Kültürel Peyzaj Ders Notu 2

Kültür; toplumların kendilerine özgü olan ve gelecek nesillere aktardıkları maddi veya manevi
her şey. İnsana ilişkin bir kavram olarak kültür, tarih içerisinde yaratılan bir anlam ve önem
sistemidir.
Kültür
Kültürel Miras
Kültür Varlıkları Soküm Tabiat Varlıkları
Taşınır Taşınma (Somut olmayan Kültürel Miras) Jeoloji | Biyoloji
Taş,Cam Anıtlar Etnoloji | Halk Bilimi |Sosyal Antropoloji
Metal Külliyeler
Toprak Sit Alanları
Paleontoloji
Antropoloji
Sanat Tarihi Mimarlık
Kültür, çevre biçimlenmesinde doğrudan etkili olan en önemli olgu olarak çevre oluşumunda
da en temel belirleyicilerden biridir. Gerek kentsel gerek kırsal çevrelerde ilk etapta algılanan
siluet özelliklerin tanımlanmasında ve kimliklerin oluşumunda belirleyici olmaktadır.
Bir kültürel peyzaj alanın kimliğinde;
Coğrafi konum , doğal değerler , tarihi olaylar , estetik değerler, alanın taşıdığı simgesel
değerler ve sosyo-ekonomik yapı belirleyici olmaktadır.
Peyzaj sınıflanmasında kültürel peyzaj; İnsan ve doğa ilişkisi ile meydana gelmiş bir
peyzajdır.
1. Taşınmaz Kültür Varlığı İçermesi
‘’Olduğu yerde’’ korunması gereken, bir yerden bir yere nakli mümkün olmayan
varlıklardır. Örnekler; Kaya mezarlıkları, Yazılı Resimli kabartmalı kayalar, Resimli
mağaralar, Höyükler, Kale, Hisar ,Sur, Kervansaraylar ,Han, Köprüler vb.
Korunması Gereken Taşınmaz Kültür Varlıkları, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanunu md.6’da
a) Korunması gereken tabiat varlıkları ile 19’. Yüzyıl sonuna kadar yapılmış taşınmazlar
b) Belirlenen tarihten sonra yapılmış olup önem ve özellikleri bakımından Kültür ve
Turizm bakanlığınca korunmalarında gerek görülen taşınmazlar
c) Sit alanı içinde bulunan taşınmaz kültür varlıkları
d) Milli tarihimizdeki önemleri sebebiyle zaman kavramı ve tescil söz konusu olmaksınız
Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda büyük tarihi olaylara sahne
olmuş binalar ve tespit edilecek alanlar ile Atatürk tarafından kullanılmış evler,
şeklinde belirtilmiştir.
2. Kültürel Varlık İçermesi
Kültür varlıkları’’ tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, din ve güzel
sanatlarla ilgili bulunan veya tarih öncesi ya da tarihi devirlerde sosyal yaşama konu
olmuş bilimsel ve kültürel açıdan özgün değer taşıyan ‘’ yer üstünde, yer altında veya su
altındaki bütün taşınır ve taşınmaz varlıklardır.
Dünya Miras Listesi : Bütün insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen evrensel değerlere
sahip kültürel ve doğal varlıkları tanıtmak, toplumda söz konusu evrensel mirasa sahip
çıkacak bilinci oluşturmak ve çeşitli sebeplerle bozulan, yok olan kültürel ve doğal
değerlerin yaşatılması. 16 Kasım 1972 Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına
Dari Sözleşme kabul edilmiştir. (Paris) 17. Genel Konferans
İstanbul-1985 Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası-Sivas-1986
Hattuşa-Hitit Başkent (Çorum) 1986 Nemrut Dağı (Adıyaman) 1987
Xanthos-Letoon (Antalya-Muğla) 1988 Safranbolu Şehri (Karabük) 1994
Troya Antik Kenti (Çanakkale) 1998 Edirne Selimiye Cami (Edirne) 2011
Çatalhöyük Neolotik Kenti (Konya) 2012
Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı ( İzmir) 2014
Bursa ve Cumalıkızık (Osmanlının Doğuşu) Bursa -2014
Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri (2015)
Ani Arkeolojik Alanı (Kars)-2016
Afrodisias (Aydın) 2017
Göbeklitepe Arkeolojik Alanı (Şanlıurfa)-2018
Arslantepe Arkeolojik Alanı ( Malatya) 2021
3. Fosil Yatağı Olması
Fosil: Ölü organizma kalıntılarıdır. Fossilis’’ sözcüğünden gelmektedir.
Fosiller geçmişte yaşamış varlıkların jeolojik formasyonlar içinde günümüze kadar
korunabilmiş kalıntı ya da izleridir. Fosiller kalıntıdır.
Çin’’ Chengjiang fosil sahası Dünya miras Listesinde – 2012
4. Özel Tarım Türlerine Konu Alması
Tarım veya ziraat, bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretilmesi, bunların kalite ve
verimlerinin yükseltilmesi bu ürünlerin uygun koşullarda muhafazası, işlenip
değerlendirilmesi ve pazarlanmasını ele alan bilim dalıdır.
Hollanda- ABD’den sonra en büyük ikinci tarım ürünleri ihracatçısıdır. Çiçek Peynir
Domates ve birasıyla ünlüdür. Bahçecilik sektörünün çok yaygın bir lojistik ağı bulunur.
 5. Özel Jeolojik Oluşumlar
Jeolojik yapı ya da jeolojik formasyon doğal/kültürel yollarla oluşan yeryüzü şekilleri
ve yapılardır. Belirli oranda kaya içerirler.
Kültürel Jeolojide ise; Anadolu, Kafkasya Ortadoğu’dadır. (İnceleme Malzemeleri)
Dünyanın ilk insan yapısı Göbekli Tepe veya Unesco Kültür Mirası olan dünyadaki ilk
şehir Çatalhöyük tek başlarına insanlık belgeleridir.

6. Özel Bitki türlerinin Yer Alması

Yeryüzün yalnızca belirli bölgelerinde yayılış gösteren yani yaşam alanı belirli bir
bölgeyle sınırlı canlı tür ya da cinsleri olan endemik bitki türlerini barındırmalıdır.
Örnek : Ters Lale / Sahlep
Orta Botanico | Padova : En eski akademik botanik bahçesidir. Unesco Dünya Mirası
Listesindedir.
Lincol Memorial Yansıtma Havuzu | Central Park New York