4

RELEGTIO
DE MERITO
ET A VG MENTO

IN vigilia P e NT e-
coflcs folennitcr prolata.

U FRATRE DOMINICO
Banes ordinis Pradicatorum facra Theolo-
gf^ Salmantica jfrimario profejf)re,
anno Domini x 5 8p.

Cum Priuilcgio.
A N
[oannem & Andre^m
4'
 I

Summa Priuilegij."
Atholici Regis Philippi Magni Hifpa

C niaru monarch.T priuilcgio rfatri

minicoBahcsDhicano cautum cR in
duodecim annos nc quis hanc Relc^troncra
Do

imprimat, ne ve inHifpaniac regna importet

alibi imprelTam in iuflb autoris,c5flitutd poe
na in eos qui cotra fecerint quiiiqiiagjnta mii
lia numorum a[:rcorum, vitra amilsionc libro
' rum(ScinRrumentorum. Datum priuilegiu
fuit 1 S.Ianuari) i
5 p o.Matriti.

Ecior CUujlrumq/pniuerfitatis SaUnatina,

R Eegij Senatus decreto,

i7itnnxit,yt Rele5honemj demerito
gmento charitatis , d Magiflro Fratre Dominico
<sr comt^ione \ mihi
& au ^

Banes Sacra: Theologia: dimicatricis Primario in

eadem ymuer/itate publice habita, &fcripto man
datam,yiderem,&‘ adfei‘ulamreuocarem,id quod
diligenter & accurate comperi legione
perficiens ,
•
yaria , & magna eruditione jf refertam, e e nihilf,

fidei Catholica dijfentaneum, nihtlfance dofhrims

4ducrfu:n,in ea tutorem fcripfijfe, quippe qui
gelici Doloris yejligia fequutus,eius fententiam
luculenter explicuit,^" difierte propugnauit, cen^

feo proinde T heologiafindiofismagno yfuifutu-

ram,
j
'
Magilkr Do£l:or .

Francifcus SanchtZt
- ”1' •

^ * . . cf \ *T

r
 OM NO I
SANCTIO DAVILA
Sacrae Theologia? Salmanti-
'•dacprofeirori ibidemcjue quartum Re- •

'
«ori integerrimo , F, Dominicus
Banes ordinis Praedicatorum
veram falutem in Chri-
"
^‘fto Domino pre-
' ’
catur.

OLENT, quifuas «e-.

ditatiomsin publicum ede
re audent, alicuius gr a-,
uifiimi yiri patrocinium,
impior are, Clitus autorita^.
te Crpro tethone freti inui
dorum ac maledicentium^
calumnias euadere fper^».
Ego quidem integerrime EeUor huius nojlra yni^,

uer/itatis decus &" gloria neminem eligere potui,^

cia noftrftmhoe quajf apologeticum opufculum de

merito (^augmento char itatis libentius ac tutius,
^carem^^dficonfilijmeirati^^
cere yeltem,de^catqria: epiftolfiterfnitwey huius <
tra^qtus quatuitate)^ ^nm autem animi meid^fi;,
d^rium exced^emSuntenimih tetottantaq^ytr^^
t^tHin .i^lapiptttk t^;miqu<enok^^^
^ i menta^
 menUy^vtaieapro illwHnt MgMtwe mediocriter I

enarranda libruminte^um oratorio fyh compone

re oporte)‘et. Nunc autem, ego fcholaftici Theologi
ac modeJH monachi legemjiruatHrus,eain tuam
laudem dicereflatui , qute non ajfentandi caufa,fed
\
pro gloria Bei &
animi tui ad maiora yirtutis in-
crementa excitandi ffatia,diila ejfeyideantur.
Quotiens yiros genere illuflresyera fapientia
Sapieru 4. yirtutiq^ deditos yideo, in mentem yenit illud , 0
quam pulchra efl cafla generatio cum claritate:
immortalis efl enim memoria illius, quoniam apud
Deum nota efl & apud homines. Caflam generatio
ttim Spiritus fandus appellat eam ,
qua pdei & re
Ugionis&’ totius fan^itatis puritate ornata efl»

Claritatem yerv, generis nobilitatem intelligedam

ejfe, ea qua fequuntur pulchritudinis
ratione dum

atteflantur, explicant . Quoniam inquit Spiritus

fandius , ^pud Deum nota efl & apud homines»

(^xmpraclara Jit, 0 San6lie tua inchta progenies,
neminem nift er ipfeyalde ignotus fuerit, ignorare
arbitror. Fruflra ego nunc Abulenjium maiorum
tuorum fidelil^ima&antiqutjUmapro tuendo le-

gitimo Rege infante fortiter gefla commemoiaue-

I
ro.Nam in prouerbhsm abqt,yt \Abula Regis di-
ceretur illuftris illa ciuitds. (^rfum etiam Enrico
tum er Guynanorum aut .Albanorum Ducum ’

duorum tuorum Regiam Jtirpem firntil cu m .

pjs omniq, memotia digmflimis eorum facinoribus'

mUtthriemfecero^Hicc enim omnia nifl cum yerar
v' ' ^ yirtute
-V

I I I
yirtute & yero Dei & ChriJH cultu ctmiunBA
fint , yanitas yAnimum i yiro Chrijliano meriti
iudicantur. CuififanSlimqnia CAjlitas acceJferttfH
proclamare cum j^ritu non yanitatis fed yeritatit
licebiti 0 quam pulchra eft cafta generatio cum cU
ritate,Q^a in parte tametfi auorumi proauorumque
tuorum antiqua fides & pietas non yulgarisfuerit^
quam tu fratres^ tui^qHos ego d pueritianoui, imi-
tatifemper efiis, tamenynumpraclarifiimum to-
tiusyirtupisac fanbbitatis exemplar quqd yos ma-
xime adfui imitationem cogit ante oculos habere
debetis. Attenditead petram ynde fracifi efiis.
Attendite ad eam qua peperit yos» Sani quotiens
mentem yenit qualis fuerit^ondam illujlrifii-
in
ma illa fcemina D. loanna d soleto , qua yosge-
nuityqua peperit, nutriuit ac educauit, non pojjum
non ex animo eius filios diligere,felicemque tali ge
nitrice natos arbitrari,f^erum te o SanfHe inter fita
tres tuos natu minimum ac pofthumum felicifiimu
exifiimo:quoniam yidua mater te gejlauit in yte-
ro&yoto caflitatis jponfa Chriftifaffa te peperit,
Deum immortalem, quam longe aberat ab illis yi-
duis de quibus Apofiolus aillP^idua^ in delicijs ejl
yiuens mortua ejl. Audierat ilia potius aliam eiup
dem tApofioli yocem, yidua, qua yeri yidua efl,
/peretin Domino. Quanuis enim immatura mors
cajlifiimi thori gratum confortium difiipajfet fid^
,

tamen eius erga charifiimum yirum, irritare non

yaluit,QMnto enim magis fe yere yiduam exifti-^
‘ i •
I mabat
inahdt tdntofwtius Jpemfudm coUoeahat itiDb^
mino, Ornatum ac yejimm flatim talem fibt de*.
ptytfepulmx potius parata, 'quam huius feculb
fonuidui yiieretur,, Ledulo tam paruo ac Aura
afperoijf ad breuem corporis requiem ytebaturiyt
i^emitarumyitam imitari appareret, AbfUnen^
pam. mram ac frequentifiima ieitmiacum frt*\
qjientiore oratione facta Eucharijlia crebra
comnfumcatione coniungejbat. Sacra le£iionh,yefi
bi^Ajffm f^mper auidif^ima fuit. Erga pauperet^
^unqUamyifccra mifericordia claufit. Affiittisao:
d^folatis mirayerborum fuauitate Chrifiianaque
pudentia confUio- maximi folatij caufa femper^
extitit. Harum x,erum &plurium ego teftis ocu^.

Utus per multos annoi extiti',ep quod medfacria

eonfef^ionibus & eonfcientia confilijsytidignaba.

tur. Quod quidem officium libeter exercebam,tum

quia eius colloquio prudentior & cautior efficiebar^

fum etiam quia eius exemplo ad 'pirtutem de-. &

UQtion^m excitabar ijum. denique, quia eius oror,
tionibus diuinam. erga me mifericordiam pr<efi^.

affuturam confidebam jQupd fi iam de paruuloruM.

filiorum quinque , qu6s fibigratifiimapignora der.
funb^us maritus D. Sandius D.auila reliquerat,'
educatione mirabili dicere yeUm» aratiotus lon^
iudine epIftoU modum tranfgredi/iUeeeffum erat^-

Omnes admirabantttr, qua potens in onmibus erat,,

nondiuitiarum abundantiafftd maxima prudenti^,
dmno^auxHip filua tm^OH 0 tifii^ornabat,i^
V
tdque nobilium famulorum catetua fodabat, yt rC'
girns filtos natos putares y&^yerhlla Regina erat
mente tir /pmtuiquoniam feruire Deo regnare efti
Htm omnium dominabatur omniumque animos
:

injfttm obfequium facile conuertebat.Hac yere yi

Auafuii Jperans in Domino, Nam & fi midta cu-^
ra ac diligentia filiorum commodis prouider et : ta-
men plus orationibus a Domino ajfecitta eft quam ,

humana indujlriapoterat efficere» Huius rei tefli~ •

monio,qui filios ems noueritjUon indigebit. Nam

Catholicus Rex Philippus Magnus ,
<<r inter om-’
nes principes quosnofira tulit cetos fipientifiimus,
D,Gome7^um Dauila
ynico filiofuodtledifiimo
maiorem natupcedagogum ex omnibus Regni fui
yiris illuftribus elegit ac defignauit. Fratrem yero ,

eius D. ferdhiandum dToleto d fccreto cubiculi

conflitutt, cuius minifterio fingularitcr deledatur,
Deus cali D,Didacum deGuj^ian magnce Spei
adolefcentem^yiuente matre, ne forte malitia mu^
taret fenfwn eius, mifer icor diter apra[enti feculo
rapuit. Sororem ynicam Chriflus Dominus ma-
gnis yirtutum ornamentis dotauit , & inJponfam
per religionis profefiionem accepit. Te yero b felix
poflbame Sandic ardiore fibi yinculo afliingere
y olens non fulum facra Theologiceftudio mune &
ri
facer dotali dicauit: fed etiam euangelijfuiido-i
ncum prcedicatorem Chriftiano populo amabilem
fecit,Hcec omnia genitricis yeflrcefan ditas & ora
tto d Domino mpetrajfe creditur» Mortua efi illa
&qHafinoneJl mortua, nam fanffipma illiusyi
ta fragrantia adhuc in filiorum bonis moribusfpi»
rai. Hac funt, oSan£(ie , potifiima tui generis or*
namentajjoctibidomefiicumad omnem yirtutem
colendam exemplar ante oculos habe,yt merito ^
augmento charitatis maiorum dignitatum coram
DeoeST* hominibus dignus exifiimeris. Sufcipeer^
go bene yolentis animi erga te fratresque tuos par •
uummunufculum do£hina DiuiThoma propu--
gnaculum,& pro tua, qua non modica ejl, eruditio
nis prudentia autoritate ab impugnatoribus da
fende. V
tle plurimum in Chrifto feruatore,

X Datis Salmantica in yigilia Pen

tecofies,annoi$Z9*

AlphonfusThefius i Caftillo
in laudem Autoris.

Dum facru Aquinatem lufbras , illuq; tueris/

Patri (ufceptas a patre reddis opes,
lUe dedit lumen, patrem tu lumine luiriraS)
Alter ab alterius lumine lumen habet.
‘
ET'E. N<'D
'1?
nj:.! :t‘r 'no.-
ys B X -

rjn^-A P T ,P,rX^ O ,A
’
5
PiHLIPP£N SE S.::irii.i;rb
f.Iil 10 A Pi-''*L ‘
' 2ix:|
:vi;r. -'?6'nib:‘qrrurI>n‘Juo;i . bcmcbiujj
Ot^o vt efoWtas veftra
,

rvaom c n Kiit^ H/af* 1 *

n'.\ •• » « t

V YyP o\Uio^‘'.a

. ;r.
•
?* P zii -\^ i-' -i

^IjEERALlS (cnfusiApor
(FoH ^ tipn folum efl: accipien*-
; dus de a^iidantia cfaritatisL
"
..(ecundikia sntenfionena a£^us . V
• « «« •

vciikabiiasr^ffedlctbwn.fecunddm quod:,^.:<
charitas abunrdanter! exercet omne opus as \

bonum propter Deum i Efficit enim iola Ex S,Th2.

charitas, VL aliarum virtutum opera viti-
mum finem attinganti ’
/ A T ru^
^Secunda ConcIulta^'r, Cr; o*
- -CHRISTIAN AE vitae perfefiio
;^ciaUtcr&fimplicitcr,&pcrfc&eflcn-
'

-t *' -
’
A tialiter
 i
s
ReUftU de merito
dalitcr detenditur fec&nidu charitatem,fef
lecundu alias virtutes, fecundu quid, Se«
cundario autein Sc inftrumentaliter Ula
perfedip in cofili)s cpnfiflit, qux quidexn
ordihantur ad remouenda iitipedimenta
charitatis >
ficut & praecepta alia i praece-
ptis charitatis
,
quanuis aliter & aliter. Illa
uidem ad remouenda impedimeta quz
3 edmunt charitatem. Haec vero ad ^ea .

quae impediunt aqum charitatis,

'

*
€ Tertia Conclufibi
Ex eociUo ^ N V IS quolibet aftu charita-
TrilSefi. qs eKcito vel imperato mereatur iuftus au
gmcnium gratix& charitatis,& gloriae, (I
exSuho.
vitam xternam, & ipfius vitx xterJ
™ tamen in gratia dcceflerit) confecp-*
1,2.^. 114. tionem: non tamen augetur gratix habi-
drti\.ad tus vel charitatis , extra facramend fufee^i»

tertium* ptionem , ni(i quando homo prorumpit

• V inaftnmferuentiorem.
^ Qi^artaConcluJie*
" ‘
,f
'
;* T AMETSI Beatitudo,quxeft ch-
‘
ra Dei vifio vel &uitio, fitprxftiium eflen
-V V tiale omnium bonorum operum,qux iu-
/..i i .
ftusfacitpcr Dei gratiam,tamen quantit^
* • ? > J j inten*
 ^ augmento charitatU^

inccnfiuavifionisDei non cotnmenlura-

Ciirnifi cum quantitate intenfiua habitus
gratiae &charitatis vndecunqj proueniat.
Imo nec de ratione be^dtudinis e(l, quod
fitpr^mium bonorum pperum ipfius bea
d 9 Vtpatei in bearitudine animx Chriftb
& eorum quijbaptizati moriuntur ante
Tfumradonis^.iL. .

C Qmnta ConcUfio»
ib B E A T i‘T' V D O ipfa
,
quatenus re^
frondet vtprscmium bonorum operum^
no erit maior intenfiue propter plura me
rita,fcd propter maiora. Illud autem eft
maius meritum fimpliciter,inomni«er-!
citio aliarum virtutum, quod eitintenfio-
re charitatisaflu imperatur.Q^ fit.*Vt fi
quis cum xquali charitaie deder itpotum'
aquae frigidae Muperi, &alius fangoinem
*6 Chriftocnuderit , aequaliter effenria- Colo^e,^,
Em gloriam mereantur & obtineant^non fuberom-
autem accidentalem. .
macharp-
tatehdbe^
i r ^ Sexta Cendufio.
I ! D E ROG A T dignitati charitans^& yinculum
quod te eft

tanquam erroneum 4 cordibus fideliumi perfedio*

abiiciendo elb|aflererepraemiu cflcniiale mtm
A X bca-
 ^ 'RehSl]oiernmtiy^:i

beacdrtim principsila ws ^tlefpondere opeAJ

husaliatuin vircutum,qu4ii]i'aftibus cba^^
ritatis iquibus illa impeEantdr.Hot incoiy
ifenien^euidentccfoqahorcx; opinibnd
iUofucriWui aiuf^, maiusiefleniialc
iniumiaJIccuturumartyreai’ , cicco quodi
ex xqaaUi charitatisti^aclpaiitur many4
rium,qu^m alius qui potutn»quxfcigicJfc^
pauperi dederit^ ji-oO ?

B Su meritol& augmcritoicllatitadi; di
jputaturuiprbtlcfettfiQne daftrincd
Aogdtd DoftorisSanfti Thdmit , ante
onani»Spif itutn fanftuni cbaritatiS aUtoi-’

rcnwttiihacfacra vigilia Pentecoftes inua*

cqhUC" forte , dum dc charitatis nierito:&
a(4gi3hq«io dilTerunuSj^ipfj
tio yaimatis aui acm ulatioais infelicem ia^
fturam^icia mos. Omnia cttam qux dqp*
9 f r** VC ro inhtfiusdifficultsvis dicifione facrdfanj
^ ’ fia:ipajcrisEcclcljxRomanx,;quxfolaca?
A i
, correftioni fobijcioi
Vcftrac
'
cenfurXj^pieintifiirai Mapftri, qui

noftr 0 iD con deaopterdignatieft is, Uben*«

\^^tcs &bibiUo. X^otutdcqita commiioi
'
•1 r Theo^
 ie^ audento chmtafis» ^
Theologorbinifchblas^btoritatisitn
:vc ii 'om nes mihi a f firmarent, n u n c iTicd ia
eflib me efle dementem,
noftern, putarem
automnino (amniare , idum claram diem
«fle,iudico.' Fretus.igiti^r diuinp auxilio,
rieenon perpetuae: Virginis &
matris Dei,
Sanfiorumqj omniumv fpecialiter 'autem
iBeati Thomae pro cuius doftiinardcfen-
^lone hunc lahorcm fufeipio precibus ac
,

patrocinio adiurbSc, hunc Theologicum

ai^um aggredior/ ^

Moremi fcholafticum differendi fequu

turusjtres praecipuas Thjeologicas qufftio
nes difeutereae definire pro ingeni noftri
j
'paruitate ftarui^-^Prirna quaeftio erit de Tres^ua^
fenfuliterali noftri thematis^ Secunda de JHonesdi-^
perfedione Chriftianx vitae in quo confi- Jputanda.
ftac, vtrum in charitatevel ^n ahjsvirturi-
i)us Tertia quaeftidiubtilior 6c'triagis
.

&holaftica ^it; «An quolibet aftu chariraf-

tis elicito vel imperato augeatur 'habitus
Huius reioccafione pluri ma de
icharicatis.

.merito bonorum operum &

ipforUrt) prSc
mio de gratiiae& iuftitte &• gloriae 'mere-
mentoneceffario rtobisilicenda ^ri^^
0 . JtelefUade merita

norifolum fubcilicatifcholafticoru difpii«

tandi gracia proderunt, fed etiam fidelibus
^d vrilitatem & moru aedificationem , vc
Ipero, proficiant. £t quanuis Commenta«>
multa dixerimus
/i)s.i. 2. quaeft«24.arti.^.

de hoc argumento tamen, quia vt inquit

;

Comicus, Nihil efi tam bene did;u , quin

male narrando pofsit deprauari : quida &
T
heologus no (Ira fcripta min us attente le
;gens quam oporteret^ doftrinam revera.
D.Tho.fubnoftro nomine expreflb pa-
rum tutam in fideeflejaffirmareaufusefl:
vifum e(l mihi necefiarium.cum modera
mine inculpatae tutelae eius fophirmata lu-
ce clarius diffolqere:fimulq9oftendere no
ftram dodrinam,non effe no(lram,fed ah
gelici Doftoris expreffam. Quam qui in
yniaerfum fequutus fuerit , tutus erit ^ in
aliquo fidei Catholicae, aut fanae dodrinae
.aduerfetur. Q^dquidem confilium,fi
quidam noftri temporis moderni Theo-
logi fibi accepiffent, nunquam incidiflent
in ea praecipitia in quibus periclitati funt,
. atqj vtinamnon adhuc pericHtentur^circa
diuinam prouidentiam &
Ubecum arbl-
.. triumi
 •
& audento charitPtis»

tciuni ,
& diuinac grkix auxilium diuerfa
dogmata &
d dofbrinx Piui Thomx&
Diui Auguftini aliena introducere fem-
perconantes. Sed de hoc alias. Nunc au-
tem quod inflat agamus.
Prima igitur quxftio literaliseft. An Prims
€u Apoftolusait,Oro,vt charitas veflra
magis ac magis abundet: loquatur de fola
abundantia charitatis , qux confideratur i
Theologis fecundum intenfionem a£his
dile£Honis vel ipfius habitus charitatis. .

'
Primo arguitur pro parte affirmatiua.
Charitatem abundare, nihil aliud videtur
efle, quam augeri:at vero charitas nequit
augerialiter qudm intcnfiud,vt demofirat
D.Thom^2.a.qux(1.24.art.y . tali ratione>

Charitas honpotefl augeri ex additione,

neq; extenfiue , ergo (blu intenliue. augeri
otefl:< No enim efl alius modus imagina

Eilisquopofiit augeri qualitas fpiritualis.

Antecedens probat, nam vt augeretur per
additione charitatis adeharitate, oporteret
prxfupponere, (altem per intelledu,difl;in
dion e vnius charitatis ab alia, quod e(l im
piofab11e:.qui^cu omnis diarititsfii^iu^
- *
A 4 fpe-
I
 > Rele&iodtmeritor
^eciei^ion potefl: iriiiLjieflediftinftiocl^
fi jrttimcri ca cx patw iubieiSii^.At fu b

in quo debetaugeri charaltas cft idcnt

fl:fi

numerO/, ergo iaillb:46ivpQtcll: intelligi<

charitas addita charitatLjdiinnfta nunaie-r
. ri roi Rdi*fus charitas: nequit angeri pechoc
0 r.n
: ; . ;
: cxccndatur ad aliquod obieftu.ni aci
U-.
^4 q{jQ^^ gntea non feextendebat, ficut auge-;
tur fdeocia Geoinetriicirieoiqui dc’nout>:
incipit feire aliqua Gehmjetricalia, qu2fe
pri u5' neffeiebat’ /Quod
qu^ pd;-»

lelbdici de charitaie;>.quiaetiam minirna

charitas fe extendit ad oidDia illa .qua?
funrex charitate diligenda. Reliquum cft»;
ergo, quod charitas augeatorifoium. per.
boc,qubd fabie&u^.tnagisaomagis paN,
«cipet charitatem^d^ft, fecundum qu/^d
magrsreducitur indiftumdlm!^iao:raagis
faugmenti pron
fiibdicunilli ;iqu i iriodus.
priaseftcuiuflibepformaErquaedntenditur*
Et quidem in hacido&iriaedamfilh , qia
nobisinmijjffiadueifimar^Giimlillum.artk
cui hm ifltet pretanturjcondenmnr^^
pojflCa bon:corifequemefcldquantur. Vi^)
decQf»^a^o>qnddiiip0{bolus^(lfQ]am
•
^ 4» A tenfio- '

r
 t^nndnepi.^arie^is cxhoirtetiH^ ,

; Secuoclo^gr^^uun Aliafumryirtufuni:
cxercitittmeft !e jrc^ medi? a.d finerripvki-:
m um,fed abarit?^^r0 eundiifp;pfpj) ra
tioneo) fpeciiiirgift^ yj?r fa mr i

ca vInmMm.fiae9]i& W.ilOlQpmn
quo fpeelfi^a juj:
tipr ipfa eharitas ex opertbq^^liafutii vir-
tutum quibm ipigexat &! qu*:r .iXKjqet in,
fiuem. Pmfaa'W.e<)nfeqoentia,,.cxe.m^^^
p lo hab«g§ pei tnoxu m p.ci n c ipior^ il^,qui:
non perficitur; eJSB&bus feieunarH^/ cirT
. <;aeQcUvfipoe^*.ficut( fi|iim/fefia ,

cipia in i^ecttlatHlibus. er^a iCori^ufiones

Icieotiarwm ;lca fejbabet^fii?i$.-^ K^bitus

qui cft citicajjfinenri; refpe^u meidior um.:
& virtutum quae verfantur circa er|
go ficuthabicusprimoru
m pri^ .

nonaugefcitfexercitio fAientificftfit^neqj. .uu^r

eharitas aliarum yirt.utum eKAffic^^^
quanturnIi^trrQquenti,niGip6ig«eapra:
priu m
obie<agm;ferue^tius.op<^(^ 4 ; ,

i.; Tertio ai^uitux &cQrifixsnktuXi Ghaxi

tas per fe pxiuib; atkiugirS kmm edia-r
tc% vnhfaoffiincqa.Deo^&ipippKf ipfem
A y
^
alise
 • ^
ife 'ReMioiemerk»'
aliae virtutes attingunt finem cXTftbtionc^
ipfius ergo ipfa charitas noin cft abundan-
feip& propter abundantem cxerci'
ttor in
itionem aliaru virtutu,fed potius necefle
cft vt ipfa cbaritas intenfiusj diligat prius'
qua intenfiusmoueat virtutes ad proprias
operationes.Probatur confequentia ex ma-
atimaPon:erioriftica,propter quod vnum
quodejj tale& illud magis» ergo fi charitar
tendit in finem>& alix virtutes tendunt ii>
finem, & quia cbaritas tendit & attingit»
»

aliae virtutes tendunt & attingunt necefle:

eft quod cbaritas prius & magis attingat^

,

quam aliae virtutes. Habemus igitur in-

tentum, quod ex operibus aliarum virtu-^

tu m
non augefeit vel abun dat charitas»fed^
'
potius vicdverfa. -

Contt$^Q HiSno-obftatibusadpropofitaqu^ftk)
ne vnica codufione refpodeo. Apoftolus
in prsedifto teftimonio loquitur deomni
abundantia cbaritatis non folum fecundu
fcruofewi vei intenfionem aftus diligendi
vel habitus^fed etiam fecuodi^m quod cba
litas abundanter & multipliciter exercet
omne opus bonum propter Deum fum-3
'
{'L mi'
 1

Cf* 4Ugmenio charitdtisl 1

m^inie^luiii.Probatur primo Conclufio

ex ipfo cotexcu licerx«quz fic habet, Oro,
vt cnaritas veflrii magis ac magis abundet
in omni fcientia,& in omni fenfu, Vt pro-
betis potiora,vt fitis fynceri & fine offenfa
in diem Chrifti , repleti fruftu iuftitiaei
per lefum Chriftum ,in gloriam lau-: Quinque &
dem Dei. In quoteftimonio quinqj funt ponderan
expendenda & ponderanda . Primum
eft quod dicit , In omni fcientia , & in
^
omni feufu.VbiDiuusTho mas ait,Cha--
ritas enim debet inhxrere circa ea qux-
fiint fidei , & qiii vult proficere in cha-:
ritate , debet ftudere agnitioni vCTitatis.
Hxc enim eft ftientiafanflorum. Dicit
item Apoftolus, in omni (enfu. Senfus
certd proprie eft vis cognofcitiua circa
exteriora obieda , cuius proprietas eft,
pxopofitoobiedo ,ftatim reaeiudicare
de proprio fenfibili. Hinctranflatum eft
nomen (enfus ad iudicium interius ratio-
nis, quo quis reftd iudicat circa agibilia.
Hinc dicuntur fenfiiti qui habent prom-
,
|tii m iudicium ad iudicandum deagibi-:
|ibus.IuxtailludSapientuc
4. Cani autemi
- - funi
 w -

fiuit fcnfus hominis.'EtSapientiap.6.Sc^

ric illa feofus eft coiifummatus . Et

Ecdccriaftrci. 6. Si videris icnfatum,cuigi-
la ad eufrpjS: gradus oiiidrum illius exte-^

ratp^s tuus* Vbi infinu&turqua m rari fint

fcnlati,& quandaeftimahdi fiut,&.quo-i
; modo charitas incliirei 'ad proficiehditm^
i nottfolumiafdemia vfed etiam in^liiriuf-*

modi fenru,8c guftu rerura^cui omnia fa^

^piurit prout {unt. Vnde fecundo confe-
'queoierponderartduincfl: quod dicit* Vt
probetis potiora; ;Nimirutii,quia fenfus
ille debet elTe diferetiuus boni & mali non
folum fpeculaciue,vt Pbilofophi &Thea
logi diUerunt de virtutibus &• viti]s y fdd
praftice debet homo ft udibfus & folici-
tus de abundantia charuatis talem fenfutxi

l^abere , vtguftuipfo'probet & diftinguat

lionum d malo ,&potiora>ab‘tjsqUx;mi'^
nus bona funt.Huibtohlb^tqubcjad Rb
man. t zudicitunRefdrmamini in nouiia*
te fenfus vcftri vt probetisv quae iit vplutij
tas Dei bona sSi beneplac^ &
perfeftai
Super quem locum DiThomliioditiGon
(iderandum cfiijubd^ifthbma q|ul^
iiiji bet
 & chanh'4tis* ij

l>et guftum irtfefturni nion habet re£iiim

iutJidam de fapbrHausti^ih autem haflief

guilunni fanqtnrreftum iudi<!ium defaj)>G-^

rihus habet; Ita hotitoqqi habet corrbptui
affet^urn quafibc)nfenv<attiiw rebus fetu-
hribusition habdt reftofn iudieiumdebd
nai§ed iUe cjuiiiaherr^irin&fanum4&
fe&a'm fehfaisids wir0 uato per gratiatnj
j

K£hrn?riadiciumrhabettlcbo0o^ Ideoe!r>
go: .idixit Ap^ftolus ^ Nbhte conforroari
huft faeculo , fcd wnoaamirfi iti nouitate
feMrs veftri,vip^^ eft, experitneii
tbuidgnofcatisvtjbcd ft w>Tun^ Dei bona^
idefty (juia vult bo nurryhpneft u nos Vellej
& £ns prabceptis ad hoc hos in d u dt; Ed ba
neplaccnsyin quantum ElilicGi benedifp^^

fito deleftabilc cft qtujd 'Deus

y
prxdpi»
Erperfefta^quafimqiiingcns nos finkPcJs
tefi:«tiamin prgdisftis gradibus fiueepith^
m diuinae voluntatis triplex iu Aoru rh gt^a-

do^Egnificari.Vt fcilicetjbona fit incipleii

tibn&&poenite^lcibus,& beneplaceris
(kiqmiDus&perfeftisperfefta. -

ni5Fertium pbriderafnduman corifWtti»

Apbftoiiilludcfli^abd inquit, vt fitis fyn‘
 ’ ReUdU demeriti
ccri , videlicet , puritate & (implicitate in*^

lentionis in bonis operibus ; vt nihil fiat

propter aemulatione vel propter inanem
gloriam,vel propter alium malum finem^
Alioquin qux videntur effe bona opera>
,

non Tunt , fed potius cadauera bonoruml

6perum:& interdum mala opera prester
^nem nequaia-Oponet igitur fimplicem
oculum intentiotii$>vt totum bonoru:
cfle
pperum corpus fitlucidum.Q^ res non.
motlicam habet difficultatem, quamfenn
liunt viri timorati, & qui diligenter confi-^
derat humani affeftus lubricitatem fal- &
lacia.Saepe enim, vt inquit Gregonfibi mc
humanus animus,& putat fc debono
litur
opere amare quod ndamati&de malo no
amare quod aroat^Adyenit haec qui abfq;
attentione finis ,
abfqjverh examihationrf
^priae cofeientiae putant femuku mermi
apud Deu dum multis operibus (ccudum
(e bonis dant opera. Timedu enim efljriic
forte dicatiir illis,
RecepiftisiuercedeveH
ftra/ f Quartu obferuandu, quodinqiiiti
(jweoffenfaih diem Ohrifti, repleti frliftu
fofiiti^ per lefiuh Chriftum»Vbi expli(jal
Apofto-
 ,

Apoftolus inedia quae debet exeiterecha

rkas,vtabundtt&airequatur finem. Quje
quidem media confifiuntin duabus
pani
bus iuftkiac integralibus, fcilicet, in
hocq,
eftdifcedeteamalo,&facerebonu.Eti^
circo dick, fine pEFenfa in dig Chrifti
,q«i
venturus cft iudicare.Vtfaltem timoreiu
Ai iadicjs .difccda.musi muioi
& Aude»^
mus boftis operibus, vt fimus repleti, fru.
au iuAittae per fcfum CbriAunii Vhi exh
honatur ad plurimum &
frequci» exerd
dum boHorUm <^rum fidentesjii Cljri-
fii meriris, per que datur i)pbi$]gt'atia{)si
ad bend oj>CTjm.dum & meritorid ird alie*
quendu vitani {ternam.Talia enim
opera
funt per quxmetemuriplam
vitam men
nam ^augmenturograriae&gloriar,vtin
Concil.Trid.^.tf.can.3a,definito cA,de
.cuius canonis intelligentia
in /equentibus
plura dicemus. ObleruandumtameneA^
quod talia bonaopera dicuntur
&u^us.'i 9
Aiti*,n6 folum quiafuntfruffiisiofiificar
donis adepta: (ed edam quia
meiiia fiiniv
quibus debetur corona iuAid&quam
red»
fietnobis.QnsioilladieiuAusi.itde3b
^
^
'
Qjuntd
 8rvIn'm6jOJ)ferowi
jS^pciltolosSnquiri in'gkJri^W'^4aUdem
Nain ecfrbpeririproptfcf
Bi?ni t»OnOrti'fit,tamen-p^i^l{)ilio^^ dcbci
miivirrtiendere gloriam (Sclau^^ ©ei,yt
in ^omnibus honorifii:^P*Iifeiis
ium’ Chriftum . Habemuf^
^ ti-
igicufiinten*-

fed cii^m'in > iritVltigenSj* om tiiu

bcirii^. ic i
<Rerdrati<^6*3t)imdat/^”^‘^^^
-ii^r6bktwfe!dUrtdd C<5Jicl«fiwE«'frtodt>

tateifi'A-poft^iis mirlffcS dKtiilltrv fme

f6ymle&drhate& in fe

diiiti circd mit5bfe£^u

i^^P,‘Ch«k^pad<^

jri ift ftator , n6n flf a mbltk) 6 ,n on

dUxtk quflt^kia-fdnt^noTf ftritaixjr jod^ cd*

^at ftt&iumihbn ffaudit fiiperimQoitarc.
Cong«Jdtt-ioiemvcriod)ari«)i^^^^
63fiioi> omnia
 7

f(Sr augmento charltatisi 1

omnia credit, omnia fperat, omnia fufH-

ad Theffalonif. 4. Sic ambule
net. Item i,
tis,vt abundetis magis, fcitisenim quas prae
cepta dederim vobis per Dominum le-
fum.Ecce modum abundandi perbono-
rum operum exercitium & praecepto-
rum obreruatiam Apoftobs docet. Item
Ioa1i.i4.Si diligitis me mandata mea (er-
uate.Et iterum.Qui habet madata mea &
feruat ea , illeeft qui diligit me. Item ,
Si
quisdiligk me fermonem meum ferua-
bit.Super querrt locum D.Grcgor.in Ho-
milia Pentecoftcs , inquit. Probatio dile-
£lionis, exhibitio eft operis. Nam qui di-
cit, quia diligo Deum,& mandata eius
non feruaj ,
mendax eft ; vt ipfe Ipannes
inquit in fua Canonica. De dileftione er-,
go conditoris mens & vita requi-
lingua
rantur. Nunquam eft amor Dei otiofus:
operatur enim magna fi eft, fi autem ope
rari renuit, amor non eft. Haftenus Diuus
Gregorius. Denique probatur conclu..
optima ratione. Quoniam officium
fio
proprium charitatisin prsefentivita pere*-
grinantis& militantis, non folum eft di^
i.'
j B ligere
^ 8; ReleSiiodeMmti

ligereDeum , & vnire affeftum hominis

cum Deo fed edam ambulare & milita-
;

re cjuafi Dux aliarum virtutum. Et idcir-

co ficut ad Ducem militiae pertinet, non
folum defiderare viftoriam,fcd etiain di-
rigere , &
mouere milites ad exercitium
per media conuenieniia ad affccutionem
viftoriae , qui elt finis proprius Ducis
:ita

prorfusad veram chariiatcm fpc£iat , im-

perare reliquis virtutibus : vt fe fe exer-
ceant circa propria obicfta , qualia funt
media necefraria&conuenicntia ad afle-
cutionem vltimi finis, quieft beatitudo
confiftens in vifione & fruitione Dei.

Hoc iter, hoc frequens & varium exerci-

tium , Haec fortis militia bene ordinatae
charitatis ,
videtur nobis depingere elc-
gater & pulchre ipfe Spiritus fandus Can
tic. 1 . cap. ab eo loco vbi ait Sponfa , Sicut
inter ligna fyluarum fic dileftus
malus ,

meus inter filios. Sub vmbra illius quetn

defideraueram,fedi :& ftuduseios dulcis
gutturi meo. Introduxit me R.ex io cel-
lam vinariam i ordinauit in me charita-
tem.Fulcke mcfloribus,ftipatc me malis;
 & a u^mentb chmtattsl i

amore Iangueo*Lx(sa cius fub capite

iquid •

meo, & dextera illius amplexabitur me.

Libet tannfper vedros ahimos fuauiter
recreare huius teftimoni) explicatione. Iii
quo nobis deferibiturperegririantis & mi
litantis animzGhrifHa nat diuina varicas
ordinata . Primo quidem proponit
iibi
^cellentia obiefti diligibilis,in eo quod
ihqpitificut malus inter ligna fyluarum:
ficdileSus meus inter filios. Ligna ceitd
(yluarirnt aut fruftum non referunt, vel fi
qiiem producunt, irraiionabilibusanima-
dbuspotiusquamhominibus aptu emit-
tunt. Malus autem pulchcrrim us pulcher
rima poma &
ad vefiendu fuauia profert'
Talis igitur ^ponitur filius Dei^diuina fa-
pientia^Deushomo Chri(lusicfus, etiani
ic? Cruce pofitus,ficut malus
cxleflis para
difi proferens nobis pulcherrimos
ac diui
nosfruftus,ad vefcendufjjfuauifsimbsani
mae diligenti ac defiderati, cuius compara
tioneomnia detrimentum facit & arbitra
turytftdrcora. Vnde fequitur i Subvm-
bra illius
,
quem defideraueram , fcdi , &
irudus eius dulcis gutturi meo. Quibus
B a verbis
 ''

io '
RtlefUo' de merito *

verbis vitae conternpUtiuae: quae oimtiibu^^ >

fuo modo neccflaria eft,fpecialis quidam
•

affcftusdcfcribitur. Saepe enim continget

animam peregrinantem, imo etiam & mi
litantem laxari ac defatigari in aliarum
virtutum exercitio, tam erga proximos,
quim ergafeipfam , dum carnis defideria

mortificans, affliftionem fentii& fubrum

peccatorum etiam venialium cognitione
affiigitur;T unc igitur fuaui(simum,prom
'

ptifsimumcjj remedium adelf, nimirum,

•

vtfedeatfubvmbra illius, quem defidei^a- ^

uerat experietur gutture illius vitalis ar

(ruftuum dulcedinem". Sub vmbra
•

inquit illius quia certe fub fidei lumen '

praefentis vitot>omnis contemplatio diui-

T\x bonitatis continetur. Firrniier tamen ^

firmifsimum habens fundamento

:
fedet,
nam qui creditin filium pei habet tefti-*

moniiim Dei in fe. Sedens igitur anifiia-

inronrem piationis quiete rerum tempo-
ralium oblita, dulcifsimosfruftus, quibus •

delebatur & recreatur, deguffat. Vefiim

tamen, quia pr^fentis vitae fpiritualis fua-^
uitas ad iterum laborandum militant & •

, dum
 & dMgmentQ ch4rkatls,

^dum deftinatun.Sequitur. lotrodq^cit mc

Rexin cellam vinariam ,ordinauitin me
charitatetp.Hic iam char icas abundantiOr
.efficitur & ad fortiter militandum difpo-
•nitur;introduciiur enim in cellam preiio-
. fam vbifupt vinaaritiquifsinia , q«ie a.ni-
,

mam diuina fapientia inebriant & Isetifi^

eant. Nimirum i quando mens dono Spi-
jituslanfli diuini^peftoris arcana intelli-
:gens,eiufque 2eternam erga homines cha-
rritatem cognofcens fpni an:imo militiam
profitetur, bellumque aduerfus hofles &
jnimicos Dei fidenter indicic.T^c vinum
guftaueratAp.oftolus*cum aiebat. Quiser
<gQnosfeparabiticharitateGbrTfti?mbu ^
an anguftia f.anfames, &ci\ Ecite-
;latio ?
,rum dicit. CharitasChrifli vrgetnos.
iberant & Apoftoli, quando ibant gaudeh
tes iconfpeftu cficilijj quoniam digniha
iiti: font pro nomine lefu contumeliam
.patiiu Eft autem operaepretium aduerte-
txe» quocnodd no.fter interpres latinus
.quafi fpiritu Dei eruditus tranftulerit ^pr*
.dinauit in meebaritatem , vbi in Hebraeo
degitur, Ec vexillum j:msfuper me vel ei>

V
 mc dilcftio. Intellexit enim (piritu nic
^ga
taphorae,quemadmodu enim in bello or-
dinati milites vexillum (equuntur : fic orn
-nespoiend* animae, omnes (enfus homi-
•nis
^
om'nis virtutu m exerdtusr fequuntur
\ <haritatem , veluti figniferum brd inatifsi-
ine exercitum ducentem ad viftorix con
-fecutionem.Ordq itaqj charicatis in hac vi
ta ordo militaris eft ; militi?^ cft enim vita
-hominis fuperterram. Vnde& in eildem
X^anticisfxpefponfa defcribitur,n6foJum
pulchra, no folum deliti)safduens,(ed ter-
ribilis vt caftrorutn acies ordinata. Et iie-
choros
Cnmt, €» rum^Quid videbis infulamitae nifi
^7* xradrorum.’ Vbi quam Ixtantcr militiam
exerceat pier hoc, g» dicit, choros caftcbru,
^atur nobis intelligi.Mirum eft amem, g>

.ftatim fequiiur , Fulcite me floribus, ftipa

te me malis: quia amore langueo. Videtur
enim fponfa in prxlio deficere ,.neqj coh-
ftanter pugnare dum tam delicata fiilci-
:

menta poflulat , flores videlicet & poma

ad langorem animi reficiendum. Verum
tamen, fi huius militix diuin^ difcipliqain
difcamus,nullum cercius vidorix fignum
^ r
*
inuc-
w
 &4 U^jntnto charit4tisl 2^
inueniemusqu^tncu ipla anima charica*
te vulnerata eft,& quafi omnia f^cularia
& feiplam faftidiens languet, (bla^j (pe fu-
turorum bonorum fulciri defiderat. Ta-
leqj remedium poftulat,cum inquit, fulci
te me floribus , i tipate me malis, quorum
odore recreata, inquit.Laeua eiusfub c^i-
te meo,& dextera illius amplexabitur me.'
Qu3e verba iterum repetit Cande. 8. Per
Iscuam fane praefentis vitae labores flgnifi-
cari>(an£ti Patres docuerut: ficut per dex-
teram , aeternae vitae gaudia intelliguntur.
Perfefta itaqjanima in charitatis dileftio^
ne praefentis vitae laboribus quafi pnlui-
,

nari vdtur« ficut & Apoftolus inquit ad

Roman. y. Gloriamur in trihulationibus>
feientes tribulatio patientiam operatur,
padentia autem pr6batione jpbatio vero
:

(pem, (pesautem non cofunditiquiachari

Dei diffufa efl: in cordibus noflris. No
tas

ergomiru efl:, fi anima charitate vulnera-

ta fiituroru (pe viua in
laboribus requiem
inueniat expeftans quod in aeternum »caele
,ftis fponfus illa fua dextera femper ample
•xab|;ur. Et idcirco» iaquit,L2egaveiu«(»b
--.r B 4 capitci
14 Rele6tio^e merito ,

capite meo ,& dextera illius amplexabi-

tur me. Lseua quidem finiftrum &aduer
fum aliquid importat, fed dummodo fit
eius, mihi profpera efV,& ad reclinandum
caput meum fuauis:quoniara fpero dexie
rse illius arternum & foeliccm amplexum.
HaAenus de abundanti charitatis exerci-

tio foelicifsimo, non folum fcholaftice,fcd

& myfiice difta fuffidant. Erit enim vtile
fundamentum pro i)s,qu2 in vltimaquae
'ftionediflerenda funt.
. Ad argumenta quae proparte affirmati
ua inprincipio funtproponta,reljpondere
nccefle eft.Ad primum argumentum ne-
gamus fecundum modum loquendi fcho
'laflicorum,idem efle omnino, charitatem
augeri & abudare*Et quidem quotiefcuq,*
•augetur, abundat. Athon quotiefeunque
abundat,augetur.Etenim augeri charitat^
importat intrinfeca' mutationem habitus
charitatis. Quod quide augmetu aliter fic
:ri -nequit, quam intenfiud,vt demonftrat
•
D.Tho. loco citato.Caeterum charitatem
•
abundare,non folum cft intenfiue augeri,
fod etiatuncabundat,quotiercunq^in adu
pro-
 & augmento charitatisi

proprium prorumpit, rcliquafq,* virtutes

ad exercitiu moucr&in vitimum finem
multipliciter dirigit. Doftrina itaqj Apo-
ftolica vtramqj abundantiam compledi-
•tur^dum replicat, vtcharitas veiira magis
ac magis abundet.
Ad fecundpm argumentum rcfpondc
tur,g> probatefficaciterin do&rina Sanfti
•Thomar,g> habitus charitatis no eritabun
dantiorintcnfiue ex quolibet exercitio a-
•liarum virtutu.I^oatamen probat,^ non
^bundetcharitas ,tam exercendo propriu
adum,tum imperando a£fus aliarum vir
tutum.Quauisenim non (it charicas abun
dantior poteftatiu^ propter exercitium
aftuale ( minima^ctenim charitas potefl:
omnem aftum virtutis exercere ) nihilo-
minus negari non poteft,quin aftualit^
Teie extendat ad multa operaqux antea
,

non exercebat. Quapropter,verum

charitas abundat exienfiue>aft ualit^Jqui
^dem fe extendenSinon autem poieftatiue.
*-'] Ad tertium argumentum rcfpondetur,
g^lblum procedit de abundantia habitus
charitatis imenfiua ipliushabitus. Et pro-
B y bat
%6 ReUfttQdtrncnuy
batiudiciameoeindeDter , prius ojpoi^
tcatintenfiorem effe aftum charitatisqua
rcliqu^ virtutes bfufac fibi fubprdinatae ih
-tenfiores aftus circa propria obiefta exer-
ceant. Loquor autem de prioritate caufali
tatis:& idcirco dixi in vliima parte primae
coclufionis earum quas inprincipio cum
themate propofui, efficit enim fola charir
tas,vtal«rnm virtutum opera, vltimum fi
nem attingant. Quamobrem non pofiunt
inienfius aut vehementius attingere > qua
ipfeaftuscbaritatis mouens & imperans
huiufmodiaflusad.finem charltatis pror
•pnum.

vero neceffe efl: (econ^

dam quariiionem quae maxir
mum fundamentum ad
efl: >

tertia, examinanda
Liiiicrcre* \ . j

Qiiaeriturergo fecundo loco. Vtruin

perfeftio Chriftia nae vitae attendaturjpe-
cialiter fecundum charitatem. Primo; ac-
guitqrpro^artenegatittaexillo X;.ad Co-
— _
rinth.’
- ^
 fS^auffnentochdritatfi» I
rinth. 14. Malitia paruuliedotc^fcniibus
autem perfe£^i , (ed char itas non pertinet
ad (enfum , (ed potius ad affe^um ergo in
illa non confiftitperfcdjo. .Confirmatur.

Pcrfeftio przientis vitae illa maioreftjtjuc

magis afsimilatur perfectioni beatorii: fed
per&Ctio vitae beatae confidit effcntialiter
•in vifionc Dei, ergo perfeCtio vitsc pr^elea
tis magis confidit in contemplatione er-
,

go in
Secundo arguitur ex illo ad Ephefios
vltim .Accipite armaturam Dei vtpofiris
refidereindie malo & in omnibus perfe
Cti dare. De qua armatura fubiungit) date
-ergo fuccinfti lubos vedros in veritate,&
induti lorica iudiciz. In omnibus famen-
tesfcutuipfideijergoperfeaioChridia-
nz vitz non folum attenditur (ccundd cha
*ritatem:(ed etiam fi^cundum aliasvirtutes.
Cofirmatuirex illo lacobi x, Padetia opus
perfeCtum habet, ergo perfeftio Chridia
nz vit^ ma^is attenditur fecudu padentia.
Tertio arguitur. Ex illo Matth. 19.^
*vis perfeCtqsf effe
,
vade & vende omnia
~quaehabes^& da pauperibus , & veni &
C.J fequere
,zZ yRdeSlio^de merito

fequere iDc,ergoperfedio potius confiftk

in obreruantiailUuscontilij,quamin chart
tate de qua elfc praeceptum.

.
Arguitur quarto.Om nes tenentur dili-
gere Deum fuper omnia, nonautemom-
nes tenentur eue perfetiiiergo perfeftio vi
tae Chnftianae non confiibltin dilectione
Dei*.fed potius in obferuationecofilioru:
*
i^uac nonfuncdenecersicatecharicatis.
Arguitur quinto ex doSrina D. Tho-
mz.ilp.q.^.art.i .ad primum >vbidocer>
quod fecundum primuni eflc dicitur ali*-
quidens (impliciter, & bonum (ecundutn
quid.Secundum vero vliimumaflumi di
cicur aliquid bonum HmpUciter, & ens fc-
cundiim quid. v. g. peranimam conftitui
tur animal in eife animalis iitnpliciter., at
)ad rationem perfedii^qinvalis requi-

runtur quadam accidcnti^j pier qua? ani-

iiial dicitur efleperfeftutn&potens gene
rare (ibi (im ile,ergo (imilicer quan uis fub-
feantia vitae ChriiTianx confKtac in charita
te:tamen perfectio elg$ c^fiiter in aliarum
Virtutumexercitio, ^ in.confiliorum ob-
:feruancia:& tanto mag^abuD^bit chari-
' '
^ tas
i
 augmento chmt4t$s» tf
tas in perfeftione , quanto magis in obfer-
uamia condliorutn & aliarum virtutum
exercitio fefe impenderit. Cofirmaturex
illo Maiorem charitatem
loanniscap.iy.
nemo habet , quam vt animam Tuam po«
nat quis pro amicis fuis,crgo in manyrio,
quod eH opus fortitudinis S charitate im-
peratum, confiftii fumma perfe£Ho chari
caris , & non in ipfa charitate fecundum fe
tantum, fedvt exercet opus martyri) pa-
tienter fuftinens mortem propter Deum.
Qu^xftionem hanc exprefse mouet Di-
uus Thom.in.i.iiq. 1 1
4.art. i«ad tertium:
cuius dodrinam fi attente legerent, vel n 5
negUgerent quidam moderni Theologi,,
multo aliter fentirent &
loquerentur de
merito &perFeftione chariiatis Ghri- &
ftianz vita?. Ego vero qui per omnia fanfti
Doftoris doiElrinam fanam fequi profef-
fus fu m, profeci fione huius qusefUonis fe
quenres conclufiones ftatuo.
Prima conclofio ea fit, quae habetur fe-
cundo loco inter conclufiones a principio
thematis propofitas. Chriflianae vitae per-
fe£fio fpecialiter & (Impliciter & per fe &
cfTcn-
j5 . ReleSlioiemerif

cffentialii^r attenditur fecunda charitatSs

fcd fecundum alias virtutes fecundu quid.'
Secundaridautem &
inftrumentalitcr il-
la perfcftio in,Gonfilijs confiftit ,
qu^ qui-
dem ordinantur ad remouenda impedi-
xnenta charicatis,fieut &
praecepta alia ^
praeceptis charitatis,quanuis aliter & ali-
ter. Illa quidem ad remouenda impedi-
menta, quae deftruunt eharitatem ; Haec
vero ad ea quae impediuntaSum charita-
tis.Haec concludo plurimas habtt parte^:
fed omnes funtexpreflk in doftrina Diui
Thomae.Prima pars, quod Chriftianae vi
tae perfeftio fpecialiter & (impliciter ,&
per fe & eflentialirer attendatur fecudum
charitatem:& fecundum alias virtutes fe-
cundum quid : colligitur cxprefseybi fu-
&
pra arti, i in corpore, ad fecundft afgu-
*

mentum.& ex artic.3 Etenim in corpore

.

articuli
,
ponit particulam illam fpeciali-
ter. Vbi Caietanusadpertit, quod eft men
dum in litera,& quod deberet dici fubfta-
probat ex folutione ad fecundu
tialiter. Et

argumentum. Vbi tnanifefte diftinguitur

natura contra accidentia* Natura autem,
*
effen-
 & (Memento charitatis* 3r

cffentia&fbbftantia idem funi in propo^

fita. Apparet quoque ex articulo rertio,
Vbi clare diftinguitur perfeftio effeniia-
liter contra accidentalkeir : & exprefsd
fubditur ,
quod eflentialicer conGllit in

charhate . Haec Caietainus. Verum tamen

optime feruatur intentio San£ti Thornae,
edam fi legamus , fpecialiter : intendit

Cffim,qu6d ^eciesGhriftianar vitae, &

perfeftio illius confifiit in charitate; Ita
vt idem fit dicere Chrifiianae vitae perfe-
ftio f|)ecialiter , &c. ac fi diceremus fc-
oandum propriam fpeciem afttenrditur fe-
cundum charkatem. Quod autem dicit
fimpliciter , habetur in folutione ad fecun
dum,& fignificat, quod fimpliciter lo-
quendo ficut vita conrfifiit in charitate.
luxta illud fecundae loannis tertio. Qui
non diligit matietin morte: ita etiam per-
feftio vkae attenditur fimpliciter loquen-
do fecundum charitatem , hoc eft , fe-
cundum quod ipfa charitas in fe ipfa ma-»
ior eft & perfeftior »qpcr quam anima

i
•Deo coniungitur.
per fc
Q^d
autem diximus
& effcndalker ^rexprefic habetur
ardculo
32- Relecto demerito

3.vbi fu prd. Probatur ergo condufia

arr.

(Quantum ad omnes illas particulas ratio- '

ne D. Thomse quae mihi demonflratio

clb. Vnumquodqjdiciiureflc perfeftum,'

inquantum attingitproprixim finem Vqtji'

eft vitima rei perfe&o: cbaritas autem cft
quae vnit nos Deo,qui eft vltimus finis hu
manae mentis > ham qui manet in charita-:
te in Deo manet & Deus in eo , vt dicitur
i.lQannis.4. ergo fecundum charitatem-

^io Chriftianae vitae.Confirmat etiam D,

Thom.exillo adColofl. j. Super omnia
charitatem habete, quod eft vinculum per
feftionis.Poflu mus etiam confirmare ean
dem conclufionem taliratione.Sicutfeha
firiipliciter, ita magis ad
bet fimpliciter ad
magis fquae maxima peripatetica eft) v. gi
C fimpliciter album eft propter albedi-
nem quam habet ergo peric&ius album
,

erit propter perferiorem albedinem , er-

go fimiliter fi vita Chriftiana confiftit in
charitate per quam vinit fides & fpes & re
liquae virtutes,necefleeft, vt perferior vi-
ta Chriftiana attendatur fecundum perfe-
riorem
 & Augmento chariutisl 35

diorem charkatem , per (e & ellentialiter

&(implicicer loquendo. Hocaut^m non
obflac^quominusper aliud leu per acci-
dens &
fecundario& fecundum quid di-
catur Chridianx vitx perfe£lio attendi fe
eundum alias virtutes: vt exprefse docet
I>iuus Thom^in artic.3.fupraiObferuant '

dum tamen eft obiter quod >

charitas hic
non contraponitur gratix habituali ,
fed
alijsvinutibus. £te:nim gratia ipfa radist
eft vitxxternx: fed per ipfam tt6n exetr

centur immediate operationes vitales, re-

Ipeftu quarum cofideratDiuus. Thomas
Ghriftianx vitx perfcSionem fnpponens
radicem .neceflariam vitalium operatior
num ejflTe gratiam infufam, fiueilla diftinr

guatur d charitate vt revera diftinguitur

fecundumiThomiftaSjfiue non diftingua
tur fecundum Scotiflas. Quomodo at^
&
tem fecundum quid inftrumentaliter il
la ChrifHanx vitx perfeftio in confilijs
confiftat 5 optimd explicat DiuusTho-
inas vbi fuprl, cuius verba in noftra con-
clufione tranflata , non opus habent expli-
catione: funt enim exercitationes aliarum
> C virtu-
 54 ReleSlio de meriti >

virtutum optima inflrumentaVquae dubi

'
moueturabipfacharitatead finem ipfiut
mci , poflant peningcrc inftrumentaliter
ad augmentum ch^ruatisin virtute princi
mouencisrqu^eff ipracharitas:queai
paiis
jldmodu&peniciilus attingit inftrumen-A
taliter in virtute principalis agentis ad efli

ciendam imaginem .£t propierea dicit Db

Tho.qu6d perfeftio vitae Chiiftianae in^i

(Irumentaliterin confilijs conGfHt : quoa

hiam obferuantia con filiorum *efl opti<&
inum infiru mentum ad augmentum clia -

litatis. Pofiibile tamen eft^vtferuans conii

lia n5 fit tam perfedusin charitate, quam
alius, qui non feruatconfilia^vtinfequea
tibus amplius explicabitun
Hancconcluhonem probat D.Thomi
ex collationibus patrum collatione, t. c.7 •
vbi dicit Abbas Moyfes , ieiunia , vigiliae,
meditatio fcripturarum, nuditas ac priua^
'tio omnium facultatum, no perfefHo ,
fed
'perfe^iionis in (frumenta funt:quia non in
ipfis co(i(f it difciplinae illius finis, fed perii
la peruenitur ad finem: &'fupra praemife-
rat> q» ad perfedionem charitatis iff is gra-
*
*
•
dibus
 & ehiriUtis*

dibus afccn dcrc mdtrjjJf ^Eandem cohclu

*
fionctn proi?jintiriaargWientayqu3efeci-3
mus in principio quacftionis prxcedentis.
Qbferuandutn eft autciT>,q> D. Thom. in
fequidem
praedifto ardc« 34 inquit, per &
cffchtialiter.confiftitperfe(SioChriflian§
vitxin charkatCi pitocipalitcr quidem fe-^
eundum dikftidnem Dei» Secundario an
tem fecundu diIe£bonem proximi:de qui
l?wsdanturpf^ccpca;principaliadiuin2 le
gis. Exqua dodrioa collige quod perfe?,

fliaChriftiaoac vitx etiam confidit in di-r

leftione proximi per fc &cflentialiter n6

p€i*fe primo, fed fecundario» Cuius ratio
cft, quoniam eadem.charitate diligimuj
Deum & proximum ficut nofmeupfos^
Et idcirco D.Thom.pofuit perfefiion^m
cffentialemiion-in oonfilijs , (ed in pracce-r
ptis, videlicet (erpa(iclis: & non in quibufli
l>et,red in pr^ceptis:eh4 rjitatis.Nam inquir
praecepta alia a praeceptis charitatisordi-
.

jiantur ad remoueoidum ea quae funt cha^

ritati contrariaicum quibus, fcilicetchari*
. las efle n 5 poteft.Confifia autem ordinan
jiur ^d rcmouendujmpedimeta aft us cha

^ I . i
C 1 ritatis
 j

iteleStladenterim

ritatis quae tatnencharltatinoh contrariafi >

tunficut eft matrirttonitliti & occupatio

negotiorum faeculairiuin &
alia huiufmoy

di.Ec de huiufmodi praeceptis &

confilij

dicit' Auguftinus in Enchiridio

cap. 1 2 i
.

Quaecunque mandat OeusVex quibus

vnum eft non moechaberist &cjuaecuque
non iuteniur, fed fpeciali c&filio mbnen
quibus vnum eft, B^bum eft hami
f ur jcx
fiunt^
ni mulierem rton tangerert&crefte
cum referuntur addiligendum^Deum ^
in-oximum propter Deum m hoc faeculo
&in filturo* Diftinguit itaque D. Thomi
praecOpta aliarum virtutu ^prsceptis
cha- '

litatis in hoc, quod in obferuatione praece

ptorum charitatis confiftit eflentialiter &
ber feChriftianae vitae perfeftio , in alio-
lum vero praecentorum vel confiliorum .

obferuantia conliftit inftrumentaliter : li-

t:utdiaumeft.Eth3ecdiftinaio anteocu
funt in
los habeatur pro hisquae dicenda
refpe-
vltima quaeftionU circa tneritum
‘

'&U praemi) efletitlalisvel accidentalis.

Ad argu menta in oppofitum refpon-
Mendum eft* In-quorum iblutione am^
piius
 CST* aitpnemocharitatisl
^
piius explicabitur quanta fit praediftjc do-
ftrinae veritas. Ad primum igitur refpoa-
detur,qu6d perfeftio humanorum fen-
fuum praecipue in hoc confiftit vt iavnita
tem veritatis conueniant, fecundum illud
i.ad Corinth. i., Sitis perfefti in eodem
fenfu & in eadem fcienria.Charitas autem
eft:,quae confenfum in hominibus opera-

tur:& idcirco etiam perfeftio fenfuu m ra-

dicaliter in perfeftione charitatis confi-
ftit. HaecfolurioeftDiuiThomaevbifii-
pra^artic, i .ad primum.vbi aduertit Caie-
^nus^qudd talem confenfum efficit chari
tas non folum in diuerfis hominibus : fed
etiam in eodem hotmine: operatur enim
omnium (enfuumadqnatiQnem & quie-
tem refbeftu obiefti fidei. Quo fit vt etia
diuerfi homines fideles confentiant in vni
tate veritatis. Poterat quidem D.,Thom.
facile diflbluere argumenti confequen-
tiam,fi diceret, quod Apoftolus loqueba-
tur de perfeftione iudici) circa agibilia
propter Deum.Vnde non (equitur, quod
•in illius fenfus perfeftione conMeret
Chriftian^vitx^ntiaUs Sed
 3*8 ' . •
ReU6l'ro icfntYtt9 ^
coluit nihilominus explicare qiiomodo
etiam illa fenfuum perfeftio oriretur ex
perfcftionecharitatis tanquam ex radici,
Vndc non (equitur, quod Chriftian^ vitx
'perfediocofillatfolum radicditcr in cha
Titate,vcfaliqui perperam arbitrantunqiiin
.potius fortrialis&effentiahspfeftio Chri
ilianx vitx confidit in charirate quanuis
eadem fit radix omnis perfeAionis qux
inuenitur in operationibus aliarumvirtu-
tum quatenusper illam reducuntur &atr
tingunt ad finemi i . .

Ad confirmationem rerpondctur :

omnis contemplatiopraBfentis viix conti-

netur fub lumine fidei,quod vmbraticum
ed& imperfedum& cuacuandum cum
venerit quod perfeftum efl# Quapror
pter nulla prxfentis vitx cognitio e(V
.lufdem (pecieicum vifione. beatifica, At
-^vero dileftio charitatiseiufdem fpeciei
' cd, idem habens formale obiefium eurrt
dileftione vitx beatas,, luxta.illud ApOr
doliad Corinth. 13. Charitas punqua
1«

.excidit, vt etiam _docet.Diuus .Thomas

i Secunda Secudx,Q^p£c v,t;Operati0.(^h;i

-u” nucis
V
 & auffnetih chautatisl jp
ritaris in via maiorem habea^fimilitodi-
ncm cum operatione beatifica quatenus
in illa includitur perfeftio charitatis quae
fruitur bono praefenti. Imo ipfa vifionis
perfeftio commenfuraiur, & retpondet
dileftionis perfeftioni in via , iuxta illud
Matthaei Beati mundo corde quoniam
ipfi Deum videbunt. Cordis enin^ mun-
ditia in diuinoamoreconfiftit, per quem
mens difcedit ab impuritate propri) amo-
ris & aliarum creaturarum; vt nihil di-
ita

ligat nifi Deum & propter Deum.Non er

go obftat, q> cognitio prefentis vitae feu c6
templatio habeatmaiorem fimilitudinem
fecunducomunem rationem potentiae co
gnofciciu^ cu vifione beatifica, quominus
charitas maiorem habeat fimilitudinem
cum vita beata in
qua includitur aliquid
eiufdem omnino Ipeciei, fcilicet, dile£lio
fummiboni,quaenon diflEertIpecie pro-
pterea qS fit abfens vd pr^fens intelleftui.
Ad feundum argumentum refpoDde
tur,cunf) D. Thoma vbi fupra artic» ». ad fe
eundum quod j dupliciter poteft aliquis
dici perferus. Yno ttiodq fimpliciter:qu§
,
P 4 qui-'
 ' '>
ReleSiio demeriti .

quidem pecfeftio attenditur fecudumi’4

quod pertinet ad ipfam rei naturam. Ver-
bi gratia. Si dicatur animal perfeftu, quan
do nihil ei deficit ex di^ofitione mem-«;
brorum & alijs huiufmodi qux requirun-
tur ad vitam sinimalis. Alio modo dicitur
aliquid perfeftum fecundum quid, qu^
quidem perfeftio attenditur fecundum
aliquid exteriusadiacens. V, g* in albedi-
ne vel nigredine vel in aliquo' huiufmo-
di. Vita autem Ghriftiana Ipeciaiiter in
charitate confidit ,per quam anima Deo
coniungitur : &
ideo fecundum charit^-
tem attenditur fimpliciter perfeftio Chri
ftian^ vit^, fed fecundum alias virtutes fe-
cundum quid. Et quia id quod eft fimpli-
citer efl: principalifsimum & maximum
'refpeftu aliorum . inde eft, quod perfeftio
charitatis eft principalifsimum refpeftu
perfeftionis quj attenditur feeundii alias
virtutes. H^cDiuus Thomas,vbiobfer-
uet Theologus vere Thomifta imo vere
Theologus , quanta fit differentia inter bq
nitatem & perfeftionem , quam habet ho
mopet charitatem &inier bonitatem &
> =
perfe-
 '
& augmento charitdtisl

’j)erfe£ti6necn quam habet ex alijs virtuti-

bus> quod illa quidem comparatur ad ip-
&
fam natura, integritatem animalis h^c :

vero coparatur accidentibus exterius adia

centibus. Vnde colligemus in fequenti-
bus , quiam rede congruat , quod afti-
bus charitatis fecundum fe refpodeat bea
tifica vifio,qu§ i Theologis dicitur eflen-
tiale pr^mium.
(
De quo poftea altius phi
lofophabimur)aftibus vero & meritis alia
rurn virtutum re^ondeat, quantum eft .

•exparte proprij obiefti iplarum virtutu,

. • pr^mium quod dicitur accidentale: quod
quidem pr^miuift multiplex eft & diuer
farumfpecierumpro diuerfitate (pecifica
bonitatis qu^ inuenitur in aflibus aliarum
virtutum imperatisa charitate. Obferuan
'
dum etiam eft , quod inquit Diuus Tho-
' mas. Vita autem Chriftiana (pecialiter in
charitate confiftit per quam anima Deo
coniungitur(vbiperhoc quod dicit fpe*
cialiter intelligendum eft eflentialiter vel

fubftantialiter fecundum propriam fpe-

ciem ) mors autem huius vit^ priuatiua
confiftit in cwntiadiledionis per quam
'
1
^ C I anima

\
4 ii * ReU6lio de merita

anima Deo c6iangcbatur.Quodcniro,vt

inquit Auguft. quod anima eft corpori,
hocefl: Deus animae & idcirco dkiiur.i.
:

loannisj. Qmnon diligit manet in mor-

te.Huicdoftrinaeconfonat quod dicit Au
guftinus. Pondus meum amor meus. Et
iterum fi terram amas terra es, fi Deum
amas^audeo dicere Deus es.Si haec aduer-
terentfalfitrutinatores meritorum virtu-
tum fecundum valorem propriorum ob-
ieftorum , non ita euidenter repugnarent
doftrinac 'catholicae Sanfti Thomae. Sed
non mirum eft, quod mendaces fint
hominum inftateris. Vt decipiant ipu
devanitatein idipfuro, volentes noua do-
gmata introducere. Qil?®ohrem merito
in (exta Conelufionc fundamentalium di
ximus derogare dignitati charitatts,& tan
quam erroneum i cordibus fidelium abij
ciendum efle, afferere praemium eflentia-
le Beatorum principalius refpondere ope
ribus aliarum virtutum quam aftibus cha
ritaiisquibus illa opera imperantur.Qi^it
taenim fit dignitas charitatis,,fi vera cha*
ritas eft , etiarn quanturnlibet minima

V
 & au^meftto charitatis^ 43 .

cxpracd iftis patet, & ex encomijs Apo-

flolicis i.adCorinth. 12.& 15. Dum in-
quit, Adhuc excellentiorem viam vobis
demonftro fuper eminentem fcienri^cha
ritatem Chrifti(eflc nanqj digniorem cha
fitaiem fcieniia fidei ac proinde omni co-
gnitione quae fub fide militat catholica do
ftrina eft.) Qupd fi charitas excellentior
cft fide , necelle eft reliquas virtutes exce-
dere merito &
dignitate,ergo per bonam
confequeniiam ex antecedenti catholico
colligitur coclufio ita certa
^ oppofitu fit
erroneum. Facio enim talem fyllogifmur
Fides docet& communis fanftorum Pa-
trum confenfio fic intelligit,g) charitas eft
maioris excelletis & mcriti,qua aliae virtu
tes qua:propter motione illius vita habet,
& finem vltim u aitingut,vt patet ex illo, fi ^
linguis hominu loquar &angeloru,&c.Si i.C9M 3.
tradidero. corpus meum, ita vt ardeam. Si
diftribueroomne$ facultates meas in ci-
Lospauperum , nihUfum nihilmihipro-
deft ,fed praemium effeniialeen: potifsi-
mum^uod meritis Chriftiani refpon-
flet^ergo nsce&gft.quQd^prindpalius re-

,
Ipon- ^
'44 ReleStio de merita •
.

fpondeat merito charitatis imperatis quia

operibus aliarum virtutu imperatis. Con-
fequentiaefl: euidens &
antecedens de
de,ergoconclufionisoppofitum efi: erro-
neu quomodo autem hoc inconueniens
:

euidenter fequatur ex illorum opinione

qui aiunt maius effentiale praemium afle-
cuturum martyrem exeo quod ex aequali
charitatis aftu martyrium patitur*, quam
alius qui fimili charitate aquae frigidae po-
tum pauperi dederit nunc breuiter often
:

do.Supponoenim^d quod aduerfarijeo-

cediint, quod charitasquantumlibermini
ma fufficit patiquodlibet martyrium , (J
enim vera charitas eft,Deum diligit fuper
omnia potens efl: ergo refiftere cuilibet
:

tentationi &
quodlibet opus virtutisimpe
rare&exercere,vt patet ex dodrina Dw
Thom.eX3. Sentenc.diftift.3i.quaefl:.i .&
ex4.Sentent.di{l:in.4P.quae{ii.^.ardc.x.ad
fecundum. Propterea enim D.Thom.di-
citartic.^.quaef):. 14. in 2.2. quod charitas

non crefeit extenfiud, & in 4. Sentent. vbi

fupra ait, quod qui feruat praecepn^& con
filia non efl; necefTariuin quod ha?eat ma
• '* "
: iorem
 (3^ augmento charltdtis'. 4.3^

ibrem charitatem vquaiti qui tantum fer-

uatpr2cepta,imo iftcpoteft habere maio
rem charitatem:quaduisvt in plurimum;
quiferuatprscepta&conniia habeat ma
iorem charitatem. Hatc tamen magnitu-
dotantum confideratur fecundum inteni
fionem charitati$,non fecundum extenfio
nem j fecundum quam non folum chari-
tas,
fcd etiam nulla virtus moralis poteft
.

augeri extenfiue : quia omnis vera virtus

fefe extendit ad omnia pbiefta fuae fpe*.
dei in omni loco & tempore. Hzc Diuus
Thomas. Quofiappofito fundamento, ta
lem cafum fiueeueotUmftatuemus. Sk
Petrus qui charitateintenfa vt decem par-
tiatur crudele martyrium. Sit etiam Pau-
lus quiex sequali charitate det pauperi po
tum aqu^ frigid5.Dices ergo qui noftram
dodrinam calumniaris, quod plusglorix
effentialisraflequetur ille martyr exercens
fortitudinem ex tali charitate, quam alter
qui fimili charitate exercebat mifericor-
diam. Tunc fic argumnetor,& rogo qda-
tilm excedatillud pr^miu eflentiale m^-
lyris ratione & merito manyrijpr^mium
•
— alterius
\6. ReUStiaiemtriio

alterius (necefle cft cnim,proportionari fi

quide funteiurdcfpeciei)fitergo exccflus
y.g. in duobus gradibus*Tunc fit Ibanesj
qui patiatur equalc raartyriu ^qualia tor^v

xDenta,ex charitateintenfavt vnum,quo4

cdpoftibile!,' ergo loanrii refpon.dcbuni
proportionabilitcr. tres gradus effentialis
prae mi), vnus quidem proaftu chamatia
intenfo vt vnii: duo>utem pro afiu a^qua
Jis martyri). Mibi faqeJiaec confequudo
jcuidenseft :prQpxereadiXt> illud ineonuc
rniert^fequi exiE^opinione.’ Tutirsitnpm
ergo eil: imo , Vjti^idaur,ncceflarium fe-
,

jC.u qd u m fidem , afferere prxmiu m eflen-i-

-tiale commenfurari cum aftus cbantans

intenfione i quo.aliarum virtutum opera

imperantur & mouentui in vltimum fir .

nem , & tota ratio meriti refpeftu praemi}

efleiltialis compede cis. folum vt m.ouerir
tur & imperantur ab aftucharitatis-jitaqj
•non oportet diliinguere partem praemi)
.eflentialiscorrefpondeniem charitati im^^
peranti , " alia & m
partem correfpob r
dentem aftui fortitudinis martyris ,
qui
mortem patitur. ; fed totum ipfurn prae»-
.
'
miutn
 oi^metito chamatis* 47-

inkim eflemiale coiruncriforaturcum me

rito s&us charitatii, & totum martyrio
propter charitatcm debetur. C^tenim ipfi
martyrio re^n det infuper infigneprx-
mium.accidentale ex proprio obiedo, &
cxeouuiione exceUentis adus.fortitudi^
nisjdurtircaliter martyr afsimilatur Cbri-
fto morienti^dum pro illo fanguinem fini
dic,& vitam amittit temporalem. Sed hoc
m iequentibus amplius explicabitur.
•; Ad confirmationem recondetur, cu ni
D.Thom* ra.qusefi.diJ. artic.4.ad fecun-*
dum. quod patientia dicitur habere opus
erfedcan intolerantia malorum in quU
E us non folum excluditiniufiamvindida
quam excludit iufiitia, neqj folum odium
quod facit charitas,neq; (b!uiram,<p]od fa
ck mafueuido : feJetiain excludit triflitia
• i

inordinatam qusecft radix omnium prx-

didorum Et ideo ih hoc eft perfeftior
. & .

maior^quiain hac materia extirpat radU

cem: non autem eft fimpliciter perfeftior
omnibus alijs virtutibus. Haftenus Di-
uusThomasexplicansteftimonium illud
Iacobi,Patiemiaopusperfeftum habet.Id
ipfum

i
4^ . - KeleSih demiritOii 3
ipfum-expreftiusdocet-2.i2iqu3efl:.i 3 .artJ,

2.ad primum. Non igitur exilio teftimo V

hio conuincitur ^ quod patientia fit perfe- ,

ftio effentialis Chriftiahae vitse cum ipfe-».

xher ex charitate perficiatur valorem ac& *.

cipiatad finem vltimum confequendum.

. Ad tertium argumentum refpondet:
DiuusThomas i-i* quscft.i'84varti.3. ad
primum, qu6d ili illis verbis Doniini alU
quid ponitur iquafi via;ad perfeftionem^.
hocicilicet.quod dicituh,? Vade^ vende
&
omnia quas habes dai pauperibus» Aliud
autem fubditurin quoperfcdio confiftitj
fiiilicetifcquere me» VndeiHieronymusfu
re
per Matth.aitjqu6d ndn-fufficittantum
•

linquerefideopctrus adiungit quod perfe

^um cfijid eftjlequutirumuste» Ambro,"
ifius auierh fciper illudJ^uCas (equere me
fed
dicit, Sequi iubet nori torporis
greflii ,

mentis afFeftu quod fit per charitatcm.

Et

ideo ex ipfo modo loquendi apparet , ^

i2onfilialuntqu 3
sdam:ioftrumenta peruc
niendi ad perfeftipnem dum dicitur , Si

visperfeftus efle, vade & vende &c»& ve

t ni & fequere me, quafidicat hoc faciendo
 ^ Mffnento c\imtkt\$\ r 49
hunciihem peruenics.HaPc D.Thom.
Non itaque voluntaria paupertas eft per-
iedio eflentialis Chriflianx vitx,(ed cha-
(Itatis affe^ Chriflinh (equi.
Ad quartum argumentum ,
ampla (e
offerebat materia difieretidi de. gradibus
charitatisin perfeftione & profeftu ,
que
finguli Chriftiani tenentur habere. Et fi-
militer de perfedione ftatuum in Eccle-
Ca. Sed quoniam aliorfum properamus^
remittimus ledorem ^ vt attente legat D.
Thom;in^i.aiquxfl:. i83.j^erioram»& in
quaeftioi 1 84.artic.2.& arttCs4:& &
feliquis fequentibus. Duntaitat iri pratfenti
neceffe eft obferuare quanta fit differentia"^
inter perfeftidn em perfonalem Chriftia-
ni & inter perfediofiem ftatus.: JRerfeftio
quidem perfonaJis confiftit in charitate;
perfedio autem ftatus confiftit in medijs
conueniehdbus ad acquirendam perfe^
dionenrpharitatisad quorum exercitium
(e dedicat & obligat qui profitetur ftatum
religionkvel epifcopatus. ( Hi enim duo
ftatus perfeftionis diftinguntur a D.Tho.
& i Theologis in ecclcfia.J^PerfeSio au-
- ^ ; D tem
 tem p^Tonaltsin charitate crlplefx didiliA

guicur a D- Tho.vbi (upra;,arti2-yna qui-

dem abfoluta qux attenditur 'nofi folumc
fecundum totalitatem ex patte' diligentis^
fed etiam ex parte diligibilis prout > fcili-
cetDeus tahtum diligitur: quantum diligi
' bilis cft,& talis perfeftio non eftpofsibilis
competit foli Deo. Alia
alicui creatur^, (ed
autem eft perfeftio quse attenditur fecun-
dum totaUtatemabfblutam ex parte dili-
gentis, prout fcilicet afFeftus fecundum ta
tum fiium pofle femperaftualiter' tendit
in Deum,& talis perieQio nondeft pbfsiU
lis in viajfed erit in patria. , : . t

Tertia autem e(l perfeftib^ quK neque

attenditur fecundum totalitatem ex parte
diligibilis^neque ex parte diligentis^quan-i
tum adhoGi quod femper aftir feratur in
Deum,:fed.quanium ad hoe quod exclu-
dantur ea qux.repugnantmotui'dile£Ho-
nis inDeum j& talis perfe^iibpoteft in
hac vita haberi dupliciter# ‘Vnd modo iir
quantu m ab lafFcau hoiD^ii»iJ‘«Kduditur:
omne illud quod CQntiariatur.charitan,
iicut e/l peccatum mortale ^ & £ne tali
 perfeftione chariras- eflemon poteft
^ &
eOrxie necelsitab. fatads; Alio ; modo ih
€|uantum ab iafiedu hominis exdudituf
'
quod impedit, ne affeftus
cciam; illud
meiitis totaliter dirigatur ad Deum
ne qua perfeffione .charitas elle poteft,
vteftiin incipientibus Sc-proficientibusi
Hic DLuus.Thomas V nde etiam ; di
ftinguit*ipfe Diuus Thornas^tres gradus
charitatis 'ih qiiacftionea^. articul.^j
Videlicet , qu^ eft charitas incipiens &
pXoBciens &
perfefta.,. qui quidem gra^
dus diftinguuntur (ecundum determina*
tas* aftiones vel ftudia ad quae homo pcr4

ducitur per augmentum charitatis. Nam

principio quidem cliaritas exercet homi-
libm in ftudio recedendi a peccato , 85
ri^Gftendi concupifcentijs eius* Et ifti ho^
xnines dicuntur infipientes , in quibui
charitas eft nutrienda vel foucnda necor
jrumpatur . .Secundum autem ftudiuitt
fuccedit , vt homo principaliter, intenr
dat ad hoc^ quod in bono proficiat quod
pertinet ad proficientes^ qui ad hoc prin*
cipaliter intendunt , vt in; eis charitas per
D z au«
augmentum roboretur -Tertium auteut'
{ludium eft , vc homo ad hoc principar
liter intendat , vt Deo inhsereat & eo
fruatur quod pertinet ad perfeftos qui. ctt
piunt di£R>lui & efle cum iChrifto* Hanc
do£lrinam defumit DiuusThom» c% Air
gudino traftatu. fuper primam Ca-
nonicam loannis. Circa iftos tres gradus
ob(erua,g> quilibet eorum non confiftic
in indiuiubili :fed eft in quolibet maius
& minus fecundum maiorem vel mino-
rem intenfionemcharitatis & differenda
ftudi) circa illa exerciria. Diftinguntur aii
tem illi tres gradus > quia funt notabiles in

proceffuChriftianx vitae. Q^madmo-

dum vita hominis diftinguitur in aetates

deierminatas.v.g. in aetatem infantilem &

pueririae &adolefcentiaeJ& iuuentuns , &
in virilem aetatem & fenilem ac decrepi-
tam.Itaque per fimilitudinem ad iftos gra
dusdiftinguitDiuus Auguftinustresin yi
ta Chriftiana. Ait enim vbi fupra , chari-
tas cum fuerit nata, nutriturjcum fuerit nd
trita roboratur:cum fuerit roborata: perfi

citur.Rurftis^ilatusperfefdonis duo funt

incc-
%

in ecclefia,fcilfcci , religioforum & epifeo

porum , qubs ttntdtn diftinguit D. Tho^ ^

mas 2 2 .qu 3efi:.f 84 .artivf;& 6 £fi autem

. .
. ;
’
dif&rentiainier ifio^dirdi ftacusperfeAio .

nis^quod ftatbs religiofdrum ed quafi di-

(ci^uIoruiniSrfltidennum per certa quac*.
dani mediajiqu^ profefsi funt>ad acquiren
dam charitarispi^efl^^ vero fta-
fosepifeoporentt^eK qi^fi. magiflrorum>
& i^ in charkate perfeftof ifiW i&c alios
erficienih3m,vtdegahter explicat Diuus
?"^hotnas vbi rupW|amG.=^. Vhde quando
aliquis reUgiofus a^umitur in epifeopum
afeendit ad perfeftibrerti ftatum.Profiten
turebim epHcdpi'a£^«ft ^ofda heroicos, .

videlicet , pafce/eislpe^^Chrifti exemplo

proprio & doftrina:& pfO illis fi opus fue
rit^Uon foluih bona temporalia, fed etiam
idtam impendere;^'£t (^ariuis multi ali)
intfiic^^:tan$eii non id facium
fsipn^fttfrti^d^ obliga tion^ -

ti)y fed Yd eX‘ coniifcraddiib Vfelex libera

Yolimtate & afFe3:u ckarkatisprbximhfi^
cufmukireiigi6'fi'&-'^<>puldm aSdificant
tioti foliim verbis^
D 3 exem^
 .

C3ce’rnpBs..G«ti^r«im
Conuenie qqje fufltiftatu^ fj^tfe^ionis aliquid cftiCQ'
tu&d.if- mune.onfnibu§,y(idj9Uc|?5^^^ vota fobfbn
feremp4 li^iiajiquaeperdo^ofewttinfe^ ftatun^
tt(s TQh^o
religioni yfeiUcet obcdi^^^
m ul Sc^eaftkat»? r -& faupoaatis ;Q;^'

quidefnjquaimk flni^Eu.aog^lica cQo(ilia>

tartieii iam ppfti i^ofefeonem rdigi<^

fuo? in psasceptojjp
• ^
illoruin vioktki

f)i$ ajfcquaua Votum: obferuareif

j^ntAtn, id' bpc; igkur Qtni^ rcligiofi

bebent ftaw^rnwfdumf^^^ Csei^rpih

inwrje^fekabcnt quafdam quafiindiuiJJila
Jes g54ici0U-e5*)per quia?4iffe;iunt,&;diciin
fur magis pcrfeS» reJigtori^jj
jQ^as quidem perfeSio §?: eius dlffe^eoti^-
defumituf > fx» partknUri ifine(^rti3r»
ra(3dVjS:qQuSnieuubus:,^
ipi uusiad, qbfeicy^liaA^^^
pl^^si funr fic! ^^^uwqriie^

P^x^iciiLaii

e.
3“5
M
 (S^dugMektochaniktisl ff
qiix tnagis apta efl & magis affini ad au-
gmentum charitatisjDei aUequendum.
ad illu finem maxima ab(li>
Eligit autem
nendam &ieiunia , vigilias multas, voca-
lem orationemj& diuinas laudes cu Can-
ticis & Hymnis (piritualibus, claufura flri
difsimam cu quafi perpetuo (lientio, quae
omnia conuehientifsitpa funt media, vc
poflea flio tempore in oradone mentali
ipirituserigatur in Deum & mens rapia-
tur afTe£i:u cliaritatis Dei.Procul dubio hu
iufmodlreligiones valde pe^feft^:funt in-
ter quas quat na perfedifsima fit, odiofum
effet determinare. Cuidam videbitur Cac
thufienfiu religio perfeffifsima inter mo-
nachales:ali)s vero perfe£dfsimavidebituit
religb Ciftercienfiui alijs alix,vnufquifqj •
infuo fenfu abudedSimiliter religiones op
dinu mendicariu habet j) fine particulari
faluteanimaru,nonquidequodex officio
ad earubdejpfeflbs perdneitpr^dkarevel
cofefiiones aud ire,(ed quia^tcncur,ita fe
diTponerei,vtex comifsionepofsint huiut"
nubdi muuia digne &fruftuofeexercere."
Media vero qua&ailqmuQt funt aptipimq
D 4 &ad
 & ad hulufmodi finem proportibnata. Eli
guntenim & profitentur plurima ieiunia»-
mulcas vigilias , frequentifsimas orationes
tam vocales quam mentales, paupertatem-
& afperitatem in veflitus ,
duritiem in le-»

ftulis,& alia multa ad carnis mortificatio-!"

nem aptifsima,Ea igitur religio erit (latus
perfeftior, quae (uppofzto fioc tam excel-
lenti^ talia media profitetur quae
magis ad
,
finem conducunt. Loqubrautein de firie;
primo qu jdem falutis propriij^deinde pro
*ximorum, Qind eiiini proficit homini fi
vniuerfum niundum lucretur, animae ve-
ro fuae detrimentum patiatur.Hincproue
nityvt quanuis aliquis (latus religionis fit
fecundum fe perfeftior tamen* Ecclefia-
:

• concedat trmfitumjfecundumiuscomur*
ne ad religionem Garthufienfiu m
ex reli
gione mendicantium etiam ordinis praedi
*

catorum. Judicat enina merito, quod ad re

ligionem tamftriftain nemo tranfire cen*
fendus efl:,nifi ad fugielida fericula,in qui
b'us periclitatur in faecularium conuerfai^
tione&conuidu. Imo ycro etiam Epifeo*^
pis» quifuncin Jlatuperfeflifsimo £ccle-i
 iSt auffneni&charltatis. 5^
EXf cocedicurkli<juaodo facultas traiifeutf
Ratum religibnis:vbi falutem aiiiifig
di ad
proprisc fecurius afiequi arbitrantur eo :

quod non habeant tangam perfeftionetti

charitatis, quanta adepifcopatus ofhciuin'
rcquiritui^ - ^
Ex praedi£Hs quat plane colliguntur ei
ddftrina P.Thoro.vbi fupr^, colliguntur
duo corollaria. Primum eft, non eft idern
aliquem efle|)erfeQ:U)& effe in ftaiu perfe
iftionis(loquimurehiin de flatibus fecun^
diim ea quae ex;eriusaguntor per compa-
rationem ad ecclefiam ) poteti: enimcon-;
iugatuseflefimpliciter multo magis per-
feftus qiiam bonus religiofus , imoquatn
bonus Epifcopus , <1^1 hint in flatu perfe-
jlionis. De qua re videatur D. Thbmas iii
quodlibeto. i ; art. 1^. ad fecundum argu-
mentum; ^Rjatio hoiusefl:, quiaperfeftlb'
Cm pliciter confiflit in charitate: perfeftiW
autem flatus conflfHrin praeparatori)$ act
illam perfeftibnem. Vvg; in profefsibne
bbedicnttecaftitans & paupertatis & in ,

alijs huiufmodbEtita folirebgiofi & Epi-

^fcopi dicumur perfedi) quafi ft atu m per-
.
.V •
-
-
. D r fe&o-
I
 jtele6itoMmerliit

firfttonUhabente^ Secundam torcularia

cft>qao.d die (latus religionis erit minus
^rfed:us , in cuius prtiefsione & confli-
curipnibgsminor aplleritas inuenitur,qua
OitpJibct» illa religio 6 nem excellentilsi-*
mum vel contemplationis vel falutisahi-
profiteatur. Ratio fidius eft , quia
ficut (latus religionis confidit ki profefsio
9e trigdi fubftantialium yptorum ^ qu
ftint optima indrumetita *ad perfeflio-K
nem enentialem>qux io charitato cofidit»
itao>aior perfeSio;ftatus.( Cuppofita finis
particularis excellentia ) (iofidit inilUs me
djjs, quae lecundiim Ce commodiora funt
ad colenda & obrerbanda trii prxdida va
ta« Cum, igitur talia media fint ieiunia, yu
giliae, filentium ,.&pihni5 vitae abderitas,*
quae ompia antiquiPatresreligionum furt
datores elegerunt^&feruaoife^Qderis tra
diderunt :.apefte colligitur-dUum datumr
religionis efle pm niy tp '
ijmperfpftirsim u/
in quo nulla aut fere ^lla^vitgea^^rfi^
^x condituilpne CerbaibCiyerbigrAtla, nui
Ium ieiunium^nulla qualitads cibi aut pd^
tus patfimonia cs^iegeferbaiur.: nifitaprl
tum illa ,
qu 2 vninerfbs ChriOianos esc
Ecclcfeptjecepto compleftitur. Gom-*
paro nunc ftatum ad llatum , non flantes
vel alibi adinuicetn * hi enim diffe-
illic

rentlecundum maiorem « vel minorent

perfeflionem charitatis Atque ytinanv
.

noa differant aliqui fecundum differon-t

tiam boni & mali. Nam vt inquit Augu<^
fljnus.Non vidi meliores quam qui in re-
ligione profecerunt, nequepeibrcs,quanL
qui in illa defecerut,Q^mobrem nema,
deflatus fui perfeftioneglorietur,nifi pra
pri)s moribus cu flatu coueniat.Omnibus

crgp plurimun^ valebit humilitas.. Quid,

enim proderit aliquem efleip flatu perfe.
di[ori,{i flatem in minus perfeftoflatu cp^

temnat?Et rurfusqui in flatu minus perfe--

^o c6fIftif,nQn flbi arrpget Chriftianjc vi
taecflentialem perfcj^ioncm,cu nemo no
m^vtrum odio sm amore dignus Gt, & ho
mines V ideanteaquae apparent > Deus au-
tem intuetux^epr. idcirco admiretur
yeneretUf eu qui maiorem vitae aufleriun
|em feruat. Acqiita fuperiores adinuiceni
axbitrant?^i.X5in4mt App.ft Ma]<>res
'
Uiui ^ crimai
 ' ^
66 ReteShodeinigtk^'^

erimtfjapud Deu: qui illuminabit abfcbh

dita tenebrarum »&manife(labit confilia
cordium,& tunc laus erit vnicuiqj d Deo/
Parcant fcholaft ici Theologi, quod quafi
ofiicium meum oblitus, concionaiorispo
ftylum profequutus fuerim. Fateor
cius
enim in hac parte me non poffe,non xgrd
quidam fub fpecie deuorionis;
ferr^^jqudd
perfeaionem maximam facile promittat
omnibus per quaedam exercitia minimu
aufleritacis,& cruciatus cairnis habentia*'
Cum tamen, vt in plurimu, eum qui ma^
gnam charitatisperfedionem adequi defi
derat , oporteat eiiarn plurimu huius cni-
ds amplefti. Rationabile quidem oportet
efle Chridiani obfequium J fed non Qak*
ni aut Hippocratis medicinalibus rat^ni;^
bus , fed fanfforum Patrum- ^iritualibiis
alphorifmis &
exemplis cpmnienfuratu.
Alias, vae Diuum
BenediSum,v^ Diuutn
Bernardum,vaeDiuumDominiCu,Fran-
cifcu m & reliquos ieligidnutti fuhdato-i
,

res : qui tam rigida media j>ro charitatis

perfeflione acquirenda,&fibi elegerunt^
^fuisfihjs feruanjda tr^ideipunc#
0^^
•• *' *'
i- •,* ••

. fum
 & audenti charit4t{s»

fum enim tam car^ emerent , quod facir

lius ruauifsimis medijs obtinere poterant?
Haec dixerirpiVt cum quis] (latum alique
religionis ingredi parat , difcernere fciat»
quid bonum y quid perfectius fit , quod &
fuis viribus &
fpiritui magis conucnire iu-

dicauerit,po(l multam orationem pru«&

dentum confilium eligat. Haecetiam.dir
xerim , vtafiquoru calumnijsreljppdearo, '

qui aiunt, nos dum charitatis el&ntialeni

perfeftionem extollimus, bonis aliaru vir
tutum operibus derogare. Imo vero alia-r
rum virtutum plurimum exercitium cum
chariiatis radice & fine coneftimus.Quo
circa merito in quinta Conclufione dixi-
mu$,q>beatitudoipfa quatenus relpondet
vtprasmium bonorum operum i non erit
maior intenfiue propter plura merita , fed
propter maiora.Illud autem eft maius me
ritum fimpliciter in omni aliarum virtu^
tum exercitio,quod ex intenfiorecharita^
tis aftu imperatur. Haftenus de folutione

ad quanum argumentum.Dicimuscnim
cf omnestenentur habere perfeftionem il
iam charitacis, quatenus perfe<^iaconfide
t- ratur
'

6^ '
keleSlio itmeriti

racur Quantumadhdc ^uod excludantur'

qu2 repugnant motui dile£Uonis in
eSi

Deum, quod eft diligere Deum fuper om

nia, C^ieriim fuper iftam perfe£noncni
non inuenitur alia in charitate ,
nifiihten-
fiua , vt docet Si Thomas x, x, quseft. 24»^
articulo.^.
Ad quintum & vlcimum argumen->
tum re(pondetur,qudd Diuus Thomar
loquitur illic de ftibdantia in comparar*
tione ad accidentiae &
quoniam fublian^
tia eft quae per fe primo recipit eflc , id-
circo dixit, quod fecundum primum e&
fe dicitur aliquid ens fimpliciter, & pef
formam fubftantialem dicitur animal fim
pliciter. Ratio vero boni (impliciter , re-»
Ipicitfinem , vel eft ipfe finis. Et pro-<
pterea res dicitur bona perfefta inquan &
tum attingit proprium finem # qui eft vl-;
tima rei perfeciio . Ciim igitur charitas
non fit fubftantia , fed forma accidenta-
fapernaturalis,& comparata ad reli-
*

lis

quas virtutes etiam infufas,ipfa fola ver«

faturimmediate circa fummum bonum^
vniendo mentem hominis cum iIio>idcir
 9/iffntnto vhark^isl

coeffcntiavita? Chriftianae confiftit eflen-i

Saliter in eharitate:& fitnilker maiorpcr-
ledio vitae Chriftianae confiftit in noc,
quod talis vka fit perfeftior: quod qui'^

dem ficitimenfior charitas, quae folaina-»

gis vnit hominem cum Deo& facit ma-
gis adhaerere vltimo fini. Caeterum in alijs
vinuubus' & illarum exercitio confiftit
Ghriftiank vitae perfedio accidentaliter
&(ecundumquia.
r .^Ad confirmationem refpondetur,
quod argumentum aliquid probaret,-
(i

efficeret etiam quod omnis martyr ha^

,
b^ret charitatem maiorem quam omnis
non martyr &
quod omnes martyresi
:

efleht aequales > quia illa videretur efle

fumma charitasqua maiorem nemoha-I
bct. Quae omfiia quam falfa firit patetr
quoniam mater Dei non fuit martyr, ne>
que loaniies Euangelifta , neque beatus
fcucas ,
neque Diuus Bafilius neque Di-^
,

uus Benediftus> neqj Diuus Auguftinusi

iieque Hieronymus, quibus omnibus &
plurimis alijs virisianftifsimis deberemus
anteponere minimum martyrem. Senfus
 ‘

^4 Rele^tlodt meriti

igitur legttimus & neceflarius illorii

borum efl: quod charicas erga amicos np
,

poteft in aliqua operatione magis oftendi,

quam vt homo moriatur& vitam impen
dat pro bono amici. Cxterum in diuina
a micitianon opus eu vtcharitas noftra (it
maior, quod martyrium patiamur, fed fuf
ficit,quod diligamus Deum (uper omnia^
vbi includitur promptitudo voluntatis ad
moriendum & patiendum martyriu pro
Chrifto, cum opus fuerit. Quae quidem
animi proptitudo in omni charitate quan
tumlibet minime intenfa virtualiter fal-
tem includitur. At vero q? occafipaftualis
martyri) fe fe offerat , fiue cum qbligatiow
ne praecepti, fiue cum conuenientia confi-
& homo patiatur manyrium , non fuf-
11)

ficit vt fit perfectior cfFeniialiter in vita

Gbriftiaoa:nifi tale martyrium ex maiore
charitate, hoc efl intenliore, patiatur.’ Ve-^
rum eft tamen quod moraliter loquendo^
non contingit, quod homo deliberet hic
& iiuc mortem pro Chrifio pati & quod ,

nonintenfius diligat quam antea dilige-

bat. Quod fi faCta illa deliberatione po(i
 ^ augmento charitAtisl tfy

aliqaatulum temporis rapiatur homo ad

martyrium^&abfqj npuadilcftione cha-
ritatis,confl:anter patiatur, aut certe prse ni
mio dolore oculus contemplationis turbe
tur,. nihilominus illa pafsio in fua radice
ineritoria eft vitae ^ternae & praemi j
eflen
tialis,fed n 5 intenfioris vifibnis Dei, quam
ex merito charitatis habiturus erat. Id
quodinfequenti quaeftione fufiusexpli-
cabitur.

Quaeftio Tertia. ‘

AM tandem ad foinofiora
tranfeundu nobis eft: qi &
juae-
ftionem magis fcholafticam
- &metaphificamdifcutereac
definire oportet. Propter hanc enim prx-
cedeiitesduas dilputauimus. Quaerimus
ergo. An quolibet aftu charitatis elicito
vel imperato augeatur habitus charitatis?
Quam qu^ftionem fufius difputaui in no
ftris comentarijs fuper 2.a.q.24.an.<J.Du-

bio 2.& y. Nunc autem propter nouas cu

iufdam calumnias qui noftram doftrina
,

fub noftro expreflb nomine parum efle

::v
X
E infi-
 .

66 -RehSlio de meriti
in fide tutam quafiracris canonibus Tri-^
,

dentini Concili) contrariam, ccnfere aufus'

Quo zelo id egerit, Dominos iudica-*
cfi.
Ego quidem certus fum, me no aliam*
bit.

quam D. Thbmse doftrinam exprefsi^

verbis fcripfiffe, vt in eifdem locis patebit*
Sed iam quod inftat agamus. •

Varietatem opinionum in hac difficul

tatediflbluenda inter fcholafticos Dodo
res ad tria capita reduxi in noftris com-
mentari jsvbi fupra,vbiampli(sime fingu-^
larum opinionum cenfuram adieci:& len
tentiam DiuiThomx fequutus ,aduerfa-
riorum argumenta diffolui (ed quoniam
:

iterum necefleefl: in arenam defcendere,

opus efl: , vt difputationis feries texatur:
qusedam ex praediftis breuiter comme-
morare: &qu2cdam alia nouainfereread
nouas obieftiones profligandas.
Prima fententia nominalium efl:,vide^
licet Gabrielis & Maioris & aliorum in. i

Sententiarum dift.17.qui fatis apertdlo^-

quuntur. Aiuntenim, quod quolibet' afta
charitatis quantum libet remiflb augetui:
ftatim diafitas & gratia : ac proinde reci*-

pict
 augmento chmtathi
piet homo ille maiorem gloriam
propter
nuiufniodi aftus fiin gratia deceflerir,
ni*^
hil diftinguentes
de gloria eflentiali,vel
accidentali*
Hatc opinio vlc^ue adeo pia*,
cetquibufdam nouilsimis Theologis, vt
putent eam efle definitam in Cocilio
Tri
/ dentinojvt paulo poftea videbimus.
Secu^
da fententia eft Scoti in 4. Sentent.diftin.
i2.«q. vnica*,quem fequitur Ricardus in
a* Sentent* diR* 1 6» qui aiunt
> quod cui ji*^
betaduicharitatis quantumlibet remiffi>
refpondebit maior gloria : ledtamen in
hac vita non dabitur homini maior gratia
velcharitashabitualis jpptera£i:us remif-
flores, nififedirponaf per afius
feruemio
res.Prior pars huius fententia tali ratione
probatur. Prxmipm refpodet meritis, fed
homo qui de noup operatur(etia remifse)
de nouo meretur, ergo proficitin
merce- ^

de recipienda, quod fi moriatur

ingratia,
•dabitur illi. Ratio vero fecundsc
partis eft.
Q^ia quemadmodum in iofufione gra-
dae& chariratis fit proportio cum dilpo-
-fitione liberi arbitrij
quantitate inten-
fiua ipforura habituum
,
ita in augmento
V " E
-
2 eorun-4 /
•
ii ReleClio de merito

eorudetn requiriturpropordonata difpo^

fido.Profedd rado illa Scod opdma vide
tur.Sed pofiea examinabitur. Terda opi*
nio cft D.Thom.vbi fupra,ard. 6 quae di-
.

cit quatuor. Primum efi^no quolibetadu

charitatis charitas augetur.Secundum eft»

quod quilibet aduscharitads difponit ad
charitatis augmentum.Tertium eft,qu 6 d
cum homo prorumpit in a£ium feruen*
dorem diledionis^tunc charitas augetur
in a£i:u. Q^rtum efl:,quod quilibet a£iug
charitatis meretur charitatis augmentum:
non tamen flradm augetur. Hoc quartum
diftum Diui Thom^ videtur efie contra-
rium eius quod dixerat in x. Sentent. difl:.
i7.qu2cft.i.artic. ad fecundum. Vbi ait.
Non quilibet adus charitads meritorius
meretur augmentum gradae^ (Eft autem
eadem rado de augmento charitatis.; Ve^
rum tamen nulla eft contrarietas. Quo-
niam ibidem (e explicat, quod loquitur de
merito augmenti quod non folum fe ha-
bet vt meritum, fed quodammodo vt cau
faex qua confequitur augmentum habi-
tus. Loquitur itaque DiuusThomas in 2.
Sen-
 & Mffnentochmutis. 69
Sentent. de augmento gratiae quod firriul
cft praemium concomitans aftum merito
riumiquem ipfum oportet tunc effe fimul
proportionatam difpofitionem. Quo cir-
ca in a.a. proprius diftinxit,&confidera-
‘Uit differentia meriti &di(pofitionis pro-
portionatx : &ita dixit quilibet aftus
,

charitatis meretur augmentum, no tamen

quolibet aftu augetur quia
:
non quilibet
eftproportionata dilpoutio ad augmentu
intenfionis habitus gratiae vel charitatis.Ec
-fimiliterloquiturD,Thom.in x.a. quaeff:*
vltima.art. 8 .ad tertium. vbi ait«qudd quo-
libet aftu meritorio meretur homo au-
gmentum gratiae: (ed gratia non ftatim au
getur fed fuo tepore, fcilicet, cum aliquis
,

fufBcienter fuerit dilpofitus ad gratiae au-

‘gmentum . Ratio vtriufque panis huius
aflcftionis ferd fimiliseft rationi faftae pro
'fententia ScotLSed poftea amplius cxpli-
:cabitur i nobis. Sed iam venia mus ad no-
uatn concertationem, & nouas calumnias
-refutandas. Nominalium (ehtentiam ego
'^uatuor argumetis vbi fupra refutaui,quo
rum quanum ncccflc eftrepetere,quonia
r: > 0 Ej aducr-
 ReUShio ie ‘
^

ad uer&ri j vel nolperunt legere , vel negle

ocerunr,vel certd non intellexerunt. Eft igi
tur argumentu. Sequitur ex opinione no.»
minalium, quod nulla efl proportio inter
augmentum (\abituschariracisaut gratia^^
quod refultatex a£lu charitatis^ exercito
in vnico inflanti, &
inter augmentu quod
fitper aftum charitamaequalenxin inteiir
*

fione , continuatum tamen per aliquod

rempus determinatum. Probatur fequeU
(
nam conrequentis quanta (It faldtas imo
.quantus fiterror manifeftum efl:). Sint Pe
trus& Paulus cum azquali habitu gratiae
& chariutis, V. g. intenfionis vt quinque
& Petrus quidem eliciataftuintenfum,vt
uquinq^ in vnico inflati duntaxat:Paulusve
xo in eodem inftati coepit habere fimilem
a£lum,& per quarta partem hora^ cotinua
vuit aflum illu cum eade intenfioue. Tunc
igitur probo,q>in fine illius teporis Paulrts
•habear infinitu charitatis & gratias augmc
jium (ecundu intenfione habitus. Sic enim
Targume. Habitus charitaiisPetricertu aur
<gmentu 3ccepit_^’pter aftum dilc^lionis
exercitu in illo in(land.v> g. creuit v(q j ad
 ,

'&augweht!ichdi^!tau^^
71
• »

decem (fi teneat g> fit augmentu fecundu

totam latitudine intenfionisaftu§) vel erit
vt ofto vel fecundu aliquam:determinata
menfura. Giim igitur nulla fit proportio
ad tempus nulla etiam erit pro-
iif flantis

portio augmenti quod confequitur exiliis

argumentu , quida aiunt,
^ftibus. iVd fioe
jefl argumentum calculatoriu.Sed pro-
.feflohoec refponfio indigna eft philofo-
pho&dialefticOi ;Nufquam enim apud
Arift. legimus, neque apud alios dialefti-
,cos talem confequentiarum defeftu. Imp
iVerd Anfrvdemonftrat argumento calca
Jatoxio in quarto Sc fexto Phyficprum
fi mobile moueretur in inflanti per ali-

iquod; fpatium determinatummecefle erat

jjuodin tempore quantumlibet minimo
4>ertranfiret- infinitum fpatium : eo quod
iin minimo tempore funiinfinita. inflan-
itia. Similiter nos argumentamur fi in vni-
7C0 inflanti cum illa intenfioneaftus , fiue
iper mpdum meriti fiue per modum di-
:fpofitiQnis,;augefcit habitus y (que ad cer-
ata m quan da intenfione m,ergo in quantu-
jpeunque tempQTi? apgefcit in infinitu m.

p r 4u.: E 4 Pfo-?
 Probatur cofequentiajquia in illo lempo^
re non funt finita inflantia, ergo fi in qiioU
'bet inflanti aequaliter augefcit habitus prcf
pter aequale meritum, iam tranfaftoillo
tempore, imo dimidia vel quarta parte il-
lius temporis , reliqua erit infinita intenfio
MaU /b- in habitu. Confirmatur» Nam fi dicas
, ^
lutio, reliqua erit finita intenfio in habitu : ney
ceffe eft quod illa intenfio habeat propor»
«onem determinatam cum alia intenfio^
nem alterius habitus ,
quae confequuta eft
ih Petro ex merito aftus inftantanei.Sit igi

^ tur V. g. centupla.Tunc eflo quidam aliu?

tertius loanes qui intra illud tempus multi
plicet centu dileftionis aftus inflantaneos
ciufdem intenfionisj, tunc feqiiitur :
qudd
tantu augebitur habitus charitatis in loan-
ne,quantum in Paulo,quipertotum tem;-
pus cotinuauitaftum dileftionis,&rin nili
lo inflanti loannes merebatur in quo non
mereretur Paulus : &
Paulus in pluribus
*
alijs inter medijs adhuc merebatur ,
quod
abfurdifiimus efl, dicere quodloSnnes &
Paulus erunt aequales in merito aftus ift &
intenfionc habitus. Imo yero fi loannes
- . alium
 & augmento charitatlsl ^
alium adumindantaneu habuillet exce-
'

, I

dererPaulum in merito illius aftus in &

incenfione habitus. Quod quidem eft in
intelligibile & ridiculum & abfurdu: quia
Paulus in nullo indahti miniis merebatur
quam loannes.Na quod immediatd ante
illud indans & immediate pod illud me
>

reretur^non minuit rationem meriti in il-

lo indanticcintinuatiuo partium tempor-
iis, in quo toto inerebatur.
Sed quida aiunt, loannes plus mere- ^5'
returpropter maiorem difficultatem mul
feiplicandiadus diledionis,quim fit diffi-
cultas cotinuandkSed haec reipondo indi»
gna ed viro prudenti.Mitto nun c,q> diffi-
x^ltasin exercitio operis etia fi proueniat
cx parte obieftijtton auget meritum refpe
^
&vt praemi) effentialis quantum ad maib-
Tcm intenfione yifioiiis beatific^-ac proin
‘*de neqj relpedu augmentiintenfiui ipfius
tebitus gratiae vel charitadS j Vtpatet ex
p're(s€ bx doftrina DiuiThomae i. parte .

‘quaed.P7,art!.4.& i*ad Corinth.3* left.a.

'Yenim vt illis con cedrus , <Ju’6d maior
‘difficultas habeat talem ededum hoc ta- :

E 5 mea
 74 RekSlio de merite ,
- .

men intelligi non potef^ cIC; difficultate^

quaefe tenet ex parte fubiedti. Ha^c enien

potius min;mt meritu, quam augeat,iuxta
illud ,
HilarenFi datorem diligit Deus^
Cum ergo i^elligeridum fit de difficul-
tate ex partoobiefti ,
quam yincit prom-
ptitudo voluntatis, manifeilum eft ^qup 4
crijt maioris meriti, continuare aftum di-
leffionis per tempus abfque vlla mentis ^

diiiagatione, quam poft mentis diuagatio

. nem, iterum contempJari^Certe.yirifpiri
i
tua les riderent fcholafticos, qui maiorem
jdifficujtaiem ponerent in multiplicandis
_aftibus Cientem pUtionis.,.& dile&ionis
Dei: quam. in continuatione ini;r a idem
^empuSiln; r^ente.myenil;^Exem^plum ru-
ilici, cuiDiuusBernardu^prOmittebat e-
qnum^cui SanAusinfidebanfiiemel dicer
jTCt , Paternofier, abfq; mentis diuagarip-
ne.Cumq; rufticus coepiflet recitare atten
te,in mentem eius venit,an equus iibi dan
duserateuEn fella, fratno, idqne fiatirp
yoceinrerrogauit]Bernardum:& dignam
rerpofionem accepit, ia m^dfuertifli. Qsp
^fadoprudentifsimus Sanftus docere vO-
 {p* atfpnenh charitatts, ,75
iuit,qiiantu difficultatis e&t mentem coti
nere in cotinuatione cotemplationisvel di
Corpus
leftionis Dei. luxta illud Sapiais. ,

quod corrupituraggrauat anima, &c.lam ^liafola

vero ali) huius argumenti difficultate fen- tio*

tientes merecQucniutohijcientes ^ fimi-

le argumentu teneor ego foluere relpeftu
praemij accidentalis, qS in omni opinione
'
irefpoder difficultati &ekecutionibonoru
operu.Etenimfimiliterargumetabutur,^
nulla eritj>portio. inter praemiu accidenta .

Je,quod refpodet aftui charitatis exercito

in vnicoinftati& inter praemiuaccidetale
x]udd refpondet affui charitatis cotinuato
per certu tepus. Sed huic obieffioni refpo
fum dedi vbi fupra, dubio. 5 Efl: enim ma
.

xima differetia, quonia affui charitatis no

debetur pracmiu accidentale propterea^
exerceatur in.ynico inflati. Praciniu enim
eflentiale per fe primo refpodet ipfi affui
•d u incipit.Na deeft ^i voluerit dicere,^
affus charitatis Deeefiarid debet exerceri
per tepus neq- pofsit invnico inflati incipe
je &in illo delinereded quod fi incipit,ne
ce&eftcodnuetjn;;.quauisnopcrtem >
V ... deter^
^6 Reledio de merito

decertninatuiD.Imo dicunt, quod non me

returpropierea^homocotinuet adum:
fcd quia continuat in tempore determina
to,in quo liberum erat fibi ceffare. Sed pu
det me in refutationetantac ignorandx co
morari etiam per tempus in determinatu.
Dicim us ergo , quod cum aflui chaiitads
per fe rcfpondeat eflenuale pr^miura non
eft circunftantia fuperaddita ,
quod exer-
ceatur in vnico inflanti, Eft: enim impofii
bile,q> non incipiatin inflanti. Qupa au»
tem continuetur, voluntarium eft: Sdibe»
rum homini:neque datur tempus indeter
minatum,in quo neceflarium ut continua
ri abfque libero hominis arbitrio.Nullum
enim eft tempus indeterminatum fignabi
le. Imo om ne tempus &
omnis parstem.-
poriseft determinata:ficutomnis pars c6
tinui.Et.ficut non datur prima pars in con
linuo quonia antequamlibet partem eft
,

pars, fi loquamur de partibusj quorum al-

tera refpeau alterius fe habet vt pars illius:
no datur aliqua pars temporis antequa
ita
non fit pars. Huic tamen non obftat, quin
in toto illo tempore homo Ubere & meri-
 4Hgm€ntb chdfitittlsl jj
itorid operatur. Cu igitur otnnetepuspro
portionetn habeat cum alio tempore^fem
per erit proportio inter pratmiu accidenta
le,quod reipondet merito ratione tempo
ris,inquo exercetur adus charitatis & in-
ter aliudpratmium accidentale, quod re-
rpondet:quia talis a£^us exercetur in maio
ri tempore. Quod fi rurfusobijcias, quod

fi adibus charitatis multiplicatis in diuer-

fis in dantibus reipondet aliquod praemiu
accidentale propter illa multiplicatione,
(equitur nulla erit proportio inter il«
lud pratmium & inter aliud pr^miu,quod
reipondet ratione continuationis tempo-
risrfed fempererit infiniiu relpeftu illius.
Ad hanc replicam potuiflem quidem ne-
gare, quod ad:ibus elicitis a charitate^qua-
tumlibet multiplicentur inftaritanee ,re-
fpondeat praemiu accidentale, fed folum
eflendale^ dequopodea explicabo quo-
modo fit maius in ratione prsemi). Sed
quoniam iamolim^antecedens concede-
iram:concedo & hunc. Sed tamen nego fc
quelam quantum ad illud, quod eritinfini
?cam praemium quod rplpondec continua
.. tioni
7?' RehSUo di merito '

tioni aftiii charitatis.Nec enim efl: eadetir

ratio ficut de praemio eflentiali. Etenim

eflentiale praemium, quod efl: vifio beati-
fica , habet proportionem eiufdem (pe-
ciei,non folum quantum ad fubflamiam,
fed etiam quantum ad intenfionem cum
quolibet alio eflTentiali praemio. At vero

praemia accidentalia plurima ex illis difle

runtfpecie,itavt proportionari nonpoC.
fintquantu ad aequalitatem vel aliam pro
portionem, exemplum efle poterit in au-
reolis, quae refpondent virginibus &do-
ftoribus & martyribus .
Q^ntumlibec.
enim crefeat aureola virginis, nunquam
pertinget ad dignitatem aureolae marty-
ris. Proportionabiliter ergo dico, ficut
quantitasdifcretanonproportionaturco-
tinuae: ita etiam meritum pluri u a£l:uum
irt pluribus inflantibus multiplicatorum
non habet proportionem quantum ad
prsemium accidentale cum merito aftus
in tempore continuati. Quemadmodum
etiam poteflefiTe optimum exemplum in
mathematicis , de angulo coniingentiae re
fpe^lu Anguli refti linei. Potell enim ille
* ' effe
 clflc maior & maior, &refti lineus minor
& minor: & tamen ifte quantumlibet par
uus , (emper erit maior , quam ille quan-
tumlibet magnus. Quod quidem demon
ftrant mathematiciex definitione circuli.
Et patet ad fetifum in figura apud Eucli-
dem appofita. Dico igitur quod intraide#
tempus; v. g. intra fpatiutn vnius horse
femper magis merebitur qui totam ho^
. ram continue diligit cum sequaliintenfio
ne, quam ille qui intra vnam horam muU
tiplicataftus dileftionisinftantaneos. Cse
teriim quantum ad intenfibnem aequali-
ter merentur , vc explicabimusinfra.
-
lam vero Scoti lententia cjux inloco SententU
'citato falfa& improbabilis nobis yifa eft Scoti pro-^^
quo communiter i Tho^ habilis,
in eo fcnfu in
rniftis intelligiuir , nunc tandem cuiuf-

darn antiqui Thomiftxintelligentiam fe-

quutus probabilis videtur& valdcconfor
mis cum fententia Diui Thotnae. Magi-
ft er frater Mathias de Paz ordinis Praedii-
catorum Salmanticse facrorum Biblio-
rum Primarius,
in qua da repetitione qua
aiino Dojninil^illefimo quingentefimb
" decimo

I
, So '
RehSHodemmto -

decimo feptimo prello mandauit,(ic imcl

ligit fcntentiam Scoti, & fic refert in fecun
da quasflione illiusrepetitlonis.Scotusre-
{pOndetin quarto Sententiaru, quodpoe-
nitens non femper refurgit ad maiorem
gratiam licetrefurgat femper ad maiorem
^ gloriam elTentialem, eo quod opera prius
fada manent in acceptatione diuina non
folum in ordine ad praemium accidenta-
le, fed etiam eiTentiale: quia talia viuifican
tur,& femper per contritionem additur
aliud meritum. Haec Scotus. Et quanuis
nominales ( inquit Magifter ille ) vt puta
Gabriel &
alij ipfum impugnent dicen-

- tes,qu6d videtur fibiipfi^cotus contradi-

cere,eo quod in diftinft.i i .quaeft. i . dixe
rat,qu6d gratia erat dilpoficio ad gloriam,
ergo vbi maior gratia, maior gloria , &e
contrario, in quit, Gabriel contra Scotum :
fed certe non intellexit ipfum Scotum.
Nam Scotus intendit, quod praemiu effen
lialc & debetur gratiae & operibus faftis in
gratia, Non tamen intendit quod princU
paliter operibus. Vc videtur fentire Ga-
briel intelligat Scotus^l^am ipfe Scotus
w dccla-
 ^ augmento charitatis» It t

declarat (e dicens , quod non ed: idem ha*

bcre plura merita in acceptatione diuina
referuata in ordine ad praemium pro eis
reddenduni , &habere maiorem gratiam
intenfiuck Haec Scotus ,&ifl:a funt fecun-
dum Scotum, quod aliquis habens mino-
rem gratiam , habeat maiorem gloriam
cflentialem non fimpliciter , fed vteorre-
fpondentem operibus , quam alius qui ha
beat maiorem gratiam ctlm paucis operi*
bus, qui tamen habebit Gmpliciter maio*
rem gloriam correfpondentem gratiae: &
hoc intendit cum dicit , habere maiorem
gratiam intenfiue. Ille enim habet maior
rem gratiam in tenfiue,atque proinde fim
pliciter maiotem gloria» Ille autem alius
habet maiorem gratiam extenGue quia :

plura merita, licet minorem intenGue Gs :

ctiani habebit maiorem gloriam effentia-

lem extenGue, & non Gmpliciter^&hoe
modo intelligen do Scotum benedicit &
conformiter ad doftorem Sanftum in 3*
parte,quaeft.89. arti. y. ad tertium*, Vbi dif
dtquod ille qui per poenitentiam refur#
git in minori charitaie, confequitur prati
- F mium
 ii IttleBio de meriti'

mium elTentialc fecundum quantitaietn

charitatisin qua inuenicur, habebit tamen
maius gaudium de operibus faftis in prio
re charitate , quod pertinet ad prxmium
accidentale. Et optime Capreolus in quar
to difl.i4.qu2eft.2..ad primum, contra fe-
cundam Copclufionem dicit, quod hic,

intendit DvThom. quod confequiturpras

mium effentiale etiam relpeftu operum,
quae prius fecit, fed tamen in ordine ad
charitatem in qua inuenitur. Et fie exten-
fiuc maius praemium effentiale, fed non .

intenfiue,vt aitetiam Scotus , nifi rcfurgat

in maiori gratia; quod hon oportet fem-
per, vtdicitetiam Scotus conforroiter ad
dpftorem San 9:um,fed fecundum maio-
rem vel minorem conatum. Illam etiani
diftinftionem de gratia intenfiua , & ex-
tenflua ponit Marhlius inquaho Senten-
tiarum,quaeff.2o.& fic dicit plurium opi-
niones concordari.Haftenus ex pracdiclo
Magiftro doftifsimo F-Mathia de Paz,de
verbo ad verbu recita ui: Et mihi quidem
valde verofimile eft, quod hic fuerit fen-
fos Scoti ;& confcquenter. loquendo
•»
i: i plican-
 ^ augmento chdrhdtisl 8§
plicanda efl fencentia Scoti in praefenti no
ftra di(putatione,cum inquit
,
quod cuili-
bet aftui quantumlibecremiflb refpondc
bic maior gloria quanuis hon detur homi
ni maior gratia vel charitashabitualis.Ex-
plicandus cftenim de maiori gloria efferi
tialiexteriliue inraffone pratmi) pluriuni
inei'it6rum. De qua diffinf^ibne plura ffa
tim difturus fuin. Cxterum (i lententia
Scoti ihtelligatur,vt moderniores intelli-
gunt, minus probabilis mihi videtur quS
nominalium opinio eo q? ponit difprd-
:

portionem gratiae in hac vita fecundum

intenfionem, cum Intenfione vifionis bea
ti fi cg. Nain dicere qu 6d in alia vita di fpo-
netur hom o pe r abundantiore m g ratianl ^
intenfiue,iri i ninon videtur fatis tutu irt
^
p raeferitieriim vita fit h omo gra tus &ac ce
ptusad gloriam. Opinio tandem San- OpimoSS
fti Thonriae prefsius nunc examinanda

eff,& apertius defendenda &

confirman-
da : de qua fatis multa dixnn prxdidis
commentarijs. Neque eJiiftimaui me irt

aliquo ab eiusdoftirina difcefsiffe,quic-

quid aduerfarius calumnietur.
*
F a Mul-
 S4 ReUSUo de merito
Afgumtn Multipliciter a utem argu mentatur ad«
14 contra uerfus fententiam DiuiThbm^quanuis
fententia
me foium accufent quod illam exprefsis
,
S,Tbo»
verbis defendam. Ad tria capita.poflunt
reduci plurima argumenta quae aduerfus
praeditlam fententiam obijciunt. Primo
quidem loco argumenta deducunt ex fa-
ctis literis. Secun do ex concilijs. Tertio ra
tionibus argumentantur. ; , ;
Argumenta primi ordinis talia funt.Na
in facris literis praemium promittitur bo.^
i)is operibusiuflorum» ergo quodlibet bq
num opus habebit fuum praemium be.^

ne operans moriatur in gratia. At vero fi

teneamus fententiam D.Tho. vt eius ver-
ba fonant, ille qui moritur in gratia poft
multa opera ex charitate remifsiorefada,
non recipiet praemium pro illis operibus;
nifi ante mortem intenhus dilexerit, ma-
iorem probant ex illo Pfalmi,quia tu red-
des vnicuiq; fecudu opera fua,& Matt.id.
Filius hominis venturus eft in gloria pa-
tris fui cu m angelis fuis, & tunc reddet vni
fecundum operaeius. EtMatth. 10,
euiq;
Qmcunq^ potum dederit vni ex minimis
: . ^ r. iftif

l
 dugmento chmtdtis, ij

iftis calicfitti aquae frigid^ tantum in nomi

ne difcipuli , amcn dico vobis non perdet
mercedemfuam. Et ad Rom.z.Qm red-
det vnicuique fecundum opera eius. Item
a. ad Corinth, ^.Qipnes nos rnaniFeftari

oportet ante tribunal Chrifti , vt referat

vnufquifqj propria corporis prout gefsit,
Cuc bonum liue malum Jtem |.ad Co-
rinth.3 . Vnufquifqj oropriam
mercedemi
accipiet fecundum fuum laborem.ftmul
tia aiia fibillia ^eflimonia afferunt , quale
lO.Reddet Deus iu-
cfl illud Sapient.cap.
ftismercedem laborum fuorum,quae om
nia in idem redeur. Ex quibus tefHmonijs
volunt colligere qUod haec retributio, hoc
praemium femperdebeateflcrefpeftli cu
iuflibetboni operis in maiori irttenfipnc
vifionisDci, non intelligentes nec diftin-
guentes rationem beantudinis &
praemij,;
hec rationem vifionis Dei i rationeprae-
mij maioris vel minoris neque rurfus di
:

ftinguentes praemium clTentiale & acci-

dentale , fed femper nomine mercedis &
praemijfolum intelligentes vifipnemPei, >

& nomine maioris praemij maiorem in-

'
*
F 3 ten^
 MjeleSlioitmmti

ten(5onem illius beatifica vifionis^ •

Secundo argumentamur vehementer,

ex Decretis &
Canonibus facri Concilii
Tridentinijin Sefs.6.Vbi in Decreto de iu,
ftificat.cap.jo. fic habetur , Sic ergo iufti-
ficati & amici Dei ac dpmeflici fadi eun-

tesde virtute in virtutem renouantur. Vt

Apoftolus inquit. De die in di^iu, h6c,^jft
mortificando membra carnis Tuae &
exhi
bendo ea arma iufiitiae in fanfiificatio-

nem perobferuantiam mandatorum Del

& Ecclefix ,
in ipfa iufiitiaper Chrifti gra
tiam accepta cooperante fide bonis ope-
ribus,cre(cunt , atque magis iuftificaptur,
ficut fcripium eft,Quiiuftuseft iuftifice-
tur adhuc. Et iterum capit, lo. Vbi agitur
de merito bonorum operu dicitur , quod
iu ftificatis proponenda funt Apoftoli ver
ba , Abund ate in omni opere bono,fcien-
tes, quod labor vefter non eft inanis in'
Domino. Et iterum. Atque ideo bene,
operantibus vfquein finem &in Deo ope
rantibus, proponenda efl vita seterna,&
tanquam gratia filijs Dei per Chriftum
lefum mifericorditer promifla , &
tan-?'

i
quam
 ,

Miffnento chmt4tls»

quam naerces ex ipfius Dei promifiione

bonis ipforum operibus & meritis fidclin
ter reddenda. Haec eft enim illa corona iu
Ridx quam pofl: fuutn certamen & cur-
fumrepofitamlibi efle aiebat Apoftolus
i iufto judice, reddendam oon folum* :

autem fibi,,(ed &

omnibus qui diligunt
aduemum eius, Ex his & multis alijs quae^
ibidem continentur colligunt,noftra(en- '

tentiam, feu potius Diui Thomae fuftinc

ritton poffe,eoqu6d dicimus, non quoli-<
betoperebbnoiuftificatu hominem etia-

iiin gratiamoriatur aflecuturu maiorem,

intenfioneeffentialispraemij ve) etiahabi
tus jpfius gratiae . Rjurfus ex Canonibus
eiufdeSelsToniSjiAiprumefiicereconatur -

noftrafententia parum efle tutam infide.

QjUa in re eos poflu musreprehendere
lam renjifie cenfuerint, dum facris Cano - •

nibus contrariam efle arbitrantur. Dicere

nahqj debuiflent, erroneam efle fententia.
Sed vt hoc appareat, potius ipfi c^^utire
voluerint, & neqjiioftra fententia neq; fa-
ctos canones in tellexerint,deverbo ad ver
feum.r.efcrairtrtres potifsimum Capones
. F 4 .
pras-
31 S? '•ReleStio de merito

quibus
praediftje Sefsionisjin ni |

tancur,& ex quibus contra nos triumpha- ,

re fe putant, Can0.a4.Sic habet, Si quis di-

3^eritiuftitiam accepta fri non conferuarv
atque etiam augeri coram Deo per boni
opera:fed opera ipfa fruftus folumrhbdoi .

& figna efleiuftificarionis adepta?, non aix

tetn ipfiusaugendaecaufam, anathema fit.
,

Ex hoc fic argumentatur Concilium non

determinat quod folumper opera magis
intenfa augeatur iufiitia iuflihcati , fed in-
definite loquitur , per bona opera , quod
acquiualet vniuerfali definitioni aefi diceu
ret per quaslibet bona opera. At vero -Di^
uus Thomas, dicit, quod non quolibet
opere meritorio augetur charitas vel gra-»
tia , ergo neqj augetur iuftitia,de qua prae-

dibus Canon loquitur. Rurfus canon,‘

a^.fic habet.Si quis dixerit iuftos non de-^
bere pro bonis operibus quae in Deofue.i{
rint faba,expe£i:are &fperare aeternam rc
tributionem a Deo ,
per eius milericordia
&.Iefu Chrifti meritum , fi bene agendo
& mandata eiuscuftodiendo vfque in fi-

nem perfeuerauerint anathema fit. Hiflc

- fumi-
 fl^^auffnentochmtatiil .

fomitur argumentum , ergo iuftu^quoli-

bct bono opere fiiperaddito praecedenti-
bus, ^ffequeturnouani retributionem &
maiorem, fi in gratia moriatur, ergo con-
demnatur feriteritia qtiae tenet, quod pro^
a 6iibus remifiioribus charitatis non re-
cipiet homo, etiam fi ingratia mdrlaitur
maiorem eflentialem beatitudinem nifi
in hac vita intenfiu? dilexcrit. Penique
in cano.3a* fic definitur fi quis dixerit ho-
minis iuftificati bOna opera ita efledona’
Dei ,
vt non fint etiam bona ipfius iuftifi-
cati merita, autipfumiufl:ificatum‘ bonis
operibus qua? ab eo per Dei gratiam
,
&
lefu Chrifti meritum;, cuius viuuiri metn'
brum efl:,fiunr,'non verd mereri augmen
mm grati2c,yitam seternam, & ipfius vitae
acternae(fitarpen in gratia decefferit) con-
(equutionem, atque etiam gloriae augmen
tum, anathema fit*
‘ Ex qua definitionevolunt colligere,
aftibus charitatis quantumlibet remifsis
Bon folum meretur homoglori^augmcn
tum,vt dicit Concilium, fed etiam confe-
quuiioncm.augmenti gloriae eflentialis, fi
" F 5 tamen
 8

^ ReleSlU it meriti •

tamen in gratia homo deceffeiit. ^In hu5

ius argumenti folutione oftenfuriis fumy
quod dvip falfateflimonia imponunt, alte
tum mihi, alterum concilio. Argumenta-
tur etiam quidam ex Concilio Arauftca-'.
no cano. 1 . Vbi.didtur debetur merces
bonis operibus fi fiant, fed gratia Dei pras
<;edii V t fiant.Et ex concilio T ellen fi. Vbi

dicitur, diuerfos effe gradus meritorum^

& praemiorum in futui;a vita fecundum dt
uerfos giadus virtutum,. Ergo, non opus
cft,vt differentia pracmij eflentialis confur
gatex differetia intcnfionisaftuum chari
tatis. Ad hunc mpdiim afferunt quaedam

fandorum Patrum teftimonia aUerentiu^

omnibus virtutum adibus praemium effe
conferendum quafi vero aliquis catholn
:

cus id negare pofiit., _ •

Argumentantur tertio rationibus qua-

rum potifsima defumiturexnoflris coim
inentanjs ; quae buiufinodi eft,Deus pro-
nior eft ad miferenduni & praemiandum,,
qujm ad puniendum & vindicandum,^
fed pro quolibet malo opere amplius pu-
nietur peccator in inferno, quam fi non
'
fcciffet
 ^i^ffuentoch^rhausl
fecillct illud ergo etiam pro quolibet
bono opere maius prae-
recipiet iuftus
mium etiam elTenti^le , quam finon fe-^
Haec
ciffec illud. &
multa alia fi milia obi j-:
ciunt , quibus profefto C quid valerent,
damnatur edam fententia Diui Thomae
perpetuo aiTereniis ,
quod gloria eflcn-
Malis commenfuratur intenfioni charita-'
tis. Nunc autem quoniam plurima dixu .

mus in noftris praediftis commentari js,^

necefleeftbreuiter & refolutorie proce-
dere:& nouis obieftionibus nouam expli
qationem & rpludonem adhibere.
Pro decifione veritatis & intelligen -Xridfun-
da ver?e do&rinae&folutione argumen-
torum > tria qgafi fundamenta ante ocu^^
los habenda funt. Primum quidem (a-,
ds a nobis oftenfum efl: , confirma- & .
I»
*

tum in quaeftione, t. huius noftrae re-^

petitionis , vbi demonftrauimus eflen- «.4

dalem vitae Chriliiansc perfeftionem in^

charitate confidere , maioremque per--, ,k%t

feftionem vitae Chriftianae eam efle,

quae cum intenfiori charitate coniunfta
cft,eumque efle fimplicker magis per-
.
feftum,
 ‘
Ilele6tto de meriti

fanftiorerti; quj voiurrtatem ha

becintenfidrecharitdte affeflartt quonia
:

‘dft yinculom perfe£H6bis,qux vnie

hbminfeincum ipfo Deo fiimmo bono?

Hui us veritatis penetrafib plurimum va-
let ad intelligeniiam doftrinae Diui Tho-
mae de augmento & merito charitaiis.Ha
ius etiam ignorantia , vel inconfideratio^
quod quidam afententia
eft in‘caufa,
ui Thdfnac difcedant. Secundum fundae'
mentum necefle eft hoc in ibeo praemitte'
re quod latius digefsi in noftris Gomn^en
tarijs 2. 2. q. 2 4 .ar.^.dubib.^. Secudo fuh^'
.

;
damentaquapropter illuc remitto leftor
rem jfi 'quid minus quam oporteat in prac-
fenti dixerimus, Eft igitur fundamentum
huiufmodi.Praemium bonorum operum^
duplex eft, alterum dicitur efientialevel*
fubftantiale , alterum*dicituic accidentale.
Eflentiale quidem praemium corififtit ih
ipr^rvifione & fruitione beatifica j
qux
eft vita aeterna quae diuina miferatione,
:

& magnifica voluntate proponitur 8c da-

tur praemium bonorum operuni quae in
,
Deo & propter Deum fa£ia fuht.Pracmiu
,
'
vero
 & duffnento charitatis,

vero accidentale dicitur efle gaudiu quod

habet iuflus de aliquo bono creato &.de
ineritis perquse peruenit ad vitam zter-r
nam,& de exequutione bonorum ope-
rum quae facere deliberauit. Vbi obfer-
,

uandum efl > quod nomine gaudi) expila

catur hoc prSemium, ficut folemus nomi-
ni fruitionis, explicare beatitudinem. Eft
enim fruitio gaudium de Deo clare vifo,
Quanuis fecundum (^inionem Thomix
ftarum, beatitudo cnentialiter confidat
in vifione Dei. Sic etiam proponionabili-<
ter folet definiri praemium aeddentak
a D. Tho. per gaudium quod habebunt
beati, non quidem de Deo clare vifo vel
clarius vifo , fed de aliquq bono creato
quod ad eorum merita pertinebat. Dixe-
rim autem ad eorum merita pertinebat:
quoniam multa gaudia funt in beatis acci
dentalia , quae non confequuntur ipeciali-
ter ex illorum meritis,fed ex confortio fta
tus beatorum: vbi quilibetgaudet dealio-^
rum meritis & gloria.imo etiam de punU
tione damnatorum , luxta illud Pialmif
Exultabuntiandi in gloria laetabuntur in*
 * *
*
.

p*
‘
R^le^io de merito

cubilibus fuis. Exultationes Dd in gutture

eorum , & gladi) ancipites in manibus eo-
rum, ad faciendam vindiftam in nationi-
bus,^ increpationes in popuIislVbi vide-
tur infinuari duplex gaudium, dterum e(-
fentiale qux cft Ixtitia cubilis fui,vhi rc-
quiefeunt in vitx vifione Dei. Alte
rum accidentale, quod exiflit in exultatio
ne gutturis, per quam (ignificatur Ixtitia
de com muni confortio beatorum laudan
tium &benediceniium Dominu.Confur
gitetiam ex ordine diuins iu(litix,quate-
nus malefaftores punit in xternam • Et
hoceft quod dicit. Ad faciendam viridi-:

ftam iri nationibus, &c. Cxtenim quan-

do huiufmodi fpecialc gaudium de bono
creato rationem habet accidentalis pri-
inijjrelpicit bonum creatum,quod eft me
ritum ipfius beati, aut aliquid pertinens ad
^priu meritu. Et hoc modo gaudebit bea
tus non folu quiil voluit dareeleemofyna,
fed quia re vera fubleiiauit miferia paupe-
&manyr gaudebit no foIu,quia vo
ris.Sic
luitpatimartyriu,fcdquiarc vera paiTus
Hoc igitur accidentale prxmium efl:,'
 & augmento chmtdtisl
quod faepilsime, docet D. Tho. rclponde-
'
reaftibusvirtutu ex proprio genere, cuius •

teftimonia plurima attuli vbi fupra. Sed

Ipccialitcr videaturin 4. Sentent. diH:.49.
qu3eft.5.& i.ad QDrinth.3.1e£i:.2.Noitaqj
negamuseflentialeprsemiu vitae aeternx,
correipondere bonis operibus aliarum vir ^
tutum quae ex charitate procedut:fed affe-
rimus huius corre(p 5 dcntiac rationem & ' ' '

menfuram efleaftum charicatisjd quo il-

la bona opera profici(cunttir& imperan-
tur : habent nihilominus ex proprijs obic-
ftis ficut rpccialem bonitatem ita fpccia-i
,

le praemiu quod dicitur accidentale com^

paratione ad praemiu, quod eff vifio beati
fica. Quapropter h:ec accidentalia prae- Nulti^
mia multiplicia effe neceffe eff : & diffe- P^^*
fniu dcci^
rentia inter fe, aliquando quidem (pecifi-
ce, aliquando numerice & indiuidualU
ter : ficut ipfas bonitates operum , de
quibus funt eiufmodi gaudia,multiplici- • .V T.

ter variantur. Inteream autem innume- «-i- - •/

ram m uItitudinem,gaudiorum :
qua! fun-‘
datur in vnico gaudio fruitionis Dei correi
fpodenteperfe primo merito dileffipnis^
^ tria

i
 '
p6 RelefUo df^merlti

tria poitifeimum comttictborant Theolo*:

Tres au^ giin4.Sententidiftin£i.4'p.c]U9C dicuntu^
reola. aureolae diminutiue, comparatione ad c(x
ronam auream ,
quae cft ipfa eflentialis
beacitado ^
prout habet rationem prae->

mi) meritorum. Eft itaque triplex aurco-<

Manyru. la excellenti viftoriae debita. Prima eft
martyrum quorum fpecialis gloria de*»

fcribitur Apocalyp.7. Vbivnusde lenio-

ribus dixit loanni, Hi qui amifti funt fto»
lis albis,qui funifEt vnde veneruntfEt di-*
xi illi, Domine tpi,tu fcis.Et dixit mihi.Hi
’
(untqiii venerunt de tribulatione magna
& lauetunt ftollas fuas & dealbauetuut
,
'

eas in fanguine agni. Vbi profefto Ipecia-

' lisgloriamartyrumdefcribiturpcrmeta-
phoram fiue fimilitudinem , quod veftiti

crut ftollis albis palmas in manibus haben

tes infignuexcellentirsimae viftori^& afei
milationisad Chriftum, pro cuius amore
mortem pafsi funt. Secunda aureola dc-
I>o 6toru,
Dan*i2» fcribitur Danieliscap. 12. Quae competit
doftoribus & praedicatoribus fa erae do -
firinae.Vbi dicitur, Qm autem dofti
iint,fulgebut ficut Iplendor firmameii, &
tn;
 (Sr ento charitatis* 9f
qiilad iiiflitiarii erudiul multos, quafi ftel
Isc in perpetuas aeternitates. In quo tefti-
monio duo genera beatorum infinuan-
tur.Alterum eft comune omnibus Chri-
fti difcipulis, de quibus dicitur quod erue
,

omnes docibiles Dei.Ioannis cap. 6. Et hi

omnes." Fulgebunt ficut fplendor firma-
i^enti. At vero eorum qui alios erudiunt
fpeciale praemium comparatur flellis quae
fpecialiter fulgent in caelo.Hocipfum prae
mium infinuatur Matth.^.vbi ait, Domi-
nus, qui fecerit & docuerit hic magnus vo
regno caelorum. Nihilominus
<^abitur in
certum eft, quod multi qui non docue-
runt erunt maiores (impliciter ; quam qui
docuerunt, (icut patet de Maria Magdale-
na ,& de multis folitariam vitam con- &
teiriplatiuam agentibus qui erunt beatio.»
,

res quam multi praedicatores iu fti, qui vi-

tam aeternam confequentUr. Qmd igitur
fpeciale habebunt omnes doftores & prae
dicatores, propter quod magni appella-
buntur in regno caelorum ? Et prbfefto
omnibus illis aliquod fpeciale praemium
^ontioget, quod alijs non doftoribus vel
*
G prae-
 p8 ReUdioiemevlto >>

pr^dicatoribus non dabitur. H^c eft au-

reola fpccialisquaefignificatur ftellarum

• fimilitudine.De qua gloria fpccialiter ipfi
gaudebunt , & ab aliis honorabuntur.
Quemadmodum in Ecclefiaftica hierar

chiaDoftores& Magiftri vifibilibus in-

figniis decorantur & honorantur, y,

ViYgtnu . Reliquum efl: aureolam virginum Seri

aureola* pturae (aerae teftimonio confirmare (pc-
cialem effe & diflinftam mercedem folis
virginibus deftinatam. NamApocal.14.
^mple & eleganter deferibitur h^c aureo-
'
lavarijs fimilitudinibus. Primo quidem
virgines numero quodam definito refe-

runtur centum quadraginta quatuor

efle

millia. Seaindo, vocem eorum tanquam

vocem aquarum multarum , tanquam
vocem tonitrui magni, tanquam vo- &
cem cytharaedorum cyiharizantium in
cytharis fuis. Admiratur vel nos admira-
ri facit Spiritus fan£ius.Talibus enim
com
parationibus intelligimus virginitate ma-
ximum, donum Dei e(Ie defurfumque
venire vel uti aquae multx ,qo^ non hu-
mana induftria terram ijrigant. Rurfus i
* **
*
I Jmtrn

I
 & augmento chatitatls.

com audimus vocem tonitrui nl3gni , ef-

fe vocem virginum intelligamus terribi-
km effedoftrinam de virginitate feruan-
da ,
tioh enim omnes capiunt verbuii>
Iioc : (jui potefl: capere capiat. Ipfaetiani
virginitas terribilis cft dxmonibus. Per-
timefcit enim diabolus(vt dicebat Ahto-'
nius)cafte viueniium vigilias oratio- &
nes yaldeque confiindituri quod mens
,

hominis in corpore corruptibili vitaagat

angelicam. Denique fuauitatem illius riia
xim^ virtutis afsimilatur Diuus loannes
Voci cy thar^dorum cytharizantium in cy
tharis fuis
:
quoniam virgines membra fua
fuper terram mortificauerunt, vtperinfi-
gnem temperantiam quafipercytharam
liais fidibus bene contentam ^ agno fponfo
fuauirsitnosronosredderenr,fimuIqj can-
tarent canticum illi placentem. Ne
vero
quisexifiimet tale gaudium comuneefle
omnibus beatis a diecit Diuus loannes. Et
hemo poterat dicere Canticum , nifi illa .
^
‘

centum quadraginta quatuor millia, qut J

empti funtdcterra. 'Hifuntqui cdm mu-
Ueribus non fune coinquinati ,
virgines:
G a cniai

ff 99
 Ico ReleSiio demeriti

enim fant» Hsec dcinduftria riiinusfcho-

laftic^dkeritn ,vt om nes intelligant,quan
ti sedioianda (Int hsec accidentalia prac-
mia j quae Spiritus fandius ita extollit &
celebrat . Non enim defunc inconfide-
rati fcholafliici
,
qui huiufmodi acciden-
talem mercedem & gloriam parui fa-
ciant, Volunt enim vbicunque in ficris
literis merces aut gloria ^ aut praemium
'
commemoratur , neceffarium elTe : vt in-
tclligatur vifio beatifica , ita vt maior glo-
ria fit perfedior vifio : neque fufficiat ,
vt
aliquis dicatur habere maiorem gloriam
aut mercedem,quod, caeteris paribus, ex-
cedat alterum beatum in gloria accidenta
lij etiam in aureola martyri). Quqd qui-
^
dcm,rudirsimorum hominum efl: , via &
R fpiritus omnino ignorantium. Sed de his
fatis; nunc autem ad tertium fundamen-

tum ex quo' omnes obieftiones facile dil-

foluemus accedamus. .

Tertium Tertium fundamentum , &

maxime
fundamen obferuahdum eft huiufmodi. Non efl: dc
$um» ratione beatitudinis,qu2 in Dei vifionc &
fruitione confift it^& qu; dicitur & eft vi-.
 &4upnmo€hdim^ idi
'ta nec eft ei us proprietas, a^t pro-
aeterna,
pria pafsio,qu6d fitprsemium beati!: qtiin
potius effe praemium meritorum, illi acci-
dit ex diuina gratia &
ordinatione. Hoc
fundamentum pofuiin conclufione quar-
ta earum qiias^ principio releftidnis prae-
fnifsi. Et manifeftum eft in exemplis ibi-
dem pofitis.Etenim anima Chrifti Domi
& tamen eius beatitudo
ni beatifiima eft :

noneftpraemium aut merces meritorum

«iufdem. Paruuli etiam baptizari, fi ftatim
moriantur ante vfum rationis, beatitudi-i
nem C 9 nfcquentur,nontamenpraemium
meritoruni fuoruin^Sed quidmbrorfipfe
DeusbeatiiHmus eft^&tam alienus aprae
mio quam a fubie^iiohe ad alterum eft'.
Et quoniam in intelligentia huius funda4
menti confiftit huius difficultatis (blutio*
vifum eft operacpretium , illud diligenter
explicare. Notandum igitur eft primo ejd
dodrina Diui Thomae in. i.a. quaeftione
ii.articulo.i. 4. quod omne opus
bonum ed ipfo quod bonum eft, habet
fationem meriti apud Deum: & omne
opus malum liabet rationem demeriti
^ G 5 apud
 'to 2r V ReleSUikieffileriti
4 •

apud I)eum . Cuius ‘ratia egregia aBi-?

4. gnatufia DiuoThoma, Aftus enim ali-^

cuius hominis habet rationem meriti vel

demeriti fecundum '?quod ordinatur ad
^Iterum yel ratione eius vel ratione com4
munijf\tis feu boni cqmmunis. Vtroque
aateip mpdpaSus noftriboni vel maliha
bent rationem meriitii vel derneriti apud
peum< ij^afione quidem ipfius Dei, io*
quantum eft vitimus homjnis finis ad
quem debent omnesadus humani re&r<>i|
ri Vnde qui facit aftum malum non re-*
.

feribilem in Deum ,
nonferuat honorem
qui vltimo fini debetur. Rurfus ex parte
totius communitatis vniuerfi» probatur.
jQLuoniatn ille qui regit communitateinj

praecipue habet curam boni communis*

Vnde ad eum peninet retribuere pro
bijs quas bene vel male fiunt in com.»
munitate . Cum igitur Dejus fit.guberna*
tor & Reftor totius vniucrfi ,
fpeciali*

ter rationalium creatur^um , neceffe eft,

quod adus humani habeant rationem me
riti vel demeriti per comparationem adt
^fum, ^ . tr’ ... .
 (st iMgmento charitatis» x 03

Nota feundo , quod per fe & forma-

literloquendo praemium corrclpondens
merito virtutis , efl: laus honor ab eo &
qui gubernat cxjmmunitatem, vel in cu-
ius comtiK>dum & honorem exercetur
a&us virtutis. Similiter aftui de merito-
rio & malo correfpondei ratio culpabi-
lis , & vituperabilis
vt optime demon- ;

DiuusThomas vbifopra ariicul. fe-

flrat ,

cundo iuxta dodrinam Ariftotelis af-

.

ferentis laudabilia funt virtutum opera,

vituperabilia autem vel culpabilia opera
contraria.
•
Notandum efl: tertio, quod ex diuina
ordinatione faOum eft,quae omnia fua-
uicer difponit ,
vt licut homines miferi-
corditer per gratiam Dei eleuantur , vt
(int adoptiui& haeredes vitae xternse,
fili)

‘quae in Dei vifione confiftit , ita efcia voluit

Deus, vthanc iplam vitam qua digni funt
per gratia , mereantur bonis operibus qux
ab eis per Dei gratiam & lefu Chrifti me-
ritum fiunt. Id quod in punfto ioftificatib
ftis impi) laaxime patefcit.T unc enim vita

aeterna dignus efl: homo per gratiam iulH

G 4 fica-
 jo^ RcUSlio demeriti:,.
ficationis,& in eodem gradu meretur fide
er charicatcm operantc,&fic vita aeterna .
i

t abet proprie rationem praemi),quam no y

haberet folumrelpeftu gratiap iuftifjcaor
igitur viGo beatiGca quatenus in ea
tis. Illa

includitur,qu6d ipfe Deus facie ad fariem

laudetbeatucn,propter opera bona quae .

fecit meritoria ipGus viGonis , ha|bct pro-

prie rationem prxojij. Huic confonat:,

dicit Apoftolus I .ad Corinth. 4. Qui il^
lu minabit abfcondita tenebrarum, &ina- . /

nifeftabit conGUa cordium , &

tunc laus ^
erit vnicuique a Deo. Et certe loquitur no ,

folum de laude extrinfeca qua illo die iu-

ftusiudex publice laudabit eos qui bona
fecerunt :fed etiam de seterna Jaudequa
Deus clare vifus honorabit eos , qui bona
fecerunt. Huiceriam confonat quod di-
cit Apoftolus ad Romanos a.
reddet Qm
vnicuique fecundum opera ^ius. Ijs qui-
dem q^i fecundum patientiam bpni ope-
ris, gloriam &L honorem & iocorrupiio-
nem quaerunt, vitam arternam. Vbi obferT
ua quomodo gloria & hpnp^ quaeritur
patientiam bpni operis ,&Deus dan,
‘
t / do
 tSt nuffnento chmtathl i o y*

do vitaip aeternam in pr2emium,datillam

vt gloria m& honorem, Confonatetiam
quod dicitur Matth.cap. lo, Qm
confite-
bitur me coram hominibus confitebor;^ ,

& ego eum coram patre meo, qui in cxlis

efi:. Ecce confefsio ChrifH fili) Dei coram

hominibus meretur, vt praemium con-

fefsionem quam ipfe Chriftus Deus &
homo fafturuseft coram patre fuo invin
ta aeterna. Similiter Matthaei ly.laudac
Chriftus feruum bonum & fidelem , di-
cens , Euge ferue bone & fidelis ,
quia fu -
per pauca fui fti fideles, fuper multa te con
ftituam ,
intra in gaudium Domini tui.
Ecce & gaudium Domini ,
quo fcilicec
Deus de fe ipfogaudet , communicatur
(eruo fideli intranti in vitam aeternam, vi-
dentique Deum ficuti cff . Et infuper laus
illaChriftiin aeternum eft duratura, fem-
per enim dicetur feruQ fideli coram patre
caelefti.Euge ferue bone & fidelis, &c. '

.Notandum.eft quarto, id quod ex prae y^ldeno

djftis confcquitur, quod beatitudo du- tandum»
pliciter poteftconfiderarL Vno modOjVt
eftaftio.ipfius beati .procedens abipfius
: G j imcl-
to6 ReUSiio demeriti

incelledu lumine beatifico illudrato , &

eleuato , vt pofsit exercere a£tionem il-
lam vitalem fuperioris ordinis videndi
Deum ficuti eft . Altero modo qua-
tenus ipfamet beatitudo & a£tio prae-
mium eft honorificum datumque pro-
pter merita ipfius beati. Hae duae ratio-
nes valde diftinftae fune . Etenim pri-
ma confideratio eft ipfius rei in fe ipfa
confideratae abfolute prout eft quaedam
felicitas 6c vita beata . Alteravero con-
fideratio eft fecundum rcfpcftum ad me
rita. Sunt enim correlatiua meritum &
praemium. Ita vt maiori merito, maius
praemium, &
nouo merito , nouum prae^
miumrefpondeatneceffarkim fit- Hinc
prouenit,quod vfque adeo illae duae ra-
tiones fint diftinftae ^ quAd vtraque fine
altera pofsit inueniri , & vtraque fine alte-
ra pofsit crefeere. Et denique quod fimul
pofiint crefeere. Haec tria oftendo figil-
latim . Etenim vifio beatifica quam ha-
bet anima Chrifti, &quam habent par-
uuli baptizati, beatitudo eft , &non eft
ipforum beatorum praemium.^ Similiter
ahreola
 tb* Mugmcnto cJ)4r!tdt!sl 'i
^
aureola martyrum praemium eftver^ &
proprie , & non eft vifio beatifica, vt qui-
dam falfo cminati funt dicentes aureolas
n5 efle ab efientiah beatitudine diflindas^
fcd efle ipfam eandem vifionem Dei, quae
dicebatur aureola ,
qua ratione Do^lo-
ribus , Martyribus , & Virginibus prae-
mium eft Quorum errorem oftendic
.

D, Thom. in quarto Sententiarum di-

ftindione.4P. quaeftione quinta per to«
tam,& Magifter Soto inead^m diftin-
fiione* Et profefto ratio defumpta C3C
illo Apocalypfi decimoquarto ^
nemo
poterat dicere canticum nifi illa centum
quadraginta quatuor millia » conuincit,
quod aureola virginum non eft ipfa vi-
fio beatifica. Alioquin omnes beati di-
cerent idem Canticum , haberent idem
gaudium (ecunddm fpeciem de Deo cla-
rd vifo , imo quidam non virgines me-
Uus canerent Canticum illud quia mul-
n non virgines erunt beatiores virginibus.
Habeo igitur intentum quantum ad illud
primum,qudd datur vifio quae non fit pr^
mium,& ^ datur vere & proprid prarmiu
, aeternum.
 &
Io? . Kelc6Hodenteriti S
. >

seternum quod non eft vifio beatificat

,

Alteru m vero, quod vtrumque fine alte-

ro polsit crcfcere vel effe maius, proba-
tur. ,Sint Petrus Paulus ,& Petrus qui- &
dem habeat quinque merita, Paulus ha &
. beat decem ,
fingula aequalia cum fingu-
lis quinque. Petrus autem quotidie mif*
(am digne celebret. Paulus autem tantum
communicet quando tenetur. Tunc fi ifti
'
moriantur certum efl: ,
quod Petrus erit
’

multo beatior beatitudineeiTentiali quain

Paulus & tamen non habebit maius prse-
mium quam Paulus : imo Paulus habe-
bit maius prsemium eflentiale > quoniam
babuit plur^ merita. > aC' proinde niaius
praemium. Ecce igitur quomodo in Pau-
lo efi: maius praemium etiam.efientiale, &
minor beatitudo quam in Petro : & rur-
fus in Petro maior beatitudo efientia^
efi;

lis,& rninus praemium ,

quia minora me-
rita fiue pauciora ProfeSo hoc nemo
.

Theologus negare pbteft. Tertiam au-

tem, quod fimulcrefcerepdfiint manife-»
ttifsimum efl: vt fi v. g. Duo homines
:

pariter mereantur meritorum numero,

 & Augmento cJjaritaiisl lop
& intenfionc aftionum Hi
perfeftionc .

nanquefimulconlequentur & maius prae

miutn,& vifionem beatificam magis in-
tcnfam,eo quod fimul in hac vita profece
runc in ratione merendi &
in intenfionc
& difpofitionecharitatis, quaeeftdiipofi-
rioadperfeftiorem vifionem Dei:iuxta
illud, Beati inundo corde quoniam ipfi

.Deum videbunt. Munditiam autem cor-

dis diuinum amorem formaliter caufare
nemo nifi nomine Theologi indignus ne
gare poterit. Przdifta doftrina diftindio
nis inter rationem beatitudinis,& ratio-
nem pra^mi) ,
praeterquam quod infeipfa
manifefta videtur 5
colligitur ex Diuo.
Thoma in tertio Sententiarum diftinft.-
18. quseft. I. artic. z. ad quartum. Vbi ait,
quod ille qui meretur, non oportet quod
proficiat quantum ad rationem merendi,
(vocat autem rationem merendi ipfam
gratiam, quae radix efl: meritorum pro-
pter quam noftra merita dicuntur grata
Deo , iuxta illud , Refpexitad Abel, & ad
munera eius)fed oportet quod omnis qui
meretur proficiat quantum ad merce-
dem
 ,'Rele6iiodemerit9 'j
119
dem quam meretur, vt fcilicet eam fibi
debitam faciat , vel fimpliciter ; vel quan-
tum ad aliquem modum, quo (ibi prius
debita non erat . H«c ille. Pofsibile efl:

igitur ,
vt non crefeenti gratia intenfi-
ue aliquis propter nouum meritum af-
(pquatur beatitudinem ,
quse fit maius
prsemium quantum ad rationem prae-
mij propter nouum meritum , eo qudd
eadem vifio fecundum intenfionem ha-
bet maiorem rationem laudis & gloriae,
cum datur propter plura meriu , quam
cum daturpropter pauciora, eaeteris pa-
ribus.Falluntur enim vehementer exifti-
mantes parum efle,yi id quod mihi antea
debebatur vt praemium, rurfusnouo ti-
tulo noui meriti conferatur vt praemium.
Hi enim non penetrant valorem di- &
gnitatem praemi) plurimum confurge-
re ex ratione &
dignitate merendi . Id
quod ex humanis facile poteft intelli-
gi. Cum enim Canonico facerdoti da-
tur argenteus pro ftipendio afiiftendi in
Vefperis, pluris aeftiraat argenteum. Et
ab omnibus seftimatur pluris in ratione
‘ ‘

.i..;
 ai^gmntc charitkthl 't t i
praemij honorifici quam quatuor argen- ^

tei ab comparati. Similiter eft

artifice
xnelius exemplum. Stipendia cathedra-
rum >Salmanticenfium » quxdam mi-
nima &nt , fi materialiter confideren -
tur. At vero in ratione praemij quod
importat honorem vinutis^ magni xfii-
mantur , eft enim gloriofum & hono-
rificum ftipendium cathedrae Doftoris.
Haec autem excellentia prxmi) maxime
©ftenditur in Chrifto Domino. Fuit ete-
nim meritum infinitum ,
eius infini- &
ti apud Deum Quapropter re-
valoris .

quirebatur, vt praemium fibi conferen-

dum eflet infinitum , vc fieret aequalitas
inter praemium & meritum.
At vero fi confideremus , quid eft
quod de fafto collatum & conferendum
eft Chrifto propter tale meritum , non
inueniemus infinitatem in re ipfa colla-
ta , fi abfolute & materialiter confide-
retur etenim gloria fui corporis ,
, &
confelisio nominis eius quam facit munr>
dus , &
falus , &
gloria praedeftinaco-
cum &
omnium peccatorum iuftificatio
"
. -
t omnia
2ii ReU^lioiein^iti

omnia cert8,qaanuis magna>(inita tamen

fune. Nihilominus fi hxc eadem conii-
derentur in ratione prxmi) quantum ad
mod u m & rationem conferendi illud,1n-
finitatem habent proportionata merito.
Et ratio eff , quoniam ad magnitudinem
prxmijrublimandam, plurimum valet ti-
tulus propter quem confertur 4 fuprettio
gubernatore & domino vniuerforum.
Qupmobrem vnius peccatoris iuftifica-
tio infinitum prxmium eft in ratiqneprae
mi), quoniam illa iufhficatio peccatoris
datur Chrifto de rigore iuftitiat ab ipfo
Deo, qui rerum omnium proportiorfem
facit. Quod fi quis nouitius Theologus

obi)ciat,quod illa conditio derigore iufti-

tiae ,
tenet fe tantum exparte meriti , ergo
propterillam non dicetur praemium efle
maius. Et confirmatur.Nam fi Petrus de-
beat Paulo centum quae mutuo accepe-
rat, quando reddit centum , non dicitur
plus reddere quarn accepit,vel quam fi li-
oeraliter daret,ergo quod praemium red-
datur & fit debitu ni de rigore iuftitiae non
auget vel magnificat valorem pr«mi)>Rc
 C!r augMent(ycharitatis, 1 1j

(pbndetur g quod illa condicio de tigore

iuftiiix, radicaliter quidem eft in merito,
iicuc meritum efl: radix prsmi)) nihilomi
nusredundatinpraemiumdca vc etiam fit
illius conditio, quod detur de rigore iu-

ftitiae, ficut de eodem rigore meritum eft

operantis « Pertinet itaque ad infinitam

magnitudinem meriti Chrifti Domini,
quod Deus fidelis &; verax & vniiierfo-
rum Dominus talem squalitatem faciat
de condigno vel de rigore iuditis inter
meritum &prsmium. Ad confirmatio-
nem relpondetur, q» squalitas qus confi-
deratur in humanis contradibus ficut in
emptione venditione, & in mutuo,s(U
&
&
matur inter rem rem abfolute cbnfidcr
ratam:at vero vbi fe exercet iuftitia in prx
mijs conferendis propter ftudiofas virtu-
tum a£):iones,non fit confideratio tantum
iplarum rerum materialium , fed habetur
ratio dignitatis perfons operantis. Vt me-
ritum excellentius confideretur,& sfti-
metur : &
(imiliter prsmium pluris sfli-
maturquando a digniori perfona confer-
tur & propter digniorem titulum.Exem-
'
H pium
 XI4 * JteUSUodcmmti ?

plutricfl:, quando fumrnus Pontifex alB

cui Duci vel Principi feculari mittit

gla-
dium galerum propter res bellicas be-
& ,

negcftas pro defenfionc Ecclefiz^id

Pius V.fecit vt Ferdinadum Aluares a Ta
'
leto Ducem AlbanudeEcdcfia bene me
ritu honoraret.Hoc quide datum magni
aeftimatur ab omnibus, &
qui accipit illud
collocat &
feru at ad honorifica totius fa-

mili^ fuac memoria. Sic igitur honoraria

fummo bono& diuina maieftate propter
merita bonoru operum> qu^ in hqnoreni
Dei fafta funt immenfam habet dignitate
quanda cui fi acceflerit q» qui meruit ex
, ,

proprijs Deum honorificauit , & infinita

dignitatem habuit, ita vt eius officiu. refuta
li no potuiflet hoc ; ia infinitatem in ipfo

prsemio de rigore iuftitise poftulat. Tale

tuit meritu Chrifti,iale& praemium.
Ha
beo igitur intetu,q> vna eademf^j vifioDei
poteft habere maiorem rationem pr^mi)
li datur propter plura
merita qua fi detur
•propter vnum illorum. Cofirmanturprac
difta ex definitione gloriae qua tradit
D.
yho.in I .a.q.ai.art.3.& i.a.q.To j .art.i .ad
 augmento charitatis» 11y

3.& cft dbftrina Ambrofij & Auguftini,

quos ibidem citat D.Tho.Gloria itaq,. eft
clara curo laude notitia. Cum igitur ipfe
Deus laudat eos quibene operati funtpro
pter ipfum, magna gloria eft,qu 3E confer-
tur in prsemiu.Quod fi quis roger, an illa
magnitudo pracmij, quas confurgit exeo
quodvifio beatifica datur eadem, & fe-
cundum eadenli intenfionem propter plu
ra merita,fit inquam illa ratio pr^mi) acci
dentalis an eflentialisfRefpondetur, quod
iam oftenfum efl, quod omnis ratio prx-
mijj accidentalis eftvifionibeatifiG 3e :&
idcirco diftinftioill^ praemi) accidentalis
&effcntialis non poteft fieri quantum ad
hoc > qupd prscmium aliquod fit intrinfe-
cumeflentiaebeatitudinis. Sed diftin£iio
efl quantum ad hoc, quod ipfamet vifio
quas eft eflentialis beatitudo,datur in prae-
mia cum laude ab ipfb Deo propter meri
ta.Et hoc dicitur a Theologis maxime i
S. Tho.prasmiu efientialerquia diuina or-
dinatione pofitum eft in ipfa vifione Dei.
Q^dquideprcmiu dupliciter poteft,vt
diximus^crefcere. Vnomodo in ratione
- « Ha prae-
 Rele6lioiemmf\j
(

. prxinii,alio modo in ratione.vifionis. Cx

terum praemium acci dentale dicitur , vt
iam definiuimus gaudium qiioddam de
bono creato , quod confurgit ex nofhra
operatione. Qi^lcv.g.eft praerhium (pe-

/ ciale martyrum. Denique ficui quidatn

difiinguunt) ex aduerfarijs do^rinae Diut
Thomae a Aiones nofiras bonas: eo quod
confiderant v.g«ina£^u charitatis dupli*
cem rationem , fcilicet rationem meriti Sc
rationem intenfionis ipfius a£lus : di* &
eunt, quod quanuis charitas non augeatur
peradus remifsioreSytanqUam per difpo*
fitiones, augetur tamen defaftoperquem
libet a£^um, quia quilibet efi meritorius.

D iftinftionem quidem laudo,fed concl u

onem vitu pero, eo praefertim quod non
fi

deefi:,qui ita voluerit Diuum Thomam

ede intelligendum cum dicit » non quoli*
bet ad:u charitatis augetur charitas, non
quia neget augeri habitum charitatis >(ed
quia non augetur cum difpofitione pro*
portionabili fecundum intenfionem, qux
accedit habitu : augetur nihilominus in*
icnfiue propter rationem meritoria aftus.
> ^
’ - Ridi*
 1

CSt* 4Hjgrme»td chtrttdtisl 1 7'

Ridiculo digtiaintelligenda, qdod im- &

pudentius eft,eam’ volunt perruadcrc no-
uitijs Theologis, Neminem autem inueni.
j>erfuafum , hanc cfle Diui Thomae intel-
ligentiam,cum ej^prefsd D.Tho. dicat in
illo aru.^. qU2cH. 14. quod nunqqam cha
titasadualiter augetur, nt(i quando homo
prorutppitin a^um feruentiorem, Opor-
tet igitur veriheare fecundum dodrinam
Diui Thoinae , quod homo quolibet aftu
charitads meretur augmentum, licet nuqr
quam augeatur habitus niG per adum in-
tenGorem. Quod G rcfpeftu gratiae habii
tualis, aliquis diceretquod quolibet adu
,

charitatis,etiam remiflbnon folum mere

tur homo augmentum gratiae (ed etiam ,

augetur (latim gratia, non quidem (ecun-

dum intenGonem illius qualitatis habitua
Iis , ( ed inefle gratiae prout eft accepta tio
ad gloriae augmentum : quia nouum mer
ritum de nouogratiGcat coram Deo pro-
pter quem homo iuftus operatur. Qui
itaquead hunc modum philofopharetur,,
poterat quidem differre in verbis^ nobis,
&a dodrina D. Thom* non autem in re
:
H3 ip&
 -

l,iS HeledUie meriti

ipft veritate. Non enim potcft ne-
&in
gari quod qui de nouo meretur, faciat P-
,

pus de nouo gratificatum ab ipfa gratii

operantis. Imopropfcrea eft meritum &
nouum meritum & meretur nouum pr»
mium & maius prssmium quam amea^
maius inquam,in ratione praemij , fiuc fit
elfentialc fiue accidentale prxmiu.Q^
fi hoc modo cpnfideretur gratia nunqua
DiuusThomas negaret, qupd ftatim au-^
gecur quolibet aftu meritorio , fi quidem
ftatim extenditur ad nouum praemium
propter nouum meritum gratificatum, A®*
vero conftat , quod Diuus Thomas cum
4,'
inquit in Prima Secundae, quiftione 1 1
jtrii cul. oftauo, in folutionc ad terti um,
quod gratia non ftatim augetur ^fed cum
^liqiiis fiifficienter fuerit dilpoiitus ad gra*-

tiae augmentum ; loquitur de augmento

gratias intrinfeco ,
quod fit permuta
lionem ipfius habitus in fubiefto pro-
^ut procedit de minus intenfo ad magis
iorcnfum ,
& hoc proprie dicitur au-
^gmentum. Afius vero modus proprius
dicitur e^tenfio gratis aftualiter ad np-
uum
 J

att^mntochdrttatif» lip
bum meritumy&ad*Tiouuni praemium
Ex prsedifta igitur dodrina luce clarius
iiflbluemus cauillationes aemulamtum^
fc ceufuras graucs pro fuo libico praecipi-
tintium, .

( Ad argumenta qux contra Dini Tho-

inae fententiam afferuntur facild ex prae-
iidis patebit refponfio. Ad primum ar-^

gumerttum ,quod defumebaturex tefti-

lmonijS‘Sacrarum.literarumrerpondetur,
qu6d nemo nifi haereticus negare poteff^
eum qui in gratia Dei moritur receptu-
fum efle praemium bonorum operumi
quae' fecit in gratia conftitutus pro-f
,

pter Deum operatus eft. Explicare au^

tcm oportet dififerendam praemiorum fe-
cundum differentiam meritorum. Om-
nia entmhurufm odi merita in hoccon-
neniunt j quod quolibet illorum mere-
tur iuftas vitam xtcrnam.Eft autem cer- -
tum qiiod non eft alia vita aeterna quam ,
meretur homo per plura merita quam ,

per vnum.Idem enim Deus efl: etiam na-

bis promiffus in praemium . luxta illud

Geqef. Ego protedor tuus, & merces

H 4 ^
tua
i5 f ,^Itele6Uo'dein€rk§ . >

tua magnanimis. Vicmm taincni Vt inquit

Chriftus Dominus loannis 1 4. In domc^
patris mei manfiones multae ;funr, Multi^
etiam eft differentia praemioru: vitae aeter^
nae iuxta differentiam meritorum. Atque
itaque verificabitur, quodfeddet ynicuicj
fecundum opera eiustquam quidem diffe
rentiam nemo melius quam JDiuus Tho^
mas , explicat in Comment^fuper primf
Epiftolam ad Goriniii!.cap;.jileft.2. Enar
rans illud, Vnufquifque fecundum fuum
laborem propriam rocrcedem accipiet»
y bi fic ait Diuus Thomas, non tamen pro
pter hoc defignaiur aequalitas fecundum
quantitatem laboris ad mercedem ^ quor
niam vt dicitur.i.Corint,4.’Qwod in prae
fenti eft momentaneum &leuembulaiio j

nis noftrae fupra modum in iublimitatc 'l

aeternum gloria: pondus ojpera^ur in nOr I

^
bis, fed aequalitatem defignat proportio-
nis,vt fcilicet,vbi eft potior labor;ibi fitpo
tior merces- Poteft autem intelligi labor
clle potior tripliciter. Primo quidem fe-'
eundum formam charitatis,cui refpon-
det merces eilentialis praemi),rcilicec,lrui-
. tionif
 tionis &'Vijfionis diuinx . Vndc-dieitur
Jt>annis >
4 * Qm
me diligetur ipa-
diligit
trc inco^& ego diligam eum & manifefta
bo ciineipfumr V*ndcqui ex maiori chari
xate laboracj licet mioprem laborem patia
fur,plus dfcpjTf mioiel&ntialiacdpiet, Ser
eundo e.»rp^ife Qperi{?.Sicut enim ih re*- ,

bus humfnkiHe magis. praemiabitur ^qui

in digniori opere laborat, -
ficut; architei^
flor quam:arclfexmanualiSi licettninus la
boret corporaUter^ixa ^am iarcbdSfdi^
nis , ille qui in DjobiUorx opere occupatur
.maiuspraemiom!aGGipier,quaDtum’ ad ali
quam praerogatiuampraemij acddcntalir,
Jicet forte minuscpmoraliter laborat. Vn
tjeaureola datur doaoribus, virginibus &
•martyribus. Tertio exquantitate laboris, .

quod quidem contingit dupliciter. Nanp

quandoque maior labor maiorem merce
:dcm meretur j praecipue quantum ad re-
^nilsionem poena?q)utafqu 6 d diutius ieiu
natjvel longius peregrinatur &etia quan
,

tumad gaudiu quod percipiet de maiori

4abore^Vnd.e Sapientiae io. dicitur, Reddi
^JitDeuSjfcilicet itiftis,.mercedcm labo-
-* ' H y rum
t ii ReUSlio de rneritb

rum fuorum. Quandoque vero eft ma2

ior labor,ex defeftu volutatis( in his eniiii
quae 'prompta voluntate facimus mino-i
rem laborem fcntimus ) & talis magnitu-,
do laboris non augebit
,
fed minuet mer-
cedem.Haftenus DI ThomiViiaduerre
mihi quim folicite & eleganter diftini
,

guic rationem eflehtialis pfaemi) , fcilicc4

4raiuanisr&vlfionisdiuinae,cuius
quanti*

tatem intenfiuam^com menfar at cum tria

gnitudiiie 'charitatis: &' rurfus qonfiderat
praemiirm fpeciale &
accidentale fecun-^
&
dum fpeciem dignitatem 'operis. Itaqj
potrquoiiefcunque.in facris literis men-^
tid St de mercede aut praemio aut gloriai
necefle eft intelligere vifiohem beatm-*-
xam perfeSiorem vel intenfiorem pro-
pter plura merita y vel propter maiorena
daborcm. Sed praefuppofita vita aeterna^
^uam per omne opus ex charitate elicim
vel imperatum meretur iuftus , interdum
etiam &
faepe afleqiictur maiorem mef-

cedem accidentalem,aut certe maius prae

imium eflentiale in ratione praemi), quan*-
-uis viSo non St futura intenSor niS in
hac
 iW^^iochirltathl i^y
vitaihtenfius dilcxerit vel intenfiorem ha
bitum charitaiis habuerit^&quidem-quod
attinet ad explicationem lacroru m tefti-
moniorum fatK diftuih efh Sumnsenim
certi per fidem copiofam fotura efle mer
cedem bonorum laborum & quod men^
furam bonam & confertam , & coagita>-‘
ta m dabunt in finum noftrum ,
vtpromi- '

iit-Chriftus. •
.r

: lam vero ad argumenta quae aduei^la-

ri) obijciunt fumpia ratione ex canonibus
& decretis Conciliorum refpondendum
eft,&oftendendum,qu6d fic argumenta
ies,nefcio qua cau(a,paralogizantur^Veru
antea volo refpondere ad obie^iionein
(ubtilem cuiufdatitTheologi eruditi qui
,

*de noftra fenteptia perfuafus tale argume

itlm optabat diflblui. Pbtifsima ratio no-*
ftra diubluendt argumenta cotrariorum*
fundatur in illa dirtinflione quam feci de
praemio eflentiali
,
quod dupliciter dixi
confiderandum , vno modo in ratione
a£iionis videndi Deu : altero modo in ra-
tione prsem i)! Dlxietia , Aliquando pofle
crefeerein ratione pr^mij, non crefeendo
l;2V> ReteSth demeriti

in rarioneinterifie vifionis. Gontra. Qm-'

libet afius charitatisDelex natura a^us
hiabet & proportionem naturalem cutn
praemio ellentiali,& non folum ab extrin
feca ordinatione Dei, ergo fi eft nouum
meritum in nouo adu charitatis ,neceiTe
efi; quod ipfa vifio fit futura intefior ^alia^

non efiet maius pr^mium ipfa vifio quam

ante fiiifiet ante aftum illum charitatisre-
mifiuin. Gauifusfum.hanc replicam audi
re, vt plenius praedifia doftrina teneatur.
Et quidem qui negant in noftris aftibtii
inueniri rationem meriti cbnnaturalem
cum tali praemio vifioiiis Dei, facilem fol
uereniargumentum.Aiuntenimmerdab
extrihfeca ordinatione Dei noftra opera
meritoria efle talis pr^mi),fcilicet, ex lege
& promifsione Dei. Et mirum eft , quod
iftifunt dcfocietate nobis. aduerfentium.
Verumtamenhic non penetrat naturam
gratiae & virtutum infufarum . Eft enim
natura gratiae habitualisfacere nos confor
tes diuinae naturae, & dignos vita illa aeter-

na,& operari opera filiorum Dei , quae fi-

cut bonitatem habent fupernaturalem du
,
libere
 dHgment9 charitatis» t'i%

libere fiunt, ita & rationem meriti refpe-

Au pr^tmi) fupernaturalis. Cum autem di
ximusfupra quod ex diuina ordinatione
faftum efl: vt vifio fit prf mium bonorum
operum nofirorum , confiderauimus no-
fira opera vt nofira funt , fic enim n5 funt
condigna ad futuram gloriam qux reue-
labitur in nobis. At quia , vt etia diximus,
Deus fuauiteromniadifponit, dedit nobis
gratiam cuius virtuteradicali nofira bona
opera quae ab ipfa per virtutes exercentur
fint vitae aeternae meritoria quae efi vifio
Dei* C^terdm intenfiovifioniscommen-
furatur intenfioni gratiae, gratia autem n5
intenditur per aftusremifsiore , vnde ne-,
que per tales afiequetur homo intenfio-
rem vifionem , quanuis afiequetur maius
praemium vt vifio praemium eft. Vnde
confequentia illa non valet fi eft nouum
,

meritum habens connaturalitatem cum

praemio videndi Deum , erit vifio inten-
fior. Quoniam illam connaturalitatem
habet ex gratia, vnde nifi gratia crefeat tn
cfie qualitatis per aftusintenfiores no erifc
vifio intenfior danda in praemium. Hac
folu-
126 . ReUd:ioie meriti

folutione audita, qnieuit ingenium erudi-

ti Theologi & om
nino perfuafus eft > hao
effe veritatem &do^rinam S.Thom^. -

.
refpondeamus ad telVimonia ex
lain
Concilio. Ad primum teftimonium ex
cap.io.fe[sione.6.Refpondetur, quod pri-
mum omnium ,non funttam vniuerlales
ill^aflertionesConcilij ficut ipfi fingunti
Cum enim inquit. Sic ergo iuftificati &
amici Dei ac domeft ici euntes de vix

tute in virtutem renouaniur de die in

diej

nunquid omnes iuftificati ita fe exercent>

renouantur de die in diem?Muldpro-
ita
iuftificaiio-
fefto pigritia torpent, multi
igitur Cooci-
nis gratiam amittunt. Mens
li) eft contra lutheranos definire negan-
tes hominem iuftificatum in iuftitia poT
quod iuftus poteftatcm ha-
(e proficere 5
bet, fi velit exercere, vt illic deftribr-
fe
gra-
tur crefeere in iuftitia per Chrifti
tiam accepta, cooperanti fide bonisope-
ribus>fic enim magis iuftificantur. Ne-
que Concilium intendit quod ta-
rurfus
crefeat ha^
libus bonis operibus femper
bitus eratie
®
intenfiue , alioqui opinio&
“ Scoti
 4ugmento'chmt4th* iajr

Scoti condemnaretur negantis

illic

bitualem gratiam augeri per a^us remif*

fiorss, quod quidem non ad mittent Sco»
neque Thomiftf* Eft igitur indi-
gnum authoritace facri Concili) aflere-
re,qu6d illic definita fueritnominalium

opinio contra Thomiftas &

Scotiftas.
Decet autem facri Concili) grauitatem,
vt ea definiat qu^ contra h^reticos ne-*
cellarium erat , vt definirentur. Quid
ergo eft dicere crefcunt in iuftitia . ni-
fi dicere crclcunt in iure & in merito
& in dignitate ad praemium vitae aeter-
nae? Qjjod fi quis acutulus Theologus
obijciat quod iuftitia per Chrifti gra-
,
tiam accepta eft gratia habitualis , ergo
fi crefcunt bonis operibus in illa iufti-
tia: crefcunt etiam in gratia habituali. At
vero gratise augmentum non eft aliud
nifi intenfionis ergo intenfiue augetur
,

ftatim,fi ftatim crefcit. Refpodetur quod

definitiones Concili) non funt tam meta-
phy ficae, vt velint Theologoru opiniones
definirerfed illoru difputatione relinquere
huiufinodi intelligetias, ^is autem nef-
ciat
xxt -^nekBiode meriti '•

fciat gratiam habitualcfm qux necellaria

eft ad iuftifiGationem dupliciter d Theo-
logis confiderari.Vno modo in effe habi-
tus & qualitatis ,
alio modo in efle gratiae^
quatenus bona opera gratificat & radica-
liter facitmeritoria.Sic igitur illa gratia dii

pliciter poteft crefcere & abundare. Vno

modo intenfiue in effe habitus^ qualita-
tis: alio modo in effe gratia gratificantis

plura merita. Priori quidem modo dici-»

mus Thomiftae & Scotiftae, quod non au
gefcit nifiperaftusintefiores. Altero vero
modo omnes debemus fateri quod gra- ,

tia iuftificationis abundat ,

ita vt iuft us ere
per bona opera ex fide per
fcat in iuftitia
charitatem operante fafta. Grefcuntitaqj
in iuftitia, quia certe abundant, in iureplu
rium meritorum qux ex radice grati^gra
ta funt coram Deo. Et haec eft verifsima
intelUgentia & digna grauitate Condii).
Et fic planum eft quod etiam dicitur ibi-
dem ex Apoftolo, Abundate in omni ope
rebono, feientes quod labor vefter noti
cftinanisin Domino,& omniaalia quae
ibidem referuntur^ fimilem habent intel-
 ^an^eHfbehattySs,
ligentiait), Vhde cdhftat ,
quietu itlald &
pueriliti?r colligant
,
qui vdlunt ex prsejdi-
fto teftimbnid nominaliurn fenteritfarti
cfledefirticarti. Praeterea teftinionfa qux
adducunt ex eodem Concilio ex can, 14,
planam habentiriisslligentiamiNonenirn
illis definitur ; 'nifl quod iiiffitia accepta

conferuaturj&. augetur corarh Dedpet.

bona opera , &
q,b6d ipfa bona opera uirit
ipHusaugendaecaufa. Quod quidern fa-
tis doftrinam praeceden-
verificatur per
tem j funtehim bona opera caufa meritd-
ria augendi ius ad Vitam aeternam.Inro ad
aiigtiientum gloriae; Sunt etiam difpqfi-
tionesad augmentum ipfius gratiae habi-
tualis,
& quando fuerint propdrriohata^ dp
fpofitionesad augmentum intenfiuit ha-
bitus , augebitur intenGue gratia habitua-
lis. Sinautern aftus meritori) fuerint'rc-*
milsiores, non augentintenGue habitUnr'
gratiae aut charitatis quanuis mereantur^
,

augmentum. Vtrum autem augmentum*

quod merentur tales aftusremilsiores Gc' ,

intenGuuhi ipGus habitus vel extenGuurh’

ineffe gratix relpedu maioris glorix ,.&
I prx-
prp&mi) in raitione pr3emi)>ThcolPg0rutn'.
fiint dirputationes, quibus decidendis au-

ihoriiatqrnifuani Conciliunt in hac parte

noninterppluit^fed talibus .verbis defini-».

uitj‘qu6d ad fidem Catholicam pertinet:

ise,. communia effe pcfsint fingulis ca-
•

S olicorumopinionibusiPnnnesenimtc
nehtpr fateri& fatentur j.qui^dper quaeli-
bet bona ppera quig fiunt per gratiam Dei"
&n]eritum Chriftiiuftus.crefeiciniufti- .•

tia , & meretur vitam aeterjaaii) , & mere^ ,

tqr augtnentum gloriae, & meretur au-;

gtpe,pti|m grauac , & fi in gratia dece&rii :

meretur confecutionem vitae aeternae. Si-;

milUer etiam intelligendus eft Ganp, ,

& 3,1. in quibus (aerum Concilium

vii-.

tur vcfbiscpminunibus lingulis opinioni

bus. Sed operaepretium eft > aduertere,
quod quidam ex npftfis aduerlari)s,quir
qomjtnuuem vocerp fuae fadionis fufee-

ip jhi , aherqo) Coucilip. Mihi quidem, ;

qqod^joti quolibet aSu charitatis raerea-
turiiomo augmentum grati^&glpriei &
quod di^im d^finiiipnjin Ulam Conci;
 r ,
», .

& augmW9 charkmsf 1^3 n

no eflfe vniucrfaliter intelligen

5 2,
dam, dequolibet bon.o opw quod fic per;
Dei gratiain &
meritu Chrifti fed tantu:

de incenfiori.Cum tamen qui attente lege*

rit,quac dixi in z.i.qua!ft.24.artic. 6 Du- ,

bio 2. in fecunda conc]ufione,quae habe-

tur in columna 9 0 »«. comperiet quam
,
falfum ficteftimonium q> mihi imponi-^
,

tur» Cum enim retuliffem in conclulione

prima , CanoncmConcilijz4. & Cano-
nem 32.dixi pofteain (ecunda conclpfio-
ne & iterum dico, qu<^ Concilium non
determinat, :qupd quaelibet bona oper^,
quae fecit iuftus ftatim augeant gratiam^)
quod mereantur augmentum gra-i
liaevelprjemij fupernaturalis. Et proba-
ui & nunc probo, quia res eft con lianti fsi»-l,
itia inter Catholicos Theologos non elfef
neceflarium. , yt quo.dlibet opus mora-,
liter bonum quod facit exiftens io gratia^^
^ mereatur augmentum grarigvclglori^ fu
j^rnaturalis. Dicdnt enim omnes qui re-
fiius theologizanttir neceflarium effe ad'
,

t^lc meritum, quod procedat non Iblutn 1

^ rationejraturali 'diftame hanc enimi

ti...:
*
Ia appcl-

M
 ' '

jtf/ffJiWfiwirrti

appellamus moralem bonitatem ,) fe4'

etiam quod referaturin Deum per aftumi
charitacis praefentem vel antecedeniettV
quae relatio dicitur aftualis ,vel virtualis
in Deum. Si * autem Concilium loquere-
tur de quolibet bOno opere, quod facitiu-
ftus : iam definita efiet opinio Gregorij^
Arrminenfis ,& aliorum qui tenent fuffi-
cere ad hoc quod bonum opus morali fic
meritorium vitae ^tern^ , & augmenti gra j

li^ & glori^, quod dperaUS habitualiter

fit

ingratia. Non ergo concilium loquitur*

de quolibet bono opere, (ed de quibuf*
dam jfcilicet, qu^iuftuspoteft facere ex •

gratia Dei referendo illa in finem fuper--

naturalem. Quas conditiones non appo-
fuerat Concilium in canone i4* fed abfo-
*

lof^ dixerat fi quis dixerit iuftitiam acce-

ptam non conferuaf i , 'atque etiam augeri^
coram Deo per borfa opera, &C; Et idcir- ?

co aduerti , quod Concilium non loquc-^

batur illic de quolibet bono opere quod j

de quibufdam , videlicet
flcitiuftus , fed
babendbus conditionem appofitam in ca
noBC ja. videlicet > qdodfiant abliomino'
-j; ^ - iufto

m
 l^Sraff^fnentothmtdtfT. .
jj*
iudoperDeigcatiam & Icfu ChrWH mc-
ritum. Et quidem de huiufmodi operU ,

bus^nufquam ego dixi non efle vniuerfa-

lem definitionem Concili) , quin potius
bbferuaui verba Canonis 3 2. in eo quod
dicit, qu^ ab eo per Dei gratiam lefa &
Chrifti meritum fiunt Quibus verbis
>,

non neceflario includuntur t^era bona

moraI;a:quoniam h^c fieri pouunt>etiam
ab exiflente in gratia fine concurfu gra-
ti^ & relatione in finem Cupernaturalem. '

Temerarium ergo eft dicere, quod Di-

uus Thomas fentemiam fi
retraflafiet
fuifletnoftris temporibus poft talem
de-
terminationem Concilij.Quafi vero fen- .

tentia Diui Thom^ quod non quolibet

,
adu charitatis augetur gratia contraria fic

Canoni 14. Vbi definitur iufiitiam acce-

ptam, augeri coram Decker bona opera,
quod iam oflendimus cfie calumniam &
puerilem argumentationem . Conflat
enim in quanta veneratione , in omnibus
Concilijs pr^fertim Tridentino in mate-
ria de iufiificatione doArina Diui Tho.
SD9 fithabitadmo it| canone 3a.quiexpli-
I3 catiuus
 iu^ento chttrltAnsl i 5'y
rix rilenriaKs augmentu quod ^Aus
»
rcmiftiores meruerat.Scd vi interiin tacea
de intelligentia iftiusopinionis, Conciliu
non dicit, q? meretur coleqoutionem glo-
riae augmenti neqj mentionem fecit glo-
:

ri^ effentialis.SedfoIum dixit , meretur

.
glori^augmentu. OmneseninriHi cafus
accufatiui conftruutur cu verbo meretur,
fcilicctaugmentu grati^ , vitam pernam,
confequutionem vitae aeternae, fi in gratia
dece(Ierir,atqjctia glorix augmetu. Dein-
de conciliu ex propofito noluit difiingue
re de gloria eflentiali & accidentali, fciens
cfle inter Theologos catholicos difputa-
tionem de differentia huiufmodi prxmio
rum, & quomodo aftibus diuerferu virtu
tu refpodeat hoc vel illud praemiu:& ideof
tantu dixit,gloriae augmetu meretur. Prae
terea no dixit meretur augmetu vitx ^tcr
nx,ne determinaret augmencu intenfiuu
vifionis beatificx obtinedu effe per quofi*
libet aftus meritorios pr^terqua quod ille
modus loquendiaugmentuvitx xternar,
nonefl: vfitatus inter fcholafticos Theo-
logos.Spd comuni^er dicunt augmentum
:
^ I 4
 ^USiio demmii •

prxoij}, -augmentum glori?;. *Non ergo

debet j^Mifquam ad alterius opinionem re
fuwndam corrumpere verba Concilij:fe4
ex verbis Condii) bonam conlcqucmiam
facere _^vel ncceflariam vel perfuaforiam,
cuiqye licitum cft. Nihil prpfedo ma-
gis faucttfoftr? (ententix,.quam cum in
iilp Cranone hat mentio de merito au-
gme,i?t^gr.ati?,& de merito augnnentiglp
rix,& de merito vitae 2Etern?;& pu ad co-
fequutionem ventum eft, non definiuit
confequutionem augmenti gratix neque
conrcqo.utionem augmenti glorix,fed vi-
ta: x.terna: confcquutioneih , mereri iu-
ftum (4i,fan\en in gratia deccilcrit) con-
ftituit.,.j^x propofito ergo reliquit lojcum
.opinionibus Catholicorum : &
Luthera-
norumerfpres confutauit. Sed aiunt , Eft
eadem ratio de confequutione augmenr
ti grati? &
augmenti glori?, fi homoin
gratia decellerit poft merita illius au -
gmeqti grati? 6c glori? ..Mirum enim
cflet quod aliquis aliquid mereatur apud
Deurn,ytapud autorem grati? glori?, &
& quod: mortuus in gratia nuoquam fit

^ i recc-
 C&* augmento charitatisl 13;
recqpturus quod meruit. Huic admira-
tioni, primo quidem ad homines alteram
obijcio;Mirum efi: eniio, quomodo con-
cilium cam attente interpofito parentefi,
foli viijE aeternas confequucionem appo-
fuit, latn veroomifsis admirationibus ex
tertio noftro fundamento diffoluiiur fa^.
cile illa obief^io. Nam quando nos ex-
plicantes doftrinam Diui Thomae con-
fequentiam necelfariam fecimus. Videli-
cet>ex eo quod Ditius Thomas dicit,
^
habitus charitatis vel gratiae non augetur
intenfiue nifi per aftus charitatis intenfio-
res quam fuerat habitus, collegimusper
necelIariamconfequentiam>ergo fi ho-
mo nunquam fedifpoluerit peraflus in-
tenOores , nunqua recipiet illud augmen-
tum intenfionis habituum. Quando er-
go ita collegimus , nufquamnegauimus
praemium meritorum conferendum effe,
fi homo in gratia moriatur.
Sed aflerimus, quod dabitur praemium T^aldkno^
co modo quo homo meruit. Volo dice- ia.
rCjVtin tertio fundameto cxplicaui,quod
fi homo meruit per a£tus remifsiores cha
' I 5 riiatis
^;3S •
. ReleSiid demeriti

litatis augmentum gloriat, dabitur ^am

illi gloria & merces m alor ^ non quidem
in ratione aflus videndi Deum imenflusc
fed erit maior glpria in ratione prscmi) &
laudis. Quod quidem praemium cflcntia
le dici poteli, quando Deus clare vifus vi-
fionem fui concedit beato propter talia
meriw. Sed fateor, quod Dinus Thomas,
quando loquitur de augmento praemi) eC-
fentialis , femper intellexit de augmento

intenfiuoipfiiis vifionis beatificae. Caete-

riimquonia ratio praemi) accidit vifioni:
merito propter nouas calumnias difiinxi
mus de augmento &
maioritate praemi)
'

cffentialiSjin ratione praemi) vel in ratione

cflentiae beatitudinis. Oftendimus enim
in tertio fundamento , quomodo vtraque
ratio fine altera &vtrumque augmentum
fine altero inueniri pofsit. Neque mirum
cft ,
quod nos faciamus diftinaionem de
praemio, quana ipfi aduerfari) faciunt de
aftu meritorio confiderantes illum in ra-
tione meriti, &
rurfus in ratione difpofi-
lionismagis vel minus kitenfae. Sic er-
go nos diftinguimus dc prjmio beati^u-
 & 4U^e»to chdritktisl i jp
'

itJinis, & confideramus duplicem ratio-

nem valde dlftinftam , vt diftum cfl:.

Semper itaque redditur corona iuftitiac

pro ineritis, ei qui perfeuerat,fed non fem

per opus eft , vt vifio fit intenfior propter
nouum meritum, nifi aftus merendi fue-
rit intenfior. Etquanuis fecundum opi-
nionem Diui Thomx quolibet adu cha-
ritatis mereatur homo augmentum gra-

tias (ecudum intenfionem habitus,& con-

fequenter augmentum gloriae cffentialis

iecudum intenfionem vifionis correfpon
dentem gratiae habituali nihilominus re-
:

quirit Diuus Thomas quod prius ho-

,

mo (e dilponat per aftum intenfioremi’

vt recipiat maiorem intenfionem habitus
gratiae , & confequenter luminis beatifi-
ciad videndum Deum intenfius. Ne-
que ida dodrina in aliquo repugnat di-
‘
iftis Concili) :
quoniam , vt oftendimus,
dum Concilium definiuit, quod meretur
’
homo augmentum gratiae & gloriae non ,

defeendit ad particularem modum au-

gmenti, an debeat eile intenfiuum fem-
per vel extenliuum ^ neque^d alias me-
ir .i
 '
140 . Rele£Hoiemer!t& ^

taphyficas opiniones, in quilnis non imiti

Jiter te exercent fcholaftici. Q^od fi quis
adhuc obijciat , quod faltem fecundum
opinionem LiuiThomae debemus con-
, cedere , quod aliquis meretur aliquid a-
pud Deum, & nihilominus moriens' in
r / gratia non recipit illud quod meruit , vi-
delicet ni aiorem intenfione habitus gra-
quam per aftum charitatisrcmifsio-
tiae ,

rem meruit $ fi antea quam moreretur

nen Fateor hanc
fe dirpofuit intenfius.

efie fententiamDiuiThomae,fed ipfemei

/ refpondet ad prxdiflam obieftionem, in
yTy/ir’^ Prima Secundae, quxfi. 1 1 4.artic.o£iauo.
ad tertium. Erat enim argumentum , id
quod cadit fub merito meretur homo per
quemlibet aftu a gratia vel charitate pro-
cedentem , ficut per quemlibet talem a-
£ium meretur homo vitam aeternam. Si
igitur augmentum gratiae , vel charitads
cadat fub merito videtur quod per quem
:

libet a£tum charitate informatum aliquis

mereatur augmentum charitatis: fed id
quod h omo meretur > infallibiliter i Deo
confequiturj^nifi impediatlir per pecca-
tum
 '

O* 4 ugmtnro<har!t4 thl 141

tum fcquens. Sic ergo fequcrctur,qu6d

per quemlibet a^um meritorium gratia
vel charitas augeretur. Hacc exD. Tho-
ma,qui ita refpondet ad tertium dicen-
dum, quod quolibet aftu meritorio me-
retur homo augmentum graiije. Sicut &
graiixconfummaiionem qux eft vita x-
cerna Sed ficuc vita xterna non (latim
.

ri?dditur,(ed fuo tempore ita neque gra-

:

tia ftatim augetur , fed fuo tempore cum

fcilicet aliquis fufficienter fuerit difpofi-
Ha^enus Di
tusad gratix augmentum .

uusThomas.Etprofedo qui attente le-

gerit hanc folutionem , nefeio quomodo
pofsit aliter intelligere hanc doArinam.
Diftinguitenim Diuus Thomas duo tem
pora, alterum in quo redditur vita xter-
na,qux eadem cadit fub quolibet merito>'
procedenti ex gratia & charitate. Qjiod-
nam autem fi( illud tempus Concilium
exprersit dum dixit fi tamen in gratia de-
,

ceflerit Quod nam autem fit tempus

conferendi illud augmentum gratix ha-
fecundum intenfionem Conci-*
bitualis ;

lium quidem noaexprefiit ^ fed D. Tho-^

mas Cik'
 vrlteltStiodemmta, 'y

mas rec»ndum ruam fentendam explica-: ~ i

uit, fcilicec, cum aliquis fufficienter fuerit

'

difpofitus ad tale grati^ augmentum. Qua

quidem difpofitionem efie per aftus fer-
ueotiores ex ipfomet argumento propofi,
to colligitur & D.Thomasf^pe aliis affir-
^

'

mat vt patet in artic.^.qu^n.24.in a.a. Hfl:

igitur aperta mens D. Thom. quod ficut. '

vitam aeternam no aflequetur hqti)Q quii:

illam meruit^ninfuppofita quadam con-..
* di'tione,quam non meruit, fcili(Jet quod
iporiaturingratiadtanon aflequetur ho-
^ ' mo augrnentu m gratiae & charitatis quod,
j
meruit quantum eft exparte ipfius aQus
meritorijjnififuppofitaalia conditione, vi.

[
delicer,fi & quando pioporiionabiliter fe;

'
actum iiuenfum iuxta in-
difpofneritper
^
;
tenfionem futuram habitus. Et hanc efle »

iincncionem DiuiThomae nemo nifi cui:

,
'
- 4
-^ . - cius fencentia difplicuerit negarepoterit.
Scio haeparte quofdam ex noftris qui-,
bus Diui^irhoms? fentenua non placuit,
voluifle quafdam; interpretationes mira- ,

:
'

biles & incredibiles adi jqerc propter quas

V xidnu;?piobaI^ycmfc.ce^

I
 !&• imffnent6 charitaw,

xUselentcntiam qu^m nominalium. Sed

dehac re faris dixi vbi fupra , vbi oftendi
quomodo non conibnec illorum interpre
tatio curo dodrina Diui Thomae. In hoc
tamen loco operaeprecium cft in confir-'
macionem huius do£Irinz commemora*;
re quae dixi dubio vlrimofuper articulum
fcxtum,quaefl:. 24. in noftris Commenta-'
rijsfuper Secuda Secudx.Ibienim often-’
di ex do 3xina Diui Thbmae, qualiter me
rica per peccatum morcificata reuiuifcanc

per poenitentiam. Q^nuisenim certum ^

iit quod omnia reuiuifeunt, quatenus re-i

cuperantefficaciam perducendi eum qui
vitam xternamj itaquepro fin-f
ijla iecidn

gulis &
pro omnibus dabitur vita xter-T
na in praemium ;tamen prxmiiim effen-?
tiale (quantum ad intenfionem viConisf
beatificae fic enim de prxmio eflcnria-?
li loquitur Diuus Thomas
) non reciv:
piet maius , quiro ^-efpbndcat prxfcntr
difpofitioni, in qua refurgic nifi for-i
te antequam moriatur reddeat ad pri -r
llinam difpofitionem . De qua re vi«^
deantmr* qux dixi vbi fupra
^
& appare-r
V/ «
 t

X44 RtleElioiemmf ’

.
bitquod hxc fit exprefli fententia Diut^
Thomac.Vbiobferuandam eft, q>quafi-
uis Concilium Tridentinum in Se&one
fexta.cap. 7. dicat quod' vmifquirquere^
cipit fuam iuilitiatn fecundum rtienfu-
ram quam vSpiritasfanftuspartiturfingu-
lis prctut vult & fecundum pfopriam cu-
iufque difpofitioncm ( loquitur autem

Concilium de iuftificatione iciipi) ) ni-

hilominus , quando exifto loco Concilij-
argunrientor ego contra eos qui tenent,
quicunque refurgit a peccato per quarf-
tumlibet paruam contritionem recipit
maiorem graiiam yquam antea habebat,
tum propter difpofitionem praefentem^
tum etiam propter merita pr 3Eterita,qux-
dicunt ita reuiuifcerevvt tam iiitenfa gra-
tia infundatur t quain erat intenfa prior*
gratiaperpeccatum-amifla , quando itaq^

argumentor contra illos expraedifto De-

creto , vbi definitur^ quod vnufquifque
impius du-nn iuftificatur recipit meniu-’
ram iuftitia? ( hoc eft gratisc iuftificantis)
fecundum propria m cui aique difpofitio-*
nem & cooperationem 1 ergo nonVescipit
i homo
 & Mgmentacharitatisl 14^
homo maiorem gratiam , cjudm refpbn-
deatprxienti difpofitioni & cooperatio-
ni poenitentis#Re(pondent, negantes con-
fequentiam, dicentes, quod Concilium
non loquitur de poenitente qui priiis ha-
buerat merita mortificata. Qu« folutio
quantum valeat non efl: pratfentis loci di-
fputare* Natn vbi (upra oftendi,quam
conformis fit Diui 1 homse fententia de
reuiuifeentia meritorum cum Decreto
concili). Nuncauteminon poffum non
fubridere,ciimaduer(ari) nolunt admit-
terenodram intelligentiam fopra citato»- \

rum Canonum concilij,vt eripiamus do-

.^rinarn Diui Xhomsc ab illorum calum-
nijs : &
iam tandem ipfi fequentes nomi-
nalium fententiam de reuiuifeentia me-
ritorum , limitant vniuerfalem alfertio-
nem Concili j
afferentis quod Vnufquifqj
,
qui iuftificatur recipit menfuram iuftitix
fecundum propriam dilpofitionem , &
cooperationem : dicunt enim , hoc non
cffe intelHgendum de quolibet impio
qui
ludificatur, Ted de illo quipriusnon ha-
-bucratmerita mortificata. Sciebat enim
K Con^
\
^4^ .
ReUSlio de merito o
Concilium opiniones cffe inter Theolo-
goscirca modum reuiuilcentlx merito-

rum per pcenitendain/ Mirum ergo eft

Giiod ipfis liceat fic exponereConcilium^
& mihi non liceat ,
qui multo magis, ger-y
mane & prout decet grauitatem Concilij
€Xplicaui , quae fupradifta funt de incre-
mento iuftitix acceptae . Itaque ipfi ia

ipfa iuftificatione inripij ^oflant Conci-

lium confequenter ad fuam= opinionem:
& mihi indignantur., quod in. augmen^
to; gratiae & charitatis decreta ConciJij

cxpliceni confequenter ad fentemiam

faa

fti Thomx . Dicunt enim ^quod potius

-deberem gloflare verba Oiui iThomae>
-quam condii) Qmbus ego refpondeo>
.

quod doclrina Diui Thomx-eft optL-

mus interpres concHij. QiUaro: quidem
dodrinam quidamcxnoftris etiam Tho
miftis modernis fomfsis non plene ca^

pientes mentem DiuiXlioma^, vel

qnod
mihi cenius effc- rigidam arbitrantes vo- ,

adhi-.
iluerunt quafdam interpretationes
bere , qux illam vel^deftruebantivel
om-
nino improbabilem reddebant. Sed qu^p
 augmento charitarif. ^4;
uis multi ex modernioribus
prsediftis
Thomiftis aliter .cenfuerint , quam nos
fentimusj duos tamen referam qui fue-j
,
runt praecipui noflris temporibus. A)ter
erat {apientifsimus Magifter frater Fran-
cifcus a Vicioria . Is in relegi ipne quas
circunfertur deaugmenio charitatiSj.pKJiiii
quam varias opiniones rctulerar,
&.in^
ter easopinionem Diui Thomae ,.qit^pd
per nullum aftum augetur charicas nU
fi ntintenfior ipfo habitu charjtatis: tan-
dem in fine repetitionis nihil ex, praedi-
placet
ftis fibi Ait enim quod mulca
.
,

argumenta oftendunt, quod cius opinio

^,quae^alia eft a nofrra )• non caret e,r
tiam calumhia , neque bene (e expedif
i dubijs, & difficultatibus , Si fortaflq,
qnod oporteat ponere aliam opinipneni
diftinftam i tribus recitatis . Et paulo
pofr inquit. Profefto non eft certum,
ied valde dubium , quomodo fiat au-
gmentum charitatis , & virtutum infii -
farum . Neque* mihi per omnia placet
^tiam opinio' Sanfti Thomae recitata ,
.neque poflum , ex fenientia fatisfacere
K x' du-
 * >•

1.4S RtU6lio it menti

dubi)s emergentibus ex illa. Et tandem
hac materia facilius eflet mihi di-
dicit in
cere, qu od efl: Falfum^quam quod_eft
ve-
fum . Hxc ille magno & excellenti.
vir
‘
ingenio praeditus, & qui primas inter no-^
'
ftri temporis praeceptores tenuit* Verum
tamen non mirum cft.,quod aliquando
bonus dormitet Homerus. Multa enim
dicit in illa repetitione, exprefse
contra

Diuum Thomam , plurima indecifa re-

linquit, ita vt videatui^otius inueftiga-
toris,qudm Doftoris officium fecifle. Ad-
uertanttamen nouilsimi ^mulantes,quo<i
vir ille fapientifsimus, ac
modeftifsimus
in eadem repetitione pVope 6 nem
inquit,

verior de illis tnbus

dubium efle quae fit

opinionibus recitatis, inter quas certe con

tinetur ea quae nunC dicitur efle
noftra

7 opinio ; quam quidam non intelligentcs

vel nolentes intclligcrc audent dicere efle

temerariam parum tutam infide. Su-
&
(picor hac via illos exiftimafife os
no-
.ftrum obftruere,qiiod aliasccnfuras gra- ^
uiores aduerfus quorumdam noua do-
// gmata protulerim in noftris CQmmcn-

> < > < i

 (p*dUffnentocharit4t!s» 14 ^
tarijj. Fateor enim mc
vehementer segre
ferre, quod huiufmodi dogmata permit-
tantur. Qiialia funt quod Deus non pra:-
,

deliberauerit ab aeterno a^tus nodri libe-

ri arbitri) bonos. Quod cum xquali au-
xilio & praeparatione Dei vnus peccator
euadat iudus,aUus maneat in peccato.
Quod Chriftus Dominus non meruit
obediens praecepto moriendi, (cd quia li-
bentius obediuit quam tenebatur obedire
quia,vt ipli aiunt,no intelligunt, quom o-
do Cbrjftus Dominus dante praecepto
paterno liberi obediret. Imo exidimanf
illam maiorem intenfionem neque prx-
c^to neque diuin^ praedeliberationi fub
cfie.AEdimant enim non conucnire
adum liberum cum diuina circa ipfum
,

prxdeliberaiione. Hsec & his firniha non

poffum non erroris vel haerefis nota inure
re Horum hominum fic o pinantium
,

calumnias pa ti no n vereor , dummodo

veritas clucefcat . Hoc fanc illis debeo,
quod eorum calumnijs excitatus fum , vt
cuidentiusodenderem puritatem & ve-
ritatem doftrinat fandi Dodoris. Alter
K 3 exTho-
 1 5d Rele fUo ii meriti '

ex ThomiQis fapientifsimis fuit Frater

Dominicus de Soto Doftor olim Pari-
fierins, do^iifsimusillequidem&diligen

tifsimus: at vero inter nominales nutri-

tus vix potuit in aliquibus opinionibus iU
lorum fententiasexuere. Q^6Fa6^um cft
vc circa reuiuifcentiam meritoru partitn
cum Diuo Thoma, pariim eum nomina
iibiis,partim etiam cum Scoto confenti-

/ in 4. Sentent. diftinft.
. i /^quefl.a.artic. 2. quod quicunque refurgit

y (/ /> ^ peccato, qui antea habuit gratiam & me

^/2^ ^ rica ,femper recipit nouum gradum gra-
' ti^ ratione meritorum qug reuiuifcunt.
Dicit fecudo, quod fi homo refurgii cum
fummo conatu quem per auxilium Dei
habere potefl > recuperat omnem gra-
tiam a qua exciderat, fiue magna fuerit
fiue parua. Dicitiertio, quod fi illa con-
tritio deficiat ab illo fummo conatu,tunc
reffituitur antiqua gratia in ea propor-
rione, in q ua contritio difiat ^ fumma c on
trino ne. Verbi gratia , fi contritio efi me-

dietas fiimmx contritionis , refiituetur

medietas gratise dcpcrditx ; & fi fuerit
- ' . tertia

i
 ^ dH^ehtothmtdUsl lyt

Hcc il-
tertia pars^refiituitur terria,&c.'

le. Cuius opinionem non refero modo,

vt latius impugnem , fetis enim fuccellu

temporis dereli^ia eft in fchola Theo-
logorum , fcd refero :vt aduertam quo-
modo ifti praeceptores egregi) difcefle-
riilt a fententia Diui Thomae. Cxre-

rum conftar, quod prxdifta opinio dum

medium quoddam inucnire voluit, in-
credibilem fententiam adinuenerir. Par-
tim enim voluit conuenirerum verbis
Diui Thomx dicentis,qu6d fecundum
praffentem difpofitionem reuiuifeut prae-
cedentia merita , & intelligit fecundum
pr^eniem difpofiiionem fecundum pro-
portionalitatem , non abfolure reftitui to-
tam gratiam. Partim etiam cum nomi-
nalibus cum inquit, aliquem gradum
gratiae reftitui propter merita prarceden-
tia .
Quantum vero ha?c opinio difeor-i
det a Diuo Thoma & nominalibus. Ec
quam minimum habeat probabilitatis fe >
tisme oftendifle arbitror infecunda Se-
cundae, quaeftione 2 4. articulo fexto. du-
bio vltimo. Praediftos autem rnagiflroj*
1 K 4
\ % JteleSiid de meriti

vt prjcccptoi;cs noftros alij fequuti funt^

prxlerti^n quantum attinet ad meritum
& augmentum charitatis. £t quidam ex
illi? acrius inuehi coeperunt in illam opi-
nionem , quam nosexiftimamusefleDi-
ui Thomjc, putantes, quod per illam nega
baiur prxmium vitx aeternae vel augmen
tum gloriae refpeftu meritorum ^ quae per
aftus remilsiorcs exercebantur. Sed ni-
hil magis alienum cft i Diuo Thoma , &
dnoftra rcntentia',hoc enim non folum
eflee teinerarium &
parum tutum in fi-
de, vt quidam fatis confidenter dixit »(ed
vc mihi videtur effet erroneum & haereti-
cum. Quamobrem, quod pace illorum di
xerim,non intdlexerunt noftram & Diui
Thomae fententiam.
lam vero non exiftimo neceflarium
de a£Hbus aliarum virtutum i charitate
imperatis differere, quomodo mercantur
vitam aeternam ,
augmentum gratiae 8c

gloriae :
quoniam artic. vbi fupra. Du-
bio quinto, tribus fuppoCiis fundamen-
tis per feptem Conclufiones latifsime dif-
(cruL omnia^qui legerit fimul cum
noftra
 ^MUffnentochdrltatisl

nodra hac repetitione « comperiet no«

ftram fententiam eife Diui Tnomae:,&
fanftorucn Patrum & omnium opinio-
num probabilifsimam & pijfsimam & ,

tutifsimam Vt paulo pod ex prjediftis

.

odenfurus fum Refppnfum itaque efl:

,

ad argumenta contrariae fencentiae qusc de

Tumebantur, ex facris literis & ex Conci-
,

lijs& (anftorum Patrum teftimonijs, re-

liquum ed ad renium argumentu quod ,

ex ratione defumebatur,relpondere.
Ad tertium argumentum , abunde fa-
cirrerponfum ed a meinCommentarijs
fuper Secunda Secundae^qu^dione 14. ar
liculo Dubio fecundo ad quartum ar-
gumentum fecundi ordinis vbi dupli- ,

cem folutionem afsignaui. Alteram op-

ponendo aliam maximam qux dicit , ^
,

bonum confurgit ex integra caufa , ma-

lum autem ex particulari defedu. Et ideo
non mirum ed, fi propter quodlibet mor
tale peccatum puniatur homo amplius
in inferno riudus autem non pro quoli-
bet opere bono recipiat maiorem inten-
fionemvifionispro prxmio, recipiet ta-
K y mert
iy4 •

men maius prxmium abfque maiore in-

tenfionCjVtiam explicatum eft. Alteram
folutionem adieci multo meliorem ,
&
qua: magis confirmat veritatem noftrae
lententia:. -Docet etenim D. Thomas in
qu^ftione de peccatis anic.2. ad oftauum
argumentum quod,
in inferno eft etiam
duplex poena, quaedam eflentialis , quae-
dam accidentalis. Poena eflentialis confi-
ftit in feparatione a Deo &
dolore inde
prouenrente. Poena vero accidentalis eft
afHiftio ab igne inferni, &triftitia de ma-
la fpcietate & de quolibet alio malo prae-
ter feparationem i Deo.Haec Diuus Thos^/
mas. InquadiftinftioneadhuCitFipUGem L

poenae rationem contemplari ponumus.

*

Pri m am appellant he.olpgi poena d a m -

T
ni,qu^ confidit in acterna priuatione diui-
vifionis propter pcccatum.Et haec qui-
dem poena intrinfece&formaliter confi-
derata confidit in indiuifibili, Eft enim
priuatio ficutcaecitas,quae eft negatio vi-
fus in fubiefto apto nato . Sed quia ra-
tio poenx proprie loquendo importatre-
fpetlum ad peccaturaj Ideo poena damni
impor-
 & augmento charitatli:

importaipriuarionem diuinse vifionis pro

pter peccatum fiue originale fiue a£tua-
le. Et quidem haec poena damni refpe-
ftu illorum ,qui difceduntcum folo ori-
ginali peccato, eft acqualisomnind tqiiia'

in illis eft pura priuatio vitx aEtcrnaf. At

vero refpeftu illorum, qui propter nior*
tale peccatum damnantur Qmdam di- j

cunt, quod cofiftitin indiuilibiii : quidarii

vero quod non conliflit in indiuifibili.
Qui dicunt confifterein indiuilibiii con-
ifidcrantduntaxat,id quod inrrinfece per-
tinet ad poenam damni. Sic enim imelli-
gitur illud lacobi fecundo. Qui peccat
, in vno omnium reus videli-
faftus eft ,

cet, Quoniam qui facit vnum peccatum

mortale tam fine Deo manet & tam pi iua
tuseritdiuinavifioncquam ille qui mul-
ta facit.Qui vefo dicunt non cofifiere in-
diuifibilijConfiderant dolore proueniente
ex tali feparatione f pter mortale peccatu,
quod^ppria volutate comittit. Qjji dolor
nihilaliudeft quavermiscOn(cieniix,qui
flunqua morietur, fed vehementer aflligec
danatos propter mortale peccatu. Et h^c
; elb
 (jr du^mento charitdtlsl i

reliqnit homo Deu m aucrfus ab illo* Erii

enim maior rem orfus eius qui damnatur
propter adulterium ,
quam eius qui dam-
natur propter fornicationem* Et maior re
morfus eius , qui damnatur propter duas
fornicationes ,
quam qui propter ynam^
exteris paribus. Prxdifl:x poenx funda-
mentum habent in illo lerem* capite.-a*

Duo mala fecit populus meus* Et me de^

reliqueruntfontem aqux viux:& fode-
runt (ibi ci{lcrnas,ci(lernas difsipataSi qu^
continere aquas non valent. Ecce quo-
modo in peccato mortali confiderantur
duat malitiae ,Tcilicet,auer(io d bono in-
commutabili & conuerfio ad bonu com-
mutabile. Sic ergo duplex poena refpon-
det peccato . Altera ex parte aueruonis
(imiliter priuatiud) qux eff carentia diui-
nx vifionis. Altera pofitiua, quas refpon-
det conuerfioni ad bonum commutabi-
le : & hxc non folum eft afHiftio ab igne,
ied etiam remorfus confeientix. ludum
enim ed , vt qui peccat contra aliquem
ordinem puniatur ab illo qui pr^ed illi

ordini. Et quia peccator non folum pec-

 lyS •
.Heleilloic.mtrltQ

eat contra Deum, feti etiam contra lumin

natoralefibi inditum: idcirco iuftum eft,
vt puniatur non foliim a Deo,(ed ctiain
abipfo iomine naturali confundatur. JBc
heee eft proprie poena vermis confeien-
jix ,
qux fe habet proportionabiliter re-
fpe£fu damnatorum ,
ficut fe habet IstU

' tia beatorum refpeftu laudis qux.a.Dco

efl clare.vifo,quam laudem diximus ha»
bere formaliter rationem prxrnij propter
bonaopera qusE eo quod bonafunt Iau«
. dabilia funtab eo propter quem.fiuni i &
.
gubernatore xom
munitatis ; ficui 'mala
opera funtvituperabilia&confiiljonc di-
gna. Contonat demque ,pr^.diftii quod •

Apocalyp. cap. i 8. dicitur. Quantum

gloriiicauitfe& in delici]sfuiqiantum da-
te illi tormentum & luftus. Tormentum
enim refertur ad*igne,luftus vero ad ver-
mem confeientiar. 'ii’
Plurima minutiora argumenta 'obij-
ciuntdifcedentes in hac parte a doftrina
Ji). Thomae vel anoftrb modo ilium in-
terpretandi quae commemorare pudec^
,

^uonia partim fbphifUca iunt^& ah ign o-

ranti»'
 CSr aM^fntd chitrttMtiil i jp

rantibusdialefticam aiit philofophtacon

fidajparrim ex prsediftis facile Jiffoluun-
tur.Ex quibus etiarn patet»qu6c[ fcntentia Epilogusl
&
D.Thom.de merito augmento chari-
tatisnon folum nihil periculi habet, fed
omnium pijfsima eft & magis in hono-
rem Dei cedit ( honor enim Rcgis iudi-
cium diligit ) quoniam iudicat de meritis
virtutum iuxta vniufcuiufqj dignitatem,
quae ex diftinftionc obieftorum ex in- &
tenfionea45^uum& ex difficultate rerum
confurgir.Dumquc horum differentia c5
riderar,praemioru etia differentia facit.Tri
fcuit enim claritati ficut perfef^ione eflen
tialem vit^ Chriftianx,ita etiam efleniialc
pr^miu, vt cofiftit in vifione Dei.Intefio*
vero aftus charhatis tribuit intefionem
xii

vifionis.Multiplicationiaute aftuu chari-

. ratis etia rem ifforu, tribuit maiore ratione
pr xm ji etia eflentialis fecud u ratione pr ^*
yiimoautcfecundiir ationeaclionisvide
3 i Deu magis int e fe;fi cut6g ipfuro meri tu
,1)0 fuit magis inten futi) Jtaq; rationabilior
-c fi: &magifc6requenter loquitur fentetia

D.Tho. quam omnes ali^. Efi; edam

'i.. fcn-
 1

1 66 Jiele6lio de meriti

fcnceDtiaturifsima: magis enim fauet

bo-
|

nisoperibus.Dum iuftosadferuore cha-

lipfis hortatur& excitat. Nequ^tamen fi
non intenfiue operati ruerit, fine pf^mio
relinquit, lic et non tribuat, mj iorgnijdfio
nisincenfion cmTQu^ aut^ noftra fcn !

tentiaTeu potius Thom ^ fit tutior ,

in- f

quantuin ad praxim i nam quod

telligo
fanam doftrinam,nolo aliarum
attinet ad
opinionum cenfuram rigidam proferre:
nifitantum aduerfus illam affertionem,vi
|
dclicet, quod pr^miumeffentiale beato-
|
rum vel alicuius beati aliquando principa I

liiis refpodeat operi alterius virtutis, quam

|
aftui charitatis i quo imperatur illud opus i

virtHtisH .oc enimiam dixi taquam erro - |

neu m i cordibus fid elium abijciendu m» |

Si^utem Imc inconueniens fequatur ex j

illorum opinione, qui aiunt maius eflen-- 1^

tiale pr^ium affequuturum martyrem

pati- I
cx eo quod ex aquali charitatis a£iu ;

chari-
tur martyrium, qudm alius quipari 1
tatepotum aqug frigid^ pauperi dederi^ ,

mi-
velnon fequaturjalijs aliud videbitur, |
hi tamen illudincQueniens fequi pr
 &
augmento chiraitisl
argumentum quod feci , ita vifum cft.
Csetcruifiv ftunc tandem oflendo,tuda*>
rem effe viam, quam oftendit doftrina
Diui Thomae ad exercitium vitae ChrU
ftianae eorum ,
qui ficut (piritu vi-
uunt , rpiritu '
volunt ambulare , ipiritu
feruentes Domino feruientes : ficoften-
do. N^m ruppofito, quod praedi^laefen-
tentiae fint opiniones probabiles ; & non
conflet quae illarum fit vera , illa tutior
erit ex'qua miniis ideonueniens fequi
potefl : At verd fi opinio Diui Tho^-^
mac de augmento charitatis gratiae^ &
vera fit
;
multutA defraudabuntur qui
,
foam folicitudinem in folo exercitio a-
liarum virtutum impendunt parum fd-
,
liciti deferuore diuini amoris, & de in-
tentione purificanda ,vt pracdifta ope-
ra finf magis apud Deiim meritoria , vi
maius eflentiale praemium confequan-
tur , nbn (blum in ratione praemij , fed
etiam 'in rafionc^efieniix beatitudinis*
Inueniedt-etenim alium , qui minus fe
exeredk in eifdem operibus , tamen' &
beatior erit propter rtiaiorem cordis pu-
 .
I

i r
f iT?

jri|3tero ,;^am diuipi: ampri§( fprtis aJFq^

fti<> ,efficic :
Hoc ^gTegieifdpcujiit Be ^3
JUS :VinceittH3s Ferf e^T: io .Serpionp quar,-;
jprde Dpioinica in.^ptpa^cfiqriajexplif
C^hs illud: i^ruut: oouifsiipi p,rifpi,&
jpi nouifsimi. Cuius yejrba .jate tuji fu^

/ pei/ Secunda Secu n(j?e.jqu?p/ii:ane 2, 4, arrt

ticulo fexto. Dubio ^q^iipipv^p.nclufio^
R^/exca. prope
frgregia IpiuiCregorijtpftin^^
autem refefap? 4«topinidi%
(emunda parte Hifto^aiiy tituK iz.capk^
t<
5rtio. §. trig^firno.' Cujus qui4eg). veri^
{^a late retuli in Cpm,meiitirijs opftris^
C^per pri^o^tp, partem , quxAjpnejp
ticulo quattpi^ Pubjo fecundo Refert; .

enim Diuus Antoninus ^xemi>imp , dp

pipodam Heremita viro m^ose .vktii-j.

ti^ cui reuelatum fuit, q^qd cutn Cre-

j

g;prioRpmanp.Pppti%e^manfi^^ in
p^o fibi fpcrare eft
a^cem ipfe H^P.paita^, i}pod .

/ tus fibi acqiiareturjn sloria;. At vero Di-i

 , '

(3^ atfgmrntichdrhafis, i^r

infie niia veh eafenter ftup erem ,
^
H aeremica lijio ca & fimple x qui^ fuse
iofum vacans , non doftring proximo-
r amysequaf^cur Grc^j^orio in g loria , qy
S ummo Pumificam fun dens inianta hu-
mriitate,.vc pe ne nullus hu milior ,_tan-
ta liberalitatc profofu^ in tantis diu icijs
v tiTulIius inopis ofaliuircerc ciiri tanta de-
^
lioti one lun ^cns , vt oFficium y ^TCan-*

tum ecclefiaftic ugr ordin arer t anta d o- ,

flffinarepl ecus^um miraculi s ,

vt tot Ii-*

b ros , & tam vtile s^om p oneret tam is ,

aducrfiiatibus Lon^ obardojiim , & Im^

p eratorum laceTS cus , t oc co rporis con^
patien-
tinuis
q uafi d oloribus vexatus ,
nlsime omnia fufferret • nifi rnente tene*»
reni, quialpintii^m ponderatqreft Do-
ixnnus quilua^unera , vt vult,diui-*
,
ditTdat cui quantum vult find
'
c^iuiq u^l^cep tionc^crlonag. Nec enim
pro qu alita te nobilitatis , neque quantita*
. te digni^is aut Xcientix , yel doOrinjU
Srfr^ftificationis in populo » ve l labo-
r^orpqris prajmi j magnitudinem ellen-
tialis reddit i j^iecundum amplitudi«
;
nem
1^4 ReteSlio ie merita

nem charitatis . Haftcnus Diuus’ Art -

toninus. Non ergo folus ego hanc do-^
£^rinam aufus fam defendere , vc quidam
falfo mihi impofuic. Quod fi forte no-
minalium opinio vera eft j nihil detri -
menti accipiet ,
qui perfeftioni charita-
tis operam dederit^ dummodo 'aliarunr

virtutum neceflaria opera facere ,

non
omifferir.
Reliquum efl: ergo , vt finem loquen-
di pariter omnes audiamus ab Ecclefia-
fte. capit, fexto. Deum time & mandata

cius obferua , hoc eft enim omnis ho-

mo. Et iterum inquit capit, vndccimo.
Mane femina femen tuum , & vefperc
neceffet manus tua quianefeis, quid ma-
:

gis oriatur, hoc aut illudiEtfivtrunque

fimul , melius erit . Item illud , Apofto-
li2 Corin.p.
. Qm
parce feminat, parce &
&
metet : qui feminat in benediftionibus,
de benediftionibus &
metet. Et iterum
ibidem, Hilarem datorem diligit Dcus.Et
denique ad Galatas capite fexto .
feminat in fpiritu , de (piritu metet vi-
tam zternam. Bonum autem facientes.
 5

& 4u^ent9 ch4rh4tis. 1

y
non deficiamus, tempore enim fiio me-
temus non deficientes Hrcc & his fimi-
.

lia vulgaribus Chnftianis proponenda

funt. Religua^vero difficultates opinio-
num cum prudentibus & in Theologo-
rum Schola tradandx & difputanda: ,

funt. Hadenus de merito, & augmento

, fub corredione Sacrofandsc

charitatis
matris , Ecclefiae difta fufficiant, ad
.
gloriam Dei, & pro defenfio-
ne doftrinac Sandi
Thomar.
 ‘

.i-rV
Cj

, . t r;: V fi /rr fj.

*• • *. '

v‘ -^r’ > .'^r* ‘.H.f. -(’* v^i

r.! ,. *i
•

.
}. I
i
»• rt^
-1‘ 'V

•? r i j**.. . . . * • W j» . t

' '
«i' ii
-' •*
.
'T i

f 4 .
• . , • .* .

S ^ L M ^ N T I C ^E,
Apud loannem 8c Andriam
Renaut fratres.

1590
 Ernta fic corrige.
Ty Agina i8 lineax 6 hac fortis militidyleg. hae
.

fortem militiam.pag. 2 cdin, s .fidet limenJ, i

fidei lumine.pag.2y, U.(f .crgo.iqudm.pag.jy»

lin. I .operatur, leg,o per etur pag.p ;Jtn.y. nomini,
lege nomine pag,(^ 9, lin, »
2.afiimiUtur,lege,afit^
uttlat.fag, 105. lin, 1 fideles, lege fide Ita.
 .

/A : I
>' "
I ,-

>'
%"
j. ,
..
'
•- ».^?*.- * .
- . V- # ^ .

'
'
• ^ :
-•
• /
‘
'

#
w

''
* f--

V .

>.f"

'V
I
^
^ «
' -* ••
...
•

« V J tVTflfc •

t.
^ ^

, -X‘' •> 0:;J

rlO I i
•

. i ’r.v4’\ • •
V
^

• •«'' . .
« i c'

. * '»
*
*> ?
m • .. JtT

,
'
>

f-’
^
1 /» ^
V*
7
«
^ 1
'
•1
I

t'
«

. ^ . .1
'r , .

• *' 1*^
•
r^***
^
, "ti
•

' •* I-

V „
.. - ^
"V V' ^ / '^. . -i