PRESENTED

TO

The University of Toronto

BY
>r<i
The University of Strassburg,
GKRMANY.

JANUARY IOth, 1891

1'V
 T. MACCI PLAVTI

C O M OED I A E.

EX RECENSIOJVE

ET CVM APPARATV CRITICO

FRIHERICI RIT§€IIE:r.II.

ACCEDVNT

PROLEGOiMENA
DE RATIOMBVS CRITICIS GRAMVIATICIS PROSODIACIS
METRICIS EMENDATIONIS PLAVTINAE.

TOMVS I.

PROLEGOMENA TRINVMMV3I MILITEM GLORIOSVM BACCHIDES

COMPLECTENS.

ROIVIVAX:
H. B. K E N I G
SVMPTVS FECIT

A. MDCCCXLIX.

LONDINI WILLIAMS dC NORGATE

VBNVMDANT.
LL
p7XI7bl^ TfMACCl^PLAVTI

BACCH 1 DES

EX RKCENSIONE

^n
ET CVM A^PPAJftkTV CRITICO

FRIDERICI RITS€II1:E.II.

bommae:
H. B. K E N
SVMPTVS FKCIT
A. MDCCCXLIX.

LONDINI WILLIAMS A NORGATE

VBNVMDANT.
i
 Kacchidum tres tantum supcrsuiit Ambrosianae raem-

branae, fabulae partes has tenentes:

A. a

B. b

C. c

D. d
XVI

F. f

239. 240 = 476 — 494 et 495 — 513

2^9. 250 = 514 — 530 et 531 — . .

251. 252 = ... — 943 et 944 — 961

Harum tamen ea condicio est ut pristinae scripturae nihil

servatum sit in paginis 239. 250 (cuius tanien in extremo

margine licuit evanidum quaternionis numerum resuscitare)

et 251 ,
propemodum nihil in inferiore parte paginae 252.

Codicibus Trinummo Militique glorioso adhibitis acces-

serunt in hac fabula Florentini, numero praeter P sex,

saeculi xv. omnes: quos infra descripsi.

O Laurentianus est, inter Gaddianos plut. lxxxxi.

12: sutnina fide transcriptus, ut Proleg. Trin. p. xlv. sq.

dixi, ex ipso Vaticano O, Complectitur igitur.,ift ccciv.

forraae raaximae membranis longe pulcherrimis, quarum

singulae paginac versuum xxvi. sunt^ eximio nifore scriptas

fabulas xvi: ab Amphitruone ad Captivorura verb^ (iii, 2, 4)

laffum reddiderunt, post diraidiae autem paginae (f. 676)

intervallum a Bacchidibus ad exitum Truculenti: vacuas
praeterea habens unam et dimidiam paginara f. 57 post
VI

Aululariam, partem paginae f. 19a post Amphitruonis iv,2.

Paginae tertiae imus margo nomina ostendit ^Guido Nobi-
lius': priraae autem membranae pagina altcra post epigrarama

Plautinura et xvi. quae insunt comoediarum indicem haec

verba: ^Ex libris fratrum ordinis D. Francisci jMontis Po-
litiani, iussu Caesaris loco depositi in sacrarium Mediceae

Bibliothecae inlatis curante Ang. Mar. Bandinio S. C. M.

Biblioth. Mense Aug. cio.i3.cc.LViiI.'

^ Laurenlianus pl. xxxvi. 36, in ccccxxi. membranis

formae maximae^ versuum xxiv, Plautinas fabulas omnes

(ut quatluor Laurentiani reliqui) complectens, 'F. Phedrum'

saeculo xvi. possossorem testanSj vacuas paginas post Am-

phitruonis iv, 2 quattuor et dimidiam habens ,
post Aulu-
lariam unam et dimidiam^ inter Epidicura et Bacchides tres

ct diraidias duas^ duas initio Pseuduli. Discrcpantis scri-

pturae notationes non paucas raargines tenent, ascriptis

plcrumque his verbis in alio codice vel in anliquo codice:

unde apparet duos librariura codices usurpasse, quorum

alter interpolatam Plauti recensionem exhiberet, alter ab

his interpolationibus paullo liberior propius accederet ad

Vaticani IJ integritatem. Meraorabilius est quod eidera

margines multitudine annotationum explicationumque oppleti

sunt magna ex parte et uberrimarum et doctissimarum: in

quibus tamen vix qui<tquara*) repperij quod non ex eis qui

*) Eiusmodi illud esse videtur quod huius ipsius fabulae versui 69

ascriptuni est: Cestrum erat tele genus bello persico inuentitm.
Celsus libros suos a uarietate rerum cestos uocauit. Vnde la-
cobi Bernaysii nostri theina profectum est Heracliteorum particulae
I, quae Bonnae a. cuiocccxLvni. prodiit, subiectuni: 'Cornelii
Celsi encyclopaedia non iuscripta erat de artibus, sed Cestus.'
 VII

hodie superstites sunt antiquitatis fontibus haustum sit^ No-

nio potissiraum, Charisio, Prisciano, Varrone, Phnio aliis-

que scriptoribus phirimis. Cuius doctrinae exempla proposui

in prooemio ind. schol. acst. Bonn a. ci.0I3CCCxlvi, quo,

quicquid scholiorum interpretationumque Plautinarum in ii-

bris rass. hodie superstes est, brevi narratione comprehendi.

S Laurentianus pl. xxxvi. 37, in pulcherrimis formae

maximae membranis ccxcv, versuum xxxiv, pulcherrime

scriptus. Cuius simillimus est

U Laurentianus pl. xxxvii. 38, pari et membranarum,

quae numero cclxxv sunt, versuum xxxvii, et scripturae

cum forma tum elefi^antia. Fuit is liber 'Francisci Sassetti.'

Vltimam merabranam 'de vita coraoediisque Plauti excerpta

quaedam ex auctoribus gravissimis" occupant h. e. GcIIiana

Noct. Att. I, 24. XV, 24 cum similibus.

V Laurentianus pl. xxxvl 39, modo descriptis codi-

cibus vir inferior pulchritudine, membranarum cclxiv. for-

mae raaxiraae, versuura xxxvi, cura hac subscriptione:

Miber Petri De Medicis. Cos. Fil.' 0"^^ ei subscriptio cora-

munis est cum

^SW" Laurentiano pl. xxxvi. 41, item nitidissimo, mem-
branarum eiusdem formae ccxxxviii, versuura xxxix: ad-
dito in fine epigramraate Plautino. Est is ille codex quem
de bibl. Alexandr. p. 115 dixi singulari artificio versuum
omnium ambitum exaequare.
Horum sex librorura, eoruraque quos prioribus fabulis

adhibui nuraero sedecira ,

discrepantem scripturara omuem
per primam scenam Bacchidum hoc consilio coraposui , ut

deuuo intelligeretur quam nihil auxilii ad emendandum poe-

VIII

tam noviciorum multitudo codicum afferret. In quorura pes-

simis facile nunc apparebit plerosque Mediccos esse. Quo-

rum collatione vix quicquam proficitur nisi primum hoc,
quod ad codicum SU simiiitudinem proxime accessisse eum

librum perspicimus e quo princeps exemplum Merulae

ductum est; alterum^ quod Brixiani exempli editorem Py-

ladem co^novimus raultas mutationes suas, etiam ubi ^co~

dices antiquos' non antestetur, tamen non debere conieclurae,

sed inlerpolatis libris rass. acceptas referre.

Veteri codice aliquo etiara Scaliger usus est, in cuius

annotatiunculis Leidensi exemplo, de quo Proleg. p. liv.

dixi*j, ascriptis haud raro V. C litterae redeunt. Quas

uotas cura olira putassera ad veterera codicera Caraerarii

(B) spectare, quocura exprompta a Scaligero scriptura

saepe convenit: (nam ubi minus conveniebat, in caussa

esse valde obscurara lectuque difficilem raanum suspicabar :)

tamcu postea iutellexi a 9S diversum librura illi in proraptu

fuisse, raixtara e bono et interpoiato genere recensionem

tenentera, sed quaedara ctiam singularia habentem, ut v. 1094.

*) Hoc exenipluai, Antverpiense luannis Sambuci, in Parerg. I, p. 575

nurravi haec in fronte scripta ostendere: 'Oinnia quae iu libro
isto annotata sunt, Scaligeri e libris descripsit Comiuelinus, aut
Gruterus.' Praeterea autem in praemissa libri iadici scheda baec
leguutur: 'Quae Hieronjmus Coinmeliuus heic annotauit ad oram,
sumpsit e Scaligeri Plauto. At Hlium deinde Plautum habult ideni

Scaliger ubi pleraque erant quae adscripserat priori libro. quae-

dam tamen ibi minime comparebant. multo tamen plura ultinius
ille compleccebatur quae heic ego Gruterus ascripsi (16<20} eum
nactus a Rutgersio Kegiae Sueciae magistratus legato ad regem
Bohem miae ufus. Interim >iB multa ita evanuerant ob litterarum
exilitatem et atramenti colorem evanidum ut coniecerim potius
nonnulla quam descrlpserim.*
 IX

Eique libro diibitari nequil quin etiam uon commemorato

nonuullas Scali^er correoturas in schedis illis Parisiuis (n.

8185) cousignatas debeat, velut obfequendo v. 1082, lumul~

tnanti nomine v. 1120: qualia quidem , si nuiii pcsse usui

esse viderentur, sileutio praetermittenda duxi.

Praeterea de II restat ut annotetur, creberrimas quae

in illo sunt, et multo quidem crebriores iu Bacchidibus quara

vel in Trinummo vel iu Milite, et rasuras et radendo ortas

lacunas non ad corrigendae scripturae consiliura spectare

oranes, sed magna ex parte ad toliendam membrauae sca-

briliera factas esse. Quanquam singulis iu locis utram ra-
sura caussara habuerit, valde ambiguum esse iudicium
solet. — Ceterum fontis e quo B lluxit autiquitatem etiara

k litterae pro h positae iu priore potissimura fabulae parte

frequeutia prodit: nam non alia forma nisi hac K Anibro-

siauum uti suo loco nuper anuotavi.

Ipsius autem O codicis scripturaeque iu eo reapse ex-

stantis ignoratio uiia est earum caussarum, qnibus^ ut vel

Godofredi liermanni ingeuiosa opera in perpolieudis

Bacchidibus posila relinqueret quod emeudari posse vide-

retur, effectiim est. Alia caussa e prosodiaci generis am-

biguitate repetenda est. In quo cura ille mirifico quo pol-
lebat, sed eidera aliquotics fastidiosiori auriiim iudicio ob-

temperaret, etsi nunquam non elegautissimos uumeros ef-

finxit: tamen ego, cum non possera non eas rationes sequi,
ad quas prosodiacara disciplinam omuem in Prolcgomenis

Trinurarai ipse revocassera , saepe aut servavi quae posse

defendi intelligerera aut aliter atque Hermanni acumine

factum viderera vitia scripturae corrigenda putavi. Qui si
forte^ ut fit, etiara alia quaedam sive in verbis sive in sen-

tentiis corrupta aut obscurata vel indagarim felicius vel

probabilius sanarim, tamcn non nescio quam hoc sit modi-

cum prae tot egregiis inveutis*) tamque praeclaro exemplo,
quibus plus quam cuiusquam curis et Bacchidum emendatio
et mea emendandi opera debeat. Quae virtus in nulla parte

luculentius quam in canticis canticoruraque similibus sce-

nis raetrorura varietate insignibus enituit. Quorura quam

sit anceps et lubrica tractatio, evidentissime semet ipsum
corrigentis exempla docent quae in libro de metris, in Ele-

mentis doctrinae metricae, in ipsa denique nupera editione

huius fabulae sibi successerunt. Quid igitur mirum, si certo

eoque novo praesidio tuti aliquoties vel progredi ultra po-

stremum exemplum Hermannianum ausi sumus non sine

spe indagati veri? Id autera praesidium cura in Prolego-

menis Trinummi p. ccc. ostendi tum ad Hacchidum v. 612.

643. 989. 1100. 1166. 1190 explicavi e versuura in U dis-

tributione peti, quippe quae plerumque aut antiquitatis me-

moriam servet aut turbatae pristinac concinnitatis manifc-

stas caussas habeat. Sed tamen cura vel sic multa aut

intacta relinquenda essent quae nec Plautina nec ullo modo

r) Qualium etiam in Trinummo multitudo iam mihi ipse suscenseo

quod ex aunotatione mea non tam elucet quam id ut fieret debitus
Hermanuo hnnos exigebat. Nam in id unum intenlus, ut quae ad
ipsam rem facerent quauta possem brevitate complecterer, identi-
dem nimis chartarum parcus solius Ambrosiani testimonium eis

scripturis apposui quas prideraHermanni sagacitas occupasset.

Non par, sed similis ratio quarundam Gujeti emendationum est:
quibus praeter huius mentioncm etiam Hermanni nomen ascribere
iccirco debebam quod, nisi fallit coniectura, Guyeti operam Plau-
tinam aut uon viderat Uermannus aut Triuummo emendandae
Don adhibuit.
 XI

vel sana vel toierabilia esse certissime constaret, aut libe-

rioris coniccturac ope ea substihienda quae nec indigna

Plauto et a librorum fide non nimis aliena viderentur: nos

quidem et mcmbranarum illuvie sese ingurgitantiura vitioso

appetitui et lautiorem artis munditiem concupisceiitium ho-

nestis desideriis simul lioc artiticio consuluimuSj ut libera-

liler instaurati poetae exemplo subiiceremus in annotatione

nou singula librariorum peccata, sed integrae scenac con-

tinuitatem e Vetere codice expressara : idque consiliuni iu

posterum tenebimus.
Quod autem de canlicorum probabiliter describendorum

mira saepe ambiguitate dixi, id insigni documento nunc ipse

experior, cum eos versus relego quibus actus iv. sccna e
vulgari numerandi ratioue dccima constat. Quara cum al-
ternis octonariis septenariisque Hermannus olim a se dis-

positara nuper maluisset solis octonariis decurrere secundum

meam sententiam, hoc ego mihi contirmari passus in editione

iam vereor ne rectius recusatum a me detecti veri honorem

pristino Hermanni sensui relribuam. Nisi quod haud paullo

maiorem ,
quam in qua ille acquievcrat in Elementis, con-

cinnitatera consequi sic licet

Quam mdgis in pectore mGO foueo, quas meus filius turhds

turhet,

Quam se dd uitam et quos dd mores praecipitem in-'

scitus capessat:

Magis curaest magisque adformido , ne is pereat neu cor-

rumpatur.
Scio: fui ego illa aetate et feci illa omnia, set more
modesto.
XH
Duxi, hdbui scortum, potaui, ~ edi, donaui: at enim id raro.

Neque pldcitant mores , quis uideo gnatis uolgo esse

parentis.

Ego ddre ludum gnato institui, - animo obsequium vt sti-

mere possit:

Aequom esse puto : set nimis nolo desidiae. nunc Mne-

silochum,

Quod mdndauij uiso, ecquid eum mi ad frtigem opera sua

compulerit:

Sicut eum scio, si conuenit, fecisse: eo ingenio ndtust.

Absolverani autcm Bacchidura emendatiouem, cum ob-

servationes quasdam suas partim ad hanc fabulam partim

ad JMilitem gloriosum spectantes Alfredus Fleckeise-

nus ad rae traraisit amicissime: quas ut ne celem iectores,
et ipsi et Plauto debere videor. Igitur Bacch. v. 41 con-
silio pro concilio scribendum esse ille quoque vidit. —
Versus 51 dubitanter hanc scripturara proposuit:

Duae tinum expetitis palumbem : perii, artindo alds

u i brat
h. e. 'die leimruthe setzt meine fliigel in schwingende be-
wcgung.' Mihi ipsi aliquando iii nientem venit eiecto alas
scribere perii, arundo uerberut, id quod postea vidi etiam

Guyetum suadere; sed quo diutius, quid omnium esse ap-

tissimum videretur, cogitavi recogitavique, eo dcnique cer-

tius ad illud quod posui prope redii. — V. 121: An ndn

putas? est inquam. o Lyde , es bdrbarus. — V. 130 in
mentemst pro in mentest: quod in annotatione commcnda-
vimus. — V. 249: Dtim me circumspecto, dtque ego lem-

bum conspicor : pariter atque a nobis factum^ nlsi quod me

 XIII

aliter collocavimus. — V. 415 Quiil negotist, ut nos in an-

notatione. — V. 554: Nam ni ita esset , teciim orarem ut

quod potesses vi mali. Sine ulla n)u(atione nos cum hiatu

in caesura ordrem tit ei qitod posses mali: quanquam lice-

bat etiara ordrem nt ei quod posses mali. — V, 740 aurum

ut ubs te id uiiferat: nescio an vere. — V^. 799 illic et v.

815 eopse Fleckeisenus ut nos, — Versum 994 sic consti-

tuit non improbabiliter

Hoc age tiunc 'iam. ubi lubet , recita sis, tibi dico

aiirium operam.

Denique versus 1049 duo proposuit exempla haec:

Quid istic? ego, qttod perdundumsf, properem per-
dere

Qitid istic? quod est perdnndum , properem perdere:

provocans ad Trin. 573: Rud, v*, 2, 44: Poen, v, 4, 58:
Donatum et Bentleium in Adelph. lu, 2, 52: verum ut prae-

stare tamcn quod ipse posui existimem.

Ad Militem autem gioriosum haec spectant Fleck-

eiseni emendationes quas infra scripsi. V. 700 sq.

Di tibi hercle siint propitii: ndm si istam amissis

seniel
Libertatem, haut fdcile eundem rusum restitues locum.

V. 985: st, tace, uperitar foris: occupatum a Bothio. —

V. 1201:
' A Philocomasio. pa. Intus quid te fuisse dicam
tdm diu?
\. 1242:
Prohibendam mortem uideo mulieri esse. adibon ?

PA. Minume.
XIV
Versum 1250 prorsus ut nos corrcxit. Tantum est. — Su-
perest ut versuum numeris Gronovianis, quos soleo in

summo raargine notare, in Iiac fabula accessisse Herman'

nianos raoneam, ut quibus saepe usus essera in Prole-

ofomenis.

Scr. Bonnae m. Quinctili a. cio.w.ccc.xxxx.viiii.

 T MACCl PLAVTI
.

BACCHIUdS.
GRAECA MENANDRV JI2 EBAnATnN.
 PERSONA E.

PISTOCLERVS ADVLESCENS
BACCHIDES SORORES MERETRICES
CLEOMACHVS MILES
SERVOS
LYDVS SERVOS
CHRYSALVS SERVOS
NICOBVLVS SENEX
MNESILOCHVS ADVLESCENS
PHILOXENVS SENEX
PARASITVS
PVER
ARTAMO LORARIVS
CATERVA.

PUuti Com. I. 3. Baccli.

 PLAVTI

I.

P1ST0CLEH\S.

*
Quibus ingcniniu iu animo utibilcst, modicura et sine uer-

nilitatc

» *

Vinclaj uirgae, molae: saeuitudo mala

Fit peior
* *

Quae sodalem atque mc exercitos Iiabct.

*

BACCHIS I. PISTOCLERVS.

Bacchis.
* 4f-
. Vlixem audiui fuisse aerumnosissumum,
Qui uiglnti annis errans a patria abfuit.

Deperditum in libris principium fabulae (^v. 1 — 34) e gram-

maticorum testimoniis, quantum fieri potuit, instauravi Musei no-
stri philol. t. IV, p. 354: sqq. et .567 sqq. 1. integrum serva-

vit Nonius p. 34S ignes exhibens pro iugenium, ex paite (ingenium

. . modicum est) Charisius p. 184 sq.
. 2. 3. Nonius p. 172

4. Nonius p. 6 et Charisius p.204: apud quem cum scriptum

sit exercitis, fortasse integer tetrametrus restituendus
Quae sodalem atque me exercitos sic habet.
5—8. Charisius p. 181 uigiuti annis et Vlixem multo adulescens
 BACCIIIDES. 3

Verura hid/<Vfix^\niulto) adiHesceiis aiUidit: T^''r^

Oui^ii^ilicb enat iulra uiuros ciuicos

B ACCJI is.

mci cogiiominis fnit.

» *

BACCH I S.

Couuerrite [aedis] scopis, agile strenue 10

ecquis euocat

Cum uassiterna ct ciim aqua istiiin impurissumum.

*

CLEOAJACIIVS. BACCIUS II. SERVOS.

C L E O M A C H V S.

Sin lenocinium forte collubitumst tibi,

Videas mercedis quid tibist pactiim dari^

Ne istac me aetate sectarere gratiis. 15

Ne a quoquam acciperes alio mercedem annuara

autidit Bothius. annis ui^inti et adui£sceu& multo Vlixem anteit CAar.

Qui hic Mt. qui Char. 9. Servius in Aen. VI, 383

10. Charisius p. 194 sine aedis II. 13. Festus p. 169 M.: quo
fraudulenter abusus Fulgentius p. 563 Merc. ecquis]haec quis
Festus Coniunctos Charisii et Festi versus sic licet redintegrare
Couuorrite aedis scopis, agite strenue,
Munditias facite, spargite. ecquis euocat
Cum nassiterna et ciim aqua istuin impurlssumura?
13 — 15. Charisius p. ISO tibist pactum MS. tibi est aecum Char.
me aetate sectarere R. aetate me sectere Char. 16. 17. No-
nius p. 334 ex emendatione Merceri necum quoquam acceperis
 PLAVTI

Nisi ab se, nec curu quiqiiara limares caput.

* *
»

limaces uiri.

PISTOCLERVS. BACCHIS II. SERVOS.

P I STO C I. ER V S.

Sicut lacte lacti simiiist: quidquid est nome'ii sibi.

S E RV S.

Latronem, suam qui aiiro uitam ucuditat. 20

Scio spiritum eius maiorcm esse miilto,

Quam folles tauriui halitant quom liquescunt

Petrae', ferrum ubi fit.

P I s T C li ERV s.

Cuialis tibi uisust?

et ab sese libri 18. Fdemp.333 19. concinnavi e duohus

hemistichiis, quornm prius servavit Pompeius Comm. Don. p. S33
Cetiam in Mai Class. aut. e Vat. cod. t. V, p. lo2) , sine nomine
fabulae etiam Probus p. 14r-tr5 P. et Cledonius p. 1904 P. : poste-
rius Servius in Aen. X, 493 similist It. simile est Probus.
simile Pompeius sibijtibi Ladewigius Philologi II, p. 361
20. Servius in Aen. XII, 7 : Mdem iu Bacchidibus exsecutus est mi-
litem latrouem dicens suam qui auro uitam ueuditat.^ Fortasse inte-
ger tetratnetrus fuit:
Latronem, suam qui aiiro uitam uenditat. Pist. uaii
Sl — 84. Scio . . . multo servarunt in fragmento de pronomine co-
dices Prisciani Mits. phil. I,p.316 et IV,p..jT9 commemorati ; —
quam folles taurini habeant eidem codices et Servius Philargyriusque
in Georg. IV, 171 — cum liquescunt petrae ferrum ubi fit soli Ser-
vius et Philargyrius ; — cuiatis tibi visust addidi secundum frag-
 BACCIIIDES. 5

Ser V os.
Praciicstiiium opiiio esse: ita crat gloriosus.

s T o cLE n V s.
oppidiim
I' I

..... 25
Neque id haiit subditiiia arbitror gloria essc.

* *
»

BACCHIDES. PISTOCLERVS.

BA CCH I S I.

cor raeum, spes mca,

Mel mcumj suauitudo, cibus, gaudium.

Siiic te amem

*
Arabus ....
«
30

cupidon te confccit anue amor?

* *
*
fortasse ted amarc suspicarier.

menti de pi'ouomine verba ^PIaulus hic cuias, huius cuiatis

declioavit iu Bacchidibus'; — Praenestinum . . . gloriosus pi'aeter
idem fragmentum attulit Nonius p.474 multo]inuIta cod. Vin-
dob. Prisc. quam]que cod. Bamberg. Prisc. halitaut Her-
mannus. habeant codd. Prisc. habent Serv. et Phil. ubi] ibi Serv.
opino Non. oplnor codd. Prisc. eratlerit codd, Vindob. et
Bamb., non Halberstadiensis 35. 36. Donatus in Andr. I, S, 34 •

'neque haud subditiua gloria oppiduni arbitror' 37. 38. Nonius

p.l73 29. Donatus Eun. IV, S, 13 cum dubia significatione
in
fabulae 30. Charisius p. 98 testimonio mutilo 31. Ser-
vius in Aen. VJ, 194 et Nonius p. 421 te confecit Jf. te con-

ficit Serv. tecum saeuis Nonius : unde tecuni saeuit effecere. te con-

seuis Nonii cod. Palat. apud Pareum p. 824 ed. tert. te configit
Bothius 33. Donatus in Hecyr. III, 1, 33 sine nomine fabulae,
6 PLAVTI I, 1, 1-3

argrentum hiuc facilo

« *
»

Nain tu quidem credo excantare cuiuis fauile cor potes.

SoROR.

BA c cH I s.

Quid, si hoc potis est lit tu taceas, ego ioquar?

SoR R.

Lepide : licet. 35
Bacchis.
'Vbi me fugiet menioria, ibi tu facito ut subueuias, soror.

SOROR.
P61 mag^is metuo mi in monendo nc defuerit optio.

te prodens Donatus in Phorm. IV, 3,30 sine noinine fa-

33.
bulae facito Mt. facite Don. 34. composiii e Nonii p. 102
et Servii in Bucol. VI II, 71 his testimoniis: '^nam credo cuiuis ex-
cautare cor potest' — *nam tu quidem cuiuis excantare cor facile potes'

Act. I. Scen. 1. Emendatam a me et personis rectius i/uam

antea distributam proposui Musei philol. IV, p.36'1 sqq, Bac-
cliidef due. Piftocleruf adolefcenf .f^. Bachides. Sororef. meret^ Pifto-
cleruf. adol. JE. bachidef C om. BJt9X Personarum nolas
usque ad v. 108 VMtO nullas , nisi ubi memorabuntur , habent,
sed earum spatia vicaria in mediis quidem versibus ; A. et E. pro
Bacch., G. pro PisT. MS : quode dictum ibid. p. 3-5.5 sqq. et Proleg.
Trin. p. xxix sq. Baccliidis utriusque nulla in reliquis distinctio
est: nos, ut Bacchis et Soror nominibus potius quam Bacchis i. et

Bacchis II. uteremur, codicis B in ultima fabulae scena exemplum

mouit
u
35. Ba.]E. MS si]fit Mi. potiuf eft Q mt/.,

Sl/X. potif eft FfV. potif eft BCMM cum reliquis et Charisio
p.l83: item cod. Scaligeri. potiust Pylades ut tu tacraf Cha-

risius. ut taceaf libri eloquar Btt. ego loquar Bfp cum re-
liquis Ba.]A. B lepide licet iungebatur ante Dousam
36. Ba.] E. B fugiet B. eflFugiet CBEGMMM&M, Q mg., V.
afFugiet JP. affugiat W. eflfugerlt WJfMJWQSM/XX. fugerit Mj

37. Ba.] A. B milii libri mouendo IV ne defuerit optio

Bernaysius coll. Asin. I, 1, 8S. ue defuerit oratio libri^ nisi quod
I, 1, 4—7 BACCIIIDES. 7

BACCH I S.

1*61 ego meliio lusciniolae nc defuerit cantio.

Scquerc hac.
P I S T O C L E H A^ S.

Quid agunt diiae germanae merctrices cognomines?

BAccH 1 s.

Miserius nihil est quam mulier. [lOJ

P I S T O CL ERV S.

Quid esse dicis digniusV 40

Quid in consilio consuluistis?

Bacchis.
Bene.

PlSTOCLERVS.
Pol haut meretriciumst.

defuit Jf, orabo Mj. ne defuat oratio Pylade duce Camerarius. oratio
ne defuat Hermannus. ne defuerit monitio Mi. uUm 38—43 quat-
tuor versibus cunclusos JS habet , qui his vocibus terminantur:
— hac, — confuluiftir, — mulier, — reperiam 38. Ba.]E. jB
ego metuo lusciuiulae delelo glussemate Mt. quoque metuo lufciniolae
JS. ego quoque metuo lufciniolae
ni
C
cum reliquis, nisiquud lufcinole
Mt , lufciuole jfM, lufciniole Qde quo yenere discrepantiae in hac
scena tacere suleuj plurimi , et proximu ne agglutinato lufcinio
lene MtEGO. lusciuiolae quoque metuo Hermannus ne defuat
cantio Pylades- cantio ne defuat Hermannus cautio MLS
39. Ba. praemittunt EftF, Pi. IS^, spatium JBO liac]me C
Pi.]G. MS, quod posthac non notubo. om. iVjP meritricef
i

MB. meritcef O 40. 41 hoc urdine collocavi: contrariu libri

Ba.]A. B dicaf ;S? diguuf B. dignuf X 41. con-

silio B ut V. 1154, concilio libri. Ba. beue. Pi. pol haud Acidalius.
A. bene poL 6. haud B etsiveBA.,Vi. sive vacuis spatiis substitutis
reliqui omnes haut pro haud sulus C meretricium B. me-
retricum FMMJMJIQSUX eft ovmes
a PLAVTI I, 1, 8—13

BAC CH I S.

Haec i(a nie orat , sibi qui caueat aliqueni ut hoininem

reperiam

'Ad istunc militem: lit, ubi emeritum sibi sitj se reuehat

domura.

Id, amabo te, huic caueas.

PlSTOCLERVS.
Quid isti caueamV
Bacchis.
Vt reuchaliir domum:
'
Vbi ei dederit operas, nc hanc ille habeat pro ancilla sibi. 45

Nam si haec habeat aurum, quod illi renumcret, faciat

lubeus.

PlSTOCLERVS.
'Vbi nunc is homost*?

48. Ba.]A. B Hec J9FH. Nec O ita]iaiii Herman-

nus qui]que U(B. qui vulebat H. Stephanus qui caueat

aliquem ut om. StJWi 43. Ad istuuc militein Hermannus. Vt

iftoch militem BCDEO. Vt iftoc militem J»!'!!". Ab iftohc niilite

H. Ab iftoc milite FHEiJfMQ. Iftoc milite MJVSI/X, codd. Py-

ladis. Vt O
iftunc militem mg. ^meritum B fit fibi iV se

Pylades. feu BVBKO. fe ut reliqui reueat WMIjifiX

44. huic] ut huic ,». ut hic JPIjH caeaf JT isti] fi Wlfl

caueam. A. ut B. caueam ut B. caueam aut COJIT. caueam ut

JFJfl caueam. Ba. ut reliqui cum jfl mg. Vide Mus. phil. p. 356
h
reuehatur CO. r euea.tur BBQ. reuehnt HMiJ¥I*St7W'J§^X.
h
reueat lE. reueat I/, Jfl mg. reueam FJflX. Cf. Parerg. I, p. 418
43. Ba. praemittit X Vbi]Vt, ubi Hermannus dederit

FIJfll^QSWJVJVX. dediderit BCB cum reliquis et Q mg.

peraf X ille hanc ]¥ 46. fi haec CBF€iHBIjIfI]%0,
Q mg. haec fi B. fi ille JPIV. fi hic reliqui quid SU
reiiiuneret WJHLJflJPV. remaneret StlX. remitteret TV lubef
H. lube*ts JP 47. Pi. om. JF. habet Be hif J» homo ft

B. honin eft reliqui Ba.]A. B tam U credo aderit

I, 1, 13—18 BACCHIDES. 9

B ACCIIIS.

lam hic cretlo aderit. set lioc idcm aput nos rectiiis

Poleris agere: atque ibi scdens, dum is ueniat; opperiberc.

Eadera biberis, eadem dedero tibi, ubi bibcris, sauium.

P I s To cLK II V s.

Viscus merus uostrast blanditia.

BAcc ir I s.

Quid iamV

P I s r o cLER A' s,

Quia ciiini inte'lle«;o, 50

Diiae rae unum expetitis palumbem : prope arundo alas

uerberat. [20]

Non ego mihi istuc facinus, mulier, conducibile esse arbitror.

hic Mt fed] f' U. fi O rectius om. X 48. ibi sedens,

duin is ueni.it Mt, Hermannus. if duin ueniat fedenf ibi MSVItEGO.
if duni ueniat hic V. if duin ueniat fedenf hic rt^^/^wz. Nostrae trans-
positioni nemo puto hanc praeferet: opperibere ibi sedens ope-
ribere BF.JM]VPnTJ%'X 49. bibef QSllgi, Charisius p.
1S7. bibenf JfMiEiJ^M^, Qmcf., 1 IV. biberif fauiuni O eadem

tibi dedero fauiuni omissis reli^pns Charisius dedere W ubi] ut

BMi. biberef J#. bibenf sup. scr. jfM. ebiberif JH 50. Pi.
o»i. X uoftraft B. ura efl vel ueftra e reliqui blandicia

CMMF Ba.] A. B Nonius p. 319

quia] qui intelligo

MMX 51. Duae ine JK. Duae vel Due libri. Cf. Fleckeisenum
Exerc. p. 15 26 sq. expetitif unum Mj palunibem] paluin
ueni O. palunibum Dousa ms. prope arundo Mt. perii harundo
Mi. perii arundo CMMO, Q
mg. jiuarundo JE. parua harundo Mi.,
parua hiruudo FMjJfKJPVX.. parua irundo MM. parua hyrundo ]%'Q
SMJWi. paruin SivyniiAo Uermannus. Interpretis esse feriiproverhium
explicantis, expulsum autem iam, putabam Proleg. Trin. p. cciii.
allaf MM 53. mihi istuc facinus Mi. iftuc facinuf mihi libri,
nisi quod ifthuc MM, iftuch MMu, fatiuuf Mi. uii istuc facinus Her-
mannus. Licebat etiatn istuc mihi facinus esse]ee effe iV
10 PLAVTI I, 1, 19-25

Bacchis.
Qui, amabo?

PlSTOCLERVS.
Quia, Bacchis, Bacchas metuo et bacchanal tuum.

BAccH I s.

Quid est quod raetuis ? ne tibi lectus malitiam aput me

suadeat?

P I ST C LERV S.

Magis illectum tiium quam lectum metuo: mala tu's bestia. 55

Nam huic actati uoii conducit, miilier, iatebrosiis locus.

BA C C H I S.

Egomet, aput me si quid stulte facere cupias, prohibeam.

Set ego aput me te esse ob eam rem, miles quom ucniat,

uolo:

Quia, quom tu aderis, huic)e mihique haut faciet quisquam

iniuriam.

53. A. Quid Mi abo O bacchif bacchaC QSUX. bachif

bachif jPflf'. bachif bacaf B, bachif bachaf reliqui bacchanal

QSUVj.
i
bachaual reliqui 54. A. B est quod Gronoviana,

eftquod ^. eft quid vel eft? quid reliqui metuuf mali- C

ciam Fyi. nialaciam Lambinus 55. iulectura solus. ijllectum Q
JV tu ef libri, nisi quod ef tu ef JB 56. etati BtMh («etati

Mtfi) latobrofuf ^«. lathebrofuf J^ilT bl ^\ccvi. Saracenus.

.

PisTocLERVs tJMtEti9. 07)1. JB ciiin reliquis si quid Camera-

rius. quidquid PVJV. quid reliqui cupeaf Jl. cupiani JPWtV
perhibeam V. probibeam ^et. prohibebam JP 58. Sed C,
Saracenus. A. Sed B. fed B. a. fed OEn. Ba. fed reliqui. Cf.
Mus. phil. p. 3ob: 369 quom FJLiWJPQX. cum reliqui
uenTa M*VJV 59. (}uia]qui O quom FJfMJK. cum reliqui
adderif B huice B Prol. Trin. p. clxx. sqq. huic libri
mihique]mihi W haud]aut vitium Gruterianae et Grono-
vianae quifquam haud faciet MM iuiuria St7X
I, 1, 26—33 IJACCIIIDKS. 11

Tii piohibebis. et eadcm opera tuo sodali operam dabis, 60

Et ille adueuicns tiiam nied esse amicam siispicabitur. [30j

Quid, amabo, opticuisti'?

P 1 s T o c L E n V s.

Quia istaec lepida sunt memoratui:

Eadem iu usu, atque iibi periclum facias, aculeuta suut,

Auimum fodicaut, bona distimulant, facta et famam sauciant.

S R R.

Quid ab hac metuis?

P I S T C L E R V S.

Quid eoo metuam, rogitas? adulescens homo 65

Peiietrare huiusmodi in palaestram, ubi damnis desiidascitur,
l.o
«0. tum Mi. tuae .t#. tue X 61— b'4 ita descriptos B
habet, ut focibus terminentur opticuifti, — aculeata funt, — amici
page, — malacifauduf ef 61. tuam medeffe C, Q my., cod. Sca-
e
ligeri. tuain niedeffe A Mitt. tuam m&eV O. tuam medeffe Mte. tuam
me effe MS cum reliijuis. me tuain esse Hermannus 68. opti-
cuifti Mi€^MiGO. obticnifti reliqui. obftipuifti 'nonnulli libri' Lambini
PisTOCL. CMSO Iftec SCMMEFM.JV. ifthec MMF> laepida

CMMO. lepide M memoratui SSISFGMi.JMtiOQb. memoratua

C metnoratu* c. ras. E. moratui X.. memoratu reliiiui Inter 63
et 63 unus versus scriptura vacat in MMMiltmO 63. periclum MMC
M9BMQ0. periculum reliqui facaaf M£ 64. deftimuiuut MS. dif-
(im\i\Aat OuSS.'V/£i Sequitur liic in libris i\73 (_sed ut suo loco
redeat^ : deleri iussus ab Acidalio, Guyeto, frustra defensus a La-
dewigio Mus. philol. t. III, p. 624 sq. Vide eiusdem Musei t. IV,
p,3SSsq. 65. E. Et quid MS, Gronovius. Ba. Hei, Quid Bothius
hoc O PisT. CMSO adulescens homo Bothius. homo
adulefcenf MSCMMM^MMMiJfMXPX.. homo adolefceuf reliqui: item
Donatus in Phurm. III, 1 , 20, sed ut videtur ex interpolationef
cum pro his quae nunc vulyantur 'homo adolesceus Penetrem huius-
modl iu palaestram, ubi damuis desudascitur' in ed. princ. haec tan-
tum exstent 'abftiue a palaeftra ubi demeuf defudaCcitur^ 66. Pe-
netraT huig i paleftram O paleftram MSCMM cuvi plurimis
damuis] damuf JK. domiuis vel dominae Bothius , cui assentior aut
damois aut v. proximu damuum corruptum esse defuadafcitur
12 PLAVTl f, 1, 34-40

Vbi pro disco damiium capiam, pro cursura dedecus?

S o R o R.

Lc'pide meraoras.

P I S T C L E RV S.

Vbi ego capiam pro machaera turturem,

'V'bique inponat in manum alius milii pro cestu cantharum:

Pro galea scaphiiim, pro insigni sit corolla plectilis, 70

Pro hasta talus: pro lorica malacum capiam pallium: [40]

'Vbi mi pro equo lectus delur, scorlura pro scuto accubet.

Apage a me, apage.

S R o R.

Ah, nimium ferus es.

P I S T O C L E R V S.

Mi\\\ sum.

VJV. defudaf ecc O 67. '(Wsco'] liahuerunt omnes uisco': Lun-

golius. Quod quo spectet, prorsus latet dainpnum M9 cu-
fura M»TJV 68. Ba.]A. B Pist. CD iiiacliera BCMM
cum plurimis 69. ubique] iibi Mi. inpooat pro imp. MSC
iiiipouaut Sl^VWi manu J^SWJX pro ceftujiuceftu M9n
cliautharuin Mt 70. Scaphium pro galea Hermannus: vide
Prol. Trin. p. cclxxii. gabea E^MM*X fca»uum c. ras.
M9n. fcafium MMhEdOlPHUVXWj. fcaffium MM. fchaphium N
corola Wj pectilif «iB 71. afta BV larica F
malachum QM^X paliuin O. palleum Jt' 78. Vbi mi Her-
tnannus : vide Prol. Trin. p. ccxcii. Vbi mihi libri. Vbique Mt olim
]¥QSt7VX. prequo
pro equo Q mg, preco MiEF€iMi.MiX.
pco VMMOM*yMtV. praeco MS ante fcortum vacuum spatium
M90 accumbet JSMtCfMi. accumbent 73. Huius versus C
quas discrepantias libri post v. fi4 haheant, additis circulis indi-
cavi a me apage]inea apage MiCMMEGO. araici page (^Mt^
A. ah « dB^. Ba. ha MM (MM^ In CJO) ah ni e corr.
sunt, cum ante rasuram aliquanto plures litterae fuissent
niuium X cferuf O eft iV Pist. €M90 (_CMtO)
I, 1, 40-44 BACCIIIDES. 13

S RO R.

Malacissaiidus cs:

Equidem tibi do haiic operam.

P I S T OC L K R V S.

At nimium |)re(iosa\s operaria.

B A C C H I S,

Simulato me amarc.
P I S T C L E R A' S.

Vtrum cgo iocoir id simulem an serioV 73

BA c c H I s.

lleia, hoc agcre inellust: miles quom hiic ailucniat, tc uolo

Me amplexari.

PlSTOCLERVS.
Quitl eo mi opus est?

Ba.IA. B CBJ malacirfandiif MjQSIXIIX. maleciffan-

dufJVC^b^' malacifanduf reliqui 74. Bacchidi eidem conti^
nuandum esse dixi Mus. phil. IV, p. 361 : alteri trihiiit Herman-
nus. Ba. praemittunt EF, non MSCnWj Et rjuidem M^WfV
hanc operam do tibi #i do]dabo QSl^VbX ah JB.
at reliqui pciofa vel preciofa ISCFEiJfMSKfMi ef omnes
u
75. Ba.] A. MS Siniilato B mea mare CMS utrum
an uerum an iterum in C sit, non satis liquet. uerum SI/X
ego iocon id simulem i^ Prol. Trin. p. ccxxxvr. cclxxv. ego
iftuc iocon adfimulem nCMtJEFCiMMMi.Mj]fM]\OQJlL, nisi quod
iftunciB^ ifthuc^, adfimilem J9. ego iftuc iocon an fimulem JPf 'fV.
ego iocon adfimulem iftud SM7X. ego, iocon assimulem Hermaniius
iocon adlimulem an ferio affert Charisius p. ti).5 76. Ba.]A.
B Heia nCOEGO. Eya JPfi?. Eia reliqui meliuft
nnOGQ, n Prol. Trin. p. cccxxv. meliuf CJi« cum reliquis
milefn meliuf JP f Vf om. . W quom M'MLIfM]%'M*. quam ncnEG,
cum reliqui te om. JVSt^X 77. totum om. JK mea C
Pi. et mox Ba. otn. sine spatio Cn cum reliquis. G. et A. n
quid eo nCnbQb. quid ego ntt, corrigendo in quid eo mu-
tatum obscurius. quiit O. quidem reliqui rai opus est R: cf,
Prol. Trin. p. cclix. mihi opuf C. mihi opuf eft nn cum reliquis
14 PLAVTI 1,1,44-51

BA C CH I S.

'Vt ille te uideat uolo.

Scio cgo quid ago,

P I s T o c L E R V s.

Et ego pol scio quid metuo. set quid ais?

BA CC H I S.

Quid estV
P I S T C L E RV S.

Quid? si aput te eueniat desubito prandium aut potatio

Forte aut cena, ut solct in istis fieri couciliabulis, 80

'Vbi ego tum accubem? [50]

BA c c H I s.

Aput me, mi anime: ut lepidus cum lepida accubet.

Locus hic aput nos, quamuis subito ueiiias, seniper liber est.

'Vbi uoles tu tibi esse lepide, mea rosa, mihi dicito:

Da tu qui bene sit, ego, ubi sit, tibi locum lepidiim dabo.

78. Scio ego quid ago. Pi. et ego pol JB item, nisi quod pol ego, ;

Hermannus. Scio quid ago. G. efc pol ego JS et omisso G. CMMEOf

substituto autem Pi. reliqui: nisi quod quid soli MtC, qft ttMtMi.O
o
M*St^, quid Q, quod reliqui, ego autem pro ago quid me- X
tuo omnes agif .W Ba.]A.JB 79. Quid om. Hermannus:

sed vide Prol. Trin. p. cxl. sqq. eueniat Camerarius. ueniat

libri. euenat Hermannus. Vide eadem Prol. p. ccxii. prandium
aut potatio defubito JQP 80. aut] ut C cena JB cum, aliis,
caena VMt cum aliis ut] aut O. cenat pro cena ut X fieri

iu iftif fieri MS conciabulif F 81. Vbi ego tum accubain

superiori versui continuat Mt accubem Camerarius. accubam
MtbCO. accumbam MSuMM. adcubiam QSUXi. adcubiam JJM. ac-
cubiam M9 cufn reliquis Ba.] A. Mt. om. sine spatio CM90
lepioluf J5£ lepida om. JPITF". lepiola Mi. accumbet MSMMG
MLJfMSXi. adcumbet Q. hac cubet W. accubtef C, sed ut ef videa-
tur e corr. esse. accubet reliqui 83. uoles tu tibi esse lepide JK.
tu lepide uolef effe tibi libriy nisi quod lepide lep O. uoles tibi esse

lepide Hermannus. Cf. Prol. Trin. p. cxi.ix. ccxxri. sq. 84. Pi.
praemittunt JPX Da tu MS, ibid. p. cclxvii. Dato libri fit. Ba.
I, I, 52—58 BACCIIIDES. t5

P I S T O C L E RV S.

Rapiilus fluuius est hic: noii hac temcre transiri potcst. 85

BA CC II I s.

Atquo ecastor aput hunc fluuium aliquid pcrdundiimst tibi.

Manum da et sequere.

P I s T o c L E RV s.

Ah rainume.
BACC s. II I

Quid ita?

P I S T O Cli E R V S.

Quia istoc inlecebrosius

Fieri nil potest, nox, mulier, uinum, homini adulescentulo.

BA C C H I S.

Age igitur: equide'm pol nihili facio, nisi causa tua.

Ille quidem hanc abdilcet: nullus tu adfueris, si non lubet. 90

PlSTOCLERVS.
Siimne autera nihili, qui uequeam ingenio moderari meo? [60]

ego WX ubl sit R. ubi bene fit libri Licebat etiam, sed lon-
(/iiis a libris: Da qui bene sit, ej^o bene ubi sit 85. Rapiduf fluuiuf
eft hic cum libris Charisius p. 196. Magnuf eft hic fluuiuf Servius
in Aen. IX, 3SU non hic H. non ac Mtn. non ac 19e
tranfire I9f$ &(i. Ba.]A. JB caftor C fluuiumft et mox
perdundum tibi JFS olim: vide Prol. Trin. p.cxciv. perdundumft
BVJVCt*?^. perdundum eft reliqui 87. Mannu O. Vide ib.

p. cxLii. et fequere BCM9EGO, Q mg. confequere reliqui

ah FWWMjX. alia O. aha reliqui minime libri Ba.]A.
B ifthoc JfiT. ifto JfMO inlecebro fuif gg. inlecebrofiuf
JMMXFV. illecebrofuf SUX. illecebrofiuf VM» cum reliquis
88. nihil libri uinum] uiturui O adolefcentulo V€i
In Donati ad Adelph. IIl, 4, 24 ed. princ. haec sic afferuntur
Quid hoc illecebrofiuf fieri poteft nox uuilier uinum homiuibuf: quid
hoc illecebrofiuf homini adulefcentulo Mi ante pol 89. A.
spatium MS nihil QSM'XiT 90. vacuum fatio O. facito

spatium praecedit in MMO, Pi. inEn adducet^ nullus tu

B. iw]X\x\\\xilibri 91. Summe C uichili Ji nequam CifJIiW
16 PLAVTI I, 1, 59-64

B AC CHIS.
Quid est quod metuas?
P I S T CLER V S.
Nihil est: nugae. raulier, tibi me emancupo:
Tiius sum, tibi dedo dperam.

BA C C H I S.

Lepidu's. nuiic ego facerc te hoc uolo.

Ego sorori meae hodie cenam dare uolo uiaticam:

Eo tibi argentum iubebo iam uitus ecfcrri foras, 95

Tu facito opsonatum nobis sit opulentum opsonium.

PlSTOCLERVS.
'Opsonabo ego: nam id flagitium sit, mea te gratia

98. Ba.IE. B: cf. Mus. phil. p. 360 Pr. nihil eft HIVM*
QStJVX. uihil eft. G. JB. nihil eft. Pist. CM9 cum ceteris nugae
C nuge BMtEO.
o
nuac ego reliqtii, nisi quod nunc sine ego JH
tibi mulier M£. mnlier tibi B emancnpio C 93. BaIA.
B ef
Iepida's.
f.
nunc Meursius. lepidnf nnnc
e»
CGMiOQX. lepidaf

nanc B. lepidaf nnnc BE. lepidaf ef nunc reliqui ego facere

te B. ego te facere libri. te facere ego Uermannus 94. hodie
coenam Hermannus: vid. Prol. Trin. p. cclv. cenam hodie BCB i

cum ceteris, nisi quod caenam alii, alii coenam dare B. dare
Mi.. dari reiiqui niatica niatica Mi 95. Eo Hermannus.
Ego libri cum Charisio p. 180. Ergo Dousa inbebo Charisius,
Pius. inbeo libri, nisi quod ibeo X tam Char. nam M^MJMt
ecferri BG. ec ferri B. et ferri C. efferri reliqui. ecceteri Cha-
risius 96. facito opfonatnm nobif fit B, B Prol. Trin. p. cclv.

facito nobif obfonatam fit B et sine notis C facito nobif obfenatum

fit C facito nobif obfouatnni JV. facito fic nobif obfonatnm MMSVMt.
facito fit nobif obfonatnm reliqui, interpretati notas B codicis. op-
sonatam facito nobis sit Hermannus opalatnm Mj opfonam
B. obfoniam reliqui 97. Pi.]G. B. om, reliqui. addidit Sara-
cenus Opsonabo ego B. Ego opfonabo B. Ego obfanabo C.
Ego obfonabo reliqui sit Lomanus Spec. crit. p. 46. fit meam
B. menm fit reliqui te gratia] tegram {ortum e te gi^) C. gratia
 1,1,65-69 BACCIHDES. 17

El operam dare mi et ad eam operam facere sumptura de

tuo.

BA c c u I s.

Al ego nolo daie fe quicquam.

FlSTOCLER VS.
Siiie.

BA C C H I S.

Sino equidera, si lubet,

Propera, amabo.

P I S T C I- E R V S.

Pruis hic adero, quam te aroare desinara. 100

S o n o R.

Beue med accipis aduenientem, raea soror. [70]

B A C C H I S.
Quid ita, dbsecro?
SOROR.
Quia piscatus meo quidera animo hic tibi hodie euenit bonus.

te JL' 98. Vt O mihi lihri ad eam] aheani JP face-

rere X 99. A. S. Ba. F. Pr. ]¥XX. om. VM9 ctim aliis
egojpol a. uolo dare O
tV. dare nolo dare B te om.
V quicfjiiam. G. fiue. A. fino equidem ^. quicquam fine finoe
o
quidem C*. qiiicquaui fine finequidem D. quicquam fine fino-
quidem f,10. quicquam. Ba. fiue. Pi. fine quidem MJit. quicquam. Pi.
o
fine. Ba. fine quidem Eh. quicquam fine. Ba. fino quidem reliqui,
nisi qtiud finef pru (iue ff 100. amobo O prius .... de-
sinam ti/fert Doitattis tii Ettit. IV', 2, 13, tibi adde per pro hrc adero
ed. princ. Iitterpretiiri': 'cilitis huc rectirram qitam ntinc finem
facio amplexui' 101. E. B med accipis Guyetus. me ac-
cipif libri, nisi quod me om. O. nie accepifti Hermannus. VideVrol.
Trin. p. cclxxii. Ba.] A. jB. Pi 3'iB cum aliis 102.
Ba.]E. om. F"Md cum
JBP. aliis. addidit Saracenus «euf Xt»
aninio om. St7X hoc MiJP F« IF
PUnti Com. 1. 3. Baccb. 2
18 PLAVTI I, 1, 70-74

BAC CH I S.

Meus ille quidemst. (ibi Dunc operam dabo de Mnesilocho,

soror,

Hic ul aurum accipias potius, quam hiuc eas cura milite.

SoR R.

Ciipio.

BACCH 1 S.

Dabitur opera. calet aqua: intro eamus, lit laues. 105

Nam ut iu naui uecta's, credo, timida's.

Sou OR.
Aliquantilm, soror.

Simul hic nescio qui turbare coe'pit: decedamus hinc.

103. Ba.]A. MS. om. W^'X.7fi cum nliis. nddidit Angelius ille

quidemft C ille quidemft~ JJ. ille quidem fut O. ille quidem funt G.
quidem ille eft St/X, HermaHnus. ille quidem eft MS cum reliquis.

Vide Prol. Trin. p. cchxvii muefilo cho foror BDO. mnefi-

lochofor C mneficlio foror X. mnefiloco foror J5 104. Hic ut

aurum iiccipias potiusJf: nisi Vt tu hic potius aurum accipia.s males.

Vt hic accipiaf potiuf aurum libri, nisi quod \\\ac FMi.]fM]\' QS 97

VJLXi 105. E. B Supio JV Ba.]A. JB. Pi. j¥X
cum aliis ante aqua spatium MiO, Ba. M^SF.fM caiet aqua
Hermannus. aqua kalet B. aqua calet reliqui. Vide Prol. Trin. p.
ccxxvti. ante eamuf spatium MiO, Ba. M^ eam MM
hic S lauef um. O Ojuippe in fine superiuris versus pusitum
in MP). leuef SCX, 106'. totum pust v. 107 iterant MSC: cf.

Parery. I, p. 420 in uaui B(_BC)MSbEn€iO. uaui CBa.

euam Mi.. e uaui Eb cum reliquis. ex mari Q mg. et Dunatus,
cuius haec sunt testimunia in ed. princ: in Hec. III, 1, 41 'nam
et ex mari timida ecce ego', in Phurm. II , 1, .54 'nam ex mari ti-

mida ef*, in Eun. IV, S, 14 'manum ex niari timida'. Cf. Mus. phil.
p. .586 uectas B. uectef CiC)BE€iMi.O, Q mg. euecta ef
iV. necta ef HS. uecta ef BQB) cum reliquis tiniida eft iV.

timida ef reliqui E. B. um. CB)JV aliquantulum Mi.

107. huic BCBEtm-fMnO. hinc X. hic reliqui qui turbare

coepit. decedamus hinc B Mus. phil. p. 600 sq. qui turbare qul huc
it decedamuf BC. qui turbare qui huc te decedamuf BEuGO
I, I, 75 BACCHIDES. 1«

B A C C H I S.
Sequere hac^iturl rac/iutro lotum, ut sedes lassitiidinem.

nisi qiiod decebdamur O. quid t. quin hinc decedani u f rt^/t^i/t, in se-

cunda voce ila discre/zantes ut turbae Itabeant Mj.JMWj, turbe JF*,
turbe eft MJb MM^ M* V tV, turbare eft QSM^X Simul huic ne-
scio quid turbaruinst, qui huc it: decedamus hinc Mt olim. 8iinul hic
nunc nesciu qui turbat, qui huc it. quin decedimus Hermannus
108. A. MM. vm. M"Wj cum aliis hanc C lolum Beckerus
Quaest, de com, Rom. fah. p. 8. in lectum libri lafitudinem MM
20 PLAVTI I, 2, 1-6

ACTVS II.

LYDVS. PISTOCLERVS.

L Y D V S.
lamdiidiim, Pif^toclere, tacitus (e seqiior,

Inspectans, qiias tu res hoc ornalii geras. 110

Namque ita me di aroent, lit Lycurgus mihi quidera [80]

Videtur posse hic ad nequitiam addiicier.

Quo niinc capessis ted hinc aduorsa uia

Cum tanta pompa?

Actuum descriptionem secutus sum eam quam Mus. phil. IV,

p. 597 sqq. explicavi: nisi quod, quem illic secundum actum feci,

in duos esse dispertiendos intellexi: nec enim per breviculae scenae

quae est a v. SdS ad 384, intervallum fieri potuisse videtur ut illa

omnia Mnesilochus e Chrysalo rescisceret quae v. 390 sq. et398 sq,

sibi innotuisse testatur. Quo evenit ut sex actibus divisam fabulam
non reformidandam putarem.
Act. I. Scen. 2. Enarravit hanc scenam Schneidewinus Mu-
sei nostri philologici t. II,p.4lo sqq. LIDVS SERVVS ET PISTO-

CLKRVS AUOLESCENS^CJ». Lydiuf feruiif. Piftocleruf adulefcenf

WWj LIDVS prope constanter MSCMi ItO. Inspectans

quas tu Hermannus. Spectanf quaf tu lihri, nisi quod fpetarif J>.

Spectans quas tute Camerarius lioc]li e corr. MS 111. nanque

Ji\ nam Z dii JP3B ligurguf «CJ> 113. ted GM«/e/M*.
te libri. tu te Pylades aduerfa iibri 114. Huc]h e corr. B
I, 2, 6-15 BACCIIIDES. tl

P 1 ST O CLE RV S.

Hiic.

L Y D V S.
Qiiid hiic? qiiis istic habel?

P I S T CLE R V S.
Anior, Voluptas, Venus, Veniistas, Gaiiilium, 115

locus, Liitlus, SermOj Suauisauiatio.

L Y D V s.
Ouid tibi commercist ciim dis damnosissumisV
PlSTOCLERVS.
Mali sunt homines, qui bouis diciiut male.

Tu dis nec recte dicis : uon aequoui facis.

L Y D V S.
An deus est ulius Suauisauiatio? 120

PIsT c L E R V s.

An non putasti esse? he'm quam, o Lyde, es barbarus, [90]

Quem sapere uimio ce'nsui plus quam Thalem.

I, stiiltior es barbaro Poticio,

liuc liduf quid C Huc. Ly. HucV

Hertnannus quid hac]h
e corr. JB habet JB. habitat W
115. AmorJ post A ali-

qtiid erasum B 116. Suaulsauiatio Hermannus. fuauif fauiatio

CDFWj. fuauif fuauiacio B 117. coinmercift ^. •commercii eft

Vn. commertii eft FWj dif Mta. diif CWX dampnonf-

fumif J». damuofiffimuf C damnofiffimif SSFWj 119. diif F
iiec recte dicif non Mtb€^ltF. non recte dicif non Bn. nec
dicif recte nec X equum ISF. equum CMfX 180. Suaui- ^< Vi

sauiatio Hermannus. fuauif fauiatio M9F. fuauif fauitio C. suauif

fuauiatio MiX, nisi quod u Mt ut v. 116 181. putasti esse?
hein quam, o Mt. putafti effe umquam? o libri , nisi quod unquam
MtM^, nunquam Wj. putasti esse? nimium quam, o Gruterus. putasti?
est inquam. o Hermannus o llde MSMM. olide CW 122. ta-
lem C 123. I e corr. B. if CDFWi ef BCDF, B
Prol. Trin. p. clxxv. eft X. tu es Hermannus . . . tior eft
 22 PLAVTI I, 2, 16—27

Qui tantus natu deorum uescis nomina.

L Y D V s.
Non hic placet mi ornatus.

PIST C L E RV S.

Nemo ergo tibi 125

Hoc apparauit: uiihi paratumst^ quoi placet.

L Y D V s.
Etiam nied aduorsum exordire argiitias?
Qui si decem habeas liiiguasj mulum esse addecet.

P I S T O C L E R V S.
Non omnis aetas, Lyde, ludo conuenit.
Magis unum in mentest mihi nuiic, satis ut commode 130
Pro diguitate opsoni haec coucure't cocus. LlWj
L Y D V s.
lam perdidisti te atque me atque operam meam,

Qui tibi ncquiquam saepe monstrauf beue.

P 1 s T c L E R V s.
Ibidem meam opcram perdidi ego, ubi tii tuam:
Tua disciplina nec mihi prodest uec tibi. 135

barbaro ex h. l. servatum est apud Festum p. 917 M. barbare X

ci
poticio Bt^JF, cudd. Pnladis. potio M9. potio Xi. 'Putitiuin
Plautus dicit pro stulto' Paullus l<i4. uatu e corr. B hiclh
e corr. B 126. hoc iB, Guyetus. Haec BC hec BF. Hunc
Bot/iius michi B paratum eft lihri. paratust Bothius
quoi B. cui reliqui licet C 127. nied aduorfum B. me
aduorfuf B. nie aduerfuf reliqui arguciaf B 128. Qui sij
quafi F. Quoi, sijButhius 130. menteft, sed ut ultima littera
Jf^ e curr. sit,B. meute Bn. mente elt Bbfl^X. Fortnsse meutemst
fuit post mentest inteyra vox erasa est in B 131. opfonii
B. obfonii reliijui hoc Bothius concurret JP coquuf
Xi 133. nequiquam BC nequicquam BPWj fepe BVBM'^
monftrauil C 134. Ibidem m. o. perdidi ego R. Ibidem ego
m. o. perdidi B, Charisius p. 181. Ibidem m. o. perdidi retiqui

135. nec libi B, ueque tibi religui

I, 2, 28—36 BACCniDES. 23

L Y D V S.
praeligatum pectus.

P I S TO CLE RV S.

Odiosus mihi's.

Tace atque scquere, Lytle, me.

Lyu vs.
Illuc sis uidc:

Non pae'dagogura iam me, set Lydiim uocat.

PlSTOCLERVS.
Nou par uidctur ue'que sit cousentaneum,
Quoni hic intus sit ct una cum amica accubet, 140

Quomquc osculctur el conuiuae alii accubent, [1 10]

Praesenle ibus una paedagogus lit siet.

L Y u V s.
Au hoc ad eas res opsonaturast, obsecro?

PlSTOCLERVS.
Sperat quidera animus: quo eueuat, dis in manust.

136. praeligatum B, erasa dimidia parte p litterae. ^eWgAtum

VM9. perreligatiim M^. perligatum Wi milii ef lihri 137. ac
FX fcif X t38. pedagogum libri 139. uidere X
140. cum hic intuf fit FX: cf. Prol. Trin. p. clxxxii. Quom liaec
intuf fit MS. cum haec intuf intuf Tit CI9 , nisi quod hec M9. Quom
hic ipfus intus siet Buthius. Cum herus hic Pylade ditce Ca~
intiis s\t

vierarius. Quom haete intus assint Hermaiinus et una cum Mt.

et cum libri. et erus cum Uermannus accumbet B
141. cum-
que MtVM9. cunque JPiB et]et cum F conuiue MtF
148. Praesente ibus quud iis pro
una paedagogus Scaliger et, nisi
ibus, Guyetus. praefentibuf Cpref. MSF) illif paedagoguf una libri,
nisi quod unani Mt. Praesente una illis paedagogus Buthio duce Her-
mannus 143. opfonatu eft B. obfonatum eft reliqui. est opso-
natum Hermannus. obsonatumst etiam Bentleius in Andr. II, 6, 20
144. Pi. om. B
C'"'tio versus) euenat Buthius. eueniat libri.
cf. V. 348 diif BFX manuft B. manu eft reliqui
24 PLA\ TI ], 2, 37-45

li YD VS.
Tu anueain habebis?
P I S T O C LE RV S.

Quom uidebis, tiim scies. 145

L Y D V S.
Immo neque habebis, neque sinam. i rusiim domum.
PlSTO CLERVS.
Omilte, Lyde, ac caue malo.

L Y D V s.
QuidV caue malo?
O barathrum, ubi cs nuiic? lit ego te usurpem hibens.
[Viuo nimio iam n)ulto plus quam uolueram.]
Vixisse nimio satiusl iam quam uiuere. 150
31agistron quemquam discipulum minitarier? [180]

P I ST CLE RV S.

lam excessit mi aetas ex magisterio tuo.

L YDVS.
Nil moro discipulos mihi esse pleuos sauguinis:

145. Pi. Habebir ab initiu versus Mt qiioin ^. cum relit/ui

tum CDFWj. tuuc SS 146. nec fiuam 'A i rusum R. ituiuf
fum libri: iii quu iatere i fu rurrum (^iinmu rufCum h. e. rufum cull.
Prol. 'frin. p.cn\)^vidit Scriverius. ituru's liuthius. intus te in vel

te Intus It ulim 147. Ly. um. M3m 148. baratrum libri

es nunc Hermannus. uunc ef libri 149. Viuo Scaliyer. uideo
libri Vidfto iam niiuio transpunebam Prul. Trin. p. ccxxiii
lam uideo nimio Hermannus. Nunc tutum versum intellexi inter-
pretatiunem insequentis esse 150. faciuf eft MSC faciuuf eft
MM. fatiuf eft FX 151. magiftrum Xi quaqua JP quenque /Ki.

pustv.HT. Vustv. 13S

152. hic cullucavi, qui in libris leyitur
parum apte inseruit Bulhius. De Acidaliu vide ad v. I6fi ma-
gifterio MMCMM. magiftratu FWi 153. nichil MM moro R.
mor MM' moru C. moror BWXi. Cf. v. 1187 esse MS.. effe iam
libri Nil miiii moror discipulos plenos sanguinis Hermannus
I, 2, 46-54 BACCIIIDES. 25

Naleiis alilictet rne uaciuom uiiiuui.

P 1 s r o cLE nV s.

Fiain, ilt ego opinor, HerculeSj tu autein Liiius. 155

L Y D V S.
Pol me'tuo niagis, ne Phoenix tuis factis fuam,

Teque ad patrera cssc mortuom reuilntiem.

PlSTOCLER VS.
Salis historiarumst.

L Y u V s.
Ilic uereri perdidit:

Occisus liic homost. ecquid in meutemst tibi [130J

Palrera tibi esse?

PlSTOCLERVS.
Tibi ego an tu mihi seruos es? 160

L YD vs.
Compendium edepol haiil aetati optabile

Fecisti, quom istauc nactu's inpudentiara.

praestiterat certe Kil iam nioror discipulos plenos .sanguinis. Tro~

chaicum sejjtenarium e trai/uedia petilum aynuscere sihi risus Bu~
t/iius: ut 's/jifriuin' ex/juniji Guyetus iuhehat 154. caleuf JP^
afflictet Aciilatius, Bentleius in Heaut. T, 1, 38. affltctat 19f$.
V
aflictat J9>. niQictatreliqui uaciiioin JJ. uacuuin J!#. uncuum relii/ui
uiruni ISuF 15.5. F'iain ut ego SS. fiamutetego C fiam ut&
ego M9. Eia (Eya JF') nunc effe ego FWj, Vaticani Li/jsii Ard. lect.

//,f. Fiaui ego, ut Acidaiius erculefCJil. «'erculef.K hnuf^

156*. fuaui SSOF. fuam C- fiam TFj 157. emortuum JBrc
reuuuciem 25 159. Iiiftoriarumft B. hiftoriarum eft €^FjSi. ifto-
ri

riarum eft O Lv. om. X uere B 159. 160. 161. 163

lioc ordine collucavi , qui in libris sic sese exci/jiunt: 161. 168.
159. 160 159. Occisus]c/'. v. 485 homo eft libri, h e corr.
B et quid V mentem elt JS. mente eft reliqui 160. aii

CJOFX. aut B 161. Compedium JBC copendiu B mg.

haut B«t. aiit C haud BhBWWj 16S. cum lihri nactuf
iupudeiiciam Jff6. iupudenciainactuf iopudeuciam iB«i. nactuf inpudea-
06 PLAVTI 1, 2, 55-61

Peior magister te istaec docuit, non ego.

Nimio es tu ad istas res discipulus docilior

Quam ad illa quae te docui, ubi operam perdidi. 165

Edepol fecisti fiirtum in aetatera malum,

Quom istaec flagitia me celauisti et patrera.

P I s T cLE K V s.
Istacteims tibi, Lyde, libertas datast

Orationis: satis est. sequere hac me ac tace.

tiam CJO. nactuf ef impudentiam JFJ5 163. iftec M^X. ifta et C

164. nimio docilior hiiic a/fert Charisius p. 186 es tujteftu
V
Ba difcipulif 19 165. que CF 166—169 eo ordine po-
sui quo hos quattuor versus post v. 175 iterat J5P: nam hoc qui-
dem loco sic illi se excipiunt in BCDFXi: 168. 169. 166. 167.
Ceterum transpositionibus quibusdam opus esse in hac scena Aci-
dalius senserat, qui hunc ordinem commendabat : 147. 148 — 151.
153—158. 161. 162. 166—168. 153. 159. 160. 163—165. 169. Noslrae
transposilionis lenitas in eo substitit quod exiyente sermonum nexu
et ratione sententiarum , praeter solitarium illum v. loS , bis in-
verti^nus bina versuum paria continua 166. furtum BCB)
CBbX. fuftum Cut videtur) Ba. fuftum W in aetatem CBe,
in aetatum Bf§. in CB). in
etatem aetate B. aetati X. in archec-
tum JP 167. Qum CB^. Cum B cum
V
reliquis iftec CF
cela»»«ifti cum rasura Ba, cela«««ifti Bb 168. Iftec
tenuf CBJ. Ifta hactenuf F tibi lide libertaf dataft B, nisi
quod 1 in lide e corr. est. tibi lyde libertaf dataft F et, nisi quod
data eft, Xi. tibi lida et libertaf dataft CB). tibi id deli^&taf datae

Ba Cdatae Bb^. ubi id delibertaf data eft C 169. est. Ora-

tionis satis est iungebatur ante Uerouldum et rursus ante Meur-
sium hac me ac /Botkius. me hac ac BCB. me kac ac CJ^)-
me ac M^^X
 II, I, 1— II, 2, 3 BACCHIDES. 27

C II R Y S A L V S.

Erilis patria salue, quam ego biennio^ 170

Post($^quam hinc in Ephesum/abii, conspicio lubcns. [140]

Saliito te, uicine Apollo^ qui aedibus

Propiiiquos nostiis accolis, ueueroque te,

Ne Nicobulum rae sinas nostriim senem

Prius conuenire quam sodalera uiderira 175
Mnesilochi Pisloclerura, queni ad epistulara

Muesilochus misit siiper araica Bacchide.

PISTOCLERVS. CIIRYSALVS.

PIST O C !. ERV S.

Minimst rae, ut redeani, te opere tanto quaesere,

Qui abire hinc uullo pacto possiiu, si uelira

Ita nie uadatuni amore uincturaque adtines. 180

Act. II. Scen. 1. CHHYSALV.S SERWS JBVJfX. om. JOf§.

CRISALVS SEKV VS JMb 170. ego o/n. Uermannus 171.
Posteaquum M. poltquaiu lihri epliefuui Z. efelum VMi. effefum

MS. ephebuni M^ abii] ego abii Herinunnus luuibeof V

172. apolle V edibuf jBCJP 173. 1'ropiuquuf BlShX.
propiuquif C'jU«JP accollif €' ueneroque ^«C'J»X, 'to<frf.

prisci' Pii. uenerorque iScJP 174. nicobolum FX. iiicololum

JK> 175. conueuirejen e corr. Mt Post /lunc r. redeunt v.
166— 1«9 in B 176. Mnefilohi B epiftolam libri 177.
Alnefilocuf M5. mnefilochif C bachide MSVM9 conslanter
Act. II. Scen. 2. PISTOCLERVS AD0LE8CENS. CHRISA-
L\ S SERVVS MtVMMbF Cnisi qnod CHRYSALVS V^, om. MMn.
Piftocleruf adolefcenf. Charinuf feruuf 'Mi 178. Miruuft B. Mi-
rum eft reliqui quefere MtVMMn. querere MMeFX 179.
kinc MMfi ante corr. 180. uictumque F adtinef MSVMMF.
«8 PLAVTI II, 2, 4—13

C H R Y S A L V S.
Pro di iiimortales, Pistoclerum conspicor. [150]

Pistoclere, salue.

PlSTOCLERVS.
Salue, Chrysale.

Chrysalvs.
Compeiidi uerba mulfa iam faciam tibi.

Venire tu me gaudes: ego credo tibi.

Hospitium et cenam pollicere, ut conuenit, 185

Peregre aduenienti: ego aiitem ueuturum adnuo.

Salutem tibi sodalis solidam niiutio.

Rogabis me, ubi sit? uenit.

Pistoclervs.
Viuitue et uaiet?

C H R Y S A L V S.
Istiic uolebam ego ex te percontarier.

P I S T CL E RV S.

Qui scire possum ?

attinef X 181. Ch. om. C pro'' I9e dii JFX iu-

h
luortiilef, non imm., CH 183. Pi. in rasura M9 crifale 19.
chrifale MSb cluifele Bn tu
183. Compendii BV. conipeudio

JiFWj 184. Venireme B m. ant. ueni tu me Xi. ueniffe tu me

'prisca exemplaria' l'ii X^io. Hofpicium MS pollice t^
ut °uenit St 186. caeuam peregre aduenieoti ajfcrt Charisius
u
p. 189 adnuo BCZ. aduo IM. annuo JP 187. sodalis Her-
mannus. ab fodali lil>ri nuncio Wj 188. me ubi sitV uenit.
Pi. uiuitne et ualet? J8 coll. v. 248 et vv. 191. S4f). Trin. 32.773.
1076. me ubi fit. uiuit. Pi. nempe recte ualet JBIH^X. uie fed uiuit.

Piftocleruf. nempe recte ualet C nie ubi sit? Pi. uiuitne et recte ua-
let? Gulielmus me ubi sit? uiuit.
c. 4. Pi. num recte ualet Scaliger
et, nisi quod num et, Pareus ed. tert. 189. percunctarier JB
 II, 2, 13-22 BACCHIDES. 29

C H R Y S A L V S.
Niillus plus. ^^4.w A«/

P I S T CLERV S.

Ouemnam ad modum? 190

C II 11 Y s ALV s.

Quia, si illa inueiitast quam amat, uiuit et ualet. [160]

[Si non inuenta est, minus ualet moribundusque est.j

Animast amica amanti. si abest, nullus est:

Si adest, res nullastj ipsus est, iiequam et miser.

Set tii quid (actitasti mandatis super? 195

P I s T o c i> E R y s.

Egon' lit, quod ab illoc attigisset niintius,

Non impetratuni id aduenicnti ei re'dderem?

Regiones colere inauellem Acheriinticas.

CHR Y- S ALV S.

Eho^
y-^n inuenisti Bacchidem?
^,
quemadmoduni X 191. Qui' fi Bn iuuenta eft libri
quam amat, uiuit et ualet Beiitleius in Heautont. II, 3, 3. quam
ille aniat uiuit recle et ualet lihri, nisi quod uU, ante uiuit B, et
recte pro recte et Xi , et auteni om. St. quam ille araat, recte ualefc
liothius. quam ille amat, uiuil, ualet MS olim 193. subditivum
esse Hermanni/s pervidit niniiC K moribundus est Came-
rarius, Bentleius 193. Animaft MS. anima eft reliqui, sed tan-
tum sup. scr. JO amaiui aiuica posuit Bentleius 194. ref
nullaft^. ref nulla eft CSMF, codd. Pyladis. ref: nulluf eft X
ipfiuf C esl, nequam distinxit Hermannus. est ncquam
n
vulffo.

Nisi forte integer versus excidit inter eft et nequam 1 96. Egout jB«
quid 'Xi illoc atti;uisset Mi. illo attigiffet libri. illo attulisset

'alibi scribi' narrat Pius. illo ine attigisset Hermannus nunciuC

X 197. ei om. X M^ mauelle colere ma-
198. religionef
iiellem Mi collere X. coleres Dousa Expl. II, 2L achae-
runticaf Mt. acheruutidaf F
199. Eho emtra versum posuit Her-
30 PLAVTI 11, 2, 22-30

P 1 S TOC LERV S.

Et Samiain quideni. 200

C H R Y S A L V S.
Vide quae'so, iie quis tractet illara indiliwens:

Scis tu lit confringi uas cito Saraiiim solet. tt'0]

PlSTOCLERVS.
larane lit solcs?
ChRYS ALVS.
Dic libi ea nunc est, obsecro.

P I S T CLERV S.

Ilic, exeuntem me unde aspexisti raodo.

C H R Y S A L V S.
Vt istiic est lepidura : proxume uiciniae 205
Habitat. ecquidnara roeminit Mnesilochi?

PlSTOCLERVS.
Rogas V
Immo linice unum pliirumi pendit.

Chr VS AL vs.
Papae.

P I ST O CL ER V S.
Immo lit eam credisV misere araans desiderat.

tnannus. e» X SOO. et Samiam R Miis. philoL IV, p. 273.

famiam libri 801. quefo BCM9F indillenC Bu. indilligenf

35 203. inler tu et ut aliquid erasum in B uaO u e corr.
et ante eam litleram rasuram B 203. post ubi rasuram B
204. item post Hic inde X de afpexifti omnia e corr.
post ras. B afpexi F 205. proxirae uiciniae C, Charisius
p. 197: vide Bentleium in Andr. J, 1, 43. proxiniae uiciniae, et ut

inter utraynque vocem aliquid erasum sit , B. proxime uicine B.

proxume uicine F. proxime nicine 35 206. ecquiduam Pius. et
quidnam libri rogjtaf B 207. prurimi Btt. plurimi Bb
cum reliquis. plurimique Charisius p. 197 pape BCBF
208. eam Acidalius in Curcul. c. 1. p. 106. eum libri credirj i

factum ex B misere Acidalius. miferae B. mifera CBWMi

II, 2, 31-38 BACCHIDES. 31

C H R Y S A L V S.
Scitum isluc.

P I ST OC L E R V S.
Immo, Chrysale, en iion tantulum

V^mquam interraittit tempus, quin eum nominet. 210

C H R Y S A L V S.
Tanto hercle melior.
PlSTOCLERVS.
'immo
ChRYS ALVS.
Immo hercle abiero

Potiiis. [1801

P I S T CLER V S.

Num inuilus rem bene gestam audis eri?

C H R Y S A L V S.
Non res. set actor mihi cor odio saiiciat.

Eiiam Epidicum, quam ego fabulam aeque ac me ipsum amo,

Nuliara aeque inuilus specto, si agit Pollio. 215

Set Bacchis etiam fortis tibi uisast?

209. scilum]dictum JP^. ficciim Dissaldeiis. Fuit cum in mentem

veniret Scin tii isluc? chryfale e curr. pust ras. B Clirj'-

sale, en, uon R. ciir^fale liem non libri. Chrysale. Ch. hem. Pi. non
Buthius tautullum F. tautillum X 211. ercle utruque loco
M80 melior suadeute Buthiu Uermannus. melior bachif libri
hercle um. Pylades. hercle ego Hermannus 212. geftam at
audif n 213. res Buthius. eruf BCD. heruf J^Z michi J>
in faueiat paenultitnam litteram e curr, B 214. eque

BVBt^ 215. nulla X eque BCB. ego F ait B

Pollio Gulielmo duce Bothius , B Parery. I, p. 392. pellio
BCBF, item Bentleius in Ueaut. prul.7. pelio X 216. etiam
etiam B uifaft B. uifa eft reliqui
33 PLAVTf II, 2, 38-45

P I ST O CL E RV S.

Rogas V

Ni tiaiictus Venerem essem, hanc luiiODem diicerem.

C H R Y S A V S. 1.

Edepol, Aliiesiloche, ut rem hanc iiatam esse iufellego,

Quod ames, paratumst: quod dcs, iiinentost opus.

Nam istic fortasse aurost opus.

PIST CL ER V S.

PliilippL'6 quidcm. 220

C H R Y S A L V S.
Atque eo fortasse iam opust.
P I ST O C LE RV S.

Iiumo eliam prius.

Nam iam huc adueniet miles [190J

ChRYS AL VS.
Et miles quidem.
P I ST O C L ER V S.
Qui de amitteiida Bacchide aurum hic exigit.

217. nanctiif MSfJO. nactuf M^X effe X ducerem C^-e-

terem lectioiiem' Pii) Lipsiits. dicerem libri 818. mnefilolhe
M£a rem Iianc natani esse Pylndes. Iianc rem natam effe libri.
hanc rem natam Bentleius in Adeipli. III, l, 8. rem natam esse C.
E. Chr. Schneiderus. rem esse lianc uatam R Prul. Trin p. cxht.
intelligo X 21f). paratun ft JH». paratum eft reliqui quod
defl d def e corr. post ras. B, et cum ras. post def iuuento
ft B. inueuto eft reliqui S20. iftic JF'X. iftoc SiVD au-
rost opiis H, Prol. Trin. p cci.iii. auro eft opuf iPZ. aurum eft
opuf BCM9. auro opus est Camerarius. opus auro est Bothius
filippeo SidMt 221. Chr. 07n. F iam opust Mt Prol. Trin.
p. ccLix. cccxxr, iaiH opuf eft libri, Charisius p. 188 Pi.]Ch.
JP 222. Pi. praefigit F et miles om. X et rniles quidem,
quae Pistoclero continuant libri Qnisi quod equidem F) , Chrj^salo
tribuit Gulielmus c. 4, et interrogandi nota addita Bentleius in
Heaut. III, 3, 44 223. admitteuda COX hinc exiget Bothius
IF, 2, 46—56 BACCIIFDES. 33

Chrysalvs.
Adneniat qiiando iiolt, atque ita ne sit mnrae.
Doniist: non nietuo mihi nec quoiquam supplico, 385
Dum quidem hoc ualebit pectus peiTidia meum.
Abi intro; ego hic curabo. tu iutus dicito

Muesilochum adesse Bacchidi.

PlSTOCLERVS.
Faciam lil iubes.

CHRYSAL A' S.

Negotium ad me hoc attinet aurarium.

Mille et ducentos Philippos tulimus aiircos 230

Epheso, quos hospes debuit uostro seni:
Iiide ego hodie aliquam raachinabor machinam [800]
Vt aiirum efficiam amanti erili filio.

Sed foris concrepuit noslra: quinara exit foras?

284. Adueniat Hermannus. Veniat libri. cf. Proleg. Trin. p.

ccxxii. uult libri ne Hermannus. ne mihi Qfortasse e
pruximo v. ortum) BCDF. ne fibi X 285. Doini ft B. doini
eft reliqui metuo mihi R Prol. Trin. p. CLXxti. metuo cum
rasura B. metuo reliqui nec quoiqu.am B. uec cuiquam reliqui.
neque ego quoiquam Bothius. nec quoiquam homini B olim fub-
plico B 226. hoc om, Hermannus : vide Prol. Trin. p. cccxxvii.
pectuf pectuf C* 287. abintro C dicito BVB. dicito
mne
nunc FX: unde uuncia Scaliger 228. muefilochum B. hu e
corr. B 289. negocium M^X ad me hoc B. hoc ad me libri
adtinet aurarium. VB. attinet aurarium. JSP^^.- defensum Prol.
Trin.p. cLXXxir. attinet. aurariam, Hermannus 230. Phiiippos
tulimus B. philippof attulimuf lihri, nisi quod philippeof F. Philip-
pum attulimuf Bothius 231. Epheso quos iungebat Gulielmus
misc. qu. c. 3. p. 320 hofpef e corr. B. ofpef B 232. ma-
chimam B 233. Vt aurum B. Vnde aurura libri. Nisi dedit
poeta Vt amicam ''erili Ce 834. Sed BBFWi. f' C, quod
nihil est nisi ipsum fed unde tamen st Gruterus
:

Plauti Com. I. 3. Baccb.

 PI.AVTI 11, 3, 1-10

NICOBVLVS. CHRYSALVS.

N I C OB VLV S.

Ibo 111 Piraeum : uisam, ecquaenam adueuerit 235

In porlum ex Epheso nauis mercatoria.
Nam meus formidat auimus, uostrum tam diu

Ibi desidere neque redire filium.

C H R Y S A L V S.
Exle'xam ego illum piilcre iam, si di uolunt.

Hau dormilandumst: opus est chryso Chrysalo. 240

Adibo luiuc, quem quidem ego hodie faciam hic) arietem

Phrixi: ita detoudebo aiiro usque ad uiuam cutem. [210]

Seruds salutat Nicobulura' Chrysahis.

N I coB V L V s.

Pro di immnrtales, Chrysale, ubi mist filius?

Act. II. Scen. 3. NICOBALVS SENEX. CHRISALVS SER-

VVS. B. om. C&a. NICOBOL. S. CRIS. SER. JOft. Nicoboluf Se-
nex. Clii,jfiiluf Seruuf JPiB 235. Nicobolvs JB pireum
tiVM9. pireeum Xi. pjreeum F ecquaenam Hermannus. efc quae
€7. ecquae reliqui 238. defidem X 839. pulchre libri, li e corr.
jB: quippe et hic et alibi k pro h fuerat a pr. m., cf. Prol. Trin.
p. XI. dii M^X 240. Hau Mi. haud lihri dormitaDdum
ft B. dormitandum eft rcliqui chryfo €^FX. chrifo JJ et, nisi

quod h e corr., M£. XQ^'^'? Bothius chrjfalo CM^, Pius. ckrifalo,

sed a e corr., MM. chrifali Mtu. chrifalo Mic. chryfale X 241.
ego om. Hermannus 248. Phrjxi: ita deloudebo Hieron. Gross-
lotiusinmarg. Dous. phrixi itaque tondebo F. phryxi itaque tondebo
2B. phrixitaque {vel phrix itaque) tondebo JBC^. Phrlxi: ita tondebo
Bothius 243. feruuf libri falutct CVf nicobolum MtMM
JPiB ckrifalum B 244. pro Be inmortalef, non
inim., C chrifale (h e corr.) B mihi ft B. mihi eft reliqtii
ir, 3, 11-18 BACCIIIDES. 35

C H R V S A L V S.
(Juiii tii salutotn primuin roddis, quam dedi? 245

N I C O B V L V S.

Salue. sel ubinamst Mne'silochus?

C H H Y S A L V S.
Viuit, ualet.

NlCOB VLV s.
V^enitue?

C HllYSAL VS.
Venit.

N I co BVLV s.

Eiiax, aspersisti aquam.

Benene lisque ualuit ?

CH RYSALV S.

Pancralioe atque athletice.

NlCOBVLVS.
Quid hoc, qua causa eum/hinc) i" Ephesum miseram?
Accepitne aurum ab hospite Archide'mide? 250
C H R Y S A L V S.
Heu, cor mi et ccrebrum, Nicobule, finditur,

Istius hominis libi fit quoraque mentio. [820]

245. quantu D salutem prinium Bothius. primuni falutein

libri , cum rnsura inter utramiiue. voceni B. Vide Prol. Trin. p.
ccxxi. 246'. ubinam ft Jt. ubiuam eft reliqui mnefilockuf
B. mnefilochif C mnefiloguf Mt nam est Bo-
ubi Mnesilociius

thius: cf. Prol. Trin. p. ccxii. 247. euax afperfifti aquam fili
nuntio e Bacchidibus a/fert Charisiusp. S13 afherfifti X. afper-

xifti F 248. ufquam X paneratice J^. pancratie X ad-

leticeM9 249. hinc Camerarius. om. libri 250. hofpide C
ofpide JJ«. ofpite JJc 251. heu FWj. eu BCMB crebrum
Z nichobole X. nicobole reliqui 252. quomque Lambinus:
36 PLAVTl If, 3, 19—27

Tun' hospitem illuni nominas hostem tuum?

NlCOBVLVS.
Quid ita, obsecro, hercle?

Chrysalvs.
Quia edepol certo scio,

Volcanus, Luna, S6I, Dies, dei quattuor, 255

Scelestiorem nullum inluxere allerum.

N I c oB V L V s.
Quamne Archidemidem? hem.
C H K Y S A L V S.
Quam, inquam, Archidemidem.
NlCOBVLVS.
Quid fecit?

ChRYS ALVS.
Quid non fecit? quin tu id me rogas?
Primumdura infitias ire coepit filio

Nes;are se debere tibi (ri6bi'»Ium. 260

Contiuuo ibi antiquom hospitem' nostriim sibi

cf. Prol. Trin. p. xciv. quaque libri 853. tum D. tu X

ofpitein M9 254, hercle infra versiim Dn. ercle B certo B.
certe reliqui 255. uulcanuf lihri Luua Sol Dies Guyetus,

B Prol. Trin. p. ccxxxi. fol luna dief lihri. Sol, Luua et Dies

Camerarius dei B (sed e cvrr.) BbFZ. diei CjDm. diui

Bothius. di Uermannus quatuor JgJJJP 256. fceleftiare Ji«

e

Duilum om. Bn, sup. scr. Be inluxure B. iiluxere reliqui

257. Quam ne B. Quani ni CBn.

Quemne archi- BbFX
demidemjh e corr. B
hem Uermannus, Proley. Trin. p. B
ccLXXXiv. om. libri quam inquam BCBn, codd. Pyladis.
quem inquam BbW. quem inquam me "Xi arckidemidem B
258. Nic. om. CX, non deleto proximo Chr. rogif Xi 259.
Nic. praemittit C
Primundum JP inficiaf FXi cepit

BCBF 260. tibi obolum Wi 26 1. ibi antiquom Uerman-

nus: antiquum ibi Camerarius. autiquum ^t6rz. naticuum Schneiderus
 U, 3, 28-38 BACCHIDES. 37

Mnesilochus aduorauit, Pela^ondin seiiem :

LSdO]

Eo praesente hoinini extemplo ostendit siimboliim,

Quem tiife dederas ad enm iit ferrct filio.

N I co B VLV s.

Quid, libi ei ostendit siiinbolum?

CHR^ s A I- \' s.

Iiifit dicere, 265

Adiilterinum, non uerum esse siimbolum:
Quotque innocenti ei dixit contumelias,

eum aibat rebus ceteri.s.

t Adiilterare
NlCOB VLVS.
Habetin aiirum? id priinum inihi dici uolo.

C H R V S A L V S.
Postquam quidem praetor recuperatores dedit, 270
Damnatus denium, ui coactus reddidit

Mille et ducentos Philippos. [840]

N I coBVL A' s.

Tantum debuit.

Gramm. lat. I, p. 332 hofpituin JJ« 268. Mnefilockuf

Bn, mnefilocliif C. uinefiloguf Mt \)e\a.g»uea\^aliquid erasum
inter o et a B 863. prefeute BF suiiiboluin B: v.Prol.
Trin. p. xcvi. fymbolum BX. finibolum VBF. Et sic etiam v.
S63. 266 265. post yuid rasuram B 2
iufit 866. non
uerum Gityetus. et non eum libri 267. quodque C ei 07n.

Bothius 868. eum libri. etiam cum Bothio Hermannus aibat

Guyetus. aiebat BBF. alebat V. agebat Xi caeterif BC ex-
terif X 869. Habetin JP. Habet in CX. Hab^in B.
Kabet in B.
Habetne Dousa ms. primum milii Bothius: niihi primum Pylades.
niihi sine primum libri 870. Postquam quidemlXam postquam
Bentleius in Adelph. 111,4,44 pretor BVBhF. precor Bt$
p
871. damnatuf Bn demum BBkFWj. deociu C de otium
Ba 873. Mille et ducentos Philippos B coll. v. 230. ducentof
et mille philippum libri: item Bentleius in Adelph. 111,4,44. Mille
et ducentos Philippum Pareus ed. tert. Philippuffl mille et ducentns
 38 PLAVTI II, 3, 39—46

Chrysalvs.
Porro eliam ausculta piignam, quam uoluit dare.
N I coB V L V s.
*i<Y^«Eltiara quid porro? )iem, accipitriua hacc niiuc erif. 1

Deceptus sum: Autolyco liospiti aurum credidi. 275

C H R Y S A L V S.
Quin tn aiidi.

N I c B V L V s.

Hem, aiiidi ingeuiiim haut pernoram hospitis.

C H R Y S A L V S.
Posfquam aiirum absfulimusAleraumN^n /nauem inscendimus,
Domi cupientes. forte ut adsedi lu stega,

Dum circumspecto me, atque ego lembum coiispicor

Longum abs tricone malelico exornarier. 280

Guyetus. IJiicentos mille Philippuui Hermannus 273. etiaiii]et X

post aufculta rasuram IM S74. Etiam quid Hermannus.
Etiamueft? quid MS. Etiauiue eft quid rfliqui hem . . . erit, quae
Chrysalo libri tribuunt, Nicobulo cuntinuavit Hermannus em
JB accipitrina Hermannus. accipe triua MBVJOF. accipe trine K
875. Axxtiily co Camerarius: autolico Mi , Scutarius. auioiico C.
auioloco MS. a uilico F. aurilego X 876. Ni.] Nicobalvs JB,
qui solet Nicob. heni jR. inimo libri. enim Bothius auidi
iugcnium Bothius. iugeuium aiiidi MSMMM\ ingenii auidi C ingenium
audi Xt haut MS^i.. haud reliqui hofpitif etiam MS 877.
Postquam]t e curr.MS nauem inscendimus MS. in na-
demum, io

uem confcendimuf libri nisi qnod confendimuf X. inde, nauem con-

,

scendimus llothius. atque in nauem escendinuis Hermannus. Fortasse

tamen dedit poeta Posteaquam abstulimus aurum, in nauem inscen-
dimus 878. Domi'J{ Prol. Trin. p.cccxxiti. domum libri
forte ego ut in iftega confederam {vel ut iftega confedi) e Plauti
'Crifalo' affert Fulgentius p. Sfii M. xvii L.: de quo vide Parerg.
I, p. 163 gefta 'codex Bomanus' Longolii 879. circum-
specto me R coll. Trin. 146'. 86'3. circum fpecto libri. circumspecto
ibiHermannus adque MS 280. Longum abs tricone malefico
JC. LoDgum ft rigorem maleficum B, et, nisi quod eft pro ft, reliqui.
II, 3, 47—59 BAtCHIDES. 39

IV 1 CO BVL V S.

Ferii herrlc: lembus ille riiiht lae*iit latiis.

C H K Y S A L V S.
Is eral coinmuuis cum hospite et praeiiouibiis. L*<i'50|

N 1 coBVL V s.

Adeou me fuisse filugum, ul tjui ilii crederem

Quom mi ipsum uoineu eius Archidemidis

Clauiaret dempturum esse, si quid crederem. 285

C HRYSALV S.

Is Dostrae naui lenibus insidias dabnt.

Occepi ego obseruare eos, quain rem geraut.

Interea e portu nostra uauis soluitur.

Vbi pdrlu eximus, liomines remigio sequi:

Neque aue's, neque uenli citius. quoniam sentio 290
Quae res gereretur, nauem exteraplo statuimus.
Quoniam uident uos stare, occeperiiut ratem [S60j

Seruare in portu.

Longum, strigoneni, tualeficuui Salmasius, Muretus Var. lect. XII, 19.

Longum a strigore malefico vel Longuni, strlgorem maleficuui Dacerius
in Festum v. strigores p. 684 Liiid. Lougum eft triconem maleficuin
Acidalius trntis/jonens hunc versuvi post S6'8. Longuin , strigore
Dialeficum Uermannus praef. p. vii ex ornarier JB. 'alias
exnarrier^- Longolius 881. ercle B. om. K ilie MSn
ledit omnes 288. predouibuf BF 283. me fuisse]me ee
fuiffe VD crederem oin. C. credere M9ti 284. Qum MS.
cum reliqui archidemidif] dem e corr. 285. dempturuf B
Ba. adempturum 2B quod BbtPXi 886. uostrae naui
lembus Pylades. lembuf noftrue uaui lihri, nisi quod uoftri TKi
287. accepi 3B. hoc coepi C post obferuare rasuram B
quamnam rem Hermannus 889. exiimus Camerarius reiui-
gio] remulco Xt 290. quoniam X. qm BCB. quom F
291. gerentur Wt Quoniam Pylades. qui CB. Qum B. quom JP.
qiio X 893. Seruare in portu B. Turbare in portu libri, de-
fensum a Rostio Opusc. I, p. 113. Urbare {_h. e. uruare) iu portum
40 PLAVTI II, 3, 59—69

NlCOBVLVS.
Edepol inortalis malps.

Quid deuique agitis?

Chrysalvs.
Rursum iu portum recipimus.

NlCOBVLVS.
Sapienter factum a uobis. quid illi postea? 895
CHRYSALV S.

Reuorsionem ad terram faciunt ue'speri.

N I c B VL V s.

Aurum he'rcle auferre uoluere: ei rei operam dabant.

Chrysalvs.
Non mc fefeliit, sensi: eo exanimiis fui.

Quoniam uideraus aiiro insidias fieri,

Capimiis consilium continuo hoc: postiidie 300

Auf^rimus aurum omne illim illis praesentibus,

Palam atque aperte^ ut illi id factum sciscerent. [370]

Nicobvlvs.
Scite, he'rcle. cedo, quid illi?

Salmasiiis. Turbare in ponto Acidalius. Inhibere in portu Gronovius.

Turbare inportune Bothiiis Heni, edepol Uermannus. heu edepol
Camerarius mortalif omnes 294. portu JF* 295. post
factum rasuram B nobif X qui Jta 296. reuerfio-
nem OnfX ad terramlalteram MMa, cod. Scaligeri
297. ercle MtCB dabant om. C 298. fenfi C exani-
muf Bothius. exanimatuf libri (ex auimatuf B^ 299. Chris.
praemittit Mta, delevit M9b Quoniam ut v. 290. 29S. 304.
Qum B. quo C. quom jP. cum X
uidemus Gruterus. uidimuf
libri 800. Consilium capimus Hermannus hoc Hermannus.
t

om. libri pofridie B. poft tridie C 301. aurum libri. inde

aurum Camerarius illim illis JB. illif libri. lllis ibi Hermannus
prefentibuf ACJ9JP
ercle
302. fcirent Ba 303. Scitelfic

ite C ^ erclo Mi. crede M9 cedo om. Wi

II, 3, 69—77 BACCIIIDES. 41

C II H Y S ALV S.

Trisles ilico,

Quoniain extemplo a portu ire nos cum auro uideiit,

Subdiicunt lembura capitibus cassantibus. 305

Nos aput Theotimum omne aiirum deposiuimus,

Qui illic saccrdos est Diaiiae Ephesiae.

- ^ — \j

N I C B V L V S.

Qui islic Theotimust?

Chrysalvs.
Megalobuzi filius,

Qui niioc in Ephesost Ephesiis carissuraus.

N I C B V L V s.

Ne ille hercle mihi sit raiilto tanto carior, 310

Si ine illoc auro tanto circumdiixerit.

a
304. Quoniam J¥. Qum JV. qm C. qvm tMn, qvm J9e. quom
JF, Scioppiits, Susp. lect. V, 15. cum Z post Qum magnam
lacunam radendo ortam Ji 305. cassautibus Mi ul Mil. 85S.
856'. casantibus Lambinus. quaffantibuf libri, Servius in Georg. I, 74
306. apud]ad Hermannus theotliimura BVMt: et sic con-
stanter. teotlumum JP omue ||
Omne MB in fine et ab initio
deposiuimus Acidalius , Scioppius l. s. s. depofuimuf libri 307.
diane MSCMBF. Dianaicommendabat Camerarius. Vide Prol. Trin.
p. cciv. Totum versum sic Uermannus formavit: Illic sacerdos
qui Dianae est Ephesiae. Insequenti postposuit Bothius effihoefie
M9. et thirefie F 308. Quis Hermannus theothimuf eft
MtCMMF Megalobyzi H emsterhusius in Lucian. I, p. 135, Mt
Parerg. I, p.410: Megalobuzi Meursius. Megabjzi Pius, Turnebus
Advers. XVIII, 31. megalobuli MMCMMF. megaloboli Wt. ^lfyd/Su^o?
fuit apud Menandrum 309. ephefo ft B. ephefo eft reliqui
ephefiif]ii e corr. post ras. B kariffimuf B. cariffimuf reliqui
310. ercle BCB multo]rau e corr. B 311. me iHoc
Pylades. me illo libri. is illo rae Hermannus circunduxerit F,
42 PLAVTI II, 3, 78-87

C H R Y S A L V S.
Quin 111 eapse aede dcae Dianae conditumst: [880]

Ibidem publicitus seruant.

N I c BV LV s.

Occidfstis me:
Niraio id priuatim seruaretur rectius.

Set uilnc huc attulistis inde auri doraumV 315

C H R Y S A L V S.
Immo etiara : uerum quantum attulerit uescio.

N I C B V L V S.
Quid? ne'scis?

C H R Y S A L V S.
Quia Mnesilochus noctu clancuhim
Deuenit ad Theotimum : nec mihi credere

Nec quoiqiiam in naui uoluit. eo ego nescio,

Quantum illim attulerit: uerum haut permultum attulit. 320

N I coB V L V s.
Etiam dimidiura censes?

C H R Y S A L V S.
Non edepol scio:

circumduxerir JD 312. in eapfe JS. in ipfa libri. ipsa in Her-

viannus aede deae Dianae Uermannus. ede dianae B. ede diane
C^MMF. ede diaote X. aede Uiaoai Goellerus in Trinumfn. 3.58
cundituni ft Mt. condituin eft reliqui in aede Dianae publicitus
auruiu feruant hinc memoriter affert Charisius p. 190 314. id

Jf. liic libri. Nisi delendum est liic ut e v. proximu invectum

315. nilne huc Hermannus. niliilne ^CJ^. nichilne O. niliil nain X.
uos nibilne Pylades 317. Qui uescis? Bothius mnefiloguf J>
319. cuiquam omnes 380. Quantum illim Bothius. Quantu-
lum libri. Quautilluni Pylades, Bentleius in HeauL IV, 2,1. Quan-
tum ille Hermannus adtulerit jD haud omnes, etiam v. 322
n
381. noedepul Miu. noedepol Mtc
II, 3, 88—97 BACCHIDES. 43

Vciunj liaiit opiiior. L^iyO]

NiroBVLVs.
Fertiie parteni tertiainV

C II R V s A L V s.

Non he'rcle opinor: ueruin uerum uescio.

Profe'cto de auro nfl scio^ nisi nescio.

Nunc tibimet illuc naui capiundiimst iter, 325

Vt ilhit reportes aiirum ab Theotimo domum.

Atque heiis tu.
N I c BVLV s.

Quid uis?
C H H Y S A L V S.
'Anulum gnati tui

Facito lit memineris ferre.

N I coBVLV s.

Quid opust aiiulo?

ChR YSALVS.
Quia signum id cum Theotimost, qui euni illi adferet,

Ei aiirum ut reddat.
N 1 C B V L V s.
AJeiniiiero, et recle mones. 330

Set istic Thootimus diuesuest?

323. Non om. V ercle JBCM9 ueruni ueruin]uerum

2 325. Aunc MC. Xec Mi. Ne jF. Xe Z tibimet]m
e corr. B capiundum ft Mt. capiunduni eft CMtX. capiendum
eft jF 326*. theothimum C quod M3 328. opuft Mt.
opuf C. opuC eft JPZ 329. Quia signum id cum Theotimost R.
id
Quiafignum ft cum theothimo .B (id ead. j«.). quia id fignum eft cum
theotimo reliqui , nisi qiiod leothimo (^ut aliquoties^ F afferet

Camerarius. adferret i^. adfert CMi. affert WMi 330. Nic.

praemittit B et om. Bothius 331. istic Theotimus diuesne
est Bothius, Mt Prol. Trin p. ccxni. diuefne eft iftic theotimuf lihriy
nisi quod diuef"^ MM, Iheothimuf JB , teothiinuf JP. diuesne iste est
44 PLAVTI II, 3, 97-107

C H R Y S A L V S.
Etiam rogas?

Qiiin' aiiro soccis habeat suppactiim solumV [300]

N I coB V L V s.
Quor ita fastidit?

Chrysalvs.
Tantas diuitias habet:

Nescit quid faciat aiiro.

N I c BVLV s.

Mihi duit uelim.

Sed qui praesentc id aiirura Theotimo datumst? 335

C H R Y s A L V s.
Populo praesente: niillust Ephesi, qnin sciat.

N I c BVLV s.

Istiic sapienter saltcm fecit filius,

Quom diuiti homini id aiirum seruandiim dedit.

Ab eo licebit quamuis subito siimere.

ChRYS AL VS.
Immo en tantisper niimquam te morabitur, 340
Quin habeas illut quo die illuc ueneris.

Tb. Hermannus 338. Quin' auro soccis habeat Jf. Qui auro ha-
beat foccif libri. Qui soccis habeat auro Pylades. Qui auro slbi ha-
Hermannus. Quine praeivit Bothius
beat soccis fuppactum Jff.
fubpactum CDh. fubpectum M9u. fubpictum W"Xi 333. Quor JP.
Qur B. Cur CJVZ 334. quid tttWXi. qui C. qui*^ J»
auro]auro aliquid C. adscriptum fuit aliquid proximis Nicobuli
verbis duit Hermannus. dederit libri 335. prefente vel
pfente ISCItW datun ft B. datum eft reliqui 336. pre-
fente JBJP nulluft B. nulluf eft reliqui effefi BCM9
ficat C 337. fec C 338. quom F. cum reliqui
340. en Jf. hem libri. enim Bothius te morabitur BCMt. remo-
rabitur JPX 341. illudjd e corr. B. illum C quo die
 ir, 3, 108—120 BACCEIIDES. 45

NlCOBVLVS.
Ccnsebam rae efFiigisse Quita marituraa, 1310]

Ne nauigarem tandem hoc actatis senex.

Id ium mi, utrum uelim, haut licere intellego:
Ita bcllus hospes fecit Archidemides. 345
\'bi niinc est ergo racus Mnesilochiis filius?

C H R Y S A L V S.
Deos atque amicos it salutatura ad forum.
NlCOB VL vs.
At ego hinc eo ad illum, ut conuenam, quantum potest.

Chrysalvs.
Illest oncratus recte et plus iusto uehit.

Exorsa haec tela non raale oranino raihist; 350

Vt araantem erilera copera facerera filiura.

Ita fe'ci, ut auri quantum uellet, siimeret, [380]

Quantum ailteni lubeat reddcre, ut reddat patri.

Senex in Ephesum hinc ibit aurum arcessere:

JBVD, cudd. Pifladis. qiiom JFX 343. post me rasiiram B

efftigiffej ef e curr. JS maritima X 344. Id iam ini,

utrum uelim, haut JK Prol. Trin. p. ccxviii. Id mihi aut utrum ue-
rim, (^sed in mrg. ead. m. additis al. haud utrum uelim licere^ B.
id mihi haud utrum uelim CM9F. id mihi haud ut ueliin TEi intel-
ligo Wj 345. ofpef Jl. '^ofpef V 346. mnefelochuf 19.
mnefclochuf C 347. it cmn Bothio Fleckeisemis Exerc. p. 8.
iit m. ant. B. iit reliqui 348. hiac eo iid illum Jf. hinc ad illum
libri conuenam Bothius ut v. 144. conueniam libri. Cf. tamen
Prol. Trin. p. ccxi. 349. Ille eft libri honeratuf B. Post
eam vocem magna lacuna est in B, orta radendo iufto"^ B
et in marg. fecum 350. omnino mihi eft BBF. omni. n mihi
eft C (ut o'"ni sit in fine versus). eft omnino X
niihi 351.
copem Scutarius. quopem BB.
quiopem C. inopeni F. ope Cet
iunctim quidem opefacerein^ Z. compotem codd. quidam Pii , item
codd. Pyladis. al. ut amanti erili ope facere filio mrg. ead. m.j B
quanquam colore paullo pallidiore: ubi copiam pro opem propo-
nebat Camerarius 353. aurum 354. hinc Camerarius.X
46 PLAVTI II, 3, 121-133

Hic nostra agetur aelas in malaciim niodiim. 355

Si quidem hic relinquet, ncque secum abducet senex
Med et Mnesilocluim. quas ego liic tiirbas daho.

Set qiiid futurumst. quom hoc senex resciiierit'?

Quom se excucurrisse flluc frustra sciueril,

Nosque auruin abusos, quid mihi fiet postea? 360

Credo hercle adueniens uoraen mutabit mihi
Facietque extemplo Criicisalura nie ex Chrysalo. [.3.30]

Aufiigero hercle, si magis usus uenerit.

Si ero reprehensus, macto'nllum inforninio:

Si illi sunt nirgae riiri. at mihi tergiim domist. 365

Xunc ibo: erili filio hanc fabricain dabo
Super aiiro araicaque eius inuenta Bacchide.

om. libri ibi taurum O. ibi aurum X arceffere DTKi. ar-

cefere BC accerfere #» 355. etaf CM9F malaeura C
malachum 2 356. liic om. Hermannus : vide Prol. Trin. p.
cccxxvii. reliuquit X nec X 357. Med et JB. Medet
CO. Me det Me et JFX
JEa. 358. futurum ft JS. futurum eft
reliqui quom F. cum reliqui 359. quom FX. cum reliqui
cu
excuriffe X. excurriffe Mt 360. abusos? quid vulgo
inihi]me Botliius 361. ercle BJD: item v. 363 368. crifalo
BCJO. Chruralo vel potius Crufalo oiim scriptum fuisse signifi-
cari Prol. Trin. p.cccxxv. 364. reprenfuf X macto Bo-
thius. macto ^go MSCJO. matto ego JP. iu acto ego X 365. uirge
CDI' aurJP domi ft BOF. domi eft CWj 366. filio

FX. filio eiuf BCt9, lineola per eiuf ducta in B auroque

amica I^ aniicaquej que e corr. B
lir, I, 1 — 10 BACCIIIDKS. iia

L Y D V S.

Pandite, atqiie aperile propere ianuam lianc Orci, dbsecro.

Naiu equidem haut aliler e'sse duco: quippe quo nemo ad-
ueuit,

Nisi quem spes reliquere omnes, esse ul frugi possiet. 370

Bacchides non Bacchides, sed Bacchae sunt acerrumae.
Apage istas a me sorores, quae hominum sorbent san-

guinem. [.340]

'Omnis ad perniciem instructa domus opime atque opipare^:

Quae ut aspexi. me continuo contuli protiuam in pedes.

Egone ut liaec concliisa gestem clanculum? ut celem pa-

trem, 375
Pisloclere, tiia flagitia aut dauiiia aul dcsidiabula?

[Quibus patrem et me teque amicosque dmnis affectas tuos

Act. [II. Scen. 1. LIDVS SERVVS JB19. om. V. ivduf

feruuf JFX 368. Lidvs andite C horci X 3«i>. juipe
p
Bn. quipe Be quo Lamhinus. qui B. cui reliqui nemo] o
e corr. B 370. relinquere C frugi BC frui BJFWi
poffidet C 371. bache BCBF acerrume BF. acerrime
7IL 372. iftaf nup. scr. B ead. m. post lacunam
fororef
cum rasura B que BF nmnium X, rod. Schobingeri
373. peruiitiem Bft. peruitiem Bb optime Xi opiparest
B. opipare libri. Nisi instructast scriptum fuit 374. continuo
om. Wj 375. haec cnnciufa B. haec conclufi C. clufa BfWi
V
376. fuH 35 defidiabola B.
Nonius p. 76. de-
difpoliabula
spnliabula Dousa 377. 378 non possunt ab eodem posita esse
qni versus 380. 3Sl scriberet : quanquam iam a Xonio lecti, qui
prioreyn affert. Pravo iudicio tres insequentes Guyetus >j9-t'r>^Kfv
omnif Xon. omnef Ubri aflfectaf e Nonio. adflictaf B. X
aflictaf Ca. afflictaf f^hBW, Scioppius Susp. lect. F, 15
48 PLAVTf in, 1, It— 17
Ad probrum, daraniim, flagitiura appellere una et perdere.]

Neque mei neque te tui intus pilditumst factis quae facis

Quibus tuum patre'm, meque una, amicos, adfinis tuos, 380

Tua tu infamia fecisti gerulifigulos flagiti,

Niinc priusquara malum istoc addis, certumst iara dicam

patri. [350]

De me hanc culpam de'molibor iam, et seni faciam paiara,

'Vt gnatura ex lutulento coeno prdpere hinc eliciat foras.

378. appellare J^ 379. mei BVMtbFWi, Prisciani l.xi,c.5

p. 92S pauci codices CHatberst.). nie ihidem plerique cum M9a,
et l, viii, c. 11 p, 818 omnes te tui libri Cnisi quod te e corr.

B^, Prisc. l. VIII. tui te Prisc. l. ix. pudituni it B. puditum

eft reliqui, Prisc. factifque C*. factif q» Ba 380. adfiuif B.
affinif C. affinef BFX 381. Tua tu B Prol. Trin. p. ccin.
Tua iibri. De tua placebat Cnmerario geruli figulnf B fla-

gitii libri 382. malura istoc B. malum istoc Hermannus

adif X. addif etiam codd. Pyladis certum ft B. certum eft

reliqui 383. culpam iianc X demolibor] demo: libet JP.

demo. ibo X 384. Vt gnatum B. Vt eum libri. Vt eum isto

Hermannus. Hinc euni, mox autem ut pro Iiinc, Bothius lucu-
leuto X, Gulielmus ceno BF
eliceat B. eiiciat iP2
 iri, 2, 1—8 BACCIHDES. 49

'^ '' ACTVS III.

MNESILOCHVS.

Miiltimodis meditatus egomet mecum sura , et ita esse ar-

bitror 385
Homini amico, quist amicus ita uti nomen possidet,

Nisi deos, ei nll praestare. id 6pera expertus sum esse ita.

Nam ut in Ephesum hinc abii Choc factumst ferme abhinc

biennium),

Ex Epheso huc ad Pfstoclerum meum sodalem h'tteras

Misi, amicam ut mi inueniret Bacchidem. illum inte'liego 390

Inuenisse, ut mcus mihi seruos nuntiauit Chrysalus.

Condigne is quam techuam de auro aduorsum meum fecit

patrem, [360]

Act. III. Scen. 3. MNESILOCHVS ADOLESCENS «J»#"«,

nisi quud AINESILOCVS M£. om. C 385. Mnefilochuf prae-
r
mittit C Multimodis Camerarius. Multif modif libri arbitros
M9 386. aeft B. qui eft reliqui 387. preftare BCM9F
effe ita CMMFX. ita effe B 388. habii B factum ft B.
factum eft reliqui 389. meum sodalem Camerarius. fodalem
meum libri 390. ut]in Cft ut videtur intelligo X
391. meiis mihi seruos B. feruuf meuf mihi libri. seruos mihi meus
Hermannus nunciauit X ckrifaluf B 39S. tecoam
BCB aduorfum B. aduerfum reliqui facit X
PUvili Com. I. 3. Bacch. 4
50 PLAVTI III, 2, 9—16

Vt mihi araanti copia esset. [aequom uideo id reddere.

Nam pol, meo quidem aiiimo, ingrato homine niiiil inpensiust

Malefactorem amitfi satiust quam reliuqui beueficum. 395

Nlmio inpeudiosum praestat te quam ingratum dicier.

'lilum laudabiint boni: hunc etiam ipsi culpabiint mali.

Qua me causa magis cuni cura esse aecumji^ obuigilato^^

opust.

Niinc, Mnesiloche, speciraen specitur, uiinc certamcu cer-

nitur,

Sisue necne, ut esse oportet: malus^ bonus quoiquoimodi: 400

393. mi HerniannHS esseQQuae sequiintur usque ad v. 403

medium, poetae sunt, tanien Plautina nun esse recte
etsi veteris

intellexit, qui perraro nliquid intellexit, nuperus editor. Ceterum

sic transponi Scaliger iubebat: v. 393. 398. 394 — 397. 399. 402.
400. 401.403, sic autem Qsi recte eius verba interpretor) Rostius
Opusc. p. 114: 393. 396. 394. 397. 395 aequom uideo id red-
dere Bothius: sed aequum id ei reddere Muretus Var. lect. XIII, 18.
fed eccum uideo incedere libri 394. meo quidem Bothius. quidem
meo libri ingrato] grato Salmasius. de hiatu parum commodo
vide ProL Trin. p. cxciii. lupeDfiu ft !£($. inpenCiuf ft ^c.
t

iupenfiuf eft C'J>. impenfiuf eft X. impenfuf eft JP 395. amiti

JB satiust Hermannus. fatiuf libri beneficum J9F, Pylades.
beneficium tSCWj Hermannus. pre-
396. impendiosum pracstat
ftat inpeudiofum libri, nisi quod praeftat X, inpeudiufum V, inpendi

ufum JDn, inipeudiofum JP25 quara te Hermannus. quamde Aci-

dalius 397. ladabunt MS. laudauit F liuuc Aldus. Iioc libri

398. cum cura esse aecumst: obuigilato opust jR. cum cura effe

ea cum obuigilato ft opuf Mi. eum cura effe ea cum obuigilato eft
opuf iJM9. eum cura effe ea cum obiurgato eft opuf JPX, nisi quod
curam X. accurare atque aduigilare est opus Pylnde duce Lambinus.
cum cura esse atque aduigilare est opus idem. coucurato atque adui-
gilato est opus, simul me mutato in mi , eodem Lambino duce Bo-
thius olim. cum cura esse aequom et obuigilato opust idem nuper.
concurare atque obuigilare est opus Guyetus. curare esfc aequom: ob-
uigilatost opus Hermannus 399. mefiliche M9. mnefilocho I^
nuo certaraen C 400. Scif ne X nec ne vulgatur vitiose
/Fr,2, 17— 111,3,2 BACCniDES. 51

Iiistus, iiiiiisliis: maligiius, larifus: tristis, commodus.

Caue sis te superare seruom siris faciuiido beue. [3701

'\'tut eris, monco, liaill ceiabis.l set eccos uideo incedere

)S^\ ipatrem sodalis et magistruml. atfisculto, quam rera agant.

LYDVS. PIIILOXEIVVS. MNESILOCHVS.

L Y D V S.
Niiuc experiar, sitne aceto tibi cor acre in pectore, 405
Sequere.

PH I I. X ENV s.

Quo sequar*? quo ducis nuuc me?

bonus CK\\<:\x\\\\oA\'Scaliger. bonuf gy^^£Hiyl!I124l,^^^* bonuf- y *

que cuiufiiiodi F^A. bonus cuiusuiodi Camerarius 401. tristis, '"-

oduf
commodus Hermanmis. comincomnduf iSr«. comiucomoduf ^c. com-
moduf iucommoduf reliqui Eiectis glussematis unum esse ver-
sum ef/iciendum Guyelus credidit: Sisne necoe, ut esse oportet,
iiistus, largus, commodus 403. fifte MS feruum Scutarius.
fcrum libri firif SiCD. fyrif JP. finaf Z pust firif ra-
suram B 403. Vtul erif (vel Vt uterif) BCMMF, cudd. Py-
ladis. Vt
cc
erif X celabif MS, Pylades. celabaf reliqui equof

Bft. equnf tte 404. sic cunfurmavi Prul, Trin. p. clviii,

^
PatreHj fodalif et magifirum. Iiinc aufcultabo quam reni agant libri: »*-

nisi quod a-^am ClSti, agat K

PHILOXENVS SE\EX.
Act. III. Scen. 3. LIDVS SERVVS.
MNESILOCVS ADOLESCEXS B. LIUVS SERVVS- PliILOXen' fe-
n
nex. Mefiloc' ADOL. JJ. um. C. Ljduf feruuf. Pliiloxenef fenex.
Mnefilociiuf adolefceuf FX, nisi quud Philo. fenex Xi 405. lidvs

unc C experiar B. experier M9b aceto Lambinus, Dousa.

acetum libri cor acre] peracre Gruterus. Alia Acidalius mulitus
406. Philoxenvs praemittit MM, sed rursus inductum que
52 PLAVTI III, 3, 2—12

L Y D V S.
Ad illaru, quae tuum
Perdidit, pessiimdedit tibi filium unice linicura.

PHIfcOXENVS.
Eia, Lyde: leniter qui saeuiunt, sapiiint magis.

Minus mirandumst^ illaec aetas si quid illoriim facit,

Quam si non faciat. feci ego istaec itidem iu adulescentia. 410

Lyuvs.
Hei mihi, hei mihi, istaec illum perdidit assentatio.

Nam absque te esset, e'go illum haberem rectum ad inge-

niiim bonum: [380]

Niinc propter te tuamque prauos factus est fiddciam

Pistoclerus.

MNES 1 LOCHV S.

Di immortaleS; meum sod^[em hic nominat.

Quid hoc negotist, Pistoclerum Lydus. quod erum tam

ciet ? 415

Philoxenvs.
Paiilisper, Lyde, est lubido homiui suo animo obsequi:

BVnF 407. peffHDdedit FX unice Bothius. uni ^CIDW.

om. X 408. Ph. om. Mtft Eya JP que F feuiunt
BCDF 409. Nioiif JP mirandum fc B. mirandum
a
eft

reliqui illec COF 410. iftec CM9F. iftec Bn. iftec JBc
411. L. {j)ro LvdO J»ft. om. I9n Ei mihi ei BCB
iftecCBF affentatio libri omnes. assectatio Dousa 413. Lidvs
praemittit B 413. fidutiam BC 414. dii FX 415.
quid]quod CB lioc fortasse delendum negotii eft BCB.
negocii eft JPJ5 erum B. herum praeter WX raro exemplo
etiam CB 416. Paulifper lide eft libido libri, nisi quod pau-
lufnlide B, lyde FX. Lyde, paulisper libido est Bothium secutus
Uermannus: eleyanter, sed ut defendi tralaticius ordo possit: cf.
 ni, 3, 13—23 BACCniDES. 53

lara aderit (empus, quom sese ctiam ipse oderit. morem

geras

Dum caueatur, praeter aequom ne quid delinquat, sine.

L YD vs.

Non simo, neque :equidcm illum rae uiuo corrumpi slnam.

Set tu, qui pro tam corrupto dicis causara fiiio, 420'

Eademne erat haec disciplina tibi, quora tu adulescens cras?

Nego tibi hoc annis uigiuti fuisse primis cdpiae, [aooj

Digitura longe a paedagogo pedem ut efferres aedibus.

Id quora optigerat, hoc etiani ad raalura a^cejfsebatur malura:

Et discipulus et niagistcr perhibebantur uuprobi. 425

'Ante solera nisi tu exorienteni in palaestrara ueneras,

Gyrauasi praefecto poenas haiit mediocris pe'ndercs.

Prol. Trin. p. ccxia. et cxciv. 417. quom B. cum reliqui

pust fefe lacunam e rasura B geranf B 418. preter
BVBP equum BF 419. me uiuo illum Hermannus:
furtasse rere 420. tam pro X 421. eadem Bft- eadem" Bb
hec CF tibi BC. om. BFW, quom FWi. qum B.
cum €^B adolefcenf cum FXi etiam B 422. Nego ego Her-
mannus: vid. Prul. Trin. p. clxvu. hoc Xi. haec B. hec CB
ee F amnif B 423. pedagogo BVF: et_ sic constanter.
pedagoga B pedem ut]pedemue F. pedem ne X efferref
edibuf BF. efferre fedibuf CB. efferef ex aedibuf X 424. 425,
qui in lihris sequuntur post v. 4S7, huc reposuit Grusslutiv '^
uudd
Duusam Id quom Buthius. Id quoi B Qcum ras. et lac. post
quoi^. id quio Bfi. id quo CBit. idque FX BVB,
optigerat
sed o e corr. B. obtigerat FX accerfebatur BVBF. arce-
febatur X. acceufebatur Duusa. Vide Bentleiumin Phorm. 111,3, li
425. diripuluf Bf§ peribebantur Bft. prohibebantur F
426. Ante]Adue Petitus Miscell. II, 17 nisi tu exorientem B
Prol. Trin. p. ccv. exorientem nisi libri (^ex e corr. B^ pale-
ftram omnes, etiani v. 430 427. gimnafii B. gjmnafii reliqui
prefecto B. profecto FX poenas haut mediocris
e
B. haud
mediocrif poeaaf libri, nisi quod penaf JBJP penderaf B
54 PLAVTI III, 3, 24—36

Ibi cursu, luctando^ disco, hasta, pugilatii, pila,

Saliendo sese exercebant magis quam scorto aut sauiis:

Ibi suam aetatem extendebant, non iii latebrosis locis. 430

Inde de hippodromo et palaestra libi reuenisses domum,
Cincticulo praecinctus in sella aput magistrum adsideres : [400]

/Jm/librum quora legeres, si uiiam peccauisses syllaroam,

Fieret corium tam maculostim quamst nutricis pallium.

31 N E s I L o c H V s.

Propter me haec nunc meo sodali dici discrucior miser. 435

'innocens suspicionera hanc sustinet causa mea.

PH I L X E N V s.
Alii^ Lyde, niinc sunt mores.

L Y U V s.
Id equidem ego certo scio.

Nam olira populi prius honorem capiebat suffiagio,

Quam magistro desinebat esse dicto obediens.

At nuiic, priusquam septuennist^ si attigas pueiiim manu, 440

488. IbiJIIIi et liic et v. 430 Dothins olim disco hasta

Hermanmis. hafta difco libri, nisi quod afta MSC ptigilatu
Latnhinus. pugillatii lihri 429. fuauilf JP 430. etatein ISCjP
excudebaut 'alibi legi' Pius ait 431. inde dephippodroino C.
inde de hyppodroino JF. inde hippodroino X re Veniffef JT
438. preciuctuf CJ^ affideref JFZ 433. Ibi libruin quom
legeres, si uuain MS. Cum libruin legereyfi |unaiij libri , nisi quod

tuin FWj. Si, libruii) quoni legeres, uuain Uermannus peccauiffef

BcFWj. peccauiffet MSttCU fillabain JS€MM. fyllabani W.
fyillabain X 434. fleret CMM quain eft libri palium X
435. ine haec u. in. f. dici libri («js« qnod hec VF) , Mt Prol.
Trin. p, cclxy. ine u. m. s. dici haec Hermannus difcrutior

CJP 43«j. fufpitiouem JBC 437. ego certo] certe X

438. capiebat X. capiebant MSCMMF 439. inagiftro
i

B oboe-
dienf MM 440. septuennist, si attigas puerum R. feptuennif eft
fi attingaf eum lihri, nisi qnod anlingaf MSn. septueunist, si tu euni

attingas Hermannus. attigas /jraeivit Dousa

III, 3, 37—47 BACCHIDES. SS

Extemplo puer pjiedao^ogo (abu{a disrumpit oaput.

Quoin patrem adeas poslulatum, piiero sic dicit pater: [410]

'Noster esto, duui te poleris defensare iniuria.'

Prouocatur paedago<^us : 'eho, senex minumi preti,

Ne attigas puerum istac caussa, quando fecit strenue.' 445

Fit magister quasi lucerna lincto expretus linteo.

'itur illinc iiire dicto. hocine hic pacto potest

Inhibere imperiiim magisler, si ipsus primus uapulet"?

M NES I L c H V s.
Acris postulatio hacc cst. quom hiiius dicta intellego,

Mira sunt ni Pistoclerus Lydum pugnis contudit. 45Q

L Y D V s.
Set quis est, quem astanlem hic uidco ante ostium? o
Philoxene,

441. Puer exteniplo post Gtiyetiim Hermaitnus: cf. Prol. Trin.

p. CLXiv, Fortasse tamen e (jlossemate est piier, tit Plaulinum sit

Extemplo ille difruinpit B. dirrumpit CJB. dirumpit JFX

44a. Cum libri ad eaf X 443. deffenfare X iniuria

proximis iunyunt JFZ 444. ProuocaturJ uo e corr. MS parum

perspicue: quare in mrg. iteratum est prouocatur ead. m. eholh
e corr. Mt minimi libri pretii VO. precii SSWMt
445. attigaf Nonius p. 75. adtingaf SSCO. attingaf FX iftac

BC. iftanJFWj, Nvn. 446. Fit JJ. Id S, al. it sup. scr.

ead. m. Et V. It JPK. Vt Brantium secutus IJothius laterna
Salmasius uncto Ifib, unde l^n expretuf CJI, Turnebus
Adv. III , 6, Dousa Expl. II , 3S. ex pretuf Mt. expletuf FX, et
ante uncto coliocutum cum Pylade Rostius Opusc. p. 116. extertus
Salmasius, sed 'expretta pro expressa' idem alibi. spretus Grono-
vius. expletust Botliius. exspreta Scaliger, Hermannus. ex^itg Sca-
liger alibi. Intacta reliqui verba obscurissima 447. Uicet illinc

Scaliger hoccine libri, nisi quod occiue MM. istoccine Camera-

rius 448. Iniiiberi imperium, magister Acidalius 449. po-

ftolatio MM cum huius dicta intellego cum superioribus con-

struebantur ante Hermannum 450. contuderit FX 451.
Lydo continuavit post Pyladem Hermannus
452. Lv.] Phil.
BMMWA. om. X
est quem astantem hic JR. hic eft quem aftan-
tem libri oftium. Lid. o B. oftiuin. Lidvs. Philoxexvs. Ott
56 PLAVTI III, 3, 48-58

Deospropitios me uidere quam illum haut raaueliem milii. ^430]

Philoxen vs.
Quis illic est?

L YB VS.
Muesilochus gnati tui sodalis hic quidemst.

Haiit consimili iugenio atque illest qui in lupanari accubat.

Fortuuatum Nicobulum^ qui illum produxit sibi. 455

PH I L X E X V s.
Saluos sis, Mnesiloche: saluom te aduenire gaiideo.

MNEs I L c H V s.
J){ te ament, Philoxene.

L Y D V S.
Hic enim rite productiist patri:

'in mare it, rem familiarem curat, custodit domum:

Obsequens obe'diensquest niori atque imperlis patris.

Hic sodalis Pistoclero iam puer puero fuit; 460

Triduom non interest aetatis ut maior siet:

Verura iugeuium plus triginta ^iuic^anuis maiust quam al-

teri. 1^430]

ab novus versus incipiat) C. hoftium. Lid. phi- DFX

lexene B 453. Mxk. praemittunt BFWj, nihil pro- CD
piciof Mt haud Hermannus. om. libri 453. mnerilogur MB
sodalis hic quidenist J8. fodalif piftocleri libri. Sic totum versum,
Uermannus transforinavit : Quis illic est homo? Ly. sodalis Mnesi-
lochus gnati tui 454. cfimiii Cb. e fimili Cn ille eft libri

455. fortunatum qui illum adduxit fibi Donati in Andr. I, 1, 70

ed. princ, eduxit vufff. nicobolum BDFWj ^bl, dii FWi
ament]a e corr. M9. donent JPJK productu ft M£. productuft
M9. productuf eft CFWj 458. il FX. iit Mt. ut CMB curat
jD 459. obedienfque eft MtCMM. obedienfque FWt mori
Pius. niore BCMtF. more 2 461. post inter lacunam e ra-
sura B:
unde inter eos est Camerarius etatif BM^ ut
Uermannus. uter BCJFWj. iter 468. B huic auois maiust ad-
dito huic nunc R: (^nisi ei maies.) auuif uiaiuft BB. auuif maiuf
III, 3, 59—64 BACCHIDES. 57

PH I L XENV S.

Caue malum ct conpesce in illura dicerc iniuste.

Lydvs.
Tace
Stiiltus es, qui illi raale aegre patere dici, qui facit.

[Xara illum meura maliira promptare malim quam pecii-

lium. 465
Philoxenvs.
QuiduraV
L Y D V s.
Quia, maliitn si proraptet, in dics faciat minus.]

HInesilochvs.
Quid sodalem meum castigas, Lyde, discipulura tuura?

L Y D V s.
Periit tibi sodalis.

MNES I L CH V S.
Ne di sirint.

L Y D V s.
Sic est lit loquor.

eft CFX. est annis maius post Bothium HermaHnus. uiaiust annis
Scaiiger, Guyetus, R Prol. Trin. p. cxcv. Iiuic }>ost Verum inse-
rehat Dousn ms. 463. malo Scaliger, Bothius: nescio an vere
conpefce, nox conip., MSDb. conpefte J9r«. comperce DousUy
Dacierus in Fest. p. 3S7 Lind., ttt Poen. I, 2, t3T ante tace
rasuram Mt 464. Mirer ni accentuum concinnitati sic potius
poeta consuluerit: Sliiltus es, qui male illi dici aegre patere, qui
facit Ceterum liunc v. suo loco omissum in marffine posuit
Hn, ubi nunc abscissum facit egre BVOF pateret MM
465. 466. bonos alioqui versiculos , sed hic mire friyidos , ut
suppositicios notarit Guyetus promptare CFX. promtare SM9b.
pVom»tare Qquod fuit promitarc ut videtur) MMu 466. promtefc
B. ppromtet MM
'
467. fofodaleni
al.na
fofodalem MM 468. di C
firiut MM. di firint (/<. t. al. finant) B tad. m. delerint C difruit W*
58 PLAVTI III, 3, 65—69

Quiu cgo quom peribat uidi, non ex audito arguo.

M NEs I L cH V s.
Quid facturast?
L YU vs.
Meretriceni indignc deperit.

M NEs I L cH V s.

Non tii taces? 470

Lyd vs.
'Atquc ea acerrume aestuosa absorbet, ubi quemque attigit.

MNEs I L cuV s.

'Vbi ea mulier liabitat? [440]

L Y D V s.
Hic.

Mnesilochvs.
Vnde esse eam aiunt?
Lydvs.
Ex Samo.
MNES I L CH V S.
Quae uocatur?
L yd vs.
Bacchis.

dixerif Wj 469. quom F. quni B, qcum {^an qtum?) J>. cum

u
WMi audito JSft 470, factum eft libri 471, Atque
ea acerrume aeftuofa R: nisi Ac quae acerrume aestuosa audebis.
Atque acerrume aeftuofe B end. m. afq; acerrumea eft uof C atque
acerrum ea e uofe M9. Atque acerruma ea eft: uof JP. Atque acer-
rime uirof ea X. Atque acerrime ac aestuose Camerarius. Atque
acerrime ea est , uiuos Gulielmo duce Acidatius. At quae acerrime
atque aestuose Lambinus. Atque acerrime est uiuosque Guyetus. At-
que acerrumam: aestuose Bothius. Atque quae acerrume, aestuose
Uermannus queque CJ^ 478. esse eam Guyetus. eam effe libri
in, 3, 69-79 BACCIIIDES. 59

Hl N E S I L CHV S.

Erras, Lyde: ego omnem rem scio,

Qiiemadmodumst. tu Pistoclerum falso atque insoiitem arguis.

Nam ille amico et beueuolenti siio sodaii sediilo 475

Rem mandatam exsequitur: ipsus ndque amal, nec tu

creduas.

Lydvs.
Itane oportet rem mandatam gerere amici sedulo,
Vt ipsus in gremio osculantem mulierem teneat sedens?

Niillon paeto res mandata potest agi, nisi identidem

Alanus ferat ad papillas aut labra a labris nusquam aufe-

rat ? 480
Xam alia memorare, quae illum facere uidi, dispudet:

Quom manum sub uestimenta ad corpus tetulit Bacchidi [450]

Me praeseute, neque pudere quicquam. quid uerbis opust?

474. Queinadniodumft BS9. quemadmoduf C. quemadiiiodum eft

fXi 475. beniuoleuti C6 476. exequitur JP^ ipfiuf

€7 neque amat ^AB. nec aniat reliqtii cum Festo Pauli p. fiO
V
creduaf BF, 'prisca exemplaria' Pii, Paulus. credaf B ead.
m. crederaf C. creditaf 2B 477. gerere] agere 478. Vt B
ipfuf B. Vt ipfiuf C
Et ipfiuf FWj. Ipsus ut Pylades. Fpse ut Her-
inannus 479. Nullou BeBF.
Nullou C. \ullo BuWj
potis Buthius itidem C
480. Manus ferat ad papillas libri:
vide Prol. Trin. p. cxlii. 'Ad papillas manus ferat Brixius p. 37.
ab M littera versus etiam in A. incipit aut labra B. labra
libri, insequente lacuna radendo orta B nunquam Bothius
auferat] ateferat Bn Totum i^ersum sic furmarit Hermannus:
nisi iteni manus
Ad papillas adferat, labra a labris nusquain auferat.
481. Nam alia libri , nisi qnod Namq» Be. Nam illa Charisius
p. 178. Nam alia nie cum Bothio Hermannus : cf. Prol. Trin. p.
ccxxv. que C difputet C 483. Quom F. Qum B,
Cum reliqui manu B tetulit C, ^prisca exemplaria' Pii,
Lambinus. detulit BBFWj 483. prefente B opuft BB.
opuf eft CFWt quid verbis opust huc irrepsisse e v. 4sb' vi-
60 PLAVTI III, 3, 80-90

Mihi discipulus, tibi sodalis periit, htirc^ filius.

Nam ego illum perisse dico, quoi quidem periit pudor. 485

Quid opust uerbis? si opperiri ue'llem paulisper modo,

'Vt ilH illius inspcctandi mi esset maior copia,

Pliis uidissem bpuipr, quamHwerfTatque ilIo(j aequom foret.

MNEs I L c H V s.
Perdidisti me, sodalis. e'gone ut illam miilierem

Capitis non perdam? perire me malis malim mpdis. 490

Satin' ut quera habeas tibi fidelem, aiit quoi credas, nescias?

L Y D V s.
Viden ut aegre patitur esse gnatura corruptiim tuum, [460]

Siium sodalem, ut ipsus sese criieiat aegritiidine.

Philoxenvs.
Mnesiloche, hoc tecura oro, ut iUius animum atque inge-
niiim resfas.

dentur atque aliud quid loco movisse, velut ueque pudere quicquam
factis prodidit 484. difpuluf MS huice jR Prol. Trin. p.
CLXXiii. huic libri 485. dico JSVBW. duco Z cui libri
486. opuft MSVO (op»t V). opuf eft fWj uelbif Bu
operiri BF 487. Vt illi illius JR. Vt opinor illiuf lihri:casu
ut puto opiuor voce e pro^imo versu huc invecta. Vt opinor, si
illum Hermannus 488. uiderem Guyetus opinor quam med
atque illoc^, opinor e superiure v. huc ascito. quam deceretquam
jine atque illo libri. interpretamentum est quam deceret illoj illi

\*codices antiquiores' Pii. eo Guyetus aequm BV. equm MM,

equum ^. aequum X. dignum Guyetus 489. ut Pylades. om.libri
490. post perire lacunam e rasura B
491. Satin']Itaa'
Guyelus quem habeas tibi fidelem B. quem tu habeaf fidelem
tibi libri, nisi quod tibi 07n. Xi. quem fidelem tu habeas Uermannus

cui BBFWj. om. C uefcif Bft 492. egre BF

patiatur JP guatum post Bothium Uermannus. gnatum
esse
cffe libri correptum ('« 493. sese]fe cruciaf B. B
cniciatur J^. excruciatur X egritudine BM^ 494. Ph. om.
B ut post ingeuium transposuit Uermannus : vulgatum or-
IIF, 3, 91—95 BACCHIDES. 61

Serua tibi sodalcm et mi autcm filium.

MNEs I L cHV s.

Factiim uolo. 495

L Y D V s.
I\Ie'lius multo me quoque una liic cum illo relinqueres.

Philoxenvs.
Adfatim Mnesilocho curaest.
L Y D V s.
Concastiga hominem probc,

Qui dedccorat me^ te amicum^ atque alios flagitiis suis.

Philoxenvs.
'in te ego onus hoc omnc inpono. Lydc, sequere hac me.
L Y D V s.
Sequor.

dinem tenuit etiatn Bentleius in Adelph. III, 1, 10 495. mi

autem Hermannus. mibi libri cum A. Serua tibi simul sodalem
et gnatum mihi Guyetus 496. 497. 498. 499 hoc ordine A.
499. 496. 497. 498 BCItFWi 496. aiKLiusMULXO A. meliuf
effet relii/iii hic cum illo Jf : 7iisi t» hic cum illo vel ciim illoc
hic scrijjtum fuit. fi cum illo libri cum A: nisi quod post ilio ali-
quantulum erasum in JB. cum illo si Hermannus 497. 498 uni
Philoxeno continuant libri : AfFatim est fsic^ Philoxeno, reliqua Lydo
Hermannus tribuit Adfatim Mnesilocho curaest Mt. adfatim
MNKSiLOCE»TC»«»Ai A. Adfatim Mnefiloche cura et reliqui, nisi quod
Atfatim W caftiga FX. congaftiga Itn 498. me, te amicum
atque R. TEMKAMicuMATQUE A. tc inB auiicof atque reliqui. te, me
amicosque Camerai^ius aliif Itu 499. kgo A. ergo reliqui
onus hoc Herniannus. hoc onuf libri cum A inpono A,
impouo X. inpone B. impone VMtJF
62 PLAVTI III, 4, 1—9

MNES I L O CH V S.

Iiiimiciorera nuiic iitrum credam magis, 500

Sodalemne esse an Baccliidem , Incertum adraodnmst.

Illum exoptanit potius? habeat: dptuniumst. [470]

Ne iila lilut hercle cilm malo fecit suo.

Nam mihi diuini niimquam quisquam crcduat,

Ni ego illara exeraplis pliirurais planeque amo. 505

Ego faxo hau dicet nactara quera delilserit.

Nam iam domum ibo atque aliquid surrupiara patri.

Act. III. Scen. 4. Novam scenam orditintnr libri, MNESI-

LOCVS ADVLESCENS inscriptam in B, MNE in &u, MXE adol.

in M9b , Maefilochuf adoJefceuf in WMt Qnisi quod aduL iP).- in-

scriptione carentem in C Vtiius t>ersus intervallum est in JL
500. MxEsiloc praemittit C, M Db
inimiciore;m A. aut Inimi-
tiorern enim liquet) JS. Immitior e J9.
aut Immitiorem (^parum
mmitior e C. Amiclorem X, Dousa. In uitio P, cod. Scaligeri, duo
libri Lambini Soa uideo uunc utrum credam amiciorea magif
e jfM affert Sambucus. Amissiorem nunc utiuam credam niagis ad-
scripsit Scaliger 501. admodumft AMSV. admoduui eft JIJ^.
eft admodum jti 308. optimumest A. optume ft BC, Bentleius
in Phorm. III, S, 30. optu e Mf. optumum eft J^, Pylades. opertum
eft Wj 503. NE cum reliquis A illa Ulud hercle MSCM9X
Cnisi quod hrecle Xi). illa haud hercle F. ill»»«hercle A. h. e. ut
puto iLLAiDHERCLK ut V. o2-5 sL A, Hermannus. fuo meo
MMVO. fumuio meo WA. meo Pylades 305. plurumif AMMC
pluriniifJ^Z 506. HAU Jl. haud r<;//^Me nactam, «o« nanctam,
etiam A deluserit A. derideat reliqui (fortasse e v. 864)
507. Sequuntur in SVM9FXi hi versus:

Nam iam domum ibo atque aliquid furrupiam patri.

,
Id ifti dabo. eeo iftanc multif ulcifcar modif.
1
Adeo ego illam cogam ufque ut mendicet meuf pater:

nisi quod '^ibo '^domum M9,iuhr\\>\iim FX Ccf.Prol.Trin.p. xcv^,

lc in ulcifcar e corr. Bt, pater '-^meuf ead.m.MS. Pro quibus tri-

unus exstat in A:
'bus versibus hic
i
namiamdomumiboato*utmendicetmkuspatkr
"
f .. .

lApparet alteram partem primi prioremque tertii errore hbrarn

praetermissam esse, secundum autem verissime visum esse Her-
manno e ylossematis consutum , ut cuius prima verba ad v. 507
III, 4, 10—18 BACCIIIDES. 63

Adeo ego illam cogam usque, ut meus mendicet patcr.

Set satine ego animum mente sincera gero,

Qui ad iiiinc modum haec hic, quae' futiira. fabulor? 5l#

Amo hercle opinor, iit quod pro certo sciam.

Set aiilem quam illa de mcis opulentiis [48#]

Hamenta fiat phimea propeiisior,

Mendicum maiim mendicando uincere.

Numquam edepol uiuom me iuridebit. nam milii 515

Decretumst renumerare iam omne auriim patri.

spectent, pustrema ad v. .505 Aden illam Bothvis meus

niendicet pater Hermannus fatine ASiClMn. fatin MteFX
animi mentem sinceram Lipsius Ant. lect. II, 15 510. Qui ad-

huc Mg. quialiuuc ffln quidhunc'0 M9«$ .^11. ut quod pro certo
Mt, Uermannus. utpote quod pro certo lihri cum A.. utpote quod
certo Buthius. utpote si acui in inedia syllaba posset , in promptu
esset opino, utpote quod pro certo sciam Post v. 511 sequuntur
in .ABCM9M^X tres versus hi
1 illa umquam de mea pecunia
Yerum quam
S Kamenta fiat plumea propenfior,
3 Mendicum malim mendicaudo uincere:
Cquurum primo Verum antequam M^:) post v. 51.9 autem in MiV
MMJPWt, nun in A, hi
4 Sed autem quani illa umquam meis opulentiif
o Rameuta fiat grauior aut propenfior,
6' Mori me malim excruciatum intipia:

quorum ultimu Mori me inalim milera e.xcr. inopia ms. Schobingeri,

Pylddes: Mi>ri nie mauelim e. i. Camerarius : Mori mala me nialim
e. Lamhinus: Moriri maliin med e. i. Buthius; Moriri malim excr
i.

me inopia idem.J Versus 4. 5. 6* deleri iubebat Guyetus, item Mi.

Parerg. I, p. 420 sqq. Rectius iudicasse Hermannum , qui reiecto
priniu quartum servavit de asciscens e primo delens autem um- ,

quam, prufessus sum Philulogi t. I, p. 310 513. Sed antequam

M^X 513. KAMENDA A ut vide.tur fiam Nonius p. 828
pluinia Wi. pluuibea Xunius 514. uiuere Sambuci codex, Pyla-
des quod probans Scnliger Mendicus proponehat
: 515. uiuom
me Mt. uiua me A.BeVMfJ^. uiu-a Bti. uiua me J^ inridebit .:ttf
irridebiC reliqui 516. decretumfc <7. decretum eft reliqui cum A.
64 PLAVTI III, 4, 19—30

Igitiir mi inani atque inopi subblandibitur

Tum quom nihilo plus ad suam rem illut reTeret,

Quam si ad sepulcrum mortuo dixit logos.

Profe'cto stabilest me patri aurura reddere. 520

Eadem exorabo, Chrysalo causa mea

Pater ue noceat, neii quid ei suscenseat [490]

31ea caiisa de auro quod eum ludificatus est.

Nam illi aequomst me consiilere, qui causa mea

Mendacium illut dixit. uos me sc'quimini. 525

reiiiunerare CFWi 5t7. gitur C fubbladibitur B. fublan-

dlbitur JP 518. Sic Jf. tumcimnihiloplu et post quindtcim
circiter litterarum spatium refert A.: ("^«/««^Mam trium prima-
rum lacerae reliquiae visae sunt ad ris spectare, la auteni appa-
rere medio fere loco.J Tum cum mihi nihilo plurif referet reliqui
Qnisi quod post mihl aliquid erasum in B: quom F, eum X, ni-
c\\\\o M9^. Tum cura mea illud nihilo pluris referet Camerarius. Tum

cum mea niihi nihilo pluris referet Haasius in Reisigii Scliol. gramm.
p. 388, Fleckeisenus Exerc. p. 16. Tum quom sibi ea res nihilo
plurisreferet Pylade duce Bothius. Tum quom nihilo plus ad meam
rem refferet Bermannus. Cf. Parerg. I , p. 421 et Prol. Trin. p.
ccxxi. 519. fepulcrum JS. fepulchrum reliqui cum .A dixit

Jt. DixKRiT A. dicat reliqui logos Hermannus. locos notavi ex

A.. iocum reliqui 520. stabilest A.. ftabile eft reliqui arum
C 521. chrifalo B mea caufa X caufa, non cauffa,

cum reliquis A: item v. .523. .524 522. fufcenfeat ABCB.

fuccenfeat JP. fubcenfeat X 524. aequumft CBX. equum ft B.
AEQUOMEST A. equuui eft F 525. Mendatium B Ber- illud

mannus. id A
ut videtur. om. reliqui. nunc vel iam Bothius. modo
Kampmannus de reb. mil. Pl. p. 17 post dixit aliquid era-
sum m B
111,5,1-111,6,1 BACCIllDES. 65

.ik.*

ACTVS IV.

FJSTOCLERVS. MNESILOCHVS.

P I S T CLE RV S.

Rebus aliis aiitenortar, Bacchis, quae mandas mihi:

Mnesilochum ut requiram atque ut eum mecum ad te ad-
ducam simul.

Nam illut animus meus rairatur, si a me tetigit niintius,

Qufd remoretur. ibo ut uisam huc ad eum, si fortest domi.

MNEs I L ocH V s.

Reddidi patri meo omne aurum. nunc ego illam me' uelim 530

Act. III. Scen. .5. PISTOCLERVS. MNESILOCHVS Mt. PI-

STOCLERVS ADOLESCENS BF. om. CMt. unius
Piftocleruf Wj.
versus spatlum ^A 526'. Pistocler' praemittunt €JM9 pust
aliif lacunam e rasura MS anteiiortar CM9F. auteuortat JK.
AJJTKLERTA.M A.. aiite uertar Mi. anteuortani Scutarius. anteuortaf

codd. Pii 587. adoie .1 aducatn MS 528. nunc AL.

Nam reliqui te tegitMSn. te tegit Mib nuntiuf AM^. nun-

ciuf reiiqui 529. remoheturibolt A.. remoratur. ibo et reliqui
forte eft libri cum A
Act. III. Scen. 6. Eandem scenam continuat A: novam
ordiuntur reliqui. Vide Mus. phil. I V, p. 6'09 MNESILOCHVS
PISTOCLERVS ADOLESCENTES DVO JSF. IVInefilocIiuf. Piftocle-
ruf X. om. CM9 530. m.vesiloch' praemittunt VMS meo
omne R. ome JBP. omnem M9. omne reliqui cum A. ego om. A
PUuti Com. I. 3. Bncch. 5
66 PLAVTI 11 1, 6, 2—8

Coiiuenire, postquam inanis siim, contemptricem meam.

Set^(e/ueniam/qudra grauateWtiTjdeHTr^dc Chrysalo. [500]

Verum postrerao irapetraui, ut ne quid ei suscenseat.

P 1 s T o c L E R V s.

Estne hic raeus sodalis'^

MNES 1 L OCHV S.

Estne hic hostis, quem aspicio, meus?

PlSTOGLERVS.
Certe is est.

Mnesilochvs.
Is est.

PlSTOCLERVS.
Adibo contra et «oiitollara «radum. 535

Saluos sis, Muesiloche.

Mnesilochvs.
Salue.

P I S T O C L E RV S.

Saluos peregre quom aduenis,

Ceua detur.

MNEs I L cH V s.
Non placet mihi cena quae bilem mouet.

533. ille ueniam quam grauate niihi Hermannits. ueniam mihi

quani grauate pater lilrri, sed ut antejtrteniiltimam litteram grauate
vocis B habeal e cvrr., lacunam autem e rasura ortam idem liber
ante pater. Vide Prol. Trin. p. clviii. chrifalo B. cryfalo C
533. fubcenfeat FX 534. raeiif hoftif qiiem afpitio C
535. Mn. est. Pi. adibo contra et coutollam
is gradum HermannuSf
contollarn sumens a Camerario. Mn. if eft. adibo contra et tollam
libri. Mn. is est. Pi. adibo contra. Mn. contollam gradum Acidalius,
Goellerus in Trucul. p. 68 53(>. peregre quom Uermannus.

quom peregre BF. cum peregre CBX

537. caena C, coena
X: item pauUo post post Cena parvam lacunam e rasura B
lU, 6, 9-ir> BACCIirDES. 67

P I S T O C L E R V S.

Num quae auuenienti ae'gritudo obie'ctast?

Mnesilocii vs.
Atque acerruma.
PlSTOCLEKVS.
'
Vnde ?

MNES I L C II V S.

Ab horaine ,
quera mi amicum esse arbitratus sura

antidhac.

P I S T O C L E R V S.

Miiiti more isto atquc exemplo uiuout, quos quora censeas 540

Esse amicos, reperiuntur falsi falsimoniis,

Lingua facliosi, inertes opera, sublesta fide. [510]

Nullus est, quoi non inuideaut rera secundara optingere:

Sibimet ne inuidcatur, ipsi ignauia recte caueut.

MNEs I L c H V s.

Eiiepol ne tu illorura raores perquam meditate tenes. 545

detur] de t corr. B 538. egritudo BF obiectaft C

obiectH eft reliqui acerrima acerrume MS. acerrume
l'ius. VOF»
acerrime X 539. amicum] antiacum D. antii«cu c. ras.
ii
C
antidhac VDu. andedhac B. aateac J9c. antehac FWi 540.
ti

uiiint tS. uiuunt reliqui quom JP. cum reliqui 541. effe
MiCD. tibi FWj repperiuDtur B falsi Pius. faifif libri
falfimouiif CMSF. falfi«moniif
rs
cum ras. B. testimoniif ^
.542. fublefla X. fubuefta ead. m. MS. fubuefta M9F. fubuecta C.
fubficta cod. Sambuci, cod. Pauli Stephani ap. Pareum. sublesti
Acidalius 543. quoi non inuideaut Dousa., Scaliger. qui non
iuuideat libri optingere MS, obtingere reliqui 544. Sibiuiet
ue liothius. Sibi ne libri. Ne sibi, et mox ipsis , Acidalius. Sibi illi

ne Hermaiinus igoauia Hermanmis. ignaui libri 545. Mn.

certe iialde napicnter
om. M9t$ ne tu] tu ne M^. ne tu CMM perquam meditate CMB
'meditate. Plautus In Bacchidibus: Edepol ne tu iilorum mores
perquam meditate tenes. iu quibusdam non ferunt^: Charisius p.l84j
ubi feruntur corrigendum esse dixi Parerg, I, p. 418. 386
68 PLAVTI III, 6, 17-25

Set etiam uuura lioc ex ingenio malo malum inueniunt suo:

Niilli amici sunt, inimicos ipsi iii sese omuis habent.

'Atqne i se quom friistrant^ frustrari alios stolidi existumant.

Sicut est hic, quem csse amicum ratus sum atque ipsus

'\. i* ^^r •
silm mihi.

-Ht^ quod in se fuit, accuratum habuit, quod posset mali 550

Faceret iu me, inconciliaret copias omnis meas.

P I sT o cLE R V s.

Inprobum istunc e'sse oportet hominera. L580]

MNEs I L o c H V s.

Ita ego esse arbitror.

PlSTOCLERVS.
'Obsecro hercle, loquere quis is est.

31 N E s I L c H V s.
Beneiiolens uiuit tibi.

Nara ni ita esset, tecura orarem lit ei, quod posses raali

546. malo malum libri. malum malo post Bothium Hermannus

547. pust funt lacitnam e rasura B fe X omnif
omnes 548. i Mt, ut Trin. 17. ii B. hi VhHT. hic CV«. om.
Wi quom JP. qum JB. cum reliqui frustrant Acidalius. fru-

ftrantur vel fruftrant libri, nisi quod fruftantur B fruftrare

Acidalius exiftimant FjR 549. suiii atqueom. FX

550. Ille B. ipfe reliqui poffet ut inali B ante rasuram
551. faceret in me BCBF. facere in me Wi. Facere et in me Ca-
merarius. Facere in mo et mi Acidalius inconciliaret B. incon-
ciliare BbVBWj. inconcillare Btt et I. incociliare B mrg. cou-
ciliare JP 5.38. luprobum, no7i impr., B iftuc iB Mn.
om. Bn ita ego esse B. ego ita effe libri. ita esse ego Buthius.
ego esse ita post Guyetum Hermannus 553. Obsecro Camera-
rius. obfequere libri heccle Btt, is om. Wi JMn. om,
Bu beneualenf BVMt, sed ut de B ambiguum sit al litte-

ras a prima an secunda m. habeat 554. ne /^ lit ei quod

poffef libri Cisi quod ut om. JB^). ego lit ei quod posses Guyetus.
ut eii quod posses Bothius. ut ei quod potis esses Hermannus
 III, 6, 26—34 BACCHIDES. 69

Facere, faceres.

P I s T o c L E RV s.

Dic modo hominem qui sit : si non fecero 555

V
Ei male aliqiio pacto, me esse dicito io;iiauissumum.

Mnesiloch vs.
Nequam horaost, ucrum hercle amicus est tibi.

PlSTOCLERVS.
Tanto magis

Dic quis est? uequam hominis pol ego parui pendo gratiam.

M NEs I L cH V s.
Video non potesse quin tibi eius nomen eloquar.

Pistoclere, perdidisti me sodalem fiinditus. 560

PlSTOCLERVS.
Quid istuc est?

Mnesilochvs.
Quid est? misine ego ad te ex Epheso epistulam

Siiper amica^ ut mi inuenires? [5303

P i sT cLERV s.

Fateor factum, et repperi.

MNEs I LocHV s.

Qui? tibi non meretricum aliarum erat Athenis copia,

male 2E
n
555. faecero V 556. esse] etiam Xi igna-

uifmum C. ignauiffimum reliqui 557. homo ft B. homo eft re-

liqui Tanto] Hem, tanto Hermannus 558. nequam hominis
pol ego Mt. nequatn hominif ego lihri. nam nequam ego hominis Her-
mannus 559. poteffe JBC poffe DVMi eloqaar om. 'A
561. niisine]me fine C ephoefo JO epiftolam Ubri
563. Quid? Angelius meretricum aliarum erat R Prol.
i
Trin.

p.ccLXXiii. erat meretricum aliarum libri, nisi quod meretricum et

70 PLAVTI III, 6, 35-40

Quibuscum haberes rem, nisi cum illa, quam ego mandas-

sem tibi^

Occiperes tute ipse amare et mi ires consultiim male? 565

PlSTOCLERVS.
Sanun es?
MNES I L CHV S.

Rem repperi oranem ex tiio magistro : ne nega.

Perdidisti rae.

PlSTOCLERVS.
Etiamne ullro tuis me prolectas probris?

MxEsiLOcnvs.
Quid? amas Bacchide'm.
PlSTOCLERVS.
Duas ergo hic intus eccas Bacchides.

M NESILO CHVS.
Quid, duae?
PlSTOCLERVS.
Atque ambas sorores.
M NESILOCHVS.
Ldqueris nunc nugas sciens.

abarum C atliaenif €7 364. qum B 565. Occiperes

tute ipse Mi. Occiperef tute libri. Ipse occiperes tute Hermannus.
Tute amare occiperes et ynox med Dothius mi R. me libri ut
V. 684 566. fanunef BVMtc. fanu ef vel fanum ef BF'A
reperi Jt nega] n e corr. D 567. prolectaf M9, cod Sca-
liyeri. ,plectaf JB, sed cum rasura subter prima littera. proiectaf
CFX 568. >Ix. Quid? amas Bacchidein. Pi. duas Scaliger, Her-
mannus. Mn. Quid amaf? Pi. bacliidem. duaf ttCMM. quid clamaf?
Mn. bachidem. Pi duaf WA
et , nisi quod amaf, jfM Samhuci, Py-

lades. M.v. Quid amas Bacchidem? Pi. duas Camerarius. Mn. Quid, _

amas Bacchidem? Pi. duas vulgo 569. Mn. om. MMn Qui
Hermannus sorores om. VMi
 nr,6,41— IV, 1,4 BACCHIDES. 71

PlSTOCLERVS.
Postremo, si pergis paruam mihi fidem arbitrarier, 570
Tollara ego ted iii collum atque intro hinc aiiferam.

Mnesilochvs.
Immo ibo: mane.
PlSTOCLERVS.
Non maneo; neque tii me habebis falso suspectiim.

Mnesilochvs.
Sequor. [.5401

PARASITVS. PVER. PISTOCLERVS.

Pah asitvs.
Parasitus hominis ego sum ucquam atquc inprobi,

Militis qui amicam secum auexit ex Sarao.

Nuuc me ire iussit ad eara et percunctarier, 575
Vtrura aiirum reddat anne cat seciira seraul.

5T0. Poftremo libri, tiisi quod Pofleemo Bn. Postremo ego cum
Bothio Uermannus fi fpergif X paruam Scaliyer, Bentleius
in Eun. I, 2, 117. parum libri 571. ego ted BC ego t& B.
ego tet JP. ego te X. iam te Uermannus Mn. immo ibi JP. imo.
Mn. ibi Z 572. Pi. om. Min manebo, neque me Uermannus
Act.IV. Scen.l. PARASITVS. PVER. ADOLESCENS «J#6.
om. VM9n. Parafituf. Puer X. Parafituf t^ 573. parasit' prae-
mittunt CB hominis ego sum Uermannus. ego fum hominif
libri iuprobi, non impr., VMM 57-i. amicam qui, deleto ex,

Uermannus 575. mei re C percontarier FXi

Nunc
ne ad eam ille ire iussit perc. Uermannus 576. Vtrumne Xi
reddit M9n femul BCf. fimul K. vid.Prol.Trin.p.xcvii.
72 PLAVTI IV, 1, 5-lV,2,5

Tu diidum, puere, ciim illac usque isti semul:

Quae hariim suut aedes, piilta. adi actutum ad foris.

Recedin hinc dierecte? ut pulsat propudium.

Comesse panem tris pedcs latiim potes, 580

Foris pultare nescis. ecquis in ae'dibustV

Heus e'cquis hic cst? ecquis lioc aperit ostium? [550]

Ecqui exitV
I* I sT c L E R V s.

Quid istuc? quae istaec est pulsatio?

Quid? quae te inala crux a<^itat, qui ad islunc modum

Alieno uiris tuas extentes ostio? 585

Foris paene exfregisii. quid nunc uis tibi ?

P A R A S I T V S.
Adule'scens, salue.

577. puere, cum illac Bothius. puer cum illa lihri. puere, qui
femul tSVMSF. fimul Xi
cum

item
illa

578. que
V.
Pylade duce Hermannus

581. 586
VDmF edef W
579. Pa. praemitlit
foris

Z,
Pareus. foref lihri:
Pv. autem post die-
recte Recediu Botliiiis. Recede lihri. Recede tu Uerinannus
680. Commeffe B. comeffe C 581. pultaref C« post nefcif
personae ttotam Pveb habent BC, puer Mtn, Puer J9& , Pa. Wt

nullam JP ecquis in aedibust JR: ecquis in aedibus est Scaliger.

ecquif liif in aedibuf eft MSVWj Qni^i quod edibuf MS). hecquif if in
aedibuf eft MM. ecquif if in edibuf eft F 582. eft liic F
hecquif MM hoc om. Guyetus boftium MSFWt 583. Ecqui
R- Ecquif libri, nisi quod hecquif MM
Act. IV. Scen. Pust exit novam scenam ordiuutur libri,
8.

eandem recte continuavit Bothius. PISTOCLERVS AUOLESCENS

inscripsit Bn, PARASITVS addidit Be. om. VMSu. PIST M PA
Bh. Piftocleruf adolefceuf. Parafituf J^. Piftocleruf. Parafituf^
que VF iflec BVM"ML pultatio F 584. Quid? quae
te B. Qui te BVB. quae le Wt. que te JP quia diftuuc V. ad
istunc qui Acidalius 585. uirif tuaf BVB. iurif tui M^X
hoftio BM^X 53«. pene BVBX. pone J^ exfregifti B.
effregifti reliqui. ecfregifti Buthius 587. adolefcenf J^
IV, 2, 5-14 BACCHIDES. 73

PlSTOCLERVS.
Saliie. sct quem quaerilas?

PARAS I T V S.
Baccliidera.

PlSTOCLERVS.
Vtramne ergo?
P A R A S IT V S.
Nil scio nisi Bacchidem.

Paucis me misit railes ad eam Cleomachus,

Vel lit ducentos Philippos reddat ailreos, 590

Vel ut hiiic in Elatiam hodic eat secum seraul.

P I S T CLE R V S.

Non it: negat se itiiram. abi et reiiiiiitia. [560]

Alium illa amat, non illum. duc (e ab aedibus.

Parasit vs.
Nimis iracunde.
PIST CLE R V S.
At sciii quam iracundiis siera?

Ne tibi pol haut longe 6s ab iiifortuniost: 595

Ita dentirrang^ibula haec meis raanibus «[estiuiit.

pro PisT. per tutam scenam .Mnes. hahere VOn solent

querilaC omnes 588. utrainue Dotliius. utram MSVHIi. utran
F 589. cleoniatuf W 590. pliilipp • nf c. ras. B V
«91.

^pro elatia scriptum est ilecia^: Pius femiil VStuF. femel B.

fimul SieX 592. id Z negat se IS-. negato effe liOri.

uegat esse Acidalius. negato Hermannus Pi. ww. C\ Pa. Jt€$

593. edibuf JBCJF 595.^e tibi pol Fleckeisenus Philol. IT,

p. 8o: cf. Mil. glor. 1270. Ne tibi hercle libri, etiani Bentleius i/i
Heaut. IV, 2, 1, et nuper Uermannus Philoloyi III, p. -tOT : vide
tamen Prol. Trin. p. cxxvn. Tibi liercle Hermannus in editione
os ab infortuniost Fleckeisenus. eft of ab infortunio libri, nisi
quod ef tu ;^;'o eft oCJOe, lufortuuo A 596. denti fraugibula JS
74 PLAVTl IV, 2, 15-21

P A K A S I T V S.
Quom ego hiiius uerba interpretor, mihi caiitiost,
Ne niicifrangibula exciissit ex malis meis.
Tuo ego istaec igitur dicara illi periculo.

PIST CLERV S.

Quid ais tu?

PARAS I TV S.

Ego istuc iHi dicam.

PlSTOCLERVS.
Dic mihi, 600
Quis tu e'sy

Parasitvs.
Illius sum integumentum corporis.

Pistoclervs.
Nequam esse oportet, quoi tam integumcntum inpro-

burast. [570]

Parasitvs.
Sufflatus ille huc ueniet.

Pistoclervs.
Dirrumptiim uelim.

.597. Quoin W. Cum reliqui interpretor]»ie<?/«7n r litteram

e corr. ltM9 cautio ft BC. cautio eft reliqui 598. nuci
frangibula MS excufferit P ex oni. 19fiFWi, add. Ob
600, Pi. dicjPi. om. Vtin. item v. 602 integimeDtum BC
integimontum M9 6'03. cui lihri tam integuineutum impro-
bum est Bothius. tu integumentum improbuf (inpr. StV) ef libri. tu
integimentum improbum es Lambinus. tu integumentum sies Herman-
nus Nequam esse oportet scutum : integumentum improbum est
Turnehus Advers. xxir, 11 : atque scutum integumentum improbust :

Scaliger quoque in suo cod. esse teslatur 603. Pa. om. C:

item V. 604. 6*0.5 personarum notas omnes Pi. om. VD
dirrumptum BCIt. diruptum WX. cf. Prol. Trin. p. cii.
IV, 2, 22—29 BACCHIDES. 75

P A R A S I T V S.
Num qiiid uis ?

P I S T CLEnV s.

Abeas: celeriter factost opus.

P A RAS I T V S.

Vale^ deutifrangibule.

P I sTo c li ERV s.

Et tu, integumentum^ uale. 605

In eum haec reuenit rcs locinn ut, quid consili

Dem meo sodali super amica, nesciam:

Qui iratus renumerauit omne aurum patri,

Neque niimmus ullust qui reddatur militi.

Set hiic concedam : nam concrepueriint fores. 610

Mnesilochus eccura raaestus progreditiir foras.

604^. Numquid 19 X, Nunc quid BVF, sed nc e corr. C

abeas celeriter iungebatur ante Hermanniim facto ft MSCI9F.
de
facto eft Wi 605. Valenti frangibule O intagumentura Cn.
iutugumentum Cb 606. eum haec Botkius. eum uunc haec libri.
secuin
eum nunc haec j©&. eum Guyetus qui HuF coufilii libri

607. dem moo]de<) 25 608. ratuf JP remunerauit Wj

BCO. ulluf FWi
609. ulluft 610. crepucrunt Z 611. me-
ftuf BCDF. moleftuf X, pergreditur Xi
 PLAVTI IV, 3, 1-3

MNESILOCHVS. PISTOCLERVS.

MNES I L CH V S.
Petulans, proteruo, iracundo animo, indomito, incogitato, [580]

Sine modo et modestia sum, sine bono iure atque honore,

'incredibilis imposque animi, inaraabilis, inle'pidus uiuo,

Act. IV. Scen. 3. MNESILOCVS PISTOCLERVS ADOLE-

SCENTES B. om. COtt. MXESILOCHVS M9h. Mnefilochuf. Pifto-
cleruf FXi (nisi qitod c pro ch J5J) Miris modis depravatam,
scenam ciim secundum vulgatam versuum distributionem , quae
Camerarium auctorem hahet inde a v. 686 nos olim trochaicis
,

numeris descripsissemus , contra iamhicis septenariis Uermannus

nuper : ut in tanta opinionum fiuctuativne certiore fundamento
nitereinur, nunc ab ea versuum descriptione profecti sumus quam
JB servavit. Quam duni tenemus quantum fieri potuit , trochaici
prodierunt post tres octonarios continui seplenariiundecim. Quo-
niam autem cum in hac parte tum in eis qui praecedunt creticis
bacchiacisque sine aliqua audentia Qquanquam haudquaquam ma-
iore quam qua Hermanno opus fuit) ad instaurandam concinni-
tatem Plauto non indignam nihil profici potuit: ut et satis certo
de Mi constaret et uno oculorum contutu tralaticia species huius
cantici comprehendi posset, ipsius MS exernplum integrum infra
posuimus, reliquorum autem codicum non a nostro exemplo , sed
a B discrepantias commemoravimus. Ceterum a St facile appa-
rebit eis potissimum locis discedendum fuisse, in quihus aut glos-
sematis cum poetae verbis glutinatis aut partibus quibusdam vel
perpernm vel incuria omissis pristinus ordiendorum ter-
traiectis
minandorutnque versuum ordo turbatus esset: quarum caussarum
eadem hic vis fuit alque in Trinummi canticis illis quorum ex-
empla Prolegomenon cap. xviii. proposiiimus.
Petulanf propteruo iracundo animo indomito incngitato
Sine modo et modeftia fum fine bono iure atque honore
Incredibilef impofque animi inamabilif inleplduf uiuo

De V. 613—614 vide Uermannum Eletn. d. metr.p.92, Prol. Trin.

p. cxciii. 612. Mnes, etulanf V. Pectulaof 19 proteruo FX
613. honoreHiure honore J>. more Acidalius 614. incredi-

bilif CMMWXi impofquae C. impof quem J»« illepiduf FWj

 IV, 3, 4-8 BACCIIIDES. 77

Alaleuolente iDge'iiio iiatus. postremo id mist qudd uolo

aliis. 615
Nequior uemo quisquamst, neque indignior
()uoi d/ bene faciant nec quem homo aiit amet aut
adeat.

Inimi6os quara amfcos aequ()mst med habere:

Malos quam bonos par magist me iuuare.

'Omnibus probris, quae improbis uiris 620

615 Maleuolente ingenio natuf**> poftremo id mihi eft quod uolo

Ego effe aliif. credibile lioc eft. nequior nemoft
Meque indiguior quoi di beuefaciant neque quem quifquam homo
aut amet aut adeat.
quam amicof equu ft me habere.
Iniuiicof

quam bonof par magif me iuuare.

Alalof
620 Omnibuf probris quae improbrlf uirif

615. ingenio]|!;enio Pius, Meursius, Palmerius , Gronovius Lect,

Plaut. p. 177 post uatuf lacunam e rasura MS: item v. 622.
623. 638 uolo MSCFX. uolo O, recens vianus in B, 'vetus
lectio' Pii, Wolffius de canticis p. 38 ego effe delevit Uer-
mannus : et habet haec ego effe .... nemoft <7 in margine tantum.
effe om. Wj Quae sei/uuntur credibile hoc eft f/yro quibus in-
credibile: hoc F construens cum superioribus, incredibile hoc X^
in V. 623 transposui non propter metrum , sed sententia exigente

o
«16. neuio eft FZ 617, quoi dii X. cui dii JF. quodi C.
quidi D quifpiam jF. quifque Wj Ceterum hos vv. sic olim
Hermannus Elem. p. 220 disponebat:
Incredibilior, nequior nemo niinc est,
Keque indiguus, quoi di

Benefaciant, neque quem quisquam h. a. a. a. a.:

ad hoc autem exemplum nuper descripsit:

Incredibile hoc est: nequior nemo est quoi di
Benefaciant n. q. q. h. a. a. a. a.

618. aequomst med Uermannus olim: aequom me est idem ntiper.

equiufc nie M9. equiuft me V. equum eft me JP. aequum eft me 25
619. par magif]permagif MMnFX. Vide Prol. Trin. p. cx 6S0.
probif Xi que C. quam FX
improbrif CMM. improbif FX
78 PLAVTI IV, 3, 9-13

Digna sunt^ dignior niillus est homo,

Qui patri reddidi quod fuit prae mauu. [590]

Credibile hoc quoipiamst? siiraue ego amens homo?

Qui misere perdidi me atque operam Chrysali.

PlSTOCLERVS.
Consolandus hic /nunc/ mihist : fad eu7u)^(ltbo^ 625
Heus Muesiloche, quid titV '

M NES I L CH V S.
Perii.

PlSTOCLERVS.
Di meliora faxiut.

MXEs 1 L c HV s.

Perii.

Digna funt dignior Dulluf eft honio

Qui patri reddi omne aurum»»» amanT
'

Quod fuit prae mauu. fumne ego»««honio mifer.

624 Perdidi me atque operam chrifali.

Pi. Confolanduf hic mihift. ibo ad eum.

Mnefiloche quid fit? Mn. perii. Pi. di meliuf faciant. Mn. perii.

681. digna funt etiam M9F, codd. Pyladis. digna f C. digna eft Wj.
diguuft 'antiqua exemj)lai'ia' Pii eft]aeque est nuper Uer-
mannus 688. Sic Hermannus et ylossemate omne aurum deleto,
el amanf vocabulo quod e proximo versu huc irrepsit reddidi
fJJ91^X manu C
mauif MftM. manuf J9c. manibuf fX
683. Haec sic Hermannus:
Siimne ego amens homo?
Hei miser, perdidi me atque operam Chrjsali.
Ego e dimetro tetrametrum e/feci ascitis huc illis de qiiibus ad
V. 615. Turbarum indices in B
rasuras habes et lacunas. Post
mifer ex 'ora libri N. Clerici' Lainbinus addidit Sumue ego nullius
pretii? 685. Hinc iambicorum suorum initium Hermannus fecit
Confolanduf] fecum sup. scr. MMb mihi eft Wi 686, dii

WK meliora fiixlat Fleckeisenus Exerc. p. 19. meliuf faciaut^t6rt

IV, 3, 13—19 BACCHIDES. 79

FIST CLE R V S.
Non taces, iiisipiens?

M NES I L CH V S.
Taceam?
PlSTOCLERVS.
Sanus satis nunc non es.

MNES I L CH V S.
Perii.

Millta mala nii in pectore acria atque acerba niinc eucniunt.

Criminin fidcm rae habuisse? inmerito iratus fui tibi.

PlSTOCLERVS.
Kia^ habe bonum animura.
MNES 1 L O C H V S.

Vude habeara? plilris, quam ego sum, mor-

tuost. 630
PlSTOCLERVS.
Militis parasitus huc modo, aiirum petere hinc, uenerat:
Eum ego meis dictis malis his foribus atque hac [mu-
^ liere] [600]

Pi. Non tacef iufipienf. Mn. taceani. Pi. fauuf fatif non ef. Mn. perii.
a.e
Multa mala mihi in pectore nunc acria atque acerbeueniunt.
629 Criininin me habuiffe fidem? imnierito libi iratuf fui.

Pi. Eiia bontim habe aniraum. Mx. unde habeam? mortuuf plurif
pretii eft quam ego fum.
Pi. Militif parafituf niodo uenerat aurum petere hinc.
Eum ego melf dictif malif hlf foribuf atque hac

637. tacenf Z praentat fortasse satine sanus nunc esV

688. acri CJOF acerba eueniunt X. acerua eueniuut C acerbi
eueniunt 19M^ 629. crimini in me JP. crimini me X inme-
rito, twn imm.,
V
BC iartuf X 630. Eia BbCDX, eja
F mortuo C pretiift J». preci ift CFX 633. eum
sup. scr. C meifj me hif X hif CMieFX. hic X. if IBa
ac
atque hac reppuli C. atque reppuli M9a, atque reppuli Hb. at-
80 PLAVTI IV, 3, 19-23

Reppuli rciecique horoinera.

MNES 1 L O CH V S.
Quid id autem prodest niihi?

Quid faciam miser? nil habeo: ille quidem haric abducet,

scio.

PlSTOCLERVS.
(P6|.si raihi sit, non poihcear.

MNES I L O C H V S.

Scfo, dares: noui(tuum"^ 633

£t, nisi ames, nunc tibi fidera habeam tantam [quantara

maxumara].
Nuuc agitas sat tiite tuarum rerum, ego ut opem te mihi

Fe'rre putem posse iiiopem.

PlSTOCLERVS.
Tace modo : aliquis respiciet deus.

Mnesilochvs.
Nuflrae.

RepuH reieci honiiDeni. >Ix. quid milii id prodeft?

634 Quid faciaiii? Dihil habeo uiifer, ille quidem kanc abducet fcio.

Pi. Si niihi eft uon pollicear. xVI.v. fcio deref. noui

Sed nifi auief uou haheani tibi fideni tantam.
Nunc agitaf fat tute tuaruni reruiu.
Egone ut opein niihiiferre putem poffe inopem te.

Pi, Tace modo. deuf»»» refpiciet nof aliquif. Mn. nuge.

u
Pi. Mane. Mn. qiiid eft? Pi. tuara copiam eccam chrifalum uideo.

que repuli XWi. reppuli atque W ianua additutn in MS manu

Camerarii 633. reici M9u id sttp. scr. C 535. mihi
sit Camerarius. mihift C. michift 19. mihi eft F. inihi non eft X
pollicear C*. prdliceor OWj. policeor F. Suhaiidi sed dein
dare JJ«. daref CJDbM^X 637. fatrute CJOft 638. poffelee

poffe J» Pi. om. MMn deuf C. dfuf Mift. dfuf CsiO ^*-
deuf fecuoduf FIMWj refpiciet] r e corr. B 639. nuge
CMMM^Xi Pi. manejPi. om. M9a
IV,3,25-IV,4,3 BACCHIDES. 81

F I ST CLEn V s.
Manc.
Mnesilochvs.
Quid estV
I* I s r o cLEnV s.

Tuani copiam eccum uideo Chrysalum.

CIIRYSALVS. MiVESILOCHVS. PISTOCLERVS.

C H R Y S A L V S.
IIuiic hominem dccet aiiro expendi: huic staluara statui

decet ex auro. 640

Nam duplum hodie facinus feci, duplicibus spolifs sum ad-
fectus.

Erura raaiorera meura ita ego hodie liisi lepide, ut Iiidi-

ficatust.

Act. IV. Scen. 4. CHRISALVS SERVVS. iMNESILOCVS

PISTOCLERVS ADOLESCENTES BFWi, nisi quod Chrjf. et — lo-
chuf FX, adulefcentef F', adolefceuf X. om. VMM 640. Nunc
I^X huic] huc C statuam statui decet Hermannus. decet
ftatuani ftatui lihri 641. duplum Brixius Quaest. p. 43. duplex
libri duplex feci hodie facinus Herviannus spoliis suni]fpo-
liamufum M9a adfectuf B. affectuf reliqui 643. Eruni
vide Prol. Trin. p. cxlvii. Erum ego nieum maiorem ut hodie Bo-
thius ita ego jR. ut ego libri ludificatuf eft libri

Versuum 64.3 — 669 haec est in B species, a qua discrepantem

reliquorum librorum memoriam notavi pari atque in superiore
cantico ratione
Plftuti Com. I. 3. nacch. 6
82 PLAVTI IV, 4, 4-9
Callidum senem callidis dolis

Compuli et perpuli, mi omnia ut crederet. [610]

Niinc amanti ero, filio senis, 645

Quicum ego bibo, quicum edo et amo,
Regias copias aiireasque optuli,

Vt domo siimeret neii foris quaereret.

Nonfmihi isti placent Parmenone's, Syri,

Qui duas, tris minas aiiferunt eris. 650

Nequius nil quam egens consili se'ruos est,

Nisi is habet miiltipotens peclus, [ut cjdpias,]

'Vbicumque usiis siet, pe'ctore promat suo.

Callidum Cenem callidif dolif

Compuli et ji^puli mihi omnia ut crederet.

645 Nunc amanti ero filio fenif quicum ego bibo cjuicum edo et amo
Regiaf copiaf aureafque optuli ut donio fumeret neu forif quaereret.

Nou miiii«««ifti placent parmeuonef fyri

650 Qni duaf aut trif niinaf auferunt erif.

Nequiuf niliil eft quam egenf confiiiif feruuf nifi habet

Multipotenf pcctuf. ubicumque ufuf Ciet pectore expromat fuo.

In disponendis verxibus sicubi a B

discedenduin esset, tantum ab
Hertnanniano exemplovel Elem.doctr.m. p.SSO sq. olim vel nuper
in editione proposito sumpsi, quantum probandum esse nunc in-
tellexissem 643. calidif codex Romanus Lonyolii 644. pe-
puli MBnX. perpuli JihVM9F omuia]ama MMu 645. senis]
fecuf Wi 646. iambicos numeros mecum nuper Hermannus
agnovit 647. optuli MSF. obtuli CJB. attuli Wj 648. quae-
reret]id quaereret C ante ras. 649. post mihi lacunam e ra-
sura Mt placent ifti CMMWXt firi MM 650. tris Uer-
mannus. aut triC VMt. aut tref M^TKi eris]5uis eris Hermannus
acatalectum efficiens 651. confilii CFX. confilio M9
658. Kisi habeat olim Hermannus , nuper duos hinc anapaesticos
octonarios ordiens inultipateuf a correctrice manu rec. B
653. fiet CM9X. fit JP suo om. CMMFWt O» fine versus)
IV,4,10— 14 BACCIIIDES. @3

Nullus frugi dsse homo * * » potest,

Nisi qui et bene facerc et male teiiet. 655

'improbus sit cum iinprobis, [620J

Harpaget cum fiiribus,

Quod queat. uorsipellem esse homincm conuenit,

Pectus quoi sapit.

BoMiis sit bonis, 660

Malus sit malis:

Vt tpi^ecumque res cst, ita animum habeat [lisque.J

Set lubet scire quantum aiirum erus sibi

Dempsit et quid suo reddidlt patri.

NulluT frugi effe poteft homo

(I

655 Nifiet bene et male facere tenet.

Iniprobif cum improbuf fit arpaget furibuf furetur quod queat
r

Vefipellem frugi couuenit effe honiiuem

660 Pectuf cui fapit. bonuf fit bonif. maluf fit malif.

Vt quecum^ref fit ita animum habeat.

Sed lubet fcire quantum aurum eruf fibi

Dempfit ecquid fuo reddidit patri.

654. frui 19 655. iambicum feci m. additum in B.

J^ ead.

nifi qui et reliqui 656. 657 trochaicos numeros Hermanno debent

luprobif cum improbuf fit CMtX. improbuf quom improbif fit M^
657. arpaget CJO. arpaga JP. harpaga furctur eiecit Her- X
tnannus 658. uerfipellem CM9FX frugi cum Bothio delevi
tit e V. 6'5-t: iteratum 659—661 dochmiacos descripsitHerman-
nus , ego trochaicum primum , prowimos hacchiacos catalecticos.
Quanquam potest bacchiacus etiam primus esse 661. malus] mal*
Mfe post rasuram, aute quam quid fuerit non liquet 668. Vt
quecum Ba, s^ addidit Mth. utcuque CMMFWt. Vticumque Her-
mannus olim est Mi. fit lihri Ceterum etiam licebat sive
dochmiacos sive bacchiacos numeros continuare:
Vt quaecunque rest,
Ita habeat animum.

664. et quid BcM^^X. ecquid Mta. ut quid M9a, ut quid jD6. et

 84 PLAVTI IV, 4, 15-21

Si frugist, Herculem fecit ex patre: 665

Decumam partem ei dedit, sibi nouem abstulit.

Set quera quaero, optume eccik obuiam mihist. [630]

Nilm qui tibi nummi exciderunt, ere, quod sic terrara [t^x^ns]

Optuere? quid uos maestos tristisque esse conspicor?

Non placet, nec te'merest. etiam quid respondetis mihi? 670

MNEs 1 L cnV s.

Chrysale, occidi.
C H R Y S A L V S.
Fortassis tu aiiri dempsisti parum?
MXE I L o CII V s.

11
Quid, malum, parum? iramo uero nimis multo miniis quara

parum.

665 Si frugi eft herculeui fecit ex patre.

DecimaiJi partern ei dedit fibi uouem abftullt.

Sed quem quero optime ecce obuiam uiilii eft.

Num qui nummi exciderunt ere tibi

(Jiiod fic terram optuere.

Quid uof uieftof tam triftefque effe confpicor.

quidem J5 665. fTugi eft CJ9X. frugi en JF "^ercule J»

666. decumam Z 667. quaero VBX obtume CjW.
optume F olio oportune mihi eft obuiam e Dacchidibus affei^t Cha-
risius p. 1S7 668. 669 tetramttros esse Hermannus nuper per-
c
spexit exciderint JP fit C 669. obtuere VDFX
tacens siipplementum est Hermnnni 669. moeftof X tri-

stesque Uermannus. tam triftefque COF. taquam triftef Xi. tauique

tristes Pius. furtasse esse potius delendum 670. temere est,

etiam quid Bothius. temereft etiam. quin BC et Cnisiquod temere MBy
temere eft JFX) reliqui. est temere. eia, quio Acidalius respon-
detls mihi Acidalius. mihi refpoudetif BMiFWt. mihi refpondeaf C
671. 673 hoc ordine Camerarius , inverso lihri, sed ut illius
indices 1 et 2 numeros Be praeposuerit Qion eos, ut videtur,
b
Camerarii manu adscriptos) 671. Mn. om. libri Crifale

B 672. Mn. om. FX Quid Mt. Qua B. quia CMMWi. qa J^.

Qui Camerarius parum. Mn. imuio M^X nimis mnlto minus
IV, 4, 22-29 BACCHIDES. 85

Ciinvs AL vs.
Quid/malumSigitur, stiilte, quoniam occasio ad eam r(5m fuit

Mea uirtute parta, ut quantum uclles tantum siimeres,

Sic hoc dlgitiilis duobus silmebas primoribus? 675

'An uescibas^ quam eiusmodi liomini raro tempus se daret?
MNES I L O C II V S.

Erras.

ClIRYSALVS.
At quidem tiite errasti ,
quom parum immersti am-
pliter. L640J

MNEs I L cH V s.
P61 tu, quam nunc, med accuses magis , si magis rem
noueris.

Occidi.

C H R Y S A L V S.
Animus iam istoc dicto pliis praesagitiir mali.

MNES I L O C H V S.

Perii.

C H R Y S A L V S.
Quid ita?

quain pariitn J{. niniio uiiuuf inuU« parum libri. uiraio mfuus multo
ac paruni Hermannus (573. Ch. addidit Camerarius ma-
lum igitur Mt. igitur libri. igitur tu Bothius qiii B. quo C
674. l"uineref]m e corr. JB 675. fic hoc CJP. ficii» Jf. Si Iioc

SX sumebas duobus digitulis post Bothium Uermannus

fumaebaf JB prioribuf X 676. nescibas Guyetus. nefciebaf
libri 677. at quideni]atqui Hermannus cum libri im-
merfifti X ampliter] /imc spectare potest Charisius p. 60 et p.
176: cf. Parerg. I, p. 416 678. quam nunc, med Bentleius
in Eun. II, 3, 66. quam uuuc me libri. me quam nunc Hermannus
acculef Xi 679. Occidi Mxesilocho tribuit Dousa, Chbvsalo
libri iam animuf X. animif iam Nonius p. 476 ftoc No-
86 PLAVTI IV , 4, 29-35

Mnesilochvs.
Ouia patri omne cuiii ramenlo rcddidi. 680
C H n Y s A L V s.
Reddidisti'?

Mnesilochvs.
Reddidi.

Chrysalvs.
Oranene ^?

M NEs I LocHV s.

'Oppido.

C H R Y S A L V S.
Occisi sumus.

Qui fn mentem uenit tibi istuc facinus facere tam raaium ?

Mnesilochvs.
Bacchidem atque hunc siispicabar prdpter crimen, Chrysale,

Male mi consuluissc: ob eam rem omne aiirum iratus re'ddidi

Meo patri.

C H R Y S A L V S,
Quid, libi reddebas aurum, dixisti palri? 685
MNEs I L c h V s.

Me id aurum accepisse exteraplo ab hospite Archide'mide.

nius prefagitur
d
B 680. omne JF* 681. Ch. om. MBn,
add. M9e redidi SS omneue]onine oppido]opido JP.F
omue oppido X reddidi aurum omne oppido a/fert Charisius

p. 187 693. tibi ueuit iit lenius conimendatn Prul. Trin. p. ccxlv.
683. Mn. om. M9n, add. M9e: item Ch. v. 68.5 fufpicabat
X 684. Male mi Mt C>it v. .56'5) : cf. Prol. Trin. p. ccxci. et
cccxLvii. Male Mt. me male reliqui. Mi male Lambinus. Male me
d
Hermannus 685. redebaf Mi 686. Me id aurum libri. Id
aurum Camerarius. Aurum id Guyetus. Id rae aurum Kampmannus
de AB praep. p. 14 ofpite JB. hofte M9a archimenide X
IV, 4, 36—44 BACCHIDES. 87

ChRYS ALVS,
Hem,
'istoc dicto dedidisti hodie in crucialum Chrysalum: [650]

Nam ubi me aspiciet, aii carnuficem rapiet continuo seuex.

MNEs I L o C II V s.

Ego patrem cxoraui.

ChRYS ALVS.
Nempe ergo hdc ut faceret, quod loquor.

MNES I L C H V:S.

'immo tibi ue noceat, neu quid 6b eam rem suscenseat. 690

'Atque aegre impetraui. nunc hoc tibi curandumst, Chrysale.

C H R Y S A L V S.
Quid uis curem?
MNES 1 LO CHV S.

V't ad senem etiam tu alteram facias uiam.

Compara, fabricare, finge quod lubet, congliitina,

'Vt senem hodie indoctum docte fallas aurumque aiiferas.

Chrysalvs.
Vix uidetur fieri posse.

Cris. Em huic versiii continuat B ,

proximi initio posueriint

R olim, Hermannus 687. dedidisti hodie Acidalius. dedifti

hodie libri. hodie dedisti tu Hertnannus iucrutiatum CX
688. Nam nifi me afpicet X carDuficem JBC. carnificem reliqui
rapicet Mf 699. Iioc ergo ut Hermannus: potuerat saltem
ergo hoc uti 690. fuccenfeat JP35 691, egre BCF
aegre impetraui attulit Charisius p. 176 curandu ft Mi. curan-
duf e CM9tB. curandu e M9bFX
Qnisi quod „chryfale" eft h. e. F
eft chryfale^ Hermannus. etiam libri
698. etiam tu facias

alteram Guyetus 693. post fabricare lacunam e rasura B

694. fene raodie C. fenem odie M9n indoctum Hermannus. do-
ctum libri falfaC MMnX arumque C
88 PLAVTI IV, 4, 44-51

Mnesilochvs.
Perge, ac facile ecfeceris. 695
C HRY S A L V S.
Quara malum facilo^ quem mendaci preudit manufestiim

modo?
Quem si ego orem, ut nii mihi credat^ id uon ausit cre-
dere. [660]

MXEs I L c HV s.

'immo si audias, quae dicta dixit me aduorsiim tibi.

C H R Y S A L V S.
Quid dixit?
MNES I L O CHV S.

Si tii illum solera sibi solem esse dixeris,

Se illum lunara credere esse, et noctera qui nunc est dies. 700
C H R Y s A L V s.
Emungam hercle homiuein probe hodie, ne id nequiquam
dixerit.

PlSTOCLERVS.
Niinc quid nos uis facere?
C H R Y S A L V S.
Enim nil nfsi ut ametis impero.

695, ac JBC hac MtX. ha F ecfecerif Palmerius, Meur-

sius, Acidalius. hecfecerif JB. haec fecerif reliqui 696. Quam
maluin MS. quaiualuiu vel qua uialum reliqui. Qui mahim Guyetus
meudatii J5?. meudacii reliqui preheudit vel phendit libri

manifestora Gulielmus. mauufefto, cum rasura post u, B. mauifefto

C. manifefto FX. mauifefto in fine versus et Fefto proximi initio
M9 697. ego Hermannus. om. libri uihil mihi C niihi nihil

reliqui 698. aduerfum libri 699. qui C dixerif 25. diceref

reliqui 701. Emugam It C^m.rec.) nequicquam JOcJ^^

703. Pistoclero tribuunt tSCM^, Mnesilocho 2E et, si in silentio

fides, MM ante enira lacunam e rasura B nihil Camera-

rius. nihil eft CBWWt, sed nihil eft B amef X. ameris Guyetus,
IV, 4, 52—62 BACCHIDES. 89

Ceteruni quanlum lubet me poscitote aurum : ego dabo.

()ui(J mihi rcferl Cliiysalo esse nomen, nisi factis piobo?

Set nunc quantillum iisust auri tibi, Mnesiloche, dic mihi. 705

MNES I L C II V S.

Militi nummis ducentis iam lisus est pro Bacchide.

C II RYsALV s.

Ego dabo.

MXESILOCHVS.
Tum siimptu nobls opus est.

C H U Y S A L V S.
Ah, placide uolo [670]

'Vnumquidque agamus: hoc ubi egero, tum istiic agam.

De ducentis niimmis primum intendam ballistam in senem.

Ea ballista si peruortam turrim et propugnacula, 710

Recta porta inuadam extemplo in oppidum anticum e't uetus:

Si id capso, geritole aniicis uostris aurura corbibus,

Sicut animus speral.

imprudens fortasse 703. Caeteruni Z qiiam lubet M9. qua-

libet Xi. cum lubet JP 705. quautillum MS. quautulum reliqui
ufuf eft iibri auri] i e corr. MS et post eam vocem aliquid
erasum: ut videatur aurum fuisse ut v. 663. 703 tibijtui F
70b*. iam sup. scr. &tt, 707. Mnes. 07n. 'Si. Pist. Bothius
sumptu nobis opus est Bothius. nobif opuf eft fumptu librif et
cum ras. post fuiiipluSS ah JSM^X. a» CMf. at Guyetus
70S. unumquodque M^. uuum quod "£1 ubi ego egero Hermannus
agra M9n 709. inteudebam vitium Gronorianae balli-
ftam Cballlftam J». baliftam MFWj 710. Ea ballifta MS. eta-
ballifta C
dtaballiftam MM. et balifta WWt 711. opiduni JF
anticum BVMS. antiquum M^X 718. Id si c. a. u. geritote Bo-
thius uoftrif MSC. noftrif MSFWi corbibuf MSC corlubuf
b
MMa. corlubuf JBc. cornibuf JP. cor 25: videadv.sq. 713. ficut
animuf fperat MS Scioppio auctore Bothius. ficui
, aniuuif fperat
BCIP. fperat buf fi cui auimuf "Mt. Si quoi siiperat aninius Acidalio
90 PLAVTl IV, 4, 62-67

PlSTOCLERVS.
Aput test animiis noster, Chrysale.

C H 11 Y S A L V S.
Niinc tu abi intro, Pistoclere, ad Bacchidem, atque ecfer
cito

PlSTOCLERVS.
Quid?
Chrysalvs.
Stihim, ceram, tabellas, linum.

Pistoclervs.
lam faxo hic eruut. 715
MNEs i L oc HV s.

Quid nunc es factiirus? id mihi dic/

C H R Y S A L V S.
Coctum estp prandium:

Vos duo eritis, atque amica tua erit tecum te'rtia. [680]

MNEs I L o c H V s.

Sicut dicis.

C H R Y S A L V S.
Pistoclero niilla amicast?

MNES I L C H V S.

Immo adest:

duce Hermannus. Sed quoi a sp. vitium Gronovianae teft JB.

te eft reliqui amicuf C 714. ecfercito C ec fer cito B0BM9n.
''ec fer cito (Ji. e. Iiaec f. c.) JBc. affer cito Mte. effer cito FX
715. cerani tabellas linum Bothius. ceram et tabellaf linum BCiB.
a
ceram et tabellaf et linum WX Pi.]Mn. C fexo MM
716. Mn. om. O dic. Chr, coctum esto Hermannus. dice. Chr.
coctum ft ^. dice. Chr. coctum reliqui. dice, coctum est 6froMowm««,
proximum versum Chrysalo tribuens 718. miram personarum
distributionem Scioppius Susp. lect. V, S4 comminiscitur pifto-
cJero BeJFX. piftoclere BaCB eft libri 718. adest] eft X
IV, 4, 68—74 BACCHfDES. 91

Alterani ille amat sororcm, ego alteraro, ambas Baechides.

C H R Y S A L V S.
Quul tu loquere ?

M NEs I L c nV s.

Hoc, lit futuri siimus.

Chrysalvs.
Vbist bicliuium 720
Vobis stratumV
MNES 1 L O C H V S.

Quid id exquaeris?

C H R Y S A L V" S.
Res itast: dici uolo.

Nescis, quid ego actiirus sim, neque facinus quantum ex-

ordiar.

MNE s I L c HV s.

Cedo manum ac subsequere propius me ad foris. intro iii-

spice.
Chrysalvs.
Euax,
Nimis liic bellus, atque ut esse maxurae optabam, locust. 723

PlSTOCLERAS.
Quae imperauisti: imperatum bene bonis factum ilicost.

719. amabaf X 730. loquereV Mn. lioc ut Mt. loquerif. Mn.

hoc ut libri. loqueris? Mx. ut Hermaiuuis. loquere lioc ut Bvthius
facturi idem Quin tu loquere hoc, ubi futuri estisV Guyetus
ubi ft MS- ubi eft reliqui '
721. quid]cur X exquaeris
Scutarius. exquerif BnfJMtF. exquirif SSe. exequerif TKt ita ffc

B. ita eft CJJJP. fi ita eft 7K, 783. foris Pareus. foref libri
afpice M^ 724. Euhax, proximo versui iunctum, MS
'7'2,b. hic Hermannus. om. libri maxime MiXi locust Mt:
nisi bellust malueris. locuf libri 726. Quae .... imperatum
contra Salmasium .\cidaliumque defendit Gronovius Observ.111,2
imperauifti libri omnes ilico ft JB. ilico eft CMtM\ illico
92 PLAVTI IV, 4, 75-81

Chrysalvs.
Quid parasti?
PlSTOCLERVS.
Quae parari tiitc iussisli omnia. [690]

Chrysal vs.
Cape stiium propere et tabellas tu has tibi.

MNEs I L c H V s.

Quid postea?
Chrysalvs.
Quod iubebo, scribito istic. nam propterea te uolo

Scribere, ut pater cognoscat litteras, quando iegat. 730

Scribe.

MNES I L CH V S.

Quid scribam?
Chrysalvs.
Salutem tuo patri ucrbis tuis.

PlSTOCLERVS.
Quid si potius morbum ct mortem scribat? id erit rectius.

Chrysalvs.
Ne interturba.

MNEs I L c hv s.

lam imperatum iu ce'ra inest.

eft Wt 787. parafti libri, nisi quod par»ftl Bn, parafti B t

corr. rec. que CJP parari C. paraui JB ead. m. parare

tMWtt tute Botliius. tu libri. Nisi males parare tu ine
728. tu liaf tibi X. tuaf tibi reliqui. tu tibi has Hermannus. tene 'in
prisca lectione' esse Pius dicit 789. iubeo VX te uolo Ca-
merarius, cuius manu te sup. scr. in tt. uolo libri 730. litte-
raf Xi. Iraf F. literaf reliqui 732. et B. om. reliqui id] it j»
733. Ne Intorturba, quae Mnesiloclii sunt in libris, Chrj-salo
tribui in cera IS. incerta V, in cena JP Inestjeft X
 IV, 4, 81-88 BACCIIIDES. 93

Chrysalvs.
Dic quemadmodum?
MNEs I L cH V s.

'Mnesilocluis salulem dicit suo patri.'

Chrysalvs.
Ascribe hdc cito:

'Chrysalus raihi lisque quaque Idquitur nec recte, pater, 735

Quia tibi aurum reddidij ct quia ndn te defraudauerim.'

PlSTOCLERVS.
Mane, dura scribit.

, _ Chrysalvs.
/ A Celerem oportet esse amatoris manum. [700]
l4d-i^'Ui (,«1,1 .
,
* '
J' Pistoclervs.
Hwec^ quidem herclest ad perdunduin magis quam ad scri-

bundiira cita.

Mnesilochvs.
Ldquere: hoc scripturast.

C H R Y S A L V S.
^Niinc, pater mi, proin tu ab eo ut caueas tibi,

Sucophantias componit^ aurura ut abs ted aiiferat: 740

734. afcribe B. affcribe C*0. adfcribe F^X hoc cito]cito hoc

cito jB 735. ufqueqtiam Z nec recte libri et hunc versum
ajferens Charisius p. 197. nerecte Meursius 736. tibi auruni]
aurum tibi aurum B Camerarius : cf. Parerg.
defraudaueriin
I, p. 5-1:1. fraudauerim libri. defrudaueriin 'nonnuUi libri veteres)
Lambini 737. celerem] ederem JOn 738. Haec quidem
Hermannus. Atque idem libri est ad Camerarius duce Pylade.

em B. hem CM9F. eft Wi perdiiode C ad fcribundum W.

affcribunduiu CB. adfcribendum B et divise X cita Herman-
itus. citoB. fcilo CBF. cituf Wi 739. fcriptum ft B. fcriptum
eft BVMd. fcribtum eft C proi««««abeo cum Bn, proin
ras. •

tu abeo Bb 740. Sichophantiaf B. ficophantiaf CB. fyco-

94 PLAVTI IV, 4, 89-96

Et profecto se ablaturum dixit.' plane adscribito.

MNEs I L c H V s.

Dic modo.
ChRYS ALVS.
'Atque id pollicetur se daturum auriim mihi,

Quod dera scortis, quodque iu lustris comedira et congrae-

cem, pater.

Set, pater, uide ne tibi hodie uerba det: quaeso caue.'

MNEs I L c HV s.

Loquere porro.

C H R Y S A L V S.
Adscribedurn etiam.

MNEs I L o c H V s.

Loquerc, quid scribam, modo. 745

C H R Y S A L V S.
'Set pater, quod promisisti mihi, te quaeso ut mcmineris,

Ne illura uerberes , uerum aput te uinctum adseruato

domi.' [710]

Cedo tu ceram ac linum actutum. age dbliga, obsigna cito.

phautaf 2R. fycophantiaf JT ted Camerarius. te libri. te hoc

Bermannus MSfXi. affcribito
741. adfcribito CO
748. policetur JP ante auruiu aliquid erasum in MS 743. qunt-
que MB illuftrif Mtfl (iu 1. J9c) comedim MSa, Nunius
a
p. 83. comedim Mib. comedam MSc cuni reliqnis. comegam M9€t
et coDgraecem Camerarius : et congrecem Aldus. et cougregem libri.

congreger Nonius 744. uide MI. om. reliqui quefo MSCF

745. adscribedum etiam. Mn. loquere Botliius olim. adfcribedum.
Mn. etiam loquere libri, nisi quod affcribedum CMS. adscribedum.
Mn. etiam. loquere Bothius nuper quid MSC dum id MMFX,
defensum ab Acidalio 746. te BCMM. id 747. ullum FX
MMa adferuato B, afCeruato reliqui 748. hac JB ante
IV, 4,97— 105 BACCHIDES. 95

MNES I L O C H V S.

'Obsecro, quid istis ad istuiic lisust conscriptis modum,

'Vt tibi ne quid cre'dat atque ut uiuctum te adserue't

domi? 750
Chrysalvs.
Quia lubet ita. potin ut cures te atque ut ne parcas mihiV

Mea fiducia opus conduxi, et meo periclo rem gero.

MNEs I L c II V s.

Aequom dicis.

C H R Y S A L V S.
Cedo tabellas.

MN E S I L C H V S.

Accipe.

Chrysal vs.
Animum aduortite.

Mnesiloche et tu Pistoclere, iam facite in bich'nio

Cum amica sua uterque accubitum eatis: ita negotiumst: 755

Atque ibidem hic, ubi nunc sunt lecti strati, poletis cito.

PlSTOCLERVS.
Niimquid ahut?

age rasuravi M9 749. istunc]iftuc Wi ufuf ft B. ufuf eft

VMtF. ufuf eC 7E, confcriptuf CF 750. Chkis. praemittit
M3e adferuet omnes Quia lubet ita. potin' ut R. Quia ita

niiiii lubet. potia ut BC Quia luibi ita lubet. JMfWj. Quia

potia ut
lubet. potia' ut tu Hermannus ut om. X, Uermannus 7.53.

fidutia C conduxit X periclo Bothius. periculo libri

753. Mnes. DFWi. PisT. BC Equum BCI9. Aequum 25.
Et quum JP auimaduortite 35 754. et]ut JJ« 755. acu-
bitum BCM9 etatif JD uegotium ft MS. uegotium eft CJ9.
negocium eft FK 756. hic ubi nuuc Ml. ubi uuuc BC. BF.
ubi

ibl X. ut, ubi nunc Uermannus tecti C cito]fcire Cn

Ibl. Nunquid W hoc atque etiam hoc jR. hoc atque etiam
96 PL AV^TI IV, 4, 105— IV, 5,

Chrysalvs.
Hoc atque etiaro hoc: iibi erit accubitum semel, [7801

Ne quoquam exsurgatls, donec a rae erit signiim datum.

PlSTOCLERVS.
O iniperatorem probum.

C H R Y S A L V S.
lam bis bibisse oportuit.

M\ES I L C HV S.

Euge eamus.
C H R Y S A L V S.
Vos curate udstrum, ego efficiam menm. 760

Insanura magnum molior negotium,

Meluoque ut hodle possicm emohrier.

Set niinc truculento mi atque saeuo usiis senest.

Nam non conducit huicc sucophaatiae

Senem tranquilhira esse, libi me contra aspexerit. 765

libri. liaec: atque etiam ut Hermannus acubitura SC 738.

exfurgatif B, exurgatif reUqiii 759. Pi. om. C om. Sft
Caddidit MScJ Chrys. Acidalius. Pistoclero continuant libri
760. M.NEs. BFXi. om. C. Pisx. JB Euge eamus 'Campra-
rius in notis postumis' teste Grutero h. e. ut apparet Camerarius.
Fugiamuf libri uos curate uostrum JB, Hermannus. uof uoffrum
curate officium libri, nisi quod ueftrum l^X ego faciam J^
Act. IV. Scen. -5. CBRISALVS SERVVS IS. ow^. CIM. Cliry-
faluf J^iB. Sineintervallorecle continuavit Bothius 7«1. nfanii
agou C. Iiisane iiiagnum Bothius. Festus Paulli p. 113 M.: '^lnsa-
num pro ualde magnutn usus est, Piautus^: ubi lusanum magnum
corr. Lipsius Epist. quaest. III, 20 negocium FX 762. ut
om. F
ri
poffiem M£. poffim reliqui. possim id Hermannus
emolier JB. emolier Z. emoilirier f 763. feuo JSC&F fene
ft Mi. fene eft reliqui 764. non om. C Iiuice R Proley.
Trin. p.CLXxiii. Iiuic libri. nunc huic Camerarius. huic nunc Her-
mannus ficofautiae B. ficophantie CO. fycophantie FX
765. esse, ubi me contra jR. effe. ubi me libri. mi esse, ubi ubi me
IV, 5, 6— IV, 6, BACCHIDES. 97

Vorsabo c<^o illunc liodie, si uiiio, probc.

Tam frictum ego illum reddam, qiiam friclumst cicer. [730]

Adambulabo ad ostium, ut, quando exeat,

Extemplo aduenieuti ei tabellas dem lu mauum.

NICOBVLVS. CHRYSALVS. LORARIVS.

N I COB VLV S.

Nimio illaec res est magnae diuidiae mihi, 770

Supterfugisse sic mihi hodie Chrysalum.

C H R Y S A L V S.
Saluos sum : iratus est seuex. nunc est mihi

Adeiindi ad hominem tempus.

N I C BVLV S.

Quis loquitiir propc?

Atque hic quidem, opinor, Chrysalust.

Hermannus 766. uerfabo libri illunc hodie Camerarius.

o
illuni hodie BtMFWi. hidie illum C. hercle hodie illum Uermannus
767. frictum eft libri 769. ei om,
768. hoftium libri
JF2 manu Xi
Act. IV. Scen. 6. NICOBOLVS SEXEX. CRISALVS SER-
VVS B. om. Cn. Mcoboluf. Chi-yfaluf FWi. LORARIVS addidi
ex inscriptiune proximae quae in libris est scenae: vide ad v.
799 770. NicoBOLvs imlo C. Nicob. Nimio M9 illa ec

B. illece Ca. illec ChDWj. illic F

magnae 'ex codd. ani.'
Pylades. mane libri diuidie BCBF
771. Supterfugiffe B.
Subder fugiffe J>«. Subterfugiffe cum reliquis Bb
chrifalum
u
B. crifalum C 773. Saluof B. faluuf reliqui 773. ad-
eunde Ca Nic. quiOhic quif X 774. Chrj^saluft Camera-
PUiiti Com. I. 3. Bfteeh. 7
 98 PLAVTI IV, 6, 5—16

C H R Y S A L V S.
Accessero.

NlCOB VLVS.
Bone serue, salue. quid fit? quam mox nauigo 775
In Ephesum, ut aurum repetam ab Theotimo domumV
Taces? per omnis deos adiuro, ni meum [740]

Gnatiira tara amera atque ei facta cupiam quae is uelit,

Vt tiia iam uirgis latera lacerentiir probe, 780

Ferratusque in pistriuo aetatera conteras.

Orania resciui scelcra ex Mnesilocho tua.

Chrysal vs.
Men crfminatust? optumest: ego siim malus,

Ego siira sacer, scele'stus. specta rera raodo.

Ego uerbura nulium faciara.

N I C B V L V s.
Etiara, carnufex, 785
Minitare ?

rius. chrifaluf BCMB. chryfaluf F7K, 77fi. theothimo tt. teo-

thimo JP. te ohimo C te otbimo On. te othimu M9b 777. omnif
B. omf C. omnef DFX, nl Be.ntleius in Andr. IV, 8, 11.
ut ni libri ad redintegrandam constructionem
779. tali fere
versicitlo opus est, qunlem excidisse putu:
Profecto non nuac me operae parsurum meae,
781. ferrat ufq» JD. ferrea: ut ufquam
1
F priftino JOa
782. ref ciiiif ethera Ifft. refciui fcethera Jtb 783. criminatuf
ft B. criminatuf eft rtliqui optumeft B. optume eft F. optime
o
eft reliqui 784. fpecta rem modo BC fpectarem Ba. fpectarem
Bh. fpectare modo FX
785. ego om. #' uerbum nullum
R duce Hermanno. uerbum libri. uerum uerbum Bothius. nec uer-
bum Lambinus, uerbum non Dousa fatiam Ceterum B
specta rem modo: Ego uerbuui faciam ut glossemata delevit Her-
mannus: quorum prima offensioni non fuerunt Bentleio in Heaut.
IV, 6, 16—25 BACCniDES. 99

CHRYSALVS.
Nosccs tii illura actutum qualis sit.

Nunc hasce tabulas ferre me iussit tibi.

Orabat, quod istic esset scriptum, ut fieret.

N I c B V L V s.

Cedo.

ChR YSAL VS.

Noscc siarnum.

N I C B V L V S.

Noui. ubi ipsest?

C H R Y S A L V S.
Nescio. tTSOi

Nil iam me oportet scire : oblitus sum dmnia. 790

Scio me esse seruom : nescio etlara id quod scio.

Nunc ab transenna liic tiirdus lumbriciim petit:

Pendebit hodie piilcre, ita intendi tenus.

N I c B V L V s.

Alanediim parumper: iam exeo ad te, Chrysale.

C H RYsALV s.

Vt uerba raihi dat : ut uescio quara rem gerat. 795

V, 4, 21 carnifex FX 786. tu illum actutum qualif fit.

nunc hafce in loco raso habet J9 qualis sit] qui siet Herman~
nus: furtasse vere. qualif fit et ubi (\t Pylades,idemque e cod. Scho-
bingeri pr. affertur 787. tabulas R, Uermannus. tabellaf libri
o
788. quod OFZ. quid C ut quod B esset] eft JFX
ut JBC om. J9JFX 789. ipfe eft libri 791. feruum libri
798. tranfenna Nonius p. 6. tra fenoa Mt. trafenna reliqui
luhricum Xonius 793. pulcre JS. pulchre reliqui iutendi
tenuf X, Nonius, Servius in Aen. VI, 6S. intendit eruf SaOb.
iutenditeruf C intendit eriuClta. intendit euuf Bb. intendi teuif jP
794. exeo ad te Guyetus. ad te exeo libri
 100 PLAVTI IV,6,26-IV,7,8

Seruos arcessit intus, qui iiie uinciant.

Bene nauis agitatur, pulcre haeo confertiir ratis.

Set conticiscam : nam aiidio aperiri foris.

Nl COB VLVS.
Constringe tu iilic, Artamo, actutiim manus. [760]

C H R Y S A L V S.
Quid feci?
N I C BVL \' S.

Inpinge piignum, si muttiuerit. 800

Quid hae' locuntur Iitterae?

C H R Y s A L V s.
Quid me rogas?
Vt ab illo accepi, ad te obsignatas attuli.

N I coB y L V s.
Eho tii, 4celus> loquitatusne es gnato meo
Male per sermonera^ quia mi id aurum reddidit,

Et le dixisti id aiirum ablaturiim tamen 805

Per siicophantiam?

797. agitur Hermannus hec BhCItF. hic Ba ratuf

C 798. coticifcain Btt. nani audio aperiri foref pallidiore
colore scripta sunt in B , et audio aperiri fortasse e corr.
fortef C foref reliqui
Act. IV. Scen. 7. NICOBOLVS SENEX. CHRISALVS SER-
VVS LORARIV'SiB. OOT. CJ». Mc.iboluf. Chryfaluf JP2K. Superiori
scenae haec continuanda fuit: vid. Mus. philol. n. IV, p. 609 sq.
799. tu illic (h. e. illice) B. tu illi libri. tu illi \'Am Uermannus.
tute illi Cavierarius arthamo Wj 800. fecifti C inpinge, non
imp., B€' mutiuerit JP. mutiuerif X, 801, he CBF
locuutur BVB. loquuntur FXi littere BXi. littere F. litere

CB 802. adtuli X 803. eho]eo Wj soelus addidi

praeter libros gnato meo || Male per fennonem quia libri.

gnato meo male ||

Per sermoncni, quia Pylades. meo gnato male ||

Pcr sermonem ideo, quia Hermannus 806. ficophautiam BaCB.

IV, 7, 8—17 BACCIIIDES. 101

Chrysalvs.
Egone dixi istuc?

NlCOBVLVS.
Ita.

Chrysalvs.
Quis homdst, qui dicat me dixissc istiic'?

N I c B V l v s.
Tace.

Nulliis homo dicit: hae tabellae te arguont,

Quas tu atluhsti. eu, hae te uinciri iubent. L770]

C H R Y S A L V S.
Ah, Beilcrophontem tiius me fecit fflius : 810
Egomct tabelias tetuli, ut uincirer. sine.

NlCOBVLVS.
Propterea hoc facio, ut suadeas gnato meo,

Vt pergraecetur tecum, teruenefice.

Chrysalvs.
O stiilte, stulte, uescis iiunc uenire te:

Atque in eopse adstas lapide, ut praeco prae'dicat. 815

ricophantiaf tSe. fycopliantiam WW» dixi istuc Hermannus- iftuc dixi

libri 807. lionio ft JS. homo eft reliqui 808. tabele M9 ar-
gwxntlibri 809. adtuliftiiVC en hae te Bothius. em hae te B.
te
hem hae
ii
te C hem M9tM, hem Hb. he te FZ uincirubent J9#i, uin-

cirubent M9b iubeut. ||

Ch. Ah Bell. Uermannus. iubent. Ch. aha ||

Bell. libri. iubent. 1]

Ch. Aha Bell. Bolhius Bellerophontem Bothius.
Bellorophontem iam CDWt. Bellorofontem iam JP. Bello rophantem
iam Mt. W\2^,extra t^ersum posito fuit cum placeret lam Bellero-
V
phontem t. m. f. f. 811. tetuli B€t, 'aliquot libri veteres' Lam-
bini. detuli Bb cum reliquis ut om. MSft, add. Mte uin-
cirer? in interrogatione vulgo 813. pergregetur MSCMMF
i.ueiidi uendi
814. utQire MiF. uenire C ueuire M9, ueudi X 815. eopse JS.
eo ipfo libri adftaf omnes ut praeco CjD, Scioppius Susp.
102 PLAVTI IV, 7, 18-28

N I C BVLV S.

Responde: quis me ueiidit?

Chrys AL vs.
Quem di diligunt,

Adulescens moritur, diira ualet, sentit, sapit.

Hunc si lillus deus amaret, plus annis decera,

Plus iam uiginti mortuom esse oportuit. [780]

Terrae oilium iam pridera arabulat: tara nil sapit 820

Nec se'ntit. tantist^ quantist fungus piitidus.

N I c B V L V s.

Tun terrac me odium esse aiituraas? abdiicite huuc

Intro atque adstringite ad coluranam fortiter.

Numquam aiiferes hinc aiirum.

ClIRYSALVS.
Atqui iam dabis.

NlCO BVLVS.
Dabo?
C H R Y S A L V S.
Atque orabis me quidem ultro ut aiiferam, 825
Quom illiim rescisces criminatorem meura

lect. V, lo. ut preco B. ubi preco JP^. praeco ubi Beckerus Quaest.
p. 9 sq. predicat MSVOF 81«. di diliguut Pylndes. dili-
gunt dl libri, nisi quod dii S^ 817. adolefcenf JP 818. Nunc
I^X 819. niortuum lihri opportuit X 820. Terrae
odium iam prideni ambulat JS. Terre odium ambulat libri, nisi quod
Terre Xi, hodium J#. ]N'am nunc terrae odium iuambulat Uermannus,
inambulat debens Pyladi tam Scioppius Susp. lect. V, 34. iam
libri 821. tanti ft quantl ft J*. tanti eft quanti eft reliqui
822.Tum X terre VOJF 823. aftringite JPZ columpnam
MB 884. Nuqu'qua Jt iam libi^i. ultro iam Pylade auctore
Uermannus 826. Quom JP. Qum B. Cum reliqui reccifcef
 IV, 7, 29—38 BACCHIDES. 103

Quanto iu periclo et quanta in pcrnicie siet.

Tum Iibcrtatem Chrysalo largibere:

Ego adeo numquani accipiam.

N I c B V I. V s.

Dic, scelcrum caput, [790]

Dic, quo 111 periclost nieus 3InesiIochus filius? 830

Chrysalvs.
Sequere hac me : faxo iam scies.

N r c BVLV s.

Quo g^ntium?
CH RY S A L V S.

Tres linos passus.

N I c B V L V s.

Vel deccm.

Chrysalvs.
Agedum tu Artamo
Forem hanc pausillulum aperi: placide, ne crepa:

Sat accede huc niinc' tu. uidcn couuiuium'?

e'st.
XNlCOBVLVS.
v/

Vidco exaduorsura Pistoclerum et Bacchidem. 835

Chrysalvs.
Qui sunt in lecto illo altero?

Ba. refciffef 2K 827. periclo Guyetus. periculo libri per-

uitie BOh. permittie CDa fciet 2 838. lagibere Ba.
largibein reni n aitte ras. 830. periclo eft VM9. periculo eft
BI"Xi 831. feque J#r« faxo iaiu tcieC hic coUocant BV, post
Sat eft V. 834 nFJflVt 83S. tre unof « paffof Ba
arthamo Wi 833. fortem C pausillulum B: pauxillulum
Vylade.s. paiifillum Bti,. pauxillura Be cum reliquis crepet
Anyelius: fortasse vere 834. ftat B Uuc nunc B. liuc libri
104 PLAVTI IV, 7, 38—43

NlCOBVLVS.
Interii miser.

Chrysalvs.
Nouistine hominem?

N I COB V L V S.
Noui.

Chkysalvs.
Dic sodes mihi;
Bellan uidetur specie mulier?

N I C BVLV S.

Admodum.
Chrysalvs.
Quid, illam raerelricemne esse censes?

N I C B V L V S.

Quippeni ? [SOOI

Chrysalvs.
Frustra-s.

NlCOBVLVS.
Quis igilur dbsecrost?

Chrysalvs.
Inueneris 840
Ex me quidem iiodie miraquam fies certior.

839. nietricemne B quippeni BCM9. quippe JFX. quippiDi

Camerarius: rectius puto 8-40. fruftraf X. Fruftref JBCB,

fruftra ef JP obfecro ft B. obfecro eft reliqui 841. cercior B

IV, 8, 1— BACCHIDES. 105

CLEOMACIIVS. NICOBVLVS. CHRYSALVS.

CL E 31 AC II V S. ,

Mcanine hic Mnesiloclius JVicobuli fiiius

Per uim lit retineat raulierern? quae hacc factiosl?

N I C BVLV S.

Quis illest?

C II RY s AL V s.

Per tempus hic ueuit miles mihi.

CL E 31 AC II V s.

Non me arbilratur militem, set miilierera, 845

Qui me raeosque non queam defendere.
Nam ne'que Belloua rai umquara neque Slars cre^tiat,

Ni illura exaniraalem faxOj si conuenero,

Niue e'xheredem fecero uilae suae. [810]

N I c B V L V s.

Chrysale, quis illest qui minatur filio? 850

Chrysalvs.
Vir hic cst illius raulieris, quacura accubat.

N I c B V l V s.
Quid, uir?

Act. IV. Scen. 8. CLEOM. MILES. NICOBOLVS SENEX.

CHRYSAL. S. n. MCOBOfc CLEOMAC CRIS Mi. om. C Cleoma-
chuf. Nicoboluf. Chrj faluf JTX 842. hoc C nicoboli libri
ut solent 843. ut om. Uermannus factio ft B. factio eft

reliqui 844. ille ft B. ille eCt reliqui niiler uiihi BaC.

michlef D. niilef FX. milef mihi cleomachuf Be 845. Nou me]
Nonne jP 849. exeredem ISfl. 850, ille eft lihri. est hic

Uermannus miuatur libri: Cnihil certe discrepantiae e B no-

tavi.) minitalur Camerarius 851. quae cum B
 106 PLAVTI IV, 8, 11—19

C H R Y S A L V S.
Vir, inquam.

NlCOBVLVS.
Niiptanest illaj dbsecro?
Chrysalvs.
Scies haiit multo post.

N I COB VLV S.

Oppido interif miser.

Chrysalvs.
Quid nuuc? scelestus tibi uidetur Chrysalus?

Age niiac uincito rae, aiiscultato filio. 855

Dixin tibi inuentiirum te, quah's siet?

N I c B V L v s.
Quid niinc ego faciam?
Chrysalvs.
Iiibe sis me exsolui cito

Nam nf ego exsohior, iam manufesto hominem opprimet.

CLE o M A c h V s.
Nihil est, lucri quod me hodie facere mauelim, [8801

Quam illum cubantem cum fila opprimere, ambo lit ne-"

cem. 860

853. nuptane est illa Vylades. nupta eft illa lib7'i. nupta est illan'

Cavierarius. Licentiiis et praeter necessitatem Hermnnnus : nupta

illa obsecro est? Ch. scies ||
Haud multo post. Ni. ego oppido — , Cf.
Prol. Trin. p. ccxxii, uhi quod suspicatus sum enclisim accentus
pati multoplus, exemplis et certis nec paucis confirmari intellexi
haut MS. aud C Iiaud reliqui 854. Quid V nunc vulyabatur ante
Acidaliumin Aulul. c. l 856. tibi Hermannus. tibi ego iUum libri.
Nisi sic versuni conformare males: Dixin tibi ego illum te inuen-
turum qui siet coll.v.786 uenturum Ji 857. exolui JPZ; item
V. 868. 86 1.862 858. ni BCMi. mii FX, inanufefto]ft e corr.
B. manifefto WM/ 859. est lucri, quod vulgo 860. obprimere MM
IV, 8, 20-30 BACCHIDES. 107

C H Y S A L V S.11

Audin qiiae loquitur? quiu tu rao exsolui iubesV

N I c BVLV s.

Exsoluite istum. perii, pcrtiniuf miser.

CLE MAC II V S.

Tum illam, quae corpus publicat uolgd suum,

Faxo se liau dicat naclam, quem derideat.

C II RYsALV s.

Pacisci cum illo paiilula pecuoia 865

Potes.

N I c o B V L V s.

Pacisce ergo dbsecro quod tibi lubet,

Dum ne mauufesto homiuem opprimat neue enicet.

C L E O M A C H V S.
Nuuc nisi ducenti Philippi redduntiir niihi,

lam illorum ego animam amborura exsorbebo 6ppido. [830]

N I c BVLV s.

Cura illoc pacisce, si potes. pcrge obsecro: 870

Pacfsce quiduis.

8(jl. ''auciin JS9e 863. uolijo S, uulgo reliqui 864. hau

R, ut soleo aiite d et t litteras. Iiaud libri. Cf. v. 506 dicat

libri, Fleckeisemts Philulugi II, p. 10-t. dicet Uermannus 865.

illa ante corr. C paulula SSCO. paula FZ peccunia JW
8ij6. pacisce Bothius. pacifcere libri quod Lambinus. quid
libri. quo vel qui Acidalius tibi lubet JSFWj. lubet tibi VMS
867. mauifefco libri obprimat & niue Scaliyer
enicet MSuC enecet BSb. eniceat SSFX 868. amboruni auimam
Hermannus ex orbebo ^e. exorbebo WSaC exorbabo tiVR.
opido W 870. Hem . . . potes Chrvsalo tribuunt MSCH, pro-
wima demum Nicobvlo Cum illoc jR. £m illoc IS. Hem illoc

reliqui pacisce Bothius. paciffcere M. pacifcere reliqui per-

gere X 871. Pacifce J7rf. Pacifcere JBc cum reliquis quiuis
 108 PLAVTI IV, 8, 30-38

C H R Y S A L V S.
Ibo et faciam sedulo.

Quid clanias?

Cleomachvs.
Vbi eros tiius est?

Chrysalvs.
Nusquam: nescio.

Vis tibi ducentos niiramos iam proraittier,

Vt ne clamorem hic facias neu conuicium?

C l E M a c H V s.
Nihil est quod malim.
C H R Y S A L V S.
Atque lit tibi mala raulta iugeram? 875

C L E O M A C H V S.
Tuo arbitratu.

C H R Y S A L V S.
Vt subblanditur carnufcx.

Pater hic Mnesilochist: se'quere, is promittet libi.

Tu auriim rogato. ce'terum uerbiim sat est.

N 1 c BVLV s.

Quid fit?

Acidalius Chrys. om. C fatiam B 872. erof B:

V. Prol. Trin. p. xcii. eruf VJ9. Iieruf M^Z Ch. o7H. M9n
fecum
mirquain. nefcio CiO ead.vi. 873. ante nummof aliquid erasum
in B iani om. Bn, add.Be 874. clainoreinja e corr.
B nec JPiB conuitium CFX
875. quid Ch. B
om. Bn '"geram Bn
ead. m. 876. Vt carnufex, quae . . .

NicoBVLO trihuunt libri, Chrvsalo dedit Acidalius fubbanditur

hic
Bu. fublanditur
i
FXi carnifex FX 877, Pater B ead. m.

innefiloclie eft C. mnefilochi eft reliqui 878. tuarum pro tu

IV, 8, 38-46 BACCHIDES.

Chbysalvs.
Duccntis Philippis pepigi.
N I c BVLV s.

Vah, salus, [840]

Mc seruauisti. liera, quam mox dico dabo? 880

CHR YSALVS.
Roga hiiiic tu, tu promitte huic.

NlCOB VL VS.
Proraltto: roga.

ClE OMACH vs.

Ducentos nuramos auieos Philippos probos
Dabiii?
Chrysalvs.
Dabuntur inque: responde.
N I c B v L v s.
Dabo.
Chrysalvs.
Quid minc, inpure, numquid debetiir tibi?

Quid iUi molestu's? quid illura raorte territas? 883

Et effo te et ille mactamus infortiinio.

Tibi sist machaera, at uobis ueruinast domi

aurum M9mX ceterum C 579. Pbilippis pepigi. Ni. uab,

salus, II
Me seruauisti. hem, rem pepigi. Ni. uah
quara J{. phiiippif

faluf II
Mea feruafti me.quam libri. Philippis rem pepigi. JVi. uaha, ||

Salus, seruasti me. quam Hermannus. rem delebat Acidalius

i.dio
883. inquam FJilL. inque C: vide Parerg. I, p. 41.9 884. in-
pure, nun ££ imp., debetur] debetur pure, sed per hanc vocem
lineola ducta, JU 885. molestus vulgo quid Camerarius.
quia, libri 88«. Ego et ille te mactamus Hermannus matta-
muf F. mactat Guyetus 887—889. Horum versuum apud Fe-
stum p. 161 M. hae laciniae supersunt
chedem ad nob
te reddam u
rem foricina
110 PLAVTI IV, 8, 47—58

Qua qmdem te faciam, si tu me inritaueris,

Confossiorem sdricina uenia. [8503

landudum liercle equidem seatio, suspicio 890

Quae te sollicitet: eum esse cum illa muliere,

Cleomachvs.
Immo est quoque.
Chrysalvs.
Ita me liippiter, luno, Ceres,

Minerua, Spes, Latoua^ Opis^ Virtiis, Venus,

Castor, Polluces, Mars, Mercurius, He'rcules,

Submanus, Sol, Satiirnus, dique omne's ament, 895

Vt ille cum illa neque cubat neque ambulat
Neque ausculatur neque illut quod dici solet.

NlCOBVLVS.
Vt iurat. seruat me ille suis periiiriis.

C L E M A C H V S.
Vbi niinc Mnesilochus ergost? [860]

eorundem autem apud Fulgentium Exp. p. 568 M. xix L. haec

species est: fi tibi machaera eft forif, at niihi ueruina eft duini, qua
te ego (quem ego al.') et illof couficiam ut foriciua nenia Tibi

si est machaera, at nobis Guyetus, at debens Acidalio. Si tibi eft

machera et nobif libri. Si libi machaera est, nobis Bothius olim. Si

tibi machaera, at nobis Herrnannus ueruiua est Pylades. uerbina
ft Bn. uerbena ft Bh. urbina eft reliqui 888, Qua JB
fatiam JB. faciam etiam Donatus in Eun. V, 6, S3, hinc afferens
coufefforem te faciam foricina naenia si] ubi apud Festum Vr-
sinus irritauerif FX 880. confoffioreni BC confeffiorem
JOJPJ5, cod. Schobingeri foriciuia M9 neuia ISCM9. uenia
JP. renia jti 890. landudufa, non lamd., B fufpitio BC
891. folicitet FX eumj cum 2B esse eum Hermannus
892. eft om. B iupiter BJ^X 893. Spes, Latona H,
Guyetus, Hermannus. latona fpef libri oplf C. opef B. obf B.
opf t^X 895. Sumanuf X satvrnvs Oic) B diique

libri 897. ausculatur B. aufcultatur BCB. ofculatur JFX

899. hunc X ergo ft B. ergo eft C ergo BfX
IV, 8, 58-67 BACCIIIDES. 111

Chrysalvs.
Rus misit pater.

Illa aiitem in arcem hinc abiit aedem uisere 900

Mineruae. nunc apertast: i, uise e'stne ibi.

Cleomacuvs.
Abeo ad forum igitur.

Chrysalvs.
Vel tu hercle in malam crucem.
Cleomachvs.
Hodie exigam aurum hoc?
C H R Y S A L V S.
Exige, ac suspende te:

Ne siipplicare; homo nihili, tibi uos ce'nseas.

Illest aniotus. sine me, per te^ ere, opsecro 905

Deos inraortaHs, ire huc intro ad filium.

NlCOBVLVS.
Quid eoAiaji^^iutroibis?
Chrysalvs.
(\i eum dictjs pliirumis

Castigem, quom haec hic facta ad hunc faciat modum.

900. hinc Hermannus. om. libri edem JSF 901. aperta

imp. exubo eo
ft M9, apcrta eft reliqui i uise]inuife X. i uif c M9ft. i uife

C: cf. Parerg. I, p. 41.9 crucem Chrysalo tri-

908. uel . . .

buit X, NicoBVLO relii/ui uel tu li, Kampmannus de in praep.

p. 32, Hermannus. uel libri. immo Brixius p. 26' 904. fuplicare

B. fubplicare JD Iiouio niliili, tibi nos censeas Mt. cen('eaf uihili

homo libri , nisi quod nihil Xi. tibi uie, nihili, censeas Hermannus
905. Ille eft libri ere] here F. habere 2B opfecro MS,
obfecro reliqui 906. iumortalcf Mi. immortalef CMtW. immor-
taliC Wi 907. eo nam Jf : cf. Prol. Trin. p. clx. eo lib7'i

eum]cum M^ plurimif MtM^X 908. cum libri hic facta

ad huuc Hermannus. facta fiadhuc JffaZ. facta fic ad hunc Bb

112 PLAVTI IV, 8, 68-83

N I C O B V L V S.

Immo 6ro ut facias, Chrysale, et ted opsccro, [870]

Caue parsis in eum dicere.

C H R Y S A L V S.
Etiam rae raones? 910
Satine'st, si plura ex me aiidiet hodie' mala,

Quam audiuit umquam Chnia ex Demetrio?

NlCOBVLVS.
Lippi ilUc ocidi seruos est simillumus:

Si non est, nolis csse neque desideres:

Si est, abstinere quin attingas non queas. 915

Nam ni illic hodie forte fortuua hic foret,

Mile's Mnesilochum cum lixore opprimere't sua

Atque obtruncaret moe'chum raanufestarium.

Nunc quasi ducentis P^iliyp/is emi filium, [880]

Quos dare promisi militi: quos nou dabo 920

Teraere etiam, priusquam filium conuenero.

Numquam e'depol quicquam teraere credam Chrysalo.

Veriim lubet etiara mi has perlegere de'nuo:

Aequomst tabellis consignatis credere.

cum reliquis BWj. te obfecro C ead. manu.

809. tedopfecro
te obfecro MbFXi. te id Hermannus
obsecro 910. etiamne um-
nef FX, 911. fat ineft JP. fatan eft J»«. fatin eft reliqui
de audiet vide Prol. Trin. p. chxxxiii. coll. ccxxix ut non opus :

sit transpusitis hodie ex med audiet 913. clinio JD 61.3. illic

Aldus. ille libri feruuf libri fiiiiillimuf libri 915. n«queaf

c. ras. Mtb. nequeaf MSft 918. moehcum C. mechum F. mecum
X manifeftarium FX 919. philippeif B. philippif reliqui.

cf. Prol. Trin. p. xcriii. emi] eini C ut videtur 920. dere

MSu 921. temere: et iam Xi 922. aedepol Wj credam] e

e corr. MM credam. Chk. Verum C libet libri etiam]

et Wi 924. Aequum ft Mi. aequum eft reliqui Cequum J^
,V, 9, 1—5 BACCniDES. 113

ACTVS V.

CHRYSALVS.
C II RY S A L V S.
Atridae duo fratres cluent fecisse facinus maxuraum, 925

Quom Priami patrlam Pergaraum, diuina raoenitiim manu,

Arrais, equis, exercitu atque eximiis bellatoribus,

Et mille nuraero nauium decumo anno post sube'geruut.

Non peius terraento ruit ,
praeut ego erum expugnabo
meuru [890]

Act. IV. Scen. 9. CHRISALYS SERVVS. NICOBVLVS SE-

NEX B. om. C. CHRIS.ALVS JO. Chrj faluf. Nicoboluf JFX. Vide
ad V. 979 935. Atridae duo Pylades. Atridaf duof Bu. Atri-
I.e
daf duo« Bb, sed I. e. a m. rec. Adtridef duo M9. tridef duo C
Atridef duo WWj clueut BM9. clauent C\ dicuntur WWi
maximum BCIfjR 923. Cum BVItXi moenitum B.
pro munitum
maenitum W, 'codex vetustissimus' Pii. moenium X. meuitum €7.
pro nuinituni

m«« munitu enitu B(i: ni • • nionitu enitu Bb, sed simul lineola
ducta per enitu 927. equif C 938. Et mille Be-
ckerus p.7. Mille cum libri. Millenum Camerarius. Milli cum Ber-
mannus: quod non intelligo post om. Wt 929. peius
l.pelidcf
Kampmannus de reb. mil. Pl. p. 40. pedibuf BVB. pelidef JP5B
termento Curio, Canterus Nov. lect. III, 8, Lambinus e Festo
p. 363 Muell.: ^Termentum pro eo quod nunc dicitur detrlmentum
utitur plautuf in baccliidibuf.' tormento libri. ornamento cod. pr.
Schobinyeri: tam ornamento eiusdem cod. sec. riiit C, sed ut
Fl&uti Com. I. 3. Dacch. 8
114 PLAVTl IV, 9, 6-17

Sine classe siueque exercitu et tauto numero inilitum. JOO

Cepi, expugnaui amauti erili filio aurum ab siio patre

Nuuc liiic prius quam senex uenit^ lubet lamentari^ dum

exeat.

Troia, o patria, o Pergamura : o Priame, periisti senexj

Qui misere male mulcabere quadrige'ntis Philippis aiireis.

Nam ego has tabellas obsignatas consignatas quas fero, 935

Non siint tabellae, set equos quem raise're Achiui ligneum.

Epiust Pistoclerus: ab eo haec siitnpta. Mnesilochiis Sinost

Relictus. ellum: non in busto AchiUi, set in lecto accubat:

Bacchidem habet secum, ille olim ut habuit ignem qui si-

gniim daret: [900]

Nunc ipsum exurit. ego sum Vlixes, quoius consiHo haec

gerunt. 940
Tum quac hic sunt scriptae litterae, hoc insunt in equo
milites

semici}'culo hac voce iuncta cum praecedente significari tornien-

toru it videatur. fuit reliqui prout F!Si 930. et]atque sup.

scr. B, sed m. Camerarii 931. Coepi liI9'A erili CO. he-

rili praeter jFWj raro exemplo etiam MS 933. liuc piius quam
jR. priuf quain liuc libri. prius huc quain Pi/lades, Acidalius
libet lihri. de prosodia vide Prul. Trin. p. cxnx. 933. Priame]

Perame in vientem veniehat Fleckeiseuo Exerc. p. 42 periifti

libri umnes 934. mulfabere O

quadrigentis JR Parery.

I, p. 406. quadriugentif JBWj. qiiadragentif CF. quadrageuif Mi

93(;. tabelle VF equof IS. equuf DVJR. aequuC C 937.

Epiuf eft ISCSM, epeuf eft F. epeiuf eft Wj Sinost Angelius.

finon eft HVMiF. fi non eft « 938. ellum B. illum CDF.

ille 35 imbufto S in Iccto JB. lecto reliqui 939. ut

Pi/lades. um. libri Nunc Guyelus, Hermannus. Hunc fibri.

940.
Haec Camerarius, Palmerius. Hic Lamhinus efurit F, eccum

urit Palmerius ulixef ISCOf. uliffef 35 cuiuf libri

confilioh tSn haec BFX. hanc €^0 gerunt CDF. ge-
runtur BWj 941. litterae B. littere C. literae vel litere BFX
insunt in equo Guyetus, Hermannus. in equo infunt libri y
nisi
IV, 9, 18-26 BACCHIDES. 115

Armati atque animali probe. iia res successit mi usquo adhuc.

Atque liic equos non in arcem, uerum in arcam faciet ira-

pelura.

Exitium, excidiura, exlecebra fiet hic cquos hodie auro senis.

Noslro seni huic stolido , ei profecto nomen facio ego

'llio. 945

Miles Menelaust, ego Agamemno : idera sum Vlixes Lartius

Mnesilochust Alexander, qui erit exitio rei patriae' suae :

Is Ileleiiam abduxit, quoia caussa niinc facio obsidium Ilio.;

Nara illi itidem Vlixein audiui, ut ego sum, fuisse et au-

dacem e't malum. [910]

Doli e'go deprensus sum: illc inuentus me'ndicans paene

interit, 950

quod i quo B, aequo C 942. mi usque Buthius. mellurque libri

943. equuf libri arcura Vft. archam Wj. artliam JP 944.
c
KXiTiuMEXciDiuM A. Exidium exitium B. excidium exitium reliqui,
nisi qiiod exicium <7 exlecebra A.BC lacebra MMa. ^''lacebra

J9&. '^latebra Be. ex latebra FX Eoros A. equtif reliqui

946. MENELAvsT ,1.. menelauuft JSb. menelauf eft cum Bn
reliquis (^nisiquod mene lauf JBJ) agamemno A.M9€t. agameDDO
C agamemnon BSOeF. agamenon 25 sum addidit Hermannus
ulyffef X. VbixES A cum reliquis Lartius Acidaliun. lertiuf
CJJJP. lerciuf U, laertiuf ^. In A i.ertius potius esse quam lartius
visum est 947. Mnefilocliuf eft libri cum A exitio A.
exitium reliqui 948. sihelenam»»»xit AL. Hif elenam abduxit
B. If elenam abduxit O cuia AMSVMM, Scioppius Susp. lect.
1, 21. cuiuf 25. cui Iiac F hunc facio obfideri 'alibi scriptum'
esse Pius annotat obddi Z 949. illi itidem Bothius: at-
que idem notavi in A esse videri , in quo plane apparuerunt
ill»i««d(em) litterae. illic eidera libri ulxxemaudiui A. audi
ulixera Bn. audiul ulixem Be cum reliquis, nisi quod ulyffem X
fuife MSn 950. Doli ego deprensus Acidalius. Dolif ego de-
prehenfuf BCF. Dolif ego deprenfuf BWi. DOLisEGOPnENsus A
inuentus mendicans paene #1. mendicanf pene XxiMtnKw^ libri , nisi quod
116 PLAVTI IV, 9, 27-34

Dum ibi facta exquirit 'lliorura. adsimiliter mi hodie optigit.

Vinctiis sura, set dolis rae exemi. item ille se seruauit dolis.

'llio tria fuisse audiui fata, quae illi fiiere exitio

Signura ex arce si perisset: alterum auterast Troili mors:

Te'rtiura, quom portae Phrygiae limen superum scindere-

tur. 955
Paria item tria eis tribus sunt fata nostro huic Ilio.

Nam diidum prirao ut dixerara nostro seni raendaciura

(Eii^ h6s|MTeVet de auro et ^ lembo )^
^ibi signum ex arce
iam abstuli.

PAENE A interiit libri cum A. 951. ib! AHCDW. fibi Wi

facta exquirifc jR. exquirit facta Btt^Oa. exquirit fata ABb
nhCWTR Iliornin GuUelmus Verisim. I, 22, Scaliger. illorum
libri cum A adfimiliter A&FXi. autfimiliter C. ac fimiliter^.
id fimiliter 'alibi codicum legi' Pius ait ante mihi vocem erU'
sam n optigit BCH. obtigit AFX me A, Pylades.
952.
om. reliqui exaemi M9ti cum rasura post eam vocem ille

se Uermannus. fe ille libri cum A seruat Hermannus

953—956 in iambicos Qpraeeunte Acidalio^ sic transformavit Her-
mannus, repuynante etiam A:
Tum tria fuisse audiui fata, quae 'Ilio exitio forent:

Ex arce siguum si perisset: alterum est mors Troili:

Quom portae Plirjgiae limen superum scinderetur, tertium.

Eis jtidem paria tria tribus suut fata nostro huic'Ilio.
Huc Servius spectat in Virg. Aen. II, 13, cuius haec sunt in cod.
Cass. verba: 'oraculisjsecundum Plautum tribus: scilicet uita Troili,

et si Palladium integrum mansisset iu Troia, integro sepulcro Laome-

dontis quod in Scaea porta fuit: ut in Bacchidibus comoedia lectum
est' 953. Ilio BCBJFWd. ill« A, sed ut ullimam Utteram non
esse 0, videri I esse notarim tria]ia e curr.recentissima B
fnctiL Bt$.in Aapparuit oia illo Cf€ fuere A. forent reli-
o
qui exicio B. exititim B 954. periffet JFX. periiffet

ABCB autemst B. etiam ft B. etiam eft reUqui cum A

955. tercium C cum Ubri forte phrigie C. forte phrigie B.
forte frigie B(€. forte frigie JBc. portae fcaeae X. Phrygiae etiam
ScaUger e suo cud. adscripsit. Nihil legi in A putuit 956. pa-
tria X facta Bn nostro Meursius. noftra Ubri 957.
mendatium B 958. ofpite Bft fignum om. Ba, sup. scr.
IV, 9, 35—45 BACCIIIDES. 117

lam diio restabant fata tiinc, nec magis id ceperam oppi-

dum. [920]
Post libi tabellas ad senem tetuli, ibij^gbVbccidi Troilum. 960
Quomfceiisuit^^nesilochuni cum uxoro) csse dudum militis,

Ibi uix me exsolui. atque id periclum adsimulo, Vlixem

ut praedicant

Ab Helena cognitura esse proditum Ilecubae. set ut olim

lile se

Blanditiis ab iila exemit et persuasit se ut amitteret,

Item ego dolis me illo extuli e periclo et decepi senem. 965

Post cum magiiifico mdite, urbis uerbis qui inermiis capit,

Conflixi atque hominem reppuli. dein piignam conserui seni:

Eura ego adeo uno mendacio deuici, uno ictu extempulo

CepiTab eo>spolia. is niiuc ducentos niimmos Philippos
«^ilil!, [930]

Bh aroe Jtn 859. facta It€% tcnc .-i. tum reliqui,

nisi quod dum Dft coeperam BX opidiim F 960.
tetuli, ibi ego Hermannus : tetuli ibi Acidalius tit v. 811. detuli ibi

libri 961. Cum lihri cum A. 902. uix me exfolui MSC me

X ex
uix «Sfoivi D. me uix vVfolui J>c. me iniunxit iolrn F"Xi, cod. Scho-
biugeri periculum FX adfimilo lihri uljffem X
predicant lihri praeter Z 963. Ab Helena cognitum Acidalius.
Coguitum ab Iieleoa libri. Non est veri simile tali quidem trochaico
iambicorum continuitatem interruptam esse eccubae JS. eccube
CO. heccube JF 964. Blaudiciif ISCZ ab illa jR; ab ea
duce Pylade Hermannus. om. lihri perfuadit IM 96.5. Kae B
ilio BC^ extuli Dissaldeus, expuli lihri e periclo CB.
e periculo JFX. periculo B 966. Post Acidalius. Poftea B.
pofte CB. pofthec JP. poft liaec X urbef lihri inermif X
967. Conflixi BbFX. coofixit BuCB 968. Eum ego
adeo uno BBF. Cum ego adeo uno CX. Eum adeo uno ego Her-
mannus niendatio BC extemplo FX 969. Cepi ab
eo R. Coepi BCB. Caepi X. Ego cepi Hermannus
 118 PLAVTI IV, 9, 46-54

Quos dare se promisit^dabit. » # * * * 970

Nunc alteris etiam ducentis lisus est, capto llio

^ I
Qui dispeusentur,(utLsifLmHlsurn)qui triumphent milites.

Sct Priamus hic multo illi praestat. non quinquaginta modo,

Quadrigentos filios habet/ atque omnis lectos sine probro

^^^o^Nego) hodie omnis contru^cabo diiobus soHs ictibus. 975

Nunc Priamo nostro sist quls emptor, coemptionale'm senera

Vendara ego, ueualem quem habeo , extemplo ubi oppidura

expugnauero.

Scl Priamum adstaiitcra eccura ante uideo. adibo

ite portara ui

atque adloquar.

970. Sic hunc versiculum singillatim perscriptum non B

tantum habet, sed CJ> quoqne. Quem mutilum esse censeo deper-
dita parte altera, quae potuit simitis esse ac v. 842 ita res siic-
cessit mi usque adliuc. Cuvi proximis sic concinnavit HermannuSy
eiectis ut putabat glossematis
Quos dare se proiiiisit dabiL nunc alteris etiam usus est,
Qui dispensentur, lit sit niulsum qiii triuniphent milites.

971. capto Ilio II

Qui dispensentur Acidalius. qui difpenfentur || Ilio

Quod qui tenere volet, non poterit non duos trochaicos

capto libri.
Cacatalectum cum catalectico) agnoscere sic pauculis transpositis:
Nuuc etiam alteris ducentis — ttt scribehamus Parerg. I, p. 423
:

e
difpenfetur VX triumphunt MM 974. Quadrigentos Cut v.
1183) Schneiderus gramm. lat. elem. I, p. 735 Reizio duce. Quadrin-
gentof libri atque Uermannus. atque equidem libri. lide Prol.
Trin. p. cxlix. post lectof lacunam e rasura ortam St probo
X 975. omnef FX
976. si emptor est, coemptionalem Her-
m
mannus fi
e
eft libri eptor C comptionalem Bu, cod.

Scaligeri. comptionalem Mib. comptialem vel coptiale V33. comi-

p
cialem F2Ki 977. habebo CD opidum 19. opidum J^
expurgauero 2 978. adftantem eccum MS. adftante mecuni VMt.
aftantem eccum PX uideo FWj. uidebo VM9. uideb B: cui o
adiecit recens manus alloquar X
 IV, 9, 55-68 BACCHIDES. 119

NICOBVLVS. CHRYSALVS.

, NlCOBVLVS.
Quoianam uox^rope rae sonats

C H R Y S A L V S.
O Nicobule.
NlCOBVLVS.
guid fit?

C^5i YSALVS.
EugeV
NlCOB VLV§.
Quid, quod te niisijirecquid egisti? £940]

C H R Y S A L V S.
JleW, rogas? congredere.
*
N I c B V L V s.

Gradior. 980

Chrysalvs.
>Opturaus sura orator. hominem ad lacruraas coegi castigaiido

Slaleque dictis^ quae quidera quiui coniminisci.

N I coB VLV s.

Quid ait?
Chrysalvs.
Verbura

979. Novae scenae initium feci contra libros Personarum

nomina usque ad v. 986 om. CM9n Cuianam libri nicobole
WWd Chr. Euge addidi: lacunani signaverat Hermannus
980. Quid quod BfX. Quidquid CD ecquid BFX. hecod 19.
liec s^^ C egifti] cogiftin Wj heni JR. om. lihri gradior
ClBWMi. congredior 13, servatum a Bentleio in Phorm. V, 6, 12
981. Optimuf FXi hominem ad lacrumaf coegi castigando Mt.
ad lacrumaf coegi homineni caftigando libri, nisi quod lucrumaf CM9t9^

lachrymaf Si. homiuera ad lacrumas castigando adegi Hermannus

120 PLAVTI IV, 9, 59-66

Nullum fecit: lacrumaus tacitus aiiscultabat, quae e'go lo-

quebar
Tacitus conscripsit tabellas: obsignatas Iias dcdit mi:

Tibi me iussit dare. set nietuo, ne' idem canlent quod

priorcs. 985
Nosce signum: estne eius?
N I c BVLV s.

Noui. liibet perlegere has.

Chrysal vs.
Perlege.

Nunc siiperum limen scinditur , nunc prdpe adest exitium

'llip.

Turbat equos lepide Iigneus. ^

N I c BVLV s.

Chrysale, ades^dum ego has pe'rlego.

C H R Y S A L V S.
Qufd me tibi adesse opus est, quaeso?

N I c BVLV s.

'V^t scias quae scripta sint hic. [950]

Chrysalvs.
Nil moror, neque scire uolo ego.

983. equidem J^ 983. lacIirymanC2K autcultabat JJn 984.

obfignatanrt«<e i rasuram B "
; has,dedit mi praeeunte Acidalio
R cull. Prol.Trin. p.ccxci. mHii has dedit : dein Herniannus. Trans-
positione lias dedit mihi obsignatas Bothius usus 986. libet lihri.
de prosodia vide Prol. Trin. p. cxlix. perlegerebaf C 987.
Hunc verstim om. Bft, in viarg. addidit MSb, ubi nunc abscissum
ilio Hunc X fcindit»nc cum rasura B, et ut it e corr. esse
videatur ^rope Acidalius.om. libri exicium ^C7 988. equof
B. equuf reliqui lepide] lapidef X pellego X 989—996.
Sic eiectis quae perperam iterata erant , restitui quorum in B
perturbatissima species haec est
IV, 9, 67—70 BACCIIIDES. 121

N I C BVLV S.

Tamen ades.

Chrysalvs.
Quid opus est'^

N I C BVLV S.

Taceas. 990

C H R Y S A L V S.
Nolo, inquam.
NlCOB VLVS.
At uolo, inquara.

Chrysalvs.
Quid opust?
N 1 c BVlV s.

'At enim id, quod te iiibeo, facias.

Ch. Quid me tibi adeffe opuf eftV Ni. uolo ut quod iubebo faciaf.
Vt fciaf quae liic fc^^ipta fient.

Ch. Nihil moror neque fcire uolo. Ni. tamen adef. Ch. quid opuft?
Ni. taceaf.

Quod iubeo id faciaf. Ch. adero. Nx. euge litteraf minutaf. Ch. qui
quidem uideat paruni.
5 Verum qui fatif uideat grandef fatif fuut. Ni. animum aduortito igitur.

Ch. Nolo inquani. Ni. at uolo inquam. Ch. quid opuft? Ni. at euim
quod te iubeo faciaf.
Ch. luftum ft tuuf tibi feruuf tuo arbitratu feruiat.
Ni. Hoc age fif nunc iam. Ch. ubi lubet recita. aurium operam tibi dico.

Ni. Cere quidem haud parfit neque ftilo. fed quicquid eft pellegere
certum ft.

A quo exemplo in quibus rebus Cp^'aeter neglectnm rersuum di-

stinctionem) reliqui libri discrepent , statim subieci: 1. iubeo
CDFX 2. fcripta CltJrX 3. opuf eft FX taciaf M9ft
4. euge] eu CJ*. heu FX 5. aduorte t^Z H. aduolo X
opuf eft JFX te om. FX 7. iuftum eft COFZ tuol

tunc C feruiad I9n 8. iam nunc ClfJFZ dico] dabo

JP^ 9. caere X equidem F pellere JDft. perlegere X
certum eft CM9JFX 989. Quid me tibi opus est adesse Her~
mannus Ab eodem sumpsi scripta sint hic, v. 9.93 Cerae haud
123 PLAVTI IV, 9, 67—76

CHRYSA LV S.

'Adero. iustumst: tuus tibi seruos tuo arbitratu seruiat.

N 1 c oBVL V s.
Vah,
Cerae haut parsit neque stilo. set quicquid est^ pelle'gere
certumst.
Hoc age sis nunc iam.
C H R Y s ALV s.

Vbi lubet, recita: aiirium operam tibi dico

NlCOB VL vs.
Euge litteras minutas.
CHRYS ALV S.

Qui quidem uideat parum oculis : 993

Verum qui satis uideat, grandes satis suut.

NlCOBVLVS.
Animum adiiortito igitur.

^Pater. ducentos Phiiippos quaeso Chrysalo

Da, si esse saluom uis me aut uitalem tibi.'

Chrysalvs.
Maliim quidem hercle magnura : tibi dico.

Cquod praeiit Guyetus) , v. i)95 oculis, quod ille sic collocavit:

parum oculis uideat. Versum 992 octonarium e septenario effeci
addito Vaii: hac trans/wsitione seruiat tuo aibitratu UermanHUS.
Versum 994, ut bonum per se octonarium iambicum, interim ser-
vavi : vix tamen dubitans quin ad trochaicos numeros rectius re-
vocarit Uermannus : Hoc age sic nuuc. Ch. ixbi iubebit, recita: tibi
dico aiirium operam 997. Novam hinc scenam VRB ordiuntur
vacuo spatio praemisso CMMn, cum hac inscriptione MCOBOLVS
CHRISALVS J*6. EPIA (/i. EPISTOLA) in singulari versu prae-
<;.

mittit B. Eandem idem notam singulis epistulae partibus praefigit

Nic. ater €7. Nic. pater 19. O pater M^X pliilipp«nf c.
ras. B quefo EtCMtf QQS. faluum libri lue uif JP
ante aut lacunam e rasura B 999. Chb. FX. om. BCMM
Molum B magnum tibi dico. Ni. quid eft fMt. magnum.
Ch. tibi dico. Ni. quid eft Cli. raagnum tibi dico. Cri. quid e{t B
IV, 9, 76-89 BACCHIDES. 123

NlCOllVL vs.
Quid cst? [960]

C HRY S ALV s.

NoiJ piius salulem scripsit?

N I C BVLV S.

Nusquam seiitio. 1000

C II K V S AL V S.

Inde a principioj^iam inpudens epistula|t)

Non dabis, si sapics; ucrutn si das maxumc,

Ne ille aiium gerulum quaerat, si sapiet, sibi

Nam ego non laturus sum, si iubeas maxume.

Sat sic suspcctus siim, quom careo noxia. 1005

N I c BVLV s.

Auscilita porro, dum hoc quod scriptumst perlego.

'Pudet prodire me ad te in conspectilra, pater:

Tantiim flagitium te scire audiui meum,

Quod ciim peregrini cubui uxore militis." [970]

Pol hau derides : nam ducentis aiireis 1010

Philippis redenii uitam ex flagitio tuam.

C H R Y S A L V S.
Nihil est illorum^ quiii ego ilii dixerim.

1000. Chr. om. B \ic. om. JHn 1001. hnc transpo-

sitit Acidalius, qiii in lihris sequitur post v. 1006 inpudenf,
non imp., B , in quo post eam rocetn lacuna est e rasura orta
epiftula eft JF. epiftola eft reiiqui 1003. Nodabif g9
fapif Vu. Cb
fapef maxime MS 100.3. geruruluin C
querat ISCIMF 1004. non sup. scr. JS ead. m. ma-
xime B 1005. cum lihri lOOi). fcriptum ft B. fcriptum
eft reliqui pellego JP 1007. Ni. praemittunt CBJFX,
re ui
EPfA. B confpectu B 1008. flagicium C fciui audirei J> 7».

ant. fciuire audiuire C 1009. multif C 1010. Nic. praemittit

B haud libri 1018. Nil

hi
C illi om. Bn, sup. scr. Bb
124 PLAVTI IV, 9, 90—101

N I C B VL V S.

'Stulte fecisse fateor. set quaeso, pater,

Nc nie, in stultitia si deliqui, deseras.

Ego aoimo cupido atque oculis indomitis fui: 1015

Persuasunist facerc, quoius rae nunc facti pudet.'

Prius cauisse ergo quam pudere aequom fuit.

CHRYSALVS.
Eadem istaec uerba dildum dixi illi omnia.

N I c B V L V s.
^Quaeso, lit sat habeas id, pater, quod Chrysalus
Me^ obiurgauit pluruniis uerbis malis,

Et me meliorera fecit praeceptis suis,

Vt ei te habere graliam aequom sit bonam.'

C H R Y S A L V S.
Estne istuc istic scriptum?

N I C O B V L V S.

En specta, tum scies.

C H R Y S A L V S.
Vt, qui deliquit, siipplex est ultro oranibus.

1013. Ni.JepTa. Wt fetif fe J»rt quefo BCOF

1014. ftultia V. tulti*cia c. ras. Mtn ante fi aliquid erasttm
in B 1016. Perfuafum ft B. perfuafum eft reliqui quoiuf
B. cuiuf reliqui. qui nescio quo sensu Scaliger nuuc me X
facti 07n. C 1017. Nic. praemittit B, Chr. Bb cauisse
Acidalius. te cauiffe libri equm B. aequum CWj. equum F
1018. dixi illi Hermannus. ilii dixi libri 1019. Ni.Jeima. B
Quefo BCBJF 1020. Med Bothius. Me libri plurumif
C plurimif reliqui 1031. preceptif BJP 1023. ei te B.
te ei libri equum BF. aequum reliqui 1033. Efue
t

B
ead. m. en B. em B. Iiem reliqui fpectatum B. fpecta-
dum Gruterus 1024. quid JS deliquid fubpiex Bm B
IV, 9, 102—114 BACCHIDES. 1S5

NlCOBVLVS,
'Nunc si me fas est drare etiam abs te, pater, 1025
Da mihi ducentos niimnios Philippos, te obsecro."

Chrysalvs.
No uniim quidem hercle, si sapis.

N I C BVLV S.

Sine perlegam

^Ego iusiurandum ue'rbis conceptis dedi,

Daiilrum id me hodie miilieri ante uesperum, [990]

Prius quam a me abiret. niinc, pater, ne peierem, 1030

Cura, atque abduce me hiuc ab hac quantiim potest,

Quam propter tantum damni feci et flagiti.

Caue tibi ducenti niimmi diuidiae fuant:

Sescenta tanta reddam, si uiuo, tibi.

Vale atque haec cura.' quid nunc censes, Chrysale? 1035

C H R Y S A L V S.
Nihil ego tibi hodie consili quicquam dabo,

Neque ego haiit committam ut, si quid peccatiim siet,

1025. Nic.]epTa B orare etiam abs te Mf. obfecrare abf

te libi'i^ ijHod e proximo versu ortum. obsecrare te Acidalius
1026. numbof B 1028. epI^a praemittit B 1029. odie Btt
1030. pater ue \>e\^rem Camerarius. pater ne periurem iBJ#jF25.
ne periiirem C ne periurem pater Pi/lades. Mentitur Scioppius Susp.
lect. r, 15 1031. adduce €,'. abduc JP:K poteft Ba. potef

Bb cum reliquis 1032. qua propter X dapni CB

flagicii C*. flagitii reliqui 1033. diuidiae Camerarius. diuitiae
BX. diuiciae C diuitie BF 1034. fexcenta BeFX
tanium 35. tanta etiam Pyladis codd. inter tibi et uale rasu"
ram B 1035. hec VF Nic. quid B hi
cenfefju e corr.

B. ceffef B
I

chryfae C 1036. Nii C hodie confilii

BCBJP. confilil hodie X 1037. Neque ego haud libri: quode
vide Mus. phil. nov. IV, p. 589 quid c. ras. B Cfortasse fuit
186 PLAVTI IV, 9, 113-126

Fecisse dicas de raea seiitentia.

Veruin, lil ego opinor, ego si h\ istoc sim loco^ [lOOOl

Dem polius aurum, quain illum corrutupi sinam. 1040

Duae coiiditiones siint: utram accipias, uide

Vel ut aiirum perdas ue'l ut amator peieret.

Ego neque te iubeo ueque ueto neque suadeo.

N I c B V L V s.

Miseret rae illius.

C H R Y S A L V S.
Tuus est, uon niirum facis.

Si pliis perdundum sit, perisse satius est, 1045

Quam iiliit flagitium uolgo dispalescere.

N I c B V L V s.

Ne ille edepol Ephesi miilto mauelle'm foret,

Dum saluos esset, quam reuenisset domum.
Quiu ego, istic quod perdiindumst, properem pe'rdere? [1010]

quiQ fiet &TWj 1038. dicaf cum rasura & de mea

Wi. de me mea MSMiF. de' inea me C. de meamet R ulim 1039.
Kic. praefiyit MS ego si Hermannus. fi ego libri fim
MSVOf. fum a 1041. due VM9F utram Guyehis. utrain
tu lihri. tu utrain Acidalius 1043. perda S£b peieret Ca-
tnerarius. periuret libri 1043. Cai. praemittit B nec teJP
1044. faciaf Mi 1045. periffe X. periiffe reliqui satius

est Scaliger, Dousa. fuauiuft S. fuauiuf eft reiiqui 1046. illum

B. illud reliqui uulgo solus F 1047 et 1048 taiitum in
margine MS& habet ephi "Xi inolto MS 1048. faluuf lihri
Seqnitur in C bibliopegi vitio huc traiecta membrana exitum fa-
bulae co7nplectens a versus 1063 verhis Audef qui uou 1049.
Quiii ego, istic quod perduodumst properem perdere? MS. Quid ego
,

iftic quod perduudum eft properem perdere'? MSMSM^Z, nisiquod per-

dundu ft MS. Quid ergo iftic quod perdundum eft propere perdere
C Quitt ergo iftic in 'antiquis exemplaribus' esse Pius testatur.
Quid ego istuc? quod p. e. properem perdere Acidalius, Quid ego
jsticV q. .pe. properem perdere Bothius: uterque sine interrogatione.
IV, 9, 127-139 BACCIIIDES. 127

Biijos ducentos Philippos iam iiitus ccferarn; 1050

Et militi quos diidiun promisi miser,

Et istos. mane istic: iam exco ad te, Chrysalc.

ClIIlYS ALVS.

Fit uasta Troia, scinduat proceres Pergamum.

Sciui ego iamdudum fore me exitium Pergamo.

Edepol qui me esse dicat cruciatii malo 1055

Dignum, ne cnm illo pignus haut ausim dare:

Tantas turbellas facio. set crepuit foris

Ecfertur praeda ex Troia. taceam nuuc iam.

N I c BVLV s.

Cape hoc tibi aurum^ Chrysale: i, fer filio. [lOSOJ

Ego ad forum autem hinc ibo, ut soluam militi. 1060

C H R Y S A L V S.
Noii equidem accipiam: proiu tu quaeras qui ferat.

Nolo mihi credi.

N I c oB V L V s.
Cape uero : odiose facis.

Quin eso istuc, qiiod p. e., properem perdere? Bothius olim. propero
(e quin peiideiis) pro properem Gruterus. Vide Acidalium etiam

alia commiiiiscentem 1050. philippof ducentof S ecferara

Btt€M9ti.
Kecit
efTeram BhOeWZ, proraifimuf eret iftof C
10.53. Chk. fit Mte 1054. exicium IM. A Plauto nescio an exitio
V
scri/itum sit ut v. 947 lOofi. digno B cum Hermannus.
ego cum libri. Cf. Philologi II, p. 72. III, p. -tdo haud libri
aurimlfim e corr. B 1057. turbellaf omnes 1058. Ec-
feriur BnCOn. EflFertur BhlinFA preda BF 1059.

cap hnc tibi D, Cape cape hoc Scaliger i]id eft JFl i- 19:
vide ad v. HOl lOoO. militi Lambino duce Bothius. militem
libri Ego aiitem hinc ibo ad forum, ut absoluam militem Scaliger
1061. queraf BCItF lOiJS. Nolo mihi Bn, Hermannus.
Nolo ego mihi SO cum reliquis odiofe facif care uero Chari-
128 PLAVTI IV, 9, 140—146

Chrysalvs.
Non equidem capiam.

NlCOBVLVS.
At quaeso.
C HRYS AL vs.
Dico ut rc^s se habet.

NlCOBVLVS.
Morare.
Chrysalvs.
Noloj iaquam, aiirum concredi mihi.

Vel da aliquem qui me seruet.

N I c B V L V s.

Odiose facis. 1065

Chrysalvs.
CedO; si nccessest.
N I c BVLV s.

Ciira hoc. iam huc reuc'nero.

C H R Y S A L V S.
Curatumst esse le senem miserrumum.
Hoc est incepta efficere pulcre: ue'l mihi

Euenit, ut ouans praeda onustus ce'derem. [1030]

sius p. 187 10(J3. quefo BCM9F 1064. morare? C credi

JP 10fi5. Vel da aliqueni qui uie feruet MS. om. CJ9FX
odiose Guyetus. ohe odiofe libri. Vide Prol. Trin. p. ccxix. ccxxii.
est
1066. neceffe fit C, neceffe eft reliqui lio fj iam huc

Hermannus, ut Mil. glor. 863. iam ego huc

fecum
BCOF. iani ego X
1067. Curatum eft BCFX. Coratum eft j» miferumum B.
miferrimum FX 10tj8. pulchre: uel Bothius. pulchre (pulcre

JB) uehiti libri. pulchre, uti nunc Guyetus. ueluti nunc, deleto pul-
chre, Hermanuus 1069. preda ISF honuftuf B(t ce-
derem Scaliyer, Bentleius in Hor. Epist. II, 1, 67. incederem libri.

cf. Goellerum in Trin. p. 131, Kampmannum de reb. mil, p. 41

IV,9, 147— 152 BACCIIIDES. 129

Saliite nostra atque lirbe capta per dolum 1070

Doiiuim reduco iam iiitegrum omncm exercilura.

Set, spectatores, uos luinc ne mire'mini

Quod ndn triumpho: peruolgatumst, nil moror.

Veriim tamen accipientur mulso milites.

Nunc hanc praedam orancni iam ad quaeslorem deferam. 1075

1071. educo f^X lam integrutn Mt. integrum libri. ego In-
tegrum Hermannus 1073—1075: vide Parery. I, p. 423 sqq.
1073. peruulgatum eft lihri nll solits JP 1075. predam
BF iam B. om, reliqui queftorem BCBF defferam X

PUuti Com. I. 3. Baccii.

 130 PLAVTI IV, 10, 1-6

ACTVS VI.

P H I L X E N V S.

Quam magis iii pectore meo foueo, quas meus filius turbas

turbet,

Quam se ad uitam et quos ad mores praecipitem ille inscitii'

capessat,

Magis ciiraest magisque adformido^ ne is pereat neu cor-

rumpatur.

Scio; fiii ego illa aetate e't feci illa omnia: set more mo-

desto. [1040]

Duxi, liabui scortum, potaui, edi, donaui: at enim id raro. 1080

Nequc placitant mores, quibus uideo uolgo guatis esse pa-
rentis.

Act. IV. Scen. 10. PHILOXENVS SEXEX JI. otn.Cn. Ni-

coboluf FWj. Prh)io versui NICOB. psaeniittiint €^lt Anapae-
sticis acatalectis et catalecticis alternantihiis olim descripserat
Hermanntis Elem. doctr. metr. p. 4t.5 s</. , cuntiniiis octonariis
rectius idem nuper. Vide eius praef. p. v. 1077. anioref X
precipitem (j^el pcipite) Mit^MMF ille addidit Hermannus
inscitu' scripsi tit commodius numerorum ratio perspiceretur.
infcituf BVOF. infcitif 'jg, capefcat C 1078. curae eft

libri adformido MSFWj. afforniido VMt peread MMf$

1079. ego fui MS illa om. C 1080. 1081 sic colloca-
runt Scaliger, Acidalius, Pareus: inrerso ordine libri 1080.
Dixi V edi Mercerns apud Gulielmum Misc. qu. c. 3. dedi

MtMMFX. dedi.« C cum rasura, ante i/uam et scriptum fuit

at enim Pareus. et enini libri. sed eniui Dousa, Acidalius 1081.

quis Guyetus uolgo €MMX,. uulgo Bf gnatif X. gnatof
IV, 10, 7—11 BACCniDES. 131

Ego dare me ludum mco guato iustilui, animo suo ul 6b-

sequium

Sumere possit: aequom esse puto: set enim nimis nolo

desidiae

Et [nequitiae ilium opcram] dare. nunc ad Miiesilochura,

quod niandaui,

Viso, e'cquid eum mi ad uirtutem aut ad friigcm opera

sua compulerit: 1085

Siciit eum, si conuenit, scio fecisse: eost ingenio natus.

reliqui parentef libri 1088—1086 sic dispositi, quorum

iti B haec descriptio satis ut apparet perturbata :

Ego dare lue luduin iiieo ^nato institui ut aniino obrcquium fu-
niere poffit.

Equuni effe puto. sed niinif nolo defidiae ei dare liidum.

Nunc uinefiloclium quod mandaui uifo ecquid euin ad uirtutem
Aut ad frugem opera fua compulerit.
5 Sicut eum fi couuenit fcio feciffe. eofi ingenio natuf.
A quo exemplo Qiraeter negtectam versuum disti/ictionetn) reliqui
lu
libri sic discrepant: 1. niedu C nato J<^X animu €7,

sed u e curr. obfequium BC obfequio M9. obfeqndo F, obfequi

dando X. Uuc respicit Donatus in Andr. I, 1, 41: 'falsum est au-
tem quod Cicero dixit obfequium primum dixisse Terentium cum et ,

Plautus et Naeuius ante dixerint.' 2. Aequum

n
uolo Z X
3. ad addidit Acidalius mefilochu C cum X 4. con-
pulerit C om. FSi
5. si eo eft CDFWi Quattuor
versihus sic omnia comprehendit Hermannus:
Ego dare luduiii guato iustitui, auiiiio obsequium ut sumere possit:
Aequom esse puto: sed nimis nolo. uunc MnesiIoclium,quod mandaui,
Viso, ecquid eum ad uiitiitem aut adfrugemille opera sua compulerit:
Siciit eum scio, si conuenit, fecisse: eo est ingenio natus.

Quae ratio universa si prae nostra placeat, saltem propius a ve-

ritate abesse hanc versuum conformationem putariin, ad uirtutem
aut ut pro glossemate habeantur
Ego dare me ludum gnato institui, animo obsequiuin ut sumere possft:
Aequom esse puto: set nimis nolo desidiae. nunc ad Mnesilochum,
Quod mandaui, uiso, ecquid eum mi ad friigem opera sua compulerit.
Ceterum ultimo versu nescio an catalexis praestet eo ingenio natust
132 PLAVTI V, 1,1-6

NICOBVLVS. PHILOXENVS.

N I C O BVL V S.
Quiciimque ubiubique sunt ,
qui fuerunt quique futuri sunt

poslhac

Stultf, stolidi, fatui, fungi, bardi, bleiuii, buccones,

Soliis ego oninis longe antideo stultitia et moribus moris.

Perii. pudet: hocine me aetatis ludos bis factum in-

digne? [1050] 1090

Magis quam id reputo, tam magis uror, quae me'us filius

turbauit.

Perditus sum ^ atque eradicatus sum : omnibus exemplis

criicior.

Act. V. Scen. 1. NICOROLVS SENEX. PHILOXEWS SE-

NEX B. MCOBOLVS. PHILOXENV.S M9 et , nisi qiiud Philoxenef,

FX Annpaesticis septenariis hanc scenam nu}ter Uermannus

descri/jsit: septenariis octunariisque idem otim in Elem. ductr.
metr. p. -ll-t sq. 1087. Quicunique ublubTque sunt, qui fueriint
MS- Quicuiiique ubiq» funt qui fuerunl.fi. Quicuuque ubi funt qui fue-
ruiit C'j£5#', et qul iit quique mutatu M8 ulim. Qulcunque ubi funt
qui fuere Wi. ubi ubi e cod. Schuhingeri affert Pareiis. Qui sunt et

ubi ubi, quique fuerunt IJermannus future Htt pofih:iec JBn

1()S8. attulit Festus Pauli p. 3o HJ. e.v euque. A. Mai Thesau-
saurus latiiiitatis p.72, hic quiiiem sic : ftulti flolidi bleinui buconef
]F
fiolididi buconef i^M9 1089. ouiucf S, pust
longe lacunam e rasura MS antideo Duthius. antedeo MtCMin.
ante eo MiefKt ftulticia MtFTKi moris Uermnnnus. in-
doctif libri 1090. post pudet lacunam e rasura MS hoccine
libri ludof bif MMC luduf hif J3JP. luduui hif JK. Cf. Parerij.
/, p. 4:27 sqq. factuin Uermannus. factuin effe libri
1091. Magis quamjquum magif X repeto F^jE quae Ca-
merarius. que vel quein libri tubauit M£a 1093. atque
Uermannus, atque etiain libri exemblif C crucior CMMFX
V, 1,7— 13 BACCIIIDES. 133

Omnia ine niala consectantiir, onnjibus interii exitiis.

Chrysaius me hodie delacerauit, Clirysalus miserum spo-

liuuit

Is scelus me usque dolis attondit doctis indoctum ut liibi-

tumst. 1095
Ita miles memorat meretricem esse^ uxorem quam ille esse

aibat;

Omuiaque, ut quidque actilmst, memorat: sibi eam hiiuc

annum condiictam:
Relicuom id auri factiim, quod ego ei stultissumus homo
promissem.

II oc, hoc est, quo pectus peracescit, hoc est deraura quod
percrilcior:

excrucior B 1093. Om»nia c. ras. Bt. na F me sup. scr.

Mt m. aiit. iuterii exitiis Hermaiinus. exitiif interii libri , nisi
guud exiciif C, pust exiliif autein lacunam e rasura hahet M£
109-t. ine liodie deiaceruuit R. nie liodie lacerauit lihri , nisi quod
lazerauit Mi. uied Iiodie lacerauit Herrnannus ulim , Iiodie me lace-
rauit idevi nu//er. autaiiit pru lacerauit e suu cud. Sculiyer ascripsit:
in quu latere vel aurauit vel deaurauit vel mactauit vel antlauit
cuniecit miserum Hermannus. me miferum lihri 109.5. Is
scelus me usque dolis attondit JK : nisi me males pust dolis collo~
care. If me fceiuf auro ufque attondit dolif tSVWjli, nisi quod ad-
tondit Wj. If fceluf auro ufque attondit dolif JJ. auro Qhuc invectiim
e V. 1101) delevit Camerarius lubitum ft JB. lubitum eft VMM.
Ilbitum eft M'Xi 1097. pust milef parvam lacunam e rasura B
esse, uxoreiii quaui ille esse aibat Mt. effe eam quam ille uxorem

effe aiebat MS. effe quam ille uxoreni effe aiebat reliqui. quam ille
uxorem esse aiebat Hermannus, deletu ah initiu esse 1097. Om-
nia ut MS: Omnia'' ut M£c quidque MSVF. quidquid MM. quod-
que 'Mt actum eft libri memorat : sibi eam Hermannus.
memorauit eam fibi lihri. Fallitur Beckerus p. 12: cf. Prul. Trin.

p. CLii. conductu C 1098. Relicum S. reliquum reliqui

eif MSit ftultiffimuf lihri. stultus C^ervato promisissem^
Hermannus promissem Reizius. promififfem MSMMF. promififfi-
fem C. permififfem Xi 1099. Hoc est, hoc est Acidalius quo
134 PLAVTI V, 1, 14-18

[Me hoc aetatis liidificari: immo edepol sic ludos factiiii)]

[1060] 1100
Cano capite atque alba barba miserum me auro esse

emiinctum.

Perii, lioc seruom meum nou nauci facere esse ausura.

atque ego, si alibi

Plus perdiderim , minus aegre habeam minusque id mihi

damno diicara.

PH I L X E N V s.

Certo hic prope me mihi loqui nescTo quis uisust. set

quem uideo?

pectus jR. quod BCnF. om. Wt. quod pectus Uermnnnus per-
acefcit ^. peraccefcit, sed ac e corr.,Mt. peracceffit C. peraceffit JP.
per
al.arerrit al.accfcu
pacceffit M9a. pacceffit JJc 1 100. ij^r'T>jxa ut ad v. 1090 simi-
litudinem confictum. Interpolationis indicio hic quoque ut alibi
saepe C^'elut Bacch. 989 sqq. et fortasse 10S3 sqq.) turbata ver-
suum descriptio est, quae haec est in B
Relicum id auri factum quod ego ei ftultiffimuf
Homo promififfem. Iioc hoc eft quod peraccefcit
H«c eft demum quod percrucior uie hoc aetatif ludificari
Iintno edepol fic ludof factum
Cano capite atque alba barba miserum me auro effe emunctum.
Ceterum
a
etatif VBF edepoli Wj luduf C 1101. Cono

Bn, CoDo JS6 a1ba]cana codex Romanus Longolii 1103.

feruum libri non om. Bft. n inseruit Bh nauti JJJP fi]

fibi Z 1103. egre BCBF habebam Bn dampno

CB 1104 et 1105 trochaicos octonarios constitui , quibus
transitus fit ad bacchiaros numeros mihi loqui nescio quis JS,
sublata loquT verbi correptione , quam effugere nesciebam Prol.
Trin. p. clxviii. mihi nefcio quif loqiii libri. nescio quis loqui inihi
Bothius. mihi nescio quis loquier idem olim: improbante Kamp-
manno de ab praep. p. 20 uifuf ft B. uifuf eft reliqui
mneniochi eft X. ninefilochi reliqui aerumnae B- aerumnae et
laei mali cum glossemate libri, nisi quod erumDaeJff^ erumne CjDJ^
V, 1, 19—22 BACCHIDES. 135

IIic quidem pafer Mnesilocliist.

N I c B A' L V s.

Euge.-^ociuni aerutunac uideo. 1105

Philoxeue, salue.

Philoxenvs.
Et tu, unde agis leV
N I c B V LV s.

Vnde homo miser atque fufortuuatus.

PH I L XENV s.

At pol certo ego ibi sum , esse ubi hominera decet mise-

rum atque lufortunatum.

NlCOBVLVS.
Igiliir uos pari fortuua, ae'tate ut siimus, utimiir.

Anapaesticos Hermannus continuavit:

Certo liic prope iiie milii nescio quis uisiis loqulst. sed quem uideo?
Puter hic quidem Muesilochist. Ni. socium, euge, aerumnae atque
mali uideo:
quorum priorem sic conformabat in lahnii Annal. phil. nuv. t.

xxxr, p. Iffo:
Certe hic prnpe me mihi uisu' loqui nescio quis. s. q. u.

Parutn prohabiles sint , de quihus cogitet i/uispia^h , bacchiaci

hexainetri tules
Certo hic prope iiie inilii nescio quis loqui uisus est. set queni uideo?
Hercle hic quidem pater Mnesilochist. Ni. euge socium aerumnae
et mei niali uideo.

Contra certa est talium bacchincorum descriptio a v. 110() ad

1108: quae dehetur Hermanno- Xec rel hic , vel in superioribus
praeter v. iODS — llOO , vel in eis quae consequuntur -jiraeter v.

11 iO. iiii, a nostra descriptione discrepat qua utttur termi- B

nandorum versuum rutio 1106. agis te Hermannus. Hg'\[ libri
e
1107. Philoixen* C pol certo ego Hermannus. polgo C.
pol ego reliqui ibi]ubi Z hominem decet miserum Her~
n
mannus. iniferuiii hominem decet libri infortuatum C 1108.
nos Mt. om. libri utimur philoxen' fic C Transposuit
Hermannus: Pari igitur fortuna uMmur nos, aetate utsumus. Sic est.
136 PLAVTI V, 1, 22—28

PH 1 L X E N V S.
Sic est. set tu,

Quid tibist?

N ICO BVLVS.
P61 mihi aegrest ideni quod tibi.

Philoxenvs.
Nuraquidnam ad filium haec aegritudo attinetV 1110

N I c B V LV s.

'Admodum.
Philoxenvs.
Idem mihi moibus in pectorest. [1071]

N I c B V L V s.

'At raihi Chrysalus opturaus horao^eum^

Perdidit filium^ me atque rem omnem meam.
Philoxenvs.
Quid tibi ex filio nam, obsecro, aegrest?
N I c BVLV s.

Scies:

Is perit ciim tuo: aeque anibo amicas habent. 1115

sed tu 1109 sqq. creticus Buthius descripsit, a v. 1112 etiam

Hfrmannus Elem. doctr. metr. p. 813 tibi ft MS. tibi eft re-

liqui aegrest idein quod R: quandu curae idemst quod parum

Plautinum. par ideui eft quod BVMM. par idem quod eft JPZ
tibl philoxeuuf uuinquiduam V Numquid ad Buthiu praeunte
Hermannus egritudo BCJBXi adtiuet JB^ 1111. cum
1110 in unum cuntraxit JB pectore ft S. pectore eft reliqui
1118. obtumuf^ homo meuui llermannus, sic nuper trans-
ponens: 'At niihi iste optumus Chrysalus honio nieum. — homo sine
ineum tibri. Frustra est Beckerus p.24 1114. egre ft JBP. egre
eft CMMF. egre e Z 1115. Is perit Buthius. tf periit 25. Id.

periit SS , item id. periit reliqui, prunumen cum scies iungentes.

Periit isHermannus aeque ainbo idem. atque anibo aeque libri,
nisi quod eque CM9F. ambo aeque Acidalius. atque ambo Guyetus
V, 1,28—31 BACCIIIDES. 137

PU 1 1> O X E > V S.

Qui scis?
N I COB V L V S.
Vidi.

Philoxen vs.
Hei mihi misero: disperii.

N I coB V L V s.
Qufd dubitamus pultare atque huc euocare ambos foras?
PH I L XENV S.

Haiit moror.

N I coB V LV s.

Heus Bacchis, iube sis actntum aperiri foris,

Nisi mauoltis foris et postis coinminui seciiribus.

1116. creticum catalecticum effeci addito misero ante iiidi

rasiiram Bn
hei] ei BC 1117. ambnf B€^n. ambaf JPiB
1118. hud C* moror ego Hermnnnus ante nic. rasu-
ram B apperiri B foref BVBF. om. Z 1119. uifi

sup. scr. V ead. m. mauoltif BVBF. maueliC Wi. uoltis Uer-

mannus. mauis Guyelus, Aut mauoltis aut foris prununtiando con-
trahitur foref libri, nisi quod foraf Bft putef Bu. po-
ftef Bb cum reliquis
138 PLAVTI V,2, 1—

BACCHIDES. NICOBVLVS. PHILOXENVS.

BA C C H I S.

Quis sonilu ac tumulto tanto uorainat rae atque tam pultat

aedis? [losoj 1120

NlCO AVLVS.
Ego atque hic.

B ACCHIS.
Quid hoc est negoii uara, amabo? quis has

ouis adegit?

N I c BVLV s.

Ouis nos uocant pessuraae.

Act. V. Scev. S. BACHIDES liVAE. SENEX II. B.om.CD.

Bacliif. Xicoboluf. Bacliif altera. Plnloxenef JP et oinisso altera X
1120. liai baccliiacos htxametros constitui, quorum in B
haec descriptio :

Ba. Quif ruiiitu ac tumultu tanto nouiine noniiaat

Me atque pultat ede(? Ni. ego atque liic. Ba. quid hoc eft negotii?
u
Nam amabo quif haf hic ouef adegit?
Vbi V. 1. Qui foulu JL' tumultu tauto C. tumultu taata. ISttMtft.
tumultuaDii JPA';Z nomiue oni. Pylades 2- aedef VJDX
hic bahif quid D uegocii FX 3. ambo F huc

ouif fJFX^Xi. hc couif 19, et sup. scr. fex uocat ouef Mfb ouis
munosyllabum: aliuqui licehat quis uuis has adegit Tres tetra-
metros effecit Uermannus
Quis souitu ac tuniiiltu tanto nominat me?
Quis has pultat aedisV N"i. ego atque hic. Ba. quid est hoc
Negoti nam, aiiiabo? quis ouis huc adegit?
1123. Hinc usque ad finem fabulue cum nostra versuum descri-
ptione Mt congruit, nisi uhi aliud teslabimur. In eodem solo Bacchis
et SoROR nominibus meretrices distinyuuntur Quif pro Ouii Bft
uocat B perfume? Soroa. paftor B. peffume. Ba. paftor
V, 2, 4-10 BACCIIIDES. 139

S U R.

Pastor harum

Doruiit, quom euiit sic a pocu palitantes.

BAc C II I s.

At haiit pol nitenl: sordiciae ambae uideulur.

S u R.

Attonsae quidem ambae usque sunt.

PH I L XE N V" S.

Vt uidentur 1125
Deridcre nos.
N I c B A' LV s.

Siiie suo lisque arbitratu.

BA c c H I s.

Rerin ter tu in anno has ouis tousitari?

S o u o u.
Pol hodie altera^hae'c iam bis detonsa certost.
f-t,--^

WVj. perftimae; paftor JL. Bachis. peffume paftor VSi liaruni]a

t curr. JS quom
1123. quoin eunt liae euut fic
sic li.
cum_spatiis Calteru qitidem e rasura) BS. cum liae (lie F') eunt
fic JPA'iB. cum haec (hec &) eunt fic V3i. cum h~eunt Cliarisius

p. 113: unde facile ejficias quom haec euut, nisi mulestum sit ite-
ratum j,runumen. sic quom eiiut Herviannus peccu JO
u
palitantes Camerarius. balitautef lihri , nisi quud batantef C hali-
tantef Charisius 11S4. Ba. SSWj. um. VM3. Phii.ox. FJl
At haut p(tl uitent: sorclldae anibae uidentur JB. At pol nitent haud
fordidae uidentur aiubae libri , nisi quud Et X. At edepol nitenl:

sordidae anibae haud niAeQiur Buthius. At hae pol n. s. a. h. u. Her-

mannus. At pol haud n. s. ambae uideutur Lumanus Spec. crit.

p. 4(i 112.5. SoKOR JB. um. COn. Nic. Ob. Ba. S'XZ
Attunsae Bothius. Attunfae hae X. At tonfae hae 3S. Attoufae he
CO. At tonfae haec X. At tonfe he F Phil. B. um. CM9.
Nic. reliqui 1126. Nic. MS. um. CMt. Phil. reliqui
1127. Hunc antecedenti cuntinuat MS Ba. um.€'MtX
Reriuter MS. rerim ter X rein ter X tu in anno has Mi. in

anno tu haf libri ouis addidi praeter lihrus. Hera reriu' tu

in anno ter has tonsitari Hermannus 112S. Sokor S. um.
CM9. Ba. Z. Nic. FX a\tera haec Jf Inrerg. I, p. 405.
140 PLAVTI V, 2, 10—17

BA C C H I S.

Vetulae sunt minae ambae.

SOROR.
At bonas fuisse credo. [1090]

Bacchis.
Viden limulis, obsecro, ut contueutur ? 1130

S oR R.

Ecastor sine omni arbitror malilia esse.

PH I L X E N V S.
Merito hoc nobis fit, qui quidem hiic uenerimus.

B A C C H I S.
Cogantur quidem fntro.

SOR OR.
Ilaut scio quid eo opiis sit

Quae nec lacte nec lanam habent. sic sine astent.

Exoluere, quanti fuere: omnis friiclus 1135

altera libri. altera eft et in fine certe Bothius certo eft libri
1129. Ba. jrJL'X. om. JSCISn. P Oic) JOb Vetule
JESV&JF iniuae ainbae Colents. tliimiame BMi. thim,ame C.
timiamae X. timiame JF. tlij mianae 25, Turnebus Adv. xxiv , 11.
cimiauae cod. Scaligeri. chimiamae unus et ulter' Lambini.
htis.

Thjnae mioae Palmerius. tli^ miama Lambinus. thj^uiiamae h. e. thyiai

amantes defendebat Salviasius. hae miuae Scaliger Sor. at
Camerarius. Bac. at Jff. at reliqui fuifl X 1130. Ba.
Gronovius. ^iOROR. B. um. reliqui uidem X litninif X, sed
limulif mrg. contuentur Bothiiis. iutueut C iutuentur reliqui.
te intuentur Hermannus 1131. Sor. Gronovius. Ba. X. om.
reliqui rum J9f<. N (sic) OO Haec caftor ^ omue JOf»
malicia CJF 1132. Phil. otn. CM9 1133. Ba. om. CM»
intro. SoROR MS. intro CMMu. intro. P MM1». iutro. B.\. reliqui
1134. Quae om. Uermannus servato ullam lacte Lambinus.
lact.e C. lactem reliqui. lacteut codex Ro7nanus Longolii lauam
Boihius. lanam uUam libri HnQ MM. finef FjKi 1135. exo-
V, 2, 18-21 BACCIIIDES. 141

lam illis decidit. noti uides, ut palantes

[Solae libere]

Giasseiitur? quin aetate credo esse miitas :

Ne balaut qiiide'm ,
quom a pecii cetero absunt. stultae ac

malae uidenlur.

BA c c n I s.

Reuortamur iiitro, soror. [IIOOJ

N I c BVLV s.

Ilico ambac m^inete: hae uoliiiit uos. 1140

luere MihFXX. exfoluere It€'I9n 1136. ot X palantes

Camerarius. balantef libri 1137. Solae liberae, quae ab inter-
prete adscripta esse Hermannus vidit, dochmiacum interpretaba^
tur Lomanus p. 47. Cum proximis uno versu comprehendit MS
Solae Hbere exhihens. folae libere X. fole libere O. fole libere CF
1138. cruffcntur lihri omues etate MSCI9F mutaf
MSFXjR. mutataf B. ruttaf C 1139 et 1140 hexametros de-
scripsi, quorum haec est in MS species:

Ne balaut quidem cuin a pecu cetero abfunt.

Stulte '
atque malae uidentur. '
iiaud

Ba. Reuortamur intro foror. Xic. ilico ambao

iVIanete. hae ouef uolunt uof.

Quorumversui 2 Nic. praemittunt MMbFX, Phil. iB Stulte^ft.

ftultae X haud, quod in mrii. MSb addidit, om. reliqui
male CMSF 3. reuertamur CMSX soror: vide Prol. Trin.
p. CLXXiv si)q. Kic. ilico cum MS Camerarius. Bach. ilico C
BACHiLico JE>. bacIiiIico.BAC.jp. bacliilx Ba. Jt. Ba. sine ilico J5
ambe MSF 4. Nic. praemittunt CMSWMi Deleto v. 2 ut
ex interpretatiune orto tetrametros continuavit Uermannus:
Ba. Reuortamur intro, soror, iam illico ambae.
Ni. Iinmo ambae manete: haece oues uuuc uoliint uos.

Atternare bacchiacos et iambicos Lomanus voluit

Ne balant quidem, cum a pecu caetero absuut.

So- Stultae ac malae uidentur.
Reuortamur intro, soror. Ni. illico ambae
Manete, haec ouef uoliint uos.
142 PLAVTI IV,2,22-30

S R R.

Prodigiura hoc quidemst: humaiia nos uoce appellant oues.

PH L I X E N V S.

Haec oues uobis malam rem magnam^ quam debent, dabunt.

BA C C H I s.

Si quam debes, te condono: tibi habe , numquam abs te

petam.

Set quid est, quapropter nobis uos mahim minitamini?

Philoxenvs.
Quia nostros agnos conclusos istic esse aiilnt duos. 1!45
N 1 c oB VL V s.
Et praeter eos agnos meus est istic clam mordax canis.

Qui nisi nobis producuntur iam atque emittuutiir foras,

'Arietcs truces nos erimus: iam in uos iucursabimus.

BA c cH i s.

Soror, e'st quod te uolo se'creto.

S R R.

Eho, amabo. CHlOi

N I coB V L V s.
Quo illaec abeunt?

1141. 8<iR0R B. om. C3P. Ba. rfllqui quidein ft B.

qoidem eft relh/ui apellaut S. appellant reliqui 1142. Phil.
B'£i. Nic. F. um. VB Haec Buthius. Hae lihri. Haece Her-
mannus quam B. cuin reliqui 114.3. B.\. om. t!Ba.
B. Bh 1145. uortro Bn annof Bn eiiint Z
1146. preter BF 1147. iamque emitlantur Wj 1148 uos]
nam Wi iamjtam Bothius 1149. Hinc usque ad finem
scenae anapaesticos septenarios nuper descripsit Hermannus, post-
quam de trochaicis tetrametris Reizio aucture coyitarat in lihro
de metris p. ISo sqq. 136 sqq., de anapaesticis systematis Elem.
p. 390. Cum nostra versuum descriptiune, nisi ubi aliud testur,
cuuvenit cudici B Soror. eho B. Ba. eho retiqui. de Xicobuli
persuna cuyitabut Acidalius illaec Buthius. illae B. ille re-
liqui. illae hiuc Hermannus babeuut Ba. feuem C habeuut
 r
V,2,Ci— 36 BACCHFDES. 143

Bacchis.
Sencm illiira tibi dedo ulteriorem , lepide ut lenitum re'd-

das 1150

Ego ad hunc nunc iratura adgrediar : si hos possunius in-

tro inhcere huc.

S RO R.

Meura pensura ego lepide acciirabo ,

quamquamst raortem
amplexari.

BACC II I s.

Facito lit facias.

S K R.

Taceas. tu tuum facito: ego quod dixi, ecficiam.

N I co B V I> V s.
Quid illaec ilHc iu consilio duae secreto consiiUant?

PH I L XE \ y s.

Quid ais tu, raL*homo?

Bacliifenem 19. abeunt. Bac. Baclii fenein F illuni tibi dedo

ulteriorem MSCtt. tibi dedo illum ueteriorem propter hanc ipsam
comparativi furmam bis affert Prisciauus ITI , 3. p. 607 et VI,
philox.
lo. p. 716 P.: unde illum dedo tibi ueteriorem FX d
uiteriorem

J9 ead. m. lapide codd. Prisciani 1151. ahunc

niroboluin
C adiiunc

X Dunc addidit Uermannus iratum JD ead. m.

aggrediar F si hos possumus intro inlicere huc MS. poffumuf

nof hof intro Inlicere hoc MS et, nisi quud illicere hiic, MSM^X, sed
praemisso Ba Wj. poffumuf nof hos illicere huc C sine intro

1153. SoR. M9. Bac. reliqui peusum]Eufum C7 C«6 inilio ver-

sus^ quamquiimst Hertnannus. quain odiofum eft libri (qua odio
fu e Mt.') quanquam odium est Bothius 1153. BA.om. CM9
SoR. Si. Ba. reliqui taciiaf f dixi, ecficiam MS : dixi,
faciam Hermannus. dixi haud mutabo lihri, quod ille e v. 1203 il~
latum esse ridit. Talem Scioppius versum fvrmabat Susp. lect.

IV, 17: Facito lit taceas: tu tuum facito: ego quod dixi, haud mu-
tabo 1154. illaecjillec X. ille? jF due VMtF
1135. Phil. JBZ. om. CMMa. P. MMh. Ba. W mi addidit Her-
 144 PLAVTI V, 2, 36-41

N I COB V L V S.
Quid me uis?

P H I L O X E N V S.
Pudet dicere rae tibi quiddara. 1153
N I c B V L V s.

Quid est qudd pudeat ?

Philoxen vs.
Set amico homini tibi, quod uolo , credere certumst.

Nihili sum.

N I C B V L V S.
Istuc iam pridem scio : set qui nihili sis mcmora.
Philoxews.
Tacliis sum uehementer uisco : cor [pol raihi] slimulo fo-

ditur. [1180]

NlCOB VL vs.
Pol tibi multo aequius est [nequam stimulari] coxendicera.

Set quid istuc est? etsi e'go iam ipsus, quid sit, prope
scire puto me : 1 160

mannus Phil. BFZ. Bachis C19 pudet]i\ Prol. Trin.

p.cxLix. me dicere sine tibi Z 1156. 'Sic. BFX. om. CMMa.
P. lib sed]st Gruterus quid Taubmanniana uolo : : cre-
dere C certum ft B. certum eft reliqui 11.57. nihili COF.
Kiliil MSWt Nic. om. CMttt. P. J9ft scio iampridem Bothio
obsecundans Hermannus qui Guyetus. quid libri nihiii sis

Angelius. nihil fif X. nihili fit BF. nihile fit CMM merora C
1158-116*1 sic scriptos MS habet
Ph. Tactuf fum uehementer uifco. cor ftimulo foditur.

Ni. Pol tibi multo equiuf eft»»coxendicem.

Sed quid iftuc eft? etfi iam ego !pfe»»quid fit prope fcire puto me.
Verum audire etiam ex te ftudeo. Ph. uiden hanc? Ni. uideo.
5 Ph. Haud mala eft mulier.

Ni. Pol uero e. q. s.

et itaquidem ut v.2et3 post eft et ipse rasurae sint. Personarum

V, 2, 42 -43 BACCHrDES. 146

Verum aiidire etiam ex (e sludeo.

P II I L O X E N V S.
V^iden hancV
N ICOB VL vs.
Video.

Philoxenvs.
Haut malast miiiier.

N I c BVLV s.

Pol uero isla mala et tii nihili^i^/)

PH I L o X E N V s.

Quid miilta? ego amo.

N I c B V L V s.

An araas?

Philoxenvs.
Ncd yaQ.

nomina om. CMtn: v. autem 4. 5. et 6 B. pro Phil. , P. pro Nic.

i f

addidit Mfb. Praeterea v. 2 equeft C ead. m. equuf efc JF. equiuf

eft X— coxen dicere J^ — 3. etfiam JOa, etfiani J9e poto JP, —

pitto ^aw putoV^ C—
4. etiam om. • Longissimos versus in C—
CMB quoque hic excipit brevitate sua insignis :
Video. Haud mala efc mulier
Cnisi qiiod e muleer Mtf$, muliere C) : cuius rei non alia caussa,
nisi quod in archetypo ea verba, quae non caperet membranae
latitudo , infra versus finem subscripta erant, ut saepissime
factum in A.. Alia via Uermannus usus lacunam sic descripsit
Ph. Tactiis sum ueliementer uisco. Ni. :{«*** sls

Ph. Cor meum stimulo foditiir. Ni. pol tibi multo aequius coxen-
dicem :

prosodiam coxendicem vocis firmans praef. p. V. Pro iam ego ipse

idem ipse ego iam 11 (j2. uero om. C ista]uifta C
Phil. om. CM9: et sic in reliqua scena, in qua eas tantum perso-
narum notas,quas vel Mtbvel MMc addidit, memorabo an amas?
Ph. vai yuQUermannus. an amaf? necar JSCMf. I. carpe J?6 mrg.
an amaf? Ph. necaf M^X. aa amas oequam ? Mt olim
PUuti Com. I. 3. BaccK. 10
146 PLAVTI V, 2, 44-47

N I C BVL V S.
Tun', lidmo putide, amator istac fieri aetate audes?

PH I L XEN A' S.

Qui nou ?

N I C B V L V S.
Quia flagitiumst.

PH I L XENV S.

Quid opus ucrbist? meo filio non sum iratus,

Neque te tuost aequom esse iratum: si aniant, sapienter

faciunl. 1165

BAccH I s.

« « « « sequcre hac.

N I c BV L V s.
Eunt eccas (andera

11G3. Ni.]N. Hh tuD BCOF. tu Z; qtto sic usus Her-

mnnnits: Tu hoiiio putide, amatorne. Vide Prol.Trin. p. clxxv.
putide BVOF, codd. Pylndis. putiduf Wj fieri etate MMF.
ferietate C audes] c/". ud v. 104S dictn 1164. flagitiuin
eft libri Phi.]P. J#ft opuf uerbift It. opuf uerbif eft
ra

reliqiti. opust iierbis Bothiits, fortasse rere i.tuf C 1165.

te om. Vj tuoft B. tuo F. tuo e!t reliqui equum equm B.

CB. equum '£. equuin eft JP 1166. Lncunam signavit Uer-
mannus: quam supjdere sic licet:

B.\. Quid (am diu, soror, hic adstamus?

In B On quo non minus saepe, qunm non Plautinorum interpo-

latio, omissio Plautinorum caussa esse turbatae versuum descri-
ptiunis selet) sic proxima distinguuntur
Ba. Sequere hac. Ni. eunt eccaf tandem probri perlecebrae et per-
fuaftricef.

Quid nunc etiani reddltif nnbif fijiof et feriium. an ego

Experior tecum uim maiorem? Ph. abin hinc.

1166. Ba. praeter CB om. WA hac eunt eccaf C. hac eunl

eccaf JDcc, hac eunt ''^'eccaf jD6. hac eunt. Nic. eccafJ^J5
V, 2, 47-53 BACCIIIDES. 147

Probriperlecebrae et persuasirices. quid iiunc? iam rcdditis

nobis

Filios et seruom ? an eo;o e'.\perior teciim iiim maiorem?

P II I LOXEN V S.
Abiii hiiic?

Non homo tii quidem cs, qiii isfoc pacto tam lepidam in-

lepide appelles. [1130]

BACCH I S.

Senex optumCj qiiantnmst in terra, sine me hdc exorare

abs te, 1170

\'t istiic delictum desistas tanto opcre ire oppugnatum.

N I c o B V L V s.

Ni abeas, quamquam tu bellaV, malura tibi raagnum dabo

iara.

1167. Probriperlecebrae Hermannus : v. Prol. Trin. p. CLxri.

probri perlecebrae /ihri, nisi quod probi Wj, perlecebre VSSF
iam Uermannus. etiam libri 1168. uiiii iiiaiore Mt. uim inaior
C. ui niaiore jPZ, Dousa Expl. [1,2.5, Gulielmus c.3 Phi.] P.
Mlb. om. etiam 'A aibin "& 1169. Iiomo quidem ef {^sine tu)
C tu quidem homo es Hermannus illepide Zi 1170. Ba.] B.
Db optime MSVWt quautum ft SS. quantum eft Vi. quantiif

eft {yel quant' e) CSSF interea C sine ine SS. fine libri
exorarier {servato sine hoc) Hermannus 1171. iftu«c cum
rasura B tauto opere SS. tantopere reliqui 1172. \i.]N.
St9f \i SS. nifi reliqui liabeaf SS belia ef libri. es
bella Hermannus inagnum] malo X Ba.] B. SMb pa-
ciar C Ceterutn hac descriptione SS utitur (^atque adeo C in
duobus primis rersiculis)
Ni. Xi abeaf qnamquam tu bella ef
Malum tibi magnum dabo iani. Ba. patiar.
NoQ metuo ne quid mihi doleat quod feriaf. \i. ut blandiloqua ft.

Ei mihi metuo. iSoR. hic magif tranquilluft.

I i hac mecum e. q. s.
148 PLAVTf V,2, 53— 58

Bacchis.
Patiar.

Non raetuo ne quid raihi doleat, quod fe'iias.

N 1 c oB VLV s.

Vt blandiloquast.

Hei mihi, metuo.

B A c c H I s.
Hic raagis tranquillust : » « « *

I hac me'cum intro : atque ibi, si quid uis , filiura conca-

stigato. 1175

N 1 c BV L V s.

Abin a me, scelus V

B A c c H I 6.
Sine, rae'a pietas, te exorem.

NlCOBVLVS.
Exores tu rae ?

S R R.

Ego quidera ab hoc certe exdrabo.

P III L X E > V s.

Immo ego te dro, ut rae intro abducas.

1173. Ni.]N. Dh blandiloqua eft CDFX U74. prima

verba Bacchidi tribiii Acidalius volebat, reliqua Sorori, proximum
versiim rursns B.tcchidi Ei etiam C39. Hei FWj Bac.] B.

J9&. SoROR B tranquillum e CM9FX Lacunam a se

consignatnm sic expleri posse Hermannus annotavit: tu quoque
tranquillus fito 1175. i hac CJOFX adque M9ft ibi

Pylades. habi M9a. abi Jic cum relif/uis c caftigato B.

cgaftigato CMt. cocaftigafto X 1176. Ni.]N. M9b Ba.] B.
M9b te exorem um. WXi Ni.] N. MMff 1177. Sor.
Acidalius. Ba. BFX Huic versui, non proximo, mecum uk
V, 2, 59-63 BACCHIDES. 149

SOROR.
Lcpidurn te.

P II 1 L XE NV s.

At scin quo pacto ine ad te intro abducas?

S R R.

Mecuin lit sis.

P H 1 L O X E N V S.

Oinuia quac cupio, commenioras. LI140]

S oH R.
* « « « *

N I C O B V L V s.
Vidi ego nequara liomines: uerum te nuUum deteriorem.

PH I L O X E N V S.
'Ita sum. 1180
BACCH 1 S.

I hac mecum intro, ubi tibi sit lepide uictibus, uino atque

uno;ue'ntis.

N I C BVLV S.

Satis, salis iam uostrist conuiui: nil paeuilet, ut sim ac-

ceptus.

{\i subiicit C 1178. Verba Lepidum . . . abducaf hic omissa in

medio v. iWS collucat Z Sob. H. Ba. JFZ. B. lib
PHi.]Phi. J»c SoK. Acidalius. Ba. MSFWj U79. Proxi-
tnorum haec est in B species:
co
Ba. Oinnia quae cupio' meiiioraf. Xi. Vidi»«ego nequam
Hoiiiinem. uerum te nemineni deteriorem. Ph. ita fum.
Vbi c6 a m. ant. est, ante Vidi spntium, Vi e corr., post Vidi la-
cuna e rasura 1179, Phi.]B. Mte oniuiaque COF
In lacuna ab Hermanno consignata fuisse potest: Sor. Omnia
quae cupis euenlent. Vel Sor. Lepide aput ine tu eris acceptus
1180. Nic.]Bac. Wi. Nic. homioes Lambinus. hominem libri
MMe
PHr]Bac. X. Nic. JI6. Phil. J»c 1181. I hac B. E hac i

C fit tibi 5K unguent' unguent tlf C

1188. Nic. D
Bb Satif fatif iam uoftrift conuiuii BC, nisi quod conuiui V.
Satif fatif iam uoftrift conuiuii B. Ni. Satif iain fatif uof triftef.
Ph. conuiuii FX , proximo versui Ni. praemittentes. Sic autem
haec cum proximis C turbat
150 PLAVTI V, 2, 64-69

Quadrigentis Philippis filius me et Chrysaius circumduxe-

^iyWiA&^ runt,
l^r^ f \ ,
"^ ,

Quem quidem eg^Mit uou(hodie\excruciem , altj^rum tan-

'"^cl^^l^^ ^ tum(TTmi meream.

BACCH 1 S.

Quid tandem, si dimidium auri redditur? isne hac mecum

intro, 1185
Atque [induces animum, hacc] ut cis deh'cta ignoscas?
PH L I XE N V S.
Faciet.
N I C BVLV S.

Minume, nolo: nil moro: sine sic. malo iilos ulcisci ambo.

Satif fatif ia iioftrift ""pliilippif filiuf iiie & cliiifaluf circuduxer'*^

Conuiui me niliil penitet utfim accept' quadri^entif.

nil Hermannus. me nihil lihri peuitet SS4JIMJP. poenitet X

1183. Quadrigentif /yro quadringentif so^w* C: ut v. 974
post filiuf lacunam e rasura SS 1184. s^q. hi sunt in MS
Queui quidem ego ut non excrucieni
r
Aterum tantum auri uon merenm.
Ba. Quid tandem fi dimidium auri redditur • ifae in hac mecuin intro
Atque ut eif delicta iguofcaf. Ph. faciet.
Mininie e. q. s.

1184. ergo C hodie addidit Hermannus alterum tantum

Mi. alteruin tantum auri quod Aterum JB. bis tantum aurt
libri, nisi

Hermannus. Vix duhitandum quin duarum syllaharum in ana-

paestico quidem sit alterum non meream SSnVSS^Sd. non me-
rear SSb. uuuc nieream JP 1185. Ba.] B. SSff dimidium
auri, quud reditv. 1189, e BacchidiOus commemurat Gellius III, 14
pust redditur aliquid erasum in SS isne hac St. in hac CMS.

•i- hac JP. i Qsine hac) X. Videtur iu' vetus scriptura pru isne esse
1186. coniectura supplevi, probahilius putu quam Hermannus
his furmalis versibus
Atque lit eis delicta ignoscas? Ph. faciet. Ni. iniuume. Ph. * *
Ni. Nolo, nil moror istuc: sine sic. malo iilos ulcisci ambo.
delictaf V Phi.] P. Stb 1187. Tutum versum om. FX
cum aliis libris noviciis: servarunt non tanlum SSC,sed SS quuque
Nic. SSb Miniuie SSCSS uioro Si ut v. 163. moror
libri fint IS illof]ill e curr. post ras. B
V, 2, 70— 75 BACCHIDES. 151

P II I L X E N V S.
Etiain tu homo nihili ^
quod di (iaut boni, caiic culpa tua

amissis.

Diniidium auri datur: accipias, potesque et scortum ac-

ciimbas. [1150]

N I co B V L V s.
Egon' libi fiiius corriimpatur meus, ibi potem ?
P HI L X EN V s.
Potandumst. 1100
N I CO B VLV S.

E*on^ quom haec cum illo accubet, inspectem ?

B A C C Hl S.^.
Immo equidem pol tecum accumbara.

118S. Phil. B. P. nh. Xic. WWj nihili quod dii CB. nihil

dii J86. nihili. Phi. quod dii JP. uihili. Phi. quid alii
i5?«, nlhil ^dii ^
boni om. Uermanmis, sic versum dimensus: Etiam tu homo ni-
fcorfum
liili quod di danC 1189. fcurtum B. Ccor tum M9ft. fcor tuni

J9e 1190 sqt/. sic scripti exstant in JB

Ni. Egon ubi filiuf corrumpatur meuf ibi potem? Ph. potandum ft.
Ki. Age iam id utut eft etfi eft dedecorum patiar. facere inducam
aniiiium.
Egon cum haec cum illo acciiiiibet inspectem? Ba. itnmo equi-
dein po! tecum accumbam.
Te aniabo et te amplexabor. Ni. caput prurit. perii. iiix negito.
5 Ba. Nou tibi uenit in meDtem ainabo fi dum uiuaf tibi bene faciaf
lam pol id quidem effe haud perlonginqum.
Neque e. q. s.
Qiiorum versuum, non aliter ordinatorum in COFWj, secundum,
collocavi post 1800, qiiarti inilium partem feci versus 1199.
v.

Turhatae in B
versuum descriptionis , iit alibi (vid. ann. ad v.
1100. llfih'} vel interpolatio vel omissio , ita Iiic tertia caussa
apparet partium traiectio. Parum feliciter horum tractatio Her~
manno cessit: iiec mea teneo Pareri/. f, p.411 proposila 1190.
Nic. Bb Ergo nubi V potem] poteft <7 (^ortum e pote)

PhiJP. Bb potandumft B. potanduft CB. potaudiim eft FX

1191. Nic. om. lihri: hahuerat tamen ante rasuram personae
notam W cum libri hec CW accubet WX. accumbet
 J52 PLAVTI V, 2, 75-80
N I COB V L V S.
Caput priirit: perii. uix negito.

Philoxen vs.
Non iatn tibi uenit in me'ntem,
Si, diim uiuas, tibi bene facias,, pol id e'sse haut perlon-

gujquom,
Neque si hdc hodie amissis, id post mortem eueiiturum
esse limquam?

NlCOBVLVS.
Quid ago?

PH I L X E N V S.
Quid agas?ffogitas|eliam I

N I COB V L V S.
Lubet et metuo.

BACCH I S.

Quid metuis? 1195

N I coBVL V s.

Ne obnoxius filio sim et seruo.

BA c c H I s.
Mel meura, amabo, istaec fiunt.

BCD JDfpeote C Ba.]B. Bb Jt.92. Nic.] P. J»ft

caput] vide Prul. Trin. p. clv. capud MM JFX. Ba. JS.
Phil.
B. Mtc iani add. R nieiitent jR. menteni amabo libri. amabo
invectum ex praecedunt in libris
eis qiine 11.93. uiaf MM ead. m.

Uermannus. iam pol id quidem effe lihri

pol Id esse per-
longinquum libri praeter MS 1194. odie Mt amissis Bothius.
amiferif BCMtX. admiferif JF id post niortem jR. poft iu morte

libri. Nisi e glossemate sunt in morte, pueta ut sic scripserit : id

post haut euenturum esse umquam Ccoll. ann. ad v. 1037)

uenturum f Wd^. persunarum notas Mfb has habet: Nic. —
P. — Nic. — — Pro
P. Ba. etiam in F
Phh,. est. Ego nescio an Bac-
chidi etiamilla trihuenda sint Quid agas, rogitas etiain V libet ^/6rt

1196. obnoxiuf]b e corr. B Ba.]B. MMMf iftec CM9FX

V, 2, 81-84 BACCUIDES. l-">3

sumere censes, nisi quod tute illi dede-

Tiiust: linde illum
ris? LlfiOl

Haiic ueniam illis sine te e'xorem.

NlCOBVLVS.
V't terebrat. salin' offirmatum

Quod milii erat, nunc id me cxorat?

BAccH I s.

Te amabo et te atiiplexabor.

NlCOB VLV s.

Tua sum opera et propter te improbior.

BA c c H I s.
/u n
Ne tis quam mea mauellem. 1200

N I C O B VLV S.

Age iam, litut est, etsist de'decori, patiar: facere iiiducam

animum.

1197. Tuust If. Tuuf Tuumst Hermannus

eft libri. sumere
censes Mt. cenfef fumere libri 1198. post exorem iuseruit Wi
versus 1178 verba Lepidum abducas Nic. falif iP Ob
Proxima sic sunt descripta in S
C^ontinuata in reliquis}:

Hanc ueniain iilif fine te exorem. Ni. ut terebrat. fatin orfirmatum

Quod milii erat id me exnrat.
Tua fum opera et propter te improbior. Ba. ne if quam inea mauellem.
Satin ego iftuc habeo offirmatum quod femel dixi
Haut mutabo. Ba. it dief. ite intro accubitum.

Filii uof e. q. s.

Quaruni turbarum caussam aperui ad v. 1190. Quarti versus al-

teram partem intercidisse ipsum vacuum spatium indicio est
1199. nunc add. R
1200. ne tif quam mea maueilem C. E. Ch. \

Schneiderus et uellem substituens Hermannus. Ne if quam mea ma-

uellem B. ueifqua Mea uelle VM9. neifquam meam uellem F. nuf-
quam me auellef X. nusquam tu me a te auelles Camerarius
1201. Nic. Dbiam utut est jR. iam id utut eft MtMM. ia aduitefC
C. iam id ut eft J^Z etsist dedecori Mt. etfi eft dedecorum libri

paciar V facere] facile •in aliis codd. legi' teslatur Pius

10*
154 PLAVTI V, 2, 84— 88

B ACCH I S.

Salin' ego istuc habeo otfirraatum * * * * ?

N I coBVL V s.
Quod dixi sernel, haut niutabo.

B A C C H I S.
It dies : ite intro accubitum

FilTi uos expectant intus.

N I c o B VLV s.

Quam quidem actutum emoriamur?

BA ccH I s.

lam uesper hic est: ite, sequimini.

Philoxenvs.
Ducite nos tamquam addictos. 1205

BA c c H 1 s.

Lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filTis fecere insidias.

1203. Ba. um. iihri. Nicobulo trihiiebat Scaliger , in eis quae

praecedimt Cnmerariitm secutus obfirmatum Mutilum X
versum velut sic redinteyrare licet
Satia' ego istuc habeo offinnatum, ut illis iratus ne sisV
1303. Xic. SMbFX. om. etiam MS dixi semel Pyludes. femel
dixi libri liaud tSb cum reliquis Ba.]B. MMb It dief

MV, cudd. Pyladis. id dief Si. id dicif f. om. X itej ifte IPa
1804. expectant libri Nic. JP& quam quidem] quanine
Hermannus emorimur JPiK 1205. B. M3b lam uesper
IS. Vefper libri iie huc ascivit e fine inset/uentis versus Her-
mannus Nic. MSM^. Phi. Xi. P. MMft ducite nos tamquain
addictos#C. ducite nof quo lubet tamquao» quidein addictot MSMSM^X.
ducite nof quo lubet quidein laniquam addici' C ducite quo lubet ad-
dictos Hermannus 1206. B. MStf ipfi hi MSMMP. hi C.
1

ipfi hic Wi capiti («w captti) C* filif MStt, filif m. rec.

iofidiaf iPiB. infidiaf. ite, MSVMM. Quod qui servare volet, Bothio
duce sic scrihere poterit : Lepide hi sunt capti, filiis qui fecere in-
sidias. ite.
 V, 2, 89- 93 BACCIIIDES. 155

C A T E R V A.

Ili senes iiisi fiiissent iiihili iam iiide ab adulescentia^

\6n hodie hoc tantiiin flagitium facerent canis capitibus:

Neque adco haec faceremus, ni afttehac uidissemus fieri, [i 170]

'Vt aput lcnone's riuales filiis fierent patres. 1210

Spectatores, uos ualere et cla're uoluraus plaudere.

1807. CATERVA H: GREX Pylades. Bacchidi sine ullo in-

tervallo continuant libri. Vide Prol. Trin. p. xxx. 1208. Iiic
ti

X, flHgiu M9a, flagiu

'^
M9e 1210. leonef C 1211. uale
re
Bn, uale Bb et clare uolunius plaudere Hermannus. uoIutnuC
et clare adplaudere lihri, nisi quod dare X, applaudere JJcJP. et

uoluinus clare adplaudere Bothius , qui olim transposuerat Sp. uo-

lumus uos ualere
et clare adplaudere EXPLICIT PLAVTI BA-
CHIDES B. PLAVTI BACHIDES EXPLICIT CB. Finis X

BONNAE, FOKMIS F P. LKCHNEHI.

 r- ,
.V
;i:«an«^;X^V.'fj f

^-:\^
i. /
./
' .>^ ,X1.

^- .-^.
"

-f '^
'

1a Cfi^'
^)^
'?r-

't'-^> ~K

^^ .. %

fc^.

^m^^ J^^l
University of Toronfo

Library