Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • K3 Hoofdstuk 3 Geld Over en Te Kort

    Uploaded by

    djacents
    31 views33 pages

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    31 views33 pages

    K3 Hoofdstuk 3 Geld Over en Te Kort

    Uploaded by

    djacents

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    of 33
    a eee 3 Geld over en te kort © Actieve opdracht en eerste kennismaking met dit onderwerp. 1 Bronnen van inkomen 30 Ik kan uitleggen wat het verschil is tussen Inkomen uit arbeid en inkomen uit bezit. Ik kan voorbeelden geven van inkomsten ult arbetd. Ik kan voorbeelden geven van inkomsten ult bezit Ik kan aangeven dat er inkomensverschillen zijn. 2. Inkomens zonder tegenprestatie 4 Ik kan uitleggen welke soorten overdrachtsinkomen door de overheid worden betaald Ik kan voorbeelden geven van tegemoetkomingen Ik kan voorbeelden noemen van toeslagen Ik kan voorbeelden noemen van uitkeringen 3 Budgetteren 38 tk kan utleggen wat budgetteren is ik kan budge opstellen, Reserveren 92 Ik kan uitleggen waarom je moet reserveren Ik kan aangeven hoe je kunt reserveren. Geld te kort 96 Ik kan uitleggen wat je kunt doen als je geld te kort komt, Kosten van vervoer 100 Ik kan uitleggen welke kosten er bij verschillende soorten vervoer zijn. Samenvatting 104 Begrippen 106 Rekentrainer 107 Examentrainer 110 Praktijkopdrachten Some Kec Cee att ccd 1 Bronnen van inkomen In deze paragraaf leer je over inkomsten door arbeid en door bezit. Introductie Elske, Maaike en Donovan werken op een huisartsenpost. Samen met een aantal artsen werken ze daar als doktersassistent. Ze hebben alle drie een voltijdbaan, maar hun lonen zijn verschillend. Elske is de jongste, zij verdient het minst. Maar 2ij heeft nog wel andere inkomsten Eres ‘1 Bekijk afbeelding 1. Elske heeft de functie van doktersassistente. a Wat verdient Elske per mand? Geef de berekening €.28.200 1.12.2 € 2.20833 b_Volgens de cao krijgt Elske 8% van haar jaarsalaris, aan vakantiegeld. Dat krijgt zi in mel Welk brutosalaris ontvangt Elske in totaal in mei? Geef de berekening €.28.20Q:.100.5 8.2 Eb 12Q: €2.1202£ 2.20833. = €4.328.33. Afb. 1 exclusief vakantiegeld en bonussen) loot A 2365 hit! 2445 lid Tweede Kemer === 1035 Roofd inkoop Sm 67 Duschauffeur lm 22 Sectearess bouwwat dokterssistent ‘schilder lm a5 vullnsman ls 2 soldat 32 Leren De meeste mensen hebben werk waarmee ze loon verdienen. Daarmee is arbeid hun bron van inkomen. Ze hebben ook nog andere inkomsten door hun. arbeid, bijvoorbeeld vakantietoeslag, een dertiende maand of een eindejaarsuitkering. Veel werknemers kriigen ook prestatieloon na een goede beoordeling. Vaak is er sprake van loon in natura, zoals een mobiele telefon of leaseauto. 80 2 Bekijk afbeelding 2. Donovan is hoofd van de doktersassistenten en geeft ook leiding aan Elske. Donovan heeft een hoger loon dan Elske. Geef twee redenen voor dit verschil. Bijv.: Denovan.heeft.cen leldinagevende functie. hij heeft. meer opleiding. Ab.2 Loonschalen 4, 5 en 6 (bij een volledige baan) 1g 2600 far 3 rr : mts) aaah yal ES Zz aus) 2239[ 308 2 ase fee = 22571 ois) 2-057 |) 1203 4 5 6 7 8 9 wo 'STAPPEN OP DE LOONSCHAAL ike — Fiske Leren Een loonschaal bestaat uit het aanvangsloon van een functie en de daaropvolgende jaarlijkse loonsverhogingen (afb. 2). De ene werknemer zit in een hogere loonschaal dan de ander. Als je belangrijker werk doet of meer diploma’s hebt, krijg je een hoger loon. Elke loonschaal heeft een aantal schaaltredes. Elk jaar kom je een schaaltrede hoger. Je loon is dan hoger, omdat je meer ervaring hebt. De een heeft een leidinggevende functie, de ander heeft een uitvoerende functie. De een heeft meer diploma’s dan de ander. En als je iets kan wat weinig, mensen kunnen, kun je een hoger loon vragen. B-_Elske heeft een vakantiewoning gekocht die ze verhuurt (afb. 3). Ze vraagt gemiddeld € 450 per week en het huisje wordt 25 weken per jaar verhuurd. ‘a Hoeveel stijgt haar gemiddelde maandinkomen door deze ontvangsten? 25x €450=€ 11.250: E112 2Qi ARR E ILO. & Waardoor ontvangt ze deze inkomsten? Bijv.:.Ze.bezit.een.huis.en.staat.deze.af.. ‘Aff, 3 Verhuur van een vakantiewoning zorgt voor inkomen, Leren Naast arbeid kan bezit een bron van inkomen zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om rente op spaargeld of obligaties, dividend op aandelen of winst uit een eigen bedrijf. Ook het bezit van huizen, kantoorpanden en grond kan inkomen opleveren, namelijk hur en pacht. Als je alle inkomens uit arbeid en de inkomens uit bezit in Nederland bij elkaar optelt, krijg je het nationaal inkomen. Cornea 4 Inafbeelding q staan twee lijnen. De rode liin geeft aan dat iedereen evenveel verdient. Dan verdient bijvoorbeeld de 40% laagstbetaalde huishoudens 40% van al het inkomen. ‘a Als de 40% laagste inkomens 40% verdienen, hoeveel pracent verdienen dan de 60% haogste inkomens? 100% - 40% = 60% b De groene lin geeft aan dat het national inkomen ongelijk is verdeeld. Hoeveel procent van het nationaal inkomen wordt verdiend door: de armste 80% van de huishoudens? 90. % + de armste 40% van de huishoudens? 1.2. % + de rijkste 20% van de huishoudens? 50. % ‘Afb. 4 De Lorenzcurve geeft inkomensongelijkheid aan. 33 8 2 oo BF ao = ee a a ) LAAGSTBETAALD % VAN DE HUISHOUDENS —ledereen hetzetie inkomen — Lorenzcurve Leren Inkomens verschillen. Door deze verschillen is het nationale inkomen in een land ongelijk verdeeld over de bevolking. Deze verdeling van alle inkomens wordt de personele inkomensverdeling genoemd. In rijke landen zijn de inkomens doorgaans gelijker verdeeld dan in arme landen. Dit kun je aflezen uit de Lorenzcurve (afb. 4). Hoe krommer de groene lijn hoe groter de verschillen. Is de lijn recht en gelijk aan de rode lijn, dan ziin de inkomens gelikverdeeld. [ite ber es 5 Bekijk afbeelding 2 nog eens en let op de lonen. a Wie kan de meeste luxegoederen kopen? Verklaar je antwoord. Donovan, want. hij heeft het hoogste. lean. B Let ook op vraag 3. Als je het inkomen uit bezit meetelt, wie kan dan voor de meeste luxe kiezen? Verklaar je antwoord, Eleke, want. zij heeft €.93 7.50. extra inkomen uit bezit. Dat. heeft Donovan niet.extra.ondanks zijn hogere. leanschaal. Leren ‘Met een hoger inkomen kun je meer van hetzelfde kopen en vind je vaak andere dingen belangrijk. Je koopt bijvoorbeeld een tweede auto of boekt een luxere vakantie, De meeste mensen kunnen redelijk rondkomen van hun inkomen. Het inkomen dat in Nederland het meest voorkomt, wordt modaal inkomen genoemd. De overheid gebruikt het modaal inkomen om te berekenen wat het gevolg van hun beleid is voor de inkomens van mensen. 81 Some Kec Cee att ccd Toepassen wat je hebt geleerd 6 Er zijn allerlei ontvangsten. Noteer in de tabel achter elke ontvangst de bron (arbeid of bezit) en de naam van het inkomen (rente, pacht, dividend, loon of huur), Dewerkneemster krigt geld van haar werkgever. arkeid. lean. Dehulsigensarksiateld | i |p van zin huurder. Debelegger rit geldvan de | winst.of. bedrijven waarin hij belegt. dividend De landeigenaar kigt geld van de gebrukervan in tana) 221... PAGHE. De spaarder krijgt geld van de gebruiker van zijn spaargeld. ezit. rence. Afb, 5 Salarisschalen bij IT-Works (in euro’s per maand).. ° sage |1.659 |1.869 |2.233 |2597 | 2.842 a 1561 |1.77 | 2.020 |2.348 |2.720 | 2.965 2 1.659 |1.869 |2036 |2.474 |2.8q1 |3.087 3 s7r7_|1.961 |2ag3 |2.535 [2.965 |3.212 4 1.836 |2.020 |2.233 |2.597 |3.087 |3.330 5 1.896 |2.076 |2.289 |2.658 [3.212 | 3.446 ‘ 1961 [2.436 |2.348 |2.720 |3.330 | 3.550 7 2.020 |2.193 |2.410 |2.783 |- | 3.636 8 2.076 |2.233 |2a74 |2.8e1 |- | ° 2.136 |2.289 |2535 |2.902 | |- 10 2.193 " zax | |- |; + 7 Dennis en Karim hebben een volledige baan bij IT-Works. Karim heeft de leiding over Dennis. Bekijk afbeelding 5, ‘a Ze verdienen het laagste en het hoogste maandloon uit afbeelding 5. Wie verdient welk loon? Dennia.verdient. het. laagste.en Karim verdient. het hoogste maandloen. a2 b Hoeveel is het verschil tussen hun maandlonen? €3.636-€1.490.=€ 2.146 per. maand. ¢ Wie zal minder uxegoederen kopen? Verklaar je antwoord. Bijv.: Dennis, .amdat. bij hem. de.uitgaven voor luxegoederen.meer.ten.kaste. gaan.van de.noodzakelijke.uitgaven. dan bij Karim. Ron en Dieter werken ook bij IT-Works. Ze verdienen evenveel, maar ze zitten niet in dezelfde salarisschaal. Ron zit in schaal 5, trede 9 en Dieter in schaal 7, trede 2. Bekijk afbeelding 5 nog eens. a Hoeveel verdienen ze per maand? €.2.136 b Dieter heeft een hogere functie dan Ron. Waarom kunnen ze dan toch hetzelfde verdienen? Bijv.: Ron werkt veel langer dan Dieter bijdat.bedeiit. © Stel dat beiden elk jaar een trede hoger komen op de salarisschaal. Wie verdient er dan over vier jaar het meeste? Leg je antwoord uit. ‘Ren — Dieter, want: Ron zit over twee jaar. aan het.einde.van zijn loonschaal. Het. salaris.van Dieter. atiiak.dan.neg. doar. Af. 6 GEVRAAGD Secretarieel medewerker (m/v) (20 uur per week) Wat zijn je taken? + afhandelen van inkomende telefoontjes + bijhouden van afdelingsagenda + het maken van afspraken + organiseren en notuleren van afdelingsoverleggen Wat hebben wij te bieden? Athankelijk van leeftijd en ervaring kunnen wij voor deze functie een salaris bieden tussen de € 1.329 en € 1.653 op fulltime basis (34 wur per week). Verder bieden wij een 13e maandsalaris, 8% vakantietoeslag over het salaris, variabele werktijden en andere uitstekende arbeidsvoorwaarden. 9 Jette solliciteert naar de functie in afbeelding 6. Ze wordt aangenomen voor 20 uur per week. Ze verdient het beginsalaris. ‘& Hoeveel verdient ze per maand voor 20 uur werk? (€.1,322.,. 94) X 2O8ETE1LG. b Wat is een 13de maandsalaris? een.extra maandealaris.aan het. einde.van het jaar. Jette krijgt vakantiegeld over haar totale jaarsalaris, inclusief 13e mand. Hoeveel is dat? 1BXE.7B 1705 E1QIB2BE:. BLVANE.10.162.08 3 £813.08. 4 Hoeveel verdient ze dat jaarin totaal? €.10.162.88.+ € 813,02. €.10.978.91 10 Arnold is na schooltijd actief als ondernemer. Hij koopt kapotte brommers, knapt ze op en verkoopt ze weer. Afgelopen jaar heeft hij voor € 980 oude brommers en ondetdelen gekocht en deze brommers weer voor € 2.400 verkocht. Hij was daar bij elkaar 64 uur mee bezig. Als hij dit werk voor een baas had gedaan, had hij er € 9,50 per uur mee verdiend. a Hoeveel waren het afgelopen jaar zijn inkomsten uit arbeid als hij die uren voor een bas had gewerkt? 64.x9,90.2€ GOB. Bb En hoeveel waren zijn inkomsten uit bezit? ELZAQO AE IBV LOVES EBM, ‘11 Het besteedbaar inkomen in Nederland (= national inkomen na aftrek van belastingen en sociale premies) is verdeeld volgens de Lorenzcurve in afbeelding 7. ‘a Hoeveel procent van het besteedbaar inkomen werd verdiend door de armste 10% van de huishoudens? angeveen.Zth Bb Hoeveel procent werd verdiend door de rijkste 30% van de bevolking? De armate..7Q%.verdiende.ongeveer. AT&.de.rijkste.30% verdiende. 100% - 47% = 53%. © Het besteedbare inkomen in 2018 was 278 miljard. Bereken het totale inkomen van de 10% die het minst verdiende. Rond af op hele miljarden. ongeveer 2%: 278:100x 2.= €6 miljard _Bereken ook het totale inkomen van de 10% die het meest verdiende, Rond af op hele miljarden. engevern. 22%:.2 7B. milan. 100.x25.2€.70.1niljard. Afe.7 De verdeling van het besteedbaar inkomen in Nederland 80 “VAN HETINKOMEN @ 19 20 30 49 50 60 70 80 90 100 LAAGSTBETAALD % VAN DE HUISHOUDENS. —iedereen hetzelfée inkomen — Lorenzcurve 12 In Nederland ware huishoudens. 2018 7,8 miljoen a Hoeveel huishoudens horen bij de armste 10% en hoevee! bij de rijkste 20%? Z.B.miljoen:.100.x.10.=.780.000. huishoudens in beide groepen. B Het totale besteedbare inkomen van de 10% die het minst verdient, was 6 miljard. Bereken het gemiddeld besteedbaar inkomen van de armste 10%. Rond de uitkomst af op hele getallen. €6 miljard :.780.000.= € 7.692. per huishouden per jaar. ¢ Het besteedbaar inkomen van de riikste 10% was ongeveer € 97.000 per huishouden. Wat vind je van het verschil met vraag b? Figen.antwoard. @ sania restjeceren de pratphopdrache by deve paragrast 2 Inkomens zonder tegenprestatie Deze paragraaf gaat over inkomens waarvoor je geen werk hoeft te doen. Introductie ‘Tjeerd is schilder. Zijn partner Rianne heeft een parttimebaan bij de stichting Thuiszorg. Hun gezamenlijk inkomen is € 26.000 per jaar. Tjeerd en Rianne hebben twee kinderen van 7 en 12 jaar oud. are 1 Tjeerd en Rianne hebben uitgaven voor hun kinderen (afb. 8). a Bekijk afbeelding 9. Hoeveel kinderbijslag krijgt dit gezin per kwartaal? CLOT MONE BISA. 2 EIB LBA b Waarom geeft de overheid kinderbijslag aan gezinnen met kinderen? Biju. Omdat.de overheid het. belangrijk vindt dat kinderen goed worden verzorga. ‘Afb. 8 Een gezin kan de kinderbijslag goed gebruiken. Elke avond goed een, fn dan wile en fe Thoer dure Keren en yates cadens voor Ie veriardog? I Maar dt Jule wel waa angen blot de overhea Afb. 9 Kinderbijstag in euro per kwartaal per kind 2019. Leeftiid cred ot/ms jaar €219,97 6 t/maajaar € 267,10 32 t/ma7jaar 314.24, 84 Leren Kinderen kosten geld. De overheid geeft de ouders/ verzorgers van kinderen kinderbijslag als een tegemoetkoming in deze kosten. De overheid betaalt de kinderbijstag van de belastingen. Zijn de kinderen 48 jaar of ouder en studeren ze aan het mbo, dan hebben ze recht op de basisbeurs van de studiefinanciering. Op de aanvullende beurs hebben ze recht als de ouders weinig verdienen. De kinderbijslag en de basisbeurs hangen niet af van het inkomen van de ouders. 2 Tjeerd en Rianne wonen met hun kinderen in een oude etagewoning met een lage huur. Ze willen ruimer wonen, maar dat betekent ook duurder wonen. Bekijk afbeelding 10, a Waarom geeft de overheid huurtoeslag? Bijv.. Omdat. mensen.met.een.laag. inkomen deor de.hoge. huur geen andere. noodzakelijke dingen kunnen kopen. } Wat is het verband tussen de hoogte van de huur en de hoogte van de huurtoeslag? Hoe hoger de huur.in verhouding. tat het inkomen. hoe hoger de. huurkeeslag. © Hoe draagt de huiseigenaar bij aan de betaling van de huurtoeslag door de overheid? De. huiseigenaar betaalt.belasting. Afb. 10 De huurtoeslag is afhankelijk van de hur en het inkomen. Inkomen € 26.000 Inkomen € 26.000 Huur€ gso Huurtoesiag €82 I Aas | Huur € 200 Huurtoeslag €0 Inkomen € 26.000 Huur € 650 Huurtoesiag € 178 L 00cS Peg eo se De overheid wil dat iedereen een eenvoudige woning kan huren. Daarom krijgen huurders huurtoeslag van de overheid als een te groot deel van hun inkomen aan huur opgaat. Niet iedereen krijgt huurtoeslag. Er zijn grenzen aan het inkomen en de hoogte van de huur, Een andere toeslag is de zorgtoeslag. Dat is een tegemoetkoming in de premie die je most betalen voor de verplichte zorgverzekering tegen Ziektekosten. Voor de zorgtoeslag geldt ook dat het inkomen niet te hoog mag zijn 3 Tjeerd en Rianne gaan scheiden, Tjeerd gaat alleen in een ander huis wonen en raakt ook nog zijn baan kwijt. Hij krijgt nu een bijstandsuitkering. Dat is een percentage van het minimumloon van € 1.495,20 permaand. ‘@ Welk bedrag krijgt Tjeerd? Gebruik afbeelding 11. €1,499,20:.100x 70=€ 1.04650. b Omen bijstandsuitkering te kriigen, moet je solliciteren. Waarom zou die verplichting er zijn? De.overheid.wil dat.iedeceen.weck. krijgt.en.zelf voor. het.inkemen zorgt.. Afb. 11 In de bijstand moet je leven van een percentage van het minimumloon. Sociaal m 27 tot 65 jaar) 1um per maand (in de leeftijd van PROCENTEN VAN HET NETTO MINIMUMLOON, sgehuwden of ongehuwa Leren ledereen heeft recht op een minimum inkomen: het sociaal minimum. Dit is het inkomen waarvan je moet kunnen leven, lemand met een inkomen beneden het social minimum krijgt bijstand. Als je te veel vermogen hebt, moet je dat eerst opmaken. Verder geldt meestal een sollicitatieplicht: je moet blijven proberen om een baan te krijgen. Gemeenten mogen aan mensen met een bijstandsuitkering vragen, om werkzaamheden te doen. Dit moet je dan doen omdat werkervaring je sneller aan een baan helpt. Extent 4. Voor kinderbijsiag, huurtoeslag en bijstand hoet je niet te werken. @ Waarom zou de overheid op deze manier geld aan mensen geven? Bijv.:. Om.ervaor.te.zorgen.dat.mengen. voldeende geld hebken.om.te.kunnen, leven, 1b Soms moet iemand in de bijstand werkervaring opdoen. Bekijk afbeelding 12, Wat wil de tekenaar duideliik maken, denk je? Bijv.:. Niet.elke.varm.van.werkervaring. helpt.om.een.baan.te.krijgen. waarvedr. Je.hebt.geleerd, © Vind jij dat de overheid voor de bijstand een tegenprestatie mag vragen? Verklaar je antwoord. Eigen antwoord, Afb. 12 Om een uitkering te krijgen, moet je aan de voorwaarden voldoen. Volgens de gemeente is gednongensreeuuimen fantastic voor Je tans tand hort, net als andere uitkeringen, tegemoetkomingen en toeslagen, bij de overdrachtsinkomens. Het zijn inkomens waar geen tegenprestatie voor nodig is. Er zijn wel voorwaarden. Als je toeslagen wilt ontvangen, moet je de kosten maken waar de toeslag voor is bedoeld. Om tegemoetkomingen te ontvangen moeten de omstandigheden er naar zijn. En voor veel uitkeringen mag je niet te veel verdienen of, een te groot vermogen hebben. Als je een bijstandsuitkering hebt, moet je solliciteren en soms werkzaamheden voor de gemeente doen (afb. 12). 85 Toepassen wat je hebt geleerd 5 Meret (18 jaar) wont bij haar ouders, zijvolgt een mbo-opleiding en heeft een eigen zorgverzekering afgesloten. Arjun (39 jaar) woont in een huurwoning, hij heeft een zoon van 45 jaar. Arjun en zijn zoon hebben samen een zorgverzekering afgesloten. Arjun heeft geen werk omdat hij steeds wordt afgewezen bij sollicitaties. Hij heeft ook geen spaargeld. Wie heeft of hebben de volgende ontvangsten? Bijstand: Arjun, Huurtoestag: Arjun Kinderbijstag: Arjun Studiefinanciering: Mere. Zorgtoeslag: Arjun.en.Merel. ‘Afb. 13 Suzans gemiddelde ontvangsten per maand. zorgtoeslag € 60 huurtoesiag € 150 kinderbijslag € 200 rente € 140 ay'maand€ 120 vata inkamen door werk €230 * inkomen door bezit [a overdrachtsinkomen 6 Suzan heeft haar gemiddelde inkomsten per maand uitgerekend en in een cirkeldiagram gezet (afb. 13) ‘@ Ze heeft een aantal inkomsten door haar werk. Kleur in het cirkeldiagram deze sectoren rood. } Kleur de sectoren met haar inkomsten door bezit blauw. © Kleur de sectoren met overdrachtsinkomsten geel en kleur 00k de legenda op de juiste manier in. 7 Nuje de inkomsten van Suzan in kaart hebt gebracht, kun je de volgende vragen beantwoorden. a Hoeveel zijn haar gemiddelde ontvangsten per maand samen? €.2.8Q0Q.permaand, b Hoeveel procent van haar totale ontvangsten bestaat uit overdrachtsinkomen? Rond af op hele procenten. €200+€150+€60=€410 €2.300.x.100.=.18% (afgerond). 86 Afb. 14 Voorwaarden huurtoeslag in 2028. alleenstaande € 22,700 € 22.675, meerpersoonshuishouden CLES Ces CT ‘ondergrens € 228,62 € 228,62 € 30.825 € 30.800 bovengrens € 424,44 € 720,42 8 De hoogte van de huurtoeslag hangt onder meer af van de leeftijd, van het inkomen en van de hoogte van de hur. Bepaal aan de hand van de gegevens in afbeelding 14 of de onderstaande personen recht hebben op huurtoeslag. * Martin is 21 jaar, woont alleen, heeft een jaarinkomen van € 21.000 en een maandhuur van € 4o2. Hij komt wel — niet in aanmerking voor huurtoeslag. * Jacqueline is 68 jaar, woont alleen, heeft een jaarinkomen van € 22.800 en een maandhuur van € 350. Ze komt wel ~ niet in aanmerking voor huurtoeslag. * Bas en Fleur zijn beiden 24 jaar, wonen samen en betalen per mand € 550 huur. leders jaarinkomen is € 14.000, Ze komen wel - met in aanmerking voor huurtoeslag, + Mohammed (45 jaar) en Marijke (43 jaat) betalen € 750 aan huur per mand, Mohammed heeft een jaarinkomen van € 18.697, hun thuiswonende zoon heeft een jaarinkomen van € 6.000 en Marijke heeft geen inkomen, Ze komen wet ~ niet in aanmerking voor huurtoeslag. Afb. 15 De zorgverzekering vergoedt ziektekosten. ‘SPOEDOPNAME 9 Tjeetd en Rianne hebben een zorgverzekering Ze betalen voor het hele gezin € 197 zorgpremie per mand, hun kinderen zijn gratis meeverzekerd Bekijk afbeelding 15. ‘a Welke ziektekosten worden vergoed door de zorgverzekeraar? Geef drie voorbeelden. Bijyv.: huisacts,.medicijaen. hehandeling. in.het ziekenhuis b Tjeerd en Rianne krijgen elke maand zorgtoeslag als gedeelteliike vergoeding van de zorgpremie. Aan welke twee voorwaarden moeten ze voldoen om deze toestag te kriigen? Ze.moeten.een zeraverzekering hebben, en.hun.inkemen.maa.niek.te.heeg. zijn. Afb. 16 Loon Abel orgverzseraar Zoratestag onereid GEZINS: INKOMEN Ri Aleenstvanden met een 10 Abel en Emine hebben een zorgverzekering. Ze krijgen € 98 per maand aan zorgtoeslag voor hen beiden. In afbeelding 16 staan meer gegevens over hun financiéle situate. a Hoeveel zorgtoeslag kriigen Abel en Emine per jaar? 12.%€.98.=€.1.176. b Hoeveel geld zijn ze per jaar kwijt aan de verzekering voor ziektekosten na aftrek van de zorgtoeslag? Ga ervan uit dat ze beiden meer dan -€ 375 hebben aan ziektekosten BXAENAFO ALITA) A EATS, £2.44. © Hoeveel procent van hun kosten van de zorgverzekering wordt vergoed door de overheid? Rond af op hele procenten. 2X(EIA44O+€ 375) = € 3.630; €.1.176:€ 3.630 x 100 = 32% 4. Bekijk afbeelding 16 nog eens. 8ij welk inkomen hebben 2ij geen recht meer op zorgtoeslag? vanaf € 32.655 per jaar. Af. 17 Voorwaarden bijstandsuitkering (2019) U heeft recht op een bijstandsuitkering als u aan de volgende voorwaarden voldoet: + Uwoont rechtmatig in Nederland + Ubent 38 jaar of ouder. + Uheeft niet genoeg inkomen of eigen vermogen om in uw levensonderhoud te voorzien. Woont u samen? Dan telt het inkomen en het eigen vermogen van uw partner mee, ‘+ Ukunt geen beroep doen op een andere uitkering. + Uzitniet in de gevangenis of een huis van bewaring. ‘+ Uw eigen vermogen komt niet boven een bepaald bedrag uit. + Uddoet mee aan activiteiten die uw gemeente u aanbiedt om werk te vinden. 11 Lees de voorwaarden voor het recht op bijstand (afb. 17). a Waarom moet je 18 jaar of ouder zijn om in aanmerking te komen voor een bijstandsuitkering? Biv. Omdat je ouders.nea kinderbiislag voor-je.krijgen alojejonaer kent. B Alsje een bijstandsuitkering hebt, moet je meedoen aan activiteiten om werk te vinden Waarom wil de overheid dat? Bijy.:. Omdatje.dan eneller.weer.inkemen. uit arbeid hebt. dat.is. beter.dan.een. bijstandsuitkering. © aside resejerefen de Prakthopdeache uy deve paragaat 87 3 Budgetteren In deze paragraaf leer je hoe je inkomsten en uitgaven op elkaar afstemt, Introductie Rebecca is sinds kort verhuisd en heeft een nieuwe baan, Ze is er met haar salaris flink op vooruitgegaan, maar ze krijgt ook te maken met hogere uitgaven. Zo is de hur van haar nieuwe woning hoger dan van haar vorige woning. Rebecca zoekt uit waar ze financieel aan toe is. 1 Rebecca heeft verschillende inkomsten en die ontvangt ze over verschillende periodes. a Bereken de gemiddelde inkomsten per mand. Noteer de uitkomsten in de laatste kolom van de tabel b Waarom is het zinvol dat Rebecca weet wat haar gemiddelde inkomsten zijn? Bijv.: Ze weet. dan wat.ze gemiddeld. pet.maand.kanuiteeven.. Rebecca's inkomsten (sinds haar nieuwe baan) Sr ac le toon €1.430 |permaand | € 1.4.50. vakantietoeslag erage |perjar | EID. renteendlvdend —/€ 1x4 |perkwartast E38 extainkomsten fe 12 |perweek |€. 52 gemiddelde inkomsten E1818 Leren Als je geen financiéle problemen wilt of als je ze wilt oplossen, moet je weten wat je inkomsten en uitgaven zijn. Hiervoor is het nodig om voor de komende maanden je verwachte inkomsten en. uitgaven op een rij te zetten. Dat het budgetteren. Door te budgetteren kun je zien of je geld overhoudt of tekortkomt. Als je inkomsten of uitgaven veel veranderen moet je opnieuw budgetteren. Je begint met de berekening van de gemiddelde inkomsten per maand Rebecca wil een deel van haar inkomsten sparen, de rest bestemt ze voor haar uitgaven. Ze verdeelt haar uitgaven in de hoofdgroepen, zie afbeelding 19. a Noteer de uitgaven uit afbeelding 18 bij de hoofdgroepen, vaste lasten: telefoonabonnement, dagelijkse uitgaven: 2ENZINEPOMP.. supecmarkt. biescoopkaarkle. incidentele uitgaven: laptop 1b Bekijk afbeelding 18. Rebecca zal deze maand meer uitgeven dan ze verdient. Geef hier een verklaring voor. Zi. geett.€ 450 uit.aan.een laptop. Pat.ia.een.groak. kedraa.vergeleken. met. haar.salaria, Afb. 18 Rebecca wil uiteenlopende uitgaven sorteren in groepen. Leren Nadat je je gemiddelde inkomsten hebt uitgerekend, ga je verder met budgetteren. Je deelt je uitgaven in hoofdgroepen in. Veelgebruikte hoofdgroepen zijn: vaste lasten, dagelijkse uitgaven en incidentele uitgaven. Je hoeft natuurlijk niet al je inkomsten uit te geven, je kunt ook een deel van je inkomsten sparen. Budgetplan 3. Rebecca heeft uitgerekend hoeveel ze per maand aan elke hoofdgroep uitgeett Het resultat zie je in afbeelding 19. Noteer de maandelijkse inkomsten en uitgaven van Rebecca in afbeelding 20, Houd er rekening mee dat ze per maand € 100 wil sparen. Gebruik de antwoorden op vraag 1 en de gegevens in afbeel inkomsten vaste lasten €...950. dagelijkse uitgaven €.... 82]. incidentel vitgaven €...150. sparen €...100. totaal ENGIN oon EL QO. ‘Afb. 19 De uitgaven kun je indelen in vaste lasten, dagelijkse uitgaven en incidentele uitgaven, Leren Nadat je je uitgaven hebt ingedeeld in hoofdgroepen, reken je uit hoeveel je gemiddeld per maand uitgeeft aan elke groep uitgaven. Met deze gegevens stel je een budgetplan op: je maakt een overzicht van je maandelijkse inkomsten en uitgaven. Een budget is het bedrag dat je voor een groep uitgaven denkt nodig te hebben. Je budgetplan, is pas af als je inkomsten gelijk zijn aan de optelsom van je budgetten en het spaarbedrag. 4. Rebecca heeft een tekort op haar budgetplan De budgetten en het gewenste spaarbedrag zin samen hoger dan haar inkomsten. a Bereken het maandelijkse tekort €1.615-€ 2.050 = € 4.35 tekort. Bb Hoe kan Rebecca het tekort op het budgetplan wegwerken? Bijv... Ze.kan.beauinigen,.ze.kan.aeld. lenen, Leren Als jouw inkomsten lager zijn dan de optelsom van je budgetten en het bedrag dat je wilt sparen, moet je prioriteiten stellen. Je moet bedenken welke uitgaven je het belangrijkste vindt. Op de minder belangrijke uitgaven ga je bezuinigen. De budgetten voor deze uitgaven gaan dan omlaag. Als je op deze manier je budgetten en spaarbedrag hebt afgestemd op je inkomsten, is je budgetplan klaar. PE Lovee ead 5 Rebecca heeft haar budgetplan aangepast. Ze heeft bezuinigd op alle budgetten. Op het ene budget meer dan op het andere a Het lukt Rebecca niet om in een mand het tekort op te heffen. De volgende maand lukt het wel. Waarom is een eenmalig tekort niet 0 erg? Bijv.. Je kunt.een eenmalig tekert. meestal opheffen door een.overschat. in.andere maanden. 1b Waarom is het een slecht idee om geld te lenen als je elke maand een tekort hebt? Omdat.de.achulden.dan alleen. maar. gcoter.worden,je.moet.naast de. aflessing ook rente.betalen en dat. geld verdienje.niet. Leren Een budget is bedoeld als een leidraad om aan vast, te houden. Het is niet erg als je in sommige maanden, meer uitgeeft dan het budget. Er zullen ook maanden zijn waarin je minder uitgeeft. Als je voortdurend meer uitgeeft dan het budget, heb je een blijvend tekort. Dan is het wel nodig om opnieuw te budgetteren 89 Some Kec Cee att ccd Toepassen wat je hebt geleerd 8 6 Uitgaven zijn te verdelen in de groepen: dageljkse uitgaven, vast lasten en incidentele uitgaven (afb. 1). Noteerachter elke uitgave in de tabel de juste groep. contributie hockeyelub | vaste lasten aankoop tablet ingidentele.uitaaven. reparatie computer incidentele uitgaven. aankoop allesreiniger dageliikse.uitgaven. verjaarscadeau dagelijkse.uitaaven abonnement tijdschritt | vaste lasten bioscoopbezoek dagellikee.uitgaven. “ Waarschijnlijk heb jij een inkomen. Meestal heb je dan ook uitgaven. Noteer in de tabel bij elke hoofdgroep twee voorbeelden van jouw uitgaven. En misschien spaar je wel, Noteer met welk doel je spaart. vaste lasten Bij... kelefoonabennement, dagelijkse uitgaven Bijv.:.uitgaan. incidentele uitgaven Bijv.: aankoop iPad. ie spaar oor Bijv.: vakantie, ‘Afb, 20 Budgetplan Imauri en Oscar voor hun gezamenlijke uitgaven (per mand). UITGAVEN IN EURO'S: salaris Imauti € 1.200 salaris Oscar € B00 dagelikse uitgaven hur energie telefon verzekeringen auto totaal €2,000 90 Imauri en Oscar hebben een budgetplan voor hun gezamenlijke uitgaven (afb. 20). leder betaalt daarvan de helft en het geld dat van hun salaris overblift, is voor de eigen persoonlijke uitgaven a Hoe grootiis ieders deel in de gezamenlijke uitgaven? €.1.000:.2.=€ B00 per maana. B Let op de inkomens. Welk bedrag blijft er over voor Imauri? €.1.200 - € 800 = € 400 © En voor Oscar? €.B0Q.2€ B08 £.2. Imauri en Oscar kiezen voor een andere verdeling van de gezamenlijke uitgaven. leder houdt € 200 van het eigen salaris voor de persoonlijke uitgaven De rest is voor de gezamenlijke uitgaven a Hoeveel betaalt Imauri dan aan de gezamenlijke uitgaven? €.1.2QQ.2 8. 2005.€.1.QQQ. b En Oscar? €.B00.2£€.2OQ2£.GQQ. © Misschien ga je later samenwonen. Wat is dan volgens jou een eerliike verdeling van de gezamenlijke uitgaven? Eigen antwoord. Biv. Fen verdeling van de.uitgaven in verhouding tot. leders inkemsten. Af. 22 Gemiddelde kosten per kind per maand 500 iso oo dso 300 ass x0 Ms 2 = ( =—— co — €3500 €1750 €2.000 € 2.500 NETTO GEZINSINKOMEN PER MAAND [Bin gezinnen met: kind Gin gezinnen met 3 kinderen [Bin gezinnen met 2 kinderen 10 kinderen veroorzaken extra uitgaven in een gezin Vier paren stellen een budget vast voor de uitgaven voor hun kind of kinderen. Ze gebruiken de gegevens in afbeelding 23. Hoeveel wordt het budget voor hun kind of hoeveel gaat het budget voor hun kinderen omhoog of omlaag?. ‘Trudy en Henk verdienen € 2.000. Ze kriigen hun eerste kind. Het budget voor hun kind wordt: E340, ‘© Akki en Gamze verdienen € 1.500. Ze krijgen hun tweede kind. Zij verhogen hun budget met: 2x€195-€255=€135 + Alex en Krista verdienen € 1.750. Zij kriigen hun derde kind. Zij verhogen hun budget met: BXE190-2X€ 2292€ 120. + Bart en Janneke hebben twee kinderen. Hun inkomen daalt van € 2.500 naar € 2.000. Zij passen het budget voor hun kinderen aan het lagere inkomen aan. Zij verlagen hun budget met 2x€325-2x€260=€130 ‘11 Rebecca gaat een budgetplan maken. jij gaat haar daarbij helpen. Rebecca heeft alle inkomsten en uitgaven op een rij gezet. Om te beginnen moeten alle bedragen omgerekend worden naar bedragen per mand, Dat ga je in de laatste kolom van de tabel doen. Geef bij elk bedrag de berekening, Als je daar hulp bij nodig hebt, kijk je bij ‘Alle rekenvaardigheden op een rij’ nummer 3 op blz. 147. loon -€1.430 |permaand |€ 1.4.30. vakantietoesiag | €1190|periaar EOS. renteendividend /€ 24 /peraweken E26 cxtrainkomsten € 36 /perweek |€. 156 dagelikse uitgaven € 72 /perweek [E312 vaste lasten < 625 |permaand |E_ G25. autokosten € 325 |perwwataat | ©. 108. incidenteleuitgaven |€ 180 |per2weken |©_ 390. spaarbedrag € 100 |permaand |E_ 1.00. 12 Je gaat nu het budgetplan van Rebecca maken. a Neem de bedragen die je bij vraag 11 uitrekende over in de tabel hierna in de eerste kolom B Rebecca gaat per maand € 100 meer verdienen Omdat ze gaat verhuizen gaan haar vaste lasten met € 200 omhoog. Wat ze overhoudt, wil ze sparen. Noteer de nieuwe bedragen in de tabel. Werk alleen met afgeronde bedragen. ¢ Rebecca heeft in april een tekort op het budget voor de autokosten. Ze heeft een reparatie van € 450. Toch vindt ze het niet nodig om dit budget te verhogen. Leg dit uit. Bijv.:lo.andere.maanden heeft.ze minder. kostenaan.de auto. Van hek.averschar. kan.ze.nu.de.rekening betalen. Cre oer) Pee Bonn [emo toon €.1,480|€ 1.530 vakantietoestas) €. 95/€. 95 andes [E~-2O|E....26 extrainkomsten|€ 1 56/€. 156 trennen [Sow B12 E812 vastelasten [E625 €.. 825 aurotosten |... 108 E108 Incdentele Mitgnen [S220 €...390, spaarbedes |... 100 €.....72 total €1.707|€.1.707 © maak de rest jezelfen de Praktijkopdracht bij deze paragraa. 91 4 Reserveren In deze paragraaf leer je hoe de vervanging van duurzame goederen financieel wordt geregeld. Introductie Het gaat Wesley financieel voor de wind. Hij werkt hard en maakt veel overuren. Hij verdient goed en geeft weinig uit, Maar nu heeft hij een nieuwe computer en een nieuwe fiets nodig. Eiki cee 1 Wesley heeft een nieuwe laptop gekocht voor € 680 (afb, 22) a Een computer is een duurzaam consumptiegoed. Verklaar de term duurzaam. Bij. Het.is.een.artikel dat.een aantal, Jaren meegaat. b_ Noem een aantal duurzame consumptiegoederen die je op je eigen kamer vindt. Bilv.: cen bed, kast, bureau, muziekingtallatie. tv. Afb. 22 Voor een dure laptop moet je geld opzijleggen. Leren Een woning staat vol duurzame consumptiegoederen, Bij de aankoop is het moment van de vervanging nog, ver weg, want de meeste spullen gaan jarenlang mee. Maar vroeg of laat raakt alles een keer versleten. Duurzame consumptiegoederen hebben een beperkte gebruiksduur. Vaak wordt deze geschat op basis van ervaring, Duurzame goederen worden ook vervangen als ze niet meer in de mode zijn of als er een beter exemplaar is. Denk maar aan je mobiel! 92 2 Wesley denkt dat hij zijn laptop 4 jaar gebruikt. Als de 4 jaar voorbij zijn, krijgt hij er niets meer voor. Hij denkt dat een nieuwe laptop over 4 jaar 10% duurder is. a Zet de worden ‘aanschafprijs’, “vervangingswaarde’ en ‘prijsstijging’ op de juiste plek in afbeelding 23. Bb Hoeveel zal deze nieuwe laptop over 4 jaar Kosten? €.BBQ0.4£.BE0:.100.X MORE LAR. ‘Afb. 23 De berekening van de vervangingswaarde. 2S aanachatprile - vervangings- restwaarde tereser- waarde. veren. bedraa. Leren Als duurzame goederen onbruikbaar zijn, hebben ze meestal geen waarde meer. Maar spullen die nog wel bruikbaar zijn, houden vaak een tweedehandswaarde, Dat is de restwaarde. Als er een restwaarde is, kun je die van de vervangingsprijs aftrekken. Dan hoef je minder te reserveren voor de vervanging. 4. Wesley koopt de ongeveer 10 jaar mee. Na 10 jaar krijgt hij nog € 450 voor de fiets terug. 's van € 1.800. Deze fiets gaat ‘a Stel dat over tien jaar een nieuwe fiets € 2.100 kost. Hoeveel moet Wesley in 10 jaar reserveren om deze fiets te kunnen kopen? €.2MQQ EAI E120. b Hoeveelis dat per mand? 10.x.12.5.12Q.maanden: €1.690:120=€ 13,75 ¢ Niet alle bedragen zijn zeker omdat de toekomst ‘nu eenmaal onzeker is. Welke bedragen heeft Wesley moeten schatten? E2100 EN EARQ. Leren Hoeveel je moet reserveren, hangt af van de gebruiksduur, de restwaarde en de vervangingsprijs, Als je deze gegevens weet, kun je het bedrag berekenen dat je per maand moet reserveren. Hiervoor moet je het totaal te reserveren bedrag delen door de gebruiksduur in maanden. De bedragen die je niet weet, moet je schatten. Porto Pee ey 5 Wesley heeft in ziin budgetplan nog geen rekening gehouden met reserveringen voor de vervanging van de laptop en de fiets. Hij gaat € 30 euro reserveren door zijn incidentele uitgaven te verhogen. Bekijk de tabel. a Hoeveel is het nieuwe budget voor de incidentele uitgaven? Vul het bedrag in naast het oude budget. Bb Hij verlaagt zijn spaarbedrag met € 20 en bezuinigt, de rest van zijn tekort op zijn persoonlijke uitgaven: Verbeter ook deze bedragen op het budgetplan. Budgetplan Wesley (per maand) ed toon 1.465 dagelifkse uitgaven «as |€455..0 vaste lasten € 640 incidentele utgaven «so (€16Q... 4 spaarbedrag € 200 |€190..» totaal 1465 |e 106s Leren De aankoop van duurzame goederen gaat uit het budget voor de incidentele uitgaven. Als je de reservering voor dure aankopen opneemt in het budget voor de incidentele uitgaven, houd je in de meeste maanden geld over op dit budget. Dat bedrag leg je opzij en gebruik je als je je dure spullen moet vervangen. Wanner je niet reserveert voor dure goederen die tang meegaan, moet je de aanschaf betalen van geld dat je niet hebt. Dan moet je op andere budgetten bezuinigen of geld lenen. Hierdoor komen vele mensen in financiéle problemen. 93 Toepassen wat je hebt geleerd Afb. 25 Berekening van het maandelijks te reserveren bedrag Je koopt een computer met een aanschafprijs van € 800. Je schat de gebruiksduur op drie jaar. Je denkt dat je over drie jaar € 850 moet betalen voor de vervangende computer. Je schat in dat de ‘oude computer dan nog € 25 oplevert. Je hebt al € 105 gespaard voor de toekomstige computer. ‘+ Het totaal te reserveren bedrag is: vervangingsprijs - restwaarde - al gespaarde bedrag. Dit is: € 850 - € 25 - € 105 = € 720. + De gebruiksduur is 3 x 12 = 36 maanden ‘+ Het maandelijks te reserveren bedrag is: € 720: 36 = € 20. 6 Roger egt geld opzij voor drie grote aankopen In de tabel zijn deze spullen genoemd met hun vervangingsprijs en gebruiksduur ‘a Welk bedrag moet Roger voor elk van deze spullen per maand reserveren? Gebruik afbeelding 25 en noteer de antwoorden in de tabel. Deru euro scooter | € 2.520 jaar €.22.20. oelkast|€ 480 Biaar €.5 zithoek | € 1.440 10 jaar €.12. b Kan Roger het gereserveerde geld ook aan andere dingen uitgeven? Leg je antwoord uit, Ja-Wee, want: bijv.: reserveren iS. een. keuze,. hij kan het. geld ook voor een. ander doel gebruiken. 7 Cliff spaart voor een speedboot, hij houdt van waterskién. Hij heeft daar € 8.000 voor nodig. Gisteren had hij nog € 3.750, maar vandaag heeft hij niets meer. Hij heeft namelijk voor dat geld een rubberboot met buitenboordmotor gekocht. Cliff wil over twee jaar de rubberboot inruilen voor een speedboot. Hij verwacht dan € 2.000 voor de rubberboot te krijgen. 94 a Welk bedrag moet hij elke maand opzijleggen om over twee jaar de gewenste speedboot te kunnen kopen? €.B.000.= €.2.000.2 £8.00: £6000: 24.2€. 22). b Stel, de prijzen van nieuwe speedboten stijgen in twee jaar met 8%. Hoeveel moet hij dan maandelijks. reserveren om over twee jaar de speedboot te kunnen kopen? € 8.000 + 8% van € 8.000 = € 8.640: (€ 8.640 - € 2.000): 24 = E2768. Ernst en Alie hebben hun huis luxueus ingericht. Het kostte hen € 36.000. Ze rekenen erop dat ze alles binnen gemiddeld tien jaar moeten vervangen, en dat alles door prijsstijgingen dan 40% duurder is. ‘a Hoeveel moeten ze per maand reserveren voor de vervanging als ze geen rekening houden met de prijsstijgingen? €.26,000.:.120.5 £300, b Enhoeveel moeten ze maandelijks reserveren als ze wel rekening houden met de prijsstijgingen? €.26.000.+.(€.36,000.:.100. x 40%), =€50.400:.120.=€420. In sommige jonge gezinnen ontstaan na enkele jaren financiéle problemen. Wat kunnen de incidentele uitgaven hiermee te maken hebben? Bijv.. Alg.er.kinderen. kamen, 2ijn.er, ophieuw.hege.ineidentele.uitgaven.af. het. inkomen.van de.vrouw valt. weg. Of. De.eerste spullen.moeten dan. vervangen.worden. Maak de puzzel. Als je alle woorden goed invult, lees je in het kader van boven naar beneden het, onderwerp van deze paragraaf. De omschrijvingen zijn 1. De prijs bij de aankoop van een duurzaam consumptiegoed. 2. De opbrengst van een gebruikt duurzaam consumptiegoed. 3. De prijs die betaald moet worden bij vervanging van een duurzaam gebruiksgoed. 4. Een bedrag waarvan je bepaalde uitgaven moet betalen 5 Kenmerk van consumptiegoederen die lange tijd mee gaan. 6 Geld opzijleggen voor de vervanging van duurzame gebruiksgoederen. 7 De inkomsten en uitgaven op elkaar afstemmen. Beebe Afb, 26 Wat is duurder, een bril of lenzen? 10 Amaia heeft cen bril nodig, maar misschien neemt ze contactlenzen. Een bril die zij grag wil kopen, kost € 270 en lenzen € 225. Ze schat de ‘gebruiksduur van een bril en van lenzen op drie jaar. Aan schoonmaakmiddeten en dergelijke is ze € 60 per jaar voor lenzen en € 5 voor een bril kwijt. ‘@ Welk bedrag moet ze jaarlijks reserveren voor de vervanging van een nieuwe bril? €270:32€90. b_ Enwelk bedrag moet 2j reserveren voor de vervanging van nieuwe lenzen? €225:3=€75 © Bekijk afbeelding 26. Wat is per jaar goedkoper, de bril of de lenzen? Leg je antwoord uit met een berekening. De bril -tenzen, want: €. 90 +. €.9.5.€.90.6N1 dat.ie minder dan €.75 + € G0.=€.139. Zou ij bij het kiezen tussen een brilen lenzen alleen rekening houden met de financiéle verschillen? Leg je antwoord uit. Figen antwoord. Bijv.: Ja. je kunt. goedkoop heel leuke brillen krijgen. OF. Nee, bij zoiets is mijn eigen smaak. het. belananiikat. 11 Amaia wil voortaan elke drie jaar een nieuwe bril en nieuwe lenzen kopen. Zowel de bril als de lenzen hebben geen restwaarde a Waarom zullen deze artikelen geen restwaarde hebben? Biju. Omdat.ze.vaak op.maat. gemaakt. Ziinveor de.draget.af ze.zijn.uit.de. mode. b De bril die zij graag wil kopen kost € 270 en lenzen € 225. Als Amaia na drie jaar een nieuwe bril en lenzen wil kopen, zijn die 10% duurder geworden. Hoeveel kosten de nieuwe bril en lenzen samen? EL2TOPE 225 = € 495; €495+.10% = € 544.50 € De zorgverzekering betaalt eens per dre jaar € 150 voor brillen en lenzen. Hoeveel moet Amaia per maand reserveren om over drie jaar nieuwe brillen en lenzen te kopen? €944.50- € 190 = 394.50; €394.90.:.36 = €.10,96 per. maand, 4. Amaia moet haar budgetplan aanpassen en Kloppend kriigen. Zi verdient niet veel. Pas in de tabel de budgetten aan voor het reserveren voor de bril en de lenzen, Amaia gaat niet meer verdienen. Haar vaste tasten en dagelikse uitgaven bljven hetzelfde. Budgetplan Amaia (per mand) Pere ray L sataadeal (oud) cr) aa € 275 € 275,00 ‘vaste lasten € 510 €510,00. — cw |e..8096 spaatbedrag ea |€..29.04. totaal ess e865 | | € 869,00. © Maak de Fest jezelf en de Praktijkopdracht bij deze paragraaf. 95 Some Kec Cee att ccd 5 Geld te kort In deze paragraaf leer je hoe je grote aankopen kunt financieren. Introductie Abe doet niet aan sparen. Hij geeft altijd al zijn geld uit, Voor een wasmachine heeft hij geen geld opzijgelegd. En juist dat apparaat is onherstelbaar kapot Erocbre 1 Een nieuwe wasmachine kost € 750. Bekijk het budgetplan van Abe (afb. 27). Waarom kan hij van zijn maandloon geen € 750 betalen voor een nieuwe wasmachine? Omdat. hij ziin Jeen.nedig. heetk.veor. andere.noodzakelijke uitgaven. ‘Af, 27 Het budgetplan van Abe (bedragen per maand). toon € 1.440 dagelikse uitgaven € 500 vaste lasten € 650 reservering voor auto € 240 Incidentele utgaven < 50 totaal € 1.440 € 1.440 Leren Stel, je hebt geld nodig maar je hebt het niet zomaar beschikbaar. Dan heb je een probleem met de financiering. Zoiets kan je overkomen bij een tegenvaller of als je te veel hebt uitgegeven. Je kunt dan je spaargeld of andere reserves aanspreken. Ga in z0’n geval eerst na of de uitgave wel echt nodig is. Als dat zo is, kun je nog bekijken of er goedkopere alternatieven zijn. Je kunt je reserves maar één keer gebruiken. 2 Abe ziet in de winkel in afbeelding 28 een oplossing voor zijn financieringsprobleem. a. Welke oplossing ziet hij? Hij ziet.de.mogeliikheid om geld te lenen bil de winkel. 96 b Welk budget in zijn budgetplan (afb. 28) moet hij dan verhogen? vaste lasten, © Waarom blijft een verhoging van dit budget niet zonder gevolgen? Bijv.: Het. extra geld voor vaste lasten moet uit andere budgetten komen als Abe.niet.meer geld aaat.verdienen. ‘Afb. 28 Vel winkels verkopen hun producten op krediet, = 000 ln Leren Je kunt een financleringsprobleem oplossen door een lening te nemen (afb. 28). Dit is wel een dure oplossing, omdat je behalve aflossing ook rente moet betalen. Dat is geen probleem als je op het. budgetplan voldoende ruimte kunt maken voor de rente en aflossing. Je kunt de rente en aflossing betalen door minder te sparen of door te bezuinigen op de uitgaven. Wanner het financieringsprobleem is ontstaan doordat je uitgaven blijvend hoger zijn dan je inkomsten, is lenen niet verantwoord. 3 Als Abe niet wil lenen, kan hij de aankoop van een nieuwe wasmachine uitstellen. Hij heeft dan de tijd om € 750 bij elkaar te sparen a Abe wil niet te lang wassen zonder wasmachine. Hoeveel moet hij per maand reserveren om na een halfjaar dat apparaat te kunnen kopen? €.750:6=€125 per maand b Welk budget gaat hierdoor omhoog? incidentele uitgaven € Noteer een nadeel van deze oplossing. Bijy... Abe.mact.op.andere.hudgetten. Pezuinigen, andera.kan. bij met. reserveren. Leren Je kunt een financieringsprobleem oplossen door je aankoop uit te stellen. Je krijgt hierdoor de tijd om voldoende geld te reserveren voor je aankoop. Je zult per maand een hoger bedrag moeten reserveren en dat gaat niet zonder bezuinigen. Vitstel van een aankoop is ook lastig als het gaat om iets wat je erg moeilijk kunt missen. Verschuiving van het probleem 4. Abe overlegt met een adviseur van de bank. Deze heeft de maandelijkse overschotten en tekorten van Abe onderzocht (afb. 29). ‘@ Bereken het totaal van zijn overschotten en het, totaal van de tekorten van januari tot en met december. Overschotten: € 4.00, Tekorten: €.1.4.50. b Wat zal de adviseur van de bank tegen Abe zeggen als hij de tekorten en overschotten ziet? Bijv.: Dat Abe. moet bezuinigen, omdat. hij anders in grote financiéle problemen komt. Afb, 29 Overschotten en tekorten Abe 50 +150 +50 =50 =450 = 250 ee eK CKO e COPEL LSE SS SK FHS + deltgaven 2 lager dan de budgetten “ee ugaven 2p hoger dan de budgesten Leren Een financieringsprobleem kun je oplossen door gebruik te maken van de overschotten in goedkope maanden. In deze maanden houd je geld over doordat je uitgaven lager zijn dan je budgetten Maar deze overschotten zijn nodig om de tekorten in dure maanden op te vangen. Als je dit geld voor andere doeleinden gebruikt, verschuif je het financieringsprobleem naar later. Je moet er wel voor zorgen dat de tekorten niet groter zijn dan de overschotten zoals in afbeelding 29. Advies over geld 5 Abe wil een doorlopend krediet nemen, zodat hij de wasmachine kan kopen en betalen, De kredietlimiet is € 1.000 en de maandtermijn is € 40. De rente is 1% per maand. ‘@ Waarom zal de adviseur van de bank Abe afraden ‘om de wasmachine met een lening te kopen? Biv. Abe heeft. een structureel tekort. Hijzal een lening nlet.terug kunnen betalen. 1b Abe weet niet of het advies van de bank wel goed is. Bij welke instellingen kan hij hierover advies vragen (afb. 30)? Consumentenbond.en Nibud. Vv Consumenten bond Nationaal Instituut voor Budgetvoorichting Leren Bijna iedereen heeft wel eens een financierings- probleem. Soms is afzien van de aankoop het beste. ‘Soms kun je beter de aankoop uitstellen en gaan sparen. En soms is de aankoop financieren met, geleend geld het beste. Banken, het NIBUD (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) en de Consumentenbond geven advies over dit soort geldzaken. 97 Toepassen wat je hebt geleerd 8 6 Veet mensen houden niet goed bij waar ze hun geld aan uitgeven. a Waarom is dat onverstandig? Bijv.:.Je.mweet dan.niet.ofje.te.veel. uitgeeft.en.waarop je kunt. bezuinigen. b Hoe zou jij de uitgaven noteren als je later een eigen huishouden hebt? Bijy.; In budgetten veer de.woning. de. aute..overige vaste lasten, dageliikee. uitaaven. ingidentele uitaaven.en.gparen. 7 Ivo verdeelt zijn inkomsten van € 1.200 per mand over drie budgetten: € 600 voor de vaste lasten, € 480 voor de dagelijkse uitgaven en de rest voor de incidentele uitgaven. ‘@ Maak in afbeelding 32 het cirkeldiagram van Wwo's, budgetplan af, kleur de sectoren en de legenda, en noteer bij elke sector het juiste bedrag. b Ivo heeft niet genoeg aan zijn budget voor de incidentele uitgaven, want er is geen geld voor een vakantie. Noteer twee oplossingen voor dit financieringsprobleem Bijy... pezuinigen. aankopen.uitstellen, geld Jenen. meer geld verdienen. Afb, 31 Budgetplan van Ivo (verdeling van zijn inkomsten over drie budgetten) 9 €120 =, vastelasten dapeise utgoven Zz incdenteluitgaven €480 Afb, 32 Budgettip Overweegt u een lening? Probeer voordat u lent een tijdje het bedrag te sparen dat u maandelijks moet, betalen voor de lening. 98 Daniél wil een nieuwe keuken kopen voor € 9.000. Hij moet dat bedrag lenen, want hij heeft nog nooit sgespaard. De lening kost hem twee jaar lang elke maand € 4oo aan rente en aflossing. Hij probeert eerst drie maanden of hij die maandtermijn kan sparen (afb. 32), ‘a Waarom moet Daniél bezuinigen om te kunnen sparen? Hij geeft altijd al zijn. geld uit.en.nu moet. hij.€ 400 per maand. overhouden. B hij probeert elke maand € goo te sparen. Leg uit, waarom hij door eerst te sparen minder hoeff te lenen als hij de keuken koopt. Hij. heeft.na drie.maanden €.1.20Q. gespaard. waarmee. hij de. keuken.veor. een deel zelf kan betalen. ¢ Wat betekent het sparen voor de andere budgetten? Bijv.: Die moeten in totaal met € 400. omlaag. _Daniél probeert de lagere budgetten uit, maar hij kan er niet van rondkomen. Welke beslissing is dan verstandig? Bijv.: Geen lening sluiten.en deergaan. met. sparen vor een nieuwe keuken. Evert wil een energiezuinige cv-ketel kopen, De cv-ketel kost € 3.000. Hij wil ook met zijn partner op wintersportvakantie. Dat kost ook € 3.000, Hij heeft genoeg geld voor één van beide uitgaven. De € 3.000 die hij te kort komt, kan hij lenen. Bij welke instliingen kan hij geld lenen? Biju: bij banken } Voor welke aankoop is een lening het meest, verantwoord? Leg je keuze uit en gebruik daarin de naam van een budget (dagelikse uitgaven, vaste lasten of incidentele uitgaven). De.cy-ketel, wank. hierdeor hespaart. hij.op zijn. budget. vaor de vaste lasten (energiekosten) ¢_Hijneemt de lening en lost deze lening en de kosten die de bank rekent in 24 gelijke maandelijkse termijnen af. De bank rekent voor rente en kosten in totaal € 300. Hoeveel moet hij per maand aan rente enaflossing betalen? €.3,.0Q0.#.€.300.2 £2.80): €3.300: 24.=€ 137,90. 4 Volgens de berekening gaat Evert € 20 per mand op energiekosten besparen, Met welk bedrag verandert zijn budget vaste lasten door de lening (ente en aflossing) en de besparing op de energiekosten? Pat.gaat.met€.13780..€. 205. €.117.2Q.amba0g. ‘Afb. 33 Boodschappen-app voor aanbiedingen. 10 Bekijk afbeelding 33. Jennifer bezuinigt op haar uitgaven en heeft een boodschappen-app op haar smartphone geinstalleerd. ‘Op welke manier kan ze bezuinigen op haar dagelijkse uitgaven? Bijy...aanbleding.van.de.app.kapen in. de.supermarkt. Bb Wat voor soort artikelen koopt ze minder als ze gaat bezuinigen? Bijy.: luxe.artikelen, € Jennifer koopt voor € 24,75 groenten en fruit op de weekmarkt, Dezelfde producten kosten in de supermarkt € 27,50. Hoeveel procent voordeliger is het kopen op de markt? €27.80°€ 24,79. =€ 2.79: €2.75:€ 27.50 x 100 = 10% 11 Sjaak de Jong is voor zichzelf begonnen als loodgieter. De eerste drie maanden zijn een succes. Aan arbeidsloon heeft hij in rekening gebracht: in januati € 750, in februari € 3.000 en in maart € 4.250. Met de verkoop van materiaal verdiende hij in januari € 150, in februari € 750, en in maart € 1.000. a Bereken zijn totale inkomsten in het eerste kwartaal, €.720+€ 3.000 +€4.290.4€.150. +€ 750+ €.1.000 = € 9.900. } Bereken zijn gemiddelde inkomsten per mand in het eerste kwartaal £9,200... £3.20. © Hijleende in januari € 1.000 om rond te komen. Waarom was deze lening verantwoord? Biju. Het was de eerste maand. de. inkomsten moeten dan.nog.op gang. komen. 12 Andy heeft een tekort op zijn budgetplan (zie tabel). Hij bezuinigt € 70 op de dagelijkse uitgaven. Op de incidentele uitgaven bezuinigt hij zoveel als nodig is om rond te komen. Streep de foute bedragen in het budgetplan door en noteer daarachter de juiste bedragen. De ACC) neem Tr ty loon €1300 vakantietoestag |< 85 zorgtoeslag € 35 dagelijkse uitgaven eee |€. 550, vaste lasten € 650 incidentele uitgaven ease (E220. totaal €1g20 |€asze E1420. © Manisa restjezey en de Prokiopdracte deve parageaat 99 Some Kec Cee att ccd 6 Kosten van vervoer In deze paragraaf leer je over de verschillende vervoerskosten. Introductie Malika wil een auto kopen. Ze weet dat het bezit van een auto veel geld kost. Daarom wil ze de kosten van verschillende auto's vergelijken voordat ze de auto koopt. Omdat een auto veel verschillende kostensoorten kent, is vergelijken niet gemakkelijk 1 Malika ziet de auto in afbeelding 34. Ze informeert naar de prijs. De handige verkoper zegt: ‘Als je de auto na vier jaar terugbrengt, krijg je er nog € 15.790 voor terug.” ‘@ De auto vermindert in waarde door het gebruik. Wat is de waardevermindering per maand als Malika hem na vier jaar terugbrengt? € 29.950 -€ 19.790 = €. 14.160: € 14.160: 48 maanden = € 295 b Waarom is dit bedrag een kostenpost? Bijv.c.de pezit.gaak. erin. Waarde.op. achteruit. ‘Afb, 34 Dit kost de nieuwe auto van Malika. slechts € 29.950 Waardevermindering van een auto is een belangrijke kostenpost. De leeftijd van de auto zorgt voor waardevermindering. Daarnaast is het aantal gereden kilometers van belang. Rijden zorgt voor slijtage van de motor en daarmee voor waardevermindering. Ook de algemene staat van de auto is van belang. Is er schade aan de auto sgeweest en is er voldoende onderhoud geweest? Ook dit heeft invloed op de waarde. 100 Paes 2 Malika heeft een nieuwe auto gekocht voor € 29.950 en wil weten hoeveel haar auto gemiddeld per maand kost. Bekijk afbeelding 35, Op welke kosten heeft ze nauwelijks invioed na aankoop van de auto? de.waardevermindering, verzekerinas- premie.en.moternijtugenkelasking. Afp. 35 De autokosten met een * zijn athankelijk van het gebruik. Ipermasnd® verminceine ee ermeana verzekeringspremie (periaa motortulgenbelasting arta) Leren Als je een auto bezit, heb je aan aantal vaste kosten: de premie van de verzekering en voor de motorrijtuigenbelasting. Deze kosten zijn niet afhankelijk van het aantal gereden kilometers. Het Rijk heft motorrijtuigenbelasting van alle bezitters van een motorvoertuig. Het tarief van deze belasting hangt af van de provincie waar je woont, het gewicht van het motorvoertuig en van de soort motorbrandstof. De motorrijtuigenbelasting is een houderschaps- belasting, een belasting op het bezit van een voertuig. ines 3 Malika betaalt € 1,52 voor een liter benzine, Gebruik afbeelding 35. @ Hoeveel liter benzine tankt ze per mand? Rond af op 1 decimaal €130:€ 1.92.2 89,9 liter 1} Malika rijdt 3.250 kilometer per mand, Hoeveel kilometer rijdt ze op een liter? 1.250 km: 85,5 liter = 14.6km © Waarom gaan de ondethoudskosten omhoog als Malika meer kilometers gaat rijden? Omdat.de auto meer slijt.enolie gebruikt. dus.mock.zevaker.naar.de. garage.veer.anderhaud, Leren Naast de vaste kosten heeft een auto ook gebruikskosten, voornamelijk de brandstof en het onderhoud. Deze kosten nemen toe met het aantal gereden kilometers. Als brandstof is er benzine, diesel, Ipg en elektra, Benzine is de duurste brandstof en elektra de goedkoopste. Deze prijsverschillen worden voornamelijk veroorzaakt door de accijns die de overheid heft. Verder geldt: hoe lager de brandstofprijs, des te hoger de motorrijtuigenbelasting. 5 Po noe 4. Malika heeft overwogen om een scooter te kopen in plaats van een auto (afb. 36). Ze zou dan 750 km per maand rijden. a Wat zijn de kosten per kilometer van deze scooter? Rond af op centen. €G04€ 3750 +(€250:12)+ (€.25.x52:12)=€ 226.67. €226.67:.750=€0,30. bb Welke reden zou Malika hebben om toch de auto te kopen ondanks dat deze duurder is? Biju. Hetie.camfartabel met. slecht weer, ze. kan gemakkeliik pagsaglers. meenemen. Afb. 36 De kosten met een * zijn afhankelijk van gebruik, de andere niet. % vwaardevermindeting Germaara) benzine Gerweet es e - XS \ onderhoud peta” Leren Het ene voertuig kost meer dan het andere: de aanschafprijzen, het brandstofverbruik, de onderhoudskosten en de kosten van verzekering verschillen. Je kunt de kosten daarom het beste vergelijken door ze per kilometer uit te rekenen. Je deelt de totale kosten in een periode door het, totaal aantal gereden kilometers in die periode. Bij een vergelijking van twee scooters of twee auto’s moet je wel hetzelfde aantal kilometers nemen. Bij gebruik van het openbaar vervoer (afb. 37) zijn de kosten per kilometer lager dan bij een auto of een scooter. Kijk naar afbeelding 35 en 36. Welke kosten heb je niet bij het openbaar vervoer? Bijv.: Je hebt alleen gebruikekosten.en geen.vaste lasten of de.waarde:. vermindering van het.vervoermiddel, Afb. 37 Als je het openbaar vervoer gebruikt, heb je geen last van vaste lasten Leren Autokosten zijn veel hoger dan de kosten van ander vervoer. Met openbaar vervoer heb je alleen vaste kosten als je een abonnement hebt. Deze kosten worden lager als je veel reist. Zonder abonnement heb je alleen gebruikskosten in het openbaar vervoer. Een bromscooter is goedkoper in aanschaf en verbruik en is daarom per kilometer goedkoper dan de auto. En de fiets kost bijna niets per kilometer, als je veel fietst tenminste, 101 Toepassen wat je hebt geleerd 6 Los de kruiswoordpuzzel op. In omschrijving 2 Verticaal staan puntjes. Je moet het woord bedenken dat op die plaats hoort te staan Horizontal 2 Heft iedere auto nodig en bepaalt ook de hoogte van de motorrijtuigenbelasting. 5. Geldsoort waarmee in Nederland betaald wordt. 6 Doen automobilisten bij een benzinepomp. Vertical 1 Tweewielige voertuigen waarvoor houderschapsbelasting betaald moet worden. 2 lemand die geen motorvoertuig ..., betaalt geen motorrijtuigenbelasting, 3 Priisverhogende belasting op benzine en diesel. 4. Bij deze brandstof is de motorriituigenbelasting hoog en de accijns lag. 7 Patrick rijdt zo’n 15.000 kilometer per jaar. In afbeelding 38 staat hoeveel hij maandelijks moet reserveren voor de vervanging van de auto's die hij zou willen kopen ‘a Bij welke auto en welke gebruiksduur is het maandelijks te reserveren bedrag het laagst? Bij de Kia Picanto.en.cen gebruikeduur. van.G jaar, b Hoeveel is deze auto na vier jaar gebruik nog waard? AB XE ID BE AICO EIAID. =. €4.360 = € 4.935. ¢ Sommige kosten gaan omhoog bij een langere gebruiksduur. Welke kosten zijn dat? Bijv...de.enderhoudekesten 102 Afb. 38 Maandelijkse waardevermindering nieuw aangeschafte auto's (bij 15.000 km per jaar) IN EURO'S 6 jaar (GEBRUIKSDUUR IN JAREN Bia picanto ieuwprs€ 9.493) EE) WW jetta nora (rieuwpris € 28574) WAARDEVERMINDERING BBrenaat gare riers € 9.998) ‘ron: ANU Korsjst, 8 Patrick koopt een 4 jaar oude Renault Mégane. a Wat is de waarde van deze 4 jaar oude auto volgens de gegevens in afbeelding 387 €.19.995.- 48x €219 = € 9483. b Stel, Patrick verkoopt deze auto na 2 jaar. De auto is dus zes jaar oud. Hoeveel is zijn auto dan nog waard volgens de gegevens in afbeelding 38? €.19.995 - 72 x € 180 =€ 7.035. ¢ Hoeveel bedraagt de waardedaling per maand voor Patrick in de twee jaar dat hij de auto heeft gehad? EIA BBA E.TOBI EE AIBA €.102. Afb. 39 Motorrijtuigenbelasting per kwartaal 851-950 e189 en € 87 951 ~ 1.050 €223 € 94 € 123 1.051 1.150 €257 <5 € 159 asi - 1.250 €290 € x7 €195 251-1350 €324 € 158 €230 13517 2.450 €359 € 180 € 266 9 vic rijdt 12.600 kilometer per jaar met zijn Ford Fiésta. Hij kocht deze auto voor € 17.000, gebruikt hem 5 jaar en wil er dan € 6.000 voor ontvangen. Het onderhoud kost € 500 en de verzekering € 650 per jaar. Deze auto weegt 945 kilo en verbruikt 1 liter benzine per 17 kilometer. a Gebruik afbeelding 39. Hoeveel betaalt Eric per jaar aan motorrijtuigenbelasting? €73x4=€ 292 b Hoeveel bedraagt de waardevermindering per jaar? waardeverminderina: (€.1.7.000.- €6.000):5=€ 2.200 © Hoe hoog zijn de brandstofkosten per jaar als de benzine € 1,52 per liter kost? benzine: 12.600: 17x €.1,32. €1.12G.29. 10 Erik weet nu alle kosten per jaar. Hij wil graag de pris per kilometer weten. Gebruik hiervoor de antwoorden uit vraag 9. Hoe hoog zijn de gebruikskosten (brandstof en onderhoud) per jaar? €.1.12G,89.+ € 500 = €.1.626,59. b Hoeveel is het totaalbedrag aan vaste kosten voor Eric per jaar? €2.200+€ G30+€ 292 = €3.142 © Hoeveel kost de auto in totaal (vaste kosten en gebruikskosten) per kilometer? Geef de berekening en rond je antwoord af op centen. (E.BIACAEAGCLO2ID).: 1 BQ0 5. €.0.38 per kilometer. Afb. 40 Quincy's autokosten per mand 16050 140 120 80 60 40 EURO'S reservering verzekering belasting benzine voor vervanging (Ddagetise uitgaven [Baivaste asten reparatie en onderhoud incidentete uitgaven 11 Quincy heeft een auto. In afbeelding 4o staat een onaf staafdiagram van de maandelijkse kosten. ‘a Kleur de legenda en geef elke staaf de kleur die past bij de kleuren in de legenda. b_Bereken de maandeliikse autokosten van Quincy. EBO+tEBI+E 110+ E99 + €150=€ 380 © Hijrijdt 16.000 kilometer pe kilometerprijs van deze auto? Antwoord in centen en rond af op één decimal. (12. €.38Q):.1B000.2.6.0.282: Pat.ie.28.2.cent. ‘Afb. 41 De kosten van de scooter van Edwin. eee anschaf (inclusief. helm) | € 1.800 ‘onderhoud en reparatie € 820 brandstof € 810 verzekering € 4.020 + uitgaven over drie jaar € 4.450 inruilwaarde na drie jaar €_490- kosten over drie jaar € 3.960 12 Edwin heeft afgelopen jaar € 530 uitgegeven aan reizen met openbaar vervoer. Hij heeft daarvoor 2.650 kilometer gereisd. a Wat is de kilometerprijs van het openbaar vervoer? €.28Q:.2090. 2 £0.20. b Edwin heeft een nieuwe scooter in de schuur staan. Hij en zijn vrouw rijden zesduizend kilometer per jaar met de scooter. Bekijk afbeelding 42. Wat is de kilometerprijs van de scooter? € 3.260. (3.x 6000) €.0.22 per km ¢ In plaats van het openbaar vervoer gaat Edwin nu met de fiets. Hij rijdt net zoveel kilometers als met het ‘openbaar vervoer. De aankoopprijs van de fiets was €500 en het ondethoud is € 30 per jaar. Hij doet 4 jaar met de fiets. Als hij na een jaar de kilometerprijs. uitrekent, komt hij op € 0,20 per km, net als het openbaar vervoer. ‘De fiets is helemaal niet ‘goedkoper dan het openbaar vervoer' zegt Edwin, Heeft Edwin gelijk? Verklaar je antwoord. Edwin.heett.angeliik want.biivi.dé. kosten.van.de.fiets.zlin perjaat. €800:4.+€ 30.2 €199..Dat is. €.198::. 2680 = €.0,06 per kin, @ sani restorer en de Pratphopdrache by deve paragrast 103 Tektro Samenvatting Het inkomen bestaat uit: + inkomsten uit arbeid; + inkomsten uit bezit. Inkomsten uit arbeid zijn * loon; + vakantietoeslag; * loon in natura; * prestatieloon, jivoorbeeld: Inkomsten uit bezit zijn bijvoorbeeld: + rente; + dividend; + huurs + pacht, Alle inkomens uit arbeid en bezit bij elkaar opgeteld vormen het national inkomen. Verschit in beloning ontstaat bijvoorbeeld door verschil in + opleiding; + ervaring: functie (leidinggevend of uitvoerend); ‘+ de aanwezigheid van bijzondere kwaliteiten. Door een hoger inkomen: ‘© stijgt de koopkracht; + veranderen de prioriteiten. De verschillen in inkomen: + vormen de personele inkomensverdeling; * worden weergegeven met de Lorenzcurve De overheid gebruikt het modal inkomen om beleid te maken over de koopkracht. nea cee Overdrachtsinkomens zijn tegemoetkomingen, toeslagen en uitkeringen waar geen tegenprestatie tegenover staat. Tegemoetkomingen zijn ‘+ kinderbijstag voor de ouders/verzorgers van kinderen tot 18 jaar (hoogte is afhankelijk van de leeftijd van de kinderen); ‘= studiefinanciering voor studenten van 18 jaar en ouder. 104 Toeslagen zijn: * huurtoestag voor de huurders van woningen (hoogte is afhankelijk van de huur en inkomen van de huurder); * zorgtoeslag voor iedereen met een zorgverzekering (hoogte is afhankelijk van het inkomen van de verzekerde) Een uitkering i + bijstand voor mensen met een inkomen onder het social minimum Budgetteren is nodig: * als je inkomsten veranderen; + als je uitgaven veranderen; + als e een groter bedrag wit sparen; + als je uitgaven blivend hoger zijn dan de budgetten Veelgebruikte budgetten zijn: © dagelijkse uitgaven; * vaste laste * incidentele uitgaven. Budgetten bewaak je door ze te vergelijken met de uitgaven: * overschotten leg je opzij; * tekorten vang je op uit de overschotten van voorgaande periodes. In een budgetplan zijn de inkomsten en uitgaven op elkaar afgestemd, Budgetteren gaat als volgt + je stelt de gemiddelde inkomsten vast; + je stelt je uitgavensoorten vast; + je stelt je voorlopige budgetten (de gemiddelde uitgaven) en het gewenst spaarbedrag vast; + je stemt je budgetten en spaarbedrag af op je inkomsten. Duurzame consumptiegoederen hebben meestal * een hoge aanschafprijs; + een lange gebruiksduur. Voor de vervanging van duurzame consumptiegoederen moet je geld reserveren: * vanaf het moment van de aankoop: © tot aan het moment van de vervanging. Je kunt reserveren op basis van: + de aanschafprijs (bij een korte gebruiksduur); ‘+ de vervangingsprijs (bij een lange gebruiksduur). reservering per maand = (aanschafprijs of vervangingsprijs ~ restwaarde - reeds gespaard bedrag) : gebruiksduur in maanden Door de reservering voor de vervanging van duurzame consumptiegoederen: + gaat het budget voor de incidentele uitgaven omhoog; ‘+ is het budget voor incidentele uitgaven meestal lager dan de uitgaven in die maand. Een financieringsprobleem kun je oplossen: + door van een voorgenomen aankoop af te zien; ‘* door spaargeld op te nemen; + door geld te lenen; + door de aankoop uit te stellen en tegelijk extra te reserveren. Een financieringsprobleem verschuif je naar de toekomst: + bijvoorbeeld door overschotten in goedkope maanden te gebruiken voor een aankoop. Je moet budgetteren als je: * uitgaven steeds hoger zijn dan de inkomsten; + extra gaat reserveren; + rente en aflossing moet betalen door een lening. Lenen is verantwoord als: + er een blijvend overschot is; + er voldoende bezuinigd kan worden. Lenen om blijvende tekorten op te vangen is onverantwoord, Voor een advies bij financieringsproblemen kun je terecht bij: + banken; + het Nibud (Nationaal institut voor Budgetvoorlichting); + de Consumentenbond. Het bezit en gebruik van een voertuig zorgt voor twee soorten koste * vaste kosten die niet afhankelijk zijn van het gebruik; * gebruikskosten die afhankelijk zijn van het aantal gereden kilometers. Vaste kosten zijn: * waardevermindering van het voertuig; © verzekeringskosten; + motorrijtuigenbelasting (houderschapsbelasting). Gebruikskosten 2 * brandstofkoste * onderhoudskosten. Om kosten van verschillende auto's goed te vergelijken, is het nodig om de kosten per kilometer te berekenen. Prijs per kilometer = * alle kosten in een bepaalde periode: aantal gereden kilometers in die periode De kosten van een auto zijn hoger dan andere vormen, van vervoer, vooral door: * een hogere waardevermindering: + meer belasting; + hogere verzekeringskosten. 105 Tektro Begrippen bron van inkomen Oorzaak van het verkrijgen van een inkomen. prestatieloon Beloning voor het leveren van een bepaalde prestatie. loon in natura Beloning anders dan in geld. loonschaal ‘Aanvangssalaris en de verhogingen daarvan behorend bij een functie national inkomen Alle inkomens uit arbeid en bezit in een land bij elkaar opgeteld. personele inkomensverdeling. Verdeling van inkomen over een groep mensen. modaal inkomen Mest voorkomende inkomen. Ped huurtoestag. Bijdrage in de huurkosten voor mensen met een, huurhuis, zorgtoestag Bijdrage in de kosten van een zorgverzekering. sociaal minimum Inkomen dat volgens de overheid ten minste nodig is om van te leven. overdrachtsinkomen Inkomen waarvoor geen tegenprestatie wordt geleverd, PEC budgetteren Op elkaar afstemmen van de inkomsten en uitgaven. budget Bedrag waarvan je bepaalde uitgaven moet doen. budgetplan Overzicht van inkomsten en uitgaven die op elkaar zijn afgestemd, gebruiksduur Tijd waarin iemand een product wil gebruiken reserveren Geld opzijleggen voor bepaalde uitgaven vervangingsprijs Prijs van een nieuw product op het moment dat je het oude wilt vervangen. restwaarde Prijs die een product na gebruik opbrengt. Bs financiering Manier waarop geld beschikbaar komt voor een aankoop. Gp ekrd motorrijtuigenbelasting Belasting op het bezit van een motorvoertuig. houderschapsbelasting Belasting die geheven wordt vanwege het bezit van een voorwerp. Rekentrainer In de trainer maak je extra rekenopdrachten, Ga naar ‘Alle rekenvaardigheden op een rij’ op blz. 147-152 voor een uitleg in stappen en een voorbeeld van iedere soort berekening. © covoor esta uiteg en oefenen nar de Paragraaf 1 Pee ee eee rer Geef de berekening. + Je krijgt € 975 per mand. Hoeveel is dat per week? TARE ITA EE AA TOQVE II LOQ:: 22.5€ 229 per week + Hoeveel is € 780 per week omgerekend per maand? 52.x€ 780 =€ 40.560: € 40.560: 12.2. €.388Q. + Hoeveel krijg je per maand als je per kwartaal € 651 krijgt? €G691:35€ 217. € sa7opermand= |€ 270. per week €1.820permaand= |€ 420 per week € séoperweck= | E 2.860. permaand € rosperweek= | 9,020. permaand € s69perkwartaal= | E329, permaand €3.588perkwartaal= |€_ 276 per week porary) De bijstandsuitkering jstand per maand vanaf 23 jaar (2019) POO rere t alleenstaande € 1.025,55 tee alleenstaande ouder € 1.025,55* tt ssamenwonenden € 1,465.07, venue recht. sp hndgebanden budget alleenstaande € 6.120 meer personen € 12.240 ‘vermogen in eigen huis € 51.600 Geef de berekening, * Een alleenstaande vrouw zonder werk vraagt bijstand aan. Ze heeft € 7.200 spaargeld. Hoeveel bijstand krijgt 2ij? Niets..ze.heeft.te.veel.vermegen. * Een alleenstaande vader heeft € 100 spaargeld en € 550 inkomen uit een parttime ban. Hij vraagt bijstand aan. Hij heeft recht op inkomenstoeslag. Hoe hoog is het bijstandsbedrag per maand? €.1.028,99.- £9905 €478,28,. eer ed ae € <0 |t Ince |e a76 |€. 549.55 < 30 |) lia le 675 |€.. 350.59 ene rn ee eee oO € 1230 (ttt nee |€1.050 Q €x.000 |tt |nee |€ 0 /€ Q < 75 |tt |nee |€ a59 |€1.506.07 107 Ste Koc rd Peererte) Perr’ Ercan Oe a ORC ta Stel, de tabel hierna bevat je budgetplan. Maar je inkomsten dalen met € 480. Je gaat daarom € 60 minder sparen en je verlaagt alle budgetten met hetzelfde bedrag. Bereken de nieuwe budgetbedragen en noteer ze achter de oude bedragen. Noteer de berekening. €480-€G60=€420:€420:3= €.140..De.andere budgetten gaan met.€.14Q.omlaaa dg spaarbedrag dagelikse ultgaven vaste lasten € 1.267 E1127. incidenteleuitgaven|€ 451 £081, totaal €2.780 €2.300 108 Geef de berekening. * Je wilt iets kopen van € 800. Je hebt al € 200 en je wilt een jaar lang elke maand sparen. Eris geen restwaarde. Hoeveel moet je per mand sparen? € B00 - € 200 = €.G00:€ 600. :.12.s. € 50. per maand. * Je wilt een aankoop doen van € 16.000. Je hebt al € 6,000 gespaard en de restwaarde is € 4.000. Hoeveel moet je per maand reserveren om over 2 jaar de aankoop te doen? €.18.000..€.B.000 = €.1.0.200:. €.10.000.=€.4.000.= €.O.200. €G.000:. 24.2 € 250 per maand. Welk bedrag moet je per mand sparen? ae os pane ety Rte)

    You might also like