JAK NAJSZYBCIEy, Jae NAJDALEJ d aes Nis ae i NIEZBYT SZYBK0, NIEZBYT KOMFORTOWO = W dawnych czasach podrézowano pieszo albo konno. W Europie od XVI do potowy XIX wieku popularnym Srodkiem transportu byt dylizans. zy Te Dylizansy jeédzity na wyznaczonych trasach fora \os Les wedtug ustalonego rozktadu jazdy. Jednak podréz Nols cag nimi zwykle byta dos¢ dtuga i niezbyt wygodna yao ants Wyobraicie sobie, ze dziennie dylizansem mozna as bylo nade ok: 60 oy tatwo role te zajmowata podréz np. z Warszawy do Gdatiska, el jesli miasta daieli ok. 340 km! a Natomiast po pojawieniu sig lokomotywy 2 parowej w | polowie XIX wieku mozna byto podrézowa€ troche szybciel... Jlednak zadnej podrézy z tamtych lat nie mozna poréwnaéz tym, jak tatwo mozemy OO enieree cic sheePRZYSPIESZAMY! ‘W Polsce pociagi jezdza mniej wiece) 130-150 km/godz. Najszybciej ~ jezdzi ED250 |Pendolino nalezacy do przewodnika Intercity. Jego srednia predkosé to 200 km/godz. Jest ona niewiele mniejsza od najwy2sze} dopuszczalnej predkosci, ktora wnaszym kraju wynosi 220 km/godz. ee eye OPA Patera eee esti) Red eC aaa peepee sae uo ss Pee ne ae a PRET o cL Pee om roe ean ca) TREC ENE en elie’ Re aie ee Pretec eee aC) Breanna scree so Eee yee ke pees aE) eerie easter) erecas iar conc Rete Carn rica cue aur Porras nae ceo Pewee eer re tylko udoskonalit on wynalazek Thomasa Newcomena, ktéry zaczat PCC cerry Pre one ean) Peer tasWIEMY JUZ, ZE,WSPOLCZESNE POCIAG! POTRAEIA OSIAGAC NAPRAWDE IMPONUJACE PREDKOSCI. A AK JEST (JAK BYtO KIEDYS) Z MASZYNAM! LATAUACYMI? Wspétczesne samoloty pasazerskie poruszaja sie ze érednia predkoscig ok. Pierwsze maszyny latajace przypisuje sie Chificzy- WZ 1000 km/godz. Co cieka- kom. Podobno jué prawie 2000 lat p.n.e. w tym PRZI we, grednioco4sekundy —_kraju wykonywano latawce, ktére potrafity w2bié gdzies na Swiecie startuje _sig w powietrze. Zostaty jednak zniszczone na roz- DLAC samolot. kaz cesarza, aby nikt nie odkry! tajemnicy lotu. Bez wisk, | troch es eo ny Swiat <= Wielki umyst renesansu, Leonardo da Vinci, ow w swoich zapiskach zostawit szkice... prototy-__/ ‘a péw samolotéw. Pomysty geniusza nie mogly byé zrealizowane w jego epoce ze wzgledu na Na ograniczenia techniczne, ale preyczynity sig do do powstania pierwszych maszyn latajacych ley wiele lat pééniej. ak "> W 1871 r. Francis Wenham z pomoca Johna Browninga zbudowali pierwszy tunel aero- dynamiczny. To byt przetom! Z ich wynalazku korzystali kolejni inzynierowie. Otto Lilienthal zaprojektowat i zudowat serie szybowc6w, ktérymi odbyt ponad 2000 lotéw. "> Prekursorami lotéw balonowych byli bracia Joseph-Michel i Jacques-Etienne Montgolfier, ktérzy juz 4 czerwca 1783 r. odbyli we Francji bezzatogowy lot balonem na gorace powie- tree. "> Kolejnym etapem byty sterowee z silnikiem parowym. W 1852 r. udato sig dokonaé 24-ki- lometrowego przelotu taka maszyna. "> W 1903 r,, po kilku latach badari nad kon- strukeja skr2ydet oraz zaawansowanymi tech- nikami kontroli samolotu w powietrzu, bracia Wilbur i Orville Wright odbyli pierwszy, uda- lot a a x Anes? 9 > Na poczatku XX wieku powstaja komercyj- ne linie lotnicze, co oznacza, ze ludzie moga Oy zacza¢ samolotami podrézowaé. W Europie lotem pasaierskim byt lot miedz pierwszym pasa vt lot miedzy Londynem a Paryzem w 1919 r. 2 npr i. ean LB, Cs.NAUKA MA MOC! - Po raz kolejny przekonujemy sie, Ze rozw6j na swie- cie moiliwy jest dzieki nauce. To dzieki naukowcom = dociekliwym ingynierom czy niestrudzonym wyna- lazcom mamy dzié dobre warunki do podréiowania zy lekarstwa na nieuleczalne kiedyé choroby. JUZ W 7 KLASIE DO WASZYCH SZKOLNYGH “SS PRZEDMIOTOW DOLACZA FIZYKA | CHEMIA. DLAGZEGO AKURAT TAKIE? Bez znajomoéci tych nauk trudno pojaé wiele zja- wisk, ktére obserwujemy wokét siebie. Gdy juz troche wiemy, zaczynamy rozumie¢ otaczajacy nas Swiat... "> Widzimy, ze r2ucona do géry pitka po chwili spa- da. Fizyka wyjasnia, dlaczego tak sie dzieje. "> Nalewamy do peina wody do wanny, wchodzimy do niej, a woda wylewa sig na podtoge. Ale wy- lewa sig jej doktadnie tyle, ile wazymy. Dlaczego Wszelkie zjawiska da sie akurat tyle? Znowu z pomoca przychodzi fizyka. wyttumaczyé ~ za wszystkim stoi nauka... Moze lekcje fizyki albo chemii Slodzimy herbate, mieszamy cukier. Cukier sig beda dla was poczatkiem przygody rozpuszcza. Dlaczego tak jest? Chemia zna odpo- znauka wtasnie? Mode odkryjecie wiedz na to pytanie. w sobie cheé do eksperymentowania rr k © Y i wymyslania wynalazkéw? & - [| ° > Poczuj sie jak konstruktor i > ZAPROJEKTUY POJAZD DO PODROZY W CZASIE! Pomysl, jakie warunki musialby spetniaé. Z czego méglby sig sktadaé? Jak myslisz, dlaczego do tej pory nie udato sie skonstruowaé takiego wehikutu? ‘A gdyby udato sie taka maszyne skonstruowaé, to ktéry wiek cheiatbys odwiedzié? A jakich czaséw na pewno byé unikat? Dlaczego?