Chuong 6 - Tich Phan Suy Rong

1.
Tích phân suy rộng loại 1
2. Tích phân suy rộng loại 2

Bài toán
Tìm diện tích S miền vô hạn giới hạn bởi đường cong:
y  f ( x)  0, trục hoành, đường thẳng 𝑥 = 𝑎.
 b
s   f ( x)dx  lim  f ( x)dx
b
a a
b  
04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 2
Đại học Công nghệ - ĐHQGHN
Định nghĩa
y  f ( x) khả tích trên đoạn  a, b  , với mọi b  a.

 b
Tích phân  f ( x)dx  blim

 f ( x)dx
a a
được gọi là tích phân suy rộng loại một.

 b
 f ( x)dx  blim

 f ( x)dx
a a
Nếu giới hạn tồn tại và hữu hạn thì tích phân gọi là hội tụ.
Ngược lại, nếu giới hạn không tồn tại hoặc bằng vô
cùng, thì tích phân gọi là phân kỳ.

Có nhiều hàm không tính được nguyên hàm: nguyên
hàm không biểu diễn được dưới dạng giải tích (hàm
hiện), ví dụ:
x
e
 e dx,  x dx,  sin( x )dx,  cos(e )dx
x 2
2 x
dx sin x
 x  1dx,  ln x ,  x dx
3
Hai vấn đề đối với tích phân suy rộng:
1) Tính tích phân suy rộng (thường phức tạp).
2) Khảo sát sự hội tụ của tích phân suy rộng.

Định nghĩa
Các tích phân sau cũng là tích phân suy rộng loại một:
a a

 f ( x)dx
 b
 a 
 f ( x)dx   f ( x)dx   f ( x)dx

  a
Tích phân ở vế trái hội tụ khi và chỉ khi cả hai tích
phân ở vế phải cùng hội tụ.
Tích phân ở vế trái phân kỳ khi và chỉ khi một trong
hai tích phân ở vế phải phân kỳ.
Tính chất
Nhận xét

Tích phân  f ( x)dx hội tụ khi và chỉ khi tích phân
a

 f ( x)dx (∀𝑏 > 𝑎) hội tụ.

b
 b 
 f ( x)dx   f ( x)dx   f ( x)dx

a a b

Tính tích phân suy rộng (công thức Newton – Leibnitz)
Giả sử 𝐹(𝑥) là nguyên hàm của 𝑓(𝑥) trên  a,   .

 b


 F (b)  F (a ) 
a a
Tích phân tồn tại khi và chỉ khi tồn tại lim F (b) : F ( ).
b


a
f ( x)dx  F ()  F (a ) : F ( x) a

Tính diện tích miền phẳng giới hạn bởi:
1
y  2 , trục hoành và đường thẳng 𝑥 = 1.
x
1 dx
b  1  b
 1 
y  2  blim   lim    lim   1   1.
 
 2 b  b 
x 1 x  x 1  b
Diện tích của miền

𝑆 bằng 1, hữu hạn.

Tính diện tích miền phẳng giới hạn bởi
1
y  , trục hoành và đường thẳng 𝑥 = 1.
x
1 dx
 
b
 lim   lim ln | x | 1  lim  ln b   
b
y b  b  b 
x 1 x
𝑆 là miền có diện tích

vô hạn, bằng .

Tính diện tích miền phẳng giới hạn bởi
1
y 2 , trục hoành.
x 1
 
 
dx dx
S  2 2 2  2  lim arctan x 0   .
b
 x  1 0 x 1
b
Diện tích của miền 𝑆

bằng  .

Ví dụ

e
2 x
Tính tích phân: I  dx
1
 2 x 
e  e  e 2  1
e
2 x
I dx        2.
1 2 1  2 2  2e

Ví dụ

dx
Tính tích phân: I   2
x ln x
e
  
dx d (ln x) 1
I  2
x ln x
  2
ln x

ln x e
e e
 1 1 
     1.
 ln() ln e 


dx
Tính tích phân: I   x2  5x  6
4
1 1 1 1
  
x  5 x  6 ( x  2)( x  3)
2
x 3 x 2

 1 1   
I    dx  ln | x  3 | 4  ln | x  2 | 4
4  x3 x2
 ()  () Dạng vô định. (?)
Không được phép dùng: lim ( f  g )  lim f  lim g
x  x  x
khi chưa đảm bảo hai giới hạn vế phải chắc chắn tồn tại.

x 3  b3  43 1
I  ln  lim  ln   ln  ln1  ln  ln 2.
x2 4 b 
 b2  42 2

dx
Tính tích phân: I   x 1  x5  x10
1
 1 1
dx Đổi biến: t  5  dt   6 dx
I  1 1 x x
1
x 6
10
 5 1 x 1 t 1
x x Đổi cận:
x    t  0
0 1
dt dt
I   
t  t 1  t  1/ 2 
2 2
1 0  3/ 4
1
2
 1  1 3
 ln  t     t    .
 2  2 4
0

e
2 x
Tính tích phân: I  cos xdx
0
Đặt: u  e 2 x
 du  2e 2 x
dx ; dv  cos xdx  v  sin x.


I  e 2 x sin x  2  e 2 x sin xdx
0
0

Ta có: lim e
x 
 2 x

sin x  0 nên I  2  e 2 x
sin xdx
0
u  e 2 x  du  2e 2 x dx ; dv  sin xdx  v   cos x


 
 2
I  2 e 2 x
cos x 4 e 2 x
cos xdx  2  4I  I  .
0
0
5

arctan x
Tính tích phân: I   dx
0 1  x 
2 3/2
dx
Đổi biến: t  arctan x  dt 
1 x 2

Đổi cận: x  0  t  0 x    t 
2
1
x  tan t  1  x  2
cos 2 t
 
arctan x arctan x dx  /2

I  dx      t cos tdt   1.
1  x 
2 3/2 2 1 x 2
0 0 1 x 0 2

Kết quả (được sử dụng để khảo sát sự hội tụ)
Trường hợp 1:  1


1 1 1 1 1 hữu hạn.
  dx    1    1
b 0 x 1 x b  1 b
Tích phân hội tụ.
Trường hợp 2:   1
 
 1
1 x
  dx    Tích phân phân kỳ.
b 0 x 1 b
Trường hợp 3:   1

1 
 dx  ln | x | b
  Tích phân phân kỳ.
b 0 x
Kết quả (được sử dụng để khảo sát sự hội tụ)

1 HT, khi   1
  dx   PK, khi   1
b 0 x 
 Neu   1, thì I HT.

 Neu   1, thì I PK.

1 
I     dx  
2 x ln x
 Neu   1,   1, thì I HT.
Neu   1,   1, thì I PK.

Tích phân suy rộng của hàm dương – Tiêu chuẩn so sánh
x  a : f ( x)  0, g ( x)  0 và khả tích trên  a,   ,

f ( x)  g ( x) ở lân cận của . Khi đó:
 
1) Nếu  g ( x)dx hội tụ, thì 

a
f ( x)dx hội tụ.
a
 
2) Nếu 
a
f ( x)dx phân kỳ, thì  g ( x)dx
a
phân kỳ.

Để khảo sát sự hội tụ của I 

 f ( x)dx , thường so sánh
dx
với   đã biết kết quả.
a
a
x
Chú ý:
1) 𝑓(𝑥) và 𝑔(𝑥) là hai hàm dương.
2) Chỉ cần tồn tại   a, x    ,   : f ( x)  g ( x).

dx
3) Cận dưới của tích phân 
b
x
là số dương ( b  0 ).

dx
Khảo sát sự hội tụ: I   2 x  sin 3 x
2 2
1
1 1
Ta có f ( x)  2  2  g ( x), x  [1, ).
2 x  sin 3 x 2 x
2

dx
Vì  2 x2
hội tụ , nên I hội tụ theo tiêu chuẩn so sánh.
1
Ví dụ

dx
Khảo sát sự hội tụ: I   x 2  sin 2 3 x
1
1 2
Ta có: f ( x)  2  2  g ( x), x  [2, )
x  sin 3 x x
2

dx
Vì  x 2
hội tụ , nên I hội tụ theo tiêu chuẩn so sánh.
1

Ví dụ
 3
ln xdx
Khảo sát sự hội tụ: I   x5
1
ln 3 x 1 1
Ta có: f ( x)     g ( x) , x  5.
x  5 x  5 2x

dx
Vì  2x
phân kỳ , nên I PK theo tiêu chuẩn so sánh.
1

x  a : f ( x)  0, g ( x)  0 và khả tích trên  a,   :

f ( x)
K  lim . Khi đó:
x 
g ( x)
 
1) K  0 : nếu  g ( x)dx
a
hội tụ, thì 
a
2) K  0, huu han :
 

a
f ( x)dx và  g ( x)dx cùng HT hoặc cùng PK.
a
 
3) K   : nếu  g ( x)dx PK, thì 

a
f ( x)dx PK.
a
Cách sử dụng tiêu chuẩn so sánh

Để khảo sát sự hội tụ của 
a
f ( x)dx
1)Kiểm tra 𝑓(𝑥) có là hàm dương (trong lân cận của ).
2)Tìm hàm 𝑔(𝑥) bằng cách: tìm hàm tương đương của
𝑓(𝑥) khi 𝑥 → +∞.
f ( x)
3)Tính K  lim , kết luận.
x 
g ( x)
x
Hai hàm 𝑓(𝑥) và 𝑔(𝑥) dương: nếu f ( x) g ( x) , thì
 

a
f ( x)dx va  g ( x)dx
a
cùng tính chất.
Hội tụ tuyệt đối
Định lý
 
Nếu  f ( x) dx hội tụ, thì 

a
a
Định nghĩa
 
Nếu  f ( x) dx hội tụ, thì  f ( x)dx gọi là hội tụ tuyệt đối.
a a
Nếu hàm 𝑓(𝑥) có dấu tùy ý, để khảo sát sự hội tụ của

 k/s sự HT của  để sử dụng
 f ( x)dx tích phân hàm  f ( x) dx được hai tiêu
a dương a chuẩn so sánh.

dx
Khảo sát sự hội tụ: I   5 x  ln x
1
1 x  1 1
Ta có: f ( x)  . Chọn: g ( x)  1/2 .
5 x  ln x 5x 1/2
x
f ( x) 1
Khi đó: lim  hữu hạn, khác 0.
x  g ( x ) 5
 
Tích phân  f ( x)dx và  g ( x)dx cùng hội tụ hay phân kỳ.
1 1

1
Vì  g ( x)dx phân kỳ (    1 ), nên tích phân I phân kỳ.
2
1


3 xdx
Khảo sát sự hội tụ: I   2 x3  sin 3 x
1
3x x  3 x 3
Ta có: f ( x)  3  2.
2 x  sin 3 x 2x 3
2x
1 f ( x) 1
Chọn: g ( x)  2  lim  hữu hạn, khác 0.
x x  g ( x ) 5
 
1 1

Vì  g ( x)dx hội tụ (   2  1 ), nên tích phân I hội tụ.
1

arctan xdx
Khảo sát sự hội tụ: I   2 x  2ln x
2
1
arctan x x  
Ta có: f ( x)  2  2.
2 x  2ln x 2  2x 2
4x
1 f ( x) 
Chọn: g ( x)  2  lim  hữu hạn, khác 0.
x x  g ( x ) 4
 
1 1

Vì  g ( x)dx hội tụ (   2  1 ), nên tích phân I hội tụ.
1

dx
Khảo sát sự hội tụ: I   (3 x  1) x  1
0
1 x  1 1
Ta có: f ( x)  . Chọn: g ( x )  .
(3 x  1) x  1
3/2 3/2
3 x x
f ( x) 1
x  g ( x ) 3
 
0 0

3
Vì J   g ( x)dx hội tụ (   1 ), nên tích phân I hội tụ.
0
2
Sai! vì J phân kỳ (xem phần tích phân suy rộng loại hai).
1 
dx dx
Cách giải đúng! I      I1  I 2
0 (3 x  1) x  1 1 (3 x  1) x  1
I1 là tích phân xác định nên hội tụ. Xét tích phân I2
1 x  1 1
Ta có: f ( x)  . Chọn: g ( x )  3/2
.
(3 x  1) x  1
3/2
3 x x
f ( x) 1
x  g ( x ) 3
 
1 1

3
Vì  g ( x)dx HT (    1), nên I2 HT, suy ra I HT.
2
1

e
 x2
Khảo sát sự hội tụ: I  dx
1
 x2
x  1: f ( x)  e  e  x  g ( x).
 
1  x 
 e dx   e 1  e  1 g ( x)dx HT.
x
1
Tích phân đã cho hội tụ theo tiêu chuẩn so sánh.

 1/ x2 1
Khảo sát sự hội tụ: I    e  cos  dx
1  x
1 1 1 3
f ( x)  e 1/ x 2
 cos 2
 2  2  I HT.
x x 2x 2x
 x
e
Khảo sát sự hội tụ: I   x
dx
1
1 1
Ta có: x  1: e  x  x  .
x
e x
1 1
 f ( x)  x  2  g ( x). Tích phân đã cho hội tụ.
xe x

x  x 1
3 2
Khảo sát sự hội tụ: I   x  3x  1
3
dx
1
x  x 1
3 2 x  x3/2
1
f ( x)   3/2 . Tích phân hội tụ.
x  3x  1
3
x 3
x

arctan x
Khảo sát sự hội tụ: I   2e x
dx
0
arctan x x 
 f ( x)   g ( x).
2e x
2e x

 x 
e
x
Tính dx   e  1 HT, nên tích phân đã cho HT.
0
0

  2arctan x3
Khảo sát sự hội tụ: I   e 1
3/ x
dx
1
 1
  2   / 2  arctan 3 
  2arctan x 3
 x  x 3
2/ x 2
  2 HT.
e 3/ x
1 e 1
3/ x
3 / x 3x

dx
Chứng minh tích phân hội tụ và tính: I   x 1 x 2
3
1 x  1
f ( x)  (  2  1), nên tích phân I hội tụ.
x 1 x 2 x2
t  1  x  t  x  1  2tdt  2 xdx.
2 2 2


xdx 
tdt t 1 1
I  x 2
1 x 2
  t  t 2  1
 ln
t 1
 ln1  ln  ln 3.
3
3 2 2


dx
Chứng minh tích phân hội tụ và tính: I   x  x 1
4 2
80
1 x  1 1 3
f ( x)  11/2
 3/2 (   1), nên I hội tụ.
x  1 x
4 2 x x 2
t  1 x
4 2
 t  x  1  4t dt  2 xdx.
4 2 3
  3  
xdx 2t dt dt dt
I   t    
80 x  1 x
2 4 2
9 t 4
1 9 t 1
2
9 t2 1

t 1  8  
 ln  arctan t 9   ln    arctan 9  .
t 1 9
10  2 
Chứng minh các tích phân sau phân kỳ và tính:
x t
e
 x
e  dt
I   dx ; lim 1 t x
x x 
1 e
x 
e 1
x  1: f ( x)    g ( x) ,
x x
 g ( x)dx PK nên I phân kỳ.
1

Giới hạn có dạng vô định , dùng qui tắc Lôpital:

t e  x  t
e x
t dt   dt 
 
x
1 t e 1
lim x  xlim
1
 lim  lim  0.
x  
 
x   x  x x 
e e x e x

sin xdx
Khảo sát sự hội tụ: I   x 2  ln 2 x
1
sin x 1 x 1
f ( x)  2  2  g ( x). Hội tụ.
x  ln 2 x x  ln 2 x x 2
Sai! vì 𝑓(𝑥) có dấu tùy ý, không sử dụng so sánh được.


sin x
Xét tích phân hàm dương: J   x  ln 2 x
2
dx
1
sin x 1 x 1
f ( x)  2  2  g ( x). Hội tụ.
x  ln 2 x x  ln 2 x x 2
Tích phân đã cho hội tụ tuyệt đối.


sin x
dx
1
1 1
Tích phân từng phần: u   du   2 dx.
x x
dv  sin xdx  v   cos x
  
sin x cos x cos x cos1
I  x
dx  
x 1
  x 2
dx 
1
 J.
1 1

cos x cos x 1
Xét tích phân: J  
1
x 2
dx.
x 2
 2 . Hội tụ.
x
J hội tụ, suy ra I hội tụ.

sin x
dx
1

sin x
Xét tích phân hàm dương: J   dx.
1 x
sin x sin x 1  cos 2 x
2
  .
x x 2x
  
1  cos 2 x dx cos 2 x
 2x
dx   2x
  2x
dx  I1  I 2 .
1 1 1
 
dx cos 2 xdx hội tụ (tương
I1  
1
2x
phân kỳ ; I2  
1
2x tự ví dụ trước).
Tích phân đã cho hội tụ, nhưng không hội tụ tuyệt đối.
Chú ý
1) Với tích phân chỉ có một điểm suy rộng:


 
 f ( x)dx khi tách ra có dạng vô định: G ( x) a  H ( x) a
a
    vẫn chưa kết luận t/phân ban đầu phân kỳ.
2) Với tích phân có hai điểm suy rộng:
 a 
 f ( x)dx khi tách ra thành tích phân  f ( x)dx   f ( x)dx

  a
chỉ cần một trong hai t/phân PK, thì t/phân ban đầu PK.
Định nghĩa
Điểm 𝑥0 được gọi là điểm bất thường (kỳ dị) của đường
cong 𝑦 = 𝑓(𝑥) nếu lim f ( x)  .
x  x0
Giả sử trên đoạn [𝑎, 𝑏] hàm 𝑦 = 𝑓(𝑥) có một điểm bất

thường duy nhất 𝑥0 = 𝑏.
b t
 f ( x)dx : lim  f ( x)dx
a t b a
Tích phân suy rộng
loại hai của 𝑓(𝑥) trên
đoạn [𝑎, 𝑏].
Nhận xét
Các khái niệm hội tụ, phân kỳ giống như trong tích phân
suy rộng loại một.
Khái niệm hội tụ tuyệt đối cũng tương tự trong tích phân
suy rộng loại một: hội tụ tuyệt đối thì hội tụ.
Tương tự tích phân suy rộng loại một: có hai tiêu chuẩn
so sánh cho tích phân hàm dương.

Định nghĩa

thường duy nhất 𝑥0 = 𝑎.
Tích phân suy rộng

loại hai của 𝑓(𝑥) trên
đoạn 𝑎, 𝑏 :
b b
 f ( x)dx : lim  f ( x)dx
a t a t

Định nghĩa

thường duy nhất 𝑥0 = 𝑐 ∈ [𝑎, 𝑏].
Tích phân suy rộng loại hai

của 𝑓(𝑥) trên đoạn [a,b]:
b c b
 f ( x)dx   f ( x)dx   f ( x)dx
a a c
t b
 lim  f ( x)dx  lim  f ( x)dx
t c a k c k
Tích phân suy rộng vế trái hội tụ khi và chỉ khi cả hai tích
phân suy rộng ở vế phải cùng hội tụ.
Định nghĩa
Giả sử trên đoạn [𝑎, 𝑏] hàm 𝑦 = 𝑓(𝑥) có hai điểm bất

thường 𝑥0 = 𝑎, 𝑥0 = 𝑏.
Tích phân suy rộng loại hai của 𝑓(𝑥) trên đoạn [a,b]:
b c b
 f ( x)dx   f ( x)dx   f ( x)dx

a a c
c k
 lim  f ( x)dx  lim  f ( x)dx
t a k b
t c
Định nghĩa
Giả sử trên [𝑎, 𝑏] hàm 𝑦 = 𝑓(𝑥) có một điểm bất thường

duy nhất 𝑥0 = 𝑎, 𝑓(𝑥) khả tích trên 𝑏, 𝑐 , ∀𝑐 > 𝑏.
Tích phân suy rộng:
 b 
 f ( x)dx   f ( x)dx   f ( x)dx
a a b
b k
 lim  f ( x)dx  lim  f ( x)dx
t a t k  b
Tính tích phân suy rộng (công thức Newton – Leibnitz)
Cho 𝑥0 = 𝑏 là điểm kỳ dị duy nhất của 𝑓(𝑥) trên [𝑎, 𝑏].

Giả sử 𝐹(𝑥) là nguyên hàm của 𝑓(𝑥) trên  a, b  .
b t
 f ( x)dx  lim  f ( x)dx  lim  F (t )  F (a) 

t b t b
a a

Tích phân tồn tại khi và chỉ khi tồn tại lim F (t ) : F (b )
t b
b
b
 f ( x)dx  F (b

)  F (a ) : F ( x) a
a
Tương tự cho trường hợp 𝑥0 = 𝑎 là điểm kỳ dị.

4
dx
Tính tích phân: I  
2 x2
Theo định nghĩa:

4
dx 4 d ( x  2)
I   lim 
x2 t  x  2
1/ 2
t  2
2
 
4
 lim 2 x  2  lim 2 2  t  2  2 2
t 2 t t 2
Theo công thức Newton – Leibnitz (gọn hơn):

4
 
dx 4
I  2 x2 2 42  22 2 2
2 x2 2

3
dx
0 x 1
3
dx
I   ln 2  ln1  ln 2
3
 ln | x  1| 0
0 x 1
Sai! vì có điểm kỳ dị 𝑥 = 1 trên [0,3].

1
dx 3 dx
I    I1  I 2
0 x 1 1 x 1
1 dx
Xét tích phân: I1  lim   lim  ln | t  1|  .
t 1 0 x  1 t 1
Vậy tích phân I1 phân kỳ.

Suy ra tích phân đã cho phân kỳ.
1
dx
0 (2  x ) 1  x
Đặt: 1 x  t  1 x  t 2
 dx  2tdt
Đổi cận: x  0  t  1 x  1  t  0
1
dx 0 2tdt
2dt 1
I   
0 (2  x ) 1  x 1 1 t
2

t 01 t
2


I  2arctan t 0  2  arctan1  arctan 0  
1
2
Trường hợp 𝑥0 = 𝑏 là điểm bất thường duy nhất

x  a : f ( x)  0, g ( x)  0 và khả tích trên  a, b  .
f ( x)  g ( x) ở lân cận của trái của b. Khi đó:

b b
1) Nếu  g ( x)dx hội tụ, thì  f ( x)dx hội tụ.

a
a
b b
2) Nếu  f ( x)dx
a
phân kỳ, thì  g ( x)dx
a
phân kỳ.
Tương tự cho trường hợp 𝑥0 = 𝑎 là điểm bất thường.

Trường hợp 𝑥0 = 𝑏 là điểm bất thường duy nhất

x  a : f ( x)  0, g ( x)  0 và khả tích trên  a, b  :
f ( x)
K  lim 
x b g ( x )
b b
1) K  0 : nếu  g ( x)dx hội tụ, thì

b b
 f ( x)dx
a
hội tụ.
a
2) K  0, huu han:  f ( x)dx và  g ( x)dx cùng HT hoặc
a a
cùng PK.
b b
3) K   : nếu  g ( x)dx
a
PK, thì  f ( x)dx
a
PK.

Kết quả (thường được sử dụng để khảo sát sự hội tụ)
b
1  PK, khi   1
 dx  
 x  a HT, khi   1

a
b
1  PK, khi   1
 dx  
b  x  HT, khi   1

a
Chú ý: Kết luận ngược lại so với tích phân loại một !!!
2
dx
Khảo sát sự hội tụ: I  
1 x2  1
1 x 1 1
Ta có: f ( x) 
( x  1)( x  1) 2  x  1
1/2
1 f ( x) 1 hữu hạn,
Chọn g ( x)   lim 
 x  1
1/ 2 x  g ( x ) 2 khác 0.
2 2
1 1
2
1
Vì  g ( x )dx hội tụ (    1 ), nên tích phân I hội tụ.
1
2
1 
ln 1  x3 dx
5

0 ex 1
f ( x) 

ln 1  5 x3  x 0  x 3/5

1 1
hội tụ vì    1
ex 1 x ( x  0) 2/5 2
3 3
2 x dx
0 9 x 2
2x 3 x 3 18 1
f ( x)  hội tụ vì    1
 3  x  (3  x) ( x  3)1/2
2
5x  x
1 3
Khảo sát sự hội tụ: I   dx
0 tan x  x
x3 x 3
tan x  x  x   o( x )  x    ( x3 )
3
3 3

5x  x
3 x  0 x1/2 3 5
 phân kỳ vì    1
tan x  x x / 3 ( x  0)
3 5/2
2
4
dx
0 x 2
1 x 2 x  4 4
f ( x)   phân kỳ vì   1
x 2 x4 ( x  4)1

sin 2 xdx
Khảo sát sự hội tụ: I   x 2
0
1 2  2
sin xdx sin xdx
I  2
  2
 I1  I 2
0 x 1 x
2
sin x 𝐼1 không là tích phân suy rộng mà là
lim 2  1
x 0 x tích phân xác định nên HT.
2
sin x 1
Ta có: 2
 2  g ( x)
x x

Vì  g ( x)dx HT , nên 𝐼1 HT, suy ra I HT.
1

Chuong 6 - Tich Phan Suy Rong

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 6 - Tich Phan Suy Rong

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1.

Tích phân suy rộng loại 1

2. Tích phân suy rộng loại 2

y  f ( x) khả tích trên đoạn  a, b  , với mọi b  a.

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 3

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 4

Hai vấn đề đối với tích phân suy rộng:

1) Tính tích phân suy rộng (thường phức tạp).

2) Khảo sát sự hội tụ của tích phân suy rộng.

 f ( x)dx   f ( x)dx   f ( x)dx

 f ( x)dx (∀𝑏 > 𝑎) hội tụ.

 f ( x)dx   f ( x)dx   f ( x)dx

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 7

Giả sử 𝐹(𝑥) là nguyên hàm của 𝑓(𝑥) trên  a,   .

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 8

Diện tích của miền

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 9

𝑆 là miền có diện tích

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 10

Diện tích của miền 𝑆

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 11

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 12

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 13

u  e 2 x  du  2e 2 x dx ; dv  sin xdx  v   cos x

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 17

 Neu   1, thì I HT.

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 19

x  a : f ( x)  0, g ( x)  0 và khả tích trên  a,   ,

1) Nếu  g ( x)dx hội tụ, thì 

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 22

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 23

x  a : f ( x)  0, g ( x)  0 và khả tích trên  a,   :

3) K   : nếu  g ( x)dx PK, thì 

Nếu  f ( x) dx hội tụ, thì 

Nếu hàm 𝑓(𝑥) có dấu tùy ý, để khảo sát sự hội tụ của

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 27

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 35

Sai! vì 𝑓(𝑥) có dấu tùy ý, không sử dụng so sánh được.

Tích phân đã cho hội tụ tuyệt đối.

1) Với tích phân chỉ có một điểm suy rộng:

 f ( x)dx khi tách ra thành tích phân  f ( x)dx   f ( x)dx

Giả sử trên đoạn [𝑎, 𝑏] hàm 𝑦 = 𝑓(𝑥) có một điểm bất

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 43

Giả sử trên đoạn [𝑎, 𝑏] hàm 𝑦 = 𝑓(𝑥) có một điểm bất

Tích phân suy rộng

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 44

Giả sử trên đoạn [𝑎, 𝑏] hàm 𝑦 = 𝑓(𝑥) có một điểm bất

Tích phân suy rộng loại hai

Giả sử trên đoạn [𝑎, 𝑏] hàm 𝑦 = 𝑓(𝑥) có hai điểm bất

 f ( x)dx   f ( x)dx   f ( x)dx

Giả sử trên [𝑎, 𝑏] hàm 𝑦 = 𝑓(𝑥) có một điểm bất thường

Cho 𝑥0 = 𝑏 là điểm kỳ dị duy nhất của 𝑓(𝑥) trên [𝑎, 𝑏].

 f ( x)dx  lim  f ( x)dx  lim  F (t )  F (a) 

Tương tự cho trường hợp 𝑥0 = 𝑎 là điểm kỳ dị.

Theo định nghĩa:

Theo công thức Newton – Leibnitz (gọn hơn):

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 49

Sai! vì có điểm kỳ dị 𝑥 = 1 trên [0,3].

Vậy tích phân I1 phân kỳ.

Trường hợp 𝑥0 = 𝑏 là điểm bất thường duy nhất

f ( x)  g ( x) ở lân cận của trái của b. Khi đó:

1) Nếu  g ( x)dx hội tụ, thì  f ( x)dx hội tụ.

Tương tự cho trường hợp 𝑥0 = 𝑎 là điểm bất thường.

Trường hợp 𝑥0 = 𝑏 là điểm bất thường duy nhất