Laboratorium Podstaw Fizyki

Nr ćwiczenia: 29
Temat ćwiczenia: Wyznaczanie współczynnika rozszerzalności termicznej oraz badanie
procesów przekazywania ciepła
Nazwisko i Imię prowadzącego kurs:

Wykonawca:

Imię i Nazwisko
Nr indeksu, wydział

Termin zajęć: dzień, tydzień, godzina środa, godz. 13.15

Numer grupy ćwiczeniowej
Data oddania sprawozdania:
Ocena końcowa

Zatwierdzam wyniki pomiarów.

Data i podpis prowadzącego zajęcia ………………………………………………….. .

Adnotacje dotyczące wymaganych poprawek oraz daty otrzymania poprawionego

sprawozdania
1. Wstęp
Zjawisko rozszerzalności cieplnej polega na zmianie rozmiarów ciał
spowodowanej wzrostem temperatury, jeśli w danym zakresie temperatur nie
występują przejścia fazowe.
Między atomami ciał stałych, cieczy i gazów występują zarówno siły
przyciągania jak i odpychania. Zależność tych sił od wzajemnej odległości
między atomami jest różna. Dla bardzo małych odległości przeważają siły
odpychania, dla większych – przyciągania.

2. Dane pomiarowe

L0 = (0,880±0,004) [m]

Tabela 1 – dane pomiarowe

l.p. I T U ΔL
[A] [°C] [V] [10-3 m]
1 0,0 22,8 0,0 0,000
2 0,1 23,2 0,3 0,000
3 0,2 24,5 0,7 0,018
4 0,3 26,6 1,1 0,040
5 0,4 29,7 1,5 0,075
6 0,5 32,9 1,9 0,115
7 0,6 36,2 2,3 0,158
8 0,7 40,6 2,7 0,200
9 0,8 45,0 3,0 0,265
10 0,9 51,3 3,5 0,350
11 1,0 57,4 3,8 0,430
12 1,1 63,1 4,2 0,530
13 1,2 68,5 4,5 0,572
14 1,3 76,2 5,0 0,690
15 1,4 83,7 5,4 0,797
16 1,5 90,2 5,7 0,889
17 1,6 97,5 6,1 0,990
18 1,7 106,2 6,5 1,111
19 1,8 114,7 6,9 1,223
20 2,0 131,1 7,6 1,460
21 2,1 141,9 8,1 1,620
22 2,2 148,0 8,4 1,690
3. Opracowanie wyników

Wykres 1 – zależność względnego wydłużenia drutu od przyrostu temperatury

ΔT
1.8

1.6 f(x) = 0.013617109281916 x − 0.0239179655432076

1.4
Względne wydłużenie drutu [10-3 m]

1.2

0.8

0.6

0.4

0.2

0
-5 15 35 55 75 95 115 135

Przyrost temperatury ΔT [°C]

Tabela 2 - wartości wielkości fizycznych związanych z wyznaczaniem

współczynnika rozszerzalności termicznej drutu α.
l.p. L0 t0 t ΔT ΔL ΔL/ L0 uc(ΔL/ L0) α
[m] [°C] [°C] [°C] 10-3 [m] [106/°C]
1 0,880 22,8 22,8 0,0 0,000 0,0000000 0,0000066 13,60
2 23,2 0,4 0,000 0,0000000 0,0000066
3 24,5 1,7 0,018 0,0000205 0,0000066
4 26,6 3,8 0,040 0,0000455 0,0000066
5 29,7 6,9 0,075 0,0000852 0,0000066
6 32,9 10,1 0,115 0,0001307 0,0000066
7 36,2 13,4 0,158 0,0001795 0,0000066
8 40,6 17,8 0,200 0,0002273 0,0000066
9 45,0 22,2 0,265 0,0003011 0,0000067
10 51,3 28,5 0,350 0,0003977 0,0000068
11 57,4 34,6 0,430 0,0004886 0,0000069
12 63,1 40,3 0,530 0,0006023 0,0000071
13 68,5 45,7 0,572 0,0006500 0,0000072
14 76,2 53,4 0,690 0,0007841 0,0000075
15 83,7 60,9 0,797 0,0009057 0,0000077
 16 90,2 67,4 0,889 0,0010102 0,0000080
17 97,5 74,7 0,990 0,0011250 0,0000083
18 106,2 83,4 1,111 0,0012625 0,0000087
19 114,7 91,9 1,223 0,0013898 0,0000091
20 131,1 108,3 1,460 0,0016591 0,0000100
21 141,9 119,1 1,620 0,0018409 0,0000106
22 148,0 125,2 1,690 0,0019205 0,0000109
ΔpX 0,01 0,1 0,1 0,004
u(X) 0,058 0,51 0,51 0,006
uc(X) 0,74 0,11

Wykres 2 – zależność mocy o przyrostu temperatury

20

18

16

14

12
Moc P [W]

10

0
-5 15 35 55 75 95 115

Przyrost temperatury ΔT [°C]

Tabela 3 - Tabela wartości wielkości fizycznych potrzebnych do sporządzenia

wykresu zależności mocy od różnicy temperatur
l.p. t0 I U P t ΔT
[°C] [A] [V] [W] [°C] [°C]
1 22,8 0,00 0,0 0 22,8 0,0
2 0,10 0,3 0,03 23,2 0,4
3 0,20 0,7 0,14 24,5 1,7
4 0,30 1,1 0,33 26,6 3,8
5 0,40 1,5 0,6 29,7 6,9
6 0,50 1,9 0,95 32,9 10,1
7 0,60 2,3 1,38 36,2 13,4
8 0,70 2,7 1,89 40,6 17,8
 9 0,80 3,0 2,4 45,0 22,2
10 0,90 3,5 3,15 51,3 28,5
11 1,00 3,8 3,8 57,4 34,6
12 1,10 4,2 4,62 63,1 40,3
13 1,20 4,5 5,4 68,5 45,7
14 1,30 5,0 6,5 76,2 53,4
15 1,40 5,4 7,56 83,7 60,9
16 1,50 5,7 8,55 90,2 67,4
17 1,60 6,1 9,76 97,5 74,7
18 1,70 6,5 11,05 106,2 83,4
19 1,80 6,9 12,42 114,7 91,9
20 2,00 7,6 15,2 131,1 108,3
21 2,10 8,1 17,01 141,9 119,1
22 2,20 8,4 18,48 148,0 125,2
ΔpX 0,1 0,1 0,1 0,1
u(X) 0,51 0,11 0,11 0,51
uc(X) 0,04 0,74

Wykorzystane wzory i przykładowe obliczenia:

u(t 0 )=0 , 05 · 0 ,01 · t 0 +0 , 5=0 ,51 ° C

∆ T 1=t 1−t 0=23 , 2−22 , 8=0 , 4 ° C

u(∆ L)=
√ (0 ,01)2
3
≈ 0,0058 m ∙10
−3

uc ( ∆ T )=√ u2 (t 1)+u2 (t 0 )=√ 0 ,512 +0 , 512 ≈ 0 ,73 ° C

∆ L 0,018
= ≈ 0,0000205
L0 880

∆L
uc ( )= √¿ ¿
L0

u(I 0 )=0 , 1∙ I 0 +0 , 1=0,101 A

u(U 0)=0 ,1 ∙ U 0 +0 , 1=0,103 V

 P=U ∙ I =0 , 1∙ 0 , 3=0 ,03

uc (P)=√ ¿ ¿ ¿

4. Wnioski
Otrzymany współczynnik rozszerzalności liniowej α wynosi około 13,6∙10-6
[1/K] co oznacza, że metalem z którego został wykonany drut jest
prawdopodobnie bizmut. Wykres zależności względnego wydłużenia pręta od
przyrostu temperatury jest liniowy, a wykres zależności mocy od przyrostu
temperatury jest nieliniowy co wynika z prawa Joule’a.