POLSKI SPRAWDZIAN

1. Cechy filozofii:
a) stoickiej: życie zgodne z naturą oraz kierowanie się w życiu rozumiem (Zenon z Kition)
b) epikurejskiej: rozsądny wybór przyjemności, taki po których nie będzie negatywnych
skutków, porzucenie strachu głownie przed śmiercią (Epikur z Samos)
2. Definicje toposu i archetypu i tragizmu
- topos: stały, powtarzający się motyw w kulturze
- archetyp: prawzorze, praobraz zakodowany w świadomości ludzkiej
- tragizm: wybór między dwoma rzeczami/wartościami, co nie wybierze bohater kończy się
to źle
3.Czego nauczył ludzi Prometeusz i wersje powstania człowieka
a) czego nauczył Prometeusz ludzi:
- medycyny i zielarstwa
- wytapiania metali
- uprawy roli
- astronomii
- korzystania z ognia
- czytania i pisania
- budowania
- gotowania jedzenia
- rzemiosła
- matematyki
b) wersje powstania człowieka:
▪ Prometeusz ulepił człowieka z gliny i łez
▪ Cztery dzieje ludzkości: złoty, srebrny, brązowy i żelazny
▪ Ludzie narodzili się z natury i są podobieństwem do skał, mórz i roślin
▪ Deukalion i Pyrra rzucali kamienie, które zamieniały się w ludzi
4. Znaczenia toposów:
- exegi monumentum: pomnik, który jest symbolem sławy pośmiertnej
- homo viator: podróżnik, który się błąka, topos podróży i tułaczki
-non omnis moriar: nie wszystek umrę
5. Cechy eposu i tragedii antycznej + budowa tragedii antycznej:
a) eposu:
- zaczyna się inwokacją
- narrator jest wszechwiedzący
- napisana jest heksametrem
- występuje bohater zbiorowy
- retardacje, czyli zwiększanie napięcia
- poważny styl
- porównania homeryckie
b) tragedii antycznej:
- zasada trzech jedności
- zasada decorum, czyli podniosły styl oraz patetyczny język
- konflikt tragiczny, konflikt racji boskiej oraz ludzkiej
- hamartia, czyli bez względu jak postąpi bohater, i tak poniesie klęskę
- hybris, pycha i duma
-katharsis, oczyszczenie
- mimesis, akcja musi być zgodna z zasadami prawdopodobieństwa
- akcja
- chór
c) budowa tragedii:
- prolog na początku
- parodos, pieśń chóru na wejście
- epejsodion, część aktu, scen. Po każdych epeisodionach jest stasimon, najwięcej może być
ich 5
-exodos, pieśń chóru na zejście
6. Budowa teatru greckiego:
• theatron – widownia
• orchestra – podest dla chóru
• parodos – droga, którą chór wchodzi na orchestrę
• proskenion – scena
• skene – budynek, z którego wychodzą aktorzy
7.Pozostałe definicje i ważne informacje:
- kodyfikacja: uporządkowanie mitów
- epos zawiera elementy baśniowe
- Horacy był rzymianinem, a Sofokles nie pisał wierszy
8.Wszystko o mitach:
- mit: opowieść fabularna, przekazywana z pokolenia na pokolenie, zawierająca informacje o
powstaniu świata, bogach i zjawiskach
a) podział mitów:
- teogoniczne, o powstaniu bogów
- antropogeniczne, o powstaniu człowieka
- kosmogeniczne, o powstaniu świata
- genealogiczne, o powstaniu rodów
b) funkcje mitów:
- sakralna
- poznawcza
- światopoglądowa
9. Dionizos i jego muzy
a) Dionizos- bóg płodności, winnej litorośli i natury, na jego cześć odbywały się Dionizje
b) muzy:

• Kaliope, pieśni bohaterskiej

• Euterpe, liry
• Talia, komedii
• Polihymnia, hymnu
• Terpsychora, tańca
• Erato, pieśni miłosnej
• Urania, astrologii
• Melpomena, tragedii
• Klio, historycznej
10. Filozofowie
a) greccy filozofowie:
- Heraklit z Efezu
- Tales z Miletu
- Sokrates
- Platon
- Arystoteles
- Pitagor z Samos