrasyon

ｬＮ＠ o. ｬｭ＠ ｨ［｣ｭ＠ L/70k Gerek • • ｡ｬ ￧ ｬ｡ｲｮ＠ plazma ､ ＠ ｹ ｡ｰ ｬ｡ｲ＠ ｳ ｫ＠ ･ ｫｩｬ､ ･＠ ｢｡ ｬ｡ｮｲ ｫ＠
• DlgoksJn • soo • iskelet kaslanna sekestre depo edilmesidir.
ｯ ｬ ､ｵ＠ için
• ｡￧ｬ ｬ｡ｲｮ＠ dokular ｡ｲ ｳ ｮ､ ｡＠ het erojen ､｡ ｬ ｭｮ ｡＠ neden
• Klorokin • 13000 • Melaninden zengin
olur.
dokulara sekestre ｯ ｬ､ ｵ＠
• Sekest re o lan ｩ ｬ ｡￧ ｬ ｡ ｲｮ＠ genellikle vücutta kalma
lçln
süreleri uzundur ve sanal ､｡ ｬ ｭ＠ hacim leri vücut ｳ ｶ＠
• Morfin • 230 • Mide suyuna ｳ ･ｬ｣ ｳ ｲ･＠
hacm inden çok büyüktür.
ｯ ｬ ､ｵ＠ Ａ ￧ ｮ＠
• Digoksin ve trisiklik antidepresanlar gibi sekestre
• ｆｬｵｯ ｫｳ･ ｴｮ＠ • 2.500 • ａ ｫ｣ｩ ･ ｲｬ ･ｲ＠ sekestre
olan ilaçla zehirlenmede diyaliz etkisizdir.
ｯ ｬ ､ｵ ｵ＠ için

Sekestrasyon Örnekleri Yeniden ､｡ｬｭ＠ (Redistribüsyon)

il aç veya madde Sekestre ｯｬ､ｵ＠ yer
• Tiyopental gibi lipofilik ilaçlar intravenöz
• Grlseofulvin ve arsenik • Keratinden zengin dokular
verildiklerinde ｢｡ｬ ｡ ｮｧ ￧ ｴ｡＠ beyin gibi fazla kanlanan
• Klorokin • M elaninden zengin dokular organlarda yüksek konsantrasyonda ｴｯｰ ｬ ｡ｮ ｲｬ｡ Ｎ＠
• Digoksin • iskelet ｫ｡ｳ ｬ ｡ ｲ＠ ve kalp ｫ｡ｳ＠

• Bisfosfonatlar • Kemikte hldroksiapetit

• Daha sonra bu kompartmanlardan ｡ｹｲｬ ｡ ｮ＠ ilaç adipoz
kr istaller! doku gibi daha az kanlanan dokularda birikir.
• Antidepresanlar • ａ ｫ｣ｩ･ ｲ ｬ･ｲ＠

• Tetrasildinler • ｄ ｩ ＠ ve kemikler

• M orfin • M ide suyu

• Tiyopental • Ad ipoz doku

Metabolizma ｍ･ｴ｡｢ｯｬｩｺｭｮ＠ özellikleri

• Metabolizma so nunda ｯ ｬｵ ｡ｮ＠ ürünlere met abolit ｡ ､ ＠
• ｬ｡ ￧ ｡ ｲｮ＠
polaritelerinin (suda çözünme) ｡ｲｴｭ ｳ ｮ｡＠
verilir.
neden olur.

• Metabolizma ve it rah ｯ ｬ ｡ｹ ｬ｡ ｲ＠ eliminasyon olarak

｡ ､ ｬ｡ ｮ ､ ｲ ｬ ｲ Ｎ＠ • Po larit esi artan metabolitlerin ｡ｫ｣ｩ ･ ｲ＠ ､ ｮ､ ｡ｫｩ＠ itrah
ｯｲ ｧ ｡ ｮ ｬ ｡ｲｮ､＠ eliminasyonu ｨｺｬ｡ｮｲ Ｎ＠

• Metabolizma ｲ ･｡ ｫ ｳｩｹ ｯｮ ｬ ｡ ｲ＠ ile ｩｬ ｡￧ ｬ ｡ｲ ｮ＠ suda-erir (polar)

hale getirilmesi ｡ｭ￧ ｬ｡ｮｲＮ＠ • Metabolitler bazen ilaçtan daha aktif veya daha uzun
etkili olabilir. Kodeinin bir ｫｳｭ＠ CYP20 6 enzim i ile
• ａｫ｣ｩ･ｲ＠ ､ ｮ､｡ｫｩ＠ ｩ ｴｲ｡ ｨ＠ organlar,, polar ｩｬ ｡ ￧ ｬ｡ ｲ ＠ daha kolay morfine ､ ￶ ｮ  ｲ ［＠ morfin kodeinden daha güçlü

atar. analjezik et ki yapar.

 ｍ･ｴ｡｢ｯｬｩｺｭｮ＠ özellikleri Metabolizma ｲ･｡ｫｳｩｹｯｮｬ＠

• Metabolitler ilaçtan daha toksik etkili olabilir.

• Faz I ｩｬ･ｶｳｴｲｭ＠ ｶ･＠ faz il sentez konjugasyon
Parasetamolun metabol iti N-asetil -p-benzokinonin
ｲ･｡ｫｳ ｩ ｹｯｮｬ｡ｲ＠ o lmak üzere ikiye ｡ｹｲｬＮ＠
(NAPQ) ｫ｡ｲ｣ｩ･＠ nekrozu yapar.

• Metabolizma non-enzimat ik olarak da meydana gelebilir. • Faz I ile polar hale getirilen ilaç faz il ile daha polar
Atraküryum kan ｰｈ Ｇ ｳｮ､｡＠ Hoffmann reaksiyonu ile ｹ｡ｰｬｲ＠ ve idrar veya feçes ile kolayca ｡ｴｬｲ ＠Ｎ

spontan metabolize olur.

• Met abolizma sonucunda inaktif halden aktif ilaç haline

geçen ilaçlara ön ilaç denir. Kaptoprll ve lizinopril
､ｮ｡ｫｩ＠ ACE inhibitörleri ön ilaçlara örnek gösterilebilir.

Metabolizma ｲ･｡ｫｳｩｹｯｮｬ＠ Metabolizma ｒ･｡ｫｳｩｹｯｮｬｲ＠

• ilaçlar ｹ｡ ｬ ｮ ｺ｣｡＠ faz l'e, ｹ｡ｬｮｺ｣＠ faz ll'ye veya önce faz 1 Faz I Faz il
sonra faz ll'ye ｵｲ｡ｹ ｢ ｩ ｬ ｬｩｲＮ＠
• Oksidasyon • Glukuronidasyon

• Kopma • Glutatyon ile konjugasyon

• lzoniazid önce aset ilasyon ile faz ll'ye sonra hidroliz
• indirgenme • Glisin ile konjugasyon
ile faz l'e ｵｲ｡Ｎ＠
• Sulfasyon

• Asetilasyon
• ｙ｡ｬｮｭ＠ ve ｫ｡ｲ｣ｩ･ ｲ＠ ｨ｡ｳｴ ｬ ｫｬ｡ ｲ＠ faz I aktivitesini
､･ｩｴｲ ｩ ｲ＠ ama faz il aktivitesinde belirgin ､･ｩｫｬ＠ • Metilasyon
olmaz.
---------- • Su ile konjugasyon

Faz I ｲ･｡ｫｳｩｹｯｮｬ＠ Faz I ｲ･｡ｫｳｩｹｯｮｬ＠

• Oksidasyon, kopma ve indirgenme olarak 3'e ｡ｹｲｬ Ｎ＠ • Faz I ｲ･｡ｫｳｩｹｯｮｬ ｲ＠ büyük oranda ｫ｡ｲ｣ｩ･＠ düz
endoplazmik retikulumunda bulunan ve demir içeren
mikrozomal sit okrom P450 (CYP) enzim leri ｴ｡ ｲ ｡ｦｮ､＠
• Oksidasyon ｲ･｡ｫｳｩｹｯｮｬ＠ kendi içinde aromatik
ｧ･ｲ￧ｫｬｴ ｩ ｲ ｩｬ ｩｲＮ＠
hidroksilasyon, alifatik hidroksilasyon, N-oksidasyon,
epoksidasyon, dealkilasyon, desülfürasyon ve
deaminasyon olarak ｧｲｵｰｬ｡ｮ､ ｲｬＮ＠ • FAO, plazma ｫｯｬｩｮ･ｳｴｲ｡ｺ＠ ve dihidroprimidin
dehidrogenaz gibi CYP ､ｮ｡ｫｩ＠ enzimler de faz 1
ｲ･｡ｫｳ ｩ ｹｯｮｬ｡ｲ､＠ görev ｡ｬｲＮ＠
 CYP Enzimleri ve Önemli Özellikleri Enzim indüksiyonu ve ｮｨｩ｢ｳｹｯｵ＠

Önemli özellik CYP enzimi

Mikrozomal enzim indüksiyonu Mikrozomal enzim inhibisyonu
• ｬ｡￧ｲｮ＠ ｭ･ｴ｡｢ｯｬｩｺ ｳ ｮ､｡＠ en fazla rol • CYP3A4
• Barbitüratlar • Makrolidler
alan
En fazla genetik ｯｰ ｬｩｭ ｯｲｦｺｭ＠
• Fenit oin • Siprofioksasin
• gösteren • CYP206

ve indüklenmeyen
• Karbamazepin • Metron idazo l

• Kronik alkoliklerde indüklenmeslne ｢｡ ｬ＠ • CVP2E1 • Prlmidon • Azo l antifungal ilaçlar

parasetamolun yan tesiri artan • ｒ ｦ｡ｭｰｩｮ＠ • Simetidin

• Varfarinin ｭ ･ ｴ ｡ ｢ ｯｬｩ ｺｭ｡ ｳｮ ､ ｡＠ rol alan • CYP2C9 • Glukoko rtikoidler • Fluo kset in

• Ön ilaç olan klopidogrelin ｡ｫｴ ｩ ｦｬ･ｭ ｳ ｩｮ ｩ＠ • CYP2C19 • ｐ ｯ ｡ｺｯ ｧｨｴ ｮ＠ • ｄ ｳ ｵｬｦｲ｡ｭ＠

ｳ ｡ ｬ ｡ｹｮ＠ • Omep razol • Omeprazol

Faz il ｲ･｡ｫｳｩｹｯｮｬ＠ Faz il ｲ･｡ｫｳｩｹｯｮｬ＠

• Transferaz enzimleri ｴ｡ｲ ｦｮ､ ｡ｮ＠ ilaç veya met abolitine • N-asetiltransferaz (NAT-2) en fazla genetik
bir radikalin veya endojen bir molekülün kovalent ｢ ｡＠ ｰｯｬｩ ｭ ｯｲｦｺｭ＠ gösteren faz il enzimidir.
ile ｢｡ ｬ ｡ｮｭｳｹｬ＠ meydana g,elir.

• NAT-2 izoniazid, hidralazin, prokainamid,

• Konjugat lar genellikle daha kolay ｡ｴ ｬ ｡｢ｩｬ･ｮ＠ asidik sulfonamid, dapson ve ｫ ｬｯ ｮ ｡ ｺ･ ｰ｡ ｭ ｮ＠ faz il
polar maddelerdir.
ｭ･ｴ｡ ｢ ｯｬ ｩ ｺｭ ｡ ｳｮ､ ｡＠ rol ｡ｬｲ Ｎ＠

• ｡￧ｬ ｲ ｮ＠ faz il ｲ ･｡ｫｳｩｹｯｮｬｲ ｮ ､｡＠

en fazla rol alan • NAT-2 enzimini az içeren ｹ｡ｶ ＠ asetilleyicilerde
mikrozomal ｹ･ｲｬｩｭ ｬ ｩ＠ UDP-glukuronil transferaz izoniazidin periferik nöropati riski artar.
enzimidir.

Faz il ｲ･｡ｫｳｩｹｯｮｬ＠ Faz il ｒ･｡ｫｳｩｹｯｮｬｲ＠

• Glutatyon S-transferaz (GST) parasetamolun toksik Faz il reaksiyonu I Enzim ｙ･ｲｬｩｭ＠ yeri
m etabolitinin konjugasyonunda rol ｡ ｬｲ Ｎ＠
• ｫｵｲｇｬ ｯｮ､ ｡ ｳｹｯ ｮ＠ • ｇｬ ｵｫｲｯｮ ｬ＠ • Mikrozom

transferaz
• Parasetamol zehirlenmesinde glutatyon ､ ･ｰｯ ｬ ｡ｲ＠
• Asetilasyon • ｎ Ｍ｡ｳ･ｴｬｲｮ ｦ ･ｲ｡ｺ＠ • Sitoplazma
｢ｯ ｡ ｬ ｲ Ｎ＠
• ｇｬｵ ｴ ｡ ｴｹ ｯｮｬ ｡ ｳｹｯｮ＠ • Glutatyon S· • ｓ ｴｯｰｬ ｡ ｺｭ｡＠ ve

transferaz ｭｫ ｲ ｯｺｭ＠
• Tedavide glutatyon ile konj ugasyon reaksiyonunu
• Glisin konjugasyonu • Glisln transferaz • Mitokondri
ｨ ｺ ｬ ｡ ｮ､ｲ｡＠ glutatyon donörü N-asetilsistein
ｫｵｬ｡ｮ ｬｲ Ｎ＠ • Sulfasyon • Sulfotransferaz • ｓ ｴ ｯｰｬ ｡ ｺ ｭ ｡＠

• Metilasyon • Transmetilaz • Sitoplazma

 Genetik Polimorfizm Genetik Polimorfizm

• Süksinilkolin plazma koli nesteraz enzimi genetik • 5-florourasil ve kapesitabinin dihidroprimidin

olarak olmayanlarda ｵｺ｡ｭ ＠ apne yapar. ､･ｨｩｲｯｧｮ｡ｺ＠ genetik ｡ｺｬｮ､＠ ｭ･ｴ｡｢ｯｬｩｺ ｬ ｡ｲ＠
｡ｺｬｲ Ｎ＠

• Kodeinin CYP2D6 genetik olarak olmayanlarda

morfine ､￶ｮ･ｭｹ｣ｩ＠ için analjezik etkisi ｡ｺｬｲＮ＠ • Tiyopürin metiltransferaz enzimi genetik olarak eksik
olanlarda azotioprin, 6-merkaptopürin ve 6-
tioguaninin ｭ･ｴ｡｢ｯｬｩｺｳ＠ ｡ｺｬｲ Ｎ＠
• CYP2C19 enziminin genetik olarak ｯｬｭ｡､＠
hastalarda klopidogrel aktif ilaç haline ｧ･ｬｭｹ｣ｩ＠
için ｫｵｬ｡ｮ ｬ ｭ｡ｺ Ｎ＠

Genetik Polimorfizm Genetik Polimorfizm

• UGTlAl ･ｫｳｩｬｮ＠ ｯｬ､ｵ＠ Gilbert sendromunda • VKORCl ve CYP2C9 enzimlerindeki genetik ｦ｡ｲｫｬ＠
ｩｲ ｩ ｮｯｴ･ｫ｡＠ nötropeni ve diyare riski artar. ｢｡ｬ＠ varfarinin doz gereksinimi ｦ｡ｲｫｬ＠ gösterebilir.

• Rasburikaz glukoz 6-fosfat dehidrogenaz ･ｫｳｩｬ ｩ＠

• OATP1B1 polimorfizminde simvastatin ｩｬｫ＠ myopati
olanlarda hemolitik anemi ve methemoglobinemi riski artar.
ｹ｡ｰｴ＠ için bu enzimi eksik olanlarda ｫｵｬ｡ｮｭｺＮ＠

• OCTl polimorfizminde metforminin laktik asidoz riski

• Hipoksantin guanin fosforibozil transferaz enziminin artar.
ｯｬｭ｡､＠ Lesch-Nyhan sendromunda merkaptopürin
ve tioguanin ｡ｫｴｩｦｬ･ｭｺ Ｎ＠

Genetik Polimorfizm Genetik Polimorfizm

• ｴ･ｲｦｮ ｲ ｯｮ＠ lambda-3 (IFNL3 = IL-28B} genetik
polimorfizminde Pegylated interferon alfa ve • Halotan ve süksinilkolin ryanodin reseptörlerinde
ribavirim kombinasyonunun ･ｴｫ ｩ ｮｬｩ＠ ､･ｩｲ Ｎ＠ mutasyon ｶ｡ｲｬｮ､＠ malign hipertermi yapar.
Tedavide ryanodin reseptörlerini (kalsiyumla aktive
kalsiyum ｫ｡ｮｬｲＩ＠ bloke eden dantrolen ｫｵｬ｡ｮ ｬｲ Ｎ＠
• Gemfibrozil statinlerin hepatositlere ｡ｬｮｭｳ＠
azaltarak statinlerin kan düzeyini ve myopati riskini
｡ｲｴ Ｎ＠
• Potasyum ｫ｡ｮｬｲ＠ polimorfizminde makrolidler
ve ｦｬｯｲｫ ｩ ｮｯｬ｡ｲ＠ QT ｵｺ｡ｭｳ＠ (torsades de
pointes) yapma riski daha da artar.
 Genetik ｩｬｫ＠
itrah
hipersensitivite ｲ･｡ｫｳｩｹｯｮｬ＠
• HLA-B polimorfizminde AIDS tedavisinde ｫｵｬ｡ｮ＠ • ｫ｣ａ ｩ･ ｲ＠ ､ｮ｡ｫ ｩ＠ itrah ｯｲｧ｡ｮｬ＠ polar (hidrofilik) ｩｬ｡｣＠
abakavir, gut tedavisinde ｫｵｬ｡ｮ＠ allopurinol ve veya metabolitlerini daha kolay atar.
antiepileptik ilaç olan karbamazepinin Stevens
Johnson sendromu ve toksik epidermal nekroz riski • ａｫ｣ｩ･ｲｬ＠ ｬｩｰｯｦｫ＠ ilaçlar daha kolay itrah edilir.
artar.

• Glomerüler filtrasyon plazma proteinlerine ｢｡ｬｮｭ＠

ile ters kan ｡ｫｭ＠ ｨｺ＠ ile ､ｯｲｵ＠ ｯｲ｡ｮｴｬ､ Ｎ＠

Tubüler sekresyon Tubüler reabsorpsiyon

• ATP ve ｴ｡ｹ｣＠ gerektiren ve ｨｺ＠ 650 ml/dakika olan • Asit ilaçla zehirlenmede ｩ､ｲ｡ｮ＠ sodyum bikarbonat,
aktif transport ｯｬ｡ｹ､ ｲ Ｎ＠ antiasit veya asetozolamid ile ｢｡ ｺｩｫ ｬ ･ｴｩｲｬ ｭ･ ｳ ｩ＠ bazik
ilaçla zehirlenmede ｩ ､ｲ｡ｮ＠ amonyum klorür veya
• Penisilin G, sefalosporin, asiklovir ve gansiklovir gibi askorbik asitle ｡ｳｩｴｬ･ｲｭ＠ zehirlenme etkeni ｩｬ ｡｣ｮ＠
asit ｹ｡ｰｬ＠ ｩ ｬ ｡￧ｬｲｮ＠ tubüler sekresyonu gut tedavisinde tubuler reabsorbsiyonunu ｡ｺｬｴｲ Ｎ＠

ｫｵｬ｡ｮ＠ probenesid ｴ｡ｲｦｮ､＠ ｡ｺ ｬ ｴｬｲＮ＠

Terapötik ａｲ｡ｬｫ＠
Asit ve Bazik ｙ｡ｰｬ＠ Önemli ｬ ｡￧ｬｲ＠

Asit ｹ｡ｰｬ＠ Bazik ｹ｡ｰｬ＠ ---------------------··· · - - - - - - · MTK

ｅｫｬ＠
• Aspirin • Beta agonistler / Beta blokörler suresi
• Penisilin G / Sulfonamid • Amfetaminler
Terapotik
• Tiazid / Furosemid / • Kodein / Morfin ｲｩｬｫ＠
Asetozolamid
• Penisilamin • Kinin
• ｔ ･ｯｦ ｬｩｮ＠ • Prokain - - - • - - • - - - - - - - - - - - • MEK
• Fenobarbital • Lidokain
EAA
• Fenitoi n • Prokainamid
• Varfari n • Amilorid
ｂ｡ｬｭ＠ ＠ ...,
｡ｺ ｭ｡ｮ ＠ Zaman
 Terapötik ａｲ｡ｬｫ＠ Terapötik indeks

• Bu oran ne kadar ｧ･ｮ ｩ ｳ･＠ ilaç o kadar güvenlidir. • Terapötik indeks LDSO/EDSO, güvenlik ｳｮｲ＠
LD1/ED99 formülünden bulunur. Bu oranlar ne kadar
ｧ･ｮ ｩ ｳ･＠ ilaç o kadar güvenlidir.
• Fenitoin, lityum, digoksin, teofilin ve varfarin gibi
terapötik ｡ｲ ｬ ＠ dar ｩ ｬ ｡￧ｬｲｮ＠ kan düzeylerindeki
küçük ｡ｲｴ ｬ｡ｲ＠ bile ciddi yan tesirlere neden olur. Bu • EDSO ｨ｡ｳｴｬｲｮ＠ %50'sinde etki yapan dozdur ve ｩ ｬ ｡ ｣ ｮ＠
ｩｬ｡￧ｲｮ＠ ､ｯ ｺ ｬ ｡ ｲ＠ çok dikkatli ｡ｲｴｬｭ､ Ｎ＠ potensini verir.

• Fenitoin kinetik ｳ ｦｲ｡＠ göre metabolize ｯｬ､ｵ＠ için • ED 50'si küçük olan ilaç ED50'si büyük olan ilaçtan daha
güçlüdür.
｡ｹｮ ＠ zamanda ｭ･ｴ｡｢ｯｬｩｺｳ＠ doygunluk gösterir.

Genetik polimorfizm Hücre içi reseptörler

• Genetik polimorfizm en fazla metabolizma • ｌｩ ｰ ｯ ｦ ｬｩｫ＠

endojen maddelerin ve ｩ ｬ ｡￧ ｬ ｡ ｲｮ＠ reseptörleri
｡ｭｳｮ､＠ olur. hücre içindedir.

• Farmakogenet ik ｡ｲｴ ｲｭ ｡ｬ ｲ＠ ｩ ｬ ｡￧ ｬ ｡ ｲｮ＠ yan tesirlerinin • Bu maddeler ikinci haberciye gereksinim duymadan
｡ｺ ｬ ｴ ｬｭ ｡ ｳ Ｌ＠ yeni ilaç ｧ･ｬｩｴｲ ｬｭ ･ ｳ ｩＬ＠ ｫｩ ｩｹ･＠ özel tedavi ､ｯ ｲｵ､ ｡ｮ＠ nükleusta gen transkripsiyonu yaparlar.
ｰｬ ｡ｮ ｬ｡ｮｭ ｡ ｳ ＠ ve tedavi öncesi genetik polimorfizm
｡ｲｴ ｲｬｭ｡ ｳ ＠ için önemlidir.
• Peroksizom proliferatörleri ile akt ive olan (PPAR)
reseptörleri hücre içi reseptörlere örnek verilebilir.

Hücre içi Reseptörü Olan

Hücre içi reseptörler
Endojen Maddeler
• Reseptörü hücre içinde olan maddelerin etkileri yeni Hücre içi reseptörü olan endojen maddeler
protein sentezine gereksinim ､ｵｹ ｵ ｫ ｬ ｡ ｲ＠ için latent
• ｇ ｬ ｵｫｯｲｴｩ､ ｬ ･ｲ＠
bir periyottan sonra ｢ ｡ ｬ ｡ ｲ Ｎ＠
• Aldosteron
• Ostrojen
• Et kilerine ｡ ｲ ｡｣ｬ ｫ＠
eden proteinlerin turnoverleri
• Progesteron
ｹ｡ｶ ｡＠ ｯ ｬ､ｵ ｵ＠ için plazma ､ ･ ｲ ｩ ｭ ｬ･ｲｩ＠ ｳ ｦ ｲ＠ ｯ ｬ､ ｵ ｵ＠
zaman bile etkileri devam eder. • Testosteron
• Vitamin D

• Retinoik asit

• Tiroid ｨｯｲｭｮｬ｡＠
 G-protein kenetli reseptörler G-proteinleri

• Hidrofilik endojen maddeler ve ilaçlar membranda • Hücre ｭ･｢ｲ｡ｮ ｮ＠ s.itoplazmik ｴ｡ｲｦｮ､＠ bulunurlar.
bulunan reseptörlerini aktive ederler. • GDP ｢｡ｬ＠ iken lnaktiftirler.
• a, ~, ve yolmak üzere üç alt birimden ｯｬｵｲ｡Ｎ＠
• G-proteinlerlne ｢｡ｬ＠ membran reseptörleri • Reseptör-G protein kompleksi ｭ･｢ｲ｡ｮ＠ 7 defa
ｵｹ｡ｲｬ､ｮ＠ hücre içinde Ｒ Ｎｨ｡ ｢･ｲ ｣ｩ＠ düzeyinde geçer (serpentin reseptörü).
､･ｩ ｩ ｫｬｩ･＠ neden olur. • Reseptör ｵｹ｡ｲｬ､ ｮ､｡＠ alfa alt birim ｡ｹｲｬ＠ ve GTP'yi
｢｡ｬｲ＠ (aktif durum).
• Gs, Gi, Gq, Gt ve Golf gibi tipleri ｶ｡ｲ､ Ｎ＠

Gs kenetli reseptörler Gi kenetli reseptörler

• Adenilat ｳｩｫｬ｡ｺ＠ aktive ederek ATP'den cAMP • Adenilat ｳｩｫｬ｡ｺ＠ inhibe ederek ATP'den cAMP
ｯｬｵｭ ｮ ｵ＠ ｡ ｲ ｴｲｬ｡Ｎ＠ ｯｬｵｭｮ＠ ｡ｺｬｴ ｲｬ｡ Ｎ＠

• cAMP, protein kinaz ａＧｹ＠ akt ive eder.
• Beta reseptörler Gs üzerinden adenilat siklaz
aktivasyonu yapan reseptörlere örnek gösterilebilir.
• cAMP ｡ｺｬｭｳ Ｌ＠ protein kinaz A enzimini ve
fosforilasyonu inhibe ederken potasyum ｫ｡ｮｬｲ＠
｡￧ ｬ ｭ｡ｳｮ＠ neden olur.
• Adrenerjik a2 ve muskarinik M 2 adenilat siklaz
inhibisyonu yapan reseptörlere örnek verilebilir.

Gs ve Gi Kenetli Reseptörler Gq kenetli reseptörler

• ,Fosfolipaz ｃＧｹ ｩ＠ aktive ederek fosfoditil inositol 4-5-

｢ｩｦｯｳ｡ｴ＠ parçalarlar.
• l nozitol-3-fosfat (IP3) ve diaçilgliserol (DAG) artar.
• IDAG membranda kalsiyum ､ｵｹ｡ｲｬ＠ protein ｫｩｮ｡ｺ＠ C'yi
aktive eder. IP3 endoplazmik retikulumdaki
reseptörlerini uyararak kalsiyum ｳ｡ｬｧｮｭ＠ ｡ｲｴ ｲ Ｎ＠

• Adrenerjlk a 1 ve muskarinik M 1,3, 5 fosfolipaz C

aktivasyonu yapan reseptörlere örnek verilebilir.

...,
 Gq Kenetli Reseptörler G-Protein Kenetli Reseptörler Örnekleri

Adenilat slklaz ＠ Adenilat siklaz Fosfolipaz C

__
ｾ＠
aktivasyonu inhibisyonu aktivasyonu
//\ /
ｾ＠ ..-. .. \,/__ ........._.._ • ｾ Ｌ＠ ~ 2 ve ~3 • a2 • ｡ ＠

··-
.......
--
c..::=:= Ｍ ｣｡＠
....
f)
_....,,,..,
•
•
ｄ Ｌｳ＠

S-HT4,6,7
•
•
•
M 2,

0 2,3,4

5-HTl.A/D
•
•
•
M 1,3,s

5-HTlA/8/lC
P2Y1,2,4 ,6

---··
...,......;,.... - - •..
........- ........-...
•
•
P2Y12
GABA8

-'
o\ G

Guanilat siklaz reseptörleri 2.Haberciler

• Atrial natriüretik peptit (ANP) ve beyin natriüretik 2.Habercl Fonksiyon

peptit (BNP) hücre ｭ･｢ｲ｡ｮ､＠ bulunan enzimatik
• cAMP • Protein kinaz A aktivasyonu
aktivite gösteren guanilat ｳ ｩｫｬ｡ｺ＠ uyararak hücrede
• DAG • Protein kinaz C aktlvasyonu
cGMP ､･ｲｩｭｮ＠ ｡ｲｴ Ｎ＠ cGMP de protein kinaz G'yi
aktive eder. • Hücre içi depolardan kalsiyum

ｳ｡ｬｧｮｭ､＠ artma
• Nitrik oksit (NO) sitoplazma bulunan enzimatik • cGMP • ｐｲｯｴ ･ ｮ＠ ｫｮ｡ｺ＠ G aktivasyonu
aktivite gösteren solubl guanilat ｳｩｫ ｬ ｡ｺ ＠ aktive ederek
• Kalsiyum • Kalmodulin ile kompleks
hücrede cGMP ､･ｲｩｭ＠ ini ｡ｲｴＮ＠ cGMP, protein kinaz
ｯｬｵｴｲｭ｡＠
G'yi aktive eder.

Tirozin kinaz reseptörleri Sitokin reseptörleri (JAK/STAT)

• Enzimatik aktivite gösteren transmembranal • Transmembranal reseptörlerdir.

reseptörlerdir.

• Sitokinler, interferonlar, büyüme hormonu,

• Agonist ｵｹ｡ｲｳ＠ ile sitoplazmik ｫｳ ｭ､｡ｫｩ＠ t i rozin kinaz prolaktin, eritropoietin, leptin ve G-CSF JAK/STAT
aktive olur. reseptör sistemini kullanan önemli endojen
maddelerdir.
• insülin, IGF-1, EGF, VEGF ve PDGF tirozin kinaz
reseptör sistemini kullanan önemli endojen
maddelerdir.
 ｄｩ･ｲ＠ transmembranal reseptörler Transmembranal Reseptörler

• TGFP, aktivin ve inhibin transmembranal Transmembranal reseptör Endojen madde

serin/treonin kinaz reseptör sistemini endotoksinler,
• Tirozin kinaz • lnsülin, IGF-1, EGF, VEGF ve
bakteri lipopolisakkaritleri ve lipoproteinleri tool-like
reseptör sistemini aktive eder. PDGF
• Guanilat siklaz • ANPve BNP

• ｓ･ｲｮＯｴ ｲ ･ｯｮ＠ k.lnaz • Aktlvln, lnhibln ve TGF11

• JAK/STAT • Sitokinler, lnterferonlar,

büyüme hormonu, prolaktin,
eritropoietin, leptin ve G-CSF

Ligand ｢｡ｭｬ＠ iyon ｫ｡ｮｬ＠ reseptörleri Ligand ｂ｡ｭｬ＠ ｹｯｮ＠ ｋ｡ｮｬ＠ Reseptörler

• Pentamerik ｹ｡ｰ ､｡＠ moleküler ｹ｡ｰ ｬ ｡ｲｮ､＠ iyon ｫ｡ ｮ ｡ｬ＠ Reseptör ' Hücreye giren iyon
olan membrandan iyon ｡ｫｮ＠ düzenleyen • Nikotinik • Katyon
reseptörlerdir.
• 5-HT3 • Katyon
• GABAA • Anyon
• Reseptör ｵｹ｡ｲｳ＠ ile milisaniyeler içinde hücreye iyon
ｧｩｲ ｩ＠ olur. • NMDA / AMPA / KA • Katyon
• Glisin reseptörü • Anyon

• Etkinin en ｨｺｬ＠ ｢ ｡ｬ､ ＠ reseptörlerdir. • P2X • Katyon

Kademeli ､ｯｺ Ｍ ｹ｡ｮｴ＠ ｧｲ｡ｦｩ＠ Kademeli ､ｯｺ Ｍ ｹ｡ｮｴ＠ ｧｲ｡ｦｩ＠

• Artan konsantrasyonlarda ilaç verilerek agonistin • EC50: M aksimum etkinin ｹ｡ｲｳｮ ＠ yapan agonist

etkisi in vitro olarak ölçülür. konsantrasyonudur. Agonistin potensi (reseptöre

｡ｦｮｩｴ･ｳＩ＠ ｨ｡ｫｮ､ ｡＠ bilgi verir. E(s0 ､･ｲｩ＠ küçük ilaç
daha güçlüdür.
• Agonist ｩｬ｡￧ｲｮ＠ Emaks• EC50 ve K0
1
､･ ･ ｲｬ･ｩ＠ kademeli
､ｯｺ Ｍ ｹ｡ｮ ｴ＠ grafiklerinden bulunur.
• K0 : Reseptörlerin ｹ｡ｲｳｮ＠ uyaran agonist
konsantrasyonudur. Yedek reseptörü o lmayan
• ｅ ｭＬ｣ｳＺ＠ Agonist ｩｬ｡｣ｮ＠ ｡ｰｴ＠ｹ en büyük etkidir. Agonist
dokuda E(s0 ､ ･ｲｩｮ＠ ･ｩｴｲ Ｎ＠ Dokuda yedek reseptör
ｩｬ｡｣ｮ＠ efikasitesi Ｈ･ ｴ ｫ ｩ ｮｬｩＩ＠ ｨ｡ｫｮ､＠ bilgi verir.
ｶ｡ｲｬｮ､＠ K0 , EC50'd,en büyüktür.
 Kuvantal ､ｯｺ Ｍ ｹ｡ｮｴ＠ ｧｲ｡ｦｩ＠

• Popülasyonda hipnotik etki, analjezik etki ve

antiemetik etki gibi ölçülemeyen " ya hep ya hiç"
･ｫｬｩｮ､＠ ilaç etkileri için in vivo ｹ｡ｰｬｲ Ｎ＠

• ｩ ｬ ｡￧ｬｲｮ＠ popülasyonda ｯｬｵｴｲ､ｫ｡＠ etkilerini,

ｹ｡ｮ ｴ ｡ｫｩ＠ ｶ｡ｲｹｳｯｮｬ ｲ Ｌ＠ EDso, LD50, LD5 o/ED50
､･ｲｬｩｮ＠ için ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠ ｅ ｭｫｳ＠ belirlenemez.

(A] ｬｦｴ｢ｨ＠ ｌｯｬａｉ＠

ｨａ ＾ ｬ＠

Allosterik modülatör

• Reseptörlerin ｹ｡ｫｮ､ｩ＠ bir yere ｢｡ｬｮｲｫ＠ indirekt

yolla reseptörün ･ｴｫｩｮｬ＠ ､･ｩｴｲ ｩ ｲｬ･ Ｎ＠
• Bu ､･ｩｭ＠ agonistin maksimum ･ｴｫｩｮｬ､＠ artma ve
､ｯｺ Ｍｹ｡ｮ ｴ＠ ｧｲ｡ｦｩｮ＠ sola ｫ｡ｹｭｳ＠ (pozitif allosterik
modülatör) veya agonistin maksimum ･ｴｫｩｮｬ､＠
azalma ve ､ｯｺ Ｍ ｹ｡ｮｴ＠ ｧｲ｡ｦｩｮ＠ ｳ｡＠ ｫ｡ｹｭｳ＠ (negatif
allosterik modülatör) ･ｫｬｩｮ､＠ olabilir.
• lvakaftor kist ik ｦ｢ｲｯｺｩｳ＠ transmembran regülatörün (CFTR)
ｹ｡ｫｮ ､ ｡ｫｩ＠
bir yere ｢｡ｬｮｲｫ＠ kanal ｦｯｮｫｳｩｹｬ｡ｲ＠
düzeltir ve kistik ｦ｢ｲｯｺｩｳ＠ tedavisinde ｫｵｬ｡ｮｲ＠ (pozitif
allosterik modülatör).

ｬ｡￧ｲｮ＠ ｓｮｦｬ｡､ｲｭｳ＠ ｬ｡￧ｲｮ＠ ｓｮｦｬ｡､ｲｭｳ＠

100 Full
agonlst
• Full agonlst reseptörlerin ｹ｡ｰｳｬ＠ (bazal) aktivitesini
75 ｡ｲｴｫ＠ %100 etki ｯｬｵｴｲ｡ｮ＠ ｩｬ｡￧ ｬ｡ｲ､ Ｎ＠

ｾ＠
... 25
50
--- Parsiyel
agonist • Parsiyel agonist reseptörlerin ｹ｡ｰｳ ｬ＠ aktivitesini
UJ ｡ｲｴｫ＠ %100'den daha az etki ｯｬｵｴ ｵ ｲｵ ｬ ｡ｲ Ｎ＠ Tek
｢｡ｮ＠ verildiklerinde agonist etki yaparla r. Full
o
agonist ile birlikte verildiklerinde full agonistle
-25 kompetetif antagonizmaya girerek antagonist etki
lnvers yaparlar.
-50
agonist
 Farmakodinamik antagonizmalar Farmakolojik antagonizma

• ｡￧ｬ Ｍｩｬ｡￧＠ veya ilaç-endojen madde ｡ｲｳｮ､＠ reseptör • Antagonist, agonistin ｵｹ｡ｲ､＠ reseptörü in hibe ederek
veya reseptör ｳｯ ｮｲ｡ｳ＠ o laylar üzerinden antagonizma agonistin etkisini tamamen önler.
ｶ｡ｲ､ Ｎ＠

• Kompetetif ve non-kompetetif antagonizma olarak 2'ye

• Kimyasal antagonizma ､ ｮ､｡＠ ｩｬ｡￧ ｬ ｡ｲｮ＠ kan düzeyinde ｡ｹｲｬ Ｎ＠

belirgin ､･ ｩ ｭ ･＠ olmaz.
• Kompetetif antagonizmada antagonist, agonistin
ｵｹ｡ ｲ ､＠ reseptöre reversibl (tersinir), non-kompetetif
• Farmakolojik, fizyolojik ve kimyasal antagonizma
antagonizmada kovalent (irreversibl=tersinmez)
olarak 3'e ｡ｹｲｬ Ｎ＠
｢ ｡ｬｮｲ Ｎ＠

Fizyolojik antagonizma Kimyasal antagonizma

• ｆ｡ｲｫｬ＠ reseptörler üzerinden antagonizma ｶ｡ｲ､Ｎ＠ • Reseptör olmadan ､ｯｲｵ｡ｮ＠ ･ｴｫｩ ｬ ･ｭ＠ ｶ｡ｲ､Ｎ＠

• ｩ＠ｫ endojen madde ｡ｲ ｳ ｮ､｡ｫｩ＠ ant agonizma kesinlikle • ｬ ｡￧ｬｲ､ｮ＠ biri ､ｩ･ｲ＠ ile ･ ｬ ｡ｳｹｯｮ＠ yaparak ･ｴｫｩｹ＠
fizyolojik ｡ｮｴｧｯｩｺｭ､ｲＮ＠ ､ｯｲｵ｡ｮ＠ önl,er ve ｩｬ｡｣ｮ＠ etki yerine daha ､ ｫ＠
､･ｲｩｭ＠ ｵｬ｡ ｭ｡ｳｮ＠ neden olur.
• Fizyolojik antagonizma ｯ ｬ ｭ｡ ｳ ＠ için iki endojen madde
ｯｬｭ｡ ｳ ＠ mutlak gerekli ､･ｩｬｲ Ｎ＠
 Farmakolojik antagonizma
• ｡￧Ｍｩｬ＠ veya ilaç-endojen madde ｡ｲｳｮ､＠
reseptör üzerinden antagonizma ｶ｡ｲ
Kompetetif antagonizma
• Antagonist, agonistin ｵｹ｡ｲ､＠ reseptörü reversibl inhibe
｡ｹｮ＠
ederek agonistin etkisini tamamen önler. Kompetetif
､ ｲＮ＠
antagonist genellikle tek ｢｡ｮ＠ etki ｯｬｵｴｲｭ｡ｺ Ｎ＠

• Antagonist, reseptöre reversibl ｢｡ｬｮｲｳ＠ kompetetif • Agonistin dozu ｡ｲｴ ｬｲ ｳ｡＠ antagonisti reseptörden kovar
antagonizma, irreversibl ｢｡ｬｮｲｳ＠ non-kompetetif ve ｡ｹｮ＠ maksimum etkiyi ｯｬｵｴｲ Ｎ＠
antagonizma olarak ｡､ｬｮｲＮ＠
• Agonistin Emaks ､･ｲｩ＠ ､･ｩｭｺ Ｌ＠ EC50 ､ ･ｲｩ＠ artar.

• Agonistin doz ｹ｡ｮｴ＠ ･ｲｩｳ＠ paralel olarak ｳ｡＠ kayar.

Kompetetif Tip
Kompetetif antagonizma
Farmakolojik Antagonizma Örnekleri
• Kompetetif antagonistin gücü PA2 ile ifade edilir. Agonist Kompetetif antagonist

• Adrenalin veya • Propranolol

• Sempatik aktivasyon sonucu artan epinefrin ve
noradrenalin
norepinefrinin beta reseptörleri aktive ederek
ｯｬｵｴ ｲ､ ｵ＠ etkilerin beta reseptörleri bloke eden • izoproterenol • Propranolol
propranolol ｴ｡ｲｦｮ､＠ önlenmesi kompetetif tip
• Asetilkolin • Atropin
farmakolojik antagonizmaya örnek gösterilebilir.
• Morfin • Naloksan
• Benzodiazepin • Flumazenil

Kompetetif Antagonizma Non-kompetetif antagonizma

----- ------
------~ • Antagonist, agonistin ｵｹ｡ｲ､＠ reseptöre irreversibl inhibe
ederek agonistin etkisini tamamen önler.

• Reseptör rezervi ｡ｺｬｲ Ｎ＠

%50 -- -
1
• Antagonist reseptörün ｹ｡ｫｮ､ｩ＠ biri yeri allosterik
olarak da bloke edebilir.

• Agonistin Em•ks ､･ｲｩ＠ ｡ｺｬｲ Ｌ＠ EC50 ､･ｲｩ＠ ､･ｩｭｺＮ＠

EC50 EC50
 Non-kompetetif antagonizma Non-Kompetetif Antagonizma

• Dokuda yedek reseptör varsa agonist maksimum etkiyi

ｯｬｵｴｲ｡｢ｩ Ｎ＠
1 .0

• Agonistin ､ｯｺ Ｍ ｹ｡ｮｴ＠ ･ｲｩｳ＠ paralel olmadan ｳ｡＠ kayar.

• Fenoksibenzaminin a 1 ve a 2 reseptörleri irreversbl bloke

ederek feokromasitomada artan adrenalin ve
noradrenalinin vazokonstriktör etkisini uzun süre nonkompetetlf
antagonlst
önlemesi örnek verilebilir. ｶ ｡ ｲｬ ｬ ｮ､｡＠

Konsantrasyon

Fizyolojik antagonizma Fizyolojik Antagonizma Örnekleri

• ｆ｡ｲｫｬ＠
reseptörler veya ｦ｡ｲｫｬ＠ mekanizmalar üzerinden Endojen madde veya ilaç Fizyolojik antagonist
antagonizma ｶ｡ｲ､ ｲ Ｎ＠
• Asetilkolin • Adrenalin
• ｩ＠ｫ endojen madde ｡ｲｳｮ､ｫ ｩ＠ ant agonizma kesinlikle
fizyolojik ｡ｮ ｴ ｡ｧｯ ｮ ｩｺｭ｡､ｲＮ＠
• Histamin • Adrenalin

• Fizyolojik antagonizma ｯｬｭ｡ｳ ＠ için iki endojen madde • Glukokortikoidler • ｮ ｳ ｬ ｮ＠

ｯｬｭ｡ｳ ＠ mutlak gerekli ､･ｩｬｲ Ｎ＠ • Atropin • Propranolol

• Glukokortikoidlere ｢｡ｬ＠ hiperglisemiyi insülinin • Propranolol • Glukagon

önlemesi veya vagus ｵｹ｡ｲ ｳ ｮ｡＠ ｢｡ｬ＠ bradikardiyi • Fenilefrin • Nitrogliserin
izoproterenolun önlemesi örnek gösterilebilir.

Kimyasal antagonizma Kimyasal Antagonizma Örnekleri

• ｬ ｡￧ｬｲ＠ ｡ｲｳ ｮ､ ｡＠ reseptör veya reseptör ｳｯｮｲ｡＠ olay ilaç veya madde Kimyasal antagonist
olmadan ･ ｬ ｡ｳｹｯｮ＠ yaparak ､ｯｲｵ｡ｮ＠ ･ｴｫｩｬｭｹ＠
• ｈ･ｰ｡ｲｮ＠ • Protamin sülfat
antagonizma ｯ ｬｭ ｡ｳ ､ ｲ Ｎ＠
• Tetrasiklin • Magnezyum hidroksit

• Heparine ｢｡ｬ＠ kanamalarda protamin sülfat • Demir • Deferioksamin

verilmesi ve tetrasiklinlerin ｡｢ｳｯｲｰｩｹｮ ｬ ｡ｲｮ＠ +2 • ｂ｡ｫｲ＠ • Penisilamin
veya +3 ､･ｲｬｩ＠ metal içeren antiasitler veya demir • ｋｵｲｮ＠ • Kalsiyum dlsodyum EDTA
ｰｲ ･ｰ｡ｲｴｬ ｲ＠ ｴ｡ｲｦｮ､＠ ･ ｬ ｡ｳｹｯｮｬ＠ ｡ｺｬｭｳ＠ örnek
• Dabigatran • ldarucizumab
gösterilebilir.
 Agonizmalar Veni ｬ｡￧＠ ｇ･ｬｩｴｲｭ＠ ￇ｡ｬｭｲ＠

• Aspirin ile parasetamo l ￶ｲｮ･ｩ､＠ ｯｬ､ｵ＠ gibi ･ｩｴ＠ • Piyasaya ￧ｫｭ｡＠ için ｡ｲｴｬｮ＠ aday ｩｬ ｡￧ｬｲｮ＠ büyük
etkin dozdaki iki ｩｬ｡｣ｮ＠ birlikte verilmesi sonucu ｫｳｭ＠ ruhsat alamadan elimine olur.
toplam etkinin ､･ｩｭｳ＠ (1 + 1 = 2) sumasyon
(aditif ･ｴｫｩｬｭＩ＠ olarak ｡､ｬｮｲ Ｎ＠
• Yeni ilaç ｡ｲｴｭ＠ ￧｡ｬｭｲｮ､＠ preklinik faz
(tarama testleri) deney ｨ｡ｹｶｮ ｬ ｡ｲｮ､＠ ｹ｡ｰｬｲ Ｎ＠
• ｩｴ＠ｅ etkin dozdaki iki ｩｬ｡｣ｮ＠ birlikte ｫｵｬ｡ｮｭｳ＠ ile
toplam etkisinin ｡ｲｴｭｳｮ＠ (1 + 1 > 2) sinerjizma
• Faz iV ￧｡ｬｭｲｮ､＠ piyasaya ￧ｫ｡ｮ＠ ilaç takip edilir.
denir.

Preklinik faz Faz 1

• 20-100 ｡ｲｳ＠ az ｳ｡ｹ､＠ ｳ｡ ｬｫ＠ gönüllüde ｩｬ｡｣ｮ＠
• ｮ ｳ｡＠ ￧｡ｬｭ ｬ ｡ｲｮ ､ ｡ｮ＠ önce hayvanlarda ｹ｡ｰｬ ｮ＠ farmakokin etik özelliklerini, ｦｲ･ｫ｡ｮｳ＠ yüksek yan
｡ｲｴｭｬ＠ kapsar. tesirlerini ve aday ｩ ｬ｡｣ ｮ＠ ｧ ｶ･ｮｩｲｬ ｩｮ ｩ＠ ｡ｲｴｭｫ＠ için
genellikle klinik farmakologl ar ｴ｡ｲｦｮ､＠ ｹ｡ｰｬｲＮ＠
• Aday ｩｬ｡｣ｮ＠ insana verilecek dozu belirlenmey e
￧｡ｬ ｲ Ｎ＠ Bu faz tüm fazlar boyunca devam eder.
• Aday ｩｬ｡｣ｮ＠ insana ｶ･ｲｩｬ､ ｩ＠ ilk ｦ｡ｺ､ｲ Ｎ＠ ｬ｡｣ｮ＠ etkisine
｢｡ｫｬｭｺ Ｎ＠
• En az iki ｦ｡ｲｫｬ＠ hayvan türünde üreme ｦｯｮｫｳｩｹｬ｡ｲ＠
｢ｯｺｭ｡､＠ gösterilen ilaç için yeni ilaç ｡ｲｴｭ＠
• Anti-kanser ive anti-HIV ilaçlar gibi tehlikeli ｩｬ｡￧ｲｮ＠
｢｡ｶｵｲｳ＠ (I ND, investigatio nal new drug) ｹ｡ｰｬｲ Ｎ＠ ｧ･ｬｩｴ ｲ ｩｬｭ･ｳｮ､＠ faz I de denek grubu ｨ｡ｳｴｬｲ､ Ｎ＠

Faz il Faz 111

• 100-300 ｡ｲｳ＠ az ｳ｡ｹ､＠ hasta üzerinde aday ｩｬ｡｣ｮ＠ • Çok ｳ｡ｹ､＠ {>300) hastada, çok merkezli, çok uluslu ve
･ｴｫｩｮｬ＠ ve ｧｶ･ｮｩｲｬ＠ ｡ｲｴｭｫ＠ için çift-kör ｹ｡ｰｬｮ＠ ￧｡ｬｭｲ､Ｎ＠ Plasebo grubu olmak
klinisyenler ｴ｡ ｲ ｡ｦｮ､ ｮ＠ ｹ｡ｰ ｬ ｡ｮ＠ ￧｡ｬｭｲ ､ ｲＮ＠ ｺｯｲｵｮ､｡ ｲ Ｎ＠

• Üniversite hastaneleri gibi tek bir klinik merkezde • Piyasaya ￧ｫｭ｡､ｮ＠ önce aday ｩｬ｡｣ｮ＠ etkilerinin ve yan
ｹ｡ｰ ｬ ｲＮ＠ tesirlerinin ｧ･ｮｴｩ＠ ｢｡ｬ＠ ｦ｡ｲｫｬ＠ en fazla bu fazda
gözlemlenir.
• ｬ｡｣ｮ＠ ･ｴｫｩｮ ｬ ｩｮ･＠ insanlarda ilk kez bu fazda ｢｡ｫｬｲ Ｎ＠
• Bu ｦ｡ｺｮ＠ sonunda ilgili ｫｵｲｬ｡＠ (FDA, EMEA gibi)
• Aday ｩｬ｡￧ｲｮ＠ en fazla elimine ｯｬ､ｵ＠ ｦ｡ｺ､ｲ Ｎ＠ ruhsat ｢｡ｶｵｲｳ＠ ｹ｡ｰ ｬｲＮ＠
 Faz 111 Faz iV
• ｬ｡｣ｮ＠ piyasaya ￧ ｫｭ｡ｳ ｮ､｡＠ sonraki ｦ｡ｺ､ｲ Ｎ＠ Denek grubu
• ｬ ｡￧＠ ｫｵ ｬ｡ ｮ ｭ｡＠
girdikten sonra yeni endikasyonlarda
ｩｬ｡｣ｮ＠hedefi olan tüm popülasyondur. Zamanlama ｳ ｮ ｲ＠
ｫ ｬｵ ｮｬｭ｡ｳ＠ veya yeni doz belirlenmesi için ｹ｡ ｰ ｬ｡ｮ＠ yoktur.
｡￧ ｬ ｭ ｡ ｬ ｡ ｲ＠ faz III ￧｡ｬｭｲ＠ olarak kabul edilir.

• Nadir görülen yan tesirler, yeni ･ｮ､ｩｫ｡ｳｹｯｬ ｲ＠ ve ､ｩ･ｲ＠

• Ruhsat alan bir ｩｬ｡｣ｮ＠ yeni endikasyon ￧｡ ｬ ｭ ｡ｬｲ＠ faz ilaçlarla ･ｴｫｩｬｭｲ＠ bu fazda belirlenir.
111 ile ｢｡ ｬ ｡ｲＮ＠

• Farmakovijilans ve farmakoekonomi ￧｡ｬｭｲ Ｌ＠ ｩ ｬ ｡｣ｮ＠

• ｬ ｡￧＠ ruhsat alana kadar illa, ruhsattan piyasaya ￧ ｫ ｡ｮ＠ kronik ｫｵｬ｡ｮｭ＠ ｢｡ｬ＠ yan tesirleri ve özel hasta
kadar lllb olarak ｡､ ｬ ｡ ｮ ､ｲ ｬ Ｎ＠ｲ ｧｲｵｰｬ｡ｮ､ｫｩ＠ etkileri bu fazda ｡ｲｴｬ Ｎ＠

Otonom Sinir Sistemi Genel Bilgiler

Otonomik iletim Otonomik iletim

• Sempatik ve parasempatik gangliyonlar ile adrenal • Postgangliyoner parasempatik ｮ￶ｲｯｬ｡＠ ｴ｡ｭｮ､＠

medullaya gelen pregangliyoner nöronlarda ilet imi asetilkolin, ekrin ter bezine giden postsinaptik
asetilkolin ｳ｡ ｬ ｡ｲＮ＠ sempatik nöronlar ､ｮ｡ｫｩ＠ postgangliyoner sempatik
nöronlardan noradrenalin (norepinefrin) ｡￧＠ ￧ｫ｡ｲ Ｎ＠

• Sempatik ve parasempatik gangliyonlar ile adrenal

medullada nikotinik nöronal (NN) resept örler • Ekrin ter bezlerine giden postsinaptik sempatik
bulunur; bu reseptörler atropin ｴ｡ｲｦ ｮ､｡＠ bloke nöronlardan asetilkolin ｳ｡ ｬ ｧｬ｡ｮ ｲ Ｎ＠ Ekrin ter bezleri
sempatik ｵｹ｡ｲ＠ ｡ｬｭｳｮ＠ ｲ｡ｭ･ｮ＠ ekrin ter bezlerinde
edilemez.
muskarinik reseptör bulunur. Ekrin ｳ｡ｬｧｲ＠ atropin
bloke eder.
 Otonomik iletim Otonomik iletim

• Adrenal medullaya gelen pregangliyoner nöronlardan • Somatik sinir ucundan ￧ ｡￧＠ ｫ｡ｮ＠ asetilkolin iskelet
￧ｫ｡ｮ＠ ｡￧＠ asetilkolin adrenal medullada bulunan ｫ｡ｳｬｲｮ､＠ bulunan nikotinik musküler (NM)
nikotinik nörona! reseptörleri aktive eder. reseptörleri aktive eder. Nöromusküler ｫ｡ｶｴ＠
iletimi asetilkolin ｳ｡ｬｲＮ＠

• Adrenal medulladan %80 adrenalin %20 noradrenalin

ｳ｡ ｬｧ｡ｮｲ Ｎ＠ • ｳｫ･ｬｴ＠ ｫ｡ｳ＠ ､｡ｭｲｬｮ＠ giden postsinaptik
ｮ￶ｲｯｬ ｡ｲｮ＠ bir ｫｳｭ＠ adrenerjik bir ｫｳｭ＠ kolinerjiktir.

Asetilkolinin sentezi, ｳ｡ｬｧｮｭ＠ ve

Otonomik iletim

sss --- • Sodyum ｢｡ｭｬ＠ kolin ｴ ｡ｹ ｣ｳ＠

etkisinin ｳｯｮｬ｡ｭ＠
ile nörona ｡ｬｮ＠
kolinden asetilkolin sentezlenir.

• Kolinin nörona ｡ｬｮ､＠ basamak asetilkolin

- .. -
AooWlla -- -··· "ini)
sent ezinde ｨｺ＠ ｫｳｴｬ｡ｲ Ｎ＠

1 ....
N.,W • Hemikolinyum sodyum ｢｡ｭｬ＠ ｴ｡ｹ｣＠ ile kolinin
••• nörona ｡ ｬｮ､ ＠ ｨ ｫｳ ｺ＠ ｴｬ｡ｹ ｮ＠ ｢｡ｳｭ＠ inhibe eder.
...

Asetilkolinin sentezi, ｳ｡ｬｧｮｭ＠ ve Asetilkolinin sentezi, ｳ｡ｬｧｮｭ＠ ve

etkisinin ｳｯｮｬ｡ｭ＠ etkisinin ｳｯｮｬ｡ｭ＠
• Sentezlenen asetilkolin veziküler ｴ ｡ ｹ｣＠ proteinler • Botulinum toksini endositoz ile nörona ｡ｬｮ､ｫｴ＠
(VAPMs) ile vezikü le ｴ｡ｮｲ Ｎ＠ sonra sinaptobrevinleri parçalayarak vezikü lden
asetilkolin ｳ｡ｬｧｮ＠ 3-6 ay boyunca ｩ ｲ･ｶｳｩ｢ｬ＠ in hibe
eder.
• Vezamikol asetilkolinin veziküler ｴ｡ｹ｣ ＠ ile veziküle
｡ｬｮ､ ＠ ｢｡ｳｭ ＠ inhibe eder.
• Botulinum toksini tortikolis, serebral palsi,
oromandibüler spazm, hemofasiyal spazm,
strabismus, bleferospazm, anal fissür, idrar
ｩｮｫ ｯｮｴｩ｡ｳ＠ ve ｭ ｩｧｲ･ｮ＠ profilaksisinde lokal olarak
ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
 Asetilkollnin sentezi, ｳ｡ｬｧｮｭ＠ ve Nikotinik reseptörler
etkisinin ｳｯｮｬ｡ｭ＠
• Asetilkolin sinaptik ｡ｲ ｬ ｫｴ｡＠ bulunan ve saniyede • Sodyum ve potasyum iyon ｫ｡ｮｬ＠ ile kenetlidirler.
10000 molekül asetilkolini parçalayan
asetilkolinesteraz ｴ｡ｲｦ ｮ､｡＠ • Gangliyonlarda ve adrenal medulladaki nikotinik
reseptörler (NN), çizgili kaslardaki nikotinik reseptörler
(NM) olarak ｡､ｬｮｲ ｬ ｲ Ｎ＠
• Neostigmin ve fizostigmin ｡ｳ･ｴｩｬｫｯｮｲｺ＠ in hibe
ederek kolinerjik ･ ｴ ｫ ｩｮｬ ｩ＠ ｡ｲｴＮ＠
• Damar ve ｢ｲｯｮ＠ düz ｫ｡ｳ＠ gibi düz kaslarda bulunmazlar.

• Nikotinik reseptörler atropin ｴ｡ｲｦｮ､＠ bloke edilemez.

Nikotinik Reseptörlerin Lokalizasyonu Muskarinik reseptörler

Nikotini!< reseptörlerin ｢ｵｬｮ､＠ yerler • Muskarinik ｍ Ｌ＠ M 2 , M 3 , M 4 ve M 5 reseptörleri G

proteini kenet li membran reseptörleridir.
• Sempatik gangliyon

• Parasempat ik gangliyon • Atropin muskarinik reseptörlerin ｴ｡ｭｮ＠ bloke

• Adrenal medulla ederek muskarinik reseptör aktivasyonuna ｢｡ｬ＠
etkileri önler.
• ｳｫ･ ｬ ･ｴ＠ ｫ｡ｳ ＠

• Santral sinir sistemi

Muskarinik reseptörler Muskarinik reseptörler

• M 113, 5 reseptörleri fosfolipaz C'yi aktive ederek IP3, • M 2 reseptörleri kalpteki M 2 reseptör aktivasyonu ile
DAG ve kalsiyum ｡ｲｴｮ＠ neden olur. adenilat siklaz inhibisyonuna ｢｡ｬ ＠ cAMP ｡ｺｬｲ Ｌ＠
potasyum ｫ｡ｮｬｲ＠ ｡￧ ｬｲ Ｌ＠ bradikardi ve AV iletimde
ｹ｡ｶｬｭ＠ ortaya ￧ｫ｡ｲＮ＠
• M 2, 4 reseptörleri adenilat ｳｩｫ ｬ ｡ｺ＠ in hibe ederek
hücrede cAMP ｭｩｫｴ｡ｲｮ＠ ｡ｺ ｬｴｲ＠ böylece potasyum
ｫ｡ｮｬｲ＠ aktive olur.

• M 1 reseptörleri Bellek ve ￶ｲ･ｮｭ＠ ｦｯｮｫｳｩｹ ｬ ｡ｲｮ＠

｡ｲｴ Ｎ＠ M 1 reseptör ｵｹ｡ｲ ｳｮ｡＠ ｢｡ ｬ＠ ｢ｵｬ｡ｮｴ Ｍ ｫｵｳｭ｡＠ olur.
 Muskarinik reseptörler Kolinerjik Reseptörler

• M3 reseptörleri fosfolipaz C aktivasyonu sonucu IP3, Reseptör Mekanizma

DAG ve kalsiyum ｡ｲｴ＠ yapar.
• Sodyum ve potasyum iyon ｫ｡ｮｬ＠

｡￧ ｬｭ ｡ｳｮ＠ ｢｡ｬ＠ depolizasyon

• ｂｲｯｮＬ＠ barsak, siliyer ve sirküler kas gibi düz ｫ｡ｳｬｲ＠
kasa r. ｓ｡ｬｧ ｬ ｡ｲ＠ ｡ｲｴ Ｎ＠ • Fosfolipaz C aktivasyonu sonucu IP3,

DAG ve kalsiyum ｡ｲｴ ＠

• M3 reseptörlerini aktive eden ilaçlar damar • Adenilat siklaz inhibisyonu sonucu

endotelinden nitrik oksit ｳ｡ｬｧｮｭ＠ ｡ｲｴ＠ ve potasyum kanal akt ivasyonu
｣ｇｍｐ Ｍ ｢｡ｭｬ＠ indirekt etki ile vazodilatasyon yaparlar.

Parasempatik sistem ve Parasempatik sistem ve

kolinerjik ｩｬ｡￧ｲｮ＠ etkileri kolinerjik ｩｬ｡￧ｲｮ＠ etkileri

• ｲ ｩｳ ｩ ｮ＠ sirküler ｫ｡ｳｮ＠ kasarak myozis ve görme • Damar düz ｫ｡ｳｮ､ｩ＠ M 3 reseptörünü uyararak
｢ｵｬ｡ｮｫ＠ yaparlar. endotelden nitrik oksit ｳ｡ｬｧｮ ＠ ｡ｲｴ ｬ｡ ｲ＠ ve cGMP-

• Siliyer ｫ｡ｳ ＠ kasarak ｹ｡ｫｮ＠ görme ｯ､｡ｫ ｬ ｡ｮｭｳ ｮ ｡＠ ｢｡ｭｬ＠ indirekt etki ile vazodilatasyon yaparlar.
(akomodasyon ｳｰ｡ｺｭＩ＠ neden olurlar. • M 3 reseptörlerini aktive ederek bronkokonstriksiyon
• Aköz humorun ､ｲ･ｮ｡ｪ＠ ｡ｲｴ ｲ｡ｫ＠ intraoküler ｢ ｡ ｳ ｮ｣＠ yaparlar.
､  ｲｬ ･ｲ Ｎ＠ • ｔｲ｡ｫ･ｯ｢ｮｩｬ＠ ｳ｡ ｬｧ ｬ ｡ｲ＠ ｡ｲｴｬ Ｎ＠

• Kalpteki M 2 reseptör ｵｹ｡ｲｳ＠ ile bradikardi ve AV • Pulmoner damarlarda vazodilatasyona neden olurlar.
iletide ｹ｡ｶｬｭ＠ yaparlar. Atrial fibrilasyona • Mide-barsak hareketlerini, ter-tükürük ｳ｡ｬｧｮ＠ ve
ｹ｡ ｴ ｫ ｮ ｬ＠ ｡ｲｴｬ Ｎ＠
mide asit sekresyonunu ｡ｲｴ ｬ｡ ｲ Ｎ＠

Parasempatik Sistem ve Kolinerjik ｬ｡￧ｲｮ＠

Parasempatik sistem ve
kolinerjik ｩｬ｡￧ｲｮ＠ etkileri Etkileri

• ､ｲ｡＠ ￧ｫｮ＠ ｡ｲｴ ｲｬ｡ Ｎ＠ Etki

• Ereksiyona neden o lurlar. • M yozis / Akomodasyon ｳｰ ｡ ｺ ｭ ＠

• Bradikardl ve AV iletide ｹ｡ｶｬｭ＠

• ￖｲ･ｮｭ＠ ve bellek ｦｯｮｫ ｳ ｩｹｯｮｬ｡ｲ＠ güçlendirirler.
• ｂ ｲ ｯｮ ｫ ｯｫｮｳｴｲ ｳ ｹｯｮ＠ / ｔ ｲ｡ ｫ･ｯ｢ｲｮｬ｡ ｬ＠ ｳ｡ｬｧ ｲ ､｡＠ artma / NO ｡ｲ｣ｬ＠
• Konvülsiyon, tremor, ｢ｵｬ｡ｮｴ Ｍｫｵ ｳ ｭ ｡ Ｌ＠ ｩ ｴ ｡ｨ＠ ｡ ｲｴ ＠
pulmoner vazodllatasyon
yaparlar.
• M ide- barsak hareketlerinde artma / Mide asit ｳ｡ｬｧｮ ､ ｡＠ artma
• Parkinson ｨ｡ｳｴ ｬ ｮ､｡＠ tremorun nedeni artan
• idrar ￧ｫ ｮ ､ ｡＠ artma
asetilkolindir.
• Erekslyon

• ｂ ｵｬ｡ｮ ｴ Ｍ ｫｵ ｳ ｭ｡＠

• Bellek ｦｯｮｫ ｳｩｹｯｮｬ ｡ｲｮ､＠ artma

 Noradrenalin ve adrenalinin Noradrenalin ve adrenalinin
sentezi ve ｳ｡ｬｧｮｭ＠ sentezi ve ｳ｡ｬｧｮｭ＠
• Katekolamin sentezi tirozin ile ｢｡ ｬ｡ ｲ Ｎ＠ ｬ ｫ＠ reaksiyonda
• Aromatik L-aminoasit dekarboksilaz (dopa
tirozin 7 dopa ､￶ｮｭ＠ olur.
dekarboksilaz) ile dopa 7 dopamin ､ ￶ｮｭ ＠ olur.

• Bu reaksiyonu katekolamin sentezinde ｨｺ＠ ｫｳｴｬ｡ｹｮ＠

• Vezikülde dopamin ~-hidroksilaz ile dopamin 7
tirozin hidroksilaz katalize eder.
noradrenalin ､ ￶ ｮ ｭ＠ olur.

• Metitirozin adrenerj ik nöron blokörüdür. Tirozin

• Dopamin ｾ Ｍｨ ｩ､ｲｯ ｫｳｩｬ｡ｺｮ＠ ko-faktörü vitamin C,
ｨｩ､ｲｯｫｳｬ｡ｺ＠ inhibe eder. Norepinefrin ve epinefrin
inhibitörü ､ ｩｳ ｬ ｦｩ ｲ｡ｭ ､ ｲＮ＠
sentezini azaltarak feokromasitoma tedavisinde
ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

Rezerpin Noradrenalin ve adrenalinin

sentezi ve ｳ｡ｬｧｮｭ＠
• Veziküler monoamin ｰｯｭ｡ｳｮ＠ irreversibl inhibe Adrenal medullada bulunan feniletanolamin N-
eder. Hipertansiyon tedavisinde ｫｵｬ｡ｮ ｬｲ Ｎ＠ metiltransferaz (FNMT) ile bu reaksiyon noradrenalin
7 adrenalin ･ ｫｬｩｮ､･＠ devam eder.
• Depresyon, Parkinson ve peptik ülserde
kontrendikedir. Ekstrapiramidal yan tesirlere neden FNMT enziminin ko-faktörü S-adenozilmetiyonin (SAM)
olabilir. ve aktivatörü kortizoldur.

• Tetrabenazin ve valbenazin de rezerpin ile benzer

mekanizmaya sahiptir.

Adrenalin Sentezi Noradrenalinin ･ｴｫｩｮｬ＠ ｳｯｮｬ｡､ｲｭ＠

• Etkisinin ｳｯｮ ｬ ｡ｮ ､ ｲｬｭ｡ｳ

primer mekanizma ｮ､ ｡＠
Tirozin
ｳ｡ ｬｮ､ ＠ nörona presinaptik geri ｡ｬｭ､ ｲ＠ (re-uptake
T ... n ｬ､ｲｯｫｳＮ＠ (h ,1 ｫｳｴｬ｡ｲＩ＠
1).
ｄｯｰ＠

C ､･ｫｲ｢ｯｬ｡＠ ( ｴｭｬｮ＠ 1)
• Kokain ve ｢｡ｺ＠ antidepresanlar re-uptake l ' i in hibe
ｏｯｰｭ ｩ ｮ＠ ederek tiramin, amfetamin ve efedrin vezikü lden
t t"' ｾ＠ ., hldroblln ＨｋｦｫｴＦ＠ Umin C. i tör ､ｩｳｵｬｦｲｭＩ＠ noradrenalin ｳ｡ ｬｧ｡ｮｭ ｳ ｮ＠ ｡ｲｴ ｲ｡ｫ＠ indirekt
ｎｯｲ､･ｮｬ ｩ ｮ＠
sempatomimetik etki yapar.
r T :o-fi r SAM. ｫｴｩｶ￶＠ kortlzol. Ytt ､ｲｴｮｬ＠ ｭ､＠ 1
ａ､ｲｴｮ ｬｩ ｮ＠
 Noradrenalinin ･ｴｫｩｮｬ＠ ｳｯｮｬ｡､ｲｭ＠ Enzimatik metabolizma

• Noradrenalinin küçük bir ｫｳｭ＠ sinaptik ｡ｲｬｫｴｮ＠ • MAO ve KOMT ile enzimatik metabolizmaya ｵｲ｡ｬ Ｎ＠
çevre dokulara pasif difüzyonla ｡ ｬ ｮｲ Ｎ＠ Bu olaya
ekstranöronal re-uptake veya re-uptake 2 ｡､＠ verilir.
• Tranilsipromin, fenelzin, ipraniazid ve izokarboksazid
• Fenoksibenzamin re-uptake-1 ve re-uptake-2'yi MAOA ve MAO8 enzimlerini irreversibl inhibe ederek
inhibe eder. depresyon tedavisinde ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
• Sinaptik ｡ｲｬｫｴ＠ noradrenalin ｡ｲｴｮ､＠ presinaptik
a 2 reseptörleri uyararak vezikülden noradrenalin • Bu ilaçlar ｡ｲｰ＠ ve peynir gibi tiraminden zengin
ｳ｡ ｬｧ ｳｮ＠ ｡ｺｬｴｲ Ｎ＠ maddelerde ｡ｬｮ､＠ hipertansif krize neden
olurlar.

Katekolamin Reseptörleri ve Katekolamin Reseptörleri ve

Pürinerjik Reseptörler Pürinerjik Reseptörler

• Fosfolipaz C aktivasyonu • ｐ Ｒｘ Ｌ Ｒ Ｌ Ｓ Ｌ Ｔ＠ • Sodyum ve kalsiyum iyon ｫ｡ｮｬ＠

• Adenilat siklaz inhibisyonu aktivasyonu

• Adenilat siklaz aktivasyonu • P2Y1,2,4,6 • Fosfolipaz C aktivasyonu

• P2Y12 _ _ _ • Adenllat siklaz inhibisyonu
• 0 1 ve 0 5 • Adenilat siklaz aktivasyonu

• 0 2 , 0 3 ve 0 4 • Adenilat siklaz inhibisyonu

Sempatik Sistemin Etkileri Sempatik Sistemin Etkileri

Reseptör Etki Reseptör Etki

• <¼ • Damar düz ｫ｡ｳｮ､＠ ｫ｡ｳｬｭ＠ • Nörotransmitter ｳ｡ ｬｧ｡ｮｭｳ＠ inhibisyonu

• Midriyazis • Damar düz ｫ｡ｳｮ､＠ ｫ｡ｳｬｭ＠

• Pilomotor düz kaslarda ｫ｡ｳｬｭ＠ • lnsülin ｳ｡ｬｧ ｳｮ､｡＠ azalma

• Renin ｳ｡ ｬ ｧｳｮ､｡＠ azalma

• Ejekülasyon
• Trombosltlerde agregasyon
• Apokrin ｳ｡ｬｧ＠ ｡ｲｴ ＠
• Lipoliz ｡ｺｬｭｳ＠

• Apokrin ｳ｡ ｬ ｧ＠ ｡ｲｴ＠
 Sempatik Sistemin Etkileri Sempatik Sistemin Etkileri

Reseptör Etki Reseptor Etki

• 131 • Kalp ｨ ｺｮ ､｡＠ ve kalbin ｫ｡ｳ ｬｭ ｡＠ gücünde • 132 • Kalp ｨｺｮ､｡＠ ve kalbin ｫ｡ｳｬｭ＠ güctinde artma

artma • Damar, ｢ｲｯｮ＠ ve uterus düz ｫ｡ｳｮ､＠ ｧ･ｶｭ＠

• ｓｬｹ･ｲ＠ kasta ｧ･ｶｭ＠

• Renin ｳ｡ｬｧ ｮ､｡＠ artma
• ｇｬｩｫｯｪ･ｮｺｳｴ＠ ve glikoneogenezde artma
_ _ _ _ _ _ _ • Lipoliz ｡ ｲｴ ＠

• ｮｳｵｬ＠ ｳ｡ｬｧｮ､＠ artma

• iskelet ｫ｡ｳｮ＠ potasyum ｧｩｲｮ ､ ･＠ artma

Sempatik Sistemin Etkileri

Reseptör Etki

• Lipoliz ｡ｲｴ＠
Kolinomimetik ｬ｡￧ｲ＠
• ｄ ＠ • Renal, mezenter, serebral ve koroner

damarlarda ｧ･ｶｭ＠

Kolinomimetik ｬ｡￧ｲ＠ Kolinomimetik ｬ｡￧ｲ＠

• Muskarinik ve/veya nikotinik reseptörleri kendisi • ､ｩｲ･ｫｴ＠ｮ ilaçlar asetilkolini ｡ｲｴ､ｫｬ＠ için hem
uyaran ilaçlara direkt etkili ｡ ｳ･ ｴ ｩｬｫｯ ｬ ｩｮ･ｳ ｴ･ｲ ｡ｺ＠ in hibe nikot inik hem de muskarin ik etki yaparlar.
eden ilaçlara indirekt etkili kolinomimeti k (kolinerjik)
ilaç ｡､＠ verilir.
• ｮ ､ｩｲ･ｫ ｴ＠ ｩｬ｡ ｣ ｮ＠ antimuskarinik etkili atropin ile
verilmesi sonucu ｹ｡ｬｮｺ｣＠ nikotinik etki elde edilir.
• ､ｩｲ･ｫｴ＠ｮ kolinomimetikler ｡ｳ･ｴｩｬ ｫｯ ｬｩｮ ･ｳｴｲ｡ｺ＠ reversibl
veya irreversibl inhibe ederler.
• ￖｲｮ･ｩ＠ önceden atropin verilen hastaya neostigmin
ｶ ･ ｲ ｩ ｬ､ｩ ｮ､･＠ｩ saf nikotinik etki olur.
 Kolinomimetik ｬ｡￧ｲ＠ Kolinerjik ｬ｡￧ｲｮ＠ Etkileri

• Asetilkolin ￧ｫ＠ olmayan denerve dokularda indirekt Etki

ilaçlar etki yapmaz. • Myozis, akomodasyon ｳ ｰ｡ ｺｭ＠ ve göz içi ｢｡ｳｮ｣､＠ azalma

• Bradikardi ve AV iletide ｹ｡ｶｬｭ＠

• Neostigmin ve pridostigmin ｡ｳ･ｴ ｩｬ ｫｯｬｩｮ･ｳｴｲ｡ｺ＠ inhibe
• ｎ Ｍ ｡ｲ｣ｬ＠ ｣ｇｍｐ Ｍ ｢ ｡ｭ ｬ＠ vazodilatasyon
etm elerinin ｹ｡ｮ､＠ nikotinik reseptörleri ､ｯ ｲ ｵ､｡ｮ＠
da aktive ettikleri için denerve dokularda bu iki ilaç • Bronkokonstriksiyon ve ｢ｲｯｮｩ｡ｬ＠ ｳ｡ ｬ ｧｬ｡ ｲ ､｡＠ artma

etki yapmaya devam eder. • Motilltede artma ve mide asit ｳ｡ｬｧｮ ､ ｡＠ artma

• idrar ￧ｫｮ､｡＠ artma

• ｓ｡ ｬ ｧｬ｡ ｲ ､｡＠ artma

Direkt Etkili Kolinomimetikler Asetilkolin

ｬ｡￧＠ Grubu ilaçlar veya maddeler • Muskarinik ve nikotinik reseptörleri aktive eden kolin
esteridir.
• Kolin esterleri • Asetilkolin, betanekol,

karbakol ve metakolin
• Asetilkolinesteraz ｴ｡ｲｦｮ､＠ ｨ ｺｬ｡＠ meta bol ize ･､ｩｬ ｩ ｩ＠
• Alkaloidler • Pilokarpin, nikotin, lobelin ve
için sistemik olarak ｫｵｬ｡ｮ ｬｭ ｡ｺ Ｎ＠
muskarin

• ｄ ｩ･ ｲｬ･ ｩ＠ • Sevimelin • ｙ｡ｬｮｺ｣＠ göz ｡ｭ･ｬ ｩ ｹ｡ｴｬｲｮ､＠ myozis ｯｬｵｴｲｭ｡ｫ＠ için

lokal verilir.

Beta ne kol Betanekol

• ｙ｡ｬｮｺ｣＠ muskarinik resept örleri aktive eden • Gastrointestinal ve üriner sistemdeki muskarinik
asetilkolinesteraza dirençli kolin esteridir. reseptörlere afinitesi yüksektir.

• Farmakolojik etkilerini atropin tamamen önler. • Nörojenik mesane, ileus ve diyabetik gastroparazi
tedavisinde oral yoldan ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

• Santral sinir sistemine geçemez.

• ｔ ｡＠ veya tümöre ｢ ｡ｬ ＠ ileusta (obstrüktif ileus)
kontrendikedir.
• Nikotinik etkisi ｯｬｭ｡､＠ için gangliyonlarda, adrenal
medullada ve iskelet ｫ｡ｳｬｲｮ､＠ etki yapmaz.
 Karbakol Metakolin

• Muskarinik ve nikotinik reseptör leri aktive eden • Muskarinik reseptörleri aktive eden
asetilkolinesteraza dirençli kolin esteridir. asetilkolinesteraza ､ｵｹ｡ｲｬ＠ kolin esteridir.

• Santral sinir sistemine geçemez. • Farmakolojik etkilerini atropin t am amen önler.

• Glokom tedavisinde lokal ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠ • ｲｂ ｯｮ＠ hiperreaktivitesini test etmek için Ｈ｡ｳｴｭ＠ ｴ ｡ｮｳ Ｉ＠
inhalasyonla ｫｵｬ｡ ｮ ｬｲ Ｎ＠

• Önceden atropin ve rilen deney ｨ｡ｹｶｮ＠ sistemik

karbakol ｶ ･ ｲ ｩ ｬ､ｩ ｩ ｮ､ ･＠ ｹ｡ｬｮｺ｣＠ nikotinik etki yapar.

Pilokarpin Pilokarpin

• ｙ｡ｬｮ ｺ ｣｡＠ muskarinik reseptörleri aktive eden • Tükürük bezleri üzerinde belirgin etki yapar.
asetilkolinesteraza dirençli alkaloiddir.

• Aköz humar ､ｲ･ｮ｡ｪ＠ ｡ｲｴＮ＠

• Santral sinir sistemine geçer.

• Sjögren sendromu ile radyoterapiye ｢｡ｬ＠ ｡ｺ＠

• Farmakolojik etkilerini atropin tamamen önler. ｫｵｲｬｮ､｡＠ (kserostomi) oral ve glokom
tedavisinde lokal ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬ ｲ Ｎ＠
• Nikotinik etkisi ｯｬｭ｡､ ＠ için gangliyonlarda, adrenal
m edullada ve iskelet ｫ｡ｳｬｲｮ､＠ etki yapmaz.

Sevimelin Direkt Etkili Kolinerjik ｬ｡￧ｲ＠

• Asetilkolinesteraza dirençli santral sinir sistemine Direkt etkili I Kolinesteraza I Muskarinik I Nikotinlk
geçen selekt if M 3 reseptör agonistidir. kolinerjik ilaç ､ｵｹ｡ｲｬｫ＠

• Asetilkolin ++++ +++ +++

• Farmakolojik etkilerini atropin tamamen önler. • Betanekol Dirençli ++ Yok

• Karbakol Dirençli ++ +++

• Sjögren sendromu ile radyoterapiye ｢｡ ｬ＠ ｡ｺ＠
• Metakolin + ++++ Yok
ｫｵｲｬｮ､｡＠ (kserostomi) oral yoldan ｫｵ ｬ ｡ ｮｬｲ Ｎ＠
• Pllokarpin Dirençli ++ Yok

• Sevimelin Dirençli ++ (M3) Yok

 Muskarin Nikotin ｂ｡ｭｬ＠ Tedavisi

• Akut ｢｡ｬｮｧ ￧ ｬ＠ mantar zehirlenmesine neden olur. ｬ｡￧＠ Farmakolojik özellik

• Vareniklin • Nikotinik reseptörlerin a4j32 alt birimine

• Nikotinik reseptörleri ｵｹ｡ｲｭ ｡､＠ için iskelet ｫ｡ｳ＠ parsiyel agonist etki yapan sentetik ｩｬ｡￧ｴ ｲ Ｎ＠
｢ｵｬｧ｡ｲ＠ görülmez.
• Sitizin • Nikotinik reseptörlerin a4j32 alt birimine
parsiyel agonist etki yapan bitkisel
• Zehirlenmesinde bradikardi, myozis, akomodasyon
moleküldür.
ｳｰ｡ｺｭ Ｌ＠ bronkokonstriksiyon, idrar tutamama, diyare
ve hipersalivasyon gibi bulgu ve semptomlar ortaya • Bupropion • Dopamin-noradrenalin geri ｡ ｬｭｮ＠ inhibe
￧ｫ｡ｲ Ｎ＠ Tedavide atropin ｫ ｵｬ ｡ ｮｬｲ Ｎ＠ eden atipik ｡ｮｴ ｩ､･ｰｲ ･ｳ｡ｮ､ ｲ Ｎ＠

Antikolinesteraz ilaçlar Antikolinesteraz ilaçlar

• Organofosfatlar ve ｳ ｡ｶ＠ ｧ｡ｺｬｲｮ＠ ｹ｡ｲ＠ ömürleri çok
• ａｳ･ｴｩｬｫｯｮｲ｡ｺ＠ reversibl veya irreversibl inhibe
uzundur.
ederek asetilkolinin ｹｫｭｮ＠ ｡ｺｬｴ ｲ ｬ｡ｲ Ｎ＠

• Ekotiofat ､ｮ｡＠ deriden kolayca emilirler ve santral

• Ekotiofat, malation, paration ve izoflurofat gibi
sinir sist emi dahil tüm dokulara ､｡ｬｲ Ｎ＠ Ekotiofat
organofosfatlar (fosforlu ｩｮｳ･ｫｴ､］ ｴ ｡ｲｭ＠ ｩｬ｡￧ ｬ ｡ｲＩ＠ ile
glokomda lokal ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
sarin, somon ve tabun gibi ｳ｡ｶ＠ ｧ｡ｺｬｲ＠
｡ｳ･ｴｩｬｫｯ ｬ ｩｮ･ｳ ｴ ･ ｲ ｡ｺ＠ irreversibl in hibe eder.
• Neostigmin ve pridostigmin nikotinik reseptörleri
､ｯｲｵ｡ｮ＠ da aktive ettikleri için denerve dokularda
bu iki ilaç et ki yapmaya devam eder.

Antikolinesterazlar Göz

• Myozis, akomodasyon ｳｰ｡ｺｭ＠ ｢｡ ｳ ｮ ￧ ｴ ｡＠

1

Kuvaterner amin olup beyne Tersiyer amin olup beyne Ｚ･￧ｮｬｲ＠ ve göz içi
｡￧ｭｹｮｬｲ＠ azalma yaparlar.
• Edro fonyum • Fizostlgmin
• ｎ ･ｯｳｴｧｭ ｬ ｮ＠ • Takrln
• Ekotiofat Ｈｹ｡ｲ＠ ömrü 100 saat) ve 2 neostigmin
• ｐ ｲ ､ ｯｳｴｩｧ ｭ ｬ ｮ＠ • Donapezil
molekülünden ｯ ｬｵ ｡ ｮ＠ demekaryum ve fizostigmin
• Dlstlgmin • Rivastlgmln
glokom tedavisinde lokal ｫ ｵｬ｡ｮ ｬｲ Ｎ＠
• Demekaryum • Eptastigmin
• Ambenonyum • Galantamin
• Ekotlofat ､ｮ｡＠ organofosfatlar
• ｓ｡ｶ＠ ｧ｡ｺ ｬ ｡ｲ＠
 Kardiyovasküler sistem Solunum/ GIS / Üriner sistem
• Negatif kronotropik ve negatif dromotropik etkileri
• Bronkokonstriksiyon yaparlar. ａｳｴｭ＠ veya ｋｏａｈＧ＠
ｶ｡ｲ､ ｲＮ＠ En ｫｳ｡＠ etkili olan edrofonyum
olanlarda tercih edilmezler.
supraventriküler ｴ｡ ｩ ｫ｡ｲ､ｩ＠ tedavisinde ｹ｡ｲｬ､ ｲＮ＠

• Mide-barsak hareketlerini, ter-tükürük ｳ｡ｬｧｮ Ｌ＠ mide

• Normal dozda hipertansiyon yüksek dozda
asit ｳ｡ ｬ ｧ ｳｮ ＠ ve idrar ￧ｫｮ＠ ｡ｲｴ ｲｬ｡ Ｎ＠
hipotansiyon yaparlar.

• Neostigmin nonobstriktif ileus ve diyabetik

• Alzheimer tedavisi için takrin, donapezil, rivastigmin,
gastroparazide ｫｵｬ｡ｮ ｬ ｲＮ＠
eptastigmin veya galantamin alan hastalarda
antihipertansif ilaç dozunu ayarlamak gerekir.

Nöromusküler ｫ｡ｶ＠ Nöromusküler ｫ｡ｶ＠

• Somatik sinirlerden ｡￧＠ ￧ｫ｡ ｮ＠asetilkolinin ｹｫｭｮ＠ • Neostigmin gibi kuvaterner antikolinesteraz ilaçlar D-
azaltarak iskelet ｫ｡ｳ ｬ ｡ｲｮ､ｫｩ＠ nikotinik reseptörleri tubokürarin ve panküronyum gibi kompetet if
aktive ederler. nöromusküler blokörlerin ｹ｡ｰｴｫｬｲ＠ iskelet ｫ｡ｳ ＠
felcini geri çevirmek için ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬｲ｡ Ｎ＠

• Neostigmin ve pridostigmin ｡ｳ･ｴ ｩｬ ｫｯｬｩ ｮ ･ｳｴｲ｡ｺ＠ inhibe

etmelerinin ｹ｡ｮ､＠ nikotinik reseptörleri ､ｯｲｵ｡ｮ＠ • Süksinilkoline ｢｡ｬ＠ iskelet ｫ｡ ｳ ＠ felcini önlemezler.
da aktive ettikleri için denerve dokularda bu iki ilaç
etki yapmaya devam eder.

Nöromusküler ｫ｡ｶ＠ Santral sinir sistemi

• Beyne geçmeyen neostigmin, pridostigmin, • Oral emilimi en yüksek konvülsiyon ve koma yapma
dist igmin ve ambenonyum myastenia gravis ｯｬ｡ｳ＠ en fazla olan fizostigmindir.
tedavisinde ｫｵｬ｡ｮｲ ｲ Ｎ＠

• Santral sinir sistemine en fazla geçen fizostigmin

• Etki süresi 5-15 dakika ile en ｫｳ｡＠ olan edrofonyum atropin gibi antikolinerjik ilaç zehirlenmelerinde
myastenia gravis krizi ile kolinerj ik krizi ｡ｹｲｭｫ＠ ve periferik ve santral ｢ｵｬｧ｡ｲ＠ düzeltmek için
myastenia gravis ｩｬ｡￧ ｬ ｡ｲｮ＠ ､ｯｺｬ｡ｲｮ＠ ayarlamak için intravenöz ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
tercih edilir.
 Santral sinir sistemi Santral sinir sistemi
• Alzheimer ｨ｡ｳｴｬｮ､＠ ｡ｹｲ｣＠ glutamat NMDA
• Lipofilik olup beyne geçen antikolinesteraz ilaçlardan reseptörlerini bloke eden memantin de ｹ｡ｲｬ､Ｎ＠
takrin, donapezil, rivastigmin, eptastigmin ve
galantamin Alzheimer tipi demans tedavisinde
• Alzheimer için ｧ･ｬｩｴ ｩｲ ｩｬ･ｮ＠ beta-amiloid antikoru
ｫｵｬ｡ｮｲＮ＠
solanezumab ve bapineuzumab ilaç olamadan faz
￧｡ｬｭｲｮ､＠ ､￶ｮｭｴｲ Ｎ＠
• Galantamin ｡ｹｮ＠ zamanda nikotinik reseptör
modülatörüdür (dual etki) . • Beta-amiloid prekürsör protein ｡ｹｲ｣＠ enzimi (BACEl)
inhibe ederek amiloid-beta sentezini azaltan
verubesestat Alzheimer-tipi demans için faz 3
￧｡ｬ ｭ｡ｬｲｮ､ Ｎ＠

Reversibl ａｮｴｩｫｯｬ･ｳｲ｡ｺ＠ Reversibl ａｮｴｩｫｯｬ･ｳｲ｡ｺ＠

Önemli Özellikleri Önemli Özellikleri
Antikolinesteraz ila Önemli Özellik Antikolinesteraz ilaç Önemli Özellik

• Edrofonyum • Myast enia gravis krizi ile kolinerjik • Fizostigmin • Konvülsiyon ve tremor gibi santral

krizi ｡ｹｲｭｫ＠ için ｫｵｬ｡ ｮ ｬｭ｡＠ yan tesirleri en fazla yapma

• Neostigmin ve • Denerve dokularda da etki yapma • Atropin zehirlenmesinde ｫｵｬ｡ｮｭ＠
pridostigmin • Donapezil, rivastigmin, • Alzheimer tipi demans tedavisinde

eptastigmin ve ｫｵｬ｡ｮｭ＠

galantamin

Kolinomimetik ｩｬ｡￧ｲｮ＠ klinik ｫｵｬ｡ｮｭ＠ Kolinomimetik ｩｬ｡￧ｲｮ＠ klinik ｫｵｬ｡ｮｭ＠

• Pilokarpin, karbakol, demekaryum, ｦｺｯｳｴｩｧｭ ｮ＠ ve
• Santral sinir sistemine geçmeyen neostigmin ve
ekotiofat glokom tedavisinde lokal ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬｲ ｡ｲＮ＠
pridostigmin gibi antikolinesterazlar myastenia gravis
tedavisinde ｫｵｬ｡ｮｲＮ＠
• Betanekol postoperatlf ileus, nörojenik mesane,
kongenital megakolon ve diyabetik gastroparazi • En ｫ ｳ｡＠ etkili antikolinesteraz ilaç olan edrofonyum
tedavisinde ｫｵｬ｡ｮｲＮ＠ myastenia gravis krizi ile kolinerjik krizi ｡ｹｲｭｫ＠ ve
myastenia gravis ｩｬ｡￧ ｬ ｡ｲｮ＠ ､ｯｺ ｬ ｡ｲｮ＠ ayarlamak için
• Pilokarpin ve selektif M 3 agonist sevimelin Sjögren intravenöz ｫｵｬ｡ｮ ｬｲ Ｎ＠

sendromu ve radyoterapiye ｢｡ｬ＠ ｡ｺ＠ ｫｵｲｬ＠

tedavisinde ｹ｡ｲｬ､Ｎ＠
 Kolinomimetik ｩｬ｡￧ｲｮ＠ klinik ｫｵｬ｡ｮｭ＠ Kolinomimetik ｩｬ｡￧ｲｮ＠ klinik ｫｵｬ｡ｮｭ＠

• Panküronyum, roküronyum veya veküronyum gibi • Atropin gibi antimuskarinik ilaçlarla zehirlenmede
kompetetif nöromusküler blokörlerin ｹ｡ｰｴ ｫｬ ｡ｲ＠ hem periferik hem de santral ｢ ｵ ｬｧ ｵ ｬ｡ｲ＠ önlemek için
iskelet ｫ｡ｳ＠ felcini geri çevirmek için nikotinik beyne yüksek oranda geçen fizostigmin ｫｵｬ｡ｮ ｬｲ Ｎ＠
reseptörleri direkt ve indirekt aktive eden neostigmin
ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
• Lipofilik olup beyne geçen ant ikolinesteraz ilaçlardan
takrin, donapezil, rivastigmin, eptastigmin ve
• En ｫ ｳ｡＠ etkili olan edrofonyum paroksismal galantamin, Alzheimer tipi demans tedavisinde
supraventriküler ｴ｡ｩｫｲ､＠ tedavisinde bir dönem ｫ ｵｬ｡ｮ ｲ Ｎ＠ Galantamin ｡ｹ ｮ ＠ zam anda nikotinik
ｫｵｬ ｡ｮ ｬｭｴｲＮ＠ reseptör modülatörüdür (dual etki).

Kolinomimetik ｬ｡￧ｲ＠ Organofosfat ve ｳ｡ｶ＠ ｧ｡ｺ＠ zehirlenmesi

ｅｮ､ｩｫ｡ｳｹｯｬｲ＠ Kontrendikas ｯｮｬ｡ｲ＠ • Ekotiofat, malation, paration ve izoflurofat gibi

• Glokom • Obstrlktif ileus organofosfatlar (fosforlu ｩｮ ｳ ･ｫｴｩ ｳ ｩ､ ］ ｴ｡ｲｭ＠ ｩｬ｡ ￧ ｬ｡ｲＩ＠ ile
• Paralitik lleus • Peptik 0lser sarin ve tabun gibi ｳ｡ｶ＠ ｧ｡ｺｬｲ＠ ｡ｳ･ｴｩｬｫｯｮ ｴ ･ｲ｡ｺ＠
• Norojenik mesane • ａｳｴｭ＠ irreversibl inhibe ederler.
• Sjögren sendromu • KOAH
• Myastenla gravls • Atrlal flbrllasyon
• Kompetetif NMB ｩｬ｡￧ｲｮ＠ etkisi
• ｫｯｴｩｦ｡､ｮ＠ｅ santral sinir sistemi dahil t üm
geri çevirmek
dokulara ､｡ｬｲＮ＠ Deriden veya solunum sistemi ile
• SupraventrikOler ｴ｡ｩｫｲ ､ ｩ＠
vücuda kolayca geçerler.
• Antlkolinerjlk ilaç zehirlenmesi
• Alzhelmer ｨ｡ｳｴｬ＠

Organofosfat ve ｳ｡ｶ＠ ｧ｡ｺ＠ zehirlenmesi Organofosfat ve ｳ｡ｶ＠ ｧ｡ｺ＠ zehirlenmesi

• ｵｬｂ ｡ｮｴ Ｍ ｫｵ ｳ ｭ ｡ Ｌ＠ myozis, hipersalivasyon, ｡ｲ＠ terleme, • Kolinesteraz inhibitörü kimyasal ｳ｡ｶ＠ ｧ｡ｺｬｲ＠ ile
hipotermi, idrar ve gayta ｩｮｫｯｴ ｮ ｡ ｮ ｳ Ｌ＠ bradikardi, profilakside pridostigmin ve atropin ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬ ｲＮ＠
hipotansiyon, bronkokonstriksiyon, solunum
ｫ｡ｳｬｲｮ＠ felci, konvülsiyon ve koma gibi bulgu veya
• Pridostigmin ｡ｳ Ｎ ･ｴｩｬｫｯ ｬ ｩｮ･ｳｴ ｲ ｡ｺ＠ reversibl inhibe ･ｴｩ＠
semptomlar görülür.
için ｳ｡ｶ＠ ｧ｡ｺｮ ＠ｮ irreversibl inhibisyonunu geciktirir.

• Ölüm nedeni solunum ｫ｡ｳｬｲ ｮ＠ felci ve solunum

depresyonudur.
 Organofosfat ve ｳ｡ｶ＠ ｧ｡ｺ＠ Organofosfat ve ｳ｡ｶ＠ ｧ｡ｺ＠
zehirlenmesinin tedavisi zehirlenmesinin tedavisi
• ｬ ｫ＠ olarak ｨ｡ｳｴｮ＠ ｫ ｹ｡ｦ･ｴｬｲｩ＠ ￧ｫ｡ｲｬＬ＠ cildi temizlenir • Pralidoksim ve ,obidoksim ilk saatlerde etkilidirler,
ve solunum ､･ｳｴｩ＠ ｳ｡ ｬ ｡ｮ ｲ Ｎ＠ beyne geçemezler ve periferik nöromusküler blokaj
dahil tüm periferik ｢ｵｬｧ｡ｲ＠ önlerler.

• Muskarinilk ｢ｵ ｬｧ ｵ ｡ｲ＠ düzeltmek için ｡ ｺ＠ ｫｵｲ ｬｵ ｵ＠

ortaya ￧ ｫ｡ｮ＠ ve myozis düzelene kadar intravenöz • Diasetilmonoksim organofosfat ve ｳ｡ｶ＠ ｧ｡ｺ＠

atropin ｫｵｬ｡ｮ ｬｲ Ｎ＠ zehirlenmesi için ｧ･ｬｩｴｲ ｬ ･ｮ＠ santral sinir sistemine

geçebilen asetil kolinesteraz reaktivatörüdür.

• ａｳ･ｴｩｬｫｯｮｲ｡ｺ ＠ reaktive eden pralidoksim (PAM)

• ｋｯｮｶｬ ｳｩｹｯｮｬ｡ｲ ｮ＠ tedavisi için benzodiazepinler
veya obidoksim intravenöz yoldan verilir.
ｫｵｬ｡ｮｲＮ＠

Antimuskarinik ｬ｡￧ｲ＠

• Atropin Datura stramonium (güzel avrat otu) ve

skopolamin (hyosin) Hyocyanus niger bit kilerinden
Antikolinerjik ｬ｡￧ｲ＠ elde edilen ､ｯ｡ｬ＠ alkaloidlerdir.

• Atropin ve skopolamin gibi tersiyer amin ｹ｡ｰｳｮ､＠

ｯｬ｡ｮｲ＠ oral veya transdermal ｶ･ｲｩｬ､ ｩ ｮ､･＠
emilimleri ve santral sinir sistemine ｧ･￧ ｬ･ｩ ｲｩ＠
yüksektir. Kuvaterner amin ｹ｡ｰｳｮ､＠ olanlar santral
sinir sistemine geçmezler.

Farmakokinetik özellikleri Farmakodinamik özellikleri

• Skopolamin (hyosin) ｴ｡＠ ｴｵｭ｡ｳｮ＠ (hareket • Atropinin etkilerine en ､ｵｹ｡ｲｬ＠ ｹ｡ｰｬｲ＠ ter-tükürük ve
ｨ｡ｳｴｬＩ＠ önlenmesinde transdermal ｫ ｵ ｬ｡ｮｲ Ｎ＠ ｢ｲｯｮｩ｡ｬ＠ ｳ｡ｬｧ＠ bezleri en dirençli mide pariyetel
hücreleridir.

• Antimuskarinik ilaçlar içerisinde beyne en ｨｺｬ＠ ve en

fazla geçen skopolamindir. • Skopolamin (hyosin) M 1 reseptörlerini bloke ederek
antiemetik etki yapar. ｔ｡ｴ＠ ｴｵｭ｡ｳｮ＠ (hareket
ｨ｡ ｳ ｴ｡ｬＩ＠ önlenmesinde transdermal ｫｵｬ｡ｮｲＮ＠ En ｳｫ＠
• iris ve siliyer kaslardaki etkileri en uzun devam eder.
yan tesiri ｡ｺ＠ ｫｵｲｬ＠ ve sedasyondur.
 Farmakodinamik özellikleri Farmakolojik etkileri

• M3 reseptörlerini daha selektif in hibe eden • Skopolamin belirgin sedasyon ve amneziye neden
oksibutinin, darifenasin ve solifenasin ｡ｲ＠ aktif olur. ｔ｡ｴ＠ ｴｵｭ｡ｳｮ＠ önlenmesinde transdermal
mesane, idrar ｩｮ ｫｯｮｴｩ｡ｳ＠ ve üriner spazm ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
tedavisinde ｹ｡ｲｬ､ Ｎ＠

• Parkinson ｨ｡ｳｴｬｮ､＠ tremor ve hipersalivasyon ile

ilaçlara ｢｡ｬ＠ Parklnson'da benztropin, biperiden,
triheksifenidil veya difenhidramin gibi santral etkili
antikolinerjikler öncelikli tercihtir.

Farmakolojik etkileri Farmakolojik etkileri

• Midriyazis ｹ｡ｰ｣＠ etkisi 1-2 gün ve sikloplejik etkisi 5-6

• Midriyazis ve siklopleji Ｈｹ｡ｫｮ＠ görme ｢ｯｺｵｫｬＩ＠
gün ｳｲ､＠ için atropin retina muayenesinde fazla
yaparlar.
tercih edilmez.

• Siklopleji ve midriyazis istenen durumlarda retina

muayenesinde ｫｵｬ｡ｮｲ
• Antimuskarinik ilaçlar dar ｡￧ｬ＠
kontrendikedi rler.
• Retina muayenesinde midriyazis ve siklopleji istenen
Ｎ＠
durumlarda gözdeki etkileri daha ｫｳ｡＠ olan
tropikamid, siklopentolat ve homatropin lokal
glokomda olarak ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

• Tropikamidin gözdeki etkisi en ｫｳ｡､ｲ Ｎ＠

Antimuskariniklerin Gözdeki Etki Süreleri Farmakoloji k etkileri

Antimuskarinik ilaç Gözdeki etki süresi • Sinoatrial nodda ve AV noddaki muskarinik

• Atropin • 5-6 gün
reseptörleri bloke ederek ｴ｡ｩｫｲ､＠ ve AV iletide
ｨｺ ｬ ｡ｮｭ＠ yaparlar.
• Skopolamin • 3-7 gün
• Atropin sinüs bradikardisinde, AV blok tedavisinde ve
• Tropikamid • 15-60 dakika akut miyokart enfarktüsünde vagal aktiviteyi
• Siklopentolat • 3-6 saat ｢｡ｳｫｬｭ＠ için ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

• Homatropin • 12-24 saat • Atropin ､ｫ＠ dozda (0.5 mg) vagusa gelen
presinaptik M 1 reseptörleri bloke ederek asetilkolin
ｳ｡ｬｧｮ＠ ｡ｲｴ＠ ve bradikardi yapar.
 Farmakolojik etkileri Farmakolojik etkileri

• M 3 reseptörleri bloke ederek bronkodilatasyon, • lpratropium, tiotropium, aklidinyum, umeklidinyum

｢ｲｯｮｩｹ｡ｬ＠ ｳ｡ｬｧｲ､＠ ve mukosiliyer hareketlerde ve glikopironyum (glikopirolat) gibi santral sinir
azalma yaparlar. sistemine geçmeyen antimuskarinik ilaçlar
mukosiliyer hareketleri ｢｡ｳｫｬｭ､ｲ＠ için ｡ｳｴｭ＠
• Atropin mukosiliyer hareketleri ｡ｺ ｬ ｴ＠ için ｡ｳｴｭ＠ ve ve/veya KOAH tedavisinde inhalasyonla ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

KOAH tedavisinde ｫｵｬ｡ｮ ｬｭ｡ ｺ Ｎ＠

• Atropin ve glikopirolat gibi antimuskarinik ilaçlar
｢ｲｯｮｩｹ｡ｬ＠ ｳ｡ｬｧ ｲ＠ ve tükürük ｳ｡ｬｧ ｺ｡ｬｴｫｲ＠ ｳｮ＠｡ için
preanestezik medikasyonda ｹ｡ｲｬ ､ｲｬ ｡ｲ Ｎ＠

Farmakolojik etkileri Farmakolojik etkileri

• idrar ￧ｫ ｮ＠ ｺｯ ｲ ｬ ｡ ｴｲ ｲｬ｡ ｲ Ｎ＠ Benign prostat ｨｩｰ･ｲｴｯｦｳ＠

• Ter-tükürük ｳ｡ｬｧ ｳ ｮ Ｌ＠ mide asit ｳ｡ｬｧ ｮ＠ ve mide-
olanlarda kontrendikedirler.
barsak hareketlerini ｡ｺｬｴｲ Ｎ＠

• M3 reseptörlerini daha selektif bloke eden

• Atropin zehirlenmesinde ilk bulgu ｡ｺ＠ ｫｵｲｬ､ Ｎ＠
oksibutinin, darifenasin, solifenasin, propantelin ve
flavoksat ｡ｲ＠ aktif mesane, idrar ｩｮｫｯｴ｡ｳ＠ ve
• Atropin diyare tedavisinde ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠ enurezis nokturna tedavisinde ｫｵｬ｡ｮｲＮ＠

• Post operatif ileusu veya konstipasyonu olanlarda • Hyosin N-butilbromür gastrointestinal ve üriner
ｫｵｬ｡ｮ ｬｭ｡ ｺｬ｡ｲ Ｎ＠ spazm tedavisinde ｹ｡ｲｬ､ Ｎ＠

Farmakolojik etkileri Antimuskarinik ｬ｡￧ｲｮ＠ Etkileri

• Termoregulatuvar ｳ｡ｬｧｲ＠ ｡ｺｬｴｲＮ＠ ｙ･ｴｩｫｮｬｲ､＠ Etki

yüksek dozda hipertermiye neden olurlar. • Midriyazis, siklopleji, görme ｢ｵｬ｡ｮｫ Ｌ＠ fotofobi ve göz ｫｵｲｬ＠

• ｔ｡ｩｫｲ､＠ ve AV iletide ｨｺｬ｡ｮｭ＠

• ｮｦ｡ｴｬｲ､＠ ve çocuklarda normal dozda bile atropin • Bronkodilatasyon, ｴｲ｡ｫ･ｯ｢ｮｩｬ＠ ｳ｡ｬｧｲ､＠ azalma ve mukosiliyer
｡ｴ･ｩ＠ yaparlar. hareketlerde azalma

• Barsak hareketlerinde azalma ve mide asit ｳ｡ｬｧｮ､＠ azalma

• Hiperhidrozis tedavisinde atropin veya lokal • idrar retansiyonu
glikopironyum ｫｵｬ ｡ ｮｬ｡｢ｩｲ Ｎ＠
• ａｺ＠ ｫｵｲｬ Ｌ＠ ekrin ｳ｡ｬｧｲ､＠ azalma, hiperterml ve ｳ ｣｡ｫＭｵｲ＠ deri

• Sedasyon, halüsünasyon, konvülsiyon, amnezi ve deliryum

 Antimuskarinik ｩｬ｡￧ｲｮ＠ ｫｵｬ｡ｮｭ＠ Antimuskarinik ｩｬ｡￧ｲｮ＠ ｫｵｬ｡ｮｭ＠

• Atropin ve glikopironyum (glikopirolat) tükürük ve

• Parkinson ｨ｡ｳｴｬｮ､＠ görülen tremor ve
｢ｲｯｮ ｩｹ｡ ｬ＠ ｳ｡ ｬｧ ｬ｡ｲ＠ ｡ｺｬｴｫｲ＠ için preanestezik
hipersalivasyon ile ilaçlara ｢｡ｬ＠ Parkinson'da
medikasyonda tercih edilirler.
benztropin, biperiden, triheksifenidil veya
difenhidramin gibi santral etkili antikolinerjikler
öncelikli tercihtir. • Retina muayenelerinde troplkamld, slklopentolat ve
homatropin lokal ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠ Bu ilaçlardan biraz daha uzun
etkili olan homatropin uveit ve iritiste ｳ ｩｮ･ｬｲ＠
• Skopolamin (hyosin) ｴ｡＠ ｴｵｭ｡ｳｮ＠ (hareket engellemek için de ｹ｡ｲｬ､ Ｎ＠
ｨ｡ｳｴ ｬ Ｉ＠ önlenmesinde transdermal ｫｵｬ｡ｮｲＮ＠
• Siklopleji olmadan midriyazis ｯｬｵｴｲｭ｡ｫ＠ için a 1 -agonlst
fenilefrin tercih edilir.

Antimuskarinik ｩｬ｡￧ｲｮ＠ ｫｵｬ｡ｮｭ＠ Antimuskarinik ｩｬ｡￧ｲｮ＠ ｫｵｬ｡ｮｭ＠

• Atropin sinüs bradikardisinde, AV blok tedavisinde

• lpratropium, tiotropium, aklidinyum, umeklidinyum
ve akut miyokart enfarktüsünde vagal aktiviteyi
ve glikopironyum tek ｢ ｡ ｬ｡ ｲｮ｡＠ veya uzun etkili
｢｡ｳｫｬｭ＠ için ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
selektif ~2 -agonistlerle kombine olarak KOAH
tedavisinde veya profilaksisinde inhalasyon yoluyla
ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠ • Atropin turist diyaresi ve barsak hipermotilitesinde
ｫｵｬ｡ｮｲＮ＠

• lpratropium ve tiot ropium ｡ｹｮ＠ zamanda ｡ｳｴｭ､＠ da

inhalasyonla ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠ • Antimuskarinik ilaçlar ｡ｲ＠ aktif mesane, idrar
ｩｮｫｯｴ｡ｳ＠ ve enurezis nokturna tedavisinde
ｹ｡ｲｬ､ ｲｬ ｡ｲＮ＠

Antimuskarinik ｩｬ｡￧ｲｮ＠ ｫｵｬ｡ｮｭ＠ Antimuskarinik ｩｬ｡￧ｲｮ＠ ｫｵｬ｡ｮｭ＠

• Pilokarpin, fizostigmin, organofosfat ve ｳ｡ｶ＠ ｧ｡ｺ＠ ile • Akut ｢｡ ｬ｡ ｮｧ ￧ ｬ＠ {0.5-2 saat ｡ｲｳＩ＠ mantar
olan zehirlenmelerde atropin ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠ zehirlenmesinde halüsünasyon, ｢ｵｬ｡ｮｴ Ｍ ｫｵｳｭ｡Ｌ＠
diyare, ｩ･ｭＬ＠ terleme, hipersalivasyon, myozis,
bradikardi ve bronkokonst riksiyon gibi muskarinik
• Organofosfat ve ｳ｡ｶ＠ ｧ｡ｺ＠ zehirlenmesinde atropin
bulgular ortaya ￧ｫ｡ ｲ Ｎ＠
､ｮ｡＠ asetilkolinesteraz reaktivatörü pralidoksim,
obidoksim veya santral sinir sistemine geçebilen
diasetilmonoksim de ｹ｡ｲｬ､ Ｎ＠ • Tedavide intravenöz atropin ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
 Antimuskarinik ｬ｡￧ｲｮ＠ ｋｵｬ｡ｮｭ＠ Antimuskarinik ｬ｡￧ｲ＠

ｅｮ､ｩｫ｡ｳｹｯｬｲ＠ I ｅｮ､ｩｫＮｳｹｯｬ［ｲ＠ ｋｯｮｴｲ･､ｩｫ｡ｳｹｬ＠

• Sinüs bradikardisi • Preanestezik medikasyon

• Dar ｡￧ｬ＠ glokom
• AV blok • ａｳｴｭ＠ ve KOAH
• Benign prostat hipertrofisi
• Akut miyokart enfarktüsü • ｔ｡ｴ＠ ｴｵｭ｡ｳ＠
• Hipertermik durumlar
• Kollnerjik ilaç zehirlenmesi • Retina muayenesi

• Organofosfat zehirlenmesi • Parkinson ｨ｡ｳｴｬ＠

• Nörojenik mesane

• ｓ｡ｶ＠ ｧ｡ｺ＠ zehirlenmesi • ａｲ＠ aktif mesane • Postoperatif ileus

• ｈｺｬ ＠ ｢｡ｬｮｧ￧＠ mantar • Gastrointestinal ve üriner spazm • Trisiklik antidepresan zehirlenmesi
zehirlenmesi

• Diyare • Hiperhidrozis

Antimuskarinik ilaç zehirlenmesi Antimuskarinik ilaç zehirlenmesi

• Atropin gibi antimuskarinik ilaçlarla olan • Atropin gibi beyne geçen tersiyer amin
zehirlenmede ilk bulgu ｡ｺ＠ ｫｵｲｬ､ Ｎ＠ antimuskarinik ilaç zehirlenmesinde periferik ve
santral ｢ｵｬｧ｡ｲ＠ önlemek için intravenöz fizostigmin
ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠ ｋｯｮｶｬｳｩｹ｡ｲ＠ tedavisi için diazepam
• Mid riyazis, siklopleji, görme ｢ｵｬ｡ｮｫＬ＠ fotofobi,
ｹ｡ｲｬ､ Ｎ＠
ｴ｡ｩｫｲ､ ｩＬ＠ ｳ｡ｬｧｲ､＠ azalma, ｳ｣｡ｫ Ｍ ｫｵｲ＠ deri,
hipertermi, barsak hareketlerinde azalma, ｩ･ｭ＠
ｺｯ ｲ ｬｵＬ＠ halüsünasyon, konvülsiyon, deliryum ve • Kuvaterner amin ｹ｡ｰｳｮ､＠ hidrofilik antimuskarinik
koma gibi bulgu veya semptomlar ortaya ￧ｫ｡ｲＮ＠ ilaç zehirlenmesinde beyne geçmeyen neostigmin
daha uygundur.

Kompetetif gangliyon blokörleri Kompetetif gangliyon blokörleri

• Sempatik ve parasempatik gangliyon lar ile ad re nal • Mekamilamin ､ｩ･ｲｬｮ＠ ｦ｡ｲｫｬ＠ olarak hipertansiyonda
medulladaki nikotinik reseptörleri bloke ederler. oral verilir, santral sinir sist emine geçer ve santral yan
tesir yapar.

• Tüm otonomik refleksleri ortadan ｫ｡ｬ､ｲ Ｎ＠

• Mekamilamin santral sinir sistemindeki nikotinik
reseptörleri de bloke ･ｴｩ ｩ＠ için nikotinin pozitif
• Trimetafan kamsilat ｫｳ｡＠ etkilidir ve acil ｰ ･ ｫｩｴ ｩｲ｣＠ et kisini ｡ｺｬｴｲＮ＠
hipertansiyon ile dissekan aort ｡ｮ･ｶｲ ｩｺ ｭ｡ｳｮ､＠
intravenöz infüzyonla ｫｵｬ ｬ ｡ｮｬｲＮ＠
• ｓ ｩｧ｡ｲ ｹ＠ ｢ｲ｡ｫｭ＠ için transdermal nikotin kullananlarda
tedaviye ｹ｡ｲ､ ｭ｣＠ ｯｬｭ｡ｳ＠ için ｹ｡ｲｬ＠ olabilir.
 Gangliyon blokörlerinin etkileri

• ａｺ＠ ｫｵｲｬ Ｌ＠
midriyazis, siklopleji, görme
｢ｵｬ｡ｮｫ Ｌ＠ fotofobi, ｴ｡ｩｫｲ､ Ｌ＠ ｳ ｡ ｬ ｧｬ｡ｲ､＠ azalma,
ｳ ｣ ｡ｫ Ｍ ｫｵｲ＠ deri, hipertermi, barsak hareketlerinde Sempatomimetik ｬ｡￧ｲ＠
azalma, ｩ･ｭ＠ ｺｯ ｲ ｬｵ＠ ve ereksiyon ｫ｡ｹ｢＠ gibi atropin
benzeri yan tesir yaparlar.

• Atropinden ｦ｡ｲｫｬ＠ olarak sempatik ･ｴｫｩｮｬ＠

｡ ｺ ｡ｬｭ ｳ ｮ｡＠ ｢｡ｬ＠
postural hipotansiyon ve
ejekülasyon inhibisyonuna neden olurlar.

Sempatomimetik ｬ｡￧ｲ＠ Sempatomimetik ｬ｡￧ｲ＠

• Adrenalin (epinefrin) ve noradrenalin (norepinefrin) • Amfetamin ve kokain gibi indirekt sempatomimetik

gibi alfa ve/veya beta reseptörleri ､ｯｲｵ｡ｮ＠ uyaran ilaçlar sempatik ｵｹ｡ｲ ｳ ＠ kesilerek denerve olan kalp
ilaçlar direkt etkili agonist olarak ｡､ｬｮ ｲｬ Ｎ＠ veya göz gibi ｹ｡ｰｬｲ､＠ etki ｯ ｬ ｵ ｴｵｲｭ｡ｺｬ Ｎ＠

• Kokain gibi norepinefrin geri ｡ ｬ ｭｮ＠ azaltan, • Efedrin karma (mikst) etkili sempatomimetik
amfetamin veya tiramin gibi veziküllerden agonisttir. Hem adrenalin gibi alfa ve beta
noradrenalin ｳ｡ ｬ ｧ ｳ ｮ＠ ｡ｲｴｮｬ ｡ ｲ｡＠ indirekt etkili reseptörleri aktive eder hem de veziküllerden
sempatomimetik ｡､＠ verilir. norepinefrin ｳ｡ｬｧ ｳ ｮ＠ ｡ｲｴ Ｎ＠

Sempatik Sistemin Etkileri Sempatik Sistemin Etkileri

Rese tor Etki Reseptor Etki

• Vazokonstrlkslyon, radlyal ｫ｡ｳｮ＠ ｫ｡ｳｬｭｮ＠ ｢｡ｬ＠ • Kalp ｨ ｺｮ､｡＠ ve kalbin ｫ｡ｳｬｭ＠ gücünde artma, iskelet
midriyazls, pilomotor düz kaslarda ｫ｡ｳｬｭ＠ ve ｫ ｡ ｳ＠ ､ ｡ｭｲｬ ｡ ｲＬ＠ ｢ ｲ ｯｮｬ｡ｲ＠ ve uterus düz ｫ ｳｮ､｡＠

ejekOlasyon ｧ･ｶ ･ ｭ･Ｌ＠ hlpergllseml, hipokaleml ve tremor

• Norotransmitter ｳ｡ｬｧｮｭ＠ lnhlblsyonu, • Lipollz ｡ｲｴ＠

vazokonstriksiyon, lnsOlin ve renin ｳ｡ｬｧｮ､＠ azalma, • Renal, mezenter, serebral ve koroner damarlarda

agregasyon ve ｬｰｯｩｺｮ＠ ｮｨｬ｢ｩｳｹｯｵ＠ ｧ･ｶｭ＠

• ｐ＠ • Kalp ｨｺｮ､｡Ｌ＠ kalbin ｫ｡ｳｬｭ ｡＠ gOc:Onde, renin

ｾＭ ｳ｡ｬｧｮ､＠ ve llpollzde artma

 Adrenalin (Epinefrin) Adrenalin (Epinefrin)

• a 1, ｡ Ｌ＠ 131, 132 reseptörleri aktive eder. Alfa reseptörleri • 131 ve 132 reseptörleri aktive ederek ｴ｡ ｩ ｫ｡ｲ､ｩ Ｌ＠ kalbin
aktive ederek damar düz ｫ｡ｳｬｲ＠ ile cilt ､｡ｭｲｬｮ＠ ｫ｡ｳｬｭ＠ gücünde ve kardiyak outputta artma, 132
kasar ve göz içi ｢｡ｳｮ｣＠ ､ｲ Ｎ＠ reseptörleri aktive ederek bronkodilatasyon, iskelet
ｫ｡ｳ＠ ､｡ｭｲｬｮ＠ ｧ･ｶｭＬ＠ hiperglisemi ve
• Adrenalin ve göz dokusunda adrenaline ､￶ｮ･＠ ön hipokalemi yapar.
ilaç olan dipivefrln ｡￧ｫ＠ ｡￧ ｬ＠ glokomda lokal ｫｵｬ｡ｮｲＮ＠

• Sistolik ve ortalama kan ｢｡ｳｮ｣＠ ｡ｲｴ ｲ Ｌ＠ diyastolik

• Midriyazis ｹ｡ｰｴｫｬｲ＠ için dar ｡￧ｬ＠ glokomda tercih kan ｢｡ｳｮ｣＠ bir miktar ､ｲＮ＠ Fentolamin ve
edilmezler. fenoksibenzamin gibi alfa blokörler vazokonstriktör
etkisini tersine çevirir.

Adrenalin (Epinefrin) Adrenalinin klinik ｫｵｬ｡ｮｭ＠

• Propranolol gibi saf beta blokörler vazokonstriktör • ｅ ＠ ｺ｡ｭｮｬ＠ ortalama kan ｢｡ ｳｮ｣ ｮ＠ ｡ｲｴ､＠ ve
etkisini ｡ｲｴ Ｎ＠ Feokromasitomaya, kokaine veya bronkodilatasyon ｹ｡ｰｴ＠ için anafilaktik ｯｫｴ｡＠ ilk
amfetamine ｢｡ｬ＠ hipertansiyonda hipertansiyonu daha tercihtir.
da ｡ｲｴ ｲ ､ｫｬ｡ｲ＠ için alfa blokör ile birlikte ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

• Kardiyak arrestte öncelikle tercih edilir.

• Labetalol ve karvedilol gibi hem alfa hem de beta
reseptörleri bloke eden ilaçlar feokromasitomaya,
kokaine veya amfetam ine ｢｡ ｬ ＠ hipertansiyonda tek • Akut bronkospazm ve ｡ｳｴｭ＠ ｡ｴｮ､＠ intravenöz veya
｢｡ｬｲｮ＠ verilebilir. inhalasyonla verilir.

Adrenalinin klinik ｫｵｬ｡ｮｭ＠ Adrenalinin klinik ｫｵｬ｡ｮｭ＠

• Adrenalin ve göz dokusunda adrenaline ､￶ｮ･＠ ön • Burun ｫ｡ｮｭｳ＠ gibi durumlarda bölgesel kan
ilaç olan dipivefrin ｡￧ｫ＠ ｡￧ｬ＠ glokomda lokal ｫ ｵ ｬ｡ｮｲＮ＠ ｡ｫｭｮ＠ azaltmak ve hiperkalemide potasyumu
､ｲｭ･ｫ＠ için ｹ｡ｲｬ､Ｎ＠

• Lokal anesteziklerin etki süresini uzatmak için

kullan ｬｲ Ｎ＠ • Supraventriküler ｴ｡ ｩｫ ｡ｲ､ｩＬ＠ miyokart enfarktüsü, kalp
ｹ･ｴｭｺｬｩ Ｌ＠ dar ｡￧ｬ＠ glokom, hipertiroidi ve diyabet
gibi durumlarda kontrendikedir.
• Nonselektif alfa reseptör blokörü fentolamin lokal
anesteziklerin etkisini ｵｺ｡ｴ｣＠ etkisini önler.
 Noradrenalin (Norepinefrin) Noradrenalin (Norepinefrin)

• a 1, a 2 ve ~1 reseptörleri ｵｹ｡ｲ Ｎ＠ ~2 reseptörleri aktive

• Kan ｢｡ｳｮ｣ ｮ ､｡＠ ｹ｡ｰｴ＠ ｡ｲｴ＠ ｢｡ｬ＠vagustan
･ｴｭ､ｩ＠ için bronkodilatasyon, hiperglisemi ve
asetilkolin ￧ｫ＠ artar ve refleks bradikardiye neden
hipokalemi yapmaz; ｡ｳｴ ｭ＠ ve KOAH tedavisinde
olur.
ｫ ｵｬ ｡ｮ ｬｭ｡ｺＮ＠

• Kalp nakli ｹ｡ｰｬｮ＠ hastalarda vagus ￧ｫ｡ｲ ｬ ､＠ için

• Alfa reseptörleri aktive ederek damar düz ｫ｡ｳｬｲｮ＠ ｴ｡ｩｫ ｲ ､ｩ＠ ya par.
kasar ve midriyazis yapar.

• Periferik vasküler direnci, sistolik, diyastolik ve

ortalama kan ｢｡ｳｮ｣＠ ile kalbin ｫ｡ｳ ｬ ｭ｡＠ gücünü ｡ｲｴＮ＠

Noradrenalin (Norepinefrin) lzoproterenol (lsoprenalin)

• Bölgesel kan ｡ｫｭｮ＠ azaltmak, hipotansiyon, septik • ~ 1 ve ~2 reseptörlere agonist etki yapan güçlü
ve kardiyojenik ｯｫ＠ tedavisinde intravenöz yoldan vozodilatör bir ｩｬ｡￧ｴｲ Ｎ＠
ｫｵｬ｡ｮ ｬｲ Ｎ＠

• Diyastolik kan ｢｡ｳｮ｣ ＠ ile ortalama kan ｢｡ｳ ｮ ｣ｮ＠

• Droksidopa dopa dekarboksilaz ile noradrenaline ｡ｺｬｴｲ Ｎ＠
､ ￶ｮ･＠ ön ｩ ｬ ｡￧ｴ ｲＮ＠ Nörojenik ortostatik hipotansiyon
tedavisinde oral ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
• Kalp ｨｺｮ＠ ve kalbin ｫ｡ｳｬｭ＠ gücünü ｡ｲｴ Ｎ＠

ｺｯｰｲｴ･ ｲ ･ｮｯｬ＠ (lsoprenalin) Dopamin

• Bronkodilatasyon, uterus ｧ･ ｶ ･ ｭ ･ｳｩＬ＠ renin ｡ｲｴ Ｌ＠ • ｫ＠ｄ dozda D1 reseptörlerini aktive ederek rena l,
hiperglisemi ve hipokalemi yapar. mezenter, koroner ve serebral ､｡ｭｲ ｬ ｡ｲ＠ ｧ･ｶｴｩｲ Ｎ＠

• Orta dozda ｐ ＠ reseptörleri de uyararak kalbin ｫ｡ｳ ｬ ｭ｡＠

• ａｳｴ ｭ＠ ｡ｴ ｮ ､｡＠ ve beta blokör zehirlenmesinde gücünü ｡ｲｴ Ｎ＠

ｫ ｵｬ｡ ｮ ｬｲ Ｎ＠ • Yüksek dozda a 1 reseptörleri de aktive ederek

vazokonstriksiyon yapar.
• Beta blokör zehirlenmesinde beta agonistlere ｹ｡ｮｴ＠ • Akut ka lp ｹ･ｴ ｭ ･ｺｬｩ＠ tedavisinde intravenöz yoldan
yoksa glukagon verilir. ｫｵｬ｡ｮ ｲ Ｎ＠
 Fenoldopam Dobutamin

• G-protein kenetli D1 reseptörlerine agonist etki ile • 131 reseptörler en fazla olmak üzere beta reseptörlere
adenilat ｳｩｫ ｬ｡ｺ＠ aktive ederek hücrede cAMP ｭｩｫｴ｡ｲｮ＠ agonist etki yapar.
｡ｲｴＮ＠

• Pozitif inotropik etkiye neden olur.

• Acil hipertansiyonda intravenöz yoldan ｫｵｬ｡ｮ ｬｲ Ｎ＠

• ｄ ｫ＠ debili akut ka lp ｹ･ｴｭｺ ｬ ｩＬ＠ kard iyojenik ｯｫ＠ ve

• Glokom ｡ｴｮ＠ neden olabilir. septik ｯｫ＠ tedavisinde intravenöz yoldan ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

Fenilefrin Fenilefrin

• Katekolamin türevi olmayan KOMT enzimi ne dirençli • Kalp nakli ｹ｡ｰｬｮ＠ hastalarda vagus ￧ｫ｡ｲｬ､＠ için
uzun etkili adrenerjik a 1-reseptör agonistidir. ｴ｡ｩｫｲ､＠ yapar.

• Farmakoloj ik etki profili noradrenaline benzer. Arter • Siklopleji yapmadan midriyazise neden olur. Göz
ve venleri kasar. muayenesinde ve ｡￧ ｫ＠ ｡￧ｬ＠ glokom tedavisinde lokal
verilir.
• ~2 reseptörleri aktive ･ｴｭ､ｩ＠ için bronkodilatasyon,
hiperglisemi ve hipokalemi yapmaz; ｡ｳｴｭ＠ ve KOAH
tedavisinde ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬｭ ｡ｺ Ｎ＠

Midodrin Santral etkili alfa2 agonistler

• a 1 reseptörlere agonist etki ya pan ön ｩｬ｡￧ｴ ｲ Ｎ＠

• Vazomotor merkezdeki a 2 reseptörlere agonist etki
Farmakolojik etkileri fenilefrine benzer.
yapan alfa-metildopa, klonidin, guanfasin,
guanabenz, moksonidin ve rilmenidin santral etkili
• Sistolik, diyastolik ve ortalama kan ｢｡ｳｮ｣＠ ｡ｲｴ Ｎ＠ sempatolitik ｩｬ｡￧ ｬ ｡ｲ､ Ｎ＠
Kronik ortostatik hipotansiyon tedavisinde oral
yoldan ｫ ｵｬ ｡ｮ ｬｲ Ｎ＠
• Moksonidin ve rilmenidin gibi yeni a 2-agonistler ｡ｹｮ＠
zamanda imidazolin reseptörlerini de aktive ederler.
• Metoksamin ve meteraminol a 1 reseptörlere agonist
etki yaparak hipotansiyon tedavisinde ｫ ｵ ｬ｡ｮ＠
､ ｩ･ ｲ＠ ｩｬ｡￧ｲ､ ｲ Ｎ＠
 Santral etkili alfa 2 agonistler Santral etkili alfa2 agonistler

• Veziküllerden noradrenalin ve renin ｳ｡ ｬ ｧｳ＠ ile kalp • Metildopa beyinde aktif ･ｫｬｩ＠ alfa-metilnoradrenaline
ｨｺｮ＠ ｡ｺｬｴｲＮ＠ ､￶ｮ･＠ ön ｩ ｬ ｡￧ｴｲ Ｎ＠ Gebe hipertansiyon tedavisinde
uygundur.
• Hipertansiyon tedavisinde ｫｵｬ｡ｮ ｬｲ ｬ｡ｲＮ＠
• Parkinson benzeri bulgular, ekstrapiramidal yan
tesirler ve hemolitik anemi gibi yan tesirleri ｶ｡ｲ､ Ｎ＠
• En ｳ ｫ＠ yan tesirleri sedasyondur. Postural
hipotansiyon ve bradikardi yaparlar.

Santral etkili alfa 2 agonistler Santral etkili alfa 2 agonistler

• Klonidin a 2,, imidazolin ve opiyat reseptörlerine • Tizanidin santral sinir sisteminde a 2 reseptörlere
agonist etki yapar. ａｮｴｩｨ ｩ ｰ･ｲｴ｡ｮｳｩｦ Ｌ＠ sedatif, analjezik agonist etki yapa r. Santral etkili kas ｧ･ｶｴｩ｣､ ｲ Ｎ＠
ve antidiyareik etkisi ｶ｡ｲ､ Ｎ＠

• Deksmedetomidin beyinde a 2 reseptörlere agonist

• Hipertansiyon, preanest ezik medikasyon, diyare, etki yapar. Sedatif ve anksiyolitik özelliklerinden
morfin, nikotin veya alkol yoksunluk krizinde ､ｯｬ｡ｹ＠ preanestezik medikasyonda ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
ｫ ｵｬ｡ｮ ｬ｡｢ｩｲＮ＠

• Rebound hipertansiyon riskinden ､ｯｬ｡ｹ＠ dozu

｡ｺｬｴｲｫ＠ kesilir.

Alfa 2 agonistler Alfa 2-Agonistlerin Klinik ｋｵｬ｡ｮｭ＠

• Oksimetazolin nazal dekonjestan olarak lokal Alfaz-agonist Endikasyon

ｫｵｬ｡ｮ＠ a-agonisttir. Ad renerjik a2A reseptörlerine • Klonidin, metildopa, • Hipertansiyon
afinitesi ｦ｡ｺｬ､ｲ Ｎ＠
guanfasin, guanabenz,

moksonidin ve rilmenidin
• Apraklonidin ve brimonidin glokom tedavisinde lokal
ｫｵｬ｡ｮ＠ a 2 reseptör agonistleridir. Aköz hu mor • Tizanidin • Santral etkili kas ｧ･ｶｴｩ｣ ｩ＠

sekresyonunu ｡ｺｬｴｲ ｬ ｡ｲ Ｎ＠ Aköz hu mor ･､ｲ ｮ｡ｪ＠ da • Oeksmedetomidin • Preanestezik medikasyon

｡ｲｴｬ Ｎ＠
• Apraklonidin ve brimonidin • Glokom
 Glokom tedavisi
Glokom tedavisi
• Beta blokörler, karbonik anhidraz inhibitörleri ve alfa2
• Glokom t edavisinde ｫｵｬ｡ｮ＠ ilaçlar mannitol, agonistler aköz humor sekresyonunu ｡ｺｬｴｲＮ＠ Alfa 2
asetozolamid, m etazolamid ve diklofenamid ､ ｮ､｡＠ agonistler ｡ｹ ｮ＠ zamanda aköz humar ､ｲ･ｮ｡ｪ＠ da bir
topikal ｫｵｬ｡ ｮ ｬ ｲ Ｎ＠ miktar ｡ ｲｴ ｲ｡｢ ｩ ｬ ｩｲＮ＠

• Aset ozolamid, metazolamid ve diklofenamid oral, • ｇｆｐ Ｒ ｡ｲ＠ ｡ｮ ｬ ｯｧｬ｡ｲ Ｌ＠ kolinerjik ilaçlar,
mannitol krizde intravenöz yoldan verilir. sempatomimetikler ve rho-kinaz inhibitörü netarsu dil
aköz humor ､ｲ･ｮ｡ｪ＠ ｡ｲｴＮ＠

Glokom tedavisi Glokom Tedavisi

• Latanoprost, travoprost, bimatoprost ve tafluprost ilaç Mekanizma

gibi ｐ ｇ ｆ Ｒ ｡ｲ＠ ｡ ｮ｡ｬｯｧ ｬ ｡ｲ ｮ ｮ＠ ｫｲｭｺ＠ göz, iris ve • Pilokarpin, karbakol, • Drenajda artma (lokal)
kirpiklerde kahverengi pigmentasyon ile kirpiklerde fizostlgmin, ekotiofat
büyüme gibi yan tesirleri ｶ｡ｲ､Ｎ＠ • Timolol, betaksolol, karteolol • Sekresyonda azalma (lokal)

• Latanoprost, travoprost, • Drenajda artma (lokal)

• Bimatoprost kemoterapi alan hastalarda kirpik bimatoprost, tafluprost
dökülmelerinin tedavisinde de ｫｵ ｬ ｡ ｮ ｬ ｲ Ｎ＠
• Adrenalin, dlpivefrin, fenilefrln • Drenajda artma (lokal)

• Apraklonidin, brimonldin • Sekresyonda azalma (lokal)

Glokom Tedavisi Selektif 132-agonistler

ｬ｡＠ Mekanizma • Düz kaslardaki ~2 reseptörler ｵｹ｡ｲｬ､ ＠ zaman

• Netarsudil • Drenajda artma (lokal) adenilat siklaz aktive olur ve hücrede cAMP ｭ ｩｫ ｴ｡ｲ＠
artar.
• Asetozolamid, metazolamid, • Sekresyonda azalma (oral)

diklofenamid
• Dorzolamid, brinzolamid
• Bronkodilatasyon, uterus ve çizgili kas ､｡ｭ ｲ ｬ｡ｲｮ､＠
• Sekresyonda azalma (lokal)
ｧ･ｶｭ Ｌ＠ ｴ｡ ｩｫ｡ｲ､Ｌ＠ hiperglisemi, hipokalemi ve
tremor gibi etkiler ortaya ￧ｫ｡ｲ Ｎ＠
 ａｳｴｭ＠ ve KOAH tedavisinde
Selektif (32-agonistler
selektif (32-agonist ｫｵｬ｡ｮｭ＠
• Selektif 132 agonistler ｡ｳｴｭＬ＠ KOAH, erken ､ｯ ｵｭ＠ • ｂｲｯｮ ｬ｡ｲ､＠ ~ 2 reseptörlere agonist etki yaparlar.
eyleminin önlenmesi ve periferik damar ｨ｡ｳｴｬ＠
t edavisin de ｫｵｬ｡ｮ ｬ ｲ ｬ｡ｲ Ｎ＠
• Adenilat ｳｩｫ ｬ ｡ｺ＠ aktive ederek cAMP ｡ｲｴｮ＠ ｢｡ｬ＠
bronkodilatasyona neden olurlar.
• Tremor, ｴ｡ｩｫｲ､ Ｌ＠ hiperglisemi ve hipokalemi gibi yan
tesirlere neden olurlar. • ａｳｴｭ＠ ve KOAH t edavisinde inhalasyon yoluyla
ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

ａｳｴｭ＠ ve KOAH tedavisinde ａｳｴｭ＠

ve KOAH tedavisinde
selektif 132-agonist ｫｵｬ｡ｮｭ＠ selektif (32-agonist ｫｵｬ｡ｮｭ＠
Özellik 132 -agonist • ｋｳ ｡＠ etkililer ｡ｳｴｭｮ＠ ve ｋｏａｈ Ｇ ｮ＠ akut t edavisinde
Oral, inhale ve subkutan verilen Terbutalin ｫｵｬ ｬ ｡ｮ ｬ ｲ Ｎ＠
Oral ve inhale verilen Salbutamol (albuterol)
Ön ilaç ｯｬ ､ｵ ｵ＠ için ｹ｡ｬｮｺ｣＠ oral Bambuterol
• Uzun ve ultra-uzun etkililer profilakside tercih edilir;
verilen
krizde verilmezler.

• Uzun ve ultra-uzun etkili selektif ~2 agonistlere daha

fazla olmak üzere bronkodilatör etkilerine tolerans
ｧ･ ｬ ｩｲ Ｎ＠

ａｳｴｭ＠ ve KOAH tedavisinde

Selektif (32 Agonistler
selektif (32-agonist ｫｵｬ｡ｮｭ＠
• Tolerans ｧ･ｬｩｭｳ ｩｮ＠ önlemek için beklametazon, ｋｳ｡＠ etkili Uzun etkili Ultra-uzun etkili
flutikazon ve budesonid gibi glukokortikoidlerle
• ｔ･ｲ｢ｵｴ｡ｬｩ＠ • Salmaterol • ｮ､｡ｫｴ ･ｲｯ ｬ＠
kombine ｫｵｬ ｡ ｮ ｬ ｲ ｬ｡ｲ Ｎ＠
• Salbutamol • Formoterol • Olodaterol

• ｔ ｡ ｩ ｫ｡ｲ､ｩ Ｌ＠
hiperglisemi, hlpokalemi, iskelet ｫ｡ｳ ＠ • Metaproterenol • Arformoterol • Vilanterol
tremoru, t olerans ｧ･ｬｩｭＬ＠ laktik asidoz ve hipoksemi • Pirbuterol • Bambuterol
gibi yan tesirlere neden olurlar. • Prakoterol • Karmoterol

• Fenoterol
• Erken ､ｯｵｭ＠ eylemi olanlar ､ ｮ､ ｡＠ ､ｯｵｭ＠
geciktirebildikleri için gebelerde tercih edilmezler.
 Beta agonistlerin ､ｩ･ｲ＠ ｫｵｬ｡ｮｭｲ＠ Beta agonistlerin ､ｩ･ｲ＠ ｫｵｬ｡ｮｭｲ＠

• Ritodrin ve terbutalin uterusta ~2 reseptörlere • Nilidrin iskelet ｫ｡ｳｬｲｮ＠ giden damarlardaki ~2

agonist etki yaparak erken ､ｯｵｭ＠ eylemini önlemek reseptörleri aktive eder. Periferik damar
için ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬ ｲ ｬ ｡ｲＮ＠ ｨ ｡ｳ ｴ｡ｬｫ ｡ｲｮ､＠ ｫ ｵ ｬ｡ｮ ｬ ｲ Ｎ＠

• ｔ｡ｩｫ ｲ ､ｩ Ｌ＠ hiperglisemi, hipokalemi ve iskelet ｫ｡ｳ ＠ • Dobutam in ~1 reseptörler en fazla olmak üzere beta
tremoru gibi yan tesirleri ｶ｡ ｲ ､ｲ Ｎ＠ reseptörlere agonist etki yapar. ｄｫ＠ debili akut kalp
ｹ･ｴｭｺｬｩ＠ tedavisinde intravenöz yoldan ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

• Diyabeti olan ｫ｡､ｮ＠ erken ､ｯｵｭ＠ eylemini

önlemek için ｫｵｬ｡ｮｭｺｲ Ｎ＠

Beta agonistlerin ､ｩ･ｲ＠ ｫｵｬ｡ｮｭｲ＠ Beta Agonistler ve Klinik ｋｵｬ｡ｮｭｲ＠

• Mirabegron ~3 reseptörlere agonist etki yapar. Beta agonist Reseptor ｋｵｬ｡ｮｭ＠

Mesane detrüsör ｫ｡ｳｮ＠ ｧ･ｶｴｲｫ＠ mesane hacmini • Ter butalin ve • 132 • ａｳｴｭ＠ ve KOAH akut tedavi
｡ｲｴ Ｎ＠ ａ ｲ＠ aktif mesane tedavisinde ｫｵｬ｡ｮ ｬ ｲＮ＠ salbutamol

• Salmaterol ve • 132 • ａ ｳ ｴｭ＠ ve KOAH profilaksi

• ~ 3 reseptörleri aktive ･ｴｩ ｩ＠ için lipolizi ｵｹ｡ｲ Ｌ＠ obezite formoterol
tedavisi için ｡ｲ ｴｲｬｭ｡ｫ､ ｲ Ｎ＠
• Ritodrin ve • 132 • Erken ､ｯｵｭｮ＠ önlenmesi

terbutalin

• Nilldrin • 132 • Periferik damar ｨ｡ｳｴｬ＠

• Dobutamin • 131 • Akut kalp ｹ･ ｴ ｭ･ｺｬｩ＠

• M irabegron • 133 • ａ ｲ＠ aktif mesane

ｮ､ｩｲ･ｫｴ＠ etkili sempatomimetikler ｮ､ｩｲ･ｫｴ＠ etkili sempatomimetikler

• Periferde ve/veya beyinde noradrenalin düzeyini • Amfetaminlerve benzerleri, koka in ve tiramin de

｡ｲｴｮ＠ ilaçlara indirekt sempatomimetik agonist indirekt sempatomimetik etkili ilaç veya maddelere
denir. örnek gösterilebilir.

• Noradrenalin geri ｡ｬｭｮ＠ selektif in hibe eden

rebokset in ve atomoksetin ile serotonin-
noradrenalin geri ｡ｬ ｭｮ＠ inhibe eden sibutramin,
venlafa ksin, dulokset in ve milnasipran indirekt
sempatomimetik etki yapar.
 Amfetamin ve benzerleri Amfetamin ve benzerleri

• Vezikülden monoaminlerin ｳ｡ ｬ ｧｳ ｮ＠ ｡ ｲｴ ｲ｡ ｲ ｡ｫ＠ indirekt • ｲ･ｮｭ＠ￖ ve bellek ｦｯｮｫｳｩｹｬ｡ｲ＠ güçlendirirler,

sempatomimetik etki yaparlar. dikkati ｡ｲｴ ｬ ｡ｲＬ＠ uykuyu önlerler, ｩｴ｡ｨ＠ ve ｹｯｲｧｵｮｬ＠
｡ｺｬｴｲ ＠Ｎ Sporda doping ｡ｭ￧ｬ＠ kötüye ｫｵ ｬ ｡ｮｬｲ ＠Ｎ

• Beyinde noradrenalin, serotonin ve dopamini

｡ｲｴｬ Ｎ＠ • Hidroksiamfetamin santral sinir sistemine geçemez.
Horner sendromunun lokalizasyonunun tespiti için
• Öfori, halüsünasyon ve ｰｳｩ ｩ ｫ＠ ｢｡ ｭｬｫ＠ yaparlar. ｹ｡ｲｬ ､ ｲ Ｎ＠

Fiziksel ｢｡ｭ ｬ ｫ＠ potansiyelleri ､ｫｴｲＮ＠ Uzun süre

ｫ ｵ ｬ｡ｮｭ､＠ paranoid ｩ ｺ ｯｦｲ･ｮｩｹ＠ neden olabilirler.

Amfetamin ve benzerleri Amfetamin ve benzerleri

• Amfetamin ve kokain gibi indirekt sempatomimetik • Metamfetamin öfori ve halüsünasyon ￶ｺ･ｬｩｮ､＠

ilaçlar ｳ｡ ｬ ｡ｭ＠ gözde midriyazis ｹ｡ｰｭｬｲｮ＠ ｫ｡ｲｮ＠ ､ｯｬ｡ｹ＠ kötüye ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
ortamda noradrenalin ｯｬｭ｡ｹ｣＠ için denerve gözde
midriyazis yapmazlar.
• M etilfenidat ｹ｡ｰ｣＠ amfetaminlere benzer ve
hiperaktif çocuklarda dikkat ･ｫｳｩｬ ｩ＠ sendromunda
ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

Amfetamin ve benzerleri Amfetamin ve benzerleri

• ｲ･ｮｭ＠ￖ ve bellek ｦｯｮｫｳｩｹｬ｡ｲ＠ güçlendirirler, • Modafinil ve armodafinil ｹ｡ｰｬｲ＠ amfetaminlerden

dikkati ｡ｲｴ ｲ ｬ ｡ｲＬ＠ uykuyu önlerler, ｩｴ｡ｨ＠ ve ｹｯ ｲ ｧｵｮ ｬ ｵ＠ ｦ｡ｲｫｬ＠ amfetamin benzeri psikositimülan ｩｬ｡￧ｲ､ Ｎ＠
｡ｺｬｴｲ Ｎ＠ Sporda doping ｡ｭ￧ｬ＠ kötüye ｫｵ ｬ ｡ｮｬｲ Ｎ＠

• Beyinde ｹ｡ｬｮｺ｣＠ noradrenalin ve dopamini ､･ｩ ｬ＠ ｡ｹｮ＠

• Hidroksiamfetamin santral sinir sist emine geçemez. zamanda serotonin ve ｧｬｵｴ｡ｭ＠ da ｡ｲｴｬ ＠Ｎ GABA
Horner sendromunun lokalizasyonun un tespiti için düzeyini ｡ｺｬｴｲ Ｎ＠
ｹ｡ｲ ｬ ､ｲＮ＠

• Narkolepsi ve uyku apnesinde ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

 Amfetamin ve benzerleri Yan tesirleri

• Fentermin amfetamin türevidir. ｴ｡ｨ＠ merkezini • Amfetaminlerin yüksek ､ｯｺｬ｡ｲｮ＠ hipertansiyon,

｢｡ｳｫｬｲ＠ ve ｩｴ｡ｨ＠ ｡ｺｬｴ ｲ Ｎ＠ Obezite tedavisinde epilepsi ｴ ｡ ｩ ｫ｡ｲ ､ｩ Ｌ＠ hiperterm i, midriyazis, paranoya,
ｩｬ｡｣＠ topiramat ile kombine ｰｲ･｡ｴ＠ ｶ｡ｲ､ Ｎ＠ halüsünasyon, ventriküler aritmi, hiperaktivite,
konvülsiyon, intrakraniyal kanama ve miyokart
enfarktüsü gibi semptomlar ortaya ￧ｫ｡ｲＮ＠

• Saf beta blokörler amfetamin ve kokaine ｢｡ ｬ＠

hipertansiyonu daha da ｡ｲｴ Ｎ＠

Yan tesirleri Kokain

• Amfetamin ve kokain zehirlenmesinde vasküler ve • Monoaminlerin re-uptake'ni ve voltaj ｢｡ｭ ｬ＠

kardiyak ｢ｵｬｧ｡ｲ＠ önlemek için alfa ve beta blokör sodyum ｫ｡ｮｬｲ ＠ inhibe eder. Lokal anestezik
etkiye sahip labetalol veya karvedilol ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠ olarak da ｫｵｬ｡ｮ｢ｩｲ Ｎ＠

• Spesifik ｡ｮｴｩ､ｯｬｲ＠ yoktur; ｩ ｬ ｡￧ｬｲｮ＠ eliminasyonunu • Beyinde ｯ ｬｵ ｴｵｲ､＠ etkiler amfetam ine benzer.
ｨｺｬ｡ｮ､ｲｭｫ＠ için böbrek ile itrah edilenlerde
amonyum klorür ile idrar asit ｹ｡ｰｬ｢ｩｲ Ｎ＠
• Nucleus accumbenste dopamini ｡ｲｴ ｡ｫ＠ kompulsif
tarzda madde aratan güçlü ｰ ｳ ｩ ｩｫ＠ ｢｡ｭｬ＠ neden
olur. Fiziksel ｢｡ ｭｬ ｬｫ＠ riski ､ ｫ ｴｲ Ｎ＠

Sempatomimetik ｬ｡￧ｲｮ＠ Sempatomimetik ｬ｡￧ｲｮ＠

Önemli ｋｵｬ｡ｮｭｲ＠ Önemli ｋｵｬ｡ｮｭｲ＠
Endikas on Sem atomimetik ila ornekleri Endikasyon Sempatomimetik ilaç örnekleri
• Kardiyojenik ve septik ｯ ｫ＠ • Norepinefrln, dobutamin

• Kronik ortostatik hipotansiyon • M ldodrin, droksidopa

• ａｮ｡ｦｬｫｴｩ＠ ｯｫ＠ • Epinefrin

• Kardiyak arrest • Epinefrin • ａ￧ｫ＠ ｡￧ｬ＠ glokom • Apraklonidin, brimonidin

• Akut kalp ｹ･ｴｭｺｬｩ＠ • Dobutamin
• Retina muayenesi • Fenilefrin
• Bölgesel kan ｡ｫｭｮ＠ azaltmak • Eplnefrln

• Lokal anestezlklerin etkisini • Epinefrln • Erken ､ｯｵｭ＠ durdurmak • Ritodrin, terbutalin

uzatmak • ａ ｲ＠ aktif mesane • Mirabegron

• Nazal dekonjestan • Okslmetazolin, fenilefrln • Dikkat ･ｫｳｩｬ＠ sendromu • Metilfenidat

• ａｳｴｭ＠ ve KOAH • Selektlf ~z agonistler
• Nar kolepsi • Modaflnil
 Alfa reseptör blokörleri

• Adrenerjik alfa reseptörleri reversibl veya irreversibl

inhibe ederler.
Sempatolitik ｬ｡￧ｲ＠
• Prazosin ile fentolamin reversibl, fenoksibenzamin
irreversibl inhibe eden ilaçlara örnek verilebilir.

• Fenoksibenzaminin plazma ｹ｡ｲ＠ ömrü ｫｳ｡＠ ｯ ｬ ｭ｡ｳｮ＠

ｫ｡ｲｮ＠ alfa reseptörleri irreversibl inhibe ･ｴｩ＠ için
etki süresi 2 güne kadar uzar.

Alfa reseptör blokörleri Alfa Reseptör Blokörleri

• Postural hipotansiyon, refleks ｴ｡ｩｫｲ､Ｌ＠ myozis, naza!

｡ｫｮｴＬ＠ renin ｡ｲｴｮ＠ ｢｡ｬ＠ su-tuz retansiyonu ve
• Prazosin • Yohimbin • Fenok.sibenzamin
ejakülasyon inhibisyonu gibi yan tesirleri ｶ｡ｲ､ Ｎ＠
• Terazosin • Fentolamin
• Alfuzosin • Tolazolin
• ｄｯｫＮｳ｡ｩｮ＠
• Tamsulosin
• Silodosin

Fenoksibenzamin Fentolamin

• Alkilleyici kanser ｩｬ｡￧ｲ＠ gibi karbonyum türevlerine • Adrenerjik a 1 ve a 2 reseptörleri reversibl bloke eder.
､￶ｮ･ｲｫ＠ a 1 ve a 2 reseptörleri irreversibl bloke
eder.
• Lokal anesteziklerin içerisine ｫ｡ｴ ｬ ｡ｮ＠ adrenalinin
vazokonstriktör etkisini önler.
• Plazma ｹ｡ｲ＠ ömrü ｫ ｳ ｯｬｭ｡ｳｮ＠ ｡＠ ｫ｡ｲｮ＠ alfa
reseptörleri irreversibl inhibe ･ｴｩ＠ için etki süresi 2
güne kadar uzar. • Feokromasitoma, periferik damar ｨ｡ｳｴｬ＠ ve erekti!
disfonksiyon tedavisinde ｫｵ ｬ ｡ｮｬｲ Ｎ＠

• Feokromasitoma ve periferik damar ｨ｡ ｳ ｴ｡ｬｫｲｮ ｮ＠

tedavisinde ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬｲＮ＠
 Selektif alfa 1 blokörler Selektif alfa 1 blokörler

• Prazosin, terazosin, alfuzosin ve doksazosin • Hipertansiyonu ve benign prostat hipertrofisi

postsinaptik a 1 reseptörleri bloke ederek olanlarda doksazosin ve alfuzosin gibi prostata
vazodilatasyon yaparlar. ､ｲ｡＠ ￧ｫｮ＠ ｫｯｬ｡ｹｴｲ Ｎ＠ spesifik etki yapmayanlar daha uygundur.

• Tamsulosin ve silodosin prostat düz ｫ｡ｳｮ､ｩ＠ a 1A • Hipertansiyonu olmayan benign prostat hipertrofili
reseptörleri selektif bloke ederler. Kan ｢｡ｳｮ｣ ｮ ＠ fazla hastalarda tamsulosin veya silodosin tercih edilir.
､ ｲ ｭ･､ｮ＠ prostat düz ｫ｡ｳｮ､＠ ｧ･ｶｭ＠ yaparlar.

Selektif alfa 1 blokörler Selektif alfa 1 blokörler

• Doksazosinin ｹ｡ｲ＠ ömrü ､ ｩ･ｲｬｮ＠ göre daha • Prazosin ve doksazosin gibi a 1 reseptör blokörlerinin
uzundur. postural hipotansiyon, ilk doz senkopu, refleks
ｴ ｡ｩｫｲ､ Ｌ＠ myozis, nazal ｡ｫ ｮｴＬ＠ renin ｡ｲｴｮ＠ ｢｡ｬ＠ su-
• Alfuzosin ｹ｡ｴｫｮｬ＠ olanlarda daha fazla olmak üzere t uz retansiyonu ve ejakülasyon inhibisyonu gibi yan
QT ｵｺ｡ｭｳ ＠ yapar. tesirleri ｶ｡ ｲ､ ｲ Ｎ＠

• Tamsulosin katarakt cerrahisi ｹ｡ｰｬｮ ｬ ｡ｲ､＠ • Renin ｡ｲｴ ｮ｡＠ ｢｡ｬ＠ su-tuz retansiyonu ｹ｡ｰｴｫｬｲ＠ için
intraoperatif floppy iris sendromu ｹ｡ ｰ ｴ＠ için kalp ｹ･ｴ ｭ ･ｺｬｩ＠ olanlarda tercih edilmezler.
katarakt cerrahilerinden 15 gün önce kesilmelidir.

ｄｩ･ｲ＠ alfa reseptör blokörleri ｄｩ･ｲ＠ alfa reseptör blokörleri

• ､ｯｲ｡ｭｩｮ＠ ve urapidil a 1 reseptörleri bloke ederek • Yohimbin santral sinir sistemine geçebilen selektif a 2
hipertansiyon tedavisinde ｫｵ ｬ ｡ｮｬ ｲ Ｎ＠ Urapidil benign reseptör blokörü alkaloiddir.
prostat hipertrofisinde de ｹ｡ｲｬ､ Ｎ＠

• Periferde ve beyinde a 2 reseptörleri bloke ederek

• Labetalol ve karvedilol a 1, ~ 1 ve ~2 reseptörleri bloke norepinefrin ｳ｡ｬｧｮ＠ ｡ ｲｴ ｲＮ＠ Libido ｡ｲｴ＠ ｹ｡ｰｴ＠ için
ederler. Karvedilol ｡ｹ ｮ＠ zamanda ｺ｡ｹｦ＠ kalsiyum kanal bit kisel ｢ ｡ｺ ＠ ürünlere eklenir.
blokörü ve ｡ｮｴｩｯｫｳ､ ｲ Ｎ＠

• Klonidin gibi sant ral etkili a2 agonistlerin

antihipertansif etkisini ｡ｺ ｬ ｴ ｲＮ＠
 Alfa Reseptör Blokörlerinin ｋｵｬ｡ｮｭ＠ Adrenerjik nöron blokörleri

Endikasyon Alfa blokör örnekleri • Noradrenalinin sentezini, veziküle ｡ｬｮｭｳ＠ veya

veziküllerden ｳ｡ｬｧ ｬ｡ｮ ｭ｡ ｳ ｮ＠ in hibe ederler.
• Feokromasitoma • Fenoksibenzamin, fentolamin

• Kronik hipertansiyon • Doksazosin

• Klinikte çok fazla ｫｵｬ｡ｮ ｬ ｭ｡ｺｬｲ Ｎ＠
• Periferik damar ｨ｡ｳｴｬ ＠ • Prazosin, fenoksibenzam in

• Benign prostat hipertrofisi • Tamsulosin, silodosin

• Erektil disfonksiyon • Fentolamin

Metitirozin Guanetidin ve guanadrel

• Katekolam in sentezinde ｨｺ＠ ｫｳｴｬ｡ｹｮ＠ basamak • Sempat ik nöronlara re-uptake ile ｡ ｬｮ､ ｫ ｴ｡ｮ＠ sonra
enzimi olan tirozin ｨｩ､ｲｯｫｳｬ｡ｺ＠ inhibe eder. vezikülden noradrenalin ｳ ｡ｬｧｮｭ ｳ ｮ＠ inhibe eden
ｹ｡ ｬ｡ ｮ ｣＠ transmitter ￶ｺ･ｬｩ ｩｮ ･＠ sahip adrenerjik nöron

• Dopamin, noradrenalin ve adrenalin sentezini ｡ｺｬｴ ｲ Ｎ＠ blokörleridir.

• Santral sinir sistemine geçerek dopamin sentezini • Hipertansiyon tedavisinde ｫｵ ｬ ｡ｮｬｲ Ｎ＠

｡ｺｬｴｰ＠ ekstrapramidal yan tesir ｹ｡ｰｴ＠ için inoperabl

veya metastatik feokromasitomada tercih edilir. • Santral sinir sistemine geçemezler.

Rezerpin Rezerpin

• Bitkisel alkaloiddir. • Postural hipotansiyon, bradikardi, ｡ｳｴｭｮ＠

ｩ､･ｴｬｮｭｳ Ｌ＠ peptik ülser, hiperprolaktinemi, erekti!

• Veziküler monoamin ｰｯｭ ｡ｳ ｮ＠ irreversibl in hibe disfonksiyon, depresyon, Parkinson ve

eder. ekstrapiramidal yan tesirlere de neden olur.

• Periferde ve beyinde noradrenalin, serotonin ve • Depresyon, Parkinson, peptik ülser, ｡ｳｴ ｭ＠ ve

hiperprolaktinemi ile laktasyonda ｫｵｬ｡ｮｭｺ Ｎ＠
dopamini ｡ｺｬｴｲＮ＠

• Hipertansiyon tedavisinde ｫｵｬ｡ ｮ ｬ ｲ Ｎ＠

 Santral Sinir Sistemi Genel Bilgiler

Glutamat Glutamat

• Santral sinir sisteminde en önemli eksitatör özellikte

• NMDA reseptörleri nörotoksisiteden sorumludur.
aminoasit ｹ｡ｰｳｮ､＠ nörotransmitterdir.

• NMDA reseptörlerinin ｡ｲ＠ aktivasyonu hücreye kalsiyum

• Fizyolojik etkisi glia hücreleri ｴ ｡ ｲ｡ｦｮ､＠ geri ｡ｬｮｲｫ＠ ｧｩｲｮ･＠ ｢ ｡ ｬ＠ nöronda nekroz yapar.
ｳ ｯｮｬ ｡ ｮ､ｲｬ Ｎ＠

• NMDA reseptörleri ￶ｲ･ｮｭ＠ ve bellekte önemli olan

• Metabotropik reseptörleri G protein kenetlidir. long-term potansiyalizasyonda {LTP) primer role sahiptir.

• NMDA, AMPA ve KA reseptörleri katyon ik iyon • Medulla spinaliste ｡ｲ＠ ｯｬｵ ｵｭｮ ､｡＠ rol alan en önemli iki
ｫ｡ｮｬ､ｲ Ｎ＠ endojen madde substans P ve ｧｬｵｴ｡ｭｲＮ＠

NMDA Reseptör Antagonisti ｬ｡￧＠ Örnekleri GABA

• Santral sinir sisteminde en önemli inhibitör

nörotransmitterdir.

• Amantadin • Parkinson ｨ｡ｳｴｬ＠

• Fizyolojik etkisi geri ｡ｬｭ＠ ile ｳｯｮ ｬ ｡ｮｲ Ｎ＠ Nörona ｡ ｬ ｮ｡＠
• Ketamin • intravenöz anestezik
GABA, GABA transaminaz (GABA-T) ｴ｡ｲｦｮ､＠
• Nitröz oksit • ｮｨ｡ｬｳｹｯ＠ ｡ｮ･ｳｴｺｩ＠ süksinik semialdehite metabolize edilir.
• Riluzol • ALS tedavisi
• Magnezyum • Konvülsiyon tedavisi • GABAAve GABA8 olmak üzere iki m ajör reseptörü
ｶ｡ｲ､ ｲ Ｎ＠
 GABA GABA

• GABAA reseptörü klor iyon ｫ｡ｮｬ＠ ile kenetlidir. • Benzodiazepin reseptörlerine antagonist etki yapan
flumazenil benzodiazepinlerin ve Z ｢ｩｬ･ ｩ ｫｬ･ｲｩｮ＠
etkisini önler.
• 2 tane al, 2 tane 132 ve 1 tane y2 alt birimleri ｶ｡ｲ､Ｎ＠

• Barbitürat lar GABAA üzerinde ｦ｡ｲｫｬ ＠ bir noktaya

• Benzodiazepinler GABAA reseptörünün al ve y2
｢｡ｬｮｲＮ＠ Flumazenil, ｢｡ｲｩｴｬｮ＠ etkisini
｡ｲｳｮ､ｫｩ＠ benzodiazepin reseptörlerini, zolpidem,
önleyemez.
zaleplon ve zopiklon gibi Z ｢ ｩ ｬ･ ｩｫｬ ･ ｲ ｩ＠ görece al alt
birimdeki benzodiazepin reseptörlerini aktive eder.

GABA GABA'erjik ｅｴｫｩｮｬ＠ ａｲｴ｡ｮ＠ ｬ｡￧＠ Örnekleri

• G-proteini ile kenetli GABA8 reseptörü genellikle Mekanizma ilaç ￶ｲｮ･ｩ＠

presinaptik ｹ･ ｲ ｬ･ｩｭ､ｲＮ＠ Adenilat ｳｩｫｬ｡ｺ＠ inhibisyonu
• GABAA aktivasyonu • Benzodiazepinler, Z
ve potasyum kanal aktivasyonuna neden olur.
｢ｩｬ･ｫｲＬ＠ Barbitüratlar

• GABA8 aktivasyonu • Baklofen

• GABA8 reseptörü ile 5-HT1 A resept örü ｡ｹｮ＠ potasyum
ｫ｡ｮ ｬ ｮ＠ ｰ｡ｹｬｲ Ｎ＠ • ｇａｂＧｮ＠ geri ｡ｬｭｮ＠ • Tiagabin

inhibisyonu
• Presinaptik GABA8 reseptörlerine agonist etki yapan • GABA-transaminaz • Vigabatrin
baklofen santral etkili kas ｧ･ｶｴｩ｣､ｲ＠ inhibisyonu

Glisin Dopamin
• Medulla spinalis ve beyin ｳ｡ｰｮ､ｫｩ＠ en önemli
• Santral sinir sisteminde en fazla substantia nigra ve
inhibitör maddedir.
ventra l tegmenta l alanda bulunur.

• Reseptörü klor iyon ｫ｡ｮｬ ＠ ile kenetlidir.

• Mezolimbik yalakta dopamin ｡ｲｴｮ＠ ｩｺｯｦｲ･ｮ Ｌ＠
nigrostriatal yalakta dopamin ｡ｺ ｬ ｭ｡ｳｮ＠ Parkinson
• Glutamat NMDA reseptörleri üzerinde glisin ｨ｡ｳｴｬ ＠ ｧ･ ｬ ｩｭｮ､･＠ önemli rolü ｡ｲ､Ｎ＠ｶ
｢｡ｬｮｭ＠ bölgesi ｶ｡ｲ､Ｎ＠

• Tuberoinfundibuler yalakta (median eminence)

• Santral sinir sisteminde hem inhibitör hem de dopaminerjik etkinlik ｡ｲｴ＠ ile prolaktin ｳ｡ ｬ ｧ ｬ ｡ｮｭｳ＠
eksit atör etkilidir. ｡ｺｬｲ Ｎ＠
 Norepinefrin Serotonin (5-HT)

• ｓ｡ ｮｴｲ｡ｬ＠ sinir sisteminde en fazla lokus sereleusta • L-triptofandan sentezlenir. Pineal bezde (epifiz)
bulunur. melatonine ､￶ｮｴｲｬ Ｎ＠

• Fizyolojik etkisi ｳ｡ｬｧ ｬ ｡ｮ ､ ＠ nöro na geri ｡ｬｭ＠ ile • Fizyolojik etkisi ｳ｡ｬｧ ｬ ｡ｮ､ ＠ nörona geri ｡ｬｭ＠ ile
ｳｯｮｬ｡ ｮｲ Ｎ＠ ｳｯｮ ｬ ｡ｮｲＮ＠

• Stres, heyecan ve korku gibi durumlarda santral sinir • Santral sinir sisteminde en fazla raphe nükleuslarda
sist emindeki ｭ ｩｫｴ｡ ｲ＠ artar. bulunur.

Serotonin (5-HT) Asetilkolin

• Anksiyete, depresyon, ｩ ｺｯ ｦｲ･ｮｩ Ｌ＠ migren, ｩ ｡ｨｴ Ｌ＠ uyku- • Neostriatum ve medial septal nukleusta (nükleus
ｵｹ｡ｮｫｬ＠ ve postmenapozal ｳ ｣｡ｫ＠ ｢｡ ｳ ｭ｡ ｬ ｡ｲ ､｡＠ｮ rolü basalis) en fazla olmak üzere santral sinir sisteminde
ｶ｡ｲ､ ｲ Ｎ＠ ｹ｡ｧｮ＠ olarak bulunur.

• 5-HT3 ､ ｮ､｡ｫｩ＠ reseptörleri G protein kenetlidir. 5- • Parkinsonda tremor ve hipersalivasyonun nedeni

HT3 reseptörleri katyonik iyon ｫ｡ｮｬ､ｲＮ＠ artan asetilkolindir. ￖｲ･ｮｭ＠ ve bellek ｦｯｮｫｳ ｩｹｯ ｮｬ｡ｲ＠
üzerinde olumlu etkilere sahiptir. Alzheimer
ｨ ｡ｳ ｴ｡ｬ ｮ､｡＠ beyinde asetilkolin ｭ ｩｫｴ｡ｲ＠ ｡ｺｬｭｴ ｲ Ｎ＠
• Buspiron 5-HT1A reseptörlerine parsiyel agonist etki
ile anksiyete tedavisinde ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

Nörotransmitterler Nöropeptitler

• Endorfin, enkef.alin ve dinorfin gibi endojen opioidler

ile substans P, nöropeptit Y, somatostat in ve VIP gibi
• Dopamin • Ventral tegmental bölge ve
peptitler ､ ｩ･ ｲ＠ nörotransm itterlerin aksine somada
substantia nigra sentezlenirlerve etkileri geri ｡ｬｭ＠ ile sonlanmaz.
• Serotonin • Raphe nükleus

• Norepinefrin • Lokus sereleus • Substans P ve glutamat medulla spinaliste ｡ｲ＠

• Asetilkolin • Bazal nükleus ｯ ｬｵ ｵｭｮ､｡＠ en önemli endojen maddelerdir.
 Nöropeptitler Endokannabinoidler

• Substans P'nin nörokinin-1 (NK 1 ) reseptörü ｢ｵ ｬ｡ ｮｴ ﾭ • ａ ｲ｡ｩ ､ｯｮｩｫ＠ asitten üretilen anandamid ve N-
kusmaya neden olur. ｡ｲ ｩ､ ｯｮ･ｴ ｬ ｡ｭｩｮ＠ endojen kannabinoidlerdir.

• Nöropeptit Y ｩｴ｡ ｨ ＠ ｡ｲｴ ｮ＠ en önemli endojen • Endojen kannabinoidler lipit ｹ｡ｰｬ､ｲ ｬ ｡ ｲ＠ ve

maddelerden birisidir. depolanmazlar.

• Adi poz dokudan ｳ｡ｬｧｮ＠ ve JAK/STAT reseptör • Postsinaptik nörondan üretilip presinaptik CB1
sistemini aktive eden leptin, nöropeptit Y' yi reseptörleri ｵｹ｡ｲ ｬ ｡ｲ＠ (retrograd transmisyon).
｢｡ｳｫｬｹｲ＠ ｩ ｴ｡ ｨ ＠ ve insülin ｳ｡ｬｧ ｬ ｡ｮｭ ｳ ｮ ＠ ｡ｺｬｴｲ Ｎ＠

Endokannabinoidler Endokannabinoidler

• Endojen kannabinoidler ve tetrahidrokanabinol • Tetrahidrokanabinol öfori, halüsünasyon,

(esrar) CB1 ve CB2 reseptörleri üzerinden adenilat motivasyonsuzluk sendromu, gözde ｫｺ｡ ｲｭ｡ Ｌ＠
ｳｩｫ ｬ ｡ｺ ＠ inhibe ederler. analjezik etki, antiemetik etki ve ｩｴ｡ ｨ＠ ｡ｲｴ＠ gibi
etkilere neden olur. Pupill ￧｡ｰｮ＠ ､･ｩｴｲｭｺＮ＠

• Glutamat ve GABA ｳ｡ ｬｧ ｳｮ＠ ｡ｺｬｴｲ Ｎ＠

• CB1 reseptörleri santral sinir sistem inde CB2 • Dronobinol ve nabilon CB1 ｲ ･ｳ ｰｴ ￶ｲｬ･ ｩ ｮ･＠ agonist
reseptörleri periferde daha ｹ｡ｧｮ､ｲＮ＠ etki yaparak anti-kanser i laçlara ｢｡ｬ＠ ｢ｵｬ｡ ｮｴ Ｍ ｫｵ ｳ ｭ ｡Ｌ＠
ｈｉ ｖＭｩｬｫ ｬｩ＠ kilo ｫ｡ｹ｢＠ ve nöropati ｡ｲ＠ tedavisinde
ｫｵｬ｡ｮ ｬ ｲｬ｡ Ｎ＠

Oreksin

• Hipotalamusta en fazla olmak üzere beyinde ｹ｡ｧｮ＠

olarak bulunan peptit ｹ｡ｰ ｬ＠ nörotransmitterdir.
Hipnosedatif ｬ｡￧ｲ＠
• Resept örleri OX1 ve OX2 G-proteinleri ile lk enetlidir.

• Oreksin reseptör antagonistleri suvoreksant ve

lemboreksant insomnia tedavisinde ｫｵｬ｡ｮ ｲ Ｎ＠

• Almoreksant ｧ･ｬｩｴｲ ｬ ｭ･＠ ｡ｭｳ ｮ､ ｡､ ｲ Ｎ＠

 Benzodiazepinler Benzodiazepinler
• GABAAreseptörlerinin al ve ｶ＠ ｡ｲｳｮ､ｫｩ＠
• Anksiyolitik ve solunum depresyonu ｹ｡ｰ ｣＠ etkilerine
reseptörleri ile ･ｴｫｩｬｭｹ＠ girerek hücreye klorür
tolerans ｧ･ｬｩｭｺＮ＠
ｧｩｲ＠ ｦｲ･ｫ｡ｮｳ＠ ｡ｲｴ ｬ ｡ｲ Ｎ＠

• Mikrozomal enzim sistemini indüklemez veya in hibe

• Etki ｹ｡ｰｭｬｲ＠ için ortamda mutlaka GABA
etmezler.
｢ｵｬｮｭ ｡ｬ ､ｲ Ｎ＠

• Terapötik dozlarda analjezi veya hiperaljezi

• Sedatif, hipnot ik, anksiyolitik, anestezik, antiepileptik,
yapmazlar.
spazmolitik ve anterograd amnezi ｹ｡ｰ｣＠ etkileri
ｶ｡ｲ､ Ｎ＠

Benzodiazepinlerin Etkileri Farmakokinetik özellikleri

Farmakolo"ik etkileri Tolerans eli me en etkileri • Diazepam ve ön ilaç olan ｫｬｯｲ｡ｺ･ｰｴｮ＠ midenin asit
• Sedatlf etki • Ankslyolltik etki
ｯｲｴ｡ ｭ ｮ､｡＠ ｯ ｬ ｵ｡ｮ＠ aktif metaboliti ｨｺ ｬ ｡＠ emilir.
• Hipnotik etki • Solunum depresyonu ｹ｡ｰ｣＠ etki
• Anksiyolitik etki
• Antleplleptlk etki • lorazepam ve oksazepam faz l 'e ｵｲ｡ｭ､ｮ＠
• Anestezlk etki ､ｯ ｲｵ､｡ｮ＠ faz 2 ｲ ･ ｡ｫｳｩｹｯｮｬｲ＠ ile metabolize edilir.
• Anterograd amnezi ｹ｡ｰ｣＠ erki Lorazepam ve oksazepam aktif metabolit
• iskelet ｡ ｫ ｳｬ｡ｲｮ ＠ ｧ ･ ｶ･ｴｩ｣＠ etki ｯｬｵｴ ｲ ｭ｡ｺ Ｌ＠ ｹ ｡ ｬ｡ｲ､Ｌ＠ ｫ｡ ｲ ｡｣ｩ･ ｲ＠ ｨ｡ ｳ ｴ ｡ｬ ＠ olanlarda
• Solunum depresyonu ｹ｡ｰ｣＠ etki veya ｫ｡ｲ｣ｩ･＠ nakli ｹ｡ｰ ｬ｡ｮ ｬ｡ｲ､＠ tercih edilirler.

Farmakokinetik özellikleri Farmakokinetik özellikleri

• ｙ｡ｲ＠ ömrü en ｫｳ｡＠ midazolam sonra ｴｲｩ｡ｺｯｬｭ､Ｎ＠ • ｙ｡ｲ＠ ömrü en uzun olan flurazepam, ､ｩ｡ｺ･ｰ ｭ＠ ve
ｫｬｯｲ｡ｺ Ｌ ･ｰ｡ｴｲＮ＠

• Midazolam preanestezik medikasyon ve endoskopik

ｩｬ･ ｭｬ ･ｲ､ Ｌ＠ triazolam insomnia tedavisinde ｫｵ ｬ ｡ｮｬｲ Ｎ＠ • ｄ ｩ｡ｺ･ ｰ ｡ ｭ ｮ＠ ｹ｡ｲ＠ ömrü uzun ｯｬｭ｡ｳｮ＠ ｫ｡ ｲ ｮ＠
lipofilitesi yüksek ｯ ｬ､ ｵ＠ için etkisi ｨｺ ｬ ｡＠ ｢｡ ｬ｡ｲ＠ ve
uzun sürer.
• Midazolam ve triazolam gibi ｫ ｳ ｡＠ etkililer anksiyete
tedavisinde tercih edilmez.
 Benzodiazepinler Benzodiazepinler
Farmakokinetik Özellikleri Farmakokinetik Özellikleri
Farmakoklnetik ozellik ＠ Benzodiaze in orneklerl Farmakokinetik ozelllk ｂ･ｮｺｯ､ｬ＠ in ornekleri
• Oral ｶ･ｲ ｩｬ ､ｩｮ･＠ en ｨｺｬ＠ absorbe edilen • Triazolam • ｄｯｲｵ､｡ｮ＠ faz 2 ｲ･｡ｫｳｩｹｯｮｬ＠ ile metabolize • Lorazepam, oksazepam
• Uzun etkili ｯｬｭ｡ｳｮ ｡＠ ｫ｡ｲｮ＠ ｨｺｬ＠ absorbe • Diazepam olanlar
edilen • ｙ｡ｲ＠ ömr0 en ｫｳ｡＠ olanlar • Mlda.zolam, trlazolam
• M id enin asit ｯｲｴ ｡ ｭｮ､｡＠ ｡ｫｴｩ ｦ ｬ･ｮ＠ ön ilaç • Klorazepat • Orta etklli olanlar • Alprazolam, klonazepam
olan • ｙ｡ｲ＠ ömr0 en uzun olanlar • Flurazepam, dlazepam,
• Aktif ｭ･ ｴ ｡｢ｯｬｴ＠ desmellldlazepama • Dlazepam, klorazepat, klorazepat

､￶ｮ･ｬｲ＠ klordlazepokslt, ｰｲ｡･ｭ＠

Farmakolojik etkileri Farmakolojik etkileri

• Alprazolam, klordiazepoksit, klorazepat ve diazepam • Benzodiazepinler uykuya dalma süresini ve REM' i

anksiyete tedavisinde en ｳｫ＠ ｫｵｬ｡ｮｲ､ ｲＮ＠ ｫ ｳ｡ ｬｴ ｲｬ｡Ｌ＠ NREM'i ｵｺ｡ｴｲｬ Ｎ＠

• Antidepresan etkisi de olan alprazolam insomnia ve • Triazolam, flurazepam, alprazolam, nitrazepam,

agarofobi tedavisinde en fazla ｫ ｵｬ ｬ｡ ｮ ｬ｡ｮ＠ klorazepat ve diazepam insomnia tedavisinde
benzodiazepindir. ｫｵｬ｡ｮ ｬ ｲ Ｎ＠

• Klordiazepoksit hipnotik ｡ ｭ ｡￧ｬ＠ ｫｵｬ｡ｮｭｺＮ＠

Farmakolojik etkileri Farmakolojik etkileri

• Benzodiazepinler rebound insomnia yaparlar. • Klonozepam, nitrazepam, lorazepam, midazolam,

Triazolam gibi ｫ ｳ ｡＠ etkili ｯｬ｡ｮ ｬ ｡ｲｮ＠ rebound insomnia, klorazepat, klobazam ve diazepam epilepsi
｢｡ｭｬｫＬ＠ yoksunluk krizi ve psikotik yan t esir riski en tedavisinde en f azla tercih edilen
ｦ｡ｺｬ､ｲ Ｎ＠ benzodiazepinlerdir.

• Triazolam gibi ｫｳ｡＠ etkili olanlar ｡ｲｴ ｫ＠ etkiyi en az • Klordiazepoksit antiepileptik ve hipnotik etki
yapar. yapmaz; alkol yoksunluk krizi, anksiyete ve irritabl
kolon sendromunda ｫ ｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
 Farmakolojik etkileri Farmakolojik etkileri
• Diazepam status epileptikus ve febril konvülsiyon da • Klonazepam absans (petit-mal) nöbet dahil hemen
ilk tercihtir. hemen tüm epilepsi tiplerinde, manide, hareket
｢ ｯｺ ｵ ｫ ｬ ｵｫ ｬ ｡ ｲｮ､ ｡Ｌ＠ tiklerde ve obsesyonda tercih edilir.
• ｋ｡ ｲ ｡｣ｩ･ｲ＠ olan ve/veya ｹ｡ｬ＠ ｢ｯｺｵ ｫｬｵ ｵ＠ ｨ｡ｳｴｬ ､｡＠ ｲ
lorazepam t,ercih edilir. • Ant iobsesyonel etkisi en yüksek olan ｫｬｯｮ｡ｺ･ｰｭ､ｲ Ｎ＠

• Diazepam alkol yoksunluk krizinde de öncelikle tercih

edilen ilaçlardan birisidir; ｫ｡ｲ｣ｩ･ ｲ＠ ｢ｯｺｵｫｬ＠ olan
veya ｹ｡ ｬ＠ hastalarda lorazepam veya oksazepam
ｫ ｵｬ ｡ｮｬ ｲ Ｎ＠

Farmakolojik etkileri Farmakolojik etkileri

• Hipnosedatif, anksiyolit ik, anterograd amnestik ve • ｳｫ･ｬｴ＠ ｫ｡ｳ＠ ｳｰ｡ｺｭｬｲｮ､＠ en fazla tercih edilen
spazmolitik etkilerinden ､ｯｬ｡ｹ＠ intravenöz anestezide ､ｩ｡ｺ･ｰｭｲＮ＠
ｫ ｵ ｬ｡ｮ ｬｲ ｬ ｡ｲ Ｎ＠

• Zehirlenmelerinde ölüm nedeni solunum

• ｋｳ｡＠süreli cerrahi ｧｩｲｭｬ･､＠ ve preanestezik
depresyonudur. Bu etkilerine tolerans ｧ･ｬｩｭｺ Ｎ＠
medikasyonda en ｫｳ｡＠ etkili benzodiazepin olan
midazolam terci h edilir.
• Tedavide benzodiazepin reseptör antagonisti
flumazenil intravenöz yoldan ｫｵｬ｡ｮ ｬ ｲＮ＠
• ｋ｡ｲ ｣ｩ･ｲ＠ ｢ｯｺｵｫ ｬｵ ｵ＠ olan veya ｹ｡ｬ＠ hastalarda
lorazepam ｫｵｬ｡ ｮ ｬ｡｢ｩ ｩ ｲ Ｎ＠

Tolerans, ｢｡ｭｬｫ＠ ve yoksunluk Flumazenil

• Anksiyolitik ve solunum depresyonu ｹ｡ｰ｣ ＠ etkilerine • Benzodiazepin reseptörlerinin antagonistidir.

tolerans ｧ･ｬｩｭｺ Ｎ＠

• Benzodiazepin ve zolpidem, zaleplon, zopiklon ve

• Triazolam gibi ｫｳ｡＠ etkili ｯ ｬ ｡ｮ ｬ ｡ｲｮ＠ rebound insomnia, eszopiklon gibi "Z ｢ｩｬ･ Ｂ＠ zehirlenmesinin
｢｡ｭｬ ｬ ｫＬ＠ yoksun luk krizi ve psikotik yan tesir riski en tedavisinde intravenöz yoldan ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬｲ Ｎ＠
ｦ｡ｺｬ､ ｲＮ＠

• Barbitürat, genel anestezik ve alkol zehirlenmesinde

• Triazolam gibi ｫｳ｡＠ etkili olanlarda ｡ｲｴｫ＠ etki riski etkili ､ ･ｩｬ､ｲ Ｎ＠
､ｫｴｲ Ｎ＠
 Benzodiazepinlerin Önemli Özellikleri Z ｢ｩｬ･ｫｲ＠

Farmakolojlk ozellik ｂ･ｮｺｯ､ｩ｡ｰｬ＠ orneklerl • Zolpidem, zopiklon ve zaleplon GABAA

• En fazla rebound insomnia ve ｢ ｡ｭｬｫ＠ yapan • Triazolam reseptörlerinin a 1 alt biriminde benzodiazepinlerin
• Antldepresan etki gösteren • Alprazolam ｢｡ｬｮ､＠ bölgeyi aktive ederler.
• Antlobsesyonel etkisi en fada olan • Klonazepam
• Absans dahil epilepsilerde en ｳ ｫ＠ verilen • Klonazepam
• Hareket ｢ｯ ｺｵｫ ｬｵ ｫ ｬ ｡ ｲｮ ､｡＠ en ｳｫ＠ verilen • Klonazepam
• ｮｳｯｭｩ｡＠ ｫｳ｡＠ süreli tedavisinde ｫｵｬ｡ｮ ｬｲ ｬ｡ｲ Ｎ＠
• Orta etkili ｯｬ､ｵ＠ halde geç emilen insomniada • Oksazepam

tercih edilmeyen • Hipnotik etkilerini flumazenil önler.

Z ｢ｩｬ･ｫｲ＠ Buspiron
• Selektif anksiyolitik etkili bir ｩｬ｡￧ｴｲ Ｎ＠
• Benzodiazepinlerden ｦ｡ｲｫｬ＠ olarak antiepileptik etki ve
iskelet ｫ｡ｳ＠ ｧ･ｶｭｳｩ＠ yapmazlar.
• Sedasyon, hipnoz, amnezi, öfori, ｢｡ｭｬｫ Ｌ＠
yoksunluk krizi, kas ｧ･ｶｭｳｩ Ｌ＠ antiepileptik etki
• ｡ｭｬｫｂ Ｌ＠ kötüye ｵｬ｡ｮｭ＠ｫ ve yoksunluk krizi yapmadan anksiyolitik etki yapar.
potansiyelleri ｶ｡ ｲ､ ＠Ｎ

• Anksiyolitik etkisi 3-4 hafta sonra ｢｡ｬｲ Ｎ＠

• Z ｢ｩｬ･ｫｲ＠ ile zehirlenmede intravenöz flumazenil
ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
• Sedasyon ｹ｡ｰｭ､ ＠ için ｴ｡＠ ｫｵｬ｡ｮｭｹ＠ olumsuz
etkilemez.

Buspiron Ramelteon ve Tasimelteon

• Anksiyolitik etkisine tolerans ｧ･ｬｩｭｺＬ＠ yoksunluk
• Melatonin MT1 ve MT2 reseptörlerine agonist etki
krizine neden olmaz.
yaparlar.

• GABA reseptörlerini aktive etmez, GABA'erjik

• Uykuya dalmada sorunu olan hastalarda insomnia
sistemle ･ｴｫ ｩ ｬ･ｭｹ＠ girmez.
tedavisinde ｫｵｬ｡ｮｲＮ＠ GABA'erjik sistemi
etkilemezler.
• 5-HT1A reseptörlerine parsiyel agonist etki yapar.

• Rebound insomnia, yoksunluk krizi ve ｢｡ｭｬｫ＠

• Gebelik kategorisi B'dir. yapmazlar.
 Agomelatin Suvoreksant ve Lemboreksant

• Melatonin reseptörlerine agonist S-HT2 c • Oreksinin OX1 ve OX2 reseptörlerini in hibe ederler.
reseptörlerine antagonist etki yaparak major
depresyon tedavisinde ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬ ｲＮ＠
• Uykunun ｢｡ ｬ｡ｴ ｬ ｭ｡ｳ＠ ve sürdürülmesi sorunu
olanlarda insomnia tedavisinde oral yoldan
• Melatonin Jet-lag sendromunda ｫｵ ｬ｡ｮｲ Ｎ＠ ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

Hidroksizin Pregabalin

• Histamin H1 reseptörlerine antagonist etki yapar. • GABA reseptörlerini uyarmaz.

• Alerjik reaksiyonlar, ｴ｡＠ ｢ ｴｵｭ｡ｳｮ＠ ｡ｬ ＠ ｢ｵｬ ｡ｮｴ Ｌ＠ • Voltaj ｢｡ｭｬ＠ kalsiyum ｫ｡ｮｬｲ＠ alfa2 delta1 alt
anksiyete ve insomnia tedavisinde ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠ birimini bloke eder.

• Parsiyel epilepsi, nöropatik ｡ｲ Ｌ＠ fibromyalji, herpetik

nevralji, huzursuz bacaklar sendromu, ｹ｡ｧｮ＠
anksiyet e ｢ｯｺｵｫｬ＠ ve insomnia tedavisinde
ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

Gabapentin Barbitüratlar

• GABA reseptörlerini uyarmaz. • GABAAreseptörleri ile pozitif allosterik ･ｴｫｩｬｭｹ＠

girerek ｣ ﾷ＠ iyon ｫ｡ ｮ ｡ ｬ ｡ｲｮ＠ ｡￧ｫ＠ kalma süresini
ｵｺ｡ｴｲｬ Ｎ＠
• Voltaj ｢｡ｭｬ＠ kalsiyum ｫ｡ｮｬｲ＠ alfa2 delta1 alt
birimini bloke eder.
• GABA olmasa da etki yaparlar.
• Parsiyel epilepsi, nöropatik ｡ｲＬ＠ fibromyalji, herpet ik
nevralji, ｳ｣｡ｫ＠ ｢｡ｳｭ Ｌ＠ alkol ｢｡ｭｬ Ｌ＠ huzursuz • ｄｯｺ Ｍ ｹ｡ｮｴ＠ ･ｲｩｬ＠ dik, güvenlik indeksleri dar,
bacaklar sendromu, ｹ｡ｧｮ＠ anksiyete ｢ｯｺｵｫｬ＠ ve ｢ ｡ｭ ｬ ｫ＠ ve yoksunluk krizi riskleri yüksektir.
insomnia tedavisinde ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬ ｲ Ｎ＠
 ｂ｡ｲ｢ｩｴｬｮ＠ Etkileri Farmakokinetik özellikleri

Farmakolojik etkileri Tolerans ｧ･ｬｩｭｹｮ＠ etkileri • Fenobarbital ､ｮ｡＠ büyük oranda ｫ｡ｲ ｣ｩ ･ ｲ ､ ･＠ CYP
• Hipnosedatif etki • Antiepileptik etki enzimleri ｴ｡ｲｦｮ､＠ metabolize edilirler.
• Anksiyolitlk etki • Solunum depresyonu ｹ｡ｰ ｣＠ etki
• ａ ｮｴｩ･ ｰ ｬ･ｰ ｴｫ＠ etki • Fenobarbital böbrek ile en fazla ､･ ｩ ｭ ･､ ･ ｮ＠ it rah
• Anestezlk etki edilen ｢｡ｲｩｴ ｲ ｡ｴ ｲ Ｎ＠

• Spazmolitik etki

• Hiperaljezik etki • Fenobarbital zehirlenmesinde ｩ ､ｲ｡＠ alkali ya pmak

için sodyum bikarbonat ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
• iskelet ｫ｡ｳ ｬ ｡ ｲｮ＠ ｧ･ｶ ｴ ｣ ｬ＠ etki

• Solunum depresyonu ｹ｡ｰ｣＠ etki

Farmakokinetik özellikleri ｂ｡ｲ｢ｩｴｬｮ＠ Farmakokinetik Özellikleri

• ｡ｙ ｲ＠ ömrü en ｫ ｳ｡＠ metoheksital d aha sonra Farmakokinetik özellik Barbitürat

tiyopentaldir.
• ｙ｡ｲ＠ ömrü en ｫ ｳ｡＠ olan • Met oheksital

• ｙ｡ｲ＠ ömrü en uzun olan • Fenobarbit al

• 4-5 günlük ｹ｡ ｲ＠ ömrü ile ｹ｡ｲ＠ öm rü en uzu n barbit ürat
• Böbrek ile en fazla elimine • Fenobarbital
fenobarbitaldir.
edilen

• CYP enzimlerini ALA ｳ･ｮ ｴ ｡ｺ ＠ ve glukuronil ｴｲ ｡ｮ ｳ ｦｯｲ｡ｺ＠ • Enzim lnhibisyonu yapan • Sekobarbital
indükleyerek birçok ｩｬ ｡｣ｮ＠ ｭ･ ｴ ｡ ｢ｯ ｬｩｺ ｭ ｡ｳ ｮ ＠
ｨ ｺｬ｡ｮ ､ｲｬ ｡ｲ Ｎ＠

Farma kolojik etkileri

• Fenobarbital ve sekobarbital hipnotik ｡ｭ￧ ｬ＠

ｫ ｵｬ｡ｮ ｡ ｢ｩ ｬｩ ｲ Ｎ＠
ｳｫ･ｬｴ＠ ｋ｡ｳ＠ ｇ･ｶｴｩ｣ｬｲ＠
• Fenobarbital status epileptikus ve febril konvülsiyon
tedavisinde ､ ｩ｡ｺ･ ｰ ｡ ｭ ｮ＠ alternatifidir.

• ｋ ｳ｡＠ etkili metoheksital ve tiyopental intravenöz

anestezide ｫｵ ｬ ｡ ｮｬ ｲ Ｎ＠
 ｳｫ･ｬｴ＠ ｋ｡ｳ＠ ｇ･ｶｴｩ｣ｬｲ＠ Nöromusküler blokör ilaçlar

• ｳ ｫ ･ ｬ ･ｴ＠ ｶ･ ｫ｡ ｳｬ｡
ｴ ･ｮ＠ ilaçlar genel anestezide ve ｲｮ＠ ｧ･ • ｳｫ･ ｬ ･ｴ＠ ｫ｡ ｳ ｬ ｡ｲ ｮ､ ｡ｫ ｩ＠ nikotinik resept örleri kom petetif
ｹｯｵ ｮ＠ ｢｡ｫ
çizgili ｫ ｡ ｳ ｬ｡ ｲ＠ ｧ･ｶ ｴｭ ･ｫ＠ için ｭ､ ｡＠ (non-depolarizan) veya depolarizan bloke ederler.
ｫ ｵｬ ｬ｡ ｮ ｬ｡ｮ＠ nöromusküler blokörler ve santral et ki ile
kas ｳｰ｡ｺ ｭ ｮ＠ çözen spazmolit ik ilaçlar olarak 2 gruba
• Genel anest ezide çizgili ｫ｡ｳｬ ｲ＠ felç etmek için
｡ｹ ｲｬ ｲ Ｎ＠
intravenöz yoldan ｫｵ ｬ｡ ｮ ｬ ｲ ｬ ｡ｲ Ｎ＠

• M align hipertermi tedavisinde ｫｵ ｬ ｡ ｮｬ ｡ ｮ＠ dantrolen

spazm olitik bir ilaç ｯ ｬ ｭ｡ｳｮ＠ ｫ ｡ｲ ｮ＠ periferik et kisi ile
ｫ｡ｳ ｬ ｡ｲ＠ ｧ･ｶｴｩｲＮ＠

Kompet etif (non-depolarizan)

Nöromusküler Blokörler
nöromusküler blokörler
Non-depolarizan Depolarizan • ｫ･ｳ ｬ ･ ｴ＠ ｫ｡ｳ ｬ ｡ｲ ｮ､ ｡ ｫｩ＠ nikotinik reseptörleri bloke
• Tubokürarin • Süksinilkolin ederek periferik etki ile iskelet ｫ ｡ｳｬ ｲ ｮ ＠ ｧ･ｶ ｴ ｩ ｲ ｬ ･ｲ Ｎ＠
• Arraküryum
• Slsatraküryum
• Roki.lronyum
• Önce göz ｫ｡ｳｬｲ＠ en son ｫ｡ｲ ｮ＠ ile solunum ｫ｡ ｳ ｬ｡ｲ＠ felç
• VekOronyum
olur.
• Panküronyum
• PlpekOronyum • Kan-beyin bariyerini geçemezler. ｙ｡ ｬ ｮｺ｣｡＠
• MlvakOryum atraküryumun metaboliti ladonazin santral sinir
• Metakürln
sistemine geçerek konvülsiyona neden olur.
• Doksaküryum
• Gantaküryum

Kompetetif (non-depolarizan) Kompetetif (non-depolarizan) ｩｬ｡￧ｲｮ＠

nöromusküler blokörler etkilerinin geri çevrilmesi
• Panküronyum, veküronyum, roküronyum ve • ｙ｡ｰｴｫｬｲ＠ iskelet ｫ｡ ｳ＠ ｧ･ｶ ･ ｭ･ｳ ｩ ｮ ｩ＠ neostigmin,

pipeküronyum aminosteroid ｹ｡ ｰ ｬ ､ ｲｬ ｡ ｲ Ｎ＠ edrofonyum veya pridostigmin gibi beyne geçmeyen

antikolinest erazlar geri çevirir.

• Panküronyum uzun et kili st eroid ｹ｡ｰ ｬ＠ ｩｬ ｡￧ ｴ ｲ Ｎ＠

• Antikolinesteraz verilmesiyle muskarinik aktivite ｡ｲｴ ｮ｡＠
Panküronyum kalpteki M 2 reseptörleri bloke ederek
｢｡ ｬ＠ otonom ik yan t esirleri engellemek için atropin
(vagolitik etki) ｴ ｡ ｩｫ ｡ ｲ ､ ｩ＠ yapar.
ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

• Am inost eroid ｹ｡ ｰ ｬ ＠ nöromusküler blokörler histamin

• Muskarinik resept örleri güçlü bloke ･ ｴ ｩ ｩ＠ için
ｳ｡ｬｧｮｭ＠ neden olmaz. panküro nyum verilen hastalarda atropin verilmeyebilir.
 Kompetetif (non-depolarizan) ｩｬ｡￧ｲｮ＠
D-Tübokürarin
etkilerinin geri çevrilmesi
• Sugammadeks, roküronyum ve veküronyum gibi • En fazla sistemik histamin ｳ｡ｬｧ ｬ ｡ｮｭｳ ｮ｡＠ yol açan
steroid ｹ｡ｰｬ＠ nöromusküler blokör ilaçlarla ･ ｬ｡ ｳ ｹｯｮ＠ ､ｯ ｡ ｬ＠ alkaloid ｮ￶ｲｯｭｵｳｫｬ･ ｲ＠ blokördür.
yaparak kimyasal antagonizmaya girer.
• Histam in ｡ｲｴｮ＠ ｢｡ｬ＠ ｹ｡ｰｴ ＠ hipotansiyon,
bronkokonstriksiyon ve hipersalivasyon gibi yan
tesirleri antihistaminik ilaçlar önler.

• ａｳｴｭ＠ veya hipotansiyonu olan hastalarda

ｫｵ ｬ｡ ｮ ｬｭ｡ｺＮ＠

Atraküryum Mivaküryum

• Kan ｰｈ Ｇ ｳｮ ､｡＠ Hoffman reaksiyonu ile uzun etkili • Plazma ｫｯｬｩｮ･ｳ ｴ ･ｲ｡ｺ ｬ ｡ｲ＠ ｴ｡ｲｦ ｮ､｡＠ metabolize edilir.
ladonazin metabolitine spontan metabolize olur. ｋｯｬｩｮ･ｳｴｲ｡ｺ＠ olmayanlarda ｵｺ｡ｭ ＠ apne yapar.

• Sistemik histamin ｳ｡ ｬ ｧ ｬ｡ｮｭ ｡ｳｮ＠ ｢｡ ｬ＠ • Etki süresi ｫｳ｡､ｲ Ｎ＠

bronkokonstriksiyon yapar.

• Histam in ｳ｡ｬｧ ｳｮ ＠ ｡ ｲｴ｡ｫ＠ flushing, hipotansiyon ve

• Sis-atraküryum atraküryuma göre daha az bronkokonstriksiyona neden olur.
metabolize ｯ ｬ ｭ｡ｳ＠ ve histamin ｳ｡ ｬ ｧｳ ｮ＠ ｡ｲｴｭｳ ＠
nedeniyle rutinde daha fazla tercih edilir.

Steroid ｹ｡ｰｬ＠ nöromusküler blokörler Steroid ｹ｡ｰｬ＠ nöromusküler blokörler

• Panküronyum, veküronyum, roküronyum • Roküronyum ka rdiyak muskarinik reseptörleri hafif

aminosteroid ｹ｡ｰｬ､ ｲ Ｎ＠ bloke eder. Roküronyu mun etkisi çok ｨｺｬ＠ ｢｡ ｬ｡ｲ Ｎ＠

• Aminosteroid ｹ｡ｰ ｬ＠ nöromusküler blokörler histamin • Panküronyum uzun etkili steroid ｹ｡ｰ ｬ＠ ｩｬ｡￧ｴｲ Ｎ＠
ｳ｡ ｬｧ ｬ ｡ｮｭｳ＠ neden olmaz.
• Panküronyum kalpteki M 2 reseptörleri bloke ederek
• Veküronyum kardiyak muskarinik ve gangliyonlardaki (vagolitik et ki) ｴ｡ｩｫｲ､＠ yapar.
nikotinik reseptörleri etkilemez.
 Gantaküryum Süksinilkolin

• Non-enzimatik sistein aminoasidine metabolize olur. • iskelet ｫ｡ｳｬｲｮ､ｩ＠ nikotinik reseptörleri ｵｹ｡ｲ Ｎ＠

• ｕ ｬ ｴ ｲ ｡ Ｍ ｫｳ｡＠ etki ｢｡ ｬ ｡ｮｧ｣ ｮ ｡＠ ve çok ｫ ｳ｡＠ etki süresine • Hücreye sodyum ｧｩｲ ｩ ｩｮ＠ ｡ｲｴ ｲ｡ ｲ｡ｫ＠ depolarizan blok
sahip nöromusküler blokör ｩｬ｡ ￧ ｬ｡ｲ､ｮ ｲ Ｎ＠ yapar.

• ｳ ｫ ･ｬ ｴ＠ ｫ｡ｳ ｬ ｡ｲｮ＠ felç edici etkisini neostigmin veya L- • Neostigmin etkisini geri çeviremez.
sistein ｵｹｧｬ｡ｭｳ＠ ortadan ｫ｡ ｬ ､ ｲ Ｎ＠
• Kaslarda önce fasikülasyon sonra felç yapar.

Süksinilkolin Süksinilkolin
• Plazma ｫｯｬｩｮ･ｳｴｲ｡ｺ＠ ｴ｡ｲｦｮ､＠ metabolize edilir. • Sempatik ve parasempatik gangliyonlardaki nikotinik
ve kalpteki muskarinik reseptörleri aktive ederek
• Plazma ｫｯｬｩ ｮ ･ ｳ ｴ･ｲ｡ｺ＠ olmayanlarda ｵｺ｡ｭ ＠ apne yapar. negatif inotropik ve negatif kronotropik et ki yapar.

• Etkisi en ｨｺｬ＠ ｢｡ ｬ｡ｹｮ＠ ve en ｫ ｳ｡＠ süren nöromusküler • Bradikardiyi önlemek için atropin ve glikopirolat gibi
blokördür. antikolinerjik ｫｵｬ｡ｮ ｲ Ｎ＠

• Trakeostomi gibi ｫ ｳ｡＠ süreli cerra hi ｩ ｬ･ ｭ ｬ･ｲ ､ ･＠ t ercih • Yüksek dozda adrenal medulladaki nikotinik
edilir. reseptör leri uyararak pozitif inotropik etki, pozitif
kronotropik etki ve hipertansiyon yapar.

Süksinilkolin Nöromusküler Blokörler

• Kas ｡ ｲｳ Ｌ＠ kreatin kinaz ｡ｲｴ＠ ve hiperkalemiye neden ilaç Ba lama suresi (dakika) Etki suresi (dakika)
olur. • Sük-;lnilkolin • 0.8-1.4 • 6-11
• Kürar • 6 • 80

• Hiperkalemiye ｢｡ ｬ＠ aritmi ｧ･ｬｩ｢ｲＮ＠ ｙ｡ｮ ｫｬ Ｌ＠ ｫ｡ｰｬ＠ • At raküryum • 3 • 45

kafa ｴｲ｡ｶｭｳ ＠ veya nöromusküler ｨ｡ｳｴｬ＠ olanlarda • Sls-atraküryum • 2-8 • 45. 90

ｫｵｬ｡ ｮ ｬｭ｡ ｺＮ＠ • ｍ ｶ｡ｫｏｲｹｵｭ＠ • 2-3 • 15-21

• Panküronyum • 3-4 • 85 -100
• Rok Oronyum • 0.9-1.7 • 36-73
• Histamin ｳ｡ ｬ ｧｳｮ ＠ stimüle eder. Malign hipertermi • VekOronyum • 2-3 • 40-45
yapar. Malign hipertermi t edavisinde dantrolen • Gantaküryum • 1-2 • 5-10
ｫｵｬ ｡ｮ ｬｲＮ＠
 Nöromusküler Blokörlerin
Nöromusküler Blokörlerin Etkileri
Önemli Özellikleri
ilaç , Gangliyonlara etki Kardiyak ＠ Histamln Önemli ozellik Ni>romusküler blokor ornekleri
1

: muskarinik ｳ｡ｬｮｭ＠ • Etkisi en ｨｺｬ＠ ｢｡ｬｹｮｲ＠ • Süksinilkolin, roküronyum,

1 1
ｲ｡ｳｰｴｯｬ･＠ atki
gantaküryum
1

• Sükstn llkolin • Stlmülasyon • Stlmülasyon • Hafif

• Etkisi en ｫｳ｡＠ sürenler • Süksinilkolin, gantaküryum,
• Atraküryum • Yok • Yok • Hafif
mivaküryum
• Sis-atraküryum • Yok • Yok • Yok

• Tubok0rarln • ｚ｡ｹｦ＠ blok • Yok • Orta • Etkisi en uzun sürenler • Doksaküryum, metakürin,
• Panküronyum • Yok • Orta blok • Yok panküronyum, tubokürari n
• Roküronyum • Yok • Hafif blok • Yok
• Histamin ｳ｡ｬｧｴｭｹｮｲ＠ • Panküronyum, roküronyum,
• Veküronyum • Yok • Yok • Yok
veküronyum
• Gallamin • Yok • Güçlü blok • Yok

Nöromusküler Blokörlerin
Önemli Özellikleri
Onemll özellik
• Nlkotinik ve muskarinik
Dantrolen
Ni>romusküler blokör ôrnekleri • Fenitoin gibi hidantoin derivesidir.
• Süksinilkolin

reseptörleri aktive eden • Ryanodin reseptörlerini bloke ederek sarkoplazmik

• Kalpteki ｍ ＠ reseptörleri bloke • Panküronyum retikulumdan kalsiyum ｳ ｡ｬｧｮｭｳ ＠ ve iskelet

eden ｫ｡ｳ ｬ ｡ｲｮ ､｡＠ eksitasyon-kontraksiyon kenetini

､ｯｲｵ｡ｮ＠ inhibe eder.
• Sugammadeks ｴ｡ｲｦｮ､＠ • Roküronyum, veküronyum
･ｬ｡ｳｹｯｮ＠ etkileri geri
çevrilenler
• Periferik etkilidir.

Dantrolen Botulinum toksini

• Neostigmin, etkisini geri döndüremez. • Sinaptobrevinleri parçalayarak veziküllerden

asetilkolin ｳ｡ｬｧｮ ｭ｡ ｳｮ＠ irreversibl inhibe eder.
• ｆ ｡ ｲ ｫｬ＠ bir ryanodin reseptörlerine sahip ｯｬ､ｵｫ ｬ｡ｲ＠ için
kalp ｫ｡ｳ ＠ ve düz kaslarda etki yapmaz. • Serebral palsi, oromandibüler veya hemofasiyal
spazm, tortikolis, strabismus, anal fissür, kronik
migren ve ｡ｲ＠ aktif mesane tedavisinde lokal olarak
• Malign hipertermi tedavisinde ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠ Nöroleptik
ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
malign sendrom, serebral palsi veya multipl skleroza
｢｡ｬ＠ kas ｳｰ｡ｺｭｬｲｮ､＠ da ｹ｡ｲｬ＠ olabilir.
 Diazepam Baklofen

• GABAA reseptörlerinin ･ｴｫ ｩｮ ｬｩｮ＠ ｡ｲｴｫ＠ sant ra l etki • Oral yoldan etkili GABA-mimetikt ir.
ile iskelet ｫ｡ｳ＠ ｧ･ｶｭｳｩ＠ yapar.
• Santral sinir sisteminde presinaptik GABAs
• ｳ ｫ･ｬｴ＠ ｫ｡ｳ＠ ｧ･ｶｭｳｩ＠ için ｫ ｵｬ ｡ ｮｬ､＠ dozlarda reseptörlerini aktive eder.
sedasyona neden olur.
• Serebral palsi ve multipl skleroza ｢｡ｬ＠ kas
ｳ ｰ｡ｺｭｬｲｮ＠ tedavisinde oral ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

Tizanidin Gabapentin
• GABA reseptörlerini uyarmaz.
• Santral sinir sisteminde klonidin gibi a 2 reseptörleri
akt ive eder.
• Voltaj ｢｡ ｭｬ＠ kalsiyum ｫ｡ｮｬ ｡ｲ ｮ＠ alfa2 delta alt birimini
bloke eder.
• Spinal kordda presinaptik ve post sinaptik inhibisyon
yapar.
• Multipl sklerozda görülen iskelet ｫ ｡ｳ ＠ ｳ ｰ ｡ｺ ｭｮ､｡＠ oral
ｫｵｬ｡ｮ ｬｲ Ｎ＠
• Santral etki ile iskelet ｫ｡ ｳ ＠ ｧ ･ ｶ･ｭ ｳ ｩｮ･＠ neden olur.
• Benzer mekanizmaya sahip olan pregabalin de ｡ ｲｬ＠ kas
ｳ ｰ｡ｺｭ ｬ ｡ｲｮ＠ tedavisinde ｹ｡ｲ ｬ ､ｲ Ｎ＠

ｳｫ･ｬｴ＠ ｋ｡ｳ＠ ｇ･ｶｴｩ｣ｬｲ＠

Mekanizma Yer Ornek ilaç

• ｳ ｫ･ｬ ｴ＠ ｫ ｡ｳ ｮ､｡＠ depolarizan blok • Perifer • SOksinilkolln
• iskelet ｫ｡ｳｮ､＠ kompetetif blok • Perifer • Panküronyum
Spesifik ｨ｡ｳｴｬｫｲ､＠ ｫｵｬ｡ｮ＠ ｢｡ｺ＠ ilaçlar
• Ryanodin reseptör ｢ ｬ ｯｫ ｡ ｪ ＠ • Perifer • Dantrolen
• GABAA･ ｴ ｫ ｩ ｮ ｬｩ ｩ ｡ｲｴ ｮｩ＠ ｲ ｬｭ｡ ｳ＠ • Santral • Diazepam
• Presinaptlk ｇａｂ ａＬ＠ aktlvasyonu • Santral • Baklofen
• a 2 reseptör aktivasyonu • Santral • nzanldln
• Volta) ｢｡ ｭｬ＠ kalsiyum ｫ｡ｮｬ＠ • Santral • Gabapentln
lnhlblsyonu
 Riluzol Edaravon

• Nöronda hasar yapan ｴ ･ ｴｲ ｡､ｯｴｫｳｩｮＭｵｹｲ ｬ＠ sodyum • Oksidatif stresi ortadan ｫ｡ｬ､ ｲ ｡ｮ＠ ve serbest radikalleri
ｫ｡ｮ ｬ ｡ ｲ ＠ ile glutamat NMDA ve kainat reseptörlerini azaltan antioksidan etkili bir ｩｬ ｡￧ｴ ｲ Ｎ＠
bloke eder.
• Amyotrofik lat eral sklerozda (ALS) nöron ｨ｡ ｳ｡ ｲｮ＠
• Amyotrofik lateral sklerozda (ALS) nöron ｨ ｡ｳｲ ｮ＠ önlemek için intravenöz yoldan ｫ ｵ ｬ｡ｮｲ Ｎ＠
azaltmak için oral yoldan ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

Nusinersen Pridin izomerleri

• SMN (survival motor neuron) protein üretimini • Dalfampridin, amifampridin ve fampridin potasyum
｡ｲｴ ｲ ｡ ｮ＠ antisense oligonükleotittir. ｫ｡ｮ ｬ ｡ｲｮ＠ bloke eden pridin izomeri organik
｢ｩ ｬ ･ｩｫｬ ｲ､ ｩ ｲ Ｎ＠

• Spinal musküler atrofi (SMA) tedavisinde intrat ekal

ｫｵ ｬ ｬ｡ｮ ｬ ｡ｮ＠ orphan (yetim) ｩｬ｡￧ｴｲ Ｎ＠ • Fampridin ve dalfampridin mult ipl sklerozda yürüme
ｨ ｺｮ＠ ｡ｲｴＮ＠

• Beyin-omurilik ｳｶｮ､｡＠ ｹ｡ｲ＠ ömrü ortalama 150 gün

plazma ｹ｡ｲ＠ ömrü ortalama 75 gündür. • Amifampridin Lam bert Eaton myastenik sendromda
oral ｫ ｵｬ｡ ｮ ｬ ｲ Ｎ＠

Spesifik ｂ｡ｺ＠ ｈ｡ｳｴｬｫｲ､＠ ｋｵｬ｡ｮ＠ ｬ｡￧ｲ＠

ilaç I Primer mekanizma Endikas on

• Rlluzol • NMDA reseptör ｢ ｬｯｫ｡ ｪ ＠ • ALS

• Edaravon • Antioksidan etki • ALS Etil Alkol
• Nusinersen • SMN protein • Spinal musküler atrofl

üretiminde artma

• Dalfampridln • Po tasyum kanal ｢ ｬｯｫ ｡ ｪ＠ • M ultipl skleroz

• Amifampridin • Potasyum kanal ｢ ｬｯｫ ｡ ｪ＠

• Lambert Eaton

myastenlk sendrom
 Etil Alkol

• ｡ｋ ｲ ｡｣ ｩ ･ｲ､＠ alkol dehidrogenaz ile asetaldehite

metabolize olur.
Etil Alkol
• Asetaldehitten genetik polimorfizm gösteren aldehit
dehidrogenaz ile asetik asit (asetat) ｯｬ ｵ ｵ ｲ Ｎ＠

• Alkolün ｢ｵｬ｡ｮｴＭｫｳｭ＠ ve flushing gibi istenmeyen

etkilerinden asetaldehit meta bol iti sorumludur.

Etil Alkol Etil Alkol

• ｡ｋ ｲ ｡｣ｩ･ｲ､＠ alkol dehidrogenaz ile asetaldehite • Wernicke- Korsakoff sendromuna neden olur.
metabolize olur. Tedavide tiamin ｵ ｫ ｬ｡ｮ ｬｲ Ｎ＠

• Asetaldehitten genetik ｰｯｬｩｭｲｦｺ＠ gösteren aldehit
dehidrogenaz ile asetik asit (asetat) ｯｬｵｲ Ｎ＠
• Alkolün ｢ｵｬ｡ｮｴ Ｍｫｵｳｭ｡＠ ve flushing gibi istenmeyen
etkilerinden asetaldehit metaboliti sorumludur.
• Dekstroz infüzyonu ｹ｡ｰｬｮ＠ hastallara ve hiperemez.is
gravidarumu olan gebelere Wernicke-Korsakoff
ｧ･ｬｩｭｮ＠ önlemek için mutlaka tiamin verilmelidir.

ｬ｡￧ｲ＠ ･ｴｫｩｬｭｳ＠ Alkol yoksunluk krizi

• Kronik alkoliklerde en önemli ･ｴｫｩ ｬ ･ｭ＠ asetaminofen • Mutlaka tiamin verilir.

ile olan ･ｴｫ ｩｬ ･ｭ ､ ｩｲＮ＠

• Diazepam ve klordiazepoksit gibi uzun etkili

• Kronik alkoliklerde CYP enzimlerinin indüklenmesine benzodiazepinler ile insomnia, anksiyete ve
｢｡ｬ ＠ asetaminofen ｭ ･ ｴ｡｢ｯ ｬ ｩｺｭ｡ｳ＠ ｡ｲｴＮ＠ konvülsiyon ｢ｵ ｬ ｧｵ ｬ ｡ ｲ＠ düzeltilir.

• Asetaminofen daha metabolize ｯ ｬ ､ｵ＠ için t oksik • Akt if ｫ｡ｲ｣ｩ･ ｲ＠ ｢ｯｺｵｫｬ ｵ＠ olanlarda lorazepam veya
metabolit i daha fazla ｯｬ ｵ ｵｲ＠ ve ｫ｡ｲ｣ｩ･＠ nekrozu oksazepam tercih edilir.
ortaya ￧ ｫ｡ ｲ Ｎ＠
 Disülfiram

• Aldehid ､･ｨｩｲｯｧｮ｡ｺ＠ in hibe ederek asetik asit

ｯｬｵｭｮ＠ engeller ve asetaldehid birikimine neden
Etanol ｢｡ｭｬｮ＠ tedavisi olur.

• Asetaldehide ｢｡ｬ＠ ｢ｵｬ｡ｮｴＭｫｳｭ Ｌ＠ flushing, ｢｡＠ ｡ｲｳＬ＠

terleme, hipotansiyon ve konfüzyon gibi bulgular
ortaya ￧ ｫ｡ｲＮ＠

Disülfiram Naltrekson
• Gebelerde ｫｵｬ｡ｮ､ ､｡＠ｮ vertebra, gastointestinal ve • Uzun etkili opioid reseptör antagonistidir. Mü
trakea anomalileri ile karakterize VACTERL sendromu reseptörlerini daha güçlü bloke eder. ｂｵ ｬ ｡ｮｴ Ｍ ｫｵｳｭ｡＠
yap,ar. yapmadan alkol arzusunu ｡ｺ ｬ ｴ ｲ Ｎ＠

• CYP enzimlerini inhibe ederek özellikle fenitoin, • Alkol ｢｡ ｭｬ｡ｲｮ ｮ＠ tedavisinde tek ｢｡ｮ＠ veya
varfarin ve izoniazidin ｭ･ｴ｡｢ｯｬｩｺｳｮ＠ ｡ｺｬｴｲ Ｎ＠ akamprozat ile kombine ｫｵ ｬ ｡ｮｬｲＮ＠ Morfin ve eroin
｢｡ｭ ｬ ｬｮ､｡＠ da ｹ｡ｲｬ､Ｎ＠
• Metronidazol, sefaperazon ve griseofulvin gibi ｢｡ｺ＠
ilaçlar alkolle ｡ ｬ ｮ､ ｫｬ｡ｲ＠ zaman disülfiram benzeri • Hepatotoksisite riski yüzünden disülfiram ile birlikte
bulgulara neden olur. verilmez.

Akamprozat Etil Alkol ｂ｡ｭｬ＠ Tedavisi

• En iyi ｴ｡ｮｭｬ＠ etki ｭ･ｫ｡ｮｩｺｳ＠ GABAA ilaç Mekanizma

reseptörlerine agonist NMDA reseptörlerine ｺ｡ｹｦ＠ • Aldehid ､･ｨ ｩ ､ｲｯｧ･ｮ｡ｺ＠ inhibe eder.
• Disülfiram
antagonist etki ｹ｡ｰｭｳ､ｲ Ｎ＠
• Naltrekson • Uzun etkili opioid reseptör

antagonistidir.
• Etil alkol ｢｡ｭｬｮ､＠ oral yoldan ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬ ｲＮ＠
• Akamprozat • GABA.-. reseptörlerine agonist

• Naltrekson ile kombine edilebilir. NMDA reseptörlerine ant agonist

etki yapar.
 Metil Alkol Metil Alkol

• Alkol dehidrogenaz ile forma ldehite aldehit • Formik asit metaboliti mitokondriyal solunumu
dehid rogenaz ile ｦｯ ｲ ｭｩｫ＠ aside (format) metabol ize engeller ve hipoksiye neden olur.
edilir.
• Folik asit ･ｫｳｩｬｮ､＠ formik asit birikmesi daha da
• Metabolitleri formaldehit ve formik asit toksiktir. artar.

• Formaldehit metaboliti retina ｨ ｡ｳ ｲ＠ ve irreversibl

körlük yapar.

Zehirlenme tedavisi Zehirlenme tedavisi

• Asidozu düzeltmek için sodyum bikarbonat ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬ ｲＮ＠
• Alkol dehidrogenaza afinitesi daha fazla ｯｬ､ｵ＠ için
formaldehit ye rine daha az toksik aseta ldehit
ｯｬ ｵ ｴｵｲｭ｡ｫ＠ ｡ｭ｣ｹｬ＠ int ravenöz %10'1uk etil alkol • Metil alkol ve metabolitlerini ｵｺ｡ｫｬｴ ｲ ｭ｡ｫ＠ için
verilebilir. diyaliz ｹ｡ ｰ ｬｲ Ｎ＠

• Alkol ､･ｨｩｲｯｧｮ｡ｺ＠ inhibe ederek formaldehit ve • ｆｯｲｭｩｫ＠ asit ｯ ｬ ｵ ｵｭ ｵｮ ｵ＠ azaltmak için folik asit veya
formik asit ｯ ｬ ｵｭ ｮ ｵ＠ azaltan fomepizol ｫｵ ｬ ｡ ｮ ｬｲ Ｎ＠ fol inik asit ｫ ｵｬ｡ｮ ｲ Ｎ＠

• Fomepizol etilen glikol zehirlenmesinde de ｹ｡ｲｬ､Ｎ＠ • Zehirlenme t edavisinde aktif kömür ve disülfiram
uygun ､･ｩｬｲＮ＠

Etilen Glikol Etilen Glikol

• Antifrizlerde bulunan etil alkolü ｹ ｫ｡ｮ＠ enzimlerce • Etilen glikol zehirlenme tedavisi metil alkol
metabolize edilen bir al koldur. zehirlenme tedavisine benzer.

• M etabolitleri glikolik asit ve oksalik asit toksik • Zehirlenme tedavisinde etil alkol veya fomepizol,
etkilerinden sorumludur. sodyum bikarbonat , diyaliz, tiamin, piridoksin ve
hipokalsemi için kalsiyum glukonat ｫ ｵｬ ｡ｮｬｲ Ｎ＠

• Oksalat kristalürisi zehirlenme ｴ｡ｮｳ ｮ､｡＠ önemlidir.

• Aktif kömür ve disülfiram uygun ､･ｩｬｲＮ＠
 Metil Alkol ve Etilen Glikol Zehirlenmesi

Zehirlenme etkeni Toksik metabolitler Tedavi

• Metil alkol • Formaldehit • Etli alkol

• Formik asit • Fomeplzol Parkinson Tedavisi

• Sodyu m bikarbonat

• Diyaliz

• Folik asit

• Etilen glikol • Glikolik asit • Etli alkol

• Oksalik asit • Fomepizol

• Sodyum bikarbonat

• Diyaliz

Parkinson Tedavisi Levodopa

• Bradikineziye dopaminerjik ･ ｴｫｩｮｬ ｩ＠ ｡ｲｴ ｲ ｡ｮ＠ ilaçlar • Santral sinir sistemine geçerek beyinde dopa
tremor ve hipersalivasyona kolinerjik ･ｴｫｩｮ ｬｩ ｩ＠ azaltan dekarboksilaz ile dopamine ､ ￶ｮ･＠ ön ｩｬ｡￧ｴｲ Ｎ＠
ilaçlar daha etkilidir.
• L-dopa'dan ｯ ｬ ｵ｡ｮ＠ dopamin substantia nigradaki D2
reseptörlerini ｵｹ｡ｲ Ｎ＠

• Dopamin 0 2 reseptörlerini ､ｯｲｵ｡ｮ＠ uyarmaz.

Levodopa Farmakokinetik özellikleri

• Bradikineziye tremordan daha etkilidir. • Santral sinir sistemine %1-3 ｧ･￧ｴｩ＠ için tek ｢｡ｮ＠
yüksek dozda ｫ ｵｬ｡ ｮｬｭ｡ｳ＠ gerekir.
• 3-4 ｹｬ＠ sonra etkisinde dalgalanmalar ｢｡ｬｲ＠ (on-off
sendromu). • ｌ Ｍ ､ｯｰ｡ Ｇ ｮ＠ dopa dekarboksilaz ile dopamine
､￶ｮｭ＠ barsakta ｢ ｡ｬｲ Ｎ＠

• Periferde ｯ ｬｵ ｡ｮ＠ dopamin beyne geçemez ve ｢ｵｬ｡ｮｴﾭ

kusma, hipotansiyon, aritmi ve peptik ülser gibi
periferik yan tesirlere neden olur.
 Farmakokinetik özellikleri
Farmakokinetik özellikleri
• L-dopa KOMT enzimi ile metaboliti 3-0-metildopa'ya
• Dopa ､ ･ｫ｡ ｲ ｢ｯｫｳｩｬ｡ｺ ｮ＠ ko-faktörü piridoksin ile ､￶ ｮ ｲ Ｎ＠
｡ｬｮｭｺ Ｎ＠

• Entakapon, tolkapon ve ｯｰｩｫ｡ｮ ＠

KOMT enzimini
• Perife rde dopa ､･ｫ｡ ｲ ｢ｯ
inhibe eden karbidopa ｫ ｳｩｬ｡ｺ＠ inhibe ederek ｌ Ｍ ､ｯｰ｡Ｇｮ＠ 3-0-metildopa'ya
veya benserazid ile birlikte ｡ｬ ｮ ､ ｮ ､｡＠ beyne geçen ､￶ ｮ ｭ ｮ ＠ ｡ｺｬｴｲ Ｎ＠
ｭｩｫ ｴ ｡ｲ＠ artar, periferik yan tesirleri, günlük doz
gereksinimi ve on-off sendromu riski ｡ｺｬｲ Ｎ＠
• ｌ Ｍ ､ｯｰ｡ Ｇ ｮ＠ entakapon ile verilmesi sonucu L-
､ｯｰ｡ Ｇ ｮ＠ ｳ｡ｮｴ ｲ ｡ｬ＠ sinir sist,e mine ｧ･￧ｩ＠ artar, günlük
doz gereksinimi ve on-off sendromu riski ｡ｺｬｲ Ｎ＠

L-dopa ｬ｡￧＠ ｅｴｫｩｬ･ｭｲ＠ Gastrointestinal yan tesirler

Etkile en ilaç Etkile menin sonucu • Periferde ｯｬｵ｡ｮ＠ dopamine ｢｡ｬ＠ ｢ｵ ｬ ｡ｮｴ Ｍ ｫｵｳｭ｡＠ ve
• Karbldopa veya benserazid • Periferde dopa ､ ･ｫ｡ｲ｢ｯｳｩｬｺ＠ inhibe ｩｴ｡ｨｳｺｬｫ＠ ortaya ￧ｫ｡ｲＮ＠
ederek ｌＭ､ｯｰ ｡ Ｇ ｮ＠ periferik yan

tesirinde azalma beyne geçen

• L-dopa'ya ｢｡ｬ ＠ ｢ｵｬ｡ｮｴ Ｍ ｫｵ ｳ ｭ｡＠ tedavisinde beyne
ｭｩｫ ｴ ｡ｲｮ､＠ artma
geçmeyen 0 2 reseptör antagonisti domperidon
• Entakapon veya tolkapon • KOMT enzimini lnhibe ederek L·
ｫｵｬ｡ｮ｢ｩ ｲ Ｎ＠
､ｯｰ｡ Ｇ ｮ＠ beyne geçen ｭ ｩ ｫｴ｡ｲｮ､＠ artma
• Plridoksln • Perlferde dopa ､ ･ｫ｡ｲ｢ｯｳｬ ｺ ＠ aktlve
ederek ｌ ﾷ ､ｯｰ｡Ｇｮ ｮ＠ antlparklnson
• L-dopa mide asit ｳ ｡ｬｧｳｮ＠ da ｡ｲｴ Ｎ＠

･ｴｫｩｮｬ ｩ ｮ､･＠ azalma

Kardiyovasküler yan tesirler ｄ｡ｶｲｮｳｬ＠ yan tesirler

• ｔ｡ｩｫｲ ､ ｩ＠ ve ventriküler ekstrasistol gibi birçok aritmi • Depresyon, anksiyete, ajitasyon, konfüzyon,
ortaya ￧ ｫ｡｢ｩｬｲ Ｎ＠ delüzyon, öfori ve halüsünasyon gibi birçok santral
yan tesirler ortaya ￧ ｫ｡ｲ Ｎ＠

• Tedavinin ilerleyen dönemlerinde azalmakla birlikte

postural hipotansiyon ｳｫ＠ görülür. • Klozapin, olanzapin, ketiyapin ve aripiprazol gibi
atipik antipsikotikler 0 2 reseptörlerini ｺ｡ｹ ｦ＠ bloke
ettikleri için ｌ Ｍ ､ｯｰ｡ Ｇ ｮ＠ ､｡ｶｲｮ ｳ ｡Ａ＠ yan tesirlerinde
• Nonselektif M AO inhibitörü veya sempatomimetik
ｫｳｭ･ｮ＠ ｹ｡ｲｬ＠ olabilir.
ilaç alanlarda hipertansiyona neden olur.
 ｄ｡ｶｲｮｳｬ＠ yan tesirler Diskinezi ve ｹ｡ｮｴｫｩ＠ fluktuasyonlar

• Dopamin D2 reseptörlerini bloke etmeden S-HT2A • L-dopa' ya ｢｡ ｬ＠ diskinezi ｧ･ｬｩ ｴ ｩ ｮ､･＠ glut amat NMDA
reseptörlerine invers agonist/antagonist etki yapan reseptör antagonisti amantadin veya antipsikotik
pimavanserin Parkinson ｨ｡ｳｴｬ ｮ､｡＠ görülen klozapin ｹ｡ｲ ｲ ｬ＠ olabilir.
psikoz, delüzyon ve halüsünasyon tedavisi için ruhsat
｡ｬｭ ｴｲＮ＠
• ｡ｺｂ ＠ hastalarda bu diskinezi L-dopa ｡ｬｮｭ ｳ ＠ ｳ ｲ｡ ｳ ｮ､｡＠
meydana gelebilir bu o laya t epe dozu aki nezisi denir;
tedavide glutamat NMDA reseptör antagonisti
amantadin verilir.

Parkinson'da Psikoza ve L-dopa'ya ｂ｡ｬ＠

Diskinezi ve ｹ｡ｮｴｫｩ＠ fluktuasyonlar
ｙ｡ｮｴｫｩ＠ Fluktuasyona ｙ｡ｫｬｭ＠
• L-dopa kullanan hastalarda 3-4 ｹｬ＠ sonra on-off lla Mekanizma Tercih ･､ｩｬ＠ durum

sendromu ｧ･ｬｩ｢ ｩ ｬｩ ｲ Ｎ＠ 3-21 gün ilaç tatili ile geçici • Pimavanserin • 5-HT24 lnvers agonisti • Parkinson' da psikoz

düzelme olabilir. tedavisi

• Amantadin • NMDA antagonlstl • L-dopa'ya ｢｡ｬ＠

dlsklnezl ve off
• Off-sendromunun ｵｺ｡､＠ durumlarda dopamin D2
sendromu
reseptör agonisti subkutan apomorfin, oral
｡ ｭ ｡ｮ ｴ｡､ｩｲ＠ veya se lektif adenozin A2 reseptör • ａｰｯｭｲｦｮ＠ • D1 agonistl • L-dopa'ya ｢｡ｬ＠ off

sendromu
antagonisti oral istradefilin ｫ ｳ｡＠ süreli ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬ｡｢ｩ ｲ Ｎ＠
• lstradefllin • Adenozln A1 antagonisti • L-dopa'ya ｢｡ｬ＠ off

ｳ･ｮ､ｲｯｭ＠

Periferik dopa dekarboksilaz inhibitörleri KOMT inhibitörleri

• Entakapon, tolkapon ve opikapon KOMT enzimini
• Karbidopa ve benserazid periferde dopa
inhibe ederek ｌ Ｍ ､ｯｰ ｡Ｇ ｮ＠ 3-O-m etildopa'ya
､･ｫ｡ｲ｢ｯｳｩ ｬ ｡ｺ＠ inhibe ederler.
､ ￶ ｮｭ＠ ｡ｺ ｬｴｲ Ｎ＠

• Santral sinir sistemine geçmedikleri için Parkinson

• Entakapon KOMT enzimini ｡ｹ ｬｮｺ｣｡＠ periferde
tedavisinde tek ｢｡ｬｲｮ＠ verilmezler.
tolkapon hem periferde hem de beyinde inhibe eder.

• L-dopa ve karbidopa kombinasyonu ile ｌ Ｍ ､ｯｰ｡ Ｇ ｮ＠

beyne geçen ｭｩｫｴ｡ｲ＠ artar ve periferik yan tesirleri • ｌ Ｍ ､ｯｰ ｡Ｇ ｮ＠
entakapon ile verilmesi sonucu L-
､ｯｰ｡ Ｇ ｮ＠
beyne ｧ ･￧ｩ ｩ＠ artar, etki süresi uzar, günlük
｡ｺｬｲ Ｎ＠
doz gereksinimi ve on-off sendromu riski ｡ｺ ｡ ｬｲＮ＠
 MAO8 inhibitörleri MAO8 inhibitörleri

• Selejilin MAO8 enzimini irreversibl in hibe ederek • Meperidin, tramadol, metadon, dekstrometorfan ve
dopaminin ｹｫｭ ｮ＠ ｡ｺｬｴｲＮ＠ Yüksek dozda MAOA propoksifen gibi opiyat ilaçlarla ｡ｬｮｭｺｲＮ＠
enzimini de inhibe ederek antidepresan etki yapar.

• Serotonin sendromuna neden olma ｯｬ｡ｳｫｲｮ､＠

• Rasajilin selejilinden daha etkili ve nöroprotektif ､ｯｬ｡ｹ＠ ｢｡ｫ＠ bir MAO inhibitörü, trisiklik
etkileri de olan MAO8 inhibitörüdür. antidepresan veya seçici serotonin geri ｡ ｬｭ＠
inhibitörleri (SSRI) ile birlikte ｫｵｬ｡ｮｭｲ＠ uygun
• Safinamid L-dopa kullanan hastalarda off ､ ･ｩ ｬ､ ｩｲＮ＠

ｰ ･ｲｩｹｯｴｬ｡ ｲｮ､ ｡＠ ｫｵｬ｡ｮ＠ MA08 inhibitörüdür.

Amantadin Dopamin reseptör agonistleri

• M2 proteinine ｢｡ｬｮｲｫ＠ influenza A tedavisinde • Bradikineziye tremordan daha etkilidirler.

ｫ ｵ ｬ｡ ｮ ｬ｡ｮ＠ anti-viral ｩｬ｡￧ｴｲ Ｎ＠

• Parkinson tedavisinde birinci ｳｲ｡＠ tercih edilen

• Anti-dis,kinetik ･ｴｫｩｮ ｬｩ ｩ＠ NMDA reseptörlerini bloke ｩｬ｡￧ｲ､ Ｎ＠
etmesine ｢｡ｬ､ｲ Ｎ＠

• Parkinson tedavisinde ｫｵｬ｡ｮ＠ dopamin reseptör

• L-dopa tedavisine ｢｡ｬ＠ diskinezide, off sendromunda agonistleri ergot ｹ｡ｰｳｮ､＠ olanlar ve ergot ｹ｡ｰｳｮ､＠
ve ｩｬ･ｲｭ＠ hastalarda ｧ･ｬｩｮ＠ iatrojenik diskinezi olmayanlar olarak 2 gruba ｡ｹｲｬＮ＠
tedavisinde oral yoldan ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

Parkinson'da ｋｵｬ｡ｮ＠
Dopamin reseptör agonistleri
Dopamin Reseptör Agonistleri
• Rotigotin ve apomorfin ､ｮ｡＠ Parkinson tedavisinde Er ot ｹ｡ｰｬ＠ olanlar Non-er ot ｡ｰｬ＠ olanlar
oral yoldan ｫｵｬ｡ｮｲ ｬ ｡ｲＮ＠
• Bromokrlptin • Pramlpeksol
• Pergolld • Ropirinol
• Rotigotin transdermal apomorfin subkutan verilir. • Llzurid • Rotigotin
• Lergotril • Apomorfin
 Bromokriptin Pramipeksol

• D2 reseptörlerine agonist etki yapan ergot derivesidir. • D3 reseptörlerine D2 reseptörlerine göre daha güçlü
agonist etki yapan non-ergot ｩｬ｡￧ ｴｲ Ｎ＠

• Bradikineziye tremordan daha etkilidir.

• Bradikineziye daha etkilidir.
• Parkinson ｨ｡ｳｴｬ＠ ､ｮ｡＠ akromegali, erkek ve
ｫ｡､ｮ＠ hiperprolaktinemi, nöroleptik malign • Orta ｩ､･ｴｫ＠ Parkinson'da tek ｢｡ｮ＠ etkilidir.
sendrom ve ｢｡ｺ ＠ ülkelerde tip 2 diyabet tedavisinde
de ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬ ｲＮ＠
• Parkinson ｨ｡ｳｴｬ＠ ､ｮ｡＠ huzursuz bacaklar
sendromunun tedavisinde de tercih edilir.

Ropirinol Rotigotin

• D2 reseptörlerine daha güçlü agonist etki yapan non- • D1 , D2 ve D3 reseptörlerine afinitesi daha ｦ｡ｺｬ､ｲ Ｎ＠
ergot ｩｬ｡￧ｴｲ Ｎ＠

• Erken dönem Parkinson ｨ｡ ｳ ｴ｡ｬ＠ ve huzursuz

• Bradikineziye daha etkilidir. bacaklar sendromunda transdermal ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

• Orta ｩ､･ｴｫ＠ Parkinson' da tek ｢｡ｮ＠ etkilidir. • Geç dönem Parkinson'da ･ｴｫｩｮｬ＠ tam
bilinmemektedir.
• Parkinson ｨ｡ｳｴｬ＠ ､ｮ｡＠ huzursuz bacaklar
sendromunun tedavisinde de tercih edilir.

Dopamin reseptör agonistlerinin

Apomorfin
yan tesirleri
• D1 ve D2 reseptörlerine afinitesi daha ｦ｡ｺ ｬ ｡､ ｲ Ｎ＠ • Yan tesirleri ｫｳｭ･ｮ＠ ｌ Ｍ､ｯｰ｡Ｇｮ＠ yan tesirlerine benzer.

• L-dopa kullanan hastalarda ｧ･ｬｩｮ＠ akinezi • Postural hipotansiyon ve aritmilere neden olurlar.
｢ｵｬｧ｡ｲｮ＠ ｫ｡ｲ＠ ve off-fenomeni ｵｺ｡､ｮ＠ geçici Aritmiler ortaya ￧ｫｴｮ､｡＠ kesilmeleri gerekir.
düzelme ｳ｡ｬｭｫ＠ için subkutan ｫｵｬ｡ｮ ｬｲ Ｎ＠

• Bromokriptin gibi ergot deriveleri ｡ｲｳｺ＠ vasküler

vazospazm, el-ayakta ｫ ｲ ｭｺ＠ ｡ｲｬ＠ ｩｭ･＠
(eritromelalji) ve retroperitoneal fibrozis yaparlar.
 Dopamin reseptör agonistlerinin
Santral etkili antimuskarinik ilaçlar
yan tesirleri
• Parkinson ｨ｡ｳｴｬｮ､＠ görülen tremor ve
• Öfori, halüsünasyon, delüzyon ve konvülsiyon gibi
hipersallivasyon ile rezerpin veya haloperidol gibi
santral yan tesirlere neden olurlar.
ilaçlara ｬ｢｡＠ Parkinson'da benztropin, biperiden,
orfenadin, triheksifenidil veya difenhidramin gibi
• Mezolimbik sist emde D2 ve D3 reseptörlerini aktive
muskari nik reseptör antagonistleri öncelikle tercih
etmelerine ｢｡ ｬ＠ olarak seksüel ist ek ｡ｲｴ Ｌ＠ uzun
edilir.
süreli ｡ｭ￧ｳｺ＠ ｢｡ｳｭｫ ｬ ｰ＠ ､｡ｶｲｮ ｬ ｡ｲ Ｌ＠ ｡ｲ＠ yeme,
bahis ｯｹ ｵ ｮ ｬ ｡ｲ＠ ve ｡ｬ Ｍ ｶ･ｲｩ＠ ｭ･ｲ｡ｫ ＠ gibi ､｡ｶｲｮ＠
｢ｯｺｵｫｬ｡ ｲ ＠ görülebilir. • Atropin benzeri yan tesirleri ｶ｡ｲ ､ ｲＮ＠ Dar ｡￧ｬ＠ glokomu
ve benign prostat hipertrofisi olanlarda tercih
edilmezler.

Esansiyel tremor Huntington ｨ｡ｳｴｬ＠

• Tremor tedavisinde ilk tercih propranololdur. • Tedavide veziküler monoamin ｴ｡ ｹ ｣ｳｮ ＠ (VMAT-2}
inhibe eden tetrabenazin, vezikü ler amin ｰｯｭ｡ｳｮ＠
inhibe eden rezerpin, dopamin reseptörlerini bloke
• Anksiyeteye ｢｡ ｬ＠ ｴ｡ｩｫ ｲ､ｩ Ｌ＠ toplum önünde ｫｯｮｵｭ｡＠
eden haloperidol, flufenazin veya olanzapin
veya ｳ ｮ ｡ｶ＠ ｫ｡ｹｧ ｳ ＠ ile birlikt e ise çok ､ ･ｲ ｬｩ＠ ｩ ｬ ｡￧ｴ ｲ Ｎ＠
ｫｵｬ｡ｮｲＮ＠

• P2 agonistler, valproik asit, lityum ve trisiklik

antidepresanlar tremora ｳｫ＠ neden olan ｩｬ ｡￧ｬｲ､ ｲ Ｎ＠

Tardif diskinezi Tardif diskinezi

• ｩｺｯｦｲ･ｮ＠ tedavisinde ｫｵ ｬ ｡ ｮｬ ｡ｮ＠ klasik antipsikotik • Antiparkinson veya antikolinerjik ilaç uygun ､･ｩｬｲ Ｎ＠
ilaçlara ｢ ｡ｬ＠ en son ortaya ￧ｫ｡ｮ＠ ve irreversibl olan
ekstrapiramidal yan tesirdir.
• Tedavide klasik antipsikotik ilaç ｹ｡ｶ＠ ｹ｡ｶ＠ kesilir ve
atipik ilaca geçilir. Veziküler monoamin transporter-
• 0 2 reseptörlerinde aktivite ｡ ｲｴ ＠ ｶ｡ ｲ､ Ｎ＠ 2'yi (VMAT-2) inhibe eden tetrabenazin, valbenazin
veya rezerpin verilir.
• Antipsikot ik ｩ ｬ ｡｣ｮ＠ birden kesilmesi ile daha da
ｩ､･ｴｬｮｲＮ＠ • Yüksek doz diazepam da ｹ｡ ｲ｡ｬ､ ｲＮ＠
 Nöroleptik malign sendrom Huzursuz bacaklar sendromu

• Antipsikotik ｩ ｬ｡￧ ｬ ｡ｲｮ＠ rijidite, yüksek ｡ｴ･Ｌ＠ otonomik • Tedavide dopamin reseptör agonisti pramipeksol,
bulgular ve mental ､･ｩｫｬｲ＠ giden nadir ama ropirinol veya rotigotin voltaj ｢｡ｭｬ＠ kalsiyum
ölümcül bir yan tesiridir. ｫ ｡ｮｬｲ＠ bloke eden gabapentin veya pregabalin
ya da benzodiazepinlerden klonazepam tercih
• Tedavide diazepam, dantrolen, difenhidramin, edilir.
levodopa veya amantadin ｫｵ ｬ ｡ｮｬｲ Ｎ＠

Wilson ｨ｡ｳｴｬ＠ Wilson ｨ｡ｳｴｬ＠

• Tedavide ｢｡ ｫ ｲ＠ ･ｬ｡ｴ￶ｲ＠ penisilamin ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬ ｲ Ｎ＠ • ｂ ｡ｫｲ＠ ･ ｬ｡ｴ ￶ｲ ＠ trientin penisilamine ｢｡ｬ＠ nörolojik

yan tesirler ort aya ￧ｫｴ ｮ､ ｡＠ ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠

• Penisilamin nefrotik sendrom, lupus benzeri

bulgular, myastenia ve gebe ｫ｡､ｮ＠ ｢ ･｢ｩｮ､＠ cutis • Tetratiomolibdat nörolojik ｨ｡ｳｴｬ＠ olanlarda
laxa gibi yan tesirlere neden olur. nörolojik ｦｯｮｫｳｩｹｬ｡ｲ＠ trientinden daha fazla
koruyabilir.
• Penisilamin ｨ ｡ｳｴ ｬ ｡ｲｮ＠ bir ｫｳｭｮ､ ｡＠ nörolojik yan tesir
yapar.

Antipsikotik ｬ｡￧ｲ＠

• ｩｺｯｦｲ･ｮ Ｌ＠ bipolar ｨ｡ｳｴｬｫ Ｌ＠ psikotik depresyon, sen il

psikoz, ilaçlara ｢｡ｬ＠ psikoz tedavisinde ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
Antipsikotik ｬ｡￧ｲ＠
• Klasik antipsikotikler ve ikinci ｫｵ｡＠ ati pik
antipsikotikler olmak üzere iki grupta incelenirler.

• Öfori, halüsünasyon ve ｢｡ｭｬｫ＠ yapmazlar.

 Antipsikotik ｬ｡￧ｲ＠ ｩｺｯｦｲ･ｮ＠ teorileri

• ｩｺｯｦｲ･ｮ､＠ görülen pozitif semptomlara daha etkili • Psikotik ｨ｡ ｳ ｴ｡ｬｫ ｬ ｡ｲｮ＠ nörokimyasal ｭ･ｫ｡ｮ ｩ ｺｭ｡ ｳ ＠ net
olan klasik antipsikotikler daha fazla ekst rapiramidal olmamakla birlikte beyinde dopamin, serotonin ve
yan t esir yaparlar. glutamat ile ｩ ｬ ｩ ｫｩ ｳ ｩ＠ ｯｬ､ｵｮ＠ gösteren ｫ｡ｮｴｬｲ＠ ｶ｡ｲ､ Ｎ＠

• Negatif semptomlara daha etkili olan ati pik

antipsikotiklerin ekstra piramidal yan tesir riskleri
､ ｫ ｴｲ Ｎ＠

Antipsikotik ｬ｡￧ｲ＠ Antipsikotiklerin etki ｭ･ｫ｡ｮｩｺｳ＠

• Antipsikotik ilaçlar az ｳ ｡ｹ､ ｡＠ ｩｳ ｴｩ ｳ ｮ ｡ｬ ｲ＠ olmakla

birlikte D2 , 5-HT2, a, muskarinik ve H1 reseptörlerini
• Tioridazin • Olanzapin bloke ederler.
• Flufenazln • Aripip razol / Breksipiprazol
• Proklorfenazin • Risperidon / ｐ｡ｩｰ･ｲ ｩ ､ｯｮ＠

• Tlotlksen • Ketlyapln • D2 reseptörlerini klasik antipsikotikler, atipik

• Klorprotiksen • Zlprasidon / lurasidon antipsikotiklere göre daha güçlü bloke eder.
• Zuklupentiksol • Karlprazin
• loksapln • Sertlndol
• Pimozid • Amisulpirid
• Haloperldol • Plmavanserln

Antipsikotiklerin etki ｭ･ｫ｡ｮｩｺｳ＠ Antipsikotiklerin etki ｭ･ｫ｡ｮｩｺｳ＠

• Mezolimbik yalakta bulunan D2 reseptörlerinin • Area postremada D2 reseptörlerini bloke ederek

Ｅ ＶＰＧｮ､｡＠ ｦ｡ｺ ｬ ｡ｳ＠ bloke ･､ｩｬ＠ zaman antiemetik etki yaparlar.
halüsünasyonlar kaybolur ve antipsikotik etki ortaya
￧ｫ｡ｲ Ｎ＠ Klasik antipsikotikler ｩｺｯｦｲ･ｮ､＠ gö rülen pozitif
• Tuberoinfundibuleryolakta (median eminence) D2
semptomlara ｫ｡ｲ ＠ ｫｵ ｬ ｡ｮ ｬ ｲｬ｡ Ｎ＠
reseptörlerini bloke ederek hiperprolaktinemi,
amenore-galaktore, libido ｫ｡ｹ｢ ＠ ve infertiliteye neden
• Klasik antipsikotikler nigrostriat,al yalakta olurlar.
postsinaptik D2 ｲ･ ｳ ･ｰｴ￶ ｲｬ ･ｲｩｮ＠ %80'den ｦ｡ｺｬｳｮ＠
bloke ederse ekstra piramidal yan tesirler (EPYE)
ortaya ￧ｫ｡ ｲ Ｎ＠
 Antipsikotiklerin etki ｭ･ｫ｡ｮｩｺｳ＠ Antipsikotiklerin etki ｭ･ｫ｡ｮｩｺｳ＠

• Klozapin ve olanzapin gibi atipik antipsikotikler D2 • Atipik ilaçlar ｡ｲｳｮ､＠ en fazla ｫｵｬ｡ｮｲ､＠ olan
reseptörlerini daha ｺ｡ｹｦ＠ (%30-50) bloke eder. aripiprazol D2 reseptörlerini yüksek oranda ｩｧ｡ ｬ＠
etmesine ｫ｡ｲｮ＠ ekstra piramidal yan tesir yapmaz.
• Ati pik antipsikotiklerin 5-HT2A reseptörlerine afinitesi
daha ｦ｡ｺｬ､ ｲ Ｎ＠ • Aripiprazol ve breksipiprazol D2 ve 5-HT1A
reseptörlerine parsiyel agonist etki yapar.
• D2 /5-HTａ＠ afinite ｯ ｲ｡ ｮ＠ klasik ilaçlarda daha
yüksekti r.

Atipik antipsikotiklerin etki ｭ･ｫ｡ｮｩｺｬｲ＠ ile

Antipsikotiklerin etki ｭ･ｫ｡ｮｩｺｳ＠
ilgili özel durumlar
• Klasik veya atipik antipsikotikler a1 reseptör ｢ｬ ｯｫ｡ｪｮ＠ • Aripiprazol ve breksipiprazol D2 ve 5-HT1A
｢ ｡ｬ＠ postural hipotansiyon, H1 reseptör ｢ｬｯｫ｡ｪｮ＠ reseptörlerine parsiyel agonist etki yapar.
｢｡ｬ＠ sedasyon, muskarinik reseptör ｢ ｬ ｯｫ｡ｪｮ＠ ｢｡ｬ＠
｡ ｺ＠ ｫｵｲｬＬ＠ konstipasyon, üriner retansiyon ve
• Klasik antipsikotiklere ｢｡ｬ＠ hiperprolaktinemiyi
görme ｢ ｵｬ ｡ ｮ ｫｬ ＠ gibi atropin benzeri bulgulara
düzeltebilirler.
neden olurlar.

• Aripiprazol ｹ｡ｲ＠ ömrü en uzun antipsikotiklerden

biridir.

Atipik antipsikotiklerin etki ｭ･ｫ｡ｮｩｺｬｲ＠ ile Atipik antipsikotiklerin etki ｭ･ｫ｡ｮｩｺｬｲ＠ ile
ilgili özel durumlar ilgili özel durumlar
• Kariprazin D3 reseptörlerine parsiyel agonist, 5-HT2A • Sulpirid ve amisulpirid 5-HT2A reseptörlerini belirgin
reseptörlerine antagonist etki yapar. bloke etmeden D2 ve D3 reseptörlerini ､ｩ･ ｲ＠ atipik
ilaçlardan daha güçlü inhibe ederler.
• Klasik antipsikotiklere ｢｡ｬ＠ hiperprolaktinemiyi
düzeltebilir. • Hiperprolaktinemi riskleri yüksektir.

• ｩ･ｲ＠ｄ ati pik ilaçlardan daha fazla ekstrapiramidal yan

tesir yaparlar.
 Atipik antipsikotiklerin etki ｭ･ｫ｡ｮｩｺｬｲ＠ ile Atipik antipsikotiklerin etki ｭ･ｫ｡ｮｩｺｬｲ＠ ile
ilgili özel durumlar ilgili özel durumlar
• Risperidon ve paliperidon 0 2 ve 0 3 reseptörlerini • Pimavanserin 0 2 reseptörlerini bloke etmeden
､ｩ･ｲ＠ ati pik antipsikotiklerden daha güçlü bloke ｹ｡ ｬｮ ｺ｣｡＠ 5-HT2A reseptörlerine invers
ederler. agonist/antagonist etki yapar.

• Hiperprolaktinemi yapa rlar. • Parkinson ｨ｡ｳｴｬｮ､＠ görülen psikoz tedavisinde

ｫｵｬ｡ｮ ｬ ｲ Ｎ＠

• ｩｄ ･ｲ＠ ati pik ilaçlardan daha fazla ekstrapiramidal yan

tesirlere neden olurlar.

Psikiyatrik ve nörolojik etkiler Psikiyatrik ve nörolojik etkiler

• Klasik antipsikotikler ｩｺｯｦｲ･ ｮｩ､ ･＠ görülen pozitif • ｄ ｫ＠ doz ketiyapin insomnia tedavisinde ｫｵｬ｡ｮｲ Ｎ＠
semptomlara atipik antipsikotikler negatif
semptomlara daha etkilidir.
• Klozapin ｩｺｯｦｲ ･ ｮ ｩ＠ öyküsü olan hastalarda intihar
riskini azaltan tek 2.j enerasyon antipsikotiktir.
• Klasik veya ati pik ilaçlara dirençli refrakter
ｩｺｯｦｲ･ｮ､＠ NMDA reseptör ､ｵｹ ｡ｲｬ ｬ ｮ ､ ｡＠ ｡ｲｴ＠ yapan
• Konvülsiyon ･ ｩ ｩｮ ｩ＠ ､ｲｬ･ Ｎ＠ Epilepsili hastalarda
klozapin tercih edilir.
doz ｡ｹｲ ｬ ｡ ｭ｡ ｳ ＠ dikkatli ｹ｡ｰ ｬｭ ｡ｬ､ｲＮ＠

Metabolik ve endokrin etkileri Metabolik ve endokrin etkileri

• Klasik antipsikotikler ve ati pik antipsikotiklerden
• Aripiprazol, breksipiprazol ve kariprazin dopamin
risperidon, paliperidon, sulpirid ve amisulpirid 0 2
resept örlerine parsiyel agonist etki ｹ｡ｰｴｫｬｲ＠ için
reseptörlerini güçlü bloke ettikleri için
klasik antipsikotiklere ｢｡ ｬ＠ ｹｫｳ･ ｬｭ ｩ＠ prolaktini
hiperprolaktinemi, amenore-galaktore, libido
､ｲｬ･ Ｎ＠
｡ｺｬｭｳ＠ ve infertiliteye neden olabilirler.

• Kilo ｡ｲｴ Ｌ＠
hiperglisemi ve hiperlipidemi yaparlar.
• Hiperprol aktinemi sonucu özellikle ｫ｡､ｮ ｬ ｡ ｲ､ ｡＠
ａ￧ｬｫ＠ kan ･ｫｲ ｩ Ｌ＠ hemoglobin A1 c ve lipit takibi gerekir.
osteoporoz ortaya ￧ ｫ ｡｢ｩｬｲ Ｎ＠ Hiperprolaktinemi veya
osteoporoz ｧ･ｬｩｴｮ､＠ aripiprazol gibi atipik ilaca
geçilmesi gerekir.
 Metabolik ve endokrin etkileri Kardiyovasküler etkileri

• Alfa 1 reseptör ｢ｬｯｫ｡ｪｮ＠ ｢｡ｬ ＠ postural hipotansiyona

• Kilo ｡ ｲｴ Ｌ＠ hiperglisemi ve hiperlipidemiyi en fazla
neden olurlar.
yapan olanzapin daha sonra klozapin klasik
ilaçlardan en fazla klorpromazindir.
• Klorpromazin gibi fenotiazin türevlerinin postural
hipotansiyon riski en ｦ｡ｺｬ､ｲ Ｎ＠
• En az kilo ｡ｬ､ｲｮ＠ ziprasidondur.

• noridazin en fazla olmak üzere QT ｵｺ｡ｭ ｳ Ｌ＠ torsades

de pointes, ST ve T ､｡ｬｧ ｳ ＠ ､･ ｩ ｩ ｫｬ ｩ ｩｮ･＠ neden olurlar.
Kardiyak olaylara ｢｡ ｬ＠ ani ölüm riskinde ｡ｲｴ ＠ ｹ｡ｰｴ＠
için tioridazinin ｫｵｬ｡ｮ ｭ ＠ ｹ ｬ｡ｲ＠ önce ｫ ｳ ｴｬ｡ｮｭｲ Ｎ＠

Kardiyovasküler etkileri Otonomik etkileri

• Atipik ilaçlardan ziprasidon en fazla olmak üzere • Alfa1 reseptör ｢ｬｯｫ｡ｪｮ＠ ｢｡ｬ＠ postural hipotansiyona
ziprasidon, ketiyapin, olanzapin ve sertindol de QT ve ejekülasyon inhibisyonuna, H1 reseptör ｢ｬｯｫ｡ｪｮ＠
ｵｺ｡ｭ ｳ ＠ ve torsades de pointes aritmi yapabilir. ｢｡ｬ＠ sedasyona, muskarinik reseptör ｢ｬｯｫ｡ｪｮ＠ ｢｡ｬ＠
｡ｺ＠ ｫｵｲｬ Ｌ＠ konstipasyon,  ｲ ｩｮ･ｲ＠ retansiyon ve
görme ｢ｵｬ｡ｮｫ＠ gibi atropin benzeri bulgulara
• Atipik antipsikotikler metabolik sendrom, koroner
neden olurlar.
arter ｨ｡ ｳ ｴ｡ｬ Ｌ＠ stroke ve hipertansiyon riskinde ｡ｲｴ ｡＠
neden olurlar.
• Postural hipotansiyon, ejekülasyon inhibisyonu ve
sedasyon ｹ｡ｰ｣ ＠ etkisi en yüksek olan
klorpromazindir.

Antipsikotiklerin Otonomik Yan Tesirleri ｄｩ･ｲ＠ etkileri

Mekanizma Yan Tesir • Klozapin agranülositoz ve miyokardit yapabilir.

• Alfa 1 reseptör ｢ｬｯｫ｡ｪ＠ • ｐｯｳｵｲ｡ｬ＠ hipotansiyon ve ejekülasyon Tedavinin ilk 6 ｡ｹ ｮ､ ｡＠ 3 haftada bir kan ｳ｡ｹｭ＠ takibi
lnhlblsyonu gerekir. Klozapin siyalore yapar.
• Muskarlnik reseptör ｢ｬｯｫ｡ｪ＠ • ａ ｺ＠ ｫｵｲｬ ｵ Ｌ＠ midrlyazls, slklople]I,

konstlpasyon, üriner retanslyon ve

• Klorpromazin toksik ve alerjik reaksiyona ｢｡ｬ＠
toksik konfüzyonel durum
kolestatik hepatit ve ｳ｡ｲｬｫ＠ yapar.
• Hl reseptor ｢ｬｯｫ｡＠ • Sedasyon

• Tioridazin retinada birikerek pigmenter retinopatiye

neden olur.
 Klasik Antipsikotiklerin Klasik Antipsikotiklerin
Önemli Farmakolojik Özellikleri Önemli Farmakolojik Özellikleri
1
ｆｲｭ｡ｫｯｬ Ｂ ｬｫ＠ ｯｮｬｫ＠ Klasik anti sikotik Fumakolo lk ozallik Klasik ｡ｮｴ ｬ ｰｳｬｯｴｩｫ＠

• ｅｫｳｴｲ｣ｰｬ｡ｭ､＠ yan tesir riski en yüksek • Haloperldol • QT ｵｺ｡ｭｳ＠ ve torsades de pointes • Tioridazin

olan riski en yuksek olan

• Postural ｨｬｰｯｴ｡ｮｳｹ＠ ve sedasyon riski en • Klorpromazln • Antiemetlk ｡ｭ￧ｬ＠ ｫｵｬ｡ｮｭｹ＠ • Tlorldazin

y0ksek olan • Plgmenter retlnopati yapan • Tloridazln

• En fazla kilo ｡ｲｴ Ｌ＠ hlpergliseml ve • Klorpromazln

hlperlipidemi yapan
• Kolestatlk hepatit ve ｳ｡ｲｬｫ＠ riski en yüksek • Klorpromazln

olan

Atipik Antipsikotiklerin Atipik Antipsikotiklerin

Önemli Farmakolojik Özellikleri Önemli Farmakolojik Özellikleri
Farmakolo"ik ozelllk Atlpik anti sikotik Farmakolojik ozellik Atipik antl sikotik
• Hlperprolaktinemi ve • Rlsperidon, paliperldon, • Dirençli depresyonda tercih edilen • Klozapin
ekstrapiramldal yan tesir riski amisulpirld • intihar riskini azaltan • Klozapln

yüksek olanlar • Agranülositoz, miyokardlt ve • Klozapin

• Klasik antipsikotiklere ｢｡ｬ＠ • Arlpiprazol, breksipiprazol, siyalore yapan

hiperprolaktinemiyi azaltanlar kariprazin • Hlpnotik olarak en ｳ ｫ＠ ｫ ｵｬ ｡ｮ ｬ ｡ｮ＠ • Ketiyapln

• ｐ｡ｲｫ ｮｳｯ＠ ｨ｡ｳｴｬｮ､＠ gorulen • Pimavanserln

psikozda ｫｵｬ｡ｮ＠

Atipik Antipsikotiklerin
Nörolojik yan tesirleri
Önemli Farmakolojik Özellikleri
ｆｲｭ｡ｫｯｬ Ｂ ｩｫ＠ ｯｮｬｩｫ＠ Atiplk antipslkotik • Akut distoni, akatizi, perioral t remor, Parkinson
• Kilo ｡ｲｴＬ＠ ｨｰ･ｲｧｬｩｳｭ＠ ve • ｏｬ｡ｮｺｰ ｮ Ｌ＠ ｫｬｯｺ｡ｰｮ＠ sendromu ve tardif diskinezi gibi ektrapiramidal yan
hlperlipidemi riski en yüksek olanlar tesirleri haloperidol en fazla olmak üzere klasik
• Kilo ｡ｲｴＬ＠ ｨｬｰ･ｲｧｳｭ＠ ve • ｚｰｲ｡ｳ ｬ､ｯｮ＠ antipsikotikler daha çok yapar.
hlperlipidemi riski en ､ ｫ＠ olan
• QT ｵｺ｡ｭｳ＠ ve torsades de pointes • ｚ ｰｲ｡ｳｩ､ｯｮ＠
• Akut distoni dopamin reseptör ｢ ｬ ｯｫ｡ｪｮ＠ ｢｡ｬ＠ 1-5
riski en yuksek olan günde ortaya ￧ ｫ｡ｲ Ｎ＠ Yüz, boyun ve ｳｲｴ＠ ｫ｡ｳｬｲｮ､＠
• Uzun ｹ｡ｲ＠ ömre sahip olan • Arlpiprazol
spazm ｶ｡ｲ､ Ｎ＠ Tedavide benztropin, biperiden veya
difenhidramin gibi santral etkili antikolinerjikler
ｫｵｬ｡ ｮ ｬ ｲ Ｎ＠