© ZADANIE 1 [nae RR eISSN przeczytaj uwainie poniészy tekst, a nastepnie zrealizuj 15 poleceh. Jan Gondowicz Zbrodniarz, niewolnik labiryntu (Fiodor Dostojewski) [1] Fiodor Dostojewski od dawna jest jué kims wiece) niz tylko pisarzem. Dostrzega sig ww nim stusrnie filozofa, mysliciela religijnego i wplywowego ideologa ~ przede wszystkim yas moraliste w tym wymiarZe, na jak ludzkos 2dobywa sig tylko razna kilka wiekow, Do- daé trzeba, Ze ten niezwykly umyst rozporzadzal geniuszem artystycanym, kt6ry docenio- ino w petni dopiero po latach i kt6ry do dzis kryje w sobie wiele zagadek. {2} Jogo kariera nie ma sobie r6wnych, Za Zycia zajmowal w literaturze micjsce osobne, Fax czej postednie. W éviers wieku po Smierci zyskal w swe} ojezyénie miano proroka | PS: ta piervisze Fang. Pierwsza potowa minionego stulecia przyniosta jego dzietustawe Svia- tows. Druga polowa - pewnosé, Ze wlasnie Dostojewski zashuguje na opini¢ najwybitniejszego pisarza XIX wieku. Zwazywszy na spotecena,artystycana i polityezna role, jaka odgrywata w tych czasach powiesé, oznacza to, iz Dostojewskiego zalicayé trze- ba do najéwietniejszych powiesciopisarzy wszech czasow. [a] A nawet r2ec mozna wprost: najswietniejszego. Dose jednego rzutu oka na dzieje po- wwiesei, by 2auwazyé, jak zbledli z perspektywy stulecia jego wsp6lezesni: Stendhal, Balzac, Hugo, Flaubert, Dickens, Zola, Turgieniew, a nawet Lew Tolstej Sq to nadal wspaniali a tysci, ale naszym wspOtezesnym jest tylko Dostojewski. (4) Odpowiedzi na najwazniejsze pytania, jakie stawia przed ludémi Zycie, szukaé mozna uCervantesa, u Conrada, u Prousta — lec Zaden z nich nie ogarnia takiego horyzontu inie Sigga tak gleboko w ludzka dusze. Stad, mowige o Dostojewskim, mowi sig zawsze o wszystkim, co moze da¢ czlowiekowi literatura, [5] Ttuzaezynaja sig paradoksy. Czlowiek, tory offarowal ludzkose tak cenny dar, Dy! 080. bisce figura dose niemila, by nie rzee antypatyczna, a jego zycie dalekie bylo nie wiko of Swigtoses, lee od zwykle} dobroci. W pordwnaniu z nim wszysey wymienieni powyZe] wie

O pk. 3. Autor eseju ujawnia trzy paradoksy, przez pryzmat ktérych mozna postrzegaé Dostojewskie- {g0 i jego tworezosé. Ktry z argument6w najtrafnie} ujmuje intencjg autora? Pragnie podkreslié wyjatkowos¢ pisarza na tle literatury XIX wieku. Odstania w ten spos6b niepospolity talent Dostojewskiego. Ukazuje pisarza jako prekursora prozy psychologiczne}. Wskazuje na odejScie Dostojewskiego od paradygmatu prozy XIX wieku. Zwraca uwage na czynniki, ktore skladajg sig na zlozony proces recepeji pisarza i jego dziel. UWAGA! Zaznacz tylko jedna odpowiedé. gaese oppowiepi>a bede @2DPO pt. 4, Wpisz do tabeli nazwiska autor6w (patrz: akapity 3. i 4.) nizej wymienionych dziet literackich. NAZWISKO PISARZA. TYTUL DZIELA Don Kichote Nedznicy Klub Pickwicka Czerwone i czame Germinal Pani Bovary W poszukiwaniu straconego czas Lord Jim Eugenia Grandet @2OFO pk. 3 _ Zbrodnia i kara, Przygody dobrego wojaka Szwejka oraz Podrdi do kresu nocy to powiesci zr62- nicowane tematycznie, majace jednak wsp6lng ceche. Jaka? Odpowiedz (na podstawie akapi- tu 12.) jednym zdaniem, kt6re nie bedzie cytatem. Q>O3O pat. 72ZADANIE 1 6. Kt6re z dziet Dostojewskiego zapewnily mu trwate miejsce w Swiece literatury i zdecydowaly © uznaniu go za wybitnego pisarza’? Odpowied? uzasadnij, wykorzystujac opinig autora zawar- ta w akapicie 8, UWAGA! Pamietaj o podaniu tytutéw utworéw. @>OIO pt. ’odaj ich nazwy, a nastepnie okresl, 7. Ponitej zdefiniowane zostaly trzy r6éne rodzaje powiesci. do kt6rego z nich mozna zaliczyé Zbrodnie i kare. A odznacza sig dynamiczna akcja, kt6ra najezesciej zaczyna sig od korica, fabule stanowia bowiem przygody prowadzacego sledztwo detektywa; lub w kt6rej pojawiaja sig relacje o dzialaniach przestepcow. 8 jest szerokim obrazem stodowiska spotecznego, przedstawiajacym jego charakterystyczne cechy i procesy przemian, kt6re je ksztaltujg. Nalezy do literatury realistycznej powstalej w XIX w. Czerpie tematy z aycia wspolezesnego, a dziatania bohateréw wynikaja nie tylko z ich predyspo- 2ycji psychicznych, ale takze 2 uwarunkowafi ekonomicznych i spoteczno- -historyeznych. c slowny akcent potogony jest na sfere przedyé wewnetrznych bohatera, na Jego reakcje oraz na badanie motyw6w jego postepowania, Fabula jest podporzadkowana gléwnej postaci, wszystko, co wchodzi do fabuty, jest funkcjonalnie ocenione w perspektywie osobowosci postaci. Gléwnymi formami narracji sq mowa pozornie zaleéna i monolog wewngtrany. Zbrodnia i kara to powiesé 3 @IOIO pe. + Zbrodnia i kara to genialny eksperyment, zar6wno na plaszezyénie ideowej, jak i pisarskiej. Odszukaj w tekscie argumenty potwierdzajace te teze i wpisz je do tabeli. UWAGA! Nie cytuj autora, Sfera ideowa ut Sferaformalna | 17 (poetyka utworu) site @203O ple www. wsip.com.pl 73ie wypowiedziliterackie] m6wi poniszy fragment (autor eseju uwaza Dostojew- skiego za twérce tej formy)? .omowa postaci na scenie majqca na celu wprowadzié nas bezpostednio ~ bez interweneji autora, bez jego komentarzy i wyjasnien - w we- wnetrene Zycie postaci;[...] wyraza w swej treSci najbardzie} intymne ysl lezace najblizej nieswiadomosei; ma forme zdati prostych o mak- symalnie zredukowanej sktadni”* QO pt. 10. Na podstawie akapitu 9. przedstaw krotko ~ najwyZej w pigciu zdaniach ~ te cechy osobowo- Sci Rodiona Raskolnikowa, kt6re skladaja sie psychologicany portret zabdjey. @ODO pk. 11. Podaj- odwolujae sig do tresci akapitu 9. - cechy wspéltworzace pesymistyceny wizerunek No- woezesnego Czlowicka, a nastepnie przyporzadkuj je okreslonym sferom zycia ludzkiego: UWAGA! Motesz cytowaé autora, I ~ moralnosé / etyka " ~ etyka / aksjologia i ~wiara v = relacje spoteczne @2OFO pk. FZ. Caszukaj akapit, w ktorym autor uogélnia swojg wypowiedé na temat pisarstwa Dostojewskie- “~~ go i odpowiedz (jednym zdaniem) na pytanie: dlaczego jest to tw6rezosé wyjatkowa na tle zna- Komitych dziet literatury swiatowe). @2OO pla. Kt6ra z prezentowanych ponizej filozoficznych koncepcji cztowieka w zasadniczym stopniu odpowiada kreacji glownego bohatera Zbrodni i kary? a. Jesli nie ma nic nade mna, to nie ma ted dla mnie norm. Nie ma norm i nakaz6w, nie ma Zadnych powinnosci ani zadai, ktore powinienem spetnié. Realny jestem tylko ja, nato- miast: Bog, czlowiek, paristwo, prawo, moralnosé, duch, prawda — to tylko moje wyobra- Zenia. Ja i Swiat- moja wlasnosé, (Max Stirner) * . Dujardin Wavreyny ja Scieto. Warszawa 1971 4ZADAN 1 b. W naszych postepkach, entuzjazmach, wiarach tyle jest wolnosi, ile w ruchach marione- tek. My sami, podobnie jak i swiat, w ktorym Zyjemy, stanowimy swoisty mechanism, Wsaystkie oceny Iudzkie s4 subiektywne, nie ma zatem obiektywnego dobra ani zla, nie ima raj po Zyciu, a i samo dycie tez nie jest rajem, skoro jest mechanizmem bez celu, a wige i bez sensu. (Anatol France) & Dostojnose, stanowez0s, sprawnosé, pewnos dziatania, bezwzelednosé w osiaganiu celow 7.0to cechy, Kt6re w zespoleniu z wola mocy, pragnieniem wiadzy i panowania, czynig mnie wielkim i wyréaniaig sposréd reeszy ,niewolnik6w” — isto slabych, uleglveh, niepew "ych, © migkkkim sercu i sklonnych do okazywania litosci. Nie ma moralnosei obiektywne} 7 Knédy z nas ma taka, jaka jest mu potrzebna do osiggania cel6w,jaka odpowiada naszym uczuciom j afektom. (Fryderyk Nietzsche) d Jestem istota nieustannie doswiadezajaca cierpienia, gdyz wypetnia ono calq mojg egzy- Stencie. Wspdlezucie dla cierpiqeych wyzwaln mnie samego, a bezinteresowna kontempla. Cia piekna pozwala dosiegnaé tego, co niezmienne, i tym samym uwolnié sie od zmiemne. 80 | Pelnego cierpienia Swiata. Zycie nie ma celu ~ jest bezcelowym, bezrozumnym parciem napra6d, (Artur Schopenhauer) OppowiEDt>a bcd OPO kt. Tym eseju wracza w sfere symboliki labiryntu (patrz poniiszy schemat), Dokonaj krotkiej, najwyéej trayzdaniowej, interpretacji tytutu, bledne koto - zawily problem — wieczny powrdt J] niezbadane wyroki boskie ) tortury duchowe } Zamet ~ zamieszanie — platanina — sytuacja bez wyjsecia ) UWAGA! Wykorzystaj pojgcia zwigzane 2 symbolika labiryntu, @2OFO pkt. 75