Miłość fundamentem biblii

BIBLIA
Tym mianem określa się zbiór ksiąg uważanych za święte przez wyznawców chrześcijaństwa i judaizmu. Wyodrębnia
się dwie zasadnicze części Biblii: Stary Testament i Nowy Testament.

STARY TESTAMENT
W skład Starego Testamentu według katolików wchodzą księgi historyczne (np. Pięcioksiąg złożony z Księgi Rodzaju,
Wyjścia, Kapłańskiej, Liczb, Powtórzonego Prawa), dydaktyczne, m.in. mądrościowe (np. Księga Hioba, Koheleta,
Pieśń nad Pieśniami), prorockie (np. Księga Izajasza, Jeremiasza, Daniela).
NOWY TESTAMENT
Nowy Testament to cztery ewangelie (Mateusza, Marka, Łukasza oraz Jana), Dzieje Apostolskie, Listy Apostolskie
(Listy św. Pawła, List do Hebrajczyków, listy powszechne) oraz Apokalipsa św. Jana
Najstarsze przekłady Biblii to Septuaginta (Stary Testament przetłumaczony na grecki) oraz Wulgata (przekład
łaciński Starego i Nowego Testamentu).

WIZJA RODZINY W PIŚMIE ŚWIĘTYM

Małżeństwo to według Księgi Rodzaju stan, w którym „dwoje staje się jednym ciałem”. Powstała w akcie Bożej kreacji
rodzina stanowi zatem nierozerwalną jedność opartą na odmienności. W czasach biblijnych małżeństwa zawierano
w bardzo młodym wieku. Normą były związki między nastolatkami.
OBOWIĄZKI W MAŁŻEŃSTWIE
Do obowiązków mężczyzny i kobiety połączonych węzłem małżeńskim należało zrodzenie i wychowanie potomstwa.
W ten sposób przekazywany był obraz Boga, powoływanie dzieci na świat stanowiło bowiem powtórzenie miłości,
jaką Stwórca obdarzył ludzkość.
PRAWO LEWIRATU
Nakazywało ono, by po śmierci bezdzietnego męża jego brat lub inny bliski krewny ożenił się z wdową i miał z nią
dziecko, zapewniając w ten sposób ciągłość rodu.
DZIECI
Dzieci były obowiązane do okazywania rodzicom posłuszeństwa i szacunku. W Księdze Kapłańskiej znalazło się nawet
stwierdzenie: „Ktokolwiek złorzeczy ojcu albo matce, będzie ukarany śmiercią”. Mimo tego surowego prawa dzieci
otaczano szczególną opieką. Troska o nie została zapisana w prawie.
GŁOWA RODZINY
Rodzinne więzi wywodzono od patriarchy rodu, czyli wspólnego przodka w linii męskiej.
W hierarchii rodzinnej najwyżej stał mężczyzna – ojciec, dziad bądź pradziad. Miał on obowiązek zapewnić swojej
rodzinie dostatek i zadbać o jej rozwój duchowy.

ROZWÓD W STAROŻYTNYM IZRAELU

Prawo do rozwodu dał Izraelitom dopiero Mojżesz, który przyznał je wyłącznie mężczyznom. Kobieta zatem nie
mogła wystąpić o rozwód. Chcąc oddalić żonę, mężczyzna wręczał jej list rozwodowy. Warunkiem uzyskania rozwodu
było zapewnienie kobiecie środków do życia. Najczęściej zerwanie więzów małżeńskich było spowodowane
bezpłodnością bądź niemoralnym prowadzeniem się kobiety.

ŚWIĘTA RODZINA Z NAZARETU JAKO WZÓR

Podkreśla się, iż męża i żonę powinna cechować wspólnota celów i poglądów. Małżeństwo musi być budowane na
zaufaniu, pokorze i miłości. Biblia wskazuje takie małżeństwo – związek Maryi i Józefa.

TRADYCJE
Tradycja nakazywała, by przez rok po zaręczynach kobieta mieszkała nadal ze swoimi rodzicami. Formalnie jednak
podlegała już swemu przyszłemu mężowi. W tym czasie jakiekolwiek stosunki małżeńskie były niedopuszczalne,
a narzeczeni mieli obowiązek dochować sobie wierności.
HISTORIA MARYI I JÓZEFA

Zaręczony z Maryją Józef z Nazaretu zorientował się, że jego narzeczona jest w ciąży. Wiedział, że jeśli ten fakt
upubliczni, Maryja – zgodnie z Księgą Powtórzonego Prawa – może być ukarana nawet śmiercią. W najlepszym razie
zostanie zniesławiona. Ponieważ jednak Józef nie chciał narazić Maryi, postanowił ją potajemnie oddalić. Wówczas,
jak mówi Biblia, Bóg wysłał do Józefa posłańca, który we śnie udzielił mu wskazówek i go uspokoił
Biblia podkreśla, że to trudne doświadczenie scementowało związek Maryi i Józefa. Fakt, że Józef okazał swoją
wielkoduszność przyszłej żonie, ma stanowić wzór dla par, w których życie wkradły się uczucie żalu, gniewu bądź
pretensje.
Doniosłym momentem w życiu Świętej Rodziny było ofiarowanie Jezusa w Świątyni. Przez ten obrzęd dokonywało się
wykupienie pierworodnego syna oraz oczyszczenie jego matki. Scena ta ma pokazywać rodzicom, że ich rolą jest
strzec dzieci i je wychowywać.
MIŁOŚĆ TREŚCIĄ BIBLIJNEGO OBJAWIENIA
Zgodnie z Biblią, sedno miłości Boskiej tkwi w fakcie, że Bóg Ojciec dał swego Syna, by odkupić grzechy ludzkości.
Boża miłość to miłosierdzie. Tak też miłość pojmuje Jezus, czego potwierdzeniem są przypowieści, przede wszystkim
te o synu marnotrawnym oraz o miłosiernym Samarytaninie.

PRZYPOWIEŚĆ - Gatunek literatury moralistyczno-dydaktycznej, którego cechy służą właściwemu odczytaniu

alegorycznego lub symbolicznego znaczenia przedstawionego świata, przekazaniu prawdy moralnej.

OD EWY DO MARII

Ewa - pierwsza kobieta, “matka wszystkich żyjących”; Bóg stworzył ją z żebra Adama i dał mu na towarzyszkę, by nie
czuł się samotny. Biblia obarcza Ewę odpowiedzialnością za pozbawienie ludzkości raju, uległa bowiem namowom
węża i zerwała zakazany owoc z Drzewa Poznania Dobra i Zła; co więcej, podsunęła jabłko Adamowi. Po
skosztowaniu owocu oboje ujrzeli, że są nadzy, i zawstydzili się. Za swój czyn Adam i Ewa zostali wypędzeni z
rajskiego ogrodu, a na Ewę i wszystkie kobiety Bóg nałożył dodatkową karę: "Odtąd w bólu będziesz rodziła dzieci, ku
twemu mężczyźnie będziesz kierowała swe pragnienia, on zaś będzie panował nad tobą".
Ewa powiła dwóch synów: Kaina i Abla. Zgodnie z tradycją judajską Ewa nie była wcale pierwszą kobietą, wcześniej
Adam żył z Lilith; nie miał z nią dzieci, gdyż była niepłodna, za to odznaczała się dużym apetytem seksualnym; w
wyniku kontaktów z nią Adam spłodził demony, Lilith zaś stała się zmorą zagrażającą ciężarnym kobietom i
noworodkom.
KOBIETA JAKO ŻONA I MATKA
Stanowisko kobiety w domu męża było wyraźnie drugorzędne. Miała ona być pomocą dla swego małżonka w
zrodzeniu i wychowaniu dzieci. Rola matki łączyła się z określonymi cechami: miłością i miłosierdziem, umiejętnością
pocieszenia, ukojenia, podniesienia na duchu, a także cierpliwego i miłosiernego pouczania.
U kobiety szczególnie ceniono dzielność utożsamianą z pracowitością, zapobiegliwością i troską o Dom oraz
wrażliwością na los innych. Powinna ona też umieć zadbać o swój dobry wygląd. Znacznie gorsze było położenie
wdów, które pozbawione opieki zmarłych mężów zdane były na łaskę i niełaskę swych najbliższych. Najgorsza była
sytuacja wdów bezdzietnych, ponieważ te, które posiadały dzieci, mogły z czasem liczyć na ich opiekę.
Kobiety w starożytnym Izraelu nie miały pełnych praw. Pozostawały pod opieką mężczyzn – najpierw ojców, później
mężów, ewentualnie syna, ale dopiero po śmierci ojca. Ojcom wojno było sprzedać córkę do niewoli, a żonę zmusić
do cudzołóstwa lub oddać innemu mężczyźnie. Kobiety nie przewodziły przy modlitwie, nie liczył się ich głos w
sądzie. Żona została też wykluczona z dziedzictwa na rzecz syna.
Kobiety były zobowiązane do zachowania dziedzictwa aż do zamążpójścia. Jeśli stało się inaczej kobietę oraz
mężczyznę karano nawet śmiercią.
Patriarchalny system, który funkcjonował w starożytnym Izraelu, skutkował co prawda dominacją mężczyzn i życiu
codziennym, gwarantował jednak kobiecie ochronę i opiekę. Sierot i wdów nie pozostawiano samym sobie. Miały
zapewniony byt materialny. Prawo nakazywało też. By mężczyzna wręczający żonie list rozwodowy zagwarantował
jej godziwe warunki życia. Chrystus mężczyznom wszystkich wieków daje do zrozumienia, że nie można bawić się
kobietami, przebierać między nimi jak między zabawkami, ponieważ one są równe z nimi w swej godności i mają
prawo do miłości i szacunku. Jezus swoim postępowaniem i nauczaniem ukazuje nam godność kobiety. Jest ona
człowiekiem, posiada swoją godność, jest także uczennicą Jezusa, jak potwierdzają to Ewangelie: one towarzyszyły
Mu i usługiwały.
Ewa
„Bóg ulepił człowieka z prochu ziemi i tchnął w jego nozdrza tchnienie życia, wskutek czego człowiek stał się istotą
żywą”. Na szczycie wszystkich istot żyjących Bóg umieścił Adama swojego syna. Dał mu tchnienie, iskrę Bożego życia
przez co człowiek stał się podobny do Boga. Jednak Bóg dostrzega jakiś brak. Czegoś Adamowi potrzeba. Bóg mówi:
„Niedobrze żeby człowiek był sam, uczyńmy mu pomoc”. Jednak stworzone zwierzęta i ptactwo, które Adam
„oswoił” nazywając je wszystkie po imieniu, nie zapełniły tej pustki. Wtedy Adam zapadł w głęboki sen, podczas
którego Bóg wyjął jedno z jego żeber i zbudował niewiastę. Jest ona zakończeniem pracy stwórczej Boga. Idealnym,
doskonałym uwieńczeniem dzieła. Krucha i delikatna, piękna i wrażliwa, łagodna i współczująca. Na jej widok Adam
zawołał w zachwycie: „Ta dopiero jest kością z moich kości i ciałem z mego ciała!”. Ewa, dana Adamowi by stać u jego
boku, wspierać go, być pomocą i radością. Bóg obdarzył ją czułym sercem i cechami, które mówią wiele o Nim
samym.
Najświętsza Maryja Panna
Imię Miriam było popularne wśród kobiet w czasach Jezusa i rożnie bywa tłumaczone. Jedni znaczenie jego wywodzą
od słowa mara - być pięknym, inni sięgają do egipskiego znaczenia słowa merijam – ukochana przez Jahwe.
O życiu Maryi mamy niewiele wiadomości. Dowiadujemy się, że Maryja pochodziła z rodu Dawida. Rodzice jej
Joachim i Anna długo nie mogli doczekać się potomstwa, dopiero w późnych latach Bóg zdjął z Anny hańbę
bezpłodności, dając upragnione dziecię. Tradycja przekazuje, że Maryja od najmłodszych lat wychowywała się w
świątyni jerozolimskiej. Tam Maryja zapoznawała się z Prawem Bożym, tradycją i historią swego narodu. Tam została
przeznaczona na małżonkę Józefa cieśli. Małżeństwo w narodzie izraelskim w czasach Maryi zawierane było w trzech
etapach: zaręczyny, uroczyste przeprowadzenie narzeczonej do domu męża i wspólne zamieszkanie. Zaręczyny były
już uroczystą przysięgą małżeństwa, jednak dopiero po roku trwania narzeczeństwa małżonkowie zamieszkiwali
razem.Właśnie w trakcie zaręczyn do Maryi przyszedł Boży Posłaniec z zapytaniem czy zgodzi się zostać matką
Bożego Syna. Maryja i Józef byli tajemniczo prowadzeni przez Boga, który sam wyjaśniał im swoje zamiary. W taki
sposób Józefowi został wytłumaczony brzemienny stan jego narzeczonej i Józef postanowił wziąć Maryję do swego
domu. Lecz oboje z Maryją pozostawali w dziewiczym związku. Po narodzinach Jezusa w Betlejem wypełnili
przepisane Prawem zwyczaje i ofiarowali swego Pierworodnego Syna w świątyni. Życie Jezusa od wczesnych lat było
zagrożone przez okrutnego władcę, obawiającego się o swój tron. Rodzina Święta wyemigrowała więc do Egiptu i
dopiero po śmierci Heroda wróciła do ojczyzny. Po powrocie zamieszkali w mieście Nazaret w Galilei. Kilkadziesiąt lat
wspólnego życia Rodziny Świętej w Nazarecie okrywa tajemnica. Odnajdujemy ją później na Golgocie, w
najważniejszym momencie życia Jezusa gdy razem z Synem przeżywa mękę i śmierć. Tam została nam dana za
Matkę. Jeszcze raz widzimy Maryje w wieczerniku jak z Apostołami czuwa na modlitwie przed zesłaniem Ducha
Świętego. Dalsze fakty z życia Maryi są nieznane. Według literatury apokryficznej zakończyła życie w Jerozolimie
około roku 52.
Sara
Sara, żona Abrahama była „bardzo piękną kobietą” jak podaje Pismo Święte. Łatwo możemy sobie wyobrazić jej
urodę: smukłą sylwetkę i smagłą skórę, czarne duże oczy i lekki, taneczny sposób poruszania się. Być może swa urodę
zakrywała chustą i tylko mężowi pokazywała całe swe piękno. Widzimy ją przy boku Abrahama, jak współtworzy
historię swego narodu. Jej szczęście mąci jednak pewien brak. Pan zamknął jej łono i nie może dać Abrahamowi syna.
Skorzystała wiec z możliwości jakie dawało starobabilońskie prawo. Mówiło ono, że w razie bezdzietności małżonki,
mąż może współżyć z jej niewolnicą. Dziecko poczęte i zrodzone z takiego związku było uznawane za dziecko jej pani.
Sara powiedziała więc do męża: „Oto Jahwe zamknął mi łono, bym nie rodziła. Proszę zbliż się do mojej niewolnicy.
Może z niej doczekam się dziecka” (16,2). Tak oto niewolnica Hagar została brzemienną, zaczęła jednak, nabrawszy
pewności siebie, lekceważyć swą panią. Sara skarży się Abrahamowi: „Przez ciebie doznaję zniewagi; ja sama dałam
ci moją niewolnicę za żonę, ona zaś czując się brzemienną, lekceważy mnie”.
Po latach, gdy Sara i Abraham byli już w bardzo podeszłym wieku zdarzyło się coś niezwykłego. Oto trzej mężowie
złożyli wizytę Abrahamowi, gdy ten obozował pod dębami Mamre. Jahwe Bóg - bo to On odwiedził swego sługę
Abrahama – obiecał, że wróci za rok i wtedy Sara będzie miała syna. Sara przebywała w namiocie i słysząc te słowa
roześmiała się i pomyślała: „Teraz gdy przekwitłam mam doznawać rozkoszy i mój mąż starzec” (18,12). Dla Boga
jednak nie ma nic niemożliwego. Obiecuje Abrahamowi liczne potomstwo, że stanie się ojcem wielu narodów.
Gdy Sara urodziła syna, Izmael czternastoletni syn Hagar zaczął jej przeszkadzać. Podjudziła więc Abrahama aby
wypędził niewolnicę. Abraham nie chciał tego uczynić, gdyż był człowiekiem sprawiedliwym. Wtedy Bóg, który miał
swoje plany tak do syna Sary jak i syna Hagar, powiedział: „ Niechaj ci się nie wydaje złe to co Sara powiedziała o tym
chłopcu i o twojej niewolnicy. Posłuchaj jej, gdyż tylko od Izaaka będzie nazwane twoje potomstwo. Syna zaś tej
niewolnicy uczynię również wielkim narodem, bo on jest twoim potomkiem”. Abraham postąpił tak jak mu Jahwe
nakazał. Zaopatrzywszy w żywność Hagar, wysłał ją w kierunku Egiptu.
Święta Maria Magdalena była kobietą pochodzącą z wioski Magdala (obecnie północny Izrael), która pojawia się we
wszystkich czterech Ewangeliach. Do kręgu Jezusa dołączyła wtedy, gdy Zbawiciel wypędził z niej siedem złych
duchów.
Maria Magdalena
Jej atrybutami najczęściej były: olejek, krucyfiks, zwierciadło i księga. W sztuce typowo sakralnej dominowały
przedstawienia Marii Magdaleny stojącej pod krzyżem i dzielącej cierpienie z konającym Jezusem.
W czasach starożytnych opisywanych w Piśmie Świętym kobiety były traktowane jak służące wobec swoich ojców i
mężów. Nie miały wielu praw. Nie mogły same decydować o swoim losie. Mężczyzna był w centrum. Uważano ich za
pana i władcę.
Jej patronatem objęte są liczne grupy społeczne i zawodowe, m.in.: więźniowie, pokutujący, sprowadzeni na złą
drogę, studenci i uczniowie, producenci perfum, fryzjerzy i ogrodnicy.

KOBIETA W POLIS
- Grecka polis to społeczność mężczyzn,
- kobiety sprawowały bierne obywatelstwo,
-nie brały udziału w życiu publicznym,
- podporządkowane mężczyzna i zależne od nich,
- nie uczestniczyły w spotkaniach towarzyskich,
- wychowanie kobiety były przygotowaniem do roli pani domu,
- kobiety z ubogich rodzin musiały pracować,
- kobieta zamężna spędzała czas w domu swojego męża,
- kobiety pokazywały się w wieku ,gdy będą pytać ją czy jest matką, a nie żoną.

Spartanka kobieta niezależna:

- duża niezależność od mężczyzn,
- wychowanie miało na celu przygotowanie kobiety do macierzyństwa,
- nieobecność mężczyzn sprawiła , że kobiety musiały się usamodzielnić,
- zajmowały się: tradycyjnymi pracami kobiecymi, handlem,
- dziedziczyły majątek,
- kobietę traktowano nie raz na równi z mężczyzną.

MAŁŻEŃSTWO
W starożytnej Grecji mężczyźni nie mieli najlepszego zdania o kobietach.
Często odnosili się do nich z niechęcią, odczuwając niepokój względem wiązania się z nimi małżeńskimi więzami.
Według Hezjoda kobieta była karą, którą zesłał na śmiertelników Zeus. Najważniejsze było spełnienie obowiązku
względem państwa i tym tłumaczy się fakt, że w Atenach, jakkolwiek nie było formalnego przymusu prawnego,
opinia publiczna zmuszała mężczyzn do zakładania rodzin; samotni byli nawet pozbawieni szacunku, jakim darzono
ludzi żonatych i posiadających dzieci. W Sparcie sprawa ta była postawiona wyraźnie: bezżenność - pociągała za sobą
utratę czci. Spartanie uchylający się od założenia rodziny byli narażeni na różne formy upokorzenia, którego uniknąć
nie mogli, i to nie tylko ze strony innych obywateli lecz także ze strony państwa. Np. wszczynano przeciwko
bezżennym postępowanie sądowe, wprowadzając za uchylanie się od obowiązku małżeństwa karę w postaci
grzywny.
Dziecko w rodzinie Greckiej
Każdy noworodek, który ukończył 5 (lub 10) dzień życia obnoszony był dookoła ogniska domowego i oddawany pod
opiekę Hestii. Temu uroczystemu obrzędowi towarzyszyło nadanie imienia dziecku. Dopiero wówczas stawało się
ono częścią rodziny. Wyróżnia się dwa zasadnicze, bardzo odmienne od siebie rodzaje wychowań, ukształtowane
przez największe i swego czasu najpotężniejsze polis Spartę i Ateny.
Patriarchalna polis:
- dominacja mężczyzn ( zasiadali oni w zgromadzeniu ludowym, sprawowali najwyższe urzędy w Państwie,
nadzorowali uroczystości religijne)
- pełne podporządkowanie kobiet ( w sprawach polityki, wojny , życia rodzinnego )
- w patriarchalnej rodzinie najważniejsze decyzje podejmował mężczyzna

Starożytni Grecy, dzięki stworzeniu systemu polis - (miast-państw), wypracowali specyficzny model życia
społecznego, w którym każdy człowiek w zależności od płci zajmował określoną pozycję:
kobieta – żona, matka
Hetery –kobiety wyzwolone:
- jedyne kobiety uczestniczące w życiu towarzyskim,
- wychodziły z niskich warstw społecznych,
- wolne i niezależne od mężczyzn,
- brały udział w sympozjach
- wykształcone w dziedzinie : muzyki, śpiewu ,tańca

SAFONA -była grecką poetką z wyspy Lesbos, która przewodziła grupie młodych
kobiet, pełniąc wobec nich funkcję mentorki. W

SPARTA
Wychowanie spartańskie miało surowy charakter. Kosztem wykształcenia intelektualnego rozwijano wychowanie
fizyczne, które miało na celu przygotowanie młodzieży do służby wojskowej. Każdy Spartanin od urodzenia był
podporządkowany bezdusznym prawom państwowym. O życiu człowieka od urodzenia decydowała geruzja (rada
starszych), której członkowie oglądali każde nowo narodzone dziecko, o ile było silne i dobrze zbudowane, rodzice
mieli obowiązek je żywić i wychować. Jeśli zaś było niekształtne i zbyt chude Rada Starszych nakazywała porzucić je w
tzw. Odłogach. W społeczeństwie panowało przekonanie, że dla państwa lepiej będzie, by dziecko nie żyło skoro
natura od początku nie dała mu zdrowia i siły. Dzieckiem do 7. roku życia zajmowała się rodzina, potem zostawały
oddane władzom, niezależnie od płci i zamożności, wychowanie wyglądało podobnie. Uczono ich żelaznej dyscypliny,
a karą za przewinienia była chłosta. Przygotowania do służby w wojsku trwały do 20. roku życia, sama zaś służba
zazwyczaj następne 10 lat.
ATENY
Ideałem wychowawczym było uformowanie człowieka wszechstronnie wykształconego oraz pięknego i dobrego.
Tutaj oprócz sprawności fizycznej liczyła się wiedza, rozwój umysłowy, moralny i estetyczny .
Do siódmego roku życia dziecko spędzało czas na łonie rodziny. Niemowlę po odkarmieniu przez matkę przechodziło
do rąk niańki. O życiu lub śmierci noworodka decydował ojciec. Jeśli zaś wyrzekał się swego potomka wyrzucano
dziecko na śmietnik. Ojciec pochłonięty życiem publicznym nie interesował się dzieckiem. Ten czas dziecko spędzało
na beztroskich i swobodnych zabawach. Nikt nie zawracał sobie głowy jego wychowaniem. Rodzice mieli większą
dowolność, jeśli chodzi o wychowanie potomstwa niż w Sparcie. Ich obowiązkiem wobec państwa było wychowanie
dziecka na człowieka wszechstronnie wykształconego, umiejącego współżyć z innymi obywatelami.
ŻYCIE RODZINNE W STAROŻYTNEJ GRECJI
HESTIA
Hestia była pierwszym urodzonym (i pierwszym połkniętym) dzieckiem Kronosa. Imię bogini, zarówno w grece jak i
łacinie, oznacza ognisko domowe. Ognisko domowe stało się mistycznym symbolem więzi i bezpieczeństwa rodziny.
Nad ogniskiem domowym i szerzej - nad domostwem - czuwała właśnie bogini Hestia.
Hestia była też patronką gospodyń domowych. Często modliły się do bogini, oczekując opieki za życia i po śmierci.
Bardzo rzadko rzeźbiono posągi bogini. Na tych nielicznych Hestia przedstawiana była jako poważna kobieta, o
łagodnym spojrzeniu, w długiej szacie - emanująca spokojem
KSANTYPA
Żona filozofa Sokratesa była według tradycji kobietą kłótliwą, która swoim zrzędzeniem miała zakłócać filozoficzne
rozważania męża.

MIŁOŚĆ W ŚWIECIE GREKÓW :

- byli dalecy od ukazywania uczuć,
- między małżonkami mało intymności
- mężczyźni swoje potrzeby erotyczne realizowali u kurtyzan,
- Grecy uważali, że tylko prawowita żona może zapewnić im legalne potomstwo
i między innymi właśnie z tego powodu uznawali, że potrzeby erotyczne powinni zaspokajać
z innymi kobietami.

WIEK
Mężczyźni zwykle zawierali związki małżeńskie koło trzydziestki lub przed osiągnięciem tego wieku. O wyborze męża
decydował ojciec dziewczyny, wybierając dla niej męża spośród kandydatów ubiegających się o jej rękę. Zapraszał
wszystkich konkurentów do siebie równocześnie, gościł ich przez dłuższy czas, obserwując ich sposób zachowania się,
charakter, sprawność fizyczną w zawodach sportowych. Kandydaci przyjeżdżali z darami dla gościnnego gospodarza,
przywozili zapasy żywności, wino oraz podarki – stroje i klejnoty- dla tej, która miała zostać narzeczoną jednego z
nich.

ROZWÓD
Rozwody w Atenach były zjawiskiem dość częstym, a ich przyczyny były tak różnorodne jak i w dzisiejszym świecie.
Zdrada żony była dostatecznym powodem do rozwodu i pociągała ona również utratę czci przez kobietę, a mąż miał
prawo zabić winnego zdrady. Jeśli to mąż chciał rozwodu to odsyłał ją wraz z otrzymanym posagiem do domu ojca
lub opiekuna. Jeśli rozwodu chciała kobieta sprawa się bardzo komplikowała. Musiała ona przedstawić ku temu
powody. Jeśli mąż wyraził zgodę nie było problemu z uzyskaniem rozwodu, jeśli nie wyraził rozstrzygano sprawę
rozwodu na drodze prawnej.

RZYMSKI MODEL RODZINY

Dzieje Rzymu można dzielimy na okres monarchii, republiki i cesarstwa. Królami Rzymu, począwszy od Romulusa, a
skończywszy na wygnanym w 509 r. p.n.e. Tarkwiniuszu Pysznym, byli mężczyźni. W republice władza należała do
ogółu wolnych obywateli rzymskich, którzy na zgromadzeniach ludowych (komicjach) stanowili prawa i wybierali
urzędników. Choć w Rzymie nie doszło do takiej separacji płci jak w Grecji, to udział w życiu politycznym przysługiwał
tylko mężczyznom. Kobiety były co prawda członkiniami wspólnoty – obywatelkami, ale bez praw politycznych. Ich
podstawowa funkcja ograniczała się do dbania o przyrost naturalny i przedłużenia istnienia wspólnoty.

PATRYCJUSZE stanowili zamożną elitę, skupiali całą władzę polityczną i większość ziemi, a także dominowała w życiu
religijnym.
PLEBEJUSZE to pozostali mieszkańcy państwa – nie mogli sprawować urzędów. W wyniku walki politycznej między
tymi dwiema warstwami doszło do ukształtowania nowego układu społecznego.
PATER FAMILIAS- PAN ŻYCIA I ŚMIERCI
Małżeństwo przez wieki stanowiło najbardziej szanowaną instytucję społeczną w Rzymie. Zgodnie z prawem
małżeństwo trwało tak długo, jak długo kobieta i mężczyzna mieli ochotę pozostawać
w związku małżeńskim. Jeśli ochota mijała, Rzymianin – podobnie jak Grek – mógł odesłać swoją
żonę do jej rodziców lub prawnych opiekunów. Oddawał wtedy jej własność. Towarzyszyła temu najczęściej
formuła " tuas res habeto, vade foras". Inną formą ustania małżeństwa było tzw. divortium – rozwód za zgodą
obojga małżonków. Jednak sam rozwód wymagał podstaw prawnych. Mąż mógł wystąpić o niego, gdy żona
dopuściła się cudzołóstwa. Trzeba natomiast pamiętać, że stosunki pozamałżeńskie mężczyzn były powszechnie
akceptowane. W świetle prawa mąż mógł utrzymywać kontakty z kobietami lekkich obyczajów, ale żonie nie wolno
było uznawać tego za podstawę do rozwodu i odejścia od partnera. Inne przyczyny rozwodów to dokonanie aborcji
przez żonę, a nawet sprawy tak błahe jak podmienienie przez kobietę mężowi kluczy do piwniczki z winem.
RZYMSKIE MAŁŻEŃSTWO
Polityczne uprawnienia mężczyzn przekładały się również na ich pozycję w rodzinie. Od czasów królewskich bardzo
silna była władza ojcowska. Ojciec rodziny miał niemal całkowitą władzę nad jej członkami.
Rzymskie pojęcie „rodzina” było znacznie szerzej rozumiane niż u starożytnych Greków. W skład rzymskiej familii
wchodzili ojciec i matka oraz dzieci: synowie wraz ze swoimi żonami i dziećmi oraz córki zarówno te niezamężne, jak i
te, które zawarły związek małżeński, ale nie przeszły pod władzę męża, lecz pozostały pod władzą ojca. Do rodziny
zaliczano także niezamężnych krewnych i niewolników. Wszyscy oni podlegali władzy ojca który zarządzał także
dobrami rodzinnymi. Nawet dorosły i żonaty syn nie mógł posiadać własnego majątku za życia ojca. Dopiero po jego
śmierci przejmował należną mu część dóbr .
Ojciec rodziny miał też prawo decydowania o życiu lub śmierci swoich dzieci. Jeśli nie uznał dziecka za własne i nie
przyjął go do rodziny, praktycznie skazywał je na śmierć.
Silna pozycja ojca rodziny miała także wpływ na kojarzenie małżeństw. Męża dla córki wybierał ojciec w
porozumieniu z ojcem przyszłego zięcia. Najważniejsze było, aby małżonkowie ukończyli wymagany prawem wiek:
kobieta 12 lat, a mężczyzna 14, chociaż mężczyźni żenili się najczęściej w późniejszym wieku. Samo małżeństwo
traktowano jako obywatelski obowiązek i miało doprowadzić do narodzin pełnoprawnych potomków – obywateli.
Dlatego przy zawieraniu małżeństwa ważne były korzyści polityczne ojców rodzin, nadzieje na wzrost prestiżu
społecznego oraz wzbogacenie się.

Kobiety w Rzymie – były pozbawione praw politycznych. Ich obywatelstwo miało bierny charakter, co oznaczało, że
nie mogły one brać udziału w życiu publicznym, w tym sprawować urzędów. Argumentowano to ich słabością,
wstydliwością oraz nieznajomością praw. Nie oznacza to, że niektóre kobiety nie interesowały się życiem
politycznym. Były i takie, które przez swoich mężów wywierały na nie wpływ. Już samo zawarcie małżeństwa
potrafiło otworzyć mężczyznom lub krewnym drogę do kariery politycznej lub pozyskać sojuszników.
Wynika z tego, że w Rzymie dużym poważaniem cieszyła się matrona – żona i matka, będąca panią domu i
nadzorczynią niewolników, dbająca o rodzinne ognisko. Obchodzono nawet jej święto – matronalia.
Jednym z głównych celów zawierania związków małżeńskich przez Rzymian było posiadanie dzieci. Uroczystości
związane z narodzinami dziecka rozpoczynały się w ósmym dniu od jego przyjścia na świat. O losie potomstwa
decydował ojciec, który przez symboliczne podniesienie dziecka z ziemi, przyjmował je do rodziny. Dopiero wtedy
nadawano mu imię. Już w pierwszej kodyfikacji prawa rzymskiego– prawie XII tablic – zalecano uśmiercanie dzieci
słabych. Czasem jednak porzucano również dzieci zdrowe – początkowo dziewczynki, a w kolejnych stuleciach
również chłopców. Zbyt duża liczba potomstwa mogła doprowadzić do rozdrobnienia majątku i utraty przez rodzinę
pozycji społeczno-politycznej.