Wapno + cement

WAPNO BUDOWLANE

A. WYZNACZENIE STOPNIA ZMIELENIA, wg PN-EN-196-6:2016.

Uwaga: Czynność 1 została wykonana przed zajęciami laboratoryjnymi.

1. Próbkę należy wysuszyć do stałej masy (m [g]) w temp. 105 2ºC.

2. Odważyć próbkę 10 g wapna z dokładnością 0,01 g i przesiać przez sita o boku
kwadratowego oczka 0,20 i 0,09 mm poruszając sitami poziomo, tak długo, dopóki cząstki
nie przestaną przez nie przechodzić
Uwaga: jeśli w próbce występują bryłki wapna można je rozkruszyć przy użyciu pędzla.
3. Pozostałość na każdym sicie zważyć z dokł. 0,01 g.
4. Obliczyć odsiew na poszczególnych sitach z dokł do 0,1% ze wzoru:

mi
Ri =  100 [%]
m

gdzie:
mi – masa odsiewu na danym sicie [g].
m – początkowa masa próbki (10,00g) [g].
5. Całe badanie powtórzyć z nową próbką 10 g wapna i obliczyć wyniki. Jeżeli różnią się one
więcej niż 1 % bezwzględny, należy przeprowadzić trzecie przesiewanie.
6. Wynikiem badania jest średnia z tych trzech wartości.

B. WYZNACZENIE GĘSTOŚCI NASYPOWEJ, wg PN-EN 459-2:2010.

Uwaga: Czynność 1 została wykonana przed zajęciami laboratoryjnymi.

1. Nie wysuszone wapno budowlane przesiać przez sito z siatką drucianą o oczkach 2,0 mm.
Pozostałe grudki rozkruszyć między palcami i dodać do przesiewanego przez sito materiału.
2. Tak przygotowany proszek wsypać łopatką do nasadki aparatu do badania gęstości
nasypowej .
3. Otworzyć klapkę odcinającą i po odczekaniu 2 min. zdjąć opróżnioną nasadkę i zgarnąć
linijką nadmiar proszku.
4. Oznaczyć masę zawartości naczynia (pojemność naczynia V = ………….. dm3), wyznaczyć
gęstość nasypową (kg/dm3).

a−b
G= [kg/dm3]
V

gdzie:
a – masa naczynia z wapnem [kg].
b – masa pustego naczynia [kg].

5. Badanie wykonać trzykrotnie. Wynikiem badania jest średnia z tych trzech wartości.

Wydanie z dnia 01.12.2020 1

 Wapno + cement

C. WYDAJNOŚĆ, wg PN-EN 459-2:2010

Uwaga: Czynności 1-3 zostały wykonane przed zajęciami laboratoryjnymi.

1. Wlać (320  1) ml wody o temp (20  2) oC do pojemnika do gaszenia, następnie wsypać

(200  1) g niegaszonego wapna.
2. Mieszaninę lekko przemieszać, aż do rozpoczęcia gaszenia i pojemnik zamknąć.
3. Pokrywę zdjąć po 24 godz. Woda dodana do gaszenia jest dobrana prawidłowo, jeżeli po
24 godz., po gaszeniu na powierzchni ciasta wapiennego pozostaje niewielka ilość wody
(najwyżej do 40 ml).
4. Wydajność oznaczyć jeżeli ciasto wapienne oddziela się od ścianek pojemnika. Zmierzyć
wysokość ciasta. Do oceny posłużyć się średnią pomiarów. Każde 2 mm wysokości ciasta
wapiennego w pojemniku odpowiadają wydajności 1 dm3 na 10 kg niegaszonego wapna.

D. REAKTYWNOŚĆ, wg PN-EN 459-2:2010

1. Naczynie Dewara napełnić 200,5 g destylowanej wody o temp 20 0C (T0), włożyć

termometr.
2. Wsypać 10 0,5 g wapna. Ten moment należy przyjąć za początek badania. Należy szybko
wymieszać wapno z wodą i zakryć pokrywą z termometrem.
3. Pierwszego pomiaru należy dokonać w ciągu 10 sekund od wsypania wapna do wody.
4. Temperaturę gaszenia w ciągu pierwszej minuty pomiaru mierzy się co 5 sekund, następnie
co 15 sekund. Badanie uznaje się za zakończone gdy 4 kolejne pomiary temperatury będą
niższe niż zaobserwowana maksymalna temperatura podczas oznaczenia.
5. Zmierzoną temperaturę przedstawić graficznie jako funkcję czasu (w minutach), aby
wykreślić krzywą mokrego gaszenia (patrz Rys. 2).
6. Reakcja gaszenia wapna jest uznana za zakończoną w 100% w czasie, gdy osiągnięta
zostanie temp. maksymalna – T’max. Reaktywność wapna powinna być podana jako czas –
tu, wymagany do przebiegu reakcji w 80%. Temperaturę Tu (temp. przy której reakcja zaszła
w 80%) oblicza się ze wzoru:

𝑇𝑢 = (0,8 ∙ 𝑇 ′ 𝑚𝑎𝑥 ) + (0,2 ∙ 𝑇0 ) [°𝐶]

7. Następnie z krzywej mokrego gaszenia należy określić tu.

8. Należy również podać temp. maksymalną stosując równanie:

𝑇𝑚𝑎𝑥 = (1,1 ∙ 𝑇 ′ 𝑚𝑎𝑥 ) − 2 [°𝐶]

Rys.2. Przykład krzywej mokrego gaszenia

Wydanie z dnia 01.12.2020 2

 Wapno + cement

Wydanie z dnia 01.12.2020 3

 Wapno + cement

CEMENT

1 Wykonanie badania konsystencji normowej (PN- EN 196-3:2016-12)

1.1 Przygotowanie zaczynu cementowego
Odważyć (500 1) g cementu. Określoną ilość wody, na przykład 125 g, należy albo odważyć
w misce mieszarki, albo wlewać ją z cylindra pomiarowego czy biurety.
Cement należy ostrożnie wsypywać do wody, aby uniknąć strat wody lub cementu. Czas
wsypywania cementu powinien wynosić co najmniej 5 s i nie może przekroczyć 10 s. Moment
po zakończeniu wsypywania cementu przyjmuje się w późniejszych pomiarach jako punkt
zerowy (czas zerowy). Następnie należy uruchomić mieszarkę na wolnych obrotach na 90 s.
Po 90 s mieszarkę zatrzymać na 30 s. W tym czasie zaczyn cementowy przyczepiony do
bocznych ścianek miski mieszarki zdjąć odpowiednią łopatką i dołączyć do zaczynu. Na koniec
ponownie uruchomić mieszarkę na niskich obrotach na dalsze 90 s. Całkowity czas mieszania
wynosi 3 min.
UWAGA: Inne metody mieszania zaczynu cementowego mechaniczne lub ręczne mogą być
stosowane pod warunkiem, że dadzą takie same wyniki badań, jak opisana wyżej metoda
mieszania.

1.2 Napełnianie pierścienia

Wymieszany zaczyn cementowy należy natychmiast i bez nadmiernego zagęszczania lub
wstrząsania wlać z pewnym nadmiarem do pierścienia Vicata, który uprzednio został
umieszczony na lekko natłuszczonej płytce szklanej. Nadmiar zaczynu ścina się ostrożnie
ruchem posuwisto-powrotnym za pomocą prostokątnego narzędzia z górnej powierzchni pier-
ścienia w ten sposób, aby zaczyn cementowy w pierścieniu miał gładką powierzchnię.
1.3 Próby zanurzania bolca
Aparat Vicata wraz z bolcem (rysunek 1 c) wyregulować przed badaniem; w tym celu bolec
umieścić na leżącej płytce szklanej i ustawić wskazówkę w punkcie zerowym skali. Następnie
bolec podnieść do pozycji wyjściowej.
Pierścień Vicata i płytkę szklaną natychmiast po wyrównaniu powierzchni zaczynu
cementowego ustawić współśrodkowo pod bolcem aparatu Vicata. Następnie bolec opuścić
ostrożnie do powierzchni zaczynu cementowego. Aby uniknąć dodatkowego przyspieszenia
ruchomych części, powinien on pozostać w tym położeniu od 1 do 2 s. Następnie szybko
zwolnić ruchome części tak, aby bolec zanurzał się pionowo w środku zaczynu cementowego.
Próbę zanurzenia bolca należy przeprowadzić po 4 min od zakończenia wsypywania cementu
do mieszarki (czas zerowy). Na skali odczytać głębokość zanurzenia w momencie, kiedy bolec
przestanie zagłębiać się w zaczynie cementowym, jednak najpóźniej po 30 s.
Odczytaną wartość pomiarową, stanowiącą odległość między dolnym końcem bolca i płytką
szklaną, oraz zawartość wody w zaczynie cementowym, wyrażoną w procentach w odniesieniu
do masy cementu, podać w sprawozdaniu z badań. Po każdej próbie zanurzenia bolec
natychmiast oczyścić.
Badanie zaczynów cementowych, zawierających różne ilości wody, powtarzać do momentu, aż
odstęp między bolcem i płytką szklaną osiągnie (6  2) mm. Zawartość wody w takim zaczynie
cementowym, podana w sprawozdaniu z badań w zaokrągleniu do 0,5%, stanowi ilość wody,
niezbędną do osiągnięcia konsystencji normowej.

Wydanie z dnia 01.12.2020 4

 Wapno + cement

2 Oznaczanie czasów wiązania (PN- EN 196-3:2016-12)

2.1 Oznaczanie początku wiązania
Aparat Vicata wyposażony w igłę (rysunek 1d) wyregulować przed badaniem; w tym celu
opuścić igłę na leżącą płytkę szklaną i ustawić wskazówkę w punkcie zerowym skali. Następnie
igłę podnieść do porcji wyjściowej.
Pierścień Vicata napełnić zaczynem cementowym o konsystencji normowej i wygładzić
zgodnie z 2.1.1 i 2.1.2.
Napełniony pierścień Vicata przechowywać pod wodą, utrzymując podczas przechowywania
temp. (20 ± 1) °C. Po ustalonym czasie umieścić napełniony pierścień Vicata pod igłą aparatu
Vicata, którą następnie ostrożnie opuścić tak, aby dotknęła powierzchni zaczynu cementowego.
Aby uniknąć dodatkowego przyspieszenia w czasie zanurzania w zaczynie lub zwiększenia
przyspieszenia ruchomych części, igła powinna pozostać w tym położeniu od 1 do 2 s.
Następnie szybko zwolnić ruchome części tak, aby igła zagłębiła się pionowo w zaczynie
cementowym. Głębokość zanurzenia odczytać na skali w momencie, gdy igła nie zanurza się
już głębiej w zaczynie cementowym, najpóźniej jednak po 30 s.
Odczytaną wartość pomiarową, która stanowi odległość między końcem igły i płytką szklaną,
podać w sprawozdaniu z badań wraz z czasem, który upłynął od zakończenia wsypywania
cementu do mieszarki (czas zerowy). Próby zanurzania powtórzyć na tej samej próbce zaczynu
cementowego w odpowiednio wybranych odstępach czasu, np. 10 min, i odpowiednich
miejscach, które powinny być oddalone o co najmniej 10 mm od krawędzi pierścienia i od
ostatniego miejsca nakłucia. Po każdorazowej próbie zanurzenia igłę Vicata natychmiast oczyś-
cić. Czas, który upłynął od momentu wsypania cementu do mieszarki (czas zerowy) do chwili,
kiedy odległość igły od płytki szklanej wyniesie (6  3) mm uznaje się za początek wiązania
cementu i podaje w sprawozdaniu z badań z dokładnością do 5 min. Wymaganą dokładność
można osiągnąć w ten sposób, że w pobliżu początku wiązania zaczynu cementowego zostaną
skrócone odstępy czasu między poszczególnymi próbami zanurzenia igły, zwracając uwagę, by
następujące po sobie wyniki pomiarów niezbyt różniły się między sobą.
2.2 Oznaczanie końca wiązania
Pierścień Vicata napełniony i wykorzystany zgodnie z 3.1 do oznaczania początku wiązania tak
odwrócić na płytce szklanej, aby oznaczanie końca wiązania mogło być przeprowadzone na
powierzchni, uprzednio przylegającej do płytki szklanej. Zastosowana do tego celu igła ma
pierścieniową nasadkę, (rysunek 1e) dzięki której łatwiej i dokładniej można zaobserwować
znikome głębokości zanurzenia igły; postępuje się zgodnie z 3.1. Odstępy czasu między
poszczególnymi próbami zanurzania można wydłużyć na przykład do 30 min.
Czas, który upłynął między wsypaniem cementu do mieszarki (czas zerowy) do momentu, w
którym igła zanurza się jeszcze tylko na głębokość 0,5 mm w twardniejącym zaczynie
cementowym, uznaje się za koniec wiązania i podaje w sprawozdaniu z badań w zaokrągleniu
do 15 min. Jako czas określający koniec wiązania przyjmuje się moment, w którym
pierścieniowa nasadka igły nie pozostawia już śladu na powierzchni badanej próbki. Można to
dokładnie określić, jeśli skróci się odstępy czasu między próbami zanurzania w pobliżu punktu
końcowego i zwróci uwagę, aby następujące po sobie wyniki badań niezbyt różniły się między
sobą.

Wydanie z dnia 01.12.2020 5

 Wapno + cement

Wydanie z dnia 01.12.2020 6