‫وزارت تحصیالت عالی‬

‫پوهنتون علوم طبی کابل‬

‫پوهنحی صحت عامه‬

‫دیپارتمنت صحت محیطی و حرفه ای‬

‫انرژی و تاثیرات آن باالی محیط زیست‬

‫‪Energy and its impacts on the environment‬‬

‫ترتیب کننده‪ :‬گروپ نهم (نعمت هللا ولد خیر محمد‪ ,‬واحد ولد حسین بخش‪ ,‬معرفت هللا ول‪CC‬د محم‪CC‬د رض‪CC‬ا‪,‬‬
‫عبدالرحمن ولد عبدالواحید‪ ,‬عبدهللا ولد سید نورآغا‪ ,‬محمد ادریس ولد موسی جان)‬

‫‪۱۴۰۲‬‬
‫‪Page | 1‬‬
Page | 2
 ‫فهرست مطالب‬
‫صفحه‬ ‫موضوع‬
‫انرژی‪5........................................................................................................................................‬‬
‫انواع انرژی‪5................................................................................................................................‬‬
‫انواع منابع انرژی ‪5.......................................................................................................................‬‬
‫انرژی تجدید پذیر‪6‬‬
‫انرژی آفتاب ‪6‬‬
‫انرژی گرمایش زمین‪7‬‬
‫انرژی باد‪8‬‬
‫انرژی برق آبی‪8‬‬
‫انرژی بیومس ‪9‬‬
‫انرژی تجدید ناپذیر ‪9‬‬
‫ذغال سنگ ‪9‬‬
‫نفت خام ‪10‬‬
‫گاز طبیعی ‪10‬‬
‫انرژی هسته ای ‪10‬‬
‫ریکتور های هسته ای ‪11‬‬
‫انرژی و محیط زیست ‪13‬‬
‫تاثیرات انرژی باالی محیط زیست ‪13‬‬
‫تاثیرات انرژی تجدید پذیر باالی محیط زیست ‪14‬‬
‫تاثیرات انرژی بادی باالی محیط زیست ‪17‬‬
‫تاثیرات انرژی آفتابی باالی محیط زیست ‪20‬‬
‫تاثیرات انرژی برقی باالی محیط زیست‪25‬‬
‫تاثیرات انرژی تجدید ناپذیر باالی محیط زیست‪27‬‬
‫مالحظات اقتصادی و محیط زیست انرژی هسته ای‪30‬‬
‫منابع ‪32‬‬

‫‪Page | 3‬‬
 ‫انرژی‬

‫انرژی به صورتهای مختلفی از جمله گرما‪ ،‬نور‪ ،‬مکانیکی‪ ،‬الکتریکی‪ ،‬شیمیایی و هسته ای وج ود دارد‪ .‬م ا از ان رژی‬
‫برای انجام کارهایمان از پختن غذاهای مورد عالقه گرفته تا فرستادن فضانورد ب ه فض ا‪ ،‬اس تفاده می ک نیم‪ .‬غ ذایی ک ه‬
‫شما می خورید شامل انرژی شیمیایی بوده و بدن شما آنرا ذخیره کرده تا در هنگا بازی یا ک ار آزاد کن د‪ .‬من ابع ان رژی‬
‫که ما هر روزه استفاده می کنیم به شکلهای مختلفی هستند و از راههای مختلفی ذخیره می شوند‪ .‬این منابع ب ه دو دس ته‬
‫تجدید پذیر (منبع انرژی که در مدت کوتاهی دوباره احیا می شود) و تجدید ناپذیر (منبع انرژی ک ه تم ام می ش ود و در‬
‫مدت کوتاهی نمی تواند دوباره بوجود آید‪ ).‬تقسیم می شوند‪ .‬این منابع انرژی می توانند برای تولید منیع انرژی دوم مثل‬
‫الکتریسته مورد استفاده قرار گیرند‪.‬‬

‫باد‪ ،‬انرژی گرمایی داخل زمین‪ ،‬انرژی بیومس (‪ )biomass‬و انرژی آب و انرژی آفتابی از جمله منابع ان رژی تجدی د‬
‫پذیرند‪ .‬اما در حال حاضر ما بیشتر انرژی خود را از منابع تجدید ناپذیر دری افت می ک نیم ک ه ش امل س وختهای فس یلی‬
‫همچون نفت‪ ،‬گاز طبیعی و زغال سنگ است‪ .‬بدین علت آنها را سوخت فسیلی می نامند زیرا آنها در مدت میلیونها سال‬
‫در اثر حرارت هسته زمین و فشار صخره ها و خاک روی گیاهان و حیوانات مرده تشکیل شده اند‪ .‬یکی دیگر از منابع‬
‫تجدیدناپذیر عنصر اورانیوم است که با شکافت اتمهای آن (از طری ق فرآین دی ک ه ش کافت هس ته ای ن ام دارد) ان رژی‬
‫موسوم به انرژی هسته ای تولید شده و از آن برای تولید گرما و در نهایت الکتریسیته استفاده می گردد‪ .‬م ا از هم ه این‬
‫چشمه های انرژی برای تولید الکتریسیته مورد نیاز برای منازل‪ ،‬صنایع ‪ ،‬مدارس‪ ،‬کارخانجات و حم ل و نق ل اس تفاده‬
‫می کنیم‪.‬‬

‫کاربرد روزافزون انرژی و تأمین آن برای ادامه حی ات یکی از مظ اهر مهم زن دگی جدی د اس ت‪ .‬پای ان پ ذیری ان رژی‬
‫حاصل از سوخت های فسیلی به ویژه نفت خام‪ ،‬جهان امروز را نیازمند استفاده از منابع دیگ ر ب رای ج ایگزینی آن می‬
‫نماید‪ .‬اگر در گذشته بحران غذا و یا بحران آب آشامیدنی حیات بشر را به خطر می انداخت‪ ،‬امروزه کارشناسان بر این‬
‫اعتقادند که بحران آینده که حیات بشریت را تهدید می کند‪ ،‬بحران انرژی است‪ .‬حیات بشر امروزی ب ه ط ور مس تقیم و‬
‫غیرمستقیم به منابع مختلف انرژی مانند نفت و گاز و زغال سنگ و…وابسته است و تصور زندگی بدون دسترس ی ب ه‬
‫این منابع‪ ،‬دشوار و حتی غیرممکن است‪ .‬از طرفی‪ ،‬گذشت س ریع زم ان‪ ،‬این زن گ خط ر را بلن دتر و واض ح ت ر ب ه‬
‫گوش می رساند که منابع انرژی تجدید ناپذیر در حال پایان است‪ ،‬بنابراین ضرورت کش ف و اس تفاده از من ابع ان رژی‬
‫جدید بیش از پیش اهمیت می یابد‪.‬‬

‫انرژی هسته ای از جمله مطمئن ترین و پاک ترین انرژی ه ایی اس ت ک ه می توان د کمب ود و ح تی خالء ان رژی ه ای‬
‫فسیلی را جبران کند‪ .‬انرژی هسته ای اگر چه در گذر زمان‪ ،‬زمینه ای برای ساخت سالح های مرگب ار ب وده‪ ،‬ام ا نمی‬

‫‪Page | 4‬‬
‫توان اثرات مثبت این انرژی نهفته در دل ذرات را نادیده گرفت‪ .‬در ادامه به اجمال به انواع انرژی با تأکی د ب ر ان رژی‬
‫هسته ای پرداخته می شود‪.‬‬

‫بهره گیری از انرژی از ابتدای تاریخ تمدن انسان مورد نظر بوده است ‪ .‬اصل بقاء انرژی نیز مانند اصل بق اء ج رم از‬
‫پایه های گسترش علوم طبیعی است ‪ .‬هنگامی که ارشمیدس اه رم را بی ان ک رد ” ک ه حاص ل ض رب ن یروی ک ار در‬
‫بازوی کار با حاصل ضرب نیروی مقاوم در بازوی مقاوم برابر است”‪ ،‬شاید بدون اینکه خود متوجه باش د در حقیقت‬
‫اصل بقاء انرژی را بیان میکرد ‪ .‬این اصل که بعدها بعنوان قانون اول ترمودینامی ک نامگ ذاری ش د‪ ،‬اص لی اس ت ک ه‬
‫حاکم بر” کمیت” انرژی در هر دستگاه تعریف شده میباشد‪ .‬ترمودینامیک سپس با قانون دوم که در حقیقت قانون “بی ان‬
‫کیفیت” انرژی است گسترش یافت‪.‬قانون دوم بیان میکند که انواع متف اوت ان رژی ه ر ک دام نس بت ب دیگری در مرتب ه‬
‫کیفی باالتر و یا پین تر قرار دارند بطوری که از مرتبه کیفی باالترخود بخود به نوع پست تر تنزل ک رده‪ ،‬لیکن ب رای‬
‫ارتقاء به مرتبه کیفی باالتر اعمال کار از بیرون سیستم الزم است‪ .‬بدین خاطر دانشمندان از دیرب از در پی آن ب وده ان د‬
‫که ابزار و ماشین هایی را اختراع کنند که انرژی پست تر را به انرژی باالتر تبدیل کنند تا از آن بهره گیری بیش تری‬
‫بنمایند و در این رهگذر است که انگیزه ای قوی برای رشد صنعتی جوامع انسانی بوجود آمد‪.‬‬

‫انواع انرژی‬
‫انواع گوناگون انرژی را میتوان در سه گروه تقسیم کرد‪:‬‬

‫اول – انرژی پتانسیل که بصورت های زیر است‪:‬‬

‫‪ ‬مکانیکی‪ :‬مربوط به مکان جرم نسبت به مختصات تعریف شده‬

‫‪ ‬شیمیایی‪ :‬هسته ای حاصل ازشکافت هسته ای یا گداخت هسته ای‬
‫دوم – انرژی جنبشی‪:‬‬

‫‪ ‬مکانیکی‪ :‬مربوط به سرعت حرکت جرم‬

‫‪ ‬حرکت ذرات آزاد‬
‫‪ ‬حرارتی‬
‫سوم – انرژی الکترومغناطیسی‪:‬‬

‫تابش‬ ‫‪‬‬
‫الکتریکی‬ ‫‪‬‬
‫مغناطیسی‬ ‫‪‬‬

‫انواع منابع انرژی‬

‫انرژی های تجدیدپذیر‬ ‫‪.1‬‬

‫‪Page | 5‬‬
 ‫انرژی های غیر تجدیدپذیر‬ ‫‪.2‬‬

‫انرژی تجدیدپذیر‬

‫منابع این نوع انرژی ها می توانند در یک دوره زمانی کوتاه تجدید یا احیاء شوند‪ .‬پنج منبع انرژی تجدی د پ ذیر ی ا قاب ل‬
‫احیاء که اغلب مورد استفاده قرار می گیرند شامل موارد زیر می باشند‪:‬‬

‫(‪ Biomass‬توده های زیستی) ‪ :‬شامل چوب و ضایعات چوب‪ ،‬فضوالت شهری به شکل جامد‪،‬‬ ‫‪‬‬

‫گازهای ناشی از مواد ارگانیک و اتانول‬ ‫‪‬‬

‫آب‬ ‫‪‬‬

‫گرمای درون زمین‬ ‫‪‬‬

‫باد‬ ‫‪‬‬

‫آفتاب‬ ‫‪‬‬

‫استفاده از این نوع انرژی موضوع جدیدی نبوده و بیش از ‪ 150‬سال پیش چوب در حدود نود درص د نیازه ای ان رژی‬
‫ما را فراهم نموده است‪ .‬با توسعه استفاده از زغال سنگ‪ ،‬نفت خام و گ از ط بیعی‪ ،‬وابس تگی ب ه این من ابع ک اهش پی دا‬
‫کرد‪ .‬امروزه بار دیگر نگاه ما به سوی منابع تجدید پذیر به منظور یافتن راههای جدید برای استفاده از آنها برای کم ک‬
‫به تأمین نیازهای انرژی می باشد‪ .‬بیشتر از نیمی از این انرژی ها به منظور تولید الکتریسیته استفاده می ش وند‪ .‬پس از‬
‫آن بیشترین استفاده در تولید گرما است‪ .‬سوختهای تجدید پذیر مانند اتانول نیز ب رای حم ل و نق ل و ف راهم ک ردن گرم ا‬
‫برای منازل وشرکتها استفاده می شوند‪ .‬برخالف سوختهای فسیلی‪ ،‬من ابع ان رژی تجدی د پ ذیر مانن د آب‪ ،‬ان رژی درون‬
‫زمین‪ ،‬باد و آفتاب به غیر از ‪ biomass‬یا توده های زیستی‪ ،‬گازهای گلخانه ای تولید نمی کنند‪.‬‬

‫انرژی آفتاب‬

‫آفتاب میلیاردها سال انرژی تولید کرده است منشاء انرژی آفتابی فرآیند همجوشی هسته ای است که از طریق پرتوه ای‬
‫آفتاب به زمین می رسند‪ .‬این انرژی می تواند به صورتهای دیگر تبدیل شود مانن د گرم ا والکتریس یته ‪ .‬ان رژی آفت ابی‬
‫برای منظورهای زیر می تواند به انرژی حرارتی تبدیل و استفاده شود‪:‬‬

‫گرم کردن آب برای استفاده در خانه وساختمانها‬

‫گرم کردن محیط داخل گلخانه ها‪ ،‬منازل و دیگر تأسیسات‬

‫این انرژی می تواند به دو روش به انرژی الکتریکی تبدیل شود‪:‬‬

‫‪Page | 6‬‬
 ‫روش مستقیم‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫در این روش سلولهای آفتابی مستقیمًا نور آفتاب را به الکتریسیته تبدیل می کنند‪ .‬این سیستمها اغلب در نواحی دور ک ه‬
‫دسترسی به شبکه برق ممکن نباشد استفاده می شوند‪ .‬آنها همچنین برای تأمین برق مورد نیاز ساعتها‪ ،‬ماش ین حس ابها‬
‫و چراغهای راهنمای جاده مورد استفاده قرار می گیرند‪ .‬سلول آفتابی واحدهای اصلی یک سیستم آفت ابی را تش کیل می‬
‫دهند‪ .‬یک سلول می تواند اندازه های متفاوتی با عرض ‪ 1‬سانتیمتر تا ‪ 10‬سانتیمتر داشته باشد‪ .‬هر سلول تنه ا می توان د‬
‫‪ 1‬و یا ‪ 2‬وات انرژی تولید کند که این توان برای بیشتر وسایل برقی کافی نمی باشد‪ .‬برای اف زایش ت وان خ روجی‪ ،‬این‬
‫سلولها بصورت مجتمع به هم متصل می شوند و یک ماژول یا بخش را تشکیل می دهند‪.‬‬

‫سلول آفتابی در سال ‪ 1954‬توسط بل مخترع تلفن کشف شد‪ .‬او به حساسیت ورقه سیلیکون به ن ور آفت اب پی ب رد‪ .‬در‬
‫ابتدای دهه ‪ 1950‬سلولهای آفتابی برای تأمین انرژی ماهواره های فضایی آمریکا استفاده شدند‪ .‬موفقیت این سلولها در‬
‫فضا سبب ایجاد کاربردهای تجاری برای این فناوری گردید‪.‬‬

‫روش غیرمستقیم‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫در این روش از حرارت ناشی از جمع آوری کننده های حرارتی آفتابی برای گرم کردن مایعی ب ه منظ ور تولی د بخ ار‬
‫ب رای اس تفاده توس ط ح رارت گ ردآوری ش ده از ن ور آفت اب تولی د می ش ود‪ .‬در تکنول وژی ه ای ح رارتی آفت ابی از‬
‫سیستمهای متمرکز به این علت که دمای باالیی ب رای گ رم ک ردن م ایع الزم اس ت‪ ،‬اس تفاده می ش ود‪ .‬س ه ن وع اص لی‬
‫سیستمهای حرارتی آفتابی به صورت زیر است‪.‬‬

‫ظرف سهمی گون‪ -‬نوع بسیار متداول (‪)parabolic trough‬‬ ‫‪.1‬‬

‫صفحات آفتابی ‪Solar dish‬‬ ‫‪.2‬‬
‫برجهای آفتابی ‪Solar power tower‬‬ ‫‪.3‬‬

‫انرژی زمین گرمایی‬

‫کلمه ژئوترمال یا زمین گرمایی از دو کلمه یونانی ژئو به معنی زمین و ترم به معنی گرما یا حرارت تشکیل شده است‪.‬‬
‫بنابراین انرژی زمین گرمایی‪ ،‬حرارتی اس ت ک ه از درون زمین می آی د‪ .‬م ا می ت وانیم از بخ ار و آب داغ تولی د ش ده‬
‫درون زمین را برای گرم کردن ساختمان ها یا تولید الکتریسیته استفاده کنیم ‪ .‬ان رژی زمین گرم ایی ی ک منب ع ان رژی‬
‫تجدید پذیر می باشد زیرا آب به واسطه ریزش باران مجددًا ذخیره شده و گرما ن یز ب ه ط ور پیوس ته درون زمین تولی د‬
‫می شود‪.‬‬
‫‪Page | 7‬‬
 ‫انرژی زمین گرمایی در هسته زمین که حدود ‪ 4000‬مایل زیر سطح می باشد‪ .‬تولید می شود‪.‬‬

‫سه استفاده اصلی از انرژی زمین گرمایی عبارتند از‪:‬‬

‫‪-1‬استفاده مستقیم در سیستم های گرم کننده ناحیه ای که از آب گرم حاصل از چشمه ها یا من ابع نزدی ک س طح اس تفاده‬
‫می کنند‪.‬‬

‫‪-2‬تولید الکتریسیته در نیروگاه ها که نیازمند آب یا بخار دارای دمای خیلی زی اد (‪ 300‬ت ا ‪ 700‬درج ه فارنه ایت ) می‬
‫باشد‪.‬‬

‫‪-3‬پمپ های حرارتی زمین گرمایی از گرمای آب نزدیک به سطح زمین ب رای کن ترل دم ای س اختمانهای ب االی زمین‬
‫استفاده می کنند‪.‬‬

‫انرژی باد‬

‫باد هوای متحرک است و در اثر گرم شدن سطوح ناهموار روی زمین در برابر نور آفتاب بوجود می آید‪ .‬از آنج ا ک ه‬
‫سطوح زمین دارای انواع متنوعی از خشکی و آب می باشند‪ ،‬لذا انرژی آفت اب را بص ورت بس یار متف اوتی ج ذب می‬
‫کنند‪ .‬در طول روز هوای باالی خشکی ها بسیار بیشتر از هوای روی سطوح آب گرم می شوند‪ .‬هوای گ رم ش ده روی‬
‫خشکی ها بدین دلیل منبسط و بلند شده و هوای سنگین گیچ تر برای جایگزین شدن مک انی خ الی ی ورش می آورد و در‬
‫نیتجه بادها بوجود می آیند‪ .‬در قدیم مردم از این انرژی با ساختن آسیابهای بادی برای خرد کردن دانه های گندم و دیگر‬
‫دانه ها استفاده کردند‪ .‬قدیمیترین آسیابهای بادی کشف شده متعلق به ایران بوده است این آس یابهای ب ادی ش بیه دوران ای‬
‫بزرگ پاروئی بوده و قرنها بعد مردم هلند با ارتقاء طرحهای اولیه این آسیابها‪ ،‬آسیابهای جدید ساختند که تیغه های آنه ا‬
‫از نوع تیغه های هواپیما بود‪ .‬ماشینهای بادی جدید نیز امروزه از پره هایی برای جمع آوری انرژی جنبش ی ب اد اس تفاه‬
‫می کنند باد استفاده می کنند‪ .‬باد وزی ده ش ده ب ر روی پروان ه ه ا و مق اطع ایرودینامی ک آنه ا ب اعث چرخی دن آنه ا در‬
‫ماشینهای بادی می شود‪ .‬تیغه های یک ماشین بادی به یک میله نگهدارنده متصل است ک ه آن میل ه (ش فت) ب ا چ رخش‬
‫خود توسط پروانه‪ ،‬یک مولد الکتریکی را برای تولید الکتریسیته به چرخش در می آورد‪ .‬ان رژی ب اد ش بیه ب ه ان رژی‬
‫آفتابی قبًال در روی خشکی بکار گرفته می شد‪ .‬توربینهای بادی و مزارع بادی تنها جاهایی می توانند قرار گیرند که ب ا‬
‫دائمًا در آن مکانها بوزد‪.‬‬

‫انرژی برق آبی‪ :‬انرژی گرفته شده از آب‬

‫از منابع تجدید پذیر که تولید الکتریس یته می کن د اغلب از ق درت آب اس تفاده می ش ود‪ .‬این یکی از ق دیمی ت رین من ابع‬
‫انرژی می باشد و هزاران سال قبل برای چرخش دورانای آسیاب به منظور خرد کردن دانه ها اس تفاده می ش ده اس ت‪.‬‬
‫اولین استفاده صنعتی مولد آبی برای تولید الکتریسیته در سال ‪ 1880‬رخ داد‪ ،‬وقتی که ‪ 16‬المپ جرقه ای با اس تفاده از‬
‫توربین آبی در کارخانه ای در میشیگان روشن شدند‪ .‬بدلیل اینکه منبع مول دهای آبی آب اس ت‪ ،‬نیروگ اه ه ای مول دهای‬
‫آبی باید در جایی در کنار منابع آبی بنا شوند‪.‬‬
‫‪Page | 8‬‬
 ‫بیومس‪ :‬انرژی تجدید پذیر حاصل از گیاهان و جانواران‬

‫بیومس ماده ای ساخته شده از گیاهان و جانوران است و شامل انرژی ذخیره شده از آفتاب است‪ .‬گیاه ان ان رژی آفت اب‬
‫را در فرآیندی که فتوسنتز نامیده می شود جذب می کنند‪ .‬انرژی شیمیایی در گیاهان به حیوانات و انسان با خ وردن این‬
‫گیاهان منتقل می شود‪ .‬بیومس یک منبع انرژی تجدید پذیر است زیرا همیشه گیاهان و درختان رش د می کنن د و از آنه ا‬
‫پسماند باقی می ماند‪.‬‬

‫چوب‪ ،‬محصوالت کشاورزی‪ ،‬کود کشاورزی و برخی از زباله ها مثالهایی از سوختهای بیومس هستند‪ .‬وق تی ک ه آنه ا‬
‫می سوزند انرژی شیمیایی در بیومس به صورت گرما آزاد می شود‪ .‬اگر شما یک شومینه داشته باشید چوبی را ک ه در‬
‫آن می سوزانید سوخت بیومس می باشد‪ .‬پسماند چوب یا زباله سوخته می شوند و تولید بخار برای ایجاد الکتریسیته می‬
‫کنند و یا گرما را برای کارهای صنعتی و یا خانه ها فراهم می کنند‪.‬‬

‫سوختن بیومس نه تنها انرژی آزاد می کند بلکه می تواند به انرژی مفید دیگر مانند گاز متان یا سوختها قابل انتقال مث ل‬
‫اتانول و بیودیزل تبدیل شود‪ .‬گاز متان یکی از اجزاء اص لی گ از ط بیعی اس ت م وادی همانن د فض والت و پس ماندهای‬
‫کشاورزی و انسانی گازی آزاد می کنند که بیوگاز نامیده می شود‪ .‬غالت همانند ذرت و نیشکر می توانند تخمیر شده و‬
‫تولید سوخت حمل و نقل یعنی اتانول بنماید‪ .‬بیودیزل دیگر سوخت حمل و نقل می باشد که از بقایای محصوالت غ ذایی‬
‫همچون روغنهای گیاهی و چربیهای حیوانی به دست می آید‪ .‬سوخت های بیومس دارای منافع محیط زیست می باشد‪.‬‬

‫انرژی های تجدید ناپذیر‬

‫این انرژی ها از زمین بصورت مایع‪ ،‬گاز و جامد بدست می آید‪ .‬هم اکنون نفت خ ام تنه ا م ایع س وخت فس یلی ط بیعی‬
‫تجاری است‪ .‬گاز طبیعی و پروپان بصورت گ از و زغ ال س نگ جام د اس ت‪ .‬زغ ال س نگ‪ ،‬نفت خ ام‪ ،‬گ از ط بیعی و‬
‫پروپان را به عنوان سوختهای فسیلی درنظر می گیرند برای اینکه از گیاهان و حیوانات که میلیونه ا س ال پیش زن دگی‬
‫می کردند تشکیل شده اند‪ .‬انرژی هسته ای ن یز از جمل ه انرژیه ای تجدیدناپ ذیر اس ت ک ه از ش کافت عناص ر ش کافت‬
‫پذیری چون اورانیوم بدست می آید‪ .‬البته اورانیوم یک سوخت فس یلی نیس ت‪ .‬این من ابع ان رژی بص ورت من ابع تجدی د‬
‫ناپذیر مورد توجه قرار دارند‪ .‬زیرا آنها نمی توانند در مدت کوتاهی دوباره بدست آیند‪.‬‬

‫زغال سنگ‬

‫‪Page | 9‬‬
‫زغال سنگ یک کانی رسوبی سیاه رنگ یا قهوه ای – سیاه رن گ قاب ل اش تعال می باش د ک ه از ک ربن و هی دروکربنها‬
‫تشکیل شده است‪ .‬زغال سنگ یک منبع انرژی تجدید ناپذیر می باشد زیرا در ط ول میلی ون ه ا س ال ایج اد ش ده اس ت‪.‬‬
‫انرژی موجود در زغال سنگ از انرژی ذخیره شده توسط گیاهان که صدها میلیون سال پیش زنده بوده اند‪ ،‬زم انی ک ه‬
‫زمین نسبتًا پوشیده از جنگل های باتالقی بود‪ ،‬به دست آمده است‪ .‬برای میلیون ها سال یک الیه از گیاهان مرده در کف‬
‫باتالق ها توسط الیه های آب و خاک پوشانده شد و انرژی گیاهان مرده محبوس گردید‪ .‬حرارت و فشار حاصل از الی ه‬
‫های باالیی کمک نمود تا بقایای گیاهان تبدیل به چیزی شوند ک ه ام روزه زغ ال س نگ نامی ده می ش ود‪ .‬پس از ب یرون‬
‫آوردن زغال سنگ از زمین عمومًا به وسیله یک تسمه نقاله به ی ک تأسیس ات آم اده س ازی در س ایت مع دن منتق ل می‬
‫شود‪ .‬در این تأسیسات با حذف آلودگی ها‪ ،‬خاکستر‪ ،‬س ولفور و دیگ ر م واد ناخواس ته ارزش ح رارتی زغ ال س نگ را‬
‫افزایش می دهند‪ .‬در حال حاضر عمده ترین استفاده از زغال سنگ به منظور تولی د ب رق می باش د‪ .‬در نیروگ اه زغ ال‬
‫سنگ را می سوزانند تا بخار تولیدکنند‪ .‬بخار سبب حرکت توربین ها شده و الکتریسیته تولید می شود‪.‬‬

‫نفت خام‬

‫نفت از بقایای حیوانات و گیاهان ک ه میلی ون ه ا س ال پیش و قب ل از دایناس ورها در محی ط دری ایی زن دگی می کردن د‬
‫بوجود آمده است‪ .‬در طی زمان بقایای به جامانده بوسیله الیه ها گل پوشیده شده و ح رارت و فش ار حاص ل از این الی ه‬
‫ها باعث تبدیل این بقایا به آنچه امروز نفت می نامیم شده است‪ .‬نفت خام مایعی است به رنگ زرد مایل به س یاه و ب دبو‬
‫که معموًال در اعماق زمین یافت می گردد‪ .‬دانش مندان و مهندس ین ن واحی نفت خ یز را ب ا مطالع ه نمون ه ه ا س نگ آن‬
‫منطقه جستجو می کنند‪ .‬نفت خام پس از این که از زمین استخراج شد ب ه پاالیش گاه ارس ال می ش ود و پس از پ االیش‪،‬‬
‫مواد مختلفی از نفت خام به صورت مواد نفتی قابل اس تفاده ج دا می گ ردد‪ .‬نفت خ ام برحس ب بش که ان دازه گ یری می‬
‫شود‪ .‬از یک بشکه نفت خام هنگام تصفیه حدود ‪ 19‬گالن محصوالت تولیدی نفتی برای تولید انرژی بکار می رود‪.‬‬

‫گاز طبیعی‬

‫میلیونها سال قبل بقایای حیوانات و گیاهان پوسیدند و بصورت الیه ه ای ض خیمی روی هم انباش ته گردیدن د‪ .‬این م واد‬
‫پوسیده از گیاهان و حیوانات را مواد ارگانیک می نامند‪ .‬در طی زمان خ اک و گ ل ب ه س نگ تب دیل ش دند‪ .‬و روی این‬
‫مواد را پوشانیده و این مواد زیر سنگها ماندند‪ .‬حرارت و فشار مقداری از این مواد را به ذغال س نگ و مق داری را ب ه‬
‫گاز تبدیل کردند‪ .‬از اجزاء اصلی ترکیبات گاز طبیعی‪ ،‬گاز متان است ک ه ترکی بی اس ت از ی ک اتم ک ربن و چه ار اتم‬
‫هیدروژن‪ .‬گاز طبیعی را می توان سوزاند و از انرژی تولید شده برای گرمایش و یا تولید برق استفاده کرد‪.‬‬

‫انرژی هسته ای‬

‫مقوله انرژی از مهمترین عوامل اساسی در توسعه اقتصادی و صنعتی و به طور کلی توسعه پای دار در ه ر کش ور می‬
‫باشد‪ .‬انرژی میتواند از منابع مختلف به دست آید که یکی از آنها انرژی ناشی از فعل و انفعاالت هسته ای اس ت ک ه ب ه‬
‫‪Page | 10‬‬
‫آن انرژی هسته ای می گویند‪ .‬این انرژی از دو منشأ می تواند سرچشمه بگ یرد‪ .‬یکی ش کافت هس ته اتمه ای س نگین و‬
‫دیگری همجوشی یا گداخت هسته اتمهای سبک ‪ .‬در شکافت هسته ای‪ ،‬عناص ر س نگین از قبی ل اورانی وم ی ا پلوتونی وم‬
‫توسط نوترونها شکافته شده و همراه با آزادسازی چند نوترون‪ ،‬مقداری انرژی نیز تولید می شود‪ .‬نوترونهای آزاد ش ده‬
‫می توانند تحت شرایط مناسب برای ایجاد شکافت در دیگر هسته های اورانیوم مورد استفاده قرار گیرند و بدین ت رتیب‬
‫می توان یک واکنش زنجیره ای را ایجاد نمود که باعث آزادسازی مقدار قابل مالحظ ه ای ان رژی گ ردد‪ .‬همجوش ی ی ا‬
‫گداخت هسته ای را می توان فرآیند عکس شکافت هسته ای قلم داد ک رد ک ه در آن هس ته اتمه ای س بک تولی د اتم ه ای‬
‫سنگین تر می کنند‪ .‬گداخت هسته ای در مواردی که جرم کل هسته های محصول از جرم کل مواد واکنش زا کمتر باشد‬
‫منجر به آزادسازی انرژی می شود‪ .‬آنچه درس تاره ه ا رخ می ده د و ب اعث تولی د ان رژی می گ ردد ب ارزترین نمون ه‬
‫گداخت هسته ای است‪.‬‬

‫راکتورهای هسته ای‬

‫راکتورهای هسته ای وسیله ای است ک ه در آن فرآین د ش کافت هس ته ای ب ه ص ورت کن ترل ش ده انج ام می گ یرد‪ .‬در‬
‫راکتورهای هسته ای که برای نیروگاههای اتمی طراحی می شوند (راکتورهای ق درت) اتمه ای اورانی وم ی ا پلوتونی وم‬
‫توسط نوترونها شکافته شده و گرمای ناشی از شکافت هسته ای به سیالی به نام گیچ کننده که اطراف میله ه ای س وخت‬
‫جریان دارد انتقال یافته و از آنجا به ط ور مس تقیم ی ا غیرمس تقیم ب ه تولی د بخ ار منج ر می گ ردد بخ ار حاص له ب رای‬
‫چرخاندن توربینهای مولد برق به کارگرفته می شود‪ .‬این روند همان فرآیندی اس ت ک ه در نیروگاهه ای اتمی ب ه وق وع‬
‫پیوسته و منجر به تولید انرژی می گردد‪.‬‬

‫هسته راکتور از چهار عامل اصلی زیر تشکیل شده است‪:‬‬

‫سوخت‪ :‬سوخت اتمی متشکل از مواد شکافت پذیر نظ یر اورانیم و ب ه ش کل ق رص در میل ه ه ای س وخت می‬ ‫‪.1‬‬
‫باشد‪ .‬این میله های سوختی برای تشکیل اجتماعات سوختی به هم متصل می شوند‪.‬‬
‫میله های کنترل‪ :‬میله های کنترل شامل موادی هستند که سرعت واکنش هسته ای را تنظیم می کنند اگر آنها از‬ ‫‪.2‬‬
‫هسته به بیرون کشیده شوند‪ ،‬سرعت واکنش افزایش می یابد و اگر داخل شوند سرعت واکنش کاهش می یابد‪.‬‬
‫گیچ کننده‪ :‬یک گیچ کننده که عمدتًا آب می باشد‪ ،‬به داخ ل راکت ور پمپ می ش ود ت ا گرم ای تولی د ش ده توس ط‬ ‫‪.3‬‬
‫شکافت را از بین ببرد‪.‬‬
‫کند کننده‪ :‬کند کننده ها موادی هستند که باعث کاهش انرژی یا سرعت نوترونه ای بوج ود آم ده در طی فرآین د‬ ‫‪.4‬‬
‫شکافت هسته می شوند‪.‬‬
‫تبدیل انرژی‬

‫‪Page | 11‬‬
‫علیرغم اینکه مجموع انرژیهای درون یک سیستم ثابت میماند لیکن بخشی از آن یاتمام آن انرژی از ی ک ش کل ممکن‬
‫است به شکل دیگری تبدیل شود که این بدلیل همان تفاوت در کیفیت انرژی است‪.‬این تبدیل در طبیعت هرگز بص ورت‬
‫کامل و صد در صد انجام نمیگیرد‪.‬لذا ابزار و ماشین هایی که در اثر یا در جهت تبدیل انرژی ها بک ار گرفت ه میش وند‬
‫همواره بازده یا راندمان کمتر از صد در صد دارند‪ .‬بدینمعنی که همواره بخش ی از ان رژی قاب ل دس ترس در تب دیل ب ه‬
‫انرژی نوع دیگراز دسترس خارج شده و نهایتا بصورت انرژی پست تر(حرارت) تبدیل میشود‪.‬‬

‫از مطلب فوق نتیجه میشود که با گسترش روز افزون صنعت همواره مقدار زیادی ان رژی ح رارتی در ه ر لحظ ه ب ه‬
‫ان رژی موج وددر س طح زمین بص ورت ان رژی ح رارتی اض افه میش ود‪ .‬عالوه ب ر این‪“ ،‬گازه ای گلخان ه ای” ک ه‬
‫مجموعه ای از گاز های آلوده کننده هوای موجود در سطح زمین هستند نیز مانند گلخانه ای که حرارت تابش آفتاب را‬
‫در فصل سرما در اطراف گل و گیاه نگهمیدارد‪ ،‬سبب میشوند که گرمایش اضافی به ج و اط راف ک ره زمین بیفزاین د‪.‬‬
‫در راس این گازها اکسید دوکربن است که خروجی اکثر ماشینهاست ‪ .‬لذا میبینیم که گس ترش بی روی ه ص نعت چگون ه‬
‫در افزایش دمای سطح کره زمین موثر است و اگر این روند بدون توج ه ادام ه یاب ددر دراز م دت تهدی د ج دی ب رای‬
‫محیط زیست جهانی خواهد بود‪.‬متاسفانه آثار سوء این روند از یکی دو دهه پیش مشاهده شده اس ت‪.‬ذوب ش دن ت دریجی‬
‫یخ های قطبی و افزایش دما در نقاط مختلف جهان از جمله این آثار است‪.‬‬

‫اکنون جامعه جهانی با چالش بزرگی روبروست ‪ .‬از یکطرف کش ورهای در ح ال رش د نی از ب ه ص نعتی ش دن هرچ ه‬
‫سریعتر دارند و کشور های پیشرفته ن یز هم واره در تالش رق ابتی ب رای نگهداش تن س طح پیش ترفته خ ود دارن د‪ ،‬و از‬
‫طرف دیگر ملتهای آگاه در تالش برای حفظ محیط زیست میباشند‪ .‬کنفرانس های جهانی مانند نشست ریو دو ژانیرو و‬
‫نشست کیوتو برای اتخاذ راهکار های جهانی حفظ محیط زیست از جمله تالش های ملت هاست‪.‬‬

‫از جمله راهکار های مهم در درجه اول تاکید و هشدار جدی به جهانیان نسبت به اهمیت حفظ محیط زیس ت میباش د‪ .‬در‬
‫این راستا مفهوم رشد ملی یا “توسعه” با تاکید با کاربرد عبارت “توسعه پایدار” جای خود راباید تغییر دهد ‪.‬‬

‫شایان توجه است که تا چن دی پیش ‪ ،‬مص رف ان رژی در ه ر کشورش ا خص ی ب رای نش ان دادن م یزان پیش رفتگی‬
‫آنکشور بحساب میآمد که خود این مطلب قابل تأمل است زیرا کشورهایی هستند که در مصرف انرژی زیاده روی بلکه‬
‫اسراف میکنند در حالیکه زیاد هم پیشرفته نیستند ‪.‬در مقابل آن‪ ،‬کشور ه ای پیش رفته ای هم هس تند ک ه عل یرغم توس عه‬
‫قابل توجه در سطح جهانی‪ ،‬در بهینه سازی و کاهش سرانه مصرف انرژی پیشتازند‪ .‬هنر و مجموعه ابتکارات علمی‬
‫و فنی یک کشور در کاهش مصرف انرژی‪ ،‬بنوبه خود دلیل دیگری برای پیشرفتگی است‪.‬‬

‫شاید بتوان مطلب فوق را بدین نحو اصالح کرد که‪:‬تولی د و مص رف بهین ه ان رژی از ش اخص ه ای پیش رفت ص نعتی‬
‫کشورهاست‪.‬زیرا همانگونه که بهینه سازی در مصرف شرط است‪ ،‬روش های تولید بهین ه ان رژی ن یز در س طح کالن‬
‫در کشورها بسیار مهم است‪ .‬بعنوان مثال‪ ،‬زغال سنگ و سوخت های فسیلی (نفت و گاز)بیشترین آلودگی را در محی ط‬
‫زیست ایجاد میکنند و بعالوه هم بصورت مستقیم و هم بصورت غیر مستقیم(گاز های گلخانه ای ) محی ط را گ رم ک رده‬
‫‪Page | 12‬‬
‫دمای سطح زمین را باال میبرند ‪ .‬در مقایسه ‪ ،‬انرژی برقابی بدون هیچ آالین ده و ب دون اف زایش دم ای محی ط از پ اک‬
‫ترین انواع انرژی میباشد‪ .‬انرژی هسته ای نیز با رعایت جدی و کامل اصول فنی ایمنی نیز از انواع انرژی های پ اک‬
‫میباشد‪،‬هرچند مقداری کم در افزایش گرمای محیط زیست تاثیر دارد‪.‬د ر عين حال پر واضح است که بهره برداری يا‬
‫استحصال انرژی از منابع انرژیهای تجدید پذیرچنانچه به لحاظ فن آوری و اقتصادی توسعه ه ای اتف اق افت د‪ ،‬ب ه س هم‬
‫خود ود جای خود در زمره بهترين ها قرار خواهند گرفت‪.‬‬

‫انرژی و محیط زیست‬

‫انرژی و محیط زیست‬

‫خداوند از روز ازل با تابش نور و انرژی به جهان هستی حیات بخشید‪ .‬انسان با کشف آتش و برافروختن آن به زن دگی‬
‫رنگی دوباره بخشید و نیازهای اولیه خود را تامین نمود‪ .‬در قرن های اخیر با کشف مع ادن نفت‪ ،‬گ از‪ ،‬ذغ ال س نگ و‬
‫بهره برداری از آن سطح رفاه‪ ،‬تکنولوژی و دانش را در راه منافع خود بهبود بخشید‪ .‬اتم را ش کافت‪ ،‬ان رژی هس ته ای‬
‫را از آن خود نمود و به نیاز روز افزون انسان صنعتی به انرژی پاسخ داد‪ .‬به مرور زمان اهمیت اجتم اعی ان رژی ت ا‬
‫بدانجا باال گرفت که مصرف سرانه انرژی به یک معیار رفاه اجتماعی در آمد و در ارزی ابی س طح رف اه و آس ایش ب ه‬
‫نقطه عطفی تبدیل گردید‪ .‬در عصر حاضر این معیارها اوج پیشرفت و رفاه و ترقی را تعیین نمودند ولی ناگهان صدای‬
‫زنگهای خطر از راه دور طنین انداز گردید و روز به روز با صدای ناجیان طبیعت و محیط زیست هم آوا شد تا اینکه‬
‫انسان صنعتی ولی نزدیک بین عمق فاجعه را از نزدیک و با چشمان خود رویت نمود و با اع تراض وج دان بش ری ب ا‬
‫تمام وجود خود آنرا لمس نمود‪.‬‬

‫تاثیرات انرژی باالی محیط زیست‬

‫مش کالت زیس ت‌محیطی دامنه‌ای از آالین ده‌ها‪ ،‬خط رات و تخ ریب اکوسیس تم را در ن واحی وس یع‌تر دربرمی‌گ یرد‪.‬‬
‫مشکالت مربوط به تامین و استفاده از انرژی نه تنها به گرم شدن کره زمین‪ ،‬بلکه به نگرانی‌ه ای زیس ت‌محیطی مانن د‬
‫آلودگی هوا‪ ،‬بارش اسیدی‪ ،‬تخریب الیه اوزون‪ ،‬تخریب جنگل‌ها و انتشار مواد رادیواکتیو مربوط می‌شود‪ .‬اگر بش ریت‬
‫می خواهد به آینده انرژی روشن با حداقل اثرات محیط زیست دست یابد‪ ،‬این مسائل باید به طور همزم ان م ورد توج ه‬
‫قرار گیرند‪ .‬شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد اگر انسان ها به تخ ریب محی ط زیس ت ادام ه دهن د‪ ،‬آین ده ت أثیر‬
‫منفی خواهد داشت‪ .‬در مسائل زیست‌محیطی کنونی‪ ،‬مهم‌ت رین مش کالت شناخته‌ش ده بین‌المللی‪ ،‬ب ارش اس یدی‪ ،‬تخ ریب‬
‫الیه ازون و تغییرات آب و ه وایی جه انی اس ت‪ .‬در ارتب اط ب ا این موض وع‪ ،‬ب ه تفص یل ب ه این س ه نگ رانی خ واهیم‬
‫پرداخت‪ .‬قبل از شروع‪ ،‬ارائه طرح هایی از آالینده ها و اثرات محیط زیست آنها همانطور ک ه در ج دول ‪ 1‬ارائ ه ش ده‬
‫است مفید است‪.‬‬

‫‪Page | 13‬‬
 ‫تاثیرات انرژی تجدید پذیر باالی محیط زیست‬

‫همه منابع انرژی تا حدودی بر محیط زیست ما تأثیر می گذارند‪ .‬سوخت‌های فسیلی ‪ -‬زغال‌سنگ‪ ،‬نفت و گاز ط بیعی ‪-‬‬
‫با بسیاری از اقدامات‪ ،‬از جمله آلودگی هوا و آب‪ ،‬آس یب ب ه س المت عم ومی‪ ،‬حی ات‌وحش و از دس ت دادن زیس تگاه‪،‬‬
‫استفاده از آب‪ ،‬استفاده از زمین و انتشار گرمایش جهانی‪ ،‬به طور ق ابل‌توجهی آس یب بیش تری نس بت ب ه من ابع ان رژی‬
‫تجدیدپذیر وارد می‌کنند‪.‬‬

‫با این حال‪ ،‬منابع تجدیدپذیر مانند باد‪ ،‬آفتاب‪ ،‬زمین گرمایی‪ ،‬زیست توده و انرژی آبی نیز اثرات محیط زیست دارند که‬
‫برخی از آنها قابل توجه هستند‪.‬‬

‫مزایای استفاده از انرژی های تجدیدپذیر‬

‫انرژی های تجدیدپذیر ‪ -‬باد‪ ،‬آفتاب‪ ،‬زمین گرمایی‪ ،‬برق آبی و زیست توده ‪ -‬مزایای قابل توجهی برای آب و هوا‪ ،‬سالمت و اقتصاد م ا ف راهم می‬
‫کند‪.‬‬

‫نوع دقیق و شدت تأثیرات محیطی بسته به فناوری خاص مورد استفاده‪ ،‬موقعیت جغرافیایی و تع دادی از عوام ل دیگ ر‬
‫متفاوت است‪ .‬با درک مسائل زیست‌محیطی فعلی و بالقوه مرتبط با ه ر منب ع ان رژی تجدیدپ ذیر‪ ،‬می‌ت وانیم گام‌ه ایی را‬
‫برای جلوگیری یا به حداقل رساندن مؤثر این تأثیرات برداریم زیرا آنها بخش بزرگ‌تری از منبع برق ما می‌شوند‪.‬‬

‫کاهش گرمی جهانی‬

‫فعالیت های انسانی جو ما را با کاربن دای اکساید و سایر انتشارات گرمایش جهانی پربار می کند‪ .‬این گازها مانند ی ک‬
‫پتو عمل می کنند و گرما را به دام می اندازند‪ .‬نتیجه شبکه ای از تأثیرات مهم و مضر است‪ ،‬از طوفان ه ای ش دیدتر و‬
‫مکرر‪ ،‬تا خشکسالی‪ ،‬افزایش سطح دریا و انقراض‪.‬‬

‫‪Page | 14‬‬
‫در ایاالت متحده‪ ،‬حدود ‪ 29‬درصد از انتشارات گرمایش جهانی از بخش برق ما ناش ی می ش ود‪ .‬بیش تر این انتش ارات‬
‫ناشی از سوخت های فسیلی مانند زغال سنگ و گاز طبیعی است‪.‬‬

‫در مقابل‪ ،‬بیشتر منابع انرژی تجدیدپذیر‪ ،‬انتش ارات گرم ایش جه انی ان دکی را تولی د می کنن د‪ .‬ح تی زم انی ک ه ش امل‬
‫انتشار «دوران زن دگی» ان رژی پ اک می‌ش ود (یع نی انتش ارات ه ر مرحل ه از زن دگی ی ک فن اوری ‪ -‬تولی د‪ ،‬نص ب‪،‬‬
‫بهره‌برداری‪ ،‬از کار انداختن)‪ ،‬انتشار گرمایش جهانی مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر حداقل است‪.‬‬

‫تولید برق تجدیدپذیر از زیست توده می تواند طیف گسترده ای از انتشارات گرمایش جهانی را بسته به منبع و اینکه آی ا‬
‫به طور پایدار منبع و برداشت می شود یا خیر‪ ،‬داشته باشد‪.‬‬

‫افزایش عرضه انرژی های تجدیدپذیر به ما این امکان را می دهد که جایگزین منابع انرژی کربن فشرده شده و انتش ار‬
‫گرمایش جهانی ایاالت متحده را به میزان قابل توجهی کاهش دهیم‪.‬‬

‫بهبود صحت عامه‬

‫آلودگی هوا و آب ساطع شده از نیروگاه های زغال سنگ و گاز طبیعی با مشکالت تنفسی‪ ،‬آسیب های عص بی‪ ،‬حمالت‬
‫قلبی‪ ،‬سرطان‪ ،‬مرگ زودرس و بسیاری از مشکالت جدی دیگر مرتبط است‪ .‬آلودگی همه افراد را تحت تأثیر قرار می‬
‫دهد‪ :‬یک مطالعه دانشگاه هاروارد هزینه های دوران زندگی و اثرات بهداشت عمومی زغال س نگ را ه ر س ال ‪74.6‬‬
‫میلیارد دالر تخمین زد‪ .‬این معادل ‪ 4.36‬سنت به ازای هر کیلووات ساعت برق تولیدی است ‪ -‬حدود یک سوم می انگین‬
‫نرخ برق برای یک خانه معمولی ایاالت متحده‪.‬‬

‫بیشتر این اثرات منفی بر سالمتی ناشی از آلودگی هوا و آب است که فناوری‌های انرژی پاک به سادگی تولید نمی‌کنن د‪.‬‬
‫سیستم‌های بادی‪ ،‬آفتابی و برق آبی‪ ،‬برق تولی د می‌کنن د ب دون اینک ه آالین ده‌های ه وا مرتب ط باش ند‪ .‬سیس تم ه ای زمین‬
‫گرمایی و زیست توده برخی از آالینده های هوا را منتشر می کنند‪ ،‬اگرچه مجموع انتشار هوا به طور کلی بسیار کم تر‬
‫از نیروگاه های زغال سنگ و گاز طبیعی است‪.‬‬

‫عالوه بر این‪ ،‬انرژی باد و آفتاب اساس ًا ب رای ک ار ک ردن نی ازی ب ه آب ندارن د و بن ابراین من ابع آبی را ب ا رق ابت ب ا‬
‫کش اورزی‪ ،‬آب آش امیدنی ی ا س ایر نیازه ای مهم آبی آل وده نمی‌کنن د‪ .‬در مقاب ل‪ ،‬س وخت‌های فس یلی می‌توانن د ت أثیر‬

‫‪ CO2e‬چیست؟‬

‫کاربن دای اکساید (‪ )CO2‬شایع ترین گاز گلخانه ای است‪ ،‬اما سایر آالینده های هوا ‪ -‬مانن د مت ان ‪ -‬ن یز ب اعث گ رم ش دن ک ره زمین می ش وند‪.‬‬
‫منابع مختلف انرژی مقادیر متفاوتی از این آالینده ها را تولید می کنند‪ .‬برای آسان‌تر کردن مقایسه‪ ،‬از مع ادل دی‌اکس ید ک ربن ی ا ‪ CO2e‬اس تفاده‬
‫می‌کنیم ‪ -‬مقدار دی‌اکسید کربن مورد نیاز برای تولید مقداری معادل گرم شدن‪.‬‬

‫قابل‌توجهی بر منابع آب داشته باشند‪ :‬هم استخراج زغال‌سنگ و هم حفاری گاز طبیعی می‌توانند من ابع آب آش امیدنی را‬
‫آلوده کنن د و هم ه نیروگاه‌ه ای ح رارتی‪ ،‬از جمل ه نیروگاه‌ه ایی ک ه ب ا زغ ال س نگ‪ ،‬گ از و نفت ک ار می‌کنن د‪ ،‬آب را‬
‫برداشت و مصرف می‌کنند‪ .‬گیچ کننده‬
‫‪Page | 15‬‬
‫نیروگاه های زیست توده و زمین گرمایی‪ ،‬مانند نیروگاه های زغال سنگ و گاز طبیعی‪ ،‬ممکن اس ت ب رای گیچ ک ردن‬
‫به آب نیاز داشته باشند‪ .‬نیروگاه های برق آبی می توانند اکوسیستم های رودخانه را هم در باالدست و هم در پایین دست‬
‫سد مختل کنند‪ .‬با این حال‪ ،‬مطالعه ‪ 80‬درصدی ‪ NREL‬تا سال ‪ 2050‬انرژی های تجدیدپذیر‪ ،‬که شامل زیست ت وده و‬
‫زمین گرمایی بود‪ ،‬نشان داد که کل مصرف و برداشت آب در آینده با انرژی های تجدیدپذیر باال به ط ور قاب ل ت وجهی‬
‫کاهش می یابد‪.‬‬

‫انرژی تمام نشدنی‬

‫بادهای شدید‪ ،‬آسمان آفتابی‪ ،‬مواد گیاهی فراوان‪ ،‬گرمای زمین و آب با حرکت سریع‪ ،‬هر ک دام می‌توانن د منب ع وس یع و‬
‫دائمی ان رژی را ف راهم کنن د‪ .‬بخش نس بتًا ک وچکی از الکتریس یته ای االت متح ده در ح ال حاض ر از این من ابع ت أمین‬
‫می‌شود‪ ،‬اما این می‌تواند تغییر کند‪ :‬مطالعات بارها نشان داده‌اند که انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توانند س هم ق ابل‌توجهی از‬
‫نیازهای برق آینده را تأمین کنند‪ ،‬حتی پس از در نظر گرفتن محدودیت‌های بالقوه‪.‬‬

‫در واقع‪ ،‬یک مطالعه بزرگ با حمایت دولت نشان داد که انرژی پاک می‌تواند بین سه تا ‪ ۸۰‬برابر میزان س ال ‪،۲۰۱۳‬‬
‫بسته به فرضیات‪ ،‬نقش داشته باشد‪ .‬و مطالعه ‪ NREL‬که قبال ذکر شد نشان داد که انرژی های تجدیدپ ذیر می توان د ت ا‬
‫سال ‪ 2050‬تا ‪ 80‬درصد برق ایاالت متحده را به راحتی تامین کند‪.‬‬

‫‪Page | 16‬‬
 ‫تاثیرات انرژی باد باالی محیط زیست‬
‫بهره برداری از نیروی باد یکی از پاک ترین و پایدارترین راه ه ا ب رای تولی د ب رق اس ت زی را هیچ آل ودگی س می ی ا‬
‫انتشار گرمایش جهانی ایجاد نمی کند‪ .‬باد همچ نین ف راوان‪ ،‬پای ان ناپ ذیر و مق رون ب ه ص رفه اس ت ک ه آن را ب ه ی ک‬
‫جایگزین مناسب و در مقیاس بزرگ برای سوخت های فسیلی تبدیل می کند‪.‬علیرغم پتانسیل گس ترده آن‪ ،‬ان واع مختلفی‬
‫از اثرات محیط زیست مرتبط با تولید برق بادی وجود دارد که باید شناسایی و کاهش یابد‪ .‬آنها شامل مس ائل اس تفاده از‬
‫زمین و چالش های حیات وحش و زیستگاه می شوند‬

‫اثرات محیط زیست نیروی باد‬

‫نیروی باد بدون آلودگی سمی یا انتشار گرمایش جهانی برق تولید می کند‪ ،‬اما اثرات محیط زیست دارد که باید شناسایی و کاهش یابد‪.‬‬

‫استفاده از زمین‬

‫تأثیر استفاده از زمین تأسیسات نیروگاه بادی به طور قابل مالحظه ای بسته به مکان متفاوت اس ت‪ :‬ت وربین ه ای ب ادی‬
‫که در مناطق مسطح قرار می گیرند معموًال از زمین های بیشتری نسبت به مناطق تپه ای استفاده می کنند‪ .‬با این حال‪،‬‬
‫توربین های بادی تمام این سرزمین را اشغال نمی کنند‪ .‬آنها باید تقریبًا ‪ 5‬تا ‪ 10‬قطر روت ور از هم فاص له داش ته باش ند‬
‫(قطر روتور قطر پره های توربین بادی است)‪ .‬بنابراین‪ ،‬خود توربین‌ها و زیرساخت‌های اط راف آن (ش امل جاده‌ه ا و‬
‫خطوط انتقال) بخش کوچکی از مساحت کل تأسیسات بادی را اشغال می‌کنند‪.‬‬

‫بررسی آزمایشگاه ملی انرژی های تجدیدپذیر از تاسیسات بزرگ بادی در ای االت متح ده نش ان داد ک ه آنه ا بین ‪ 30‬ت ا‬
‫‪ 141‬هکتار در هر مگاوات ظرفیت خروجی برق مصرف می کنند (یک توربین بادی در مقیاس عمومی جدید ح دود ‪2‬‬
‫مگاوات است)‪ .‬با این حال‪ ،‬کمتر از ‪ 1‬هکتار در هر مگاوات به طور دائم و کم تر از ‪ 3.5‬هکت ار در ه ر مگ اوات ب ه‬
‫طور موقت در طول ساخت و ساز مختل می شود‪ .‬باقیمان ده زمین را می ت وان ب رای اه داف مختل ف تولی دی دیگ ر از‬
‫جمله چرای دام‪ ،‬کشاورزی‪ ،‬بزرگراه ها و مسیرهای پیاده روی اس تفاده ک رد‪ .‬از ط رف دیگ ر‪ ،‬تأسیس ات ب ادی را می‬
‫توان در میدان های قهوه ای (زمین های صنعتی متروک یا کم استفاده) یا سایر مکان ه ای تج اری و ص نعتی ق رار داد‬
‫که به طور قابل توجهی نگرانی ها در مورد استفاده از زمین را کاهش می دهد‪.‬‬
‫‪Page | 17‬‬
‫تاسیسات بادی فراساحلی به فضای بیشتری نیاز دارند زی را ت وربین ه ا و پ ره ه ا بزرگ تر از همتای ان خ ود در زمین‬
‫هستند‪ .‬بسته به موقعیت آنها‪ ،‬چنین تاسیسات دریایی ممکن است با انواع دیگر فعالیت های اقیانوس ی مانن د م اهیگیری‪،‬‬
‫فعالیت های تفریحی‪ ،‬استخراج شن و ماسه‪ ،‬استخراج نفت و گاز‪ ،‬دریانوردی و آبزی پروری رقابت کنند‪ .‬به ک ارگیری‬
‫بهترین شیوه ها در برنامه ریزی و مکان یابی می تواند به به حداقل رساندن اثرات بالقوه اس تفاده از زمین پ روژه ه ای‬
‫بادی دریایی و زمینی کمک کند‪.‬‬

‫محل زندگی حیات وحش‬

‫تأثیر توربین‌های بادی بر حیات وحش‪ ،‬به ویژه بر پرندگان و خفاش‌ها‪ ،‬به ط ور گس ترده مس تند و م ورد مطالع ه ق رار‬
‫گرفته است‪ .‬بررسی اخیر کمیته ملی هماهنگی باد (‪ )NWCC‬از تحقیقات بررسی شده‪ ،‬ش واهدی از م رگ پرن دگان و‬
‫خفاش ها در اثر برخورد با توربین های بادی و به دلیل تغییرات فشار هوا ناشی از چ رخش ت وربین ه ا و همچ نین ب ه‬
‫دلیل اختالل در زیستگاه پیدا کرد‪ NWCC .‬به این نتیجه رسید که این تأثیرات نس بتًا کم اس ت و تهدی دی ب رای جمعیت‬
‫گونه‌ها نیست‪.‬‬

‫عالوه بر این‪ ،‬تحقیقات در مورد رفتار حیات وحش و پیشرفت در فناوری ت وربین ه ای ب ادی ب ه ک اهش م رگ و م یر‬
‫پرندگان و خفاش ها کمک کرده است‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬زیست شناسان حیات وحش دریافته اند ک ه خف اش ه ا زم انی ک ه‬
‫سرعت باد کم است بیشتر فعال هستند‪ .‬با استفاده از این اطالعات‪ ،‬تعاونی خفاش ها و انرژی بادی به این نتیجه رس یدند‬
‫که بی حرکت نگه داشتن توربین های بادی در زمان ه ایی ب ا س رعت ب اد کم می توان د م رگ خف اش ه ا را ت ا بیش از‬
‫نصف کاهش دهد بدون اینکه تأثیر قابل توجهی ب ر تولی د ن یرو داش ته باش د‪ .‬س ایر اث رات حی ات وحش را می ت وان از‬
‫طریق مکان یابی بهتر توربین های بادی کاهش داد‪ .‬خدمات ماهی و حی ات وحش ای االت متح ده ب ا تش کیل ی ک گ روه‬
‫مشاوره شامل نمایندگان صنعت‪ ،‬دولت های ایالتی و قبیله ای و سازمان ه ای غیرانتف اعی ک ه توص یه ه ای ج امعی در‬
‫مورد مکان یابی مناسب مزرعه بادی و بهترین شیوه های مدیریتی ارائه کردند‪ ،‬نقش رهبری را در این تالش ایفا کرده‬
‫است‪.‬‬

‫توربین‌های بادی فراساحلی می‌توانند تأثیرات مشابهی ب ر پرن دگان دری ایی داش ته باش ند‪ ،‬ام ا مانن د توربین‌ه ای ب ادی‬
‫خشکی‪ ،‬مرگ و میر پرندگان مرتبط با باد دریایی حداقل است‪ .‬مزارع بادی واقع در فراساحل نیز بر ماهی ه ا و دیگ ر‬
‫حیات وحش دریایی تأثیر خواهند گذاشت‪ .‬برخی از مطالعات نشان می دهد که توربین ها ممکن است در واق ع ب ا عم ل‬
‫به عنوان صخره های مصنوعی‪ ،‬جمعیت ماهی ها را افزایش دهند‪ .‬تاثیر از سایتی به سایت دیگر متف اوت خواه د ب ود‪،‬‬
‫و بنابراین سیستم های تحقیق و پایش مناسب برای هر تاسیسات بادی فراساحلی مورد نیاز است‪.‬‬

‫صحت عامه و جامعه‬

‫تاثیر صدا و بصری دو نگرانی اصلی سالمت عمومی و جامعه در ارتب اط ب ا ک ارکرد توربین‌ه ای ب ادی اس ت‪ .‬بیش تر‬
‫صدای تولید شده توسط توربین های بادی آیرودینامیک است که در اثر حرکت پره های توربین در هوا ایجاد می ش ود‪.‬‬
‫‪Page | 18‬‬
‫همچنین صدای مکانیکی تولید شده توسط خود توربین وجود دارد‪ .‬س طح کلی ص دا ب ه ط راحی ت وربین و س رعت ب اد‬
‫بستگی دارد‪.‬‬

‫برخی از افرادی که در نزدیکی تاسیسات ب ادی زن دگی می کنن د از مش کالت ص دا و ارتع اش ش کایت ک رده ان د‪ ،‬ام ا‬
‫مطالعات صنعتی و حمایت شده توسط دولت در کانادا و استرالیا نشان داده اند که این مسائل ب ر س المت عم ومی ت أثیر‬
‫منفی نمی گذارد‪ .‬با این حال‪ ،‬برای توسعه‌دهندگان توربین‌های بادی مهم است که این نگرانی‌های جامعه را با پیروی از‬
‫بهترین شیوه‌های «همسایه خوب» برای مکان‌یابی توربین‌ها و آغ از گفتگ وی ب از ب ا اعض ای جامع ه آس یب‌دیده ج دی‬
‫بگیرند‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬پیشرفت های تکنولوژیکی‪ ،‬مانند به حداقل رساندن عیوب سطح تیغه ها و استفاده از مواد ج اذب‬
‫صدا می تواند صدای توربین بادی را کاهش دهد‪.‬‬

‫تحت شرایط نوری خاص‪ ،‬توربین‌های بادی می‌توانند اث ری ب ه ن ام سوس و زدن س ایه ایج اد کنن د‪ .‬این م زاحمت را می‬
‫توان با مکان یابی دقیق‪ ،‬کاشت درختان یا نصب سایبان های پنجره‪ ،‬یا محدود کردن عملی ات ت وربین ب ادی در ش رایط‬
‫روشنایی خاص به حداقل رساند‪.‬‬

‫اداره هوانوردی فدرال (‪ )FAA‬ایجاب می کند که توربین های بادی ب زرگ‪ ،‬مانن د تم ام س ازه ه ای ب ا ارتف اع بیش از‬
‫‪ 200‬فوت‪ ،‬چراغ های سفید یا قرمز برای ایمنی هوانوردی داشته باشند‪ .‬با این حال‪ FAA ،‬اخیرًا تعیین کرده اس ت ک ه‬
‫تا زمانی که هیچ شکافی در روشنایی بیش از نیم مایل وجود نداشته باشد‪ ،‬الزم نیست هر برج در یک پروژه بادی چن د‬
‫توربین روشن شود‪ .‬تا زمانی که توربین ها به رنگ سفید باشند‪ ،‬روشنایی در روز ضروری نیست‪.‬‬

‫وقتی صحبت از زیبایی شناسی به میان می آید‪ ،‬توربین های بادی می توانند واکنش ه ای ش دیدی را برانگیزن د‪ .‬ب رای‬
‫برخی از مردم‪ ،‬آنها مجسمه های برازنده ای هستند‪ .‬برای دیگران‪ ،‬آنها چشم انداز هایی هستند که چشم انداز ط بیعی را‬
‫به خطر می اندازند‪ .‬اینکه آیا یک جامعه مایل به پذیرش یک خط افق تغییر یافته در ازای قدرت پاک تر اس ت‪ ،‬بای د در‬
‫یک گفتگوی عمومی باز تصمیم گیری شود‪.‬‬

‫مصرف آب‬

‫هیچ تاثیر آب در ارتباط با عملکرد توربین های بادی وجود ندارد‪ .‬مانند تمام فرآیندهای تولی د‪ ،‬مق داری آب ب رای تولی د‬
‫فوالد و سیمان برای توربین‌های بادی استفاده می‌شود‪.‬‬

‫انتشارات گرمایش جهانی در دوران زندگی‬

‫در حالی که هیچ انتشار گازهای گلخانه ای مرتبط ب ا ت وربین ه ای ب ادی در ح ال ک ار وج ود ن دارد‪ ،‬انتش ار گازه ای‬
‫گلخانه ای مرتبط با مراحل دیگر دوران عمر توربین بادی‪ ،‬از جمله تولید مواد‪ ،‬حمل و نقل مواد‪ ،‬س اخت و مونت اژ در‬
‫محل‪ ،‬بهره برداری و نگهداری‪ ،‬و از کار انداختن و برچیدن است‪. .‬‬

‫‪Page | 19‬‬
‫تخمین کل انتشار گرمایش جهانی به عوامل مختلفی از جمله سرعت باد‪ ،‬درصد زمان وزش باد و ترکیب م واد ت وربین‬
‫بادی بستگی دارد‪ .‬بیشتر تخمین‌ها از انتشار گرمایش جهانی در دوران حیات توربین‌های بادی بین ‪ ۰.۰۲‬تا ‪ ۰.۰۴‬پون د‬
‫کاربن دای اکساید معادل در هر کیلووات ساعت است‪ .‬برای بیان این موضوع‪ ،‬تخمین‌ها از انتشار گرم ایش جه انی در‬
‫دوران زندگی برای برق تولیدی گاز ط بیعی بین ‪ 0.6‬ت ا ‪ 2‬پون د مع ادل ک اربن دای اکس اید در ه ر کیل ووات س اعت و‬
‫برآوردها برای برق تولید شده از زغال سنگ ‪ 1.4‬و ‪ 3.6‬پوند معادل کاربن دای اکساید در هر کیل ووات س اعت اس ت‪.‬‬
‫کیلووات ساعت‪.‬‬

‫تاثیرات انرژی آفتابی باالی محیط زیست‬

‫آفتاب منبع عظیمی برای تولید برق پاک و پایدار بدون آلودگی سمی یا انتشارات گرمایش جهانی فراهم می کند‪.‬‬

‫اثرات محیط زیست بالقوه مرتبط با انرژی آفتابی ‪ -‬استفاده از زمین و از دست دادن زیس تگاه‪ ،‬اس تفاده از آب و اس تفاده‬
‫از مواد خطرناک در تولید ‪ -‬بسته به فناوری که شامل دو دسته کلی است‪ :‬سلول های آفتابی فتوولتائیک (‪ )PV‬یا آفتابی‬

‫متمرکز می تواند بسیار متفاوت باشد‪ .‬گیاهان حرارتی (‪.)CSP‬‬

‫مقیاس سیستم ‪ -‬از آرایه های ‪ PV‬کوچک و پراکنده روی پشت بام گرفته تا پروژه های ‪ PV‬و ‪ CSP‬در مقیاس ب زرگ‬
‫‪ -‬همچنین نقش مهمی در سطح تأثیرات محیط زیست ایفا می کند‪.‬‬

‫استفاده از زمین‬

‫بسته به موقعیت مکانی آنها‪ ،‬تأسیسات آفتابی در مقیاس بزرگتر می توانند نگرانی هایی را در مورد تخ ریب زمین و از‬
‫دست دادن زیستگاه ایجاد کنند‪ .‬کل نیاز به مساحت زمین بسته به فناوری‪ ،‬توپوگرافی سایت و شدت منبع آفتابی متف اوت‬
‫است‪ .‬برآوردها برای سیس تم ه ای ‪ PV‬در مقی اس ش هری از ‪ 3.5‬ت ا ‪ 10‬هکت ار در ه ر مگ اوات اس ت‪ ،‬در ح الی ک ه‬
‫برآوردها برای تاسیسات ‪ CSP‬بین ‪ 4‬تا ‪ 16.5‬هکتار در هر مگاوات است‪.‬‬

‫‪Page | 20‬‬
‫برخالف تأسیسات بادی‪ ،‬فرصت کمتری برای پروژه های آفتابی برای اشتراک زمین با کاربری های کشاورزی وج ود‬
‫دارد‪ .‬با این حال‪ ،‬اثرات زمین از سیستم‌های آفتابی در مقیاس ش هری را می‌ت وان ب ا ق رار دادن آن‌ه ا در مکان‌ه ای ب ا‬
‫کیفیت پایین‌تر مانند زمین‌های قهوه‌ای‪ ،‬زمین‌های متروکه معدن‪ ،‬ی ا کری دورهای حمل‌ونق ل و انتق ال موج ود ب ه ح داقل‬
‫رساند‪ .‬آرایه های ‪ PV‬آفتابی در مقیاس کوچکتر‪ ،‬که می توانند بر روی خانه ها یا ساختمان های تجاری س اخته ش وند‪،‬‬
‫تأثیر کمتری بر استفاده از زمین دارند‪.‬‬

‫مصرف آب‬

‫سلول های ‪ PV‬آفتابی از آب برای تولید برق استفاده نمی کنن د‪ .‬ب ا این ح ال‪ ،‬مانن د تم ام فرآین دهای تولی د‪ ،‬مق داری آب‬
‫برای تولید قطعات ‪ PV‬آفتابی استفاده می شود‪.‬‬

‫نیروگاه های حرارتی آفتابی متمرکز (‪ ،)CSP‬مانند همه نیروگاه های حرارتی ح رارتی‪ ،‬ب رای گیچ ک ردن ب ه آب نی از‬
‫دارند‪ .‬مصرف آب به طراحی کارخانه‪ ،‬محل کارخانه و نوع سیستم گیچ کننده بستگی دارد‪.‬‬

‫نیروگاه های ‪ CSP‬که از فناوری چرخش مرطوب با برج های گیچ کننده استفاده می کنند بین ‪ 600‬تا ‪ 650‬گالن آب در‬
‫هر مگاوات ساعت برق تولید شده برداشت می کنند‪ .‬کارخانه‌های ‪ CSP‬ب ا فن اوری گیچ‌س ازی یکب ار مص رف‪ ،‬س طح‬
‫بیشتری از برداشت آب دارند‪ ،‬اما مصرف کل آب کمتری دارند (زیرا آب به ص ورت بخ ار از بین نمی‌رود)‪ .‬فن‌آوری‬
‫گیچ کننده خشک می‌تواند مصرف آب در کارخانه‌های ‪ CSP‬را تقریبًا ‪ 90‬درصد کاهش دهد‪ .‬با این ح ال‪ ،‬معاوض ه ب ا‬
‫این صرفه جویی در آب هزینه های باالتر و راندمان پایین تر است‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬فناوری گیچ کننده خشک در دماهای‬
‫باالتر از ‪ 100‬درجه فارنهایت به طور قابل توجهی کمتر موثر است‪.‬‬

‫بسیاری از مناطقی در ایاالت متحده که دارای باالترین پتانسیل انرژی آفتابی هستند ن یز من اطقی ب ا خش ک ت رین آب و‬
‫هوا هستند‪ ،‬بنابراین بررسی دقیق این مبادالت آب ضروری است‪( .‬برای اطالعات بیشتر‪ ،‬نحوه کارکرد‪ :‬آب برای گیچ‬
‫کردن نیروگاه را ببینید‪).‬‬

‫مواد خطرناک‬

‫فرآیند تولید سلول های ‪ PV‬شامل تعدادی مواد خطرناک است که بیشتر آنها ب رای تم یز ک ردن و خ الص س ازی س طح‬
‫نیمه هادی استفاده می شود‪ .‬این مواد شیمیایی مشابه آنهایی که در ص نایع نیم ه ه ادی عم ومی اس تفاده می ش وند ش امل‬
‫اسید کلریدریک‪ ،‬اسید سولفوریک‪ ،‬اسید نیتریک‪ ،‬هیدروژن فلوراید‪ ،‬ت ری کلروات ان و اس تون می باش د‪ .‬مق دار و ن وع‬
‫مواد شیمیایی مورد استفاده بستگی به نوع سلول‪ ،‬میزان تمیز کردن مورد نیاز و اندازه ویفر س یلیکونی دارد‪ .‬ک ارگران‬
‫همچنین با خطرات مرتبط با استنشاق گرد و غبار سیلیکون مواجه هستند‪ .‬بن ابراین‪ ،‬تولی د کنن دگان ‪ PV‬بای د از ق وانین‬
‫ایاالت متحده پیروی کنند تا اطمینان حاصل شود که کارگران در معرض این مواد شیمیایی آسیب نمی بینند و زباله های‬
‫تولیدی به درستی دفع می شوند‪.‬‬

‫‪Page | 21‬‬
‫سلول‌های ‪ PV‬الیه نازک حاوی تعدادی مواد سمی‌تر از موادی هس تند ک ه در س لول‌های فتوولتائی ک س یلیکونی س نتی‬
‫استفاده می‌شوند‪ ،‬از جمله آرسنید گالیم‪ ،‬مس‪-‬ایندیوم‪-‬گالیوم‪-‬دیزلنید و ک ادمیوم‪-‬تلوری د‪ .‬اگ ر این م واد ب ه درس تی م ورد‬
‫استفاده قرار نگیرند و دفع نشوند‪ ،‬می توانند تهدیدهای جدی محیطی یا سالمت عمومی باشند‪ .‬با این ح ال‪ ،‬تولیدکنن دگان‬
‫انگیزه مالی قوی دارند تا اطمینان حاصل کنند که این مواد بسیار ارزشمند و اغلب کمیاب به جای دور ریختن‪ ،‬بازیافت‬
‫می شوند‪.‬‬

‫انتشارات گرمایش جهانی در دوران زندگی‬

‫در حالی که هیچ انتشار گرمایش جهانی مرتبط با تولید الکتریسیته از انرژی آفتابی وجود ندارد‪ ،‬انتشار گازهای گلخان ه‬
‫ای مرتبط با مراحل دیگر دوران حیات آفتابی‪ ،‬از جمله ساخت‪ ،‬حمل و نقل مواد‪ ،‬نصب‪ ،‬نگهداری‪ ،‬و از کار انداختن و‬
‫برچیدن است‪ .‬اکثر تخمین‌ها از انتشار دوران حیات برای سیستم‌های فتوولتائی ک بین ‪ ۰.۰۷‬ت ا ‪ ۰.۱۸‬پون د ک اربن دای‬
‫اکساید معادل در هر کیلووات ساعت است‪.‬‬

‫اثرات محیط زیست انرژی زمین گرمایی‬

‫توسعه یافته ترین نوع نیروگاه های زمین گرمایی (مع روف ب ه نیروگ اه ه ای گرم ابی) در ن زدیکی "نق اط داغ" زمین‬
‫شناسی قرار دارند که در آن سنگ مذاب داغ نزدیک به پوسته زمین است و آب گ رم تولی د می کن د‪ .‬در من اطق دیگ ر‪،‬‬
‫سیس تم‌های زمین گرم ایی تقویت‌ش ده (ی ا زمین گرم ایی س نگ خش ک داغ)‪ ،‬ک ه ش امل حف اری در س طح زمین ب رای‬
‫دستیابی به منابع زمین گرمایی عمیق‌تر است‪ ،‬می‌تواند دسترسی وسیع‌تری به انرژی زمین‌گرمایی فراهم کند‪.‬‬

‫نیروگاه های زمین گرمایی همچنین از نظر فناوری که برای تبدیل منبع به الکتریسیته استفاده می کنن د (بخ ار مس تقیم‪،‬‬
‫فالش یا باینری) و نوع فناوری گیچ کننده ای که استفاده می کنند متفاوت هستند‪ .‬تأثیرات محیط زیست بسته ب ه فن اوری‬
‫تبدیل و گیچ کننده مورد استفاده متفاوت خواهد بود‪.‬‬

‫کیفیت آب و استفاده‬

‫نیروگاه های زمین گرمایی می توانند بر کیفیت و مصرف آب تأثیر بگذارن د‪ .‬آب گ رم پمپ ش ده از مخ ازن زیرزمی نی‬
‫اغلب حاوی سطوح باالیی از گوگرد‪ ،‬نمک و سایر مواد معدنی است‪ .‬اکثر تاسیسات زمین گرم ایی دارای سیس تم ه ای‬
‫آب حلقه بسته هستند که در آن آب اس تخراج ش ده پس از اس تفاده ب رای تولی د گرم ا ی ا ب رق‪ ،‬مس تقیمًا ب ه مخ زن زمین‬
‫گرمایی پمپ می شود‪ .‬در چنین سیستم‌هایی‪ ،‬آب در داخل محفظه‌های چاه فوالدی که به سنگ اطراف سیمان شده است‪،‬‬
‫قرار می‌گیرد‪ .‬هیچ موردی از آلودگی آب از سایت های زمین گرمایی در ایاالت متحده گزارش نشده است‪.‬‬

‫آب نیز توسط نیروگاه های زمین گرمایی برای گیچ سازی و تزریق مجدد استفاده می شود‪ .‬تمام تاسیسات ان رژی زمین‬
‫گرمایی ایاالت متحده از فناوری چرخش مرطوب با برج های گیچ کننده اس تفاده می کنن د‪ .‬بس ته ب ه فن اوری گیچ کنن ده‬
‫مورد استفاده‪ ،‬نیروگاه های زمین گرمایی می توانند بین ‪ 1700‬تا ‪ 4000‬گ الن آب در ه ر مگ اوات س اعت نی از داش ته‬

‫‪Page | 22‬‬
‫باشند‪ .‬با این حال‪ ،‬بیشتر نیروگاه های زمین گرمایی می توانند از سیال زمین گرم ایی ی ا آب ش یرین ب رای گیچ س ازی‬
‫استفاده کنند‪ .‬استفاده از سیاالت زمین گرمایی به جای آب شیرین به وضوح تأثیر آب کلی گیاهان را کاهش می دهد‪.‬‬

‫اکثر نیروگاه های زمین گرمایی پس از استفاده مجدد آب را ب ه مخ زن ب رای جلوگ یری از آل ودگی و فرونشس ت زمین‬
‫تزریق می کنند‪ .‬با این حال‪ ،‬در بیشتر موارد‪ ،‬تمام آب خارج شده از مخزن دوباره تزریق نمی شود زیرا مقداری از آن‬
‫به صورت بخار از بین می رود‪ .‬به منظور حفظ حجم ثابت آب در مخ زن‪ ،‬بای د از آب خ ارج اس تفاده ش ود‪ .‬مق دار آب‬
‫مورد نیاز بستگی به اندازه گیاه و تکنولوژی مورد استفاده دارد‪ .‬با این حال‪ ،‬از آنج ایی ک ه آب مخ زن "ک ثیف" اس ت‪،‬‬
‫اغلب نیازی به استفاده از آب تمیز برای این منظور نیس ت‪ .‬ب رای مث ال‪ ،‬س ایت زمین گرم ایی ‪ Geysers‬در کالیفرنی ا‬
‫فاضالب تصفیه شده غیر قابل شرب را به مخزن زمین گرمایی خود تزریق می کند‪.‬‬

‫انتشارات هوا‬

‫تمایز بین سیستم های حلقه باز و حلقه بسته با توجه به انتشار هوا مهم است‪ .‬در سیستم های حلقه بس ته‪ ،‬گازه ای خ ارج‬
‫شده از چاه در معرض اتمسفر قرار نمی گیرند و پس از پای ان گرم ا ب ه زمین تزری ق می ش وند‪ ،‬بن ابراین انتش ار ه وا‬
‫حداقل است‪ .‬در مقابل‪ ،‬سیستم های حلقه باز سولفید هی دروژن‪ ،‬ک اربن دای اکس اید‪ ،‬آمونی اک‪ ،‬مت ان و ب ور منتش ر می‬
‫کنند‪ .‬سولفید هیدروژن‪ ،‬که بوی متمایز "تخم مرغ فاسد" دارد‪ ،‬رایج ترین انتشار است‪.‬‬

‫هنگامی که در اتمسفر قرار می گیرد‪ ،‬سولفید هیدروژن ب ه دی اکس ید گ وگرد (‪ )SO2‬تب دیل می ش ود‪ .‬این ب ه تش کیل‬
‫ذرات کوچک اسیدی کمک می کند که می توانند توسط جریان خون جذب شوند و ب اعث بیم اری قل بی و ری وی ش وند‪.‬‬
‫دی اکسید گوگرد همچنین باعث باران اسیدی می شود که به محصوالت کشاورزی‪ ،‬جنگل ها و خاک آس یب می رس اند‬
‫و دریاچه ها و نهرها را اسیدی می کند‪ .‬با این حال‪ ،‬انتشار ‪ SO2‬از نیروگاه های زمین گرمایی تقریبًا ‪ 30‬براب ر کم تر‬
‫از نیروگاه های زغال سنگ است که بزرگترین منبع ‪ SO2‬در کشور است‪.‬‬

‫برخی از نیروگاه های زمین گرمایی نیز مقادیر کمی از انتشار جیوه تولید می کنند که باید ب ا اس تفاده از فن اوری فیل تر‬
‫جیوه کاهش یابد‪ .‬اسکرابرها می توانند انتشار هوا را کاهش دهن د‪ ،‬ام ا لجن آبکی متش کل از م واد ج ذب ش ده از جمل ه‬
‫گوگرد‪ ،‬وانادیوم‪ ،‬ترکیبات سیلیس‪ ،‬کلریدها‪ ،‬آرسنیک‪ ،‬جیوه‪ ،‬نیکل و سایر فلزات سنگین تولید می کنن د‪ .‬این لجن س می‬
‫اغلب باید در محل های زباله های خطرناک دفع شود‪.‬‬

‫استفاده از زمین‬

‫مقدار زمین مورد نیاز یک نیروگاه زمین گرمایی بسته به ویژگی های مخزن منبع‪ ،‬م یزان ظ رفیت ت وان‪ ،‬ن وع سیس تم‬
‫تبدیل انرژی‪ ،‬نوع سیستم گیچ کننده‪ ،‬آرایش چاه ها و سیس تم ه ای لول ه کش ی و پس ت و پس ت متف اوت اس ت‪ .‬نیازه ای‬
‫ساختمان کمکی‪ .‬آبفشان‪ ،‬بزرگترین نیروگاه زمین گرمایی در جهان‪ ،‬تقریبًا ‪ 1517‬مگاوات ظرفیت دارد و مس احت این‬
‫نیروگاه تقریبًا ‪ 78‬کیلومتر مربع است که تقریبًا معادل ‪ 13‬هکتار در هر مگ اوات اس ت‪ .‬مانن د آبفش ان ه ا‪ ،‬بس یاری از‬

‫‪Page | 23‬‬
‫سایت های زمین گرمایی در مناطق دورافتاده و حساس اکولوژیکی قرار دارند‪ ،‬بنابراین توسعه دهندگان پروژه باید این‬
‫را در فرآیندهای برنامه ریزی خود در نظر بگیرند‪.‬‬

‫فرونشست زمین‪ ،‬پدیده‌ای که در آن سطح زمین فرو می‌رود‪ ،‬گاهی اوقات در اثر خ روج آب از مخ ازن زمین گرم ایی‬
‫ایجاد می‌شود‪ .‬اکثر تاسیسات زمین گرمایی با تزریق مجدد فاضالب به مخازن زمین گرمایی پس از ج ذب گرم ای آب‪،‬‬
‫این خطر را برطرف می کنند‪.‬‬

‫نیروگاه های گرمابی در "نقاط داغ" زمین شناسی ق رار دارن د‪ ،‬ک ه تمای ل ب ه س طوح ب االتری از خط ر زلزل ه دارن د‪.‬‬
‫شواهدی وجود دارد که نشان می دهد نیروگاه های گرمابی می توانند به فرکانس بیشتر زلزله منجر ش وند‪ .‬سیس تم ه ای‬
‫زمین گرمایی پیشرفته (سنگ خشک داغ) نیز می توانند افزایش دهند‪ .‬خطر زلزله های کوچ ک‪ .‬در این فرآین د‪ ،‬آب ب ا‬
‫فشارهای باال پمپ می شود تا مخازن سنگ داغ زیرزمینی را که مشابه فناوری مورد استفاده در شکستگی هی درولیکی‬
‫گاز طبیعی استفاده می شود‪ ،‬شکسته شود‪ .‬هنگامی که یک سیستم زمین گرمایی در نزدیکی یک منطقه پرجمعیت ق رار‬
‫دارد‪ ،‬نظارت مداوم و ارتباط شفاف با جوامع محلی نیز ضروری است‪.‬‬

‫انتشارات گرمایش جهانی در دوران زندگی‬

‫در سیستم های زمین گرمایی حلقه باز‪ ،‬تقریبًا ‪ 10‬درصد از انتشارات هوا را کاربن دای اکساید تشکیل می دهد و مقدار‬
‫کمتری از انتشار گازهای گلخانه ای متان است که یک گ از گرم ایش جه انی ق وی ت ر اس ت‪ .‬ب رآورد انتش ار گرم ایش‬
‫جهانی برای سیستم های حلقه باز تقریبًا ‪ 0.1‬پوند کاربن دای اکساید معادل در هر کیلووات ساعت است‪ .‬در سیس تم‌های‬
‫حلقه بسته‪ ،‬این گازها در اتمسفر آزاد نمی‌شوند‪ ،‬اما همچنان برخی انتشارات مرتبط با ساخت کارخانه و زیرساخت‌های‬
‫اطراف وجود دارد‪.‬‬

‫سیستم های زمین گرمایی پیشرفته‪ ،‬که برای حفاری و پمپ اژ آب ب ه مخ ازن س نگ داغ نی از ب ه ان رژی دارن د‪ ،‬انتش ار‬
‫گرمایش جهانی در دوران زندگی تقریبًا ‪ 0.2‬پوند کاربن دای اکساید معادل در هر کیلووات ساعت دارند‪.‬‬

‫برای بیان این موضوع‪ ،‬تخمین‌ها از انتشار گرمایش جهانی در دوران زندگی برای برق تولیدی گاز طبیعی بین ‪ 0.6‬ت ا‬
‫‪ 2‬پوند معادل کاربن دای اکساید در هر کیلووات ساعت و برآوردها برای ب رق تولی د ش ده از زغ ال س نگ ‪ 1.4‬و ‪3.6‬‬
‫پوند معادل کاربن دای اکساید در هر کیلووات ساعت است‪.‬‬

‫‪Page | 24‬‬
 ‫تاثیرات انرژی برق آبی باالی محیط زیست‬

‫برق آبی شامل سدهای عظیم برق آبی و بند های کوچ ک جری ان رودخان ه اس ت‪ .‬س اخت س دهای ب رق آبی در مقی اس‬
‫بزرگ در بسیاری از نقاط جهان (از جمله چین و برزیل) ادامه دارد‪ ،‬اما بعی د اس ت ک ه تاسیس ات جدی دی در آین ده ب ه‬
‫ناوگان موجود ایاالت متحده اضافه شود‪.‬‬

‫در عوض‪ ،‬آینده نیروی برق آبی در ایاالت متحده احتماًال ش امل اف زایش ظ رفیت در س دهای فعلی و پروژه‌ه ای جدی د‬
‫رودخانه‌ای خواهد بود‪ .‬در هر دو نوع گیاه اثرات محیط زیست وجود دارد‪.‬ش‬

‫استفاده از زمین‬

‫‪Page | 25‬‬
‫اندازه مخزن ایجاد شده توسط یک پروژه برق آبی می تواند بسیار متفاوت باشد‪ ،‬که تا حد زیادی به اندازه ژنراتوره ای‬
‫برق آبی و توپوگرافی زمین بستگی دارد‪ .‬بند های برق آبی در مناطق مسطح تمایل ب ه زمین بس یار بیش تری نس بت ب ه‬
‫مناطق تپه ای یا دره هایی دارند که در آن مخازن عمیق تر می توانند حجم بیش تری از آب را در فض ای کوچک تر نگ ه‬
‫دارند‪.‬‬

‫سرازیر شدن زمین برای مخزن برق آبی اثرات محیط زیست شدیدی دارد‪ :‬جنگ ل‪ ،‬زیس تگاه حی ات وحش‪ ،‬زمین ه ای‬
‫کشاورزی و زمین های دیدنی را از بین می برد‪ .‬در بسیاری از موارد‪ ،‬مانند سد ‪ Three Gorges‬در چین‪ ،‬کل جوامع‬
‫نیز مجبور به جابجایی شده اند تا راه را برای مخازن باز کنند‪.‬‬

‫تاثیرات حیات وحش‬

‫مخازن سد برای اهداف متعددی مانند آبیاری کشاورزی‪ ،‬کنترل سیالب و تفریح استفاده می‌شوند‪ ،‬بنابراین نمی‌توان تمام‬
‫اثرات حیات وحش مرتبط با سدها را مستقیمًا به نیروی برق آبی نسبت داد‪ .‬با این حال‪ ،‬تاسیسات برق آبی هنوز هم می‬
‫توانند تأثیر عمده ای بر اکوسیستم های آبی داشته باشند‪ .‬برای مثال‪ ،‬اگرچه روش‌های مختلفی ب رای ب ه ح داقل رس اندن‬
‫ضربه وج ود دارد (از جمل ه نردبان‌ه ای م اهی و ص فحه‌های ورودی)‪ ،‬ماهی‌ه ا و س ایر ارگانیس م‌ها می‌توانن د توس ط‬
‫پره‌های توربین زخمی و کشته شوند‪.‬‬

‫جدای از تماس مستقیم‪ ،‬اثرات حیات وحش هم در داخل مخازن سد و هم در پایین دست تاسیسات می تواند وجود داش ته‬
‫باشد‪ .‬آب مخزن معموًال نسبت به آب معمولی رودخانه راکدتر است‪ .‬در نتیجه‪ ،‬مخزن دارای مقادیر باالتر از حد نرمال‬
‫رسوبات و مواد مغذی خواهد بود که می تواند بیش از حد جلبک و سایر عل ف ه ای ه رز آب زی را پ رورش ده د‪ .‬این‬
‫علف های هرز می توانند دیگر حیوانات و گیاهان رودخانه ای را از بین ببرن د و بای د از طری ق برداش ت دس تی ی ا ب ا‬
‫معرفی ماهیانی که این گیاهان را می خورند کنترل شوند‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬آب از طریق تبخیر در مخازن س د ب ا س رعت‬
‫بسیار بیشتری نسبت به رودخانه های جاری از دست می رود‪.‬‬

‫عالوه بر این‪ ،‬اگر آب زیادی در پشت مخزن ذخ یره ش ود‪ ،‬بخش ه ایی از رودخان ه در پ ایین دس ت مخ زن می توان د‬
‫خشک شود‪ .‬بنابراین‪ ،‬اکثر اپراتورهای ب رق آبی مل زم ب ه رهاس ازی ح داقل مق دار آب در زم ان ه ای معی نی از س ال‬
‫هستند‪ .‬در صورت عدم رهاسازی مناسب‪ ،‬سطح آب پایین دست کاهش می یابد و به حیات جانوران و گیاهان آسیب می‬
‫رساند‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬آب مخزن به طور معم ول دارای اکس یژن محل ول کم و س ردتر از آب رودخان ه معم ولی اس ت‪.‬‬
‫هنگامی که این آب آزاد می شود‪ ،‬می تواند اثرات منفی بر گیاهان و حیوانات پایین دست داشته باش د‪ .‬ب رای ک اهش این‬
‫اثرات‪ ،‬توربین‌های هوادهی را می‌توان برای افزایش اکسیژن محلول نصب کرد و مصرف آب چند سطحی می‌تواند ب ه‬

‫‪Page | 26‬‬
‫اطمینان حاصل شود که آب آزاد شده از مخزن از تم ام س طوح مخ زن می‌آی د‪ ،‬ن ه فق ط از پ ایین ک ه س ردترین اس ت و‬
‫دارای کمترین اکسیژن محلول‪.‬‬

‫انتشارات گرمایش جهانی در دوران زندگی‬

‫انتشارات گرمایش جهانی در طول نصب و برچیدن بند های برق آبی تولید می شود‪ ،‬اما تحقیقات اخ یر نش ان می ده د‬
‫که انتشار گازهای گلخانه ای در طول عملیات تاسیسات نیز می تواند قابل توجه باش د‪ .‬چ نین انتش ارات بس ته ب ه ان دازه‬
‫مخزن و ماهیت زمینی که توسط مخزن سیل شده است بسیار متفاوت است‪.‬‬

‫گیاهان کوچک جریان رودخانه بین ‪ 0.01‬تا ‪ 0.03‬پوند معادل کاربن دای اکساید در هر کیلووات ساعت منتشر می‬
‫کنند‪ .‬انتشار دوران زندگی از بند های برق آبی در مقیاس بزرگ که در مناطق نیمه خشک ساخته شده اند نیز کم است‪:‬‬
‫تقریبًا ‪ 0.06‬پوند کاربن دای اکساید معادل در هر کیلووات ساعت‪ .‬با این حال‪ ،‬تخمین‌ها برای انتشار گرمایش جهانی‬
‫در دوران زندگی از بند‌های برق آبی ساخته شده در مناطق گرمسیری یا تورب‌های معتدل بسیار بیشتر است‪ .‬پس از‬
‫غرقاب شدن منطقه‪ ،‬پوشش گیاهی و خاک این مناطق تجزیه می شود و هم کاربن دای اکساید و هم متان آزاد می کند‪.‬‬
‫مقدار دقیق انتشار تا حد زیادی به ویژگی های خاص سایت بستگی دارد‪ .‬با این حال‪ ،‬برآوردهای فعلی نشان می دهد‬

‫که انتشار دوران زندگی می تواند بیش از ‪ 0.5‬پوند معادل کاربن دای اکساید در هر کیلووات ساعت باشد‪.‬‬

‫تاثیرات انرژی تجدید ناپذیر باالی محیط زیست‬

‫تغییرات اقلیمی و موارد دیگر‬

‫تاثیرات انرژی های تجدید ناپذیر محیط زیست‬

‫این منابع در طبیعت یافت می شوند‪ ،‬اما با استفاده از آنها ناپدید می شوند‪ .‬طبق مطالعه اخیر منتشر شده در مجل ه علمی‬
‫‪ ،Nature‬ذخایر نفت تا سال ‪ 2043‬تمام خواهد شد‪ .‬همین امر در مورد زغال سنگ و گاز طبیعی نیز ص دق می کن د ‪-‬‬
‫تاریخی که دیگر این سوخت های فسیلی را نخواهیم داشت به سرعت نزدیک می شود‪ .‬اما دلیل اینک ه م ا بای د ف ورًا ب ه‬
‫دنبال منابع جدید انرژی باشیم‪ ،‬این نیست که این منابع در حال اتمام هستند‪ ،‬بلکه ب ه دلی ل ت أثیرات ج دی محی ط زیس ت‬
‫انرژی های تجدید ناپذیر بر روی سیاره ما است‪.‬‬

‫مشکل انرژی های تجدید ناپذیر‬

‫بیایید با یک واقعیت مهم شروع کنیم ‪ -‬فقط در یک سال‪ ،‬انسان چیزی را مصرف می کن د ک ه ط بیعت میلی ون ه ا س ال‬
‫برای تولید آن صرف کرده است‪ .‬به عنوان مثال در مورد سوخت های فسیلی چنین اس ت‪ .‬ه زاران ی ا میلی ون ه ا س ال‬
‫طول می کشد تا آنها شکل بگیرند و در چند دهه کوتاه ما تمام ذخایر این منابع انرژی را به پایان خواهیم رساند‪.‬‬
‫‪Page | 27‬‬
‫زغال سنگ‪ ،‬نفت و گاز طبیعی به عنوان منابع انرژی تجدید ناپذیر شناخته می شوند زیرا در طبیعت به مقدار محدودی‬
‫وجود دارند‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬آنها از منابع محدود تولید می شوند و یا زمان بسیار زیادی برای بازسازی نیاز دارند‪.‬‬

‫انرژی هسته ای همچنین یک منبع انرژی تجدید ناپذیر است زیرا اورانیومی که ب ه عن وان س وخت اس تفاده می کن د ب ه‬
‫خودی خود بازسازی نمی شود‪ .‬با این وجود‪ ،‬به مبارزه با تغییرات آب و هوایی کمک می کند‪ ،‬زیرا ‪ CO2‬ی ا گازه ای‬
‫گلخانه ای منتشر نمی کند‪.‬‬

‫سوخت تغییرات آب و هوایی‬

‫سوخت های فسیلی ‪ 80‬درصد تقاضای فعلی جهانی برای انرژی اولیه را تشکیل می دهند و سیستم ان رژی منب ع تقریب ًا‬
‫دو سوم انتشار ‪ CO2‬در سراسر جهان است‪.‬‬

‫هم ‪ CO2‬و هم سایر گازهای گلخانه ای قادر به تجمع و انتشار گرما هستند‪ .‬و همانطور که کارشناس ان نش ان داده ان د‪،‬‬
‫افزایش غلظت ‪ CO2‬در جو منجر به افزایش قابل توجه دمای زمین می شود‪ .‬امروزه دمای زمین نسبت به دوران پیش‬
‫از صنعتی شدن بیش از ‪ 1‬درجه سانتیگراد افزایش یافته است‪ .‬در اینج ا ش ما میتوانی د اطالع ات بیش تری راج ع ب ه آن‬
‫بخوانید‪.‬‬

‫سوخت‌های فسیلی ‪ 80‬درصد از تقاضای فعلی جهانی برای انرژی اولیه را تشکیل می‌دهند‪.‬‬

‫اگر روند فعلی ادامه یابد ‪ -‬یعنی اگر سهم فعلی سوخت‌های فسیلی حفظ شود و پیش‌بینی دو برابر ش دن تقاض ای ان رژی‬
‫تا سال ‪ 2050‬درست باشد ‪ -‬ما با حفظ افزایش دمای جهانی تا ‪ 2‬درجه سانتی‌گراد فاصله زیادی خ واهیم داش ت‪ .‬درج ه‬
‫سانتی گراد چنین گرمایشی پیامدهای فاجعه باری برای سیاره و آب و هوای آن خواهد داشت‪.‬‬

‫ریزش قطرات مواد نفتی‬

‫همچنین در فهرس ت فاجع ه ه ای محی ط زیس ت ناش ی از فعالیت‌ه ای انس انی‪ ،‬لکه‌ه ای نف تی از ج دی‌ترین و همچ نین‬
‫شایع‌ترین فاجعه های طبیعی هستند‪ .‬یکی از مناطقی که بیشتر در این سیاره آسیب دیده است‪ ،‬آمازون است‪.‬‬

‫از سال ‪ 2014‬تحت تأثیر نشت مکرر نفت‪ ،‬نزدی ک ب ه ‪ 400‬جامع ه در آم ازون پ رو دارای س رب‪ ،‬ک ادمیوم‪ ،‬جی وه و‬
‫سایر فلزات سنگین در سیستم خود هستند‪.‬‬

‫استان سوکامبیوس‪ ،‬بخشی از آمازون اکوادور‪ ،‬یکی از مناطقی اس ت ک ه بیش تر تحت ت اثیر آل ودگی نف تی ق رار گرفت ه‬
‫است‪ .‬غذا‪ ،‬آب و هوا تحت تأثیر نشت‌ها قرار می‌گیرند‪ .‬جنگل ب ارانی ممل و از دودکش‌ه ای ب زرگ اس ت ک ه گازه ای‬
‫خروجی حاصل از استخراج نفت را می‌سوزاند و همچنین آب باران را که منبع اصلی آب ب رای س اکنان منطق ه اس ت‪،‬‬
‫آلوده می‌کند‪.‬‬

‫زباله های رادیواکتیو‬

‫‪Page | 28‬‬
‫در مورد انرژی هسته ای‪ ،‬الزم است که زباله های رادیواکتیو به درستی مدیریت ش وند‪ .‬این زباله‌ه ایی اس ت ک ه قاب ل‬
‫بازیافت نیستند و باید با خیال راحت ذخیره شوند زیرا می‌توانند برای قرن‌ها و حتی ه زاران س ال رادیواکتیوی تی تولی د‬
‫کنند‪ .‬زباله های هسته ای باید با اطمینان از حداکثر ایمنی مدیریت شوند‪ ،‬زیرا رادیواکتیویتی برای سالمت مردم و ک ره‬
‫زمین مضر است‪ .‬رادیواکتیویتی منتشر شده در مقادیر زیاد کشنده است و همچ نین می توان د ب اعث بدش کلی و بیم اری‬
‫در افراد ساکن در این منطقه در طی چندین نسل شود‪.‬‬

‫شما فقط باید به داستان های کسانی گوش دهید که پس از گذشت چندین دهه‪ ،‬هنوز از تاثیرات حادثه هسته ای چرنوبی ل‬
‫رنج می برند‪.‬‬

‫باران اسیدی‬

‫باران اسیدی یکی از پیامدهای آلودگی هوا است‪ .‬زمانی اتفاق می‌افت د ک ه انتش ار آالین ده‌های کارخانه‌ه ا‪ ،‬اتومبیل‌ه ا ی ا‬
‫دیگهای گرمایش مرکزی با رطوبت اتمسفر تم اس پی دا کن د‪ .‬این گازه ای گلخان ه ای ناش ی از س وزاندن س وخت ه ای‬
‫فسیلی است و منجر به اسیدی شدن خاک‪ ،‬دریاچه ها و دریاها و در نتیجه آسیب به زمین و گیاه ان و ج انوران دری ایی‬
‫می شود‪.‬‬

‫تاثیر بر سالمت انسان‬

‫واقعیت این است که تمام عواقب استفاده از انرژی های تجدید ناپذیر که در باال ذکر شد‪ ،‬به هر طریقی بر سالمت افراد‬
‫تأثیر می گذارد‪ .‬اما با نگاهی به داده‌های خاص‌تر‪ ،‬آلودگی هوا ناشی از سوزاندن سوخت‌های فس یلی ب اعث م رگ ‪4.5‬‬
‫میلیون نفر در سراسر جهان در هر سال می‌ش ود‪ .‬ناگفت ه نمان د ک ه ب ر اس اس برآورده ای ‪ ،WHO‬س االنه ح دود ‪4.2‬‬
‫میلیون مرگ زودرس در اثر قرار گرفتن در معرض ذرات فلزی مرتبط با سوزاندن سوخت های فسیلی رخ می دهد‪.‬‬

‫انتقال انرژی‪ :‬مسیری به سوی انرژی های تجدیدپذیر‬

‫خوشبختانه‪ ،‬همه این تاثیرات قابل پیشگیری‪ ،‬کاهش و حتی معکوس هستند‪ .‬چگون ه؟ ب ا تعه د قاطعان ه ب ه ان رژی ه ای‬
‫تجدیدپذیر و حمایت از گذار قطعی به منابع پ اک و پای ان ناپ ذیر ان رژی‪ .‬م ا در م ورد ان رژی ب اد‪ ،‬ان رژی خورش یدی‬
‫فتوولتائیک‪ ،‬انرژی حرارتی خورشیدی‪ ،‬انرژی هیدرولیک و غیره صحبت می کنیم‪.‬‬

‫با توجه به مطالعه طبیعت که در ابتدای این مقاله ذکر شد‪ ،‬اگ ر ف ورًا اس تفاده از ان رژی ه ای تجدی د ناپ ذیر را متوق ف‬
‫نکنیم‪ ،‬افزایش دمایی که در انتظار ما اس ت تغی یرات غیرقاب ل برگش تی را در س یاره م ا ب ه ارمغ ان می آورد ‪ -‬ام واج‬
‫گرمای بیشتر‪ ،‬فصول گرم طوالنی تر‪ ،‬فصول سرد کوتاه تر‪ ، .‬افزایش شدیدترین رویدادهای آب و هوایی و غیره‪.‬‬

‫‪Page | 29‬‬
‫اگر بخواهیم به بلندپروازانه ترین هدف توافقنامه پاریس دست ی ابیم‪ ،‬انتق ال ان رژی تنه ا راه رو ب ه جل و اس ت‪ :‬مح دود‬
‫کردن افزایش دمای سیاره به ‪ 1.5‬درجه سانتیگراد باالتر از مقادیر قبل از صنعتی شدن‪ ،‬که طبق ‪ IPCC‬ب ه این مع نی‬
‫است که تا سال ‪ 2050‬می توان به بی طرفی کربن دست یافت‪ .‬هم ه کش ورها ب رای ایج اد ی ک سیس تم ان رژی جه انی‬
‫پایدار‪ ،‬پایدار و مقرون به صرفه به تالش نیاز دارند‪ .‬جهانی که بر اساس انرژی ه ای تجدیدپ ذیر عم ل می کن د‪ ،‬ب رای‬
‫تضمین آینده ما و سیاره زمین حیاتی است‪.‬‬

‫مالحظات اقتصادی و محیط زیست انرژی هسته ای‬

‫امروزه کشورهای بسیاری بویژه کشورهای اروپایی سهم قابل توجهی از برق مورد نی از خ ود را از ان رژی هس ته ای‬
‫تأمین می نمایند‪ .‬بطوریکه آمار نشان می دهد از مجموع نیروگاههای هسته ای نصب شده جهت تأمین برق در جهان به‬
‫ترتیب ‪ 35‬درصد به اروپای غربی‪ 33 ،‬درصد به امریکای شمالی‪ 5/16 ،‬درصد به خاور دور‪ 13 ،‬درصد ب ه اروپ ای‬
‫شرقی و نهایتًا فقط ‪ %74‬به آسیای میانه اختصاص دارد‪ .‬بدون شک در توجیه ضرورت ایجاد تنوع در سیس تم عرض ه‬
‫انرژی کشورهای مذکور‪ ،‬انرژی هسته ای به عنوان یک گزینه مطمئن اقتصادی مطرح است‪ .‬بنابراین ابع اد اقتص ادی‬
‫جایگزینی نیروگاههای هسته ای با توجه به تحلیل هزینه تولید (قیمت تمام شده ) برق در سیس تمهای مختل ف ن یرو قاب ل‬
‫تأم ل و بررس ی اس ت‪ .‬از ای نرو در اغلب کش ورها‪ ،‬نیروگاهه ای هس ته ای ب ا عملک رد مناس ب اقتص ادی خ ود ب ا‬
‫نیروگاههای سوخت فسیلی قابل رقابت می باشند‪ .‬دیدگاههای اقتصادی در مورد آینده انرژی هسته ای حاکی از آن است‬
‫که براساس تحلیل سطح تقاضا و منابع عرضه انرژی در جهان‪ ،‬توجه به توسعه تکنولوژیهای موج ود و حق ایقی نظ یر‬
‫روند کاهش منابع فسیلی در دهه های آین ده‪ ،‬مزیته ای محی ط زیس ت ان رژی اتمی و همچ نین اس تناد ب ه آم ار عملک رد‬
‫اقتصادی و ضریب باالی ایمنی نیروگاههای هسته ای‪ ،‬مضرات کمتر دوران س وخت هس ته ای نس بت ب ه س ایر گزین ه‬
‫های سوخت و پیشرفتهای حاصله در زمینه نیروگاههای زاینده و مهار انرژی گداخت هسته ای در طول نیم قرن آین ده‪،‬‬
‫بدون تردید انرژی هسته ای یکی از حاملهای قابل دسترس و مطمئن ان رژی جه ان در ه زاره س وم میالدی بش مار می‬
‫رود‪ .‬با توجه به شرایط موجود چنانچه از لحاظ اقتصادی هزینه های فرصتی فروش نفت وگاز را ب ا قیمته ای متع ارف‬
‫بین المللی در محاسبات هزینه تولید (قیمت تمام شده) برای هر کیلو وات برق تولیدی منظور نم ائیم و همچ نین ت ورم و‬
‫افزایش احتمالی قیمتهای این حاملها (بویژه طی مدت اخیر) را براساس روند تدریجی به اتمام رسیدن من ابع ذخ ایر نفت‬

‫‪Page | 30‬‬
‫و گاز جهانی مدنظر قرار دهیم‪ .‬یقینًا در بین گزینه های انرژی موج ود اس تفاده از حام ل ان رژی هس ته ای نزدیک ترین‬
‫فاصله ممکن را با قیمت تمام شده برق در نیروگاههای فسیلی خواهد داشت‪.‬‬

‫از طرف دیگر افزایش روند روزافزون مصرف سوختهای فسیلی طی دو دهه اخیر و ایجاد انواع آالینده های خطرناک‬
‫و سمی و انتشار آن در محیط زیست انسان‪ ،‬نگرانیهای جدی و مهمی برای بشر در حال و آین ده ب ه دنب ال دارد‪ .‬ب دیهی‬
‫است که این روند به دلیل اثرات مخرب و مرگبار آن در آینده تداوم چندانی نخواه د داش ت‪ .‬از ای نرو ب ه جهت اف زایش‬
‫خطرات و نگرانیهای تدریجی در مورد اث رات مخ رب انتش ار گازه ای گلخان ه ای ناش ی از ک اربرد فرآین د انرژیه ای‬
‫فسیلی‪ ،‬واضح است که از کاربرد انرژی هسته ای به عنوان یکی از رهیافتهای محی ط زیس ت ب رای مقابل ه ب ا اف زایش‬
‫دمای کره زمین و کاهش آلودگی محیط زیست یاد می شود‪ .‬همچنانکه آمار نشان می دهد‪ ،‬در حال حاض ر نیروگاهه ای‬
‫هسته ای جهان با ظرفیت نصب شده فعلی توانسته اند ساالنه از انتش ار ‪ 8‬درص د گازه ای ک اربن دای اکس اید در فض ا‬
‫جلوگیری کنند که در این راستا تقریبًا مشابه نقش نیروگاهه ای آبی عم ل ک رده ان د‪ .‬چنانچ ه ظرفیته ای در دس ت به ره‬
‫برداری فعلی تولید برق نیروگاههای هسته ای‪ ،‬از طریق نیروگاههای با خوراک ذغال سنگ تأمین می شد‪ ،‬ساالنه ب الغ‬
‫بر ‪ 1800‬میلیون تن کاربن دای اکساید‪ ،‬چندین میلیون تن گازهای خطرن اک دی اکس ید گ وگرد و نی تروژن‪ ،‬ح دود ‪70‬‬
‫میلیون تن خاکستر و معادل ‪ 90‬هزار تن فلزات سنگین در فضا و محیط زیس ت انس ان منتش ر می ش د ک ه مض رات آن‬
‫غیرقابل انکار است‪ .‬لذا در صورت رفع موانع و مسایل سیاسی مربوط به گسترش انرژی هسته ای در جهان ب ویژه در‬
‫کشورهای در حال توسعه و جهان سوم‪ ،‬ان رژی در ده ه ه ای آین ده نقش مهمی در ک اهش آل ودگی و انتش ار گ از ه ای‬
‫گلخانه ای ایفا خواهد نمود‪.‬‬

‫در حالیکه آلودگیهای ناشی از نیروگاههای فسیلی سبب وقوع حوادث و مشکالت بسیار زیاد بر محیط زیس ت و انس انها‬
‫می شود‪ .‬سوخت هسته ای گازهای سمی و مضر تولید نمی کند و مشکل زباله های اتمی نیز تا حد قابل قبولی رفع ش ده‬
‫است‪ ،‬چرا که در مورد مسایل پسمانداری با توجه به کم بودن حجم زبال ه ه ای هس ته ای و پیش رفتهای عل وم هس ته ای‬
‫بدست آمده در این زمینه در دفن نهایی این زباله ها در صخره های عمیق زیرزمی نی ب ا توج ه ب ه حف اظت زبال ه ه ای‬
‫هسته ای و پیش رفتهای عل وم هس ته ای بدس ت آم ده در این زمین ه در دفن نه ایی این زبال ه ه ا در ص خره ه ای عمی ق‬
‫زیرزمینی با توجه به حفاظت و استتار ایمنی کامل‪ ،‬مشکالت موجود تا حدود زیادی از نظر فنی حل شده است و طبیعتًا‬
‫در مورد کشور ما نیز تا زمان الزم برالی دفع نهایی پسمانهای هسته ای‪ ،‬مسائل احتمالی باقیمانده از نظر تکنول وژیکی‬
‫کامًال مرتفع خواهد شد‪.‬‬

‫از سوی دیگر به نظر می رس د ک ه بیش ترین اعتراض ات و مخالفته ا در زمین ه اس تفاده از ان رژی اتمی بخ اطر وق وع‬
‫حوادث و انفجارات در برخی از نیروگاههای هسته ای نظیر حادثه اخیر در نیروگ اه چرنوبی ل می باش د‪ ،‬این در ح الی‬
‫است که براساس مطالعات بعمل آمده احتمال وقوع حوادثی که منجر به مرگ عده ای زیاد بشود نظیر تصادفات هوایی‪،‬‬
‫شکس ته ش دن س دها‪ ،‬انفج ارات زلزل ه‪ ،‬طوف ان‪ ،‬س قوط س نگهای آس مانی و غ یره‪ ،‬بس یار بیش تر از وق ایعی اس ت ک ه‬
‫نیروگاههای اتمی می توانند باعث گردند‪ .‬همچنین در مورد مزای ای نیروگاهه ای هس ته ای در مقایس ه ب ا نیروگاهه ای‬
‫‪Page | 31‬‬
‫فسیلی صرفنظر از مسایل اقتصادی عالوه بر اندک بودن زباله های آن می توان به تمیز تر بودن نیروگاههای هسته ای‬
‫ پیش رفت تکنول وژی و اس تفاده‬SO2 ‫ و‬CO2 ، NO2 ‫و عدم آالیندگی محیط زیس ت ب ه آالین ده ه ای خطرن اکی نظ یر‬
‫ افزایش کارایی و کاربرد تکنولوژی در سایر زمینه های صلح آمیز در کنار نیروگاههای‬،‫هرچه بیشتر از این علم جدید‬
.‫هسته ای اشاره نمود‬

‫به هرحال باید اذعان نمود که نیروگاههای فسیلی و هسته ای ه ر ک دام دارای مزای ا و مع ایب خ اص خ ود می باش ند و‬
‫ایجاد هر یک متناسب با مقتضیات زمانی و مکانی هر کشور خواهد بود و انتخاب نهایی و تصمیم گ یری در این زمین ه‬
.‫ اقتص ادی و محی ط زیس ت توام ًا اتخ اذ گ ردد‬،‫ ارزشی‬،‫می بایست با توجه به فاکتورهایی از قبیل عوامل تکنولوژیکی‬
‫قدر مسلم ایجاد تنوع در سیستم عرضه و تأمین انرژی از استراتژیهای بسیار مهم در زمینه توسعه سیستم پایدار ان رژی‬
.‫در هر کشور محسوب می شود‬

References:
[1] Denholm, P., M. Hand, M. Jackson, and S. Ong. 2009. Land-use requirements of modern
wind power plants in the United States. Golden, CO: National Renewable Energy
Laboratory.
[2] National Renewable Energy Laboratory (NREL). 2012. Renewable Electricity Futures
Study. Hand, M.M.; Baldwin, S.; DeMeo, E.; Reilly, J.M.; Mai, T.; Arent, D.; Porro, G.;
Meshek, M.; Sandor, D. eds. 4 vols. NREL/TP-6A20-52409. Golden, CO: National
Renewable Energy Laboratory.
[3] National Renewable Energy Laboratory (NREL). June 14, 2010. Brownfields' Bright
Spot: Solar and Wind Energy. Online at
http://www.nrel.gov/news/features/feature_detail.cfm/feature_id=1530
[4] Michel, J.; Dunagan, H.; Boring, C.; Healy, E.; Evans, W.; Dean, J.; McGillis, A.; Hain,
J. 2007. Worldwide Synthesis and Analysis of Existing Information Regarding
Environmental Effects of Alternative Energy Uses on the Outer Continental Shelf. MMS
2007-038. Prepared by Research Planning and ICF International. Herndon, VA: U.S.
Department of the Interior, Minerals Management Service.
[5] National Wind Coordinating Committee (NWCC). 2010. Wind turbine interactions with
birds, bats, and their habitats: A summary of research results and priority questions.
[6] Arnett, E.B., M.M.P. Huso, J.P. Hayes, and M. Schirmacher. 2010. Effectiveness of
changing wind turbine cut-in speed to reduce bat fatalities at wind facilities. A final report
submitted to the Bats and Wind Energy Cooperative. Austin, TX: Bat Conservation
International.

Page | 32
[7] Fish and Wildlife Service (FSW). 2010. Recommendations of the wind turbine guidelines
advisory committee.

[8] Michel, et al. 2007.

[9] Chief Medical Officer of Heath of Ontario. 2010. The potential health impact of wind
turbines. Toronto, Ontario: Ontario Ministry of Health and Long Term Care.
American Wind Energy Association (AWEA) and the Canadian Wind Energy Association
(CanWEA). 2009. Wind turbine sound and health effects: An expert panel review.
National Health and Medical Research Council (NHMRC). 2010. Wind turbines and health:
A rapid review of the evidence. Canberra, Australia: National Health and Medical Research
Council.
[10] Bastasch, M.; van Dam, J.; Søndergaard, B.; Rogers, A. 2006. Wind Turbine Noise –
An Overview. Canadian Acoustics (34:2), 7–15.
[11] National Renewable Energy Laboratory (NREL). 2012. Renewable Electricity Futures
Study.
[12] Union of Concerned Scientists. Tapping into Wind.
[13] National Academy of Sciences. 2010. Electricity from Renewable Resources: Status,
Prospects, and Impediments.
[14] IPCC, 2011: IPCC Special Report on Renewable Energy Sources and Climate Change
Mitigation. Prepared by Working Group III of the Intergovernmental Panel on Climate
Change [O. Edenhofer, R. Pichs-Madruga, Y. Sokona, K. Seyboth, P. Matschoss, S. Kadner,
T. Zwickel, P. Eickemeier, G. Hansen, S. Schlömer, C. von Stechow (eds)]. Cambridge
University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, 1075 pp. (Chapter
7 & 9)
[1] Environmental Protection Agency (EPA). Renewable Energy at Mining Sites.
[2, 3, 4] National Renewable Energy Laboratory (NREL). 2012. Renewable Electricity
Futures Study. Hand, M.M.; Baldwin, S.; DeMeo, E.; Reilly, J.M.; Mai, T.; Arent, D.; Porro,
G.; Meshek, M.; Sandor, D. eds. 4 vols. NREL/TP-6A20-52409. Golden, CO: National
Renewable Energy Laboratory.
[5] National Renewable Energy Laboratory (NREL). Best Research-Cell Efficiencies.
[6] IPCC, 2011: IPCC Special Report on Renewable Energy Sources and Climate Change
Mitigation. Prepared by Working Group III of the Intergovernmental Panel on Climate
Change [O. Edenhofer, R. Pichs-Madruga, Y. Sokona, K. Seyboth, P. Matschoss, S. Kadner,
T. Zwickel, P. Eickemeier, G. Hansen, S. Schlömer, C. von Stechow (eds)]. Cambridge
University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, 1075 pp. (Chapter
7 & 9).
[1] Kagel, A. 2008. The State of Geothermal Technology. Part II: Surface Technology.
Washington, DC: Geothermal Energy Association.
[2] National Renewable Energy Laboratory (NREL). 2012. Renewable Electricity Futures
Study. Hand, M.M.; Baldwin, S.; DeMeo, E.; Reilly, J.M.; Mai, T.; Arent, D.; Porro, G.;
Meshek, M.; Sandor, D. eds. 4 vols. NREL/TP-6A20-52409. Golden, CO: National
Renewable Energy Laboratory.
[3] Macknick, et al. 2011. A Review of Operational Water Consumption and Withdrawal
Factors for Electricity Generating Technologies. Golden, CO: National Renewable Energy
Laboratory.
Page | 33
[4] Kagel, A. 2008. The State of Geothermal Technology. Part II: Surface Technology
[5] Kagel, A. 2007. A Guide to Geothermal Energy and the Environment. Washington, DC:
Geothermal Energy Association.
[6] National Research Council (NRC). 2010. Hidden costs of energy: Unpriced
consequences of energy production and use. Washington, DC: National Academies Press.
Online at http://www.nap.edu/catalog.php?record_id=12794.
[7] Kagel, A. 2007. A Guide to Geothermal Energy and the Environment.
[8, 9, 10] National Renewable Energy Laboratory (NREL). 2012. Renewable Electricity
Futures Study.
[11, 12] IPCC, 2011: IPCC Special Report on Renewable Energy Sources and Climate
Change Mitigation. Prepared by Working Group III of the Intergovernmental Panel on
Climate Change [O. Edenhofer, R. Pichs-Madruga, Y. Sokona, K. Seyboth, P. Matschoss, S.
Kadner, T. Zwickel, P. Eickemeier, G. Hansen, S. Schlömer, C. von Stechow (eds)].
Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, 1075
pp. (Chapter 4 & 9).
[1] Fearnside, Phillip M. 1989. Brazil's Balbina Dam: Environment versus the legacy of the
Pharaohs in Amazonia. Environmental Management, July/Aug 1989, Volume 13, Issue 4, pp
401-423.
[2] National Renewable Energy Laboratory (NREL). 2012. Renewable Electricity Futures
Study. Hand, M.M.; Baldwin, S.; DeMeo, E.; Reilly, J.M.; Mai, T.; Arent, D.; Porro, G.;
Meshek, M.; Sandor, D. eds. 4 vols. NREL/TP-6A20-52409. Golden, CO: National
Renewable Energy Laboratory.
[3] Yardley, Jim. November 19, 2007. Chinese Dam Projects Criticized for Their Human
Costs. New York Times.
[4] National Renewable Energy Laboratory (NREL). 2012. Renewable Electricity Futures
Study.
[5] IPCC, 2011: IPCC Special Report on Renewable Energy Sources and Climate Change
Mitigation. Prepared by Working Group III of the Intergovernmental Panel on Climate
Change [O. Edenhofer, R. Pichs-Madruga, Y. Sokona, K. Seyboth, P. Matschoss, S. Kadner,
T. Zwickel, P. Eickemeier, G. Hansen, S. Schlömer, C. von Stechow (eds)]. Cambridge
University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, 1075 pp. (Chapter
5 & 9).

[6] National Academy of Sciences. 2010. Electricity from Renewable Resources: Status,
Prospects, and Impediments. Washington, DC: The National Academies Press. Online at
http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=12619

[7] IPCC, 2011: IPCC Special Report on Renewable Energy Sources and Climate Change
Mitigation.

Sources:
https://www.un.org/en/chronicle/article/role-fossil-fuels-sustainable-energy-system

https://www.nature.com/articles/s41586-021-03821-8
Page | 34
https://www.activesustainability.com/renewable-energy/the-most-used-renewable-energies/

Page | 35