ZAŠTO UČIMO JEZIKE?

MOTIVACIJA U NASTAVI
 Pitanje je veoma jasno, odgovori brojni.
STRANIH JEZIKA  Zašto ste vi učili strane jezike?
 Zašto jedan a ne drugi?
 Zašto se odustaje?
 Da li je motivacija ista na početku i kasnije?
 Postoji li strah od stranih jezika?

1 2

Samo bolji posao? ZAŠTO SRBI SADA UČE JEZIKE?

Vreme, 31.01.2008. SRBIJA EU

Bolji posao 46,9% 19%

 Istraživanje dnevnog lista “Politika” i agencije Faktor Trenutni posao 38,5% 28%
plus, slično onom koje je u zemljama EU radio
Eurobarometar. Posao u 30,2% 25%
 Evropljani zbog putovanja i ličnog zadovoljstva. inostranstvu
 Građani Srbije zbog boljeg posla. Upoznavanje 16,8% 31%
drugih zemalja
Razumijevanje 10,3% 37%
drugih kultura
3 4

1
 MOTIVACIJA? FAKTORI U UČENJU STRANIH JEZIKA

 Motivacija veoma bitan činilac u procesu učenja jezika Leon Jakobovits smatra da na uspješno
i da su njeni pojavni oblici višeslojni i složeni. savladavanje stranih jezika utiče nekoliko faktora:
 Od više psihičkih faktora, motivacija ima presudni i - sposobnost za učenje stranih jezika 33%
najjači uticaj na kvalitet i rezultate učenja. - koeficijent inteligencije 20%
- motivacija(upornost) 33%
- ostali faktori 14%

Ukupno 100%
5 6

 Balboni: tre motivi per studiare l’italiano L2

1. deve essere utile da utilizzare per lavoro e socializzare;
2. deve essere divertente durante il percorso dell’apprendimento;
3. deve piacere tanto la lingua quanto apprenderla.
“Parlare italiano è un lusso” e dicendo questo lo paragona ai
prodotti lussuosi e di alta qualità italiana, come Gucci, Prada,
Ferrari, Lamborghini e via dicendo.
Quindi, imparare la lingua italiana deve essere anche piacevole,
altrimenti, se non dà piacere che lusso è?
7
•È la lingua più musicale del mondo – 95
•È la lingua del paese con il più alto patrimonio artistico e culturale – 102
•Per andare in vacanza e parlare con la gente del posto – 97
•È la lingua della lirica, della moda e del design – 55
•È la lingua del buon vino e della buona cucina – 88
•È la lingua dei miei nonni o dei miei genitori – 31
•Devo trasferirmi a lavorare in Italia – 8
•Il mio partner è italiano – 8
•Voglio studiare in Italia – 54
•Sono pensionato e voglio trasferirmi in Italia - 4

2
 JOŠ O MOTIVACIJI
 Smatra se da je motivacija koju učenik donosi u
razred najveći pojedinačni faktor koji obećava
uspjeh.
 Istraživači koji se bave učenjem jezika smatraju da
će učenik koji zaista želi da nauči jezik postići
uspjeh bez obzira na okolnosti koje ga prate u
procesu učenja jezika.
 Motivacija je unutrašnji poriv, ono što učenika
vuče ka cilju.
 Da li je motivacija dovela do uspjeha ili je uspjeh
izrodio motivaciju
9 10
 Kratkoročni ciljevi podrazumijevaju neposredne ciljeve,
prepreke koje treba postići ili prevazići: polaganje ispita,
čitanje teksta za koji su potrebna dodatna znanja...
 Dugoročni ciljevi podrazumijevaju cilj u daljoj budućnosti
(bolji posao, komunikacija na ciljnom jeziku).
 Lakše je podučavati jeziku učenike sa jakom motivacijom i
dugoročnim ciljevima od onih sa kratkoročnim ciljevima.
Kod ovih potonjih postavlja se pitanje postojanja prave
motivacije.
11
 Različiti ciljevi.
 Razlikujemo
 kratkoročne - short-term goals i
 dugoročne ciljeve - long-term goals.
Spoljašnja i unutrašnja motivacija
 Svaka motivacija nije istog kvaliteta.
 Problemima motivacije bavili su se Gardner i Lambert.
 Attitudes and Motivation in Second Language Learning
(Newbury House, 1972).
 Motivacija se može podeliti na dvije osnovne
kategorije:
 spoljašnja (extrinsic motivation), odnosi se na faktore
koji su izvan učionice, i
 unutrašnja motivaciju (intrinsic motivation), odnosi se
na one ciljeve i zadatke koji se odigravaju u učionici.
12
3
 Spoljašnja motivacija
 Socijalna: želja pojedinca za pozitivnom reakcijom
okoline
 Profesionalna: vid ponašanja koji ima za cilj
profesionalni uspjeh
 Takmičarska: potreba za postizanjem boljih rezultata
od drugih
13
Integrativna motivacija
 Motivacija koja se javlja kod učenika koje privlači
kultura ciljnog jezika. Gardner ističe da pod
integrativnošću podrazumijeva otvorenost za
prihvatanje odlika druge kulturne/jezičke grupe.
 Edukativna i kulturna motivacija, s toga i formativna.
 Pod jakim uticajem ove motivacije učenici žele da se i
sami integrišu u kulturu zajednice ciljnog jezika.
 Slabiji oblik integrativne motivacije kad učenik želi da
o kulturi ciljnog jezika sazna najviše moguće.
15
Integrativna i instrumentalna
 Unutrašnja motivacija dijeli se na dvije glavne
kategorije, na
 integrativnu (integrative motivation) ili kako je neki
autori, nazivaju formativnu motivaciju, i
 instrumentalnu (instrumental motivation).
14
Instrumentalna motivacija
 U ovu grupu spadaju motivacije praktično - operativne prirode
koje su vezane za konkretnu upotrebu jezika kao lingvističkog
instrumenta.
 Direktnom upotrebom jezika nestaju ograničenja koja se javljaju
sa prevođenjem, štedi se vrijeme i energija, sve operacije postaju
mnogo brže i operativnije.
 Učenik smatra da će ostvariti promjenu posla, poboljšanje
statusa ili pozicije.
 Jezik je u ovom slučaju instrument u postizanju takvog cilja.
 Instrumentalne motivacije omogućavaju ispunjenje integrativnih
motivacija, tako da se one pretpostavljaju i prepliću.
16
4

Unutrašnja motivacija
 Unutrašnja motivacija ima odlučujući uticaj za
uspjeh u savladavanju jezika koji se uči.
 Neki učenici dolaze bez spoljnje motivacije za
učenje jezika, njihova se motivacija gradi i jača
ili slabi unutar grupe. Za njih je ono što se
događa u učionici od vitalnog značaja za
učenje jezika. Faktorima koji utiču na
unutrašnju motivaciju smatraju se: uslovi za
rad, metod, nastavnik i uspjeh.
17
Metod
 Metod pomoću kojeg se podučavaju učenici ima
efekat na njihovu motivaciju.
 Ako im je tokom časova smrtno dosadno oni će
možda biti demotivisani. Ipak, smatra se da
motivisanom učeniku ne može da smeta nijedan
metod, jer ga ništa ne može omesti.
19
Uslovi za rad
 Uslovi za rad mogu da imaju veliki pozitivan ili
negativan uticaj na motivaciju učenika.
 Broj učenika u grupi.
 Nastavna sredstva.
 Korišćenje savremenih tehnologija.
18
Uspjeh
 Uspjeh ili zadovoljstvo sopstvenim uspjehom,
ili odsustvo istog, mogu da motivišu ili da
demotivišu učenika.
 Zadatak nastavnika da odredi onu kombinaciju
ciljeva i zadataka koja će omogućiti da učenici
zadate ciljeve dostignu na najpovoljniji način.
 Preveliki zahtjevi high challenge - mogu da
imaju neželjene efekte.
 Nije dobro ni postavljati premale zahtjeve low
challenge - podjednako demotivišu.
20
5
 Intenzitet motivacije MOTIVISANA OSOBA

 Gardner nudi listu osnovnih karakteristika motivisane

osobe.
 Motivacija nije stalnog i istog intenziteta, podjela na:  usmjerena ka cilju
 početnu – inicijalnu, i  ulaže trud
 uporna
 pojačanu motivaciju.  pažljiva
 Početna motivacija predstavlja početni motiv, nešto  ima želje (htjenja)
što je navelo učenika da se odluči za učenje stranog  daje pozitivne rezultate
jezika.  zainteresovana
 Pojačana motivacija je ona do koje dolazi tokom  ima očekivanja
 pokazuje samopouzdanje
učenja. Nastaje u kontaktu sa nastavnikom,  ima razloge (motive)
metodom, udžbenikom, atmosferom u grupi i td.
21 22

Metode za podsticanje motivacije 

 Malouff et al. (2008): motivacijske metode -
beskonačan broj radnji koje nastavnik može izvršiti i
koje će povećati motivaciju učenika
 Kategorije MM:

1. povezivanje sadržaja s učenikovim vrijednostima i ciljevima
2. pomaganje učenicima da ostvare svoje ciljeve pomoću učenja
 3. osiguravanje snažnih modela učenja
 4. izazivanje i nagovaranje učenika da uče
 5. osnivanje pozitivnog odnosa s učenicima
 6. nagrađivanje učeničkog postignuća i napora kod učenja
 7. ne demotivisati učenika, tj. ne smanjivati učenikovu postojeću
motivaciju svojim postupcima
 8. podsticanje učenika učenju samoefikasnosti
 9. korišćenje zanimljivih metoda poučavanja
 10. korišćenje pozivajućeg/obraćajućeg stila poučavanja
 11. davanje motivacijskih povratnih informacija
 12. nadgledavanje učeničkih nivoa motivacije i prilagođavanje
motivacijskih metoda po potrebi

23 24

6

Motivacijske strategije u nastavi Ls
 Dörnyei (1994): 5 kategorija motivacijskih strategija –
5 nivoa:
1. Jezik
2. Učenik
3. Kontekst učenja
4. Nastavnik
5. Grupa
25
Učenik
 razvijanje samopouzdanja učenika: iskazivanje povjerenja u to da će
postići svoj cilj, redovno pohvaljivanje i bodrenje, pružanje pomoći
kod uklanjanja nesigurnosti
 promovisanje učeničke samoučinkovitosti s obzirom na postizanje
ciljeva učenja: podučavanje polaznika strategijama učenja i
komunikacijskim strategijama, kao i strategijama za procesiranje
informacija i rješavanje problema, podjela vlastitog iskustva o
vlastitim teškoćama
 promovisanje korisnih samopercepcija vlastite kompetencije iz
stranog jezika: naglašavanje mogućnosti koje im daje strani jezik,
gledanje na greške kao na dio procesa učenja i isticanje da se tako
lakše uči, pričanje o vlastitim teškoćama u stranom jeziku
27
Jezički nivo
 Uključivanje sociokulturalne komponente u silabus: dijeljenje
pozitivnih iskustava vezanih za strani jezik s razredom, prikazivanje
filmova, puštanje muzike i pozivanje zanimljivih izvornih govornika
 sistematičan razvoj kros-kulturalne svijesti: fokusiranje na kros-
kulturalne sličnosti, korišćenje analogije za približavanje nepoznatog,
korišćenje ideja i aktivnosti za učenje kulture
 podsticanje kontakta učenika s izvornim govornicima:
organizovanje sastanaka s izvornim govornicima, organizovanje
izleta ili razmjena ili pronaženja prijatelja (izvornih govornika) za
komunikaciju s polaznicima
 razvijanje instrumentalne motivacije učenika: raspravljanje o ulozi
određenog stranog jezika u svijetu i njegovoj mogućoj koristi
26
 smanjivanje učeničke anksioznosti: stvaranje
podržavajuće okoline za učenje te izbjegavanje
prekritičnog ili kažnjavajućeg ophođenja, primjena
specijalnih aktivnosti i tehnika za smanjenje anksioznosti
 promovisanje atribuiranja povećanja motivacije:
prepoznavanje veze između truda i rezultata, pripisivanje
prethodnih propalih slučajeva faktorima, kao što su
nedovoljan trud, a ne manjku sposobnosti
 podsticanje učenika da postave dostižne podciljeve
(precizne i specifične): oblikovanje podciljeva u lični plan
učenja za svakog pojedinca
28
7
 Kontekst učenja
 učiniti silabus relevantnim: uključivanje polaznika u planiranje programa
samog kursa
 povećavanje privlačnosti sadržaja kursa: korišćenje autentičnih
nastavnih materijala i dopunskih materijala poput snimaka i vizualnih
sredstava
 raspravljanje s polaznicima o izboru materijala učenja
 podsticanje i suzdržavanje znatiželje i pažnje: nastava ne smije postati
rutina, mijenjanje rasporeda sjedenja i uzorka interakcija…
 povećanje interesovanja učenika i sudjelovanje u zadacima:
osmišljavanje ili odabir izazovnih aktivnosti, zadataka prema interesima
polaznika, korišćenje igara, rješavanje problema i sl.
29
Nastavnik
 (pokušati) biti empatičan i kongruentan
 prihvaćanje podsticajne uloge: uspostavljanje dobre veze s
polaznicima
 podsticanje autonomije učenika: smanjivanje spoljašnjeg pritiska i
kontrole, dijeljenje odgovornosti s polaznicima vezano za
organizaciju njihovog vremena, truda i procesa učenja, podsticanje
polaznika da samostalno osmisle i pripreme aktivnosti
 model učeničkog interesovanja za učenje stranog jezika:
prikazivanje učenja stranog jezika kao značajnog iskustva koji pruža
zadovoljstvo i obogaćuje život, dijeljenje vlastitog interesovanja za
učenjem Ls, te ozbiljno shvaćanje procesa učenja i postignuća
polaznika
31
 spajanje poteškoća zadataka s učeničkim sposobnostima
 povećavanje učeničkih očekivanja u ispunjavanju zadataka:
upoznavanje polaznika s vrstom zadataka, davanje detaljnih
uputstava o procedurama i strategijama koje zahtijeva zadatak
 omogućavanje učeničkog samozadovoljstva: stvaranje gotovih
proizvoda koje polaznici mogu izvesti ili prikazati, podsticanje
polaznika da se ponose svojim postignućima nakon zadatka,
prikazivanje napretka grupe graficima i sl.
30
 upoznavanje sa zadatkom na način da se stimuliše
unutrašnja motivacija i pomoć kod internalizacije spoljašnje
motivacije: povećavanje interesovanja za zadatak
povezivanjem s nečim što polaznici već smatraju
zanimljivim, isticanje izazovnih ili egzotičnih aspekata
stranog jezika
 upotreba motivacijskog feedbacka: davanje pozitivnih
povratnih informacija vezanih za kompetencije, isticanje
važnosti postignuća, bez pretjeranih reakcija prilikom
pogreški
32
8
 Grupa
 povećavanje grupne usmjerenosti ka cilju: raspravljanje s
polaznicima o grupnim ciljevima, povremene
samoprocjene mjera pristupanja ciljevima
 promovisanje prihvatanja razrednih pravila: tačno
određivanje pravila od samog početka, objašnjavanje
važnosti pravila i načina na koji obogaćuju učenje,
uključivanje polaznika prilikom formulisanja pravila…
33
ZAKLJUČCI
 Motivacija i stavovi su značajni faktori koji bitno određuju
nivo uspješnosti u učenju drugog jezika.
 Uticaj motivacionih faktora može da se izdvoji od uticaja
jezičke sposobnosti: najuspješnije uče one osobe koje
posjeduju i talenat i visoki nivo motivacije.
 integrativna motivacija nekad može biti djelotvornija od
instrumentalne, dok je u drugim efikasnija instrumentalna
motivacija.
 Kod nas češća instrumentalna motivacija.
 Razlikovanje instrumentalne i integrativne motivacije
implicira kontinuum. Ova dva tipa motivacije međusobno
se ne isključuju.
35
 minimiziranje štetnih efekata evaluacije na unutrašnju motivaciju:
fokusiranje na individualne napretke, izbjegavanje direktnog ili
indirektnog upoređivanja polaznika međusobno
 promovisanje razvoja grupne kohezije i bogaćenje veza između
članova: organizovanje aktivnosti van učionice, korišćenje
međugrupnih takmičenja u obliku igre, stvaranje razrednih situacija u
kojima se polaznici mogu zbližavati i dijeliti informacije
 korišćenje kooperativnih tehnika učenja: redovno organizovanje
grupnog rada te ocjenjivanje postignuća
34
ANTIMOTIVACIJA
 Raznovrsni i brojni faktori koji utiču i na
nastanak antimotivacije kod učenika.
 Nastavnik mora biti upoznat sa uzrocima
antimotivacije, mora da utiče na povećanje
interesovanja kod učenika.
 Kako da motiviše učenike na veće lično
zalaganje, kao i na trajnost i dobrovoljnost u
učenju stranih jezika.
36
9
 RAZLOZI Strah od stranog jezika – stereotipi i
predrasude

 Različiti, a najčešći su:  Reakcije na nastavu na nekom drugom ili drugačijem jeziku od
maternjeg, ili prvog jezika.
 neuspjeh u učenju  Povezane sa značajem koji se pripisuje razvijanju saznajnih
sposobnosti i usvajanju školske materije samo na jednom jeziku,
 mijenjanje stečenih navika ili dominantnom jezičkom sistemu.
 poteškoće u komunikaciji na stranom jeziku  Korišćenje drugog jezičkog sistema sa istim ciljem, smatrano je
mogućim izvorom nesporazuma i pogrešnih uticaja u formiranju
djeteta, ugrožavanjem stvaranja nacionalnog i jezičkog
identiteta.
 Otpori su zasnovani i na fenomenu straha od jezika, koji, doduše,
nije samo vezan za strah od stranog, već i od maternjeg jezika,
jezika na kome je potrebno komunicirati sa spoljnim svetom.

38
37

OTPORI I STRAHOVI STRAH OD JEZIKA

 Otpor prema stranom jeziku odvija se na društvenom planu i
može se pratiti istorijski kroz raznovrsne oblike jezičke politike u
oblasti obrazovanja
 Otpor i na mikro-planu, unutar pojedinca, kao strah koji je vezan
ne samo za pojavu koja se javlja u učenju stranog jezika, već i za
upotrebu maternjeg jezika, kao manifestacija opštijih vrsta
strahova:
 straha kao osobine ličnosti,
 straha od komunikacije i kontakta sa okolinom,
 straha od ma kakvog ispita ili nadređenih koji se realizuje kao
intenzivan strah od ispitivanja i kontrole bilo koje vrste, a koja se
najčešće verifikuje kroz verbalni izraz.
 Gardner i Mekajntajr (1989): strah od jezika je naučena
emocionalna reakcija kao posledica ponovljenih negativnih
iskustava tokom učenja stranog jezika.
 Ponovljeni neprijatni događaji tokom učenja jezika
povezuju se sa strahom od stranog jezika, dok intenzitet
ovog straha može postati presudan za dalje učenje stranog
jezika.
 Strah od jezika ima pozitivnu i negativnu stranu, tako da
može izazvati pozitivnu i negativnu motivaciju (Alpert i
Haber, 1960).
 Ako je niskog intenziteta, strah može biti čak i motivišući.

39 40

10
 ČETIRI KOMPONENTE HUMANISTIČKO AFEKTIVNI PRISTUPI

 (Mihaljević Djigunović, 2002:18) razlikuje sledeće

komponente straha od jezika:
 kognitivnu, kao negativno samovrednovanje, odnosi se na
zabrinutost za djelovanje u društvu, brigu oko slike o sebi u
očima drugih i na osjećaj nesposobnosti da se udovolji
društvenim zahtjevima;
 emocionalnu, koja se odnosi na osjećaj uznemirenosti,
neprijatnosti i napetosti;
 biheviorističku, koja se tumači kao nespretnost,
uzdržanost, smetnje u pokretima i govoru, kao i sklonost
ka povlačenju i izbjegavanju;
 tjelesnu komponentu, koja se realizuje putem brojnih
somatskih reakcija.
 Poznat problem.
 Sedamdesetih godina prošlog vijeka pojavilo se
nekoliko alternativnih metoda nastave stranih
jezika, koje su nastojale da smanje strah od
učenja stranih jezika:
 The Silent Way (Gattegno, 1972),
 Community Language Learning (Curran, 1976) i
 Suggestopedia (Lozanov, 1979).

41 42

11