Kultura w

O�wieceniu
Filozofia:
Rene Descartes (Kartezjusz) uwa�any jest za ojca filozofii racjonalistycznej. W
swym najwi�kszym dziele
"Rozprawa o metodzie" wy�o�y� zasady dobrego, systematycznego, uporz�dkowanego
my�lenia. Po raz pierwszy
filozofia skupi�a si� na sposobie poznawania, opartego na rozumowaniu. Cz�owiek
stan�� w centrum
zaineteresowa� filozofii, nauki, sztuki i polityki. Benedykt Spinoza, podobnie jak
Kartezjusz g�osi� pochwa��
rozumu, dowodzi�, �e cz�owiek jest cz�ci� przyrody. Racjonali�ci, afirmuj�cy prawo
do my�lenia, jako pierwsi
zakwestionowali wiedz� objawion�, dogmaty wiary. Podwa�yli przez to autorytet
religii. W dobie O�wiecenia
obserwujemy r�ne stanowiska w podej�ciu do wiary. Jednym z nich by� deizm. Dei�ci
uznawali nakazy etyczne
p�yn�ce z wiary, nie godzili si� natomiast z wyznaniowym ujmowaniem Boga i wiar� w
objawienie. Deizm
zatoczy� bardzo szerokie kr�gi w�r�d �wczesnych elit, deistami byli m.in. Diderot,
Wolter. Inny stosunek
do sprawy wiary reprezentowali zdecydowanie mniej liczni, ale o wiele bardziej
daleko id�cy atei�ci. Na
czele z Holbachem uznali oni ide� Boga jako nieuzasadnion� i urojon�. Idea Boga by�
wed�ug nich wynikiem
ignorancji cz�owieka i jego l�ku przed si�ami przyrody. Po cz�ci przeciwstawnym w
stosunku do
racjonalizmu pr�dem by� empiryzm. K�ad� on nacisk na rol� do�wiadczenia w procesie
poznania. Zgodnie z
tym za�o�eniem cz�owiek jest kszta�towany przez do�wiadczenie i edukacj�. Bliskim
empiryzmowi by� tak�e
sensualizm, pogl�d wed�ug kt�rego, �r�d�em wiedzy s� wra�enia zmys�owe, b�d�ce
odbiciami rzeczywisto�ci.
Nauka:
W okresie tym nauka prze�ywa�a gwa�towny rozkwit. Najwi�kszym dzie�em epoki,
wyra�aj�cym w spos�b
syntetyczny upodobania i pogl�dy ludzi epoki by�a Encyklopedia. To 30-to tomowe
dzie�o powstawa�o od
1751 do 1772 r. pod redakcj� Denisa Diderota. By�a to pierwsza pr�ba
sklasyfikowania i skoordynowania
ca�ej �wczesnej wiedzy. Podobn� inicjatyw� podj�li w 1771 r. Brytyjczycy tworz�c
uzupe�nian� do dzi�
Encyklopedie Brytannica. Wa�n� rol� odgrywa tak�e Adam Smith tw�rca podstaw
ekonomii. Du�y post�p
wykazuj� nauki przyrodnicze.Dokonano wielu odkry� w medycynie. W matematyce
wprowadzono u�amki
dziesi�tne, rachunek r�niczkowy, logarytmy. W fizyce Kepler okre�la prawa ruchu
planet, Newton
formu�uje prawo powszechnego ci��enia, powsta�a mechanika. W chemii odkryto tlen,
rozk�ad wody na
pierwiastki. Bracia Montgolfier jako pierwsi wzbijaj� si� w powietrze balonem.
Warto te� podkre�li�
powstanie w Polsce Komisji Edukacji Narodowej, pierwszej tego typu instytucji.
Sztuki pi�kne:
W literaturze tego okresu rozwin�y si� trzy pr�dy literackie: klasycyzm,
sentymentalizm i rokoko.
Klasycyzm wyznacza� poezji cele utylitarne, stawia� przed ni� zadania dydaktyczno-
moralizatorskie.
Sentymentalizm ukazywa� przede wszystkim wewn�trzne prze�ycia cz�owieka, tw�rc�
tego kierunku w
literaturze by� Rousseau. Rokoko ma zdecydowanie najmniejszy udzia� w dorobku
pi�mienniczym epoki, jako
charakterystyczne dla tw�rczo�ci rozrywkowej.W epoce tej frywolnemu i ozdobnemu
stylowi rokoko,
b�d�cego przed�u�eniem baroku, przeciwstawia si� niezwykle �ywe i odrodzone
zainteresowanie antykiem.
Wyrazem tego pr�du mog� by� obrazy Watteau i Bouchera we Francji, czy architekta
Jacquesa-Germaina
Soufflot�a. Popularne zrobi�y si� wyjazdy m�odych malarzy w podr�e po Europie,
podczas kt�rych
powsta�o wiele ciekawych prac. Wraz z rozwojem sztuki powstaj� tak�e wielkie muzea
i galerie jak British
Museum w Londynie, Ermita� w Sankt Petersburgu, czy Luwr w Pary�u. Jest to okres
tw�rczo�ci
najwi�kszych kompozytor�w muzycznych jak J�zef Haydn, Wolfgang Amadeusz Mozart i
Ludwik van
Beethoven. Wszyscy oni dzia�ali w Wiedniu i uwa�ani s� za najwi�kszych
przedstawicieli klasycyzmu w muzyce.