DOĞRU AKIM

DEVRELERİ

Kaynaklar
• Fen ve Mühendislik için FİZİK (Ders Kitabı)
(Raymond A. SERWAY ve John W.JEWETT)
• Üniversiteler için Fizik (Yardımcı Kitap)
(Bekir KARAOĞLU)
• http://yunus.hacettepe.edu.tr/~polat/FIZIK-II-DERS-
NOTLARI.pdf
• http://www.fzk.yildiz.edu.tr/images/files/FIZ1002_U4_TR.pdf
 DOĞRU AKIM DEVRELERİ

Bir kaynağın Ɛ emk sı birim yük başına yapılan iş olarak tanımlanır ve birimi Volt dur.
 Eşitliğinin her iki tarafını I akımı ile çarparsak;

Bataryanın toplam çıkış gücü = Yük direncinde harcanan güç+ iç dirençde harcanan güç
 Örnek 28.1 Bir batarya 12 V luk emk ve 0,05 Ω luk iç dirence sahiptir.
Bataryanın uçları 3 Ω luk yük direncine bağlanıyor.
a) Devredeki akımı ve bataryanın çıkış voltajını bulunuz.
b) Yük direnci ve bataryanın iç direncinde harcanan gücü hesaplayınız.
c) Batarya tarafından sağlanan gücü bulunuz.

a)

b) 46.3+0.772=47.072 W

c) P=3.93x12=47.16 W
Örnek 28.3 Dört adet direnç Şekil (a) daki gibi birbirine bağlanmıştır.
a) a ve c noktaları arasındaki eşdeğer direnci bulunuz
b) a ve c arasına 42 Voltluk bir potansiyel farkı uygulanırsa her bir dirençteki akım ne olur?
c) Her bir dirençte harcanan güç ve toplam güç nedir?
 Örnek 28.5 Şekil (a) da birbirine bağlanmış 5 adet direnç veriliyor. a ve b
arasındaki eşdeğer direnci bulunuz.

I=I1+I2 (I1 = I2)

I=2 I1 =2 I2 Simetriden dolayı ac ve ad kollarındaki akımlar birbirine eşittir. (dirençler

aynı)

Bu nedenle Vc=Vd
Yani 5 Ωluk direnç devreden çıkarılabilir.

Cevap: Reş=1 ohm

 KIRCHHOFF KURALLARI
1.Yük Korunumu: Herhangi bir düğüm noktasına gelen akımların toplamı, bu
düğüm noktasını terk eden akımların toplamına eşit olmalıdır.

෍ 𝐼𝑔𝑒𝑙𝑒𝑛 = ෍ 𝐼𝑎𝑦𝑟𝚤𝑙𝑎𝑛

2.Enerjinin korunumu: Kapalı bir devre boyunca bütün devre elemenlarının

uçlarındaki arasındaki potansiyel değişimlerinin cebirsel toplamı sıfır olmalıdır.

෍ ∆𝑉 = 0
𝑘𝑎𝑝𝑎𝑙𝚤 𝑖𝑙𝑚𝑒𝑘
Hesaplama Kuralları

http://yunus.hacettepe.edu.tr/~polat/FIZIK-II-DERS-NOTLARI.pdf
• Genel olarak belirli bir devre problemini Kirchhoff Kuraları ile çözmek için
bilinmeyen sayısı kadar denklem yazmak gerekir.

• Devrenin kararlı durum şartlarına ulaştığı yani herhangi bir kolda akımın
sabit olduğu varsayılır

• Eğer bir kondansatör devrenin kollarından birine bir devre elemanı olarak
bağlanırsa bu bir açık devre gibi rol oynar. Yani kondansatörün bulunduğu
koldaki akım, kararlı durumda sıfır olacaktır.
 Örnek 28.7 Şekilde verilen devredeki I1,I2 ve I3 akımlarını bulunuz.

Eşitlik 1 ve 2 den

Eşitlik 3 ü 2 sayısına böler ve düzenlersek

I1 i Eş.5 de yerine yazıp I2 yi bulalım

Eşitlik 4 ve 5 taraf tarafa toplanırsa
 RC DEVRELERİ
Buraya kadar sabit akımlı devreler yani kararlı akım devreleri ile ilgilendik.
Şimdi akımın zamanla değiştiği kondansatörlü devreleri inceleyeceğiz. Bir
kondansatörün uçlarına bir potansiyel farkı uygulandığında bu potansiyel
farkının değişim hızı, kondansatörün sığasına ve dirence bağlı olur.

Bir Kondansatörün Yüklenmesi

t˂0 q=0 I=0

t=0 I, q

t˃0 I=0 q=𝑄𝑚𝑎𝑥

t˂0 da anahtar açık şikem devrede akım yoktur. Başlangıçta kondansatör
de yüksüzdür.

t=0 anında anahtar kapatılırsa yükler akmaya başlayarak devrede bir akım
meydana getirir ve kondansatör yüklenmeye başlar.

t˃0 da maksimum yüke ulaşıldığında devredeki akım sıfır olur ve

maksimum yükün değeri bataryanın emk ne bağlı olur.
Yükleme…..

Denkleminde yerine
I = dq/dt yı yazıp diferansiyel
denklemi çözersek

Yükün zamana göre diferansiyeli akımı verir

Kondansatör dolarken yük zamanla artarken akım zamanla azalır

 Burada dir ve devrenin ‘’Zaman Sabiti’’ olarak adlandırılır.

Bu süre içinde (t=ꞇ) kapasitördeki yük maksimum değerinin 0.632 katına

ulaşır.
Yükleme sırasında batarya tarafından yapılan iş dir

Kondansatör tamamen dolduktan sonra kondansatör içinde depolanan

enerji dir.

Batarya tarafından temin edilen enerjinin diğer yarısı direnç üzerinde

Joule ısısına dönüşür.
Bir Kondansatörün Boşalması

t<0, I=0

Başlangıçtaki yükü Q olan bir

kondansatör ve R direncinden
oluşan bir devrede, anahtar açık
konumda yani devreden akım
geçmiyor.

t>0 I >0 q <Q

Anahtar kapatılıyor,
kondansatör direnç
üzerinden boşalmaya
başlıyor.
 Devreye Kirchhoff un ikinci kuralını
uygularsak, direncin uçları arasındaki
potansiyel düşmesinin kondansatörün
uçları arasındaki q/C potansiyel farkına
eşit olduğu görülür.

𝑞 I = -dq/dt
− 𝐼𝑅 = 0
𝐶

Yükün zamana göre diferansiyeli akımı verir;

Burada Io başlangıç akımıdır. (-) işareti
kondansatörü dolduran akımın yönünün boşaltan
akım ile ters yönlü olduğunu gösterir.

ꞇ zaman sabiti ile kondansatörün yük ve

akımı eksponansiyel olarak azalır.
Örnek 28.12
R direnci üzerinden boşalan bir C kondansatörü veriliyor.
a) Kaç zaman sabiti sonra kondansatör üzerindeki yük miktarı başlangıç değerinin dörtte birine eşit
olur?
b) Kondansatörde depolanan enerji kondansatör boşalırken zamanla azalır. Kaç zaman sabiti sonra bu
depo edilmiş enerji başlangıç değerinin dörtte birine düşer?
5,1 µC luk başlangıç yüküne sahip C=2.10-3µF lık bir kondansatör 1300 Ω luk bir direnç üzerinden
boşalmaktadır.
a) Kondansatörün uçlarına bağlandıktan 9µ s sonra dirençten geçen akımı bulunuz.
b) 8 µ s sonra kondansatör üzerinde ne kadar yük birikir?
c) Direnç üzerindeki maksimum akım nedir?
d) Yüklü kondansatörde depo edilen başlangıç enerjisi ne kadardır?
e) Kondansatör direnç üzerinden tamamen boşalırsa direnç içerisinde ısı olarak ne kadar enerji
harcanır?