2.

2 Công cuộc giải quyết sự cố dựa trên ý nghĩa phương pháp luận của mối liên
hệ phổ biến

2.2.1 Những kết quả đạt được

Chính phủ Việt Nam đã đối diện với một thách thức môi trường lớn khi sự cố ô
nhiễm môi trường biển xảy ra tại miền Trung năm 2016 gây ra bởi công ty Formosa.
Tuy nhiên, việc giải quyết tình hình này đã đạt được một số kết quả quan trọng. Nhờ
nhận biết được nội dung của nguyên lý về mối liên hệ phổ biến rằng “ không có sự vật
nào, hiện tượng nào tồn tại độc lập, tách rời với các sự vật khác mà chúng luôn nằm
trong mối liên hệ với nhau…, góp phần quy định sự tồn tại và phát triển của nhau” 1 vì
thế Chính phủ đã thực hiện được một loạt những kết quả khả thi như sau:

Đầu tiên, Chính phủ thực hiện tương đối tốt các chủ trương, đường lối của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về bảo vệ môi trường vì sự phát triển bền
vững. Đảng và nhà nước ta đã từng nhiều lần khẳng định bảo vệ môi trường là nhiệm
vụ vừa phức tạp, vừa cấp bách, có tính đa ngành và liên vùng rất cao vì vậy cần có sự
lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ của các cấp ủy đảng, sự quản lý thống nhất của Nhà nước,
sự tham gia tích cực của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, nhân dân 2. Do vậy, các
hoạt động xử lý, khắc phục ô nhiễm, phục hồi hậu quả sau vụ việc của công ty
Formosa đã được diễn ra một cách nhanh chóng, hiệu quả. Cụ thể như sau:

Về phía nhà nước, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương thực hiện các
biện pháp để giải quyết hậu quả cũng như khôi phục đời sống cho ngư dân vùng biển.
Đồng thời hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bằng các biện pháp như giảm thuế, miễn
giảm lãi vay, cung cấp gạo, thực phẩm, viện trợ khẩn cấp, tạo việc làm thay đổi ngành
nghề. Thực hiện các hoạt động giám sát, kiểm tra, đánh giá tình trạng môi trường biển
và công bố kết quả cho dư luận. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng tăng cường công tác
tuyên truyền, giáo dục nhân dân về bảo vệ môi trường biển và phòng chống ô nhiễm.
Nhờ đó đã xử lý kịp thời nhiều vụ việc, cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

1
Nguyễn Thị Minh Hương (Chủ biên), Lê Đức Sơn, Tài liệu học tập môn Triết học Mác – Lênin, NXB: Đại học
Quốc gia TP Hồ Chí Minh-2021
2
(22/9/2021), Quan điểm, định hướng của Đảng về bảo vệ môi trường. Truy cập từ: https://tuyengiao.vn/dua-
nghi-quyet-cua-dang-vao-cuoc-song/quan-diem-dinh-huong-cua-dang-ve-bao-ve-moi-truong-135696
Đặc biệt, một trong những kết quả đáng chú ý là việc buộc công ty Formosa phải chịu
trách nhiệm và bồi thường cho những thiệt hại môi trường gây ra. Chính phủ đã tiến
hành đàm phán mạnh mẽ để đảm bảo rằng Formosa Vũng Áng phải đền bù cho các
hậu quả ô nhiễm môi trường và cả người dân bị ảnh hưởng cụ thể là “ thực hiện bồi
thường thiệt hại kinh tế cho người dân, bồi thường xử lý môi trường biển, số tiền
11.500 tỷ đồng tương đương 500 triệu USD 3 ”. Điều này đã xây dựng một tiền lệ quan
trọng về trách nhiệm của các doanh nghiệp đa quốc gia đối với tác động môi trường
của họ, thể hiện sự tôn trọng đối với mối liên hệ phổ biến giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ
môi trường.

Hình ảnh lãnh đạo FHS cùng đứng lên xin lỗi và cam kết bồi thường

Thứ hai, hoạt động cải tạo, phục hồi môi trường được đẩy mạnh liên tục đạt
được những kết quả tốt. Qua giám sát, kiểm tra diễn biến chất lượng chất thải, môi
trường xung quanh khu vực Formosa từ năm 2016 đến nay, Bộ TN-MT đánh giá phần
lớn đều đạt chuẩn kỹ thuật, sự cố môi trường đã được khắc phục, cụ thể như sau:

3
(30-06-2016), Nhận trách nhiệm, Formosa cam kết bồi thường 500 triệu USD. Truy cập từ:
https://nld.com.vn/thoi-su-trong-nuoc/nhan-trach-nhiem-formosa-cam-ket-boi-thuong-500-trieu-usd-
20160630165444244.htm
Một là, về nước thải, kết quả kiểm tra, quan trắc, giám sát của tổ giám sát liên ngành
từ tháng 7.2016 đến nay, nước thải tại trạm quan trắc tự động, liên tục trước khi xả ra
biển luôn đạt quy chuẩn Việt Nam. Kết quả đánh giá vào tháng 9/2020 cho thấy nước
thải do Formosa xả ra môi trường trong quá trình sản xuất đạt quy chuẩn Việt Nam,
nhiều thông số đạt chuẩn kỹ thuật về chất lượng môi trường nước biển ven bờ. Ngoài
ra từ tháng 9 đến tháng 12/2020, Formosa đã tái sử dụng khoảng 110.000m3 nước thải,
năm 2021 tái sử dụng 435.000 m 3 nước thải, quý I năm 2022 tái sử dụng 107.000 m 3
nước thải.4

Hai là, về khí thải, bụi thải, sau khi Formosa hoàn thành hệ thống xử lý khí thải bổ
sung cho xưởng thiêu kết, nồng độ một số chất ô nhiễm đặc trưng trong khí thải tại các
ống khói khu liên hợp gang thép luôn đạt quy chuẩn và giảm đáng kể. Trong đó, nồng
độ dioxin/furan giảm từ 48 - 77%, SO2 giảm 50 - 54%, NO2 giảm 32 - 34%

Ba là, về chất lượng môi trường xung quanh, kết quả quan trắc hiện trạng môi trường
biển khu vực hoạt động của Formosa từ năm 2016 đến nay cho thấy chất lượng nước
biển ngày càng được cải thiện. Đặc biệt là sau khi công ty này hoàn thành và đưa vào
vận hành hệ thống hồ sinh học, nồng độ các thông số đặc trưng đã giảm nhiều lần so
với thời điểm trước đó. Kết quả quan trắc trong tháng 9/2020 cho thấy toàn bộ các
điểm quan trắc đều đạt quy chuẩn Việt Nam. Bộ TN-MT đánh giá chất lượng nước
biển trong khu vực ngày càng được cải thiện.

4
Lê Quân (01/07/2022), Formosa Hà Tĩnh mất hàng tỉ USD để khắc phục môi trường sau sự cố. Truy cập từ:
https://thanhnien.vn/formosa-ha-tinh-mat-hang-ti-usd-de-khac-phuc-moi-truong-sau-su-co-1851473889.htm
 Hình ảnh hệ thống hồ sinh học của Formosa

Hệ thống hồ sinh học5 bao gồm: hồ sự cố, hồ sau xử lý, bãi lọc trồng cây, hồ chỉ thị
sinh học (nuôi cá)... với tổng diện tích khoảng 10ha. Khi đi vào vận hành, hệ thống hồ
sẽ nâng cao khả năng kiểm soát, đảm bảo hiệu quả xử lý ngay cả khi xảy ra sự cố tại
các trạm xử lý nước thải, giảm thiểu rủi ro ô nhiễm bởi nước thải, giúp Formosa,
ngành chức năng và người dân giám sát một cách chặt chẽ nguồn nước thải ra môi
trường.

Thứ ba, hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường ngày càng hoàn thiện, có
những biện pháp xử lí nghiêm ngặt những hành vi vi phạm về bảo vệ môi trường biển
tiêu biểu là “ Luật bảo vệ môi trường năm 2020 ”.

5
(15/07/2017), Formosa hoàn thành hệ thống hồ sinh học phục vụ kiểm soát môi trường. Truy cập từ
https://baohatinh.vn/xa-hoi/formosa-hoan-thanh-he-thong-ho-sinh-hoc-phuc-vu-kiem-soat-moi-truong/
137096.htm
 Thứ tư, việc nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm về bảo vệ môi trường đã
đóng một vai trò quan trọng trong quá trình giải quyết vấn đề. Cụ thể, các biện pháp
sau đã được áp dụng:

Một là tích cực tuyên truyền và giáo dục: Chính phủ và các tổ chức liên quan đã tiến
hành các chiến dịch tuyên truyền và giáo dục trong cộng đồng để nâng cao nhận thức
về trách nhiệm của từng cá nhân và cộng đồng trong việc bảo vệ môi trường biển. Các
cuộc hội thảo, chương trình truyền hình, và sự tham gia của các tầng lớp xã hội đã
giúp mọi người hiểu rõ hậu quả của ô nhiễm môi trường đối với sự phát triển bền vững
của đất nước.

Hai là vai trò của các cơ quan thông tin đại chúng: Các cơ quan thông tin đại chúng đã
đóng một vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền về bảo vệ môi trường. Bằng cách
đa dạng hóa nội dung và hình thức tuyên truyền, họ đã giúp nhân dân hiểu rõ hơn về
tác động của sự cố Formosa và ý nghĩa của việc bảo vệ môi trường biển.

Ba là tăng cường nhận thức về trách nhiệm: Việc tập trung vào trách nhiệm cá nhân và
cộng đồng trong việc bảo vệ môi trường biển đã thúc đẩy sự thay đổi nhận thức và
hành vi của mọi người. Chương trình giáo dục và tuyên truyền đã thúc đẩy mọi người
tham gia tích cực vào các hoạt động bảo vệ môi trường và đóng góp vào sự phát triển
bền vững của đất nước.

Như vậy, việc nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm về bảo vệ môi trường đã đóng
một vai trò quan trọng trong quá trình giải quyết vấn đề liên quan đến sự cố Formosa.
Điều này thể hiện tính nhất quán với phương pháp luận của mối liên hệ phổ biến bằng
cách tạo mối liên hệ giữa môi trường, con người và phát triển bền vững.

2.2.2 Những hạn chế nhất định

Việc áp dụng nguyên lí mối liên hệ phổ biến vào công tác bảo vệ môi trường tuy có
thu được những hiệu quả nhất định, nhưng cũng đối mặt với một số hạn chế:

Thứ nhất, hậu quả kéo dài không dễ dàng đối phó: Ô nhiễm môi trường biển do
công ty Formosa đã gây ra những hậu quả kéo dài về môi trường và cuộc sống của
cộng đồng. Mặc dù đã có những bước tiến đáng kể trong việc khôi phục môi trường,
tuy nhiên quá trình này mất thời gian và sự tập trung dài hạn để hoàn toàn khôi phục
lại tình hình ban đầu. Cụ thể theo Bộ TN-MT, việc khôi phục môi trường biển có thể
kéo dài từ 7 đến 10 năm.6 Đến nay, sau hơn 5 năm xảy ra sự cố, mặc dù chất lượng
thủy sản đã được cải thiện và an toàn cho người tiêu dùng , nhưng người dân ven biển
vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn trong sinh kế và sức khỏe. Nhiều ngư dân chuyển
sang làm nghề khác hoặc di cư sang các tỉnh khác để tìm kiếm thu nhập. Nhiều người
dân cũng lo lắng về tác động lâu dài của ô nhiễm môi trường đến sức khỏe của mình
và con cháu.

Thứ hai, tuy đã có những biện pháp khắc phục cũng như nhận được sự hỗ trợ
bồi thường từ phía đại diện công ty Formosa nhưng vẫn còn đâu đó những bất kập và
chưa thỏa đáng. Rất nhiều nạn nhân chưa nhận được tiền bồi thường, hoặc số tiền nhận
được quá thấp so với thiệt hại dẫn đến những cuộc biểu tình và nhiều vụ kiện liên
quan. Thủ tướng chỉ rõ việc chi trả, hỗ trợ, bồi thường còn chậm so với kế hoạch, vẫn
có một số trường hợp gửi đơn thư khiếu nại; việc xử lý bồi thường hải sản tồn kho
chậm và vẫn còn những vướng mắc.7

Thứ ba, có rất nhiều kẽ hở trong pháp luật về đầu tư, môi trường, nhất là thủ
tục, quy trình thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường, bất cập về
quy chuẩn kỹ thuật môi trường. Cụ thể là nhà nước ban hành Luật bảo vệ môi trường
còn chồng chéo nhau, thiếu thể chế điều phối thống nhất, hiệu quả thực thi chưa cao.
Bên cạnh đó các thủ tục hành chính có sự phân tán thiếu tính liên thông, một số điều
khoản quy định không rõ ràng chi tiết, chưa chặt chẽ trong khâu quản lý.

6
Nguyễn Hoài (11/07/2026) Sự cố Formosa: Vẫn còn nguy cơ gây ô nhiễm. Truy cập từ:
https://tienphong.vn/su-co-formosa-van-con-nguy-co-o-nhiem-post885927.tpo
7
(17/05/2018), Xử lý sự cố Formosa là bài học quan trọng cho các địa phương. Truy cập từ
https://hcmcpv.org.vn/tin-tuc/xu-ly-su-co-formosa-la-bai-hoc-quan-trong-cho-cac-dia-phuong-1491844972