Professional Documents
Culture Documents
Promocja Zdrowia W Miejscu Pracy Do
Promocja Zdrowia W Miejscu Pracy Do
Wstêp stylu ¿ycia i pracodawców do dzia³añ s³u¿¹cych prowadzone w latach 2002, 2007 i 2008 w Ka-
higienie pracy. Jej efektem bêdzie gromadzenie nadzie. Przegl¹d dobrych praktyk i ich efektów
Promocja zdrowia w miejscu pracy jest jednym
i rozpowszechnianie informacji u³atwiaj¹cych dokonany w 2002 r. w 1700 kanadyjskich przed-
z priorytetów polityki Unii Europejskiej dotycz¹cej
tworzenie kampanii propaguj¹cych zdrowie siêbiorstwach dowiód³ skuteczności programów
zatrudnienia i spraw spo³ecznych. Koszty eko-
pracowników oraz monitorowanie przebiegu prozdrowotnych zachêcaj¹cych do aktywności
nomiczne wynikaj¹ce z absencji chorobowej,
podjêtych inicjatyw. fizycznej. Odnotowano zmniejszenie absencji
wypadków i chorób zawodowych hamuj¹ wzrost
gospodarczy oraz obci¹¿aj¹ systemy zabezpie- W niniejszym artykule omówiono przyk³ady chorobowej i wzrost produktywności (75%
czenia spo³ecznego i finanse publiczne. W ramach dobrych praktyk promocji zdrowego stylu ¿ycia pracodawców uzna³o, ¿e jest to kluczowy efekt
rozwoju polityki prozdrowotnej powstaj¹ inicja- w polskich oraz zagranicznych zak³adach pracy. przeprowadzonych inicjatyw), obni¿enie kosz-
tywy sprzyjaj¹ce tworzeniu bezpiecznych miejsc Zwrócono uwagê na skutecznośæ oraz potrzebê tów opieki zdrowotnej (w 67% przypadków),
pracy, w których pracownicy bêd¹ mogli byæ jak tworzenia programów promocji zdrowia w miej- spadek liczby wypadków (46%) i odszkodowañ
najd³u¿ej aktywni zawodowo. Przyk³adem mo¿e scu pracy. Na podstawie przegl¹du literatury wy- (45%), zwiêkszenie zainteresowania przedsiê-
byæ postanowienie Rady Europejskiej z 2001 r., ró¿niono kilka najwa¿niejszych inicjatyw w tym biorstwem pośród potencjalnych pracowników
którego za³o¿eniem by³o zwiêkszenie do 50% zakresie dotycz¹cych: aktywności ruchowej, (40%). Pośród innych pozytywnych efektów
średniego wskaźnika zatrudniania Europejczyków badañ profilaktycznych, diety, palenia tytoniu, wyró¿niono: poprawê zdrowia i samopoczucia
miêdzy 55 a 64 r.¿. Rok później Rada Europejska redukcji stresu, pakietów socjalnych i warunków pracowników (86% firm), wzrost pracowni-
obraduj¹ca w Barcelonie ustali³a, ¿e „do 2010 r. pracy. czego morale (78%) i poprawê ich wzajemnych
w Unii Europejskiej nale¿y d¹¿yæ do stopniowego relacji (62%), [1].
wzrostu, w ci¹gu 5 lat, średniego faktycznego Skutecznośæ Skutecznośæ programów prozdrowotnych
wieku, po osi¹gniêciu którego pracownicy prze- daje firmom mo¿liwośæ realizowania konkret-
staj¹ byæ aktywni zawodowo”.
programów promocji zdrowia nych celów. Jak wynika z opracowania Buck
Opracowana na lata 2007-2012 strategia Pozytywny wp³yw programów promocji Consultants pt. Working Well: A Global Survey
Komisji Europejskiej na rzecz bezpieczeñstwa zdrowia na zdrowie pracowników wydaje siê byæ of Health Promotion and Workplace Wellness
i higieny pracy w swoich celach zawar³a punkt kwesti¹ bezsporn¹. Znajduje ona potwierdzenie Strategies (2010) priorytety mog¹ byæ ró¿ne:
dotycz¹cy zachêcania pracowników do zmiany w badaniach – przyk³adem mog¹ byæ te prze- np. w Australii by³a nim poprawa bezpieczeñstwa
18 07/2012
w środowisku pracy, w USA – zmniejszenie kosz- zaobserwowaæ w du¿ych korporacyjnych firmach Innym przyk³adem dobrych praktyk, zaobser-
tów ubezpieczenia, w Kanadzie, Europie i Ameryce z kapita³em zagranicznym. Dobre praktyki pro- wowanych w du¿ym przedsiêbiorstwie z bran¿y
Po³udniowej – wzrost produktywności i spadek mocji zdrowia w miejscu pracy obejmuj¹ dzia³ania spo¿ywczej, s¹ dzia³ania polegaj¹ce na tym,
nieefektywnej obecności w pracy (prezenteizmu), ukierunkowane na poprawê kondycji psychicznej ¿e pracownicy sk³adaj¹ deklaracjê regularnej ak-
a w Azji – utrzymanie zdolności do pracy [2, 3]. i fizycznej pracowników. tywności fizycznej, kontroli utrzymania w³aściwej
Dla osi¹gniêcia skuteczności programu konieczna W artykule przedstawiono przyk³ady dobrych masy cia³a lub/i rezygnacji z palenia papierosów.
jest ocena potrzeb i oczekiwañ pracowników. praktyk z 13 zak³adów pracy z bran¿y spo¿ywczej, W zamian za utratê ka¿dego kilograma masy cia³a
Pracodawca mo¿e to sprawdziæ m.in. przez: motoryzacyjnej, sektora bankowego, firmy far- (w zale¿ności od indeksu BMI (Body Mass Index)
• grupy „fokusowe” maceutycznej, przedsiêbiorstwa gazowniczego pracownika), tydzieñ aktywności sportowej
• badania ankietowe (np. on-line) oraz koncernu handlowego. W tabeli pokazano lub/i tydzieñ abstynencji tytoniowej pracodawca
• ³¹czenie oceny z istniej¹cymi podobnymi poza tym kilka przyk³adów dobrych praktyk przekazuje określone środki na cele spo³eczne.
dzia³aniami (np. w³¹czanie pytañ dotycz¹cych w obszarze promocji zdrowego stylu ¿ycia Pracownicy sami wybieraj¹ rodzaj aktywności
zdrowia i samopoczucia do ankiety na temat na świecie. sportowo-rekreacyjnej, natomiast na koniec
oceny ryzyka) kwarta³u prezentuj¹ uzyskane przez siebie wyniki
• przegl¹d dostêpnych informacji: statystyk Propagowanie aktywności ruchowej w miejscu pracy i porównuj¹ je z wcześniej zadeklarowanymi.
przedsiêbiorstwa (np. demograficzne, absencje, Aktywnośæ ruchowa ma istotne znaczenie W ramach dobrych praktyk w obszarze promocji
rotacja pracowników oraz innych danych na te- dla poprawy oraz utrzymania dobrego psycho- aktywności ruchowej w miejscu pracy organizowa-
mat zdrowia, pochodz¹cych z monitorowania fizycznego stanu zdrowia. Odgrywa równie¿ ne s¹ specjalne akcje edukacyjne czy dni tematycz-
stanu zdrowia pracowników lub z dobrowolnych, znaczn¹ rolê w zapobieganiu oty³ości, a tak¿e ne, np. „Aktywny dzieñ”, „Dzieñ aktywności fizycz-
przesiewowych badañ medycznych). wystêpowaniu chorób przewlek³ych, takich jak nej”, „Tydzieñ æwiczeñ”, dziêki którym pracownicy
Dziêki uzyskanym informacjom mo¿liwe cukrzyca czy schorzenia sercowo-naczyniowe. mog¹ uczestniczyæ m.in. w warsztatach tanecznych,
jest zdefiniowanie obszarów, w których wska- Badania wskazuj¹ równie¿ na ogólnie pozytywny treningach fitness w czasie pracy, specjalnych poka-
zane jest podjêcie dzia³añ prozdrowotnych. wp³yw aktywności ruchowej na zmniejszanie zach nordic walking, tai chi i in.
Określenie priorytetów i celów programu pro- dolegliwości bólowych w obrêbie uk³adu miê-
mocji zdrowia powinno byæ jednym z etapów śniowo-szkieletowego [9, 10]. Badania profilaktyczne
jego planowania [4]. Przyk³ady dobrych praktyk w obszarze Badania profilaktyczne przeprowadzane
Z przegl¹du dostêpnej literatury wynika, promocji aktywności ruchowej w miejscu pracy s¹ w celu jak najwcześniejszego wykrycia ewen-
¿e dzia³ania prozdrowotne ró¿ni¹ siê zarówno obejmuj¹ dzia³ania podejmowane na terenie tualnych chorób. Zak³ad pracy jest wa¿nym
w zale¿ności od grupy jakiej dotycz¹, jak i za- firmy, jak równie¿ poza jej siedzib¹. W pierw- miejscem dla promocji takich dzia³añ. Dobre
mierzeñ pracodawców. Na przyk³ad programy szym przypadku najczêściej spotykan¹ praktyk¹ praktyki w tym zakresie obejmuj¹ uświadomienie
promocji zdrowia ukierunkowane na m³odych jest tworzenie na terenie przedsiêbiorstwa znaczenia poddawania siê tego typu badaniom,
pracowników koncentruj¹ siê g³ównie na czyn- specjalnie zorganizowanych miejsc do æwiczeñ, mo¿liwośæ bezp³atnego uczestnictwa w nich
nikach indywidualnych (np. styl ¿ycia), maj¹c gimnastyki, aerobiku, si³owni pracowniczych, (pomiar poziomu cukru i cholesterolu we krwi,
na celu wykszta³cenie prawid³owych nawyków, centrum rehabilitacyjno-sportowego, w niektó- ciśnienia, masy tkanki t³uszczowej i BMI), jak rów-
a tym samym wyd³u¿enie aktywności zawodowej rych przypadkach równie¿ boiska pi³karskiego. nie¿ wziêcia udzia³u w badaniach przesiewowych,
w późniejszych latach [5]. Pracownicy mog¹ tam równie¿ uzyskaæ konsulta- takich jak mammografia, USG piersi, cytologia dla
Programy prozdrowotne mog¹ byæ tak¿e cje w zakresie rehabilitacji, masa¿ rehabilitacyjny kobiet, zaś dla mê¿czyzn PSA ca³kowite, badania
ukierunkowane na konkretny problem (np. nie- lub relaksacyjny oraz porady dotycz¹ce zdrowia analityczne, EKG, USG.
obecnośæ w pracy, dolegliwości miêśniowo-szkie- i indywidualnego treningu. W jednej z polskich sieci sklepów detalicznych
letowe, bezrobocie i d³ugotrwa³a niezdolnośæ
W niektórych zak³adach pracy organizowa- prowadzone by³y od 2005 r. badania profilak-
do pracy). Dzia³ania te daj¹ przedsiêbiorstwom
ne s¹ kluby sportowe, z bogat¹ ofert¹, m.in. tyczne i przesiewowe dla wszystkich kobiet
mo¿liwośæ wyci¹gniêcia wielorakich korzyści
koszykówk¹, pi³k¹ no¿n¹, badmintonem, sekcj¹ zatrudnionych na umowê o pracê. Badania
z inwestycji w zdrowie m.in. osi¹gniêcie lepszych
taneczn¹, trekkingow¹ itp. Sekcje prowadzone przeprowadzano w godzinach pracy. Dodatkowo
wyników w pracy, wy¿szej produktywności,
s¹ spo³ecznie przez samych pracowników. Pra- projekt by³ wspierany poprzez liczne dzia³ania
a tak¿e wzrost motywacji do pracy [6].
cownicy zg³aszaj¹ inicjatywy aktywności rekre- promuj¹ce podejmowane za pośrednictwem pra-
Choæ programy promocji zdrowia s¹ niezwy-
acyjnej, natomiast pracodawca dofinansowuje sy, plakatów, tablic informacyjnych. W ramach tej
kle ró¿norodne, w analizie przedstawionej w do-
ich dzia³ania, organizuje treningi, wycieczki inte- akcji do udzia³u w badaniach zaproszono 107 tys.
kumencie „Workplace Health Promotion Policy
gracyjne oraz kursy i rozgrywki. Dzia³ania takie kobiet i ponad 15 tys. mê¿czyzn.
Recommendations that Encourage Employers
maj¹ na celu nie tylko promowanie aktywności Powszechnie stosowan¹ praktyk¹ w wiêk-
to Support Health Improvement Programs for
fizycznej, ale równie¿ integracjê pracowników. szości firm jest zapewnienie pracownikom kom-
their Workers” wymieniono najczêściej pojawia-
Pracownicy oddzia³u warszawskiego jednego pleksowej opieki medycznej dla nich i cz³onków
j¹ce siê w nich elementy: zaanga¿owanie firmy,
z koncernów handlowych dziêki takim dzia³aniom rodzin, dostosowanej do wieku, p³ci i stanowiska
aktywne uczestnictwo pracowników, kontrola
maj¹ mo¿liwośæ brania udzia³u w ogólnopolskich pracy. Zak³ady pracy najczêściej oferuj¹ takie
stanu zdrowia, zadowolenie uczestników, wy-
maratonach kolarskich m.in. Mazovia MTB Ma- badania, jak bezp³atna profilaktyka zdrowotna
bieranie inicjatyw o udowodnionej skuteczności,
raton lub biegach masowych. uk³adu kr¹¿enia, uk³adu miêśniowo-szkiele-
ocena podejmowanych dzia³añ w trakcie trwania
Aktywnośæ ruchowa propagowana jest rów- towego, a tak¿e konsultacje dermatologiczne,
programu [7, 8].
nie¿ poprzez zachêcanie pracowników do cho- ortopedyczne, laryngologiczne i internistyczne.
dzenia oraz jazdy na rowerach. Istnieje równie¿ mo¿liwośæ szczepieñ ochronnych
Przyk³ady dobrych praktyk w Polsce W przypadku, kiedy nie ma mo¿liwości (g³ównie przeciwko grypie, WZW typu B i od-
Problematyka promocji zdrowego stylu utworzenia na terenie firmy si³owni pracownicy kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych) oraz
¿ycia staje siê dziś coraz istotniejszym elemen- otrzymuj¹ karnety do klubów fitness, na baseny, korzystania z badañ CheckUp, tzn. dobrowolnych
tem zarz¹dzania personelem wielu polskich do klubów sportowych itp. Ich ca³kowity lub przegl¹dów zdrowia, maj¹cych na celu oszaco-
przedsiêbiorstw. Najczêściej jednak przyk³ady czêściowy koszt pokrywany jest zazwyczaj przez wanie kondycji zdrowotnej, monitorowanie stanu
tzw. dobrych praktyk w tym obszarze mo¿na zak³ad pracy. zdrowia i zapobieganie ewentualnym chorobom.
BP 07/2012 19
Stosowanie zrównowa¿onej, urozmaiconej diety Przyk³ady dobrych praktyk dotycz¹cych zdrowego stylu ¿ycia w Czechach, Australii i Singapurze
20 07/2012
organizmu z toksyn. Udostêpniono biblioteczkê 4) Cele promocji zdrowia, [2] Pub lic Health Agency of Canada The Perceived
z literatur¹ naukow¹ i prozdrowotn¹, utworzono 5) Wdra¿anie promocji zdrowia, Economic & Human Resorce Benefis of Active Living
Programs. Zaktualizowano 17.12.2007
równie¿ tzw. k¹ciki z ksi¹¿kami i publikacjami 6) Ocena efektów promocji zdrowia.
dotycz¹cymi zdrowego stylu ¿ycia. [3] Buck Consultants Working Well: A Global Survey of
Ostatnia kategoria kwestionariusza dotycz¹ca Health Promotion and Workplace Wellness Strategies.
oceny efektów programu zawiera pytania do- San Francisco 2010
Ocena programów promocji tycz¹ce oceny wp³ywu programu na wybrane [4] http://osha.europa.eu/pl/publications/factsheets/
zdrowego stylu ¿ycia parametry stanu zdrowia pracowników, takie pl_93.pdf
jak: wypadki przy pracy, stres, subiektywna ocena [5] Factsheet 101: Promowanie zdrowia wśród m³odych
Nieod³¹cznym elementem programów stanu zdrowia i samopoczucie oraz stan zacho- pracowników. Streszczenie raportu na temat dobrych
promocji zdrowia w miejscy pracy jest ocena praktyk w tym zakresie (http://osha.europa.eu/pl/
wañ zdrowotnych.
ich jakości. Jednym z czynników gwarantuj¹cych publications/factsheets/101)
Europejska Agencja Bezpieczeñstwa i Zdrowia
jakośæ programu jest odpowiednio opracowany [6] Factsheet 102 – Promowanie zdrowia psychicznego
w Pracy w swoich materia³ach informacyjnych
i zorganizowany proces ewaluacji. Koniecznośæ w miejscu pracy – Streszczenie sprawozdania na temat
dotycz¹cych promowania zdrowia i dzia³añ dobrych praktyk (http://osha.europa.eu/pl/publica-
ta wynika m.in. z:
prozdrowotnych w miejscu pracy zaleca ocenê tions/factsheets/102)
• za³o¿enia, ¿e wysoka jakośæ realizowanych
dzia³añ w znacznym stopniu wp³ywa na ich sku- i sta³e wdra¿anie programów poprzez: [7] R. Z. Goetzel, E. Chung-Roemer, R. C. Liss-Levinson,
tecznośæ (badanie samych akcji promocji zdrowia • analizê wp³ywu programów promuj¹cych D. K. Samoly Workplace Health Promotion: Policy
zdrowie – przeprowadzane wewn¹trz firmy Reccomendations that Encourage Employers to Support
jest ³atwiejsze od przeprowadzania trudnej Health Improvement Programs for their Workers.
do uchwycenia oceny osi¹ganych efektów) badañ ankietowych dotycz¹cych zadowolenia Partnership for Prevention 2008
• przes³anek dotycz¹cych stopnia odniesienia pracowników, absencji chorobowej, produktyw- [8] A. Namys³, A. Kazenas, J. Bugajska Promocja zdrowia
siê do wartości, na których koncentruje siê pro- ności czy rotacji pracowników w miejscu pracy – inwestycja w zdrowie pracownika
mocja zdrowia (m.in. podmiotowośæ jednostki • ocenê korzyści finansowych programu i kapita³ firmy „Bezpieczeñstwo Pracy” 6 (489)2012, s. 8-11
i jej prawo dokonywania wyborów w sferze promocji zdrowia [9] K. Waling, G. Sundelin, C. Ablgren, B. Jarvholm. Perceived
zdrowia, jej aktywny rozwój, wp³yw na rozwój • informowanie o wynikach przeprowadzonej pain before and after three exercise programs – a con-
oceny trolled clinical trial of women-related trapezius myalgia,
spo³eczności, w której siê znajduje, równośæ p. 85 (2000), 201-207
w dostêpie do zasobów zdrowotnych), [13]. • sta³e ulepszanie i planowanie przeprowa-
[10] V. H. Hildebrandt, P. M. Bongers, F. J. Dul, J. van Dijk
Ocena programów promocji zdrowia w miej- dzonej oceny The relationship between leisure time, physical activities
scu pracy wp³ywa nie tylko na ich przebieg, • uwzglêdnianie szczegó³owych wyników oce- and musculoskeletal symptoms and disability in worker
ale te¿ na rozwój i rozpowszechnienie koncepcji ny podczas planowania przysz³ych dzia³añ [16]. population “International Archives if Occupational And
promocji zdrowia w miejscu pracy. Jak wynika Environmental Health” 2000 Nov; Vol.73 (8), p.507-18
z przegl¹du literatury, zak³ady pracy na ogó³ Podsumowanie [11] A. Ciesielska. Fizjologia zdrowia. Wyd. Anna, Warszawa
2004, s. 12-13
nie s¹ zainteresowane podejmowaniem przed-
Jak wykazuj¹ statystyki, ponad po³owa Pola- [12] http://osha.europa.eu/pl/topics/stress/index_html
siêwziêæ ewaluacyjnych koncentruj¹c siê g³ównie
ków spêdza w pracy 30-40 godzin tygodniowo, [13] K. Puchalski, E. Korzeniowska Próba oceny jakości
na realizacji celów, które by³y podstaw¹ wdro-
36,6% pracuje ponad 40 godzin tygodniowo, wdro¿eñ promocji zdrowia w zak³adach pracy na tle
¿enia przedsiêwziêæ prozdrowotnych [14, 15]. jej uwarunkowañ. „Medycyna Pracy” 2003, 54 (1), s. 1-7
Przyk³adem mog¹ byæ badania zaanga¿owania a mniej ni¿ 30 – 12,6% [1]. Środowisko pracy mo¿e
zak³adów pracy w ocenê podejmowanych dzia³añ stworzyæ odpowiednie warunki do kreowania po- [14] E. Korzeniowska, K. Puchalski Kwestionariusz do oceny
¿¹danych – prozdrowotnych zachowañ. W wielu programów promocji zdrowia w miejscu pracy. „Medycyna
prozdrowotnych w latach 2000-2001. W roku Pracy” 2002, 53 (5), s. 361-368
2000 wśród 664 ocenianych przedsiêbiorstw przypadkach troska pracodawcy o zdrowie
[15] A. Sito, M. Berkowska [red.] Modele ewaluacji w pro-
a¿ 60% nie prowadzi³o jakiejkolwiek oceny po- pracownika polega g³ównie na finansowaniu gramach promocji zdrowia: teoria i praktyka. „Med.Wieku
dejmowanych dzia³añ prozdrowotnych. W roku świadczeñ chorobowych czy zapewnieniu opieki Rozwojowego” 2000, 4 (Supl.1): 1-212
nastêpnym liczba nieznacznie zmniejszy³a siê medycznej za³odze firmy. Choæ s¹ potrzebne, [16] http.//osha.europa.eu/en/topics/whp
do 54% (odnotowano wzrost zainteresowania nie przynosz¹ wymiernych efektów – ³atwy [17] Aktualności podatkowe, dostêpne na stronie: http://
ocen¹ akceptacji realizowanych dzia³añ ze strony i szybki dostêp do specjalistów nie zmniejsza www.pit.pl/0208_swiadczenia_medyczne_dla_pra-
personelu oraz korzyści, jakie pod ich wp³ywem absencji, liczby zachorowañ czy wzrostu pro- cownikow_9555.php
osi¹ga firma), [13]. dukcji [17]. [18] Przyk³ady dobrych praktyk promocji zdrowego stylu
Dla u³atwienia przeprowadzenia procesu Wydaje siê zatem, ¿e pracodawcy powinni ¿ycia w Polsce opracowano na podstawie stron interne-
towych: www.dobrybiznes.info, www.gazetapraca.pl,
ewaluacji programów prozdrowotnych Kra- zwróciæ uwagê na prewencjê poprzez wprowa- www.karierakraftfoods.pl, www.nazdrowie.pl, www.
jowe Centrum Promocji Zdrowia opracowa³o dzenie programów promuj¹cych zdrowie i zdro- odpowiedzialnybiznes.pl, www.rzucpalenie.net, www.
kwestionariusz oceny jakości zak³adowych wy styl ¿ycia w miejscu pracy, przeprowadzanie wtrosceozdrowie.org.pl, www.wynagrodzenia.pl
programów prozdrowotnych [14]. Kwestio- badañ profilaktycznych, promocjê aktywności [19] Przyk³ady dobrych praktyk za granic¹ opracowano
nariusz ten powsta³ na podstawie rozwi¹zañ ruchowej, pomoc w redukcji stresu, a tak¿e na podstawie: http://osha.europa.eu/data/case-stu-
stosowanych w UE oraz istniej¹cych w Polsce rezygnacji z na³ogów. Jak pokazano w artykule, dies/workplace-health-promotion-at- eska-rafinerska-
-oil-refinery/view, http://www.healthybusiness.asn.
rozwi¹zañ prawno-organizacyjnych, zgodnie istnieje wiele mo¿liwości i obszarów do dbania au, http://www.hpb.gov.sg/data/hpb.home//files/
z zaleceniami dotycz¹cymi cech dobrych o zdrowie pracownika. Jest to d³ugoterminowa whp/health_fac/resources/bestpractices/best2008/
kryteriów jakości (tzw. RUMBA). Pytania inwestycja zarówno w wizerunek firmy, jak BD_%20LAYOUT.pdf
odnosz¹ siê bezpośrednio do faktów, nie zaś i w zdrow¹ oraz aktywn¹ kadrê pracownicz¹.
opinii i uwzglêdniaj¹ aktualny etap doświadczeñ Publikacja opracowana na podstawie wyników uzy-
personelu firm na temat zarówno promocji skanych w ramach I etapu programu wieloletniego
zdrowia, jak i metod jej oceny. PIŚMIENNICTWO pn. „Poprawa bezpieczeñstwa i warunków pracy”,
Kwestionariusz sk³ada siê z 6 modu³ów, z któ- [1] Komunikat Komisji dla Parlamentu Europejskiego, sfinansowanego w latach 2008-2010 w zakresie
rych ka¿dy dotyczy innego aspektu programu: Rady Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spo³ecznego zadañ s³u¿b pañstwowych przez Ministerstwo
1) Polityka firmy dotycz¹ca promocji zdrowia, i Komitetu Regionów Podniesienie wydajności i jakości
w pracy: wspólnotowa strategia na rzecz bezpieczeñstwa Pracy i Polityki Spo³ecznej. Koordynator programu:
2) Struktura dla promocji zdrowia, i higieny pracy na lata 2007-20012. Komisja Wspólnot Centralny Instytut Ochrony Pracy – Pañstwowy
3) Planowanie w promocji zdrowia, Europejskich, Bruksela 2007 Instytut Badawczy.
BP 07/2012 21