Chuong 06 Gear HK202

Ho Chi Minh City University of Technology
Faculty of Mechanical Engineering
CHI TIẾT MÁY

Chương 06
BỘ TRUYỀN BÁNH RĂNG

 Thân Trọng Khánh Đạt
31 Tháng Tám 2020
MÔN HỌC
CHI TIẾT MÁY
Bộ môn quản lý: Thiết kế máy – Khoa Cơ Khí.

Cán bộ giảng dạy: Thân Trọng Khánh Đạt.
Văn phòng BM: 209 nhà B11, Trường ĐH Bách Khoa
E-mail: ttkdat@hcmut.edu.vn.
Điện thoại: 0974875924
Ho Chi Minh City University of Technology Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Nội dung
6.1 • Khái niệm chung
6.2 • Thông số hình học bánh răng trụ
6.3 • Lực tác dụng và tải trọng tính
6.4 • Hiệu suất của bộ truyền bánh răng
6.5 • Vật liệu và xử lý nhiệt bánh răng
6.6 • Ứng suất cho phép
6.7 • Dạng hỏng và chỉ tiêu tính
6.8 • Tính bộ truyền bánh răng trụ răng thẳng
6.9 • Tính bộ truyền bánh răng trụ răng nghiêng
6.10 • Bộ truyền bánh răng nón
6.11 • Trình tự thiết kế bộ truyền bánh răng
Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 3/60 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

6.1. KHÁI NIỆM CHUNG
6.1.1. Nguyên lý làm việc
6.1.2. Phân loại
6.1.3. Ưu, nhược điểm và phạm vi sử dụng
6.1 Khái niệm chung
a. Định nghĩa
• Công dụng: bộ truyền bánh răng truyền chuyển
động và mômen xoắn giữa 2 trục gần nhau, làm việc
theo nguyên lý ăn khớp

b. Phân loại
❖Theo vị trí các trục
bánh răng trụ bánh răng nón bánh răng trụ chéo
❖Theo sự phân bố các răng
bánh răng ăn khớp ngoài bánh răng ăn khớp trong

b. Phân loại
❖Theo phương răng so với đường sinh
Răng nghiêng
Răng thẳng
Răng cong Răng chữ V

b. Phân loại
❖Theo biên dạng răng
Biên dạng thân khai, biên dạng cycloid, biên dạng Novikov
epicycloid
Biên dạng răng Hypocycloid

b. Phân loại
❖ Theo chiều nghiêng của bánh răng
Nghiêng phải
Nghiêng trái
❖ Theo hệ thống đo lường
Hệ mét Hệ Inches
Số răng (Z) Số răng (Z)
Module (m) Pitch (dp): tỷ số giữa số răng và chiều dài 1 inch
Góc áp lực: 14,50; 200; 250 trên đường kính vòng chia
Góc áp lực: 14,50; 200; 250

- Truyền chuyển động giữa các trục song song với nhau.

- Truyền chuyển động giữa các trục song song với nhau.

- Truyền chuyển động giữa các trục giao nhau hoặc

chéo nhau.

- Biến chuyển động quay thành chuyển động tịnh tiến
hoặc ngược lại.

- Truyền động với tỉ số truyền thay đổi.

- Truyền động với tỉ số truyền thay đổi.


- Vò trí giöõa caùc truïc
 Boä truyeàn BR phaúng
Boä truyeàn BR khoâng gian
- Söï aên khôùp  Boä truyeàn BR aên khôùp ngoaøi

Boä truyeàn BR aên khôùp trong
- Hình daïng cuûa BR

 Boä truyeàn BR tr ụ
Boä truyeàn BR noùn

Boä truyeàn BR raêng thaúng
PHAÂN LOAÏI - Caùch boá trí raêng treân BR Boä truyeàn BR raêng nghieâng
THEO
Boä truyeàn BR chöõ V
Boä truyeàn BR raêng cong

Boä truyeàn BR thaân khai
- Bieân daïng raêng Boä truyeàn BR Xicloit
Boä truyeàn BR Novicov
- Phöông dieän khaùc cuûa

hình daïng BR  Boä truyeàn BR troøn
Boä truyeàn BR khoâng troøn





THEO


6.1.2 Phân loại
Bộ truyền bánh răng phẳng

6.1.2 Phân loại
Bộ truyền bánh răng không gian






THEO



6.1.2 Phân loại
Bộ truyền bánh răng ăn khớp ngoài

6.1.2 Phân loại
Bộ truyền bánh răng ăn khớp ngoài

6.1.2 Phân loại
Bộ truyền bánh răng ăn khớp trong


6.1.2 Phân loại - Vò trí giöõa caùc truïc



THEO


6.1.2 Phân loại
Bánh răng trụ

6.1.2 Phân loại
Bánh răng nón





THEO


6.1.2 Phân loại
Răng thẳng Răng nghiêng

6.1.2 Phân loại
Răng chữ V Răng cong

6.1.2 Phân loại

6.1.2 Phân loại





THEO







THEO



6.1.2 Phân loại
Bộ truyền bánh răng tròn

6.1.2 Phân loại
Bộ truyền bánh răng tròn

6.1.2 Phân loại
Bộ truyền bánh răng không tròn

c. Ưu nhược điểm
Ưu điểm Nhược điểm
• Kích thước nhỏ, khả năng tải lớn •Chế tạo phức tạp, đòi hỏi độ
chính xác cao
• Tỉ số truyền không đổi
• Gây ồn khi làm việc ở vận tốc
• Hiệu suất cao, tuổi thọ cao
cao

6.2. THÔNG SỐ HÌNH HỌC
6.2.1. Thông số hình học bánh răng thẳng
6.2.2. Thông số hình học bánh răng nghiêng
6.2 Thông số hình học của bánh răng trụ
6.2.1. Bánh răng trụ răng thẳng
▪ Bước răng: 𝒑 = 𝝅. 𝒎
▪ Môđun m (tiêu chuẩn tra trang 195)
▪ Dãy 1: 1 1.25 1.5 2 2.5 3 4 5 6 8 10 12 16 20 25
▪ Dãy 2: 1.125 1.375 1.75 2.25 2.75 3.5 4.5 5.5 7 9 11 14 18 22
ê ng
ra
▪ Số răng Z (Zmin=17)
äng
ro
e àu
▪ Đường kính vòng chia: 𝒅 = 𝒎. 𝒁
hi
C
Voøng ñænh
▪ Khoảng cách trục: Chieàu cao
Böôùc raêng p
ñaàu raêng
Chieàu daøy Chieàu roäng Voøng
chia
Chieàu cao raêng raõnh
chaân raêng
𝒅𝟏 + 𝒅𝟐 𝒎(𝒁𝟏 + 𝒁𝟐 ሻ
𝒂= = Khe hôû Goùc löôïn
𝟐 𝟐 a) höôùng kính
Voøøng ñaùy

▪ Biên dạng răng (thân khai).

M 
N
r0
O M0

6.2.1. Bánh răng trụ răng thẳng 1
1
G2
xm
w
W W
G1 G1
m
H G
xm
2
c
2 w
w
d d d
b
d b
O O
a) b)
1- Thanh răng sinh; 2- Bánh răng
Hình 6.7 a) Răng không dịch chỉnh; b) Răng dịch chỉnh
Cấp chính xác
Dạng bộ truyền Dạng răng 6 7 8 9
Vận tốc vòng tới hạn, m/s
Thẳng 15 10 6 3
Bánh răng trụ
Nghiêng 30 15 10 6
Bánh răng côn Thẳng 9 6 4 2,5
6.2 Thông số hình học của bánh rang trụ

▪ Biên dạng răng (thân khai).
st p
da ▪ Đường kính vòng đỉnh da.
et
d ▪ Đường kính vòng chân df.
df ▪ Chiều cao răng.
d0 ▪ Đường kính vòng cơ sở d0.
▪ Đường kính vòng chia d.
▪ Bề dày răng st.
▪ Bề rộng rãnh răng et.
▪ Bước răng p:
2 r
p = st + et =
z
p
▪ Modun m (được tiêu chuẩn hóa): m =

Daõy 1 1 1.25 2 2.5 3 4 5 6 8 10 12 16 20 25
Daõõy 2 1,125 1,375 1,75 2,25 2,75 3,5 4,5 5,5 7 9 11 14 18 22


n t ▪ Góc nghiêng .
▪ Bước pháp pn.
pn ▪ Bước ngang pt.

pt pn
 ▪ Modun pháp mn : mn =

pt
▪ Modun ngang mt : mt =

n mn
mt =
t cos 
mn .z
▪ Đường kính vòng chia: d = mt .z =
cos 
▪ Đường kính vòng đỉnh: d a = d + 2mn
▪ Đường kính vòng chân: d f = d − 2,5mn
mn (z1 + z2 )
a = (z1 + z2 ) =
mt
▪ Khoảng cách trục:
2 2 cos 

6.3. PHÂN TÍCH LỰC TÁC DỤNG
6.3.1. Lực tác dụng trong bộ truyền BR trụ răng thẳng.
6.3.2. Lực tác dụng trong bộ truyền BR trụ răng nghiêng.
6.3. Phân tích lực tác dụng
Qui tắc xác định chiều lực ăn khớp

▪ Chiều lực hướng tâm Fr : luôn hướng vào tâm trục.

▪ Chiều lực vòng Ft :
- Trên bánh chủ động: ngược chiều chuyển động.
- Trên bánh bị động : cùng chiều chuyển động.

▪ Chiều lực dọc trục Fa :
- Trên bánh chủ động: hướng vào mặt răng làm việc.

- Trên bánh bị động : ngược chiều so với Fa trên
bánh chủ động.
6.3 Lực tác dụng
a. Lực tác dụng trong bánh răng trụ thẳng
▪ Lực ăn khớp Fn được phân tích thành 2 lực theo 2
phương vuông góc nhau
Fn1
Fr1
n2 o2
Ft1
o2
αw Fn2
Fn1
n1 o1
o1

a. Lực tác dụng trong bánh răng trụ thẳng

Lực vòng Ft
Lực ăn khớp

Lực hướng tâm Fr

c. Bánh răng trụ răng nghiêng
▪ Lực ăn khớp Fn được Fn1
phân tích thành 3 lực
theo 3 phương vuông αnw
góc nhau. Fr1

Fa1
▪ 𝐹𝑡 = 2𝑇1 αtw
β
𝑑1
Ft1
▪ 𝐹𝑟 = 𝐹𝑡 tan𝛼𝑛
cos𝛽
β y
▪ 𝐹𝑎 = 𝐹𝑡 tan𝛽 n1
x
▪ 𝐹𝑛 = cos𝛼 cos𝛽
𝐹𝑡
z
Đường kính
𝑛
vòng lăn

a. Lực tác dụng trong bánh răng
Baùnh trụ
bò ñoängthẳng
2T1
▪ Lực vòng: Ft1 = Ft2 = d w2
d1
▪ Lực hướng tâm:  W

Ft
Fr1 = Fr2 = Ft1 . tg  

Fn Fr
▪ Lực ăn khớp: d w1
Baùnh chuû ñoäng
Ft1
Fn1 = Fn2 =
cos 
b. Lực tác dụng trong bánh răng trụ rang nghiêng

Lực vòng Ft

Lực ăn khớp Lực dọc trục Fa


b. Lực tác dụng trong bánh răng trụ rang nghiêng
n n−n
  
Fr  Fa
Fr
F' 
Fn

 n
Ft

F'
Chương 06 – Bộ truyền bánh răng n 56/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

b. Lực tác dụng trong bánh răng trụ răng nghiêng
2T1
▪ Lực vòng: Ft1 = Ft2 =
d1
▪ Lực dọc trục: Fa1 = Fa2 = Ft1 . tg
Ft1 . tg n Ft1

▪ Lực hướng tâm: Fr1 = Fr2 = F '. tg n = F'=
cos  cos 
F' Ft1
▪ Lực ăn khớp: Fn1 = Fn2 = =
cos  n cos  . cos  n
𝐹Ԧ𝑡1 = −𝐹Ԧ𝑡2 n2
𝐹Ԧ𝑟1 = −𝐹Ԧ𝑟2
𝐹Ԧ𝑎1 = −𝐹Ԧ𝑎2 Fr2
Fn2
▪ Chiều của các lực: Ft2
▪ Lực vòng Ft có phương vuông góc Fa2

Fa1
trục (không cắt trục) Ft1
▪ Lực hướng tâm Fr có phương vuông Fn1
góc trục Fr1

▪ Lực dọc trục Fa có phương song Bánh dẫn
n1
song trục, hướng vào mặt răng/.
1
1

 Fa 
Fr Fr

Ft

Ft

Fa
1
1

 Fa 
Fr Fr

Ft 
Ft

Fa

Ft2
Fa2
Fr1
1
Fr2
Fa1
Ft1 2


Ft1
Fa1
Fr1
1
Fa2
Fr2
2
Ft2

b. Bánh răng côn răng thẳng
Ft1 = - Ft2 Br chủ động
n1
Fa1 = - Fr2
Fr1 = - Fa2
Fr1
▪Lực Ft: trên bánh dẫn ngược Fa1
1
chiều quay, trên bánh bị dẫn

cùng chiều quay Ft1
n2
▪Lực Fr: luôn luôn hướng vào Fr2
đường tâm trục bánh răng
▪Lực Fa: luôn luôn hướng Fa2
ngược với đỉnh nón

b. Bánh răng côn
Ft1
Lực ăn khớp Fn được phân αw

dm1
tích thành 3 lực theo 3 n1
Fn1
phương vuông góc nhau.
▪ 𝐹𝑡1 = 𝐹𝑛1 . 𝑐𝑜𝑠𝛼𝑤

▪ 𝐹𝑟1 = 𝐹𝑛1. 𝑠𝑖𝑛𝛼𝑤 . cos𝛿1 Fa1 Fr1
▪ 𝐹𝑎1 = 𝐹𝑛1 . 𝑠𝑖𝑛𝛼𝑤 . sin𝛿1 δ1
▪ 𝐹𝑡1 = 2𝑇
𝑑𝑚1
▪ 𝐹𝑟1 = 𝐹𝑡1 . tan𝛼𝑤. cos𝛿1
▪ 𝐹𝑎1 = 𝐹𝑡1 . tan𝛼w. 𝑠𝑖𝑛𝛿1
d. Bộ truyền trục vít – bánh vít
Chiều của các lực: n2
▪ Lực Ft : trên trục vít ngược
chiều quay, trên bánh vít
Fr2
cùng chiều quay Fn2
▪ Lực Fr : luôn luôn hướng Ft2 Fa2
vào đường tâm trục bánh
răng Ft1 Fa1
▪ Lực Fa : luôn luôn hướng n1 Fn1
ngược với lực Ft Fr1

d. Bộ truyền trục vít – bánh vít
Lực ăn khớp Fn được phân tích thành 3 lực theo 3 phương vuông góc nhau.
▪ Lực vòng Ft :
𝟐𝑻𝟏
𝑭𝒕𝟏 = 𝑭𝒂𝟐 =
𝒅𝟏
▪ Lực hướng tâm: αn
𝑭𝒓𝟏 = 𝑭𝒓𝟐 = 𝑭𝒕𝟐 𝒕𝒂𝒏𝜶

▪ Lực dọc trục:
𝟐𝑻𝟐
𝑭𝒂𝟏 = 𝑭𝒕𝟐 = với 𝑇2 = 𝑢. 𝜂. 𝑇1
𝒅𝟐
▪ Lực ăn khớp:
𝑭𝒕𝟐
𝑭𝒏 =
𝒄𝒐𝒔𝜶𝒄𝒐𝒔𝜸

6.4. Các dạng hỏng và chỉ tiêu tính
6.4.1. CAÙC DAÏNG HOÛNG

Gãy răng.
Tróc vì mỏi bề mặt răng.
Mòn răng.
Dính răng.
Biến dạng dẻo bề mặt răng.
Bong bề mặt răng.
6.4.2. CHÆ TIEÂU TÍNH

6.4.1. CÁC DẠNG HỎNG
▪ Gãy răng: do ứng suất uốn.
▪ Tróc vì mỏi bề mặt răng: do ứng suất tiếp xúc và ma sát

trên bề mặt răng.
▪ Mòn răng: xảy ra ở các bộ truyền hở, bôi trơn kém.
▪ Dính răng: xảy ra ở các bộ truyền chịu tải trọng lớn làm
việc với vận tốc cao.
▪ Biến dạng dẻo bề mặt răng: xảy ra ở bộ truyền chế tạo từ

thép mềm, chịu tải trọng lớn và vận tốc thấp.
▪ Bong bề mặt răng: xảy ra ở bộ truyền được tăng bền bề mặt.

6.4.2. CHỈ TIÊU TÍNH
CHÆ TIEÂU TÍNH
Tính theo ñoä beàn tieáp xuùc Tính theo theo ñoä beàn uoán
Kieåm tra theo ñoä beàn uoán Kieåm tra ñoä beàn tieáp xuùc
(Bộ truyền kín, bôi trơn tốt). (Bộ truyền hở, bôi trơn kém).

6.5. VẬT LIỆU CHẾ TẠO BÁNH RĂNG
SV tự đọc trang 220, tài liệu [1]
6.6. Tính toán bt. bánh răng trụ răng thẳng
TÍNH TOAÙN
Tính theo ñoä beàn tieáp xuùc Tính theo theo ñoä beàn uoán

6.6.1. Tính theo độ bền tiếp xúc:

▪ Điều kiện bền:  H  [ H ]
▪ Ứng suất tiếp xúc tính theo công thức Hetz:
qn
 H = ZM
2

a. Hệ số xét đến cơ tính vật liệu:
2 E1 E 2
ZM =
 [ E 2 (1 − 1 ) + E1 (1 −  2 )]
2 2

b. Bán kính cong tương đương:
1 1 1
1 2
d1 sin
1 1 2(u 1)
2
d2 sin ud1 sin
2
2
c. Cường độ tải trọng:
Fn K H
qn
lH

c. Cường độ tải trọng:
Fn K H
qn
lH
2
2T1K H Z
qn
bd1 cos

2E1E 2
ZM 2 2
[E 2 (1 1
) E1(1 2
)]
1 2(u 1)
2
ud1 sin ZH
sin 2
2
2T1K H Z ZMZHZ 2T1K H (u 1)
qn [ ]
bd1 cos H
d1 bu H

ZMZHZ 2T1K H (u 1)
H
[ H
]
d1 bu
T1K H (u 1)
d1 Kd 3 2
bd
[ H
] u
Kd : heä soá phuï thuoäc vaøo goùc aên khôùp, heä soá truøng khôùp vaø vaät lieäu baùnh raêng,
Kd = 75,6 neáu caùc ñieàu kieän sau thoûa:
+ Caëp baùnh raêng khoâng dòch chænh hay dòch chænh ñeàu (=200). Khi ñoù ZH = 1,76.
+ Neáu  = 1,2 thì Z = 0,96.
+ Vaät lieäu theùp ZM = 275 Mpa1/2.

T1K H (u 1)
d1 75, 6 3
2
bd
[ H
] u

T1K H
a 50(u 1) 3
2
ba
[ H
] u
T2 : moment xoaén treân baùnh bò ñoäng, T2 = uT1 ,

 (u  1) b
 bd = ba vôùi  ba = .
2 a
Giaù trò ba cho theo daõy tieâu chuaån: 0,1; 0,125; 0,16; 0,2; 0,25; 0,315; 0,4; 0,5;
0,63 …. Coù theå choïn ba theo baûng (6.15), trang 231, taøi lieäu [1].
Giaù trò khoaûng caùch truïc a cho theo tieâu chuaån (ñoái vôùi hoäp giaûm toác tieâu chuaån):
Daõy 1 40 50 63 80 100 125 160 200 250 400
Daõy 2 140 180 225 280 355 450

- Töø giaù trò khoaûng caùch truïc tìm ñöôïc, ta tính modun vaø laøm troøn theo daõy tieâu chuaån vôùi coâng
thöùc tính m = (0,01  0,02) a .
- Soá raêng treân hai baùnh raêng:
2a
z1 = ; z2 = u z1
m(u + 1)
Soá raêng z1, z2 toái thieåu phaûi baèng 17 ñeå traùnh hieän töôïng caét chaân raêng. Sau khi coù z1, z2 ta tieán
haønh tính laïi khoaûng caùch truïc a vaø d1, d2.

6.6.2. Tính theo độ bền uốn:
Goùc aùp löïc  ' =  +  , thöôøng coù giaù trò 280÷300

Ứng suất thực tính toán:  F =  .K 
Lực pháp tuyến Fn đặt tại đỉnh răng:
Ft cos  ' Ft sin  '

F 't = Fn cos  ' = F 'r = Fn sin  ' =
cos  cos 
Ứng suất danh nghĩa tại chân răng:
F 't l F ' r
 = u − n = +
W A

Vì l và δ tỉ lệ bậc nhất với modun m, nên:
l = l' m ;  =  'm
Do đó:
Ft K F  6l ' cos  ' sin  ' 

F =  ( ' ) 2 cos  −  '. cos   K
bm  

Đặt hệ số dạng răng:
 6l ' cos  ' sin  ' 

YF =  −  K
 ( ' ) cos   '. cos  
2
Hệ số dạng răng có thể xác định bằng thực nghiệm:
13,2 27,9 x
YF = 3,47 + − + 0,092 x 2
z z
Công thức kiểm nghiệm độ bền uốn:
YF Ft K F b 2T1 2T1
F =  [ F ]  bm = F1 = =
bm m d1 mz1
Công thức thiết kế bánh răng theo độ bền uốn:
2 T1 K F YF 2 T1 K F YF
m=3 =3 2
z1 bm [ F ] z1 bd [ F ]

▪ Boä truyeàn che kín, boâi trôn toát:

T1 K H
- Thieát keá theo  H : a = 50(u  1) 3
 ba [ H ]2 u
- Kieåm nghieäm theo  F :  F  [ F ]
▪ Boä truyeàn ñeå hôû, boâi trôn keùm:

2 T1K F YF 2T K Y
- Thieát keá theo  F : m=3 =3 2 1 F F
z1 bm [ F ] z1 bd [ F ]
- Kieåm nghieäm theo  H :  H  [ H ]

6.7. Tính toán bt. bánh răng trụ răng nghiêng
6.7.1. Các đặc điểm khi tính toán BTBR trụ răng nghiêng:
▪ Ăn khớp êm và tải trọng động giảm.

▪ Cường độ tải trọng trên bánh răng nghiêng nhỏ hơn
trên bánh răng thẳng.
▪ Thay thế bánh răng nghiêng bằng bánh răng trụ

răng thẳng tương đương.
▪ Đường tiếp xúc nằm chếch trên mặt răng.

Sử dụng các công thức tính toán BTBR trụ răng thẳng,
nhưng thay các thông số của BR tương đương vào.
Công thức kiểm tra bền:
Z M Z H Z 2 T1 K H (u  1)
H =  [ H ]
d1 bu
2 cos  1
với ZH = Z =
sin 2 
Công thức thiết kế:
T1 K H
a = 43(u  1) 3
 ba [ H ]2 u
Tương tự bộ truyền bánh răng trụ răng thẳng, ta phải chọn modun
mn theo tiêu chuẩn. Sau đó tính các kích thước chủ yếu của bộ
truyền thỏa mãn các điều kiện: 8° ≤ 𝛽 ≤ 20° đối với bánh răng
nghiêng và 20° ≤ 𝛽 ≤ 40° đối với bánh răng chữ V.

Công thức kiểm tra bền:
YF Ft K F Y Y
F =  [ F ]
bmn

Công thức thiết kế:
2T1K FYFY Y 2T1K FYFY Y

m 3 3
z1 bm
[ F
] z 12 bd
[ F
]

6.8. Bộ truyền bánh răng nón răng thẳng
6.8.1. Khái niệm chung
▪ Dùng để truyền động giữa hai trục giao nhau một

góc
▪ Khả năng tải chỉ bằng 0,85 so với BTBR trụ răng
thẳng.
▪ Phân loại: răng thẳng, răng nghiêng, răng cung tròn,

răng cong.

Bánh răng nón răng thẳng

Răng cung tròn

Răng nghiêng Spiral bevel gear
6.8.2. Thông số hình học:

h
h
h
B
L
maët caàu ñaùy nhoû
maët caàu ñaùy lôùn

O
2
1
re2
ri2
r2
P
ri1
r1
re1

▪ Modun trên mặt mút lớn: me
▪ Đường kính vòng chia ngoài: de me .z
▪ Chiều cao đỉnh răng: h1 me
▪ Chiều cao chân răng: h2 1, 2 me
▪ Góc đỉnh nón chia:

d1 mez1 z1 1 1 z2
tg 1
tg 2
u
d2 mez 2 z2 u tg 1 z1
▪ Chiều cao côn ngoài:
2 2
d1 d2 me 2 2
Re z1 z2
2 2 2
▪ Đường kính vòng chia trung bình:

dtb
2 Re 0, 5b
1 0, 5b 1 0, 5 be
d Re
2
b
dm de (1 0, 5 be
) be
0, 26 0, 3
Re
▪ Modun chia trung bình:
dm de (1 0, 5 )
mm be
z z
mm me (1 0, 5 be
)

6.8.3. Phân tích lực tác dụng:
Lực vòng Ft
Lực ăn khớp Lực dọc trục Fa


6.8.3. Phân tích lực tác dụng:
QUI TẮC XÁC ĐỊNH CHIỀU LỰC ĂN KHỚP
▪ Chiều lực hướng tâm 𝐹Ԧ𝑟 : luôn hướng vào tâm bánh răng.
▪ Chiều lực vòng 𝐹Ԧ𝑡 :

- Trên bánh chủ động: ngược chiều chuyển động.
- Trên bánh bị động : cùng chiều chuyển động.
▪ Chiều lực dọc trục 𝐹Ԧ𝑎 : luôn hướng ngược chiều với đỉnh
nón.

2
T2
Ft2
Fr2 Fa2
d m1
1
Fr1
w
Fa1 Ft1
T1
1
1
Fn1

2T1
▪ Lực vòng: Ft
1
dm
1
▪ Lực dọc trục: Fa Ft .sin .tg

1 1
▪ Lực hướng tâm: Fr Ft .cos .tg

1 1
Ft
▪ Lực ăn khớp: Fn 1
1
cos

▪ Hệ số tải trọng tính:
KH K .K v .K
trong ñoù, K  : heä soá taäp trung taûi troïng theo chieàu roäng vaønh raêng (tra baûng 6.18, trang 249, taøi
lieäu [1]),
K v : heä soá taûi troïng ñoäng (tra baûng 6.17, trang 249, taøi lieäu [1]),
K = 1 : heä soá xeùt ñeán söï phaân boá taûi troïng khoâng ñeàu treân caùc ñoâi raêng.

6.8.4. Tính toán bộ truyền BR nón răng thẳng:
a. Các đặc điểm khi tính toán bô truyền BR nón:
▪ Tải trọng tính toán là lực tác dụng lên vòng chia trung
bình có đường kính:
dm de 1(1 0, 5 be
)
1
dm de 2 (1 0, 5 be
)
2
▪ Khi tính toán có thể xem BR nón như BR trụ răng

thẳng tương đương với các thông số đặc trưng sau:

▪ Đường kính tương đương:
dm
dtd 1
1
cos 1
dm dm
dtd 2 2
2
cos 2
sin 1

▪ Số răng tương đương:
z1
z td
1
cos 1
z2
z td
2
cos 2

▪ Tỉ số truyền tương đương:

2
z td z 2 cos cos
utd 2 1 1
u2
z td z 1 cos 2
cos 2
1

b. Tính theo độ bền tiếp xúc:
Sử dụng các công thức tính toán BTBR trụ răng
thẳng, nhưng thay các thông số của BR tương
đương vào.
▪ Công thức kiểm tra bền:
2T1K H u 2 1
H
ZM ZH Z 2
[ H
]
0, 85 d bu
m1

▪ Công thức thiết kế:
T1K H u 2 1
dm 75, 6 3
2
1
0, 85 bd
[ H
]u

▪ Đường kính vòng chia ngoài:
T1K H
de 1 95 3
2 2
0, 85(1 0, 5 be
) be
[ H
] u
▪ Chiều dài nón ngoài:
2 T1K H
Re 47, 5 u 1 3
2 2
0, 85(1 0, 5 be
) be
[ H
] u

Töø giaù trò d1, tra baûng 6.19, trang 252, taøi lieäu [1] ñeå tính z1p. Tuøy vaøo ñoä raén beà maët vaät lieäu,
ta xaùc ñònh z1 vaø z2 = uz1 nhö sau:
H1 , H 2  350 HB : z1 = 1,6 z1 p
H1  350 HB, H 2  350 HB : z1 = 1,3 z1 p (8.65)
H1 , H 2  350 HB : z1 = z1 p
Sau ñoù tính me theo coâng thöùc (8.47). Choïn me theo tieâu chuaån vaø tính caùc kích thöôùc hình hoïc coøn
laïi.

c. Tính theo độ bền uốn:
▪ Công thức kiểm tra bền:

YF Ft K F
F
[ F
]
0, 85 b mm
13, 2 27,9 x
mm: modun chia trung bình YF = 3, 47 + − + 0, 092 x 2
ztd ztd

c. Tính theo độ bền uốn:
▪ Công thức thiết kế:
T1K FYF
mm 1, 4 3
2
0, 85 z
bd 1
[ F
]
mtb
me
1 0, 5 be

6.9 Trình tự thiết kế BT Bánh răng
1. Thiết kế bộ truyền bánh răng trụ
Thông số ban đầu: công suất P1, số vòng quay trục dẫn n1, tỉ số
truyền u, điều kiện làm việc.
1.Chọn vật liệu, phương pháp nhiệt luyện
2.Xác định ứng suất tiếp xúc và ứng suất uốn cho phép
3.Chọn hệ số ba Chọn sơ bộ hệ số KH
4.Tính khoảng cách trục aw (làm tròn theo tiêu chuẩn nếu thiết kế
hộp giảm tốc tiêu chuẩn)
5.Chọn môđun mn = (0.010.02)aw
6.Xác định số răng. Tính chính xác u
7.Tính vận tốc vòng v. Chọn cấp chính xác chế tạo bánh răng
8.Xác định lại hệ số KH . Nếu sai lệch quá 5% so với giá trị sơ bộ thì
trở lại bước 4.

1. Thiết kế bộ truyền bánh răng trụ
9. Kiểm tra theo độ bền uốn
10. Kiểm tra quá tải
11. Xác định chính xác các thông số hình học của bộ truyền
12. Tính lực tác động lên trục

2. Thiết kế bộ truyền bánh răng nón
1.Chọn vật liệu, phương pháp nhiệt luyện
2.Xác định ứng suất tiếp xúc và ứng suất uốn cho phép
3.Chọn hệ số be Chọn sơ bộ hệ số KH
4.Xác định chiều dài côn ngoài
5.Chọn Z1P. Xác định me. Tính chính xác tỉ số truyền
6. Xác định môđun trung bình. Tính vận tốc vòng. Chọn cấp chính
xác.
7.Xác định lại hệ số KH . Nếu sai lệch quá 5% so với giá trị sơ bộ thì
trở lại bước 4
8. Kiểm tra theo độ bền uốn.
9.Kiểm tra quá tải
10.Xác định chính xác các thông số hình học của bộ truyền
11.Tính lực tác động lên trục
6.8 Bộ truyền bánh răng nón
1. Thông số hình học
▪ Mô đun trên mặt mút lớn me
(tiêu chuẩn trang 195 [1]).
▪ Số răng Z
▪ Đường kính vòng chia ngoài
𝑑𝑒 = 𝑚 𝑒 𝑍
▪ Mô-đun trung bình
mm= me(1 – 0,5be)
▪ Đường kính vòng chia trung
bình
𝑑𝑚 = 𝑚 𝑚 𝑍
𝑏
▪ Hệ số 𝜓𝑏𝑒 =
𝑅𝑒
thường chọn
𝜓𝑏𝑒 = 0.25 ÷ 0.3
1. Thông số hình học
▪ Bề rộng bánh răng b
▪ Chiều dài đường sinh mặt nón chia
𝑑𝑒1
𝑅𝑒 = = 0,5𝑚𝑒 𝑧12 + 𝑧22
2sin𝛿1
▪ Góc đỉnh nón chia (góc nữa côn chia): 𝛿1 + 𝛿2 = 900

𝑍1 1
𝛿1 = arctan = arctan
𝑍2 𝑢
𝑍2
𝛿2 = arctan = arctan 𝑢
𝑍1

2. Lực tác dụng và tải trọng tính
a. Lực tác dụng
▪ Lực ăn khớp Fn được phân tích thành 3 lực theo 3 phương
vuông góc nhau.
▪ Lực vòng Ft có phương vuông góc trục (không cắt trục)
2𝑇1
𝐹𝑡1 =
𝑑𝑚1
▪ Lực hướng tâm Fr có phương vuông góc trục
𝐹𝑟1 = 𝐹𝑎2 = 𝐹𝑡1 tan𝛼cos𝛿1
▪ Lực dọc trục Fa:
𝐹𝑎1 = 𝐹𝑟2 = 𝐹𝑡1 tan𝛼sin𝛿1

a. Lực tác dụng
Br chủ động
Ft1 = - Ft2 n1
Fa1 = - Fr2
Fr1 = - Fa2
Fr1
▪Lực Ft: trên bánh dẫn ngược Fa1
1
chiều quay, trên bánh bị dẫn Ft1

cùng chiều quay n2
▪Lực Fr: luôn luôn hướng vào Fr2
đường tâm trục bánh răng
▪Lực Fa: luôn luôn hướng Fa2
ngược với đỉnh nón

b. Tải trọng tính
▪ Khi tính ứng suất tiếp xúc: K=KH= KH KHV
▪ Khi tính ứng suất uốn K=KF= KF KFV
▪ Với KH, KF : hệ số tập trung tải trọng (bảng 6.18 và công
thức 6.105): KF = 1 + (KH – 1)1,5
KHV, KFV : hệ số tải trọng động (bảng 6.17)

3. Tính bền bộ truyền bánh răng nón thẳng
a. Đặc điểm tính toán
• Ứng suất tiếp xúc và ứng suất uốn không thay đổi dọc theo chiều dài răng
• Do điều kiện ăn khớp khó khăn nên đưa vào hệ số hiệu chỉnh 0.85
• Thay bánh răng nón răng thẳng bằng bánh răng trụ răng thẳng tương đương
▪ Đường kính bánh răng tương đương: 𝑑𝑣 =
𝑑𝑚
cos𝛿
▪ 𝑍
Số răng tương đương: 𝑍𝑣 = cos𝛿
▪ Tỉ số truyền tương đương: 𝑢𝑣 = 𝑢2
▪ 𝑇
Mômen xoắn trên bánh răng tương đương: 𝑇1𝑣 = cos𝛿
1
1

b. Tính theo ứng suất tiếp xúc
▪ Công thức thiết kế - Chiều dài đường sinh mặt nón chia (6.116b)
3 𝑇1 𝐾𝐻𝛽
𝑅𝑒 = 47.5 𝑢2 +1
0.85 1 − 𝜓𝑏𝑒 2 𝜓𝑏𝑒 𝑢 𝜎𝐻 2
▪ Hoặc đường kính vòng chia ngoài (6.116a):

3 𝑇1 𝐾𝐻𝛽
𝑑𝑒1 = 95
0,85 1 − 0,5𝜓𝑏𝑒 2 𝜓𝑏𝑒 𝑢 𝜎𝐻 2
▪ Giá trị be  0,3. Thông thường người ta lấy be = 0,285.
▪ Công thức kiểm tra (6.114)
2𝑇1 𝐾𝐻 𝑢2 + 1
𝜎𝐻 = 𝑍𝐻 𝑍𝑀 𝑍𝜀 2 ≤ 𝜎𝐻
0,85𝑑𝑚1 𝑏𝑢

c. Tính theo ứng suất uốn
▪ Công thức thiết kế - Môđun trên mặt mút lớn (6.119c)
3 2𝑇1 𝐾𝐹 𝑌𝐹1
𝑚𝑒 =
0,85𝜓𝑏𝑑 𝑍12 [𝜎𝐹 ] 1 − 0,5𝜓𝑏𝑒 2
𝑏
Với: 𝜓𝑏𝑑 =
𝑑𝑚1
▪ Công thức kiểm tra (6.118 )

𝐾𝐹 𝐹1 𝑌𝐹1 3 𝑇1 𝐾𝐹𝛽 𝑌𝐹1
𝜎𝐹 = ≤ 𝜎𝐹 ; 𝑚𝑚 = 1,4
0.85𝑏𝑚𝑚 0,85𝜓𝑏𝑑 𝑍12 𝜎𝐹

QUESTION & ANSWER

Ho Chi Minh City University of Technology – Khanh Dat
Bm. Thiết kế máy - TTKĐ Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 134

Chuong 06 Gear HK202

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 06 Gear HK202

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ho Chi Minh City University of Technology

Faculty of Mechanical Engineering

CHI TIẾT MÁY

BỘ TRUYỀN BÁNH RĂNG

CHI TIẾT MÁY

Bộ môn quản lý: Thiết kế máy – Khoa Cơ Khí.

Ho Chi Minh City University of Technology Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 3/60 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 5/60 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

bánh răng ăn khớp ngoài bánh răng ăn khớp trong

Răng cong Răng chữ V

Biên dạng răng Hypocycloid

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 8/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 9/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 10/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 11/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

- Truyền chuyển động giữa các trục giao nhau hoặc

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 12/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 13/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

- Truyền động với tỉ số truyền thay đổi.

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 14/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 15/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

- Söï aên khôùp  Boä truyeàn BR aên khôùp ngoaøi

- Hình daïng cuûa BR

- Phöông dieän khaùc cuûa

- Vò trí giöõa caùc truïc

- Söï aên khôùp  Boä truyeàn BR aên khôùp ngoaøi

- Hình daïng cuûa BR

- Phöông dieän khaùc cuûa

Bộ truyền bánh răng phẳng

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 18/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Bộ truyền bánh răng không gian

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 19/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

- Vò trí giöõa caùc truïc

- Söï aên khôùp  Boä truyeàn BR aên khôùp ngoaøi

- Hình daïng cuûa BR

- Phöông dieän khaùc cuûa

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 20/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Bộ truyền bánh răng ăn khớp ngoài

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 21/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Bộ truyền bánh răng ăn khớp ngoài

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 22/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Bộ truyền bánh răng ăn khớp trong

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 23/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

- Söï aên khôùp  Boä truyeàn BR aên khôùp ngoaøi

- Hình daïng cuûa BR

- Phöông dieän khaùc cuûa

Bánh răng trụ

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 25/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Bánh răng nón

- Söï aên khôùp  Boä truyeàn BR aên khôùp ngoaøi

- Hình daïng cuûa BR

- Phöông dieän khaùc cuûa

Răng thẳng Răng nghiêng

Răng chữ V Răng cong

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 29/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 30/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 31/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

- Söï aên khôùp  Boä truyeàn BR aên khôùp ngoaøi

- Hình daïng cuûa BR

- Phöông dieän khaùc cuûa

Chương 06 – Bộ truyền bánh răng 32/125 Bm. Thiết kế máy - TTKĐ

- Söï aên khôùp  Boä truyeàn BR aên khôùp ngoaøi

- Hình daïng cuûa BR