ANG KOMUNIKASYON

 Nagmula sa o magbahagi salitang Latin na communicare na

nangangahulugang maging komon o magbahagi.
 Proseso ito ng pagbuo at paggamit ng mensahe upang makabuo ng
kahulugan batay sa impluwensya ng mga partikular na ugnayan na umiiral sa
pagitan ng dalawang nag-uusap.
 Ang komunikasyon ay pagpapahayag, paghahatid o pagbibigay ng
impormasyon sa mabisang paraan. Isang pakikipag-ugnayan,
pakikipagpalagayan o pakikipagunawaan. (Webster)
 Ito ay proseso ng pagpapadala at pagtanggap ng mensahe sa pamamagitan
ng simbolikong cues na maaring verbal o di-verbal (Bernales et. Al, 2003)
 Ang komunikasyon ay ang napiling pagtugon ng organismo sa anumang bagay
nangangangailangan ng pagkilos o reaksiyon. (S.S. Stevens)
Ang pinakamahalagang gamit ng wika ay ang
pagkaka-isa ng mga mamamayan sa pamamagitan
ng
A. salisihan
B. pantayan
C. tagisan
D. ugnayan
Mga Prinsipyo ng Komunikasyon
 Nagsisimula sa sarili ang komunikasyon
 Nangangailangan ito ng ibang tao
 Binibuo ito ng dimension
 Komplikado ang komunikasyon
 Gumagamit ito ng simbulo
 Nangangailangan ito ng kahulugan
 Ang komuniksyon ay isang proseso
TATLONG PARAAN NG KOMUNIKASYON
1.Aksyon (pagtatangkang gumawa o mag-umpisa
ng komunikasyon)
2.Interaksyon (may pagpapalitan ng interaksyon sa
dalawang indibidwal)
3.Transaksyon (may transaksyon kung
naisagawang maihatid ang mensahe at
makatanggang ng tugon)
 ANTAS NG KOMUNIKASYON
Komunikasyong Intrapersonal
Ito ay komunikasyong pansarili at nagaganap sa isang indibidwal
lamang.
Komunikasyong interpersonal
komunikasyong nagaganap sa dalawa o mahigit pang tao.
Komunikasyong Pampubliko
ginagawa sa harap ng maraming mamamayan/tagapakinig.
Komunikasyong Pangmidya o Pambansa
komunikasyong gumagamit ng mass media-radyo, pahayagan,
telebisyon.
 ANTAS NG KOMUNIKASYON
 Komunikasyong Computer Mediated
nagbabahagi ng impormasyon sa pamamagitan ng communication
networks- e-mail messages, skype, facebook, twitter atbp.
 Komunikasyong Pang-organisasyon
ito ay komunikasyong nagaganap sa loob ng isang
samahan/organisasyon.
 Komunikasyong Pangkultura
komunikasyong nagpapakilala ng kultura ng isang lugar o bansa.
 Komunikasyong Pangkaunlaran
komunikasyong nauukol sa industriya, ekonomiya pangkabuhayan.
 URI NG KOMUNIKASYON
Komunikasyong Verbal - gumagamit
ng wika, maaaring pasulat o pasalita.
Komunikasyong Di-verbal -
gumagamit ng tunog, kilos at galaw ng
katawan o bahagi ng katawan.
 ANG WIKA
 Ang wika ay masistemang balangkas ng mga sinasalitang tunog na
isinaayos sa paraang arbitraryo. Ang mga tunog ay hinugisan ng
mga makabuluhang simbulo na pinagsama-sama upang makabuo
ng mga salita na gamit sa pagbuo ng mga kaisipan. (Henry Gleason)
 Ito ang pangunahin at pinakaelaboreyt na anyo ng simbolikong
gawaing pantao. (Archivald Hill)
 Ang wika ay tulay na ginagamit upang maipahayag at maganap ang
ang anumang minimithi o pangangailan natin. (Paz, Hernandez, at
Peneyra, 2003:1)
 ANG WIKA
 Ang wika ay masistemang balangkas ng mga sinasalitang tunog na
isinaayos sa paraang arbitraryo. Ang mga tunog ay hinugisan ng
mga makabuluhang simbulo na pinagsama-sama upang makabuo
ng mga salita na gamit sa pagbuo ng mga kaisipan. (Henry Gleason)
 Ito ang pangunahin at pinakaelaboreyt na anyo ng simbolikong
gawaing pantao. (Archivald Hill)
 Ang wika ay tulay na ginagamit upang maipahayag at maganap ang
ang anumang minimithi o pangangailan natin. (Paz, Hernandez, at
Peneyra, 2003:1)
Kahalagahan ng Wika
Instrumento sa komunikasyon
Nag-iingat at nagpapalaganap ng
kaalaman
Nagbubuklod ng bansa
Lumilinang ng malikhaing kaisipan
 Tungkulin ng Wika
Personal - nagpapahayag ng sariling damdamin o opinyon.
Halimbawa: pagtatapat ng pag-ibig, pagsulat ng dyornal
Interaksyonal - nagpapatatag ng relasyong sosyal.
Halimbawa: pangungumusta, pakikipagbiruan
Instrumental – tumutugon sa pangangailangan sa
pamamagitan ng pag-uutos o pakiusap.
Halimbawa: pag-order ng paagkain o gamit
 Tungkulin ng Wika
Regulatori – gumagabay/kumokontrol sa kilos/asal ng iba.
Halimbawa: pagbibigay ng direksyon kung paano gawin ang isang
bagay
Heuristik - naghahanap ng impormasyon.
Halimbawa: pagsasagawa ng interbyu o sarbey
Impormatib – nagbibigay ng impormasyon
Halimbawa: paglalahad ng balita o anunsyo
Malikhain-nagpagpapahayag ng imahinasyon sa malikhaing
paraan.
Halimbawa: pagsulat ng mga akdang pampanitikan
Ang wika ay ginagamit sa lahat ng ito maliban
sa
A. pagpalitan-kuro
B. ugnayan
C. pakikipagtalastasan
D. salisihan
Antas ng Wika
1.Pormal
2.Impormal
 Pormal
Pampanitikan – ito ang pinakamataas na antas ng
wika, kadalasang ginagamit sa panitikan.
Halimbawa: ilaw ng tahanan
Pambansa – ito ang antas ng wikang
nauunawaan ng lahat sa loob ng isang bansa.
Halimbawa: maganda, Inay/ Nanay
 Impormal
Lalawiganin – tumutukoy ito sa mga salitang ginagamit sa partikular na
lalawigan.
Halimbawa: magayon (Bicol), Ima (Kapampangan)
Kolokyal – ito ay mga salitang gamitin sa mga Komunikasyong Impormal.
Halimbawa: ‘Nay
Balbal – ito ang pinakamababang antas ng wika, madalas marinig/gamitin sa
lansangan. Katumabas ito ng slang sa Ingles.
Halimbawa: ganders/gandara, ermat/mudrakels
Vulgar – ito ay mga salitang pabastos o pamura.
Sa Batangas ay "mabanas", sa Bulacan ay
"maalinsangan", sa Rizal ay "bang-init" ay mga
halimbawa ng
A. kolokyal
B. talinghaga
C. lalawiganin
D. pambansa
 Barayti ng Wika
Dayalekto - wikang nalilikha ayon sa dimensyong
heograpiko.
Hal. Maakyat ako sa puno. (Quezon)
Aakyat ako sa puno. (Maynila)
Sosyolek – wikang nabubuo ayon sa dimensyong
sosyal.
Hal. Bet ko ang hombre ditch, day! (Gaylingo)
I’l wait you here na lang tomorrow! (Coño)
 Barayti ng Wika
Idyolek – total na katangian at kagawian sa pagsasalita ng isang
indibidwal.
Hal. Halika kaibigan! Usap tayo. (Boy Abunda)
Pidgin- tinatawag ito sa Ingles na nobody’s native language. Walang
rul o gramar na sinusunod.
Hal. Suki, bili ikaw tikoy, sarap, mura…
Creole -wika na unang naging pidgin ngunit kalaunan naging likas na
wika na. Hal. Chavacano
Jargon (teknikal na salita) – tumutukoy sa mga tanging bokabolaryo
ng partikular na pangkat ng Gawain.
Halimbawa: justice, hearing, appeal (abogado)
 Mga Teorya sa Simu-simula ng Wika
Teoryang Bow-wow - nagsimula ang wika sa tunog mula sa kalikasan.
Teoryang Pooh-pooh - ang wika ay nagmula sa tunog na bunga ng
masidhing damdamin ng tao.
Teoryang Ding-dong - nagsimula sa mga tunog mula sa kalikasan at
bagay na likha ng tao.
Teoryang Yo-he-ho - mula sa tunog na nalilikha bunga ng pwersang
pisikal.
Teoryang Ta-ra-ra-boom-de-ay - tunog mula sa ritwal.
Teoryang Tata -nagmula sa panggagaya ng dila sa galaw ng kamay ng
tao
 ANG KASAYSAYAN NG WIKANG
FILIPINO BILANG WIKANG PAMBANSA
Konstitusyon ng Biak-na Bato - pinagtibay ang Tagalog (1899) bilang wikang opisyal.
Sa Konstitusyon ng 1935 Artikulo XIV, nakasaad na
“Ang kongresa ay gagawa ng hakbang tungo sa pagpapaunlad ay pagpapatibay ng isang
wikang pambansa na batay sa isa sa mga umiiral na wikang katutubo. Hangga’t hindi
itinatadhana ng batas, ang wikang Ingles at Kastila ang siyang mananatiling opisyal na
wika”
Batay sa probisyon ng 1935 Konstitusyon, pinagtibay ng Asemblea ng Komonwelt ang Batas
Komonwelt Bilang 184 na magtatag ng isang Surian ng Wikang Pambansa na siyang mag-
aaral ng mga pangunahing wika sa Pilipinas at pipili ng wikang magiging batayan ng wikang
pambansa.
 MGA MIYEMBRO NG SURIAN NG
WIKANG PAMBANSA
Jaime C. de Veyra – Tagapangulo, kumakatawan sa
Samar
Cecilio Lopez – Kalihim, kumakatawan sa Katagalugan
Santiago A. Fonacier – Ilokano
Filemon Sotto - Cebu
Felix Salas Rodriguez – Hiligaynon
Hadji Butu - Muslim
Casimiro Perfecto – Bicol
Disyembre 30, 1937 – ipinahayag ng Pangulong
Manuel L. Quezon na ang wikang Pambansa ng
Pilipinas ay ibabatay sa Tagalog.
Abril 1, 1940 - pinahintulutan ang
pagpapalimbag ng isang diksyunaryo at isang
gramar ng wikang pambansa.
Marso 26, 1954 n - nilagdaan ni Pang. Ramon
Magsaysay ang Proklamasyon Big. 12 na ang Linggo
ng Wika ay ipagdidiwang mula Marso 29-Abril 4 taun-
taon bilang parangal kay Francisco Balagtas.
September 23, 1955 - Proklamasyon Blg. 186 –
inilipat ito mula Agosto 13-Agosto 19 taun-taon
bilang parangal kay Manuel L. Quezon.
Agosto 13, 1959 – pinalitan ang
katawagang Tagalog ng Wikang Pilipino
bilang tawag sa wikang pambansa sa bisa
ng Kautusang Pangkagawaran Bilang 7 na
ipinalabas ni G. Jose Romero, ang dating
Kalihim ng Edukasyon.
Pebrero 1987 – naratipika ng mga mamamayang Pilipino ang probisyon ng 1986
Konstitusyon at tinawag itong 1987 Konstitusyon.
Oktubre 12, 1986 – pinagtibay ng Komisyon ang implementasyon sa paggamit ng
wikang Filipino.
Matutunghayan sa Artikulo 14, Seksyon 6, ang probisyon tungkol sa wika na nagsasaad
na: “Ang wikang pambansa sa Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay
dapat na payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika sa Pilipinas at sa
iba pang wika”.
Kautusang Pangkagawaran Blg. 81 (Agosto 6, 1987) ang makabagong alpabeto ay
binubuo ng 28 letra.
Proklamasyon Blg. 1041 (Hulyo 1997)
ang buwan ng Agosto ay magiging
Buwan ng Wikang Filipino.
 Kasaysayan ng Alpabetong Filipino
Alibata – pinakaunang alpabeto ng mga katutubong Pilipino may 17
titik/letra: 3 patinig al 14 na katinig.
Alpabetong Romano – ipinalit sa alibata, binubuo ng 30 letra.
Abecedario - ipinalit na katawagan sa alpabetong Romano.
Abakada - binalangkas ni Lope K. Santos (1940), binubuo ng 20 letra
Pagdating ng 1971, dinagdagan ito ng 11 letra kaya’t naging 31 letra.
Ang Alpabetong Filipino - binubuo ng 28 letrang kumakatawan sa
mga tunog ng iba’t ibang wikain sa Pilipinas
LINGGWISTIKA
Ito ay makaagham na pag-aaral ng
wikang ginagamit ng tao.
Mga Sangay ng Linggwistika
A.Ponolohiya/Palatunugan
- pag-aaral ng mga tunog ng letra/titik sa isang salita. -
-Ang tawag sa makabuluhang tunog ng wika ay
PONEMA.
 Mga Ponemang Segmental
a. Klaster- tumutukoy ito sa magkasunod na katinig sa isang pantig.
Maari itong makita sa inisyal, midyal at pinal na bahagi ng salita.
Halimbawa: plaka, kontrata, relaks

*Tinatawag din itong kambal-katinig.

*Maituturing lamang na klaster ang dalawang magkasunod na katinig
kung to ay magkasama sa isang pantig.
*Ang ng ay hindi klaster sapagkat ito ay kumakatawan lamang sa isang
tunog.
b. Diptonggo - ito ay patinig na sinusundan ng malapatinig na
/y/ o/w/.
*Ang aw, iw, ay, oy, uy ay mga diptonggo.
*Upang matawag na diptonggo, ang patinig na Sinusundan
ng y o w nararapat na ito’y magkasama sa isang pantig.
Halimbawa: bantay, taghoy, baduy, halaw, saliw
C. Pares Minimal- tumutukoy ito sa pares ng salita na
magkatulad ng bigkas ngunit magkaiba ng kahulugan, may
magkatulad na kaligiran at may ponemang magkaiba na
nasa magkaparehong posisyon.
*Ang p at b, k at g, I at r ay mga ponemang magkahawig ang
tunog.
Halimbawa: pala/bala, kuro/guro, ilog/irog
D. Ponemang Malayang Nagpapalitan - ito ay
pares ng salita na magkatulad ng bigkas
magkatulad ng kahulugan, may magkatulad na
kaligiran, may isang ponemang Magkaiba na
nasa magkatulad na posisyon.
Halimbawa: lalaki/lalake, nuon/noon
E. Ang mga Ponemang Patinig at Katinig
Lumang Alpabeto - Patinig - a, e, i,o,u
Kaatinig – b, k, d. g, h, I, m, n, ng, p, r, s, t, w, y

Bagong Alpabeto (may 28 letra)

Katinig – b, c, d f g h, j, k, l, m, n, ñ, ng. p, q, r, s, t, v, w, x, y, z
Patinig- a, e, i, o, u
Mga hiram na letra – c. f, j, n, q, v, x, z
Mga Ponemang Suprasegmental
1.Diin – Tumutukoy sa lakas ng bigkas sa isang
pantig ng salitang binibigkas. Maaaring gamitin
sa pagkillala ng pantig na may diin ang
malaking titik.
BU:hay = kapalaran ng tao
bu:HAY = humihinga pa
2. Tono/Intonasyon – tumutukoy sa pagtaas at
pagbaba ng tono. Naiiba-iba ang tono o pagtaas at
pagbaba ng tinig sa wikang Filipino batay sa iba’t
ibang layunin at damdamin ng nagsasalita.
Ikaw nga! (nagulat)
Ikang nga! (pagalit)
Ikaw pala. (ordinaryong pagbati)
Ikaw pala. (walang interes na pagbati)
3. Haba – ito ay ang pagbigkas nang
mahaba sa patinig ng bawat patinig.
Maaaring gumamit ng simbolong tuldok
(.) para sa pagkilala ng haba.
Bu.kas = susunod na araw
Bukas = hindi sarado
Hinto at Antala – ito ay ang matagal o saglit na
paghinto sa isang pagsasalita.
Juan Carlo Jose ang pangalan niya.//
Juan/ Carlo Jose ang pangalan niya.//
Juan Carlo/ Jose ang tawag sa kanya.//
ARTIKULASYON
– paraan upang ilarawan kung paano
binibigkas ang mga ponema ng isang
wika.
– tumutukoy sa paano binubuo ng
nagsasalita ang mga tunog.
Punto ng Artikulasyon Paraan ng
Artikulasyon
1. Panlabi – ang ibabang labi ay dumidiit sa labing itaas. /p,b,m/
2. Pangngipin – ang dulo ng dila ay dumidiit sa loob ng mga ngiping
itaas. /t,d,n/
3. Panggilagid – ang ibabaw ng dulo ng dila ay lumalapit o dumidiit sa
punong gilagid. /s,l,r/
4. Pangngalangala o Velar – ang ibabaw ng puno ng dila ay dumidiit sa
velum o malambot na bahagi ng ngalangala, /k,g/
5. Glottal – ang mga babagtingang ay nagdidiit o naglalapit at
hinaharang o inaabala ang presyon ng papalabas na hininga upang
lumikha ng paimpit o pasutsot na tunog.
Paraan ng Artikulasyon
Pailong (Nasal) - m, n
Pabibig (Oral)- b, t, I
B. Morpolohiya/Palabuuan
pagbubuo ng mga salita at pag-aaral ng
mga morpema sa isang wika
*Morpema – pinakamaliit na yunit ng
salita na nagtataglay ng kahulugan.
Mga Uri ng Morpema
1.Morpemang pangleksikal (content words) – ito
ay mga salitang may tiyak na kahulugan.
Halimbawa: bata (pangngalan), masaya (pang-
uri), tumalon (pandiwa), kamakalawa (pang-
abay)
1.Morpemang pangkayarian (function words) –
walang tiyak na kahulugan
Halimbawa: ang, ng, ay, lang, naman
 Mga Anyo ng Morpema
1.Panlapi – mga morpemang ikinakabit sa salitang-ugat,
itinuturing din itong di-malayang morpema.
*ang panlapi ay maaaring nasa unahan (unlapi), gitna
(gitlapi), hulihan (hulapi), magkabilang dulo ng salita
(kabilaan), o nasa unahan, gitna at hulihan ng salita
(laguhan).
Halimbawa: masaya (unlapi), gumana (gitlapi), gandahan
(hulapi), kasamaan (kabilaan) ipinagsumigawan (laguhan)
2. salitang-ugat – payak ang anyo ng salita,
walang anumang panlapi ng ginamit, itinuturing
na malayang morpema.
Halimbawa: sariwa, ganda, hangin,

3. Kataga walang tiyak na kahulugan.

Halimbawa: lang, pala, naman, kung
4. Ponema – may kakayahang baguhin ang kahuugan
ng salita sa sandaling mapalitan ang isang
ponema/letra sa loob ng salita.
Halimbawa: propesor – propesora doktor -doktora,
abogado – abogada
*mapapansing dahil sa pagdaragdag ng ponemang
a o o ay nagbabago ang kahulugan nito ayon sa
kasarian.
PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO
pagbabagong nagaganap sa anyo ng
morpema dahil sa impluwensya ng kaligiran
nito.
 Mga Uri ng Pagbabagong Morpoponemiko
1.Asimilasyon (Ganap at Di-Ganap) – tampok ang paggamit ng
panlaping PANG at MANG na maaring maging PAN / MAN kung ang
kasunod na ponema/tunog ay d, l, r, s, at t, nagiging PAM / MAM
naman kung sinusundan ng ponemang b o p.
Halimbawa: pang+bansa = pangbansa = pambansa (di-ganap)
Pang+tahi = pangtahi = pantahi = panahi (ganap)
mang+buska = mangbuska = mambuska = mamuska (ganap)
2. Pagkakaitas ng Ponema – may pangtatanggal ng ponema
sa isang salita.
Halimbawa: dala+hin = dalahin = dalhin
takip+an = takipan = takpan

3. Pagpapalit ng Ponema – may ponemang napapalitan.

Halimbawa: ma+dami= madami - marami
Madungis = madungis = marungis
4. Metatesis o Trasposisyon - may pagpapalit ng pwesto
ng dalawang ponema.
Halimbawa: in+lipad = inlipad - nilipad
In+langoy = inlangoy = nilangoy

5. Paglilipat-diin
Halimbawa: panday+an= pandayan
luto +in = lutuin
 Kayarian ng Salita
1.Payak – hal. Saya, sama
2.Reduplikasyon o Inuulit
Hal. Sinu-sino, ilan-ilan (Ganap)
Iisa, kabi-kabila (Parsyal)
Magaling – galing (kumbinasyong Ganap at Parsyal)
3. Maylapi – hal. Masaya, umasa, kalakasan
4. Tambalan – hal. Taong-bundok, panhik-panaog (tambalang di-
ganap), hampaslupa, basag-ulo (tambalang ganap)
And salitang ipagsumigawan ay may
panlaping?
A.Kabilaan
B.gitlapi
C.Hulapi
D.laguhan
Ang salitang ugat sa “ SINALIKSIK_____.
A.Saksihan
B.saliksik
C.Sinaksi
D.salik
Ang salitang payak o salitang –ugat ay:
A.Walang panlapi
B.may gitlapi
C.May hulapi
D.kabilaan
Ang Pangangalan
 Mga Uri ng Pangngalan
1.Ayon sa uring Pansemantika
Pantangi – Jose Dela Cruzl, Purefoods, Edsa Revolution
Pambalana – guro, prutas, gobyerno

2. Ayon sa Konsepto
Tahas – mga bagay na nakikita, naaamoy, nahahawakan at naririnig
tulad ng gusali, awit
Basal – tumutukoy sa mga nagay na abstrak tulad ng wika, kabutihan,
pangarap
Palansak – buwig, tangkas
 Kaukulan ng Pangngalan
Palagyo - kung ang pangngalan ay tumatayong simuno ng
pangungusap.
Hal. Ang mag-aaral ay mahusay.
Paari – kung ang pangngalan ay nagpapakita ng pagmamay-
ari.
Hal. Ang bahay ni Gng. Cruz ay maganda at maaliwalas.
Palayon - kung ang pangngalan ay layon ng pandiwa.
Hal. Si Sarah ay kumanta para sa mga panauhin.
Ang Panghalip
Panao – ako tayo kami
Pamatlig – hayun
Patulad - ganito, ganoon
Panaklaw - madla, alinman
Pananong - ano, sino
Pamanggit – daw, raw
Panauhan
UNA - sangkot ang sarili tulad ng ako, kami,
namin
IKALAWA- tumutukoy sa kausap/kinakausap
tulad ng ikaw, kayo, ninyo
IKATLO – tumutukoy sa pinag-uusapan, ang sila,
kanila, nila ay ilan sa mga halimbawa
 *Kailanan – isahan, dalawahan at maramihan
*Kaukulan
Palagyo – Sila ay dadalo sa pagpupulong. (tumatayong
simuno ang panghalip)
Paari – Ang ari-arian nila ay ubod ng dami. (ang panghalip ay
nagpapahiwatig ng pagmamay-ari)
Palayon – Ang perang ito ay inipon para sa kanya. (ang
panghalip ang layon ng pandiwa)
Ang Pang-abay
ito ay naglalarawan sa isang
pandiwa, pang-uri at kapwa pang-
abay.
"Ang atletang Pilipino ay lubhang masigasig", ang
"lubhang" ay isang
A. pang-abay
B. pangngalan
C. pandiwa
D. pang-uri
 MGA URI
Pamanahon – kahapon, bukas
Panlunan – Bumili ka ng tinapay kina Aling Tinay (ang sa, kay, kina ay
palatandaan)
Pamaraan – lumakad nang paluhod (naglalarawan kung paano
ginawa ang kilos)
Panang-ayon – tunay, talaga
Pananggi – wala, hindi
Pang-agam-baka, tila
Panggaano – Sampung kilometro ang nilakad ni Rodel. Nagtagal ng
limang oras ang ulan.
 Ang Pang-Uri
ito ay naglalarawan sa isang
PANGGALAN at PANGHALIP
 Mga Uri
*Panlarawan - mabango, maganda
*Pantangi – Wikang Filipino, Lechong Cebu

*Pamilang
Patakaran – isa, dalawa, tatlo
Pamahagi – kalahati, limang porsyento
Pahalaga – walong libo, tatlong piso
Panunuran – una, ikalawa, ikatlo Palansak-idalawahan, sampuan
Patakda - dadalawa, lilima
*Di-tiyak – kaunti, marami
Ang Pandiwa
Ito ay nagsasaad ng kilos o galaw
Aspekto ng Pandiwa
Perpektibo/ Naganap – nagbasa, naligo
Imperpektibo/Nagaganap – kumakain,
naglalaba
Kontemplatibo/Magaganap – umalis,
naglinis
 Pokus ng Pandiwa
 Pokus Aktor/Tagaganap ang pandiwa ay nasa pokus aktor kung ang simuno
ang siyang gumagawa ng kilos ng pandiwa sa pangungusap.
Halimbawa: Nagluto si Nene ng adobo.

 Pokus Layon/Gol – ang simuno ay pinatutungkulan lamang ng kilos ng

pandiwa.
Halimbawa: Kinain ni Nico ang adobo.

 Pokus Benepaktib – ang simuno ang nakikinabang ng kilos ng pandiwa.

Halimbawa: Ipinaghanda ni Mark nang masarap na hapunan si Loida.
 Pokus Sanhi-kung - ang simuno ang dahilan o sanhi ng kilos ng pandiwa.
Halmbawa: Ikinagalit ni Ina ang pagwawalang bahala ng anak.

 Pokus Instrumental/Gamit - ang simuno ang ginamit upang maganap ang kilos
ng pandiwa.
Halimbawa: pinampunas ni Anita ang malinis na panyo sa kanyang mata.

 Pokus Lokatib/Ganapan – ang simuno ng pangungusap ang iyang

pinaggaganapan ng kilos ng pandiwa.
Halimbawa: Pinagpatungan ko ng mga aklat ang lumang lamesa.
 Pokus sa Direksyon – ang simuno ay nagsasaad
ng direksyon ng pandiwa.
Halimbawa: Pinuntahan ng pangulo ang mga
nasalanta ng lindol.
 Ang Pag-ugnay
1.Pang-ukol – para sa/ kay, kaugnay ng/sa
2.Pangatnig
Pananhi - dahil sa, sapagkat
Panapos - sa wakas, sa lahat ng ito
Pamukod - ni, o
Panubali-kapag
Paninsay- subalit, ngunit
Pamanggit- daw, di umano
Panulad- kung ano siya rin
"Nakagayak mamasyal sa amin ang pamilya, subalit hindi
inaasahang dumating ang Covid 19 pandemic", ang
pangatnig sa pangungusap na ito ay
A. hindi
B. ang
C. subalit
D. sa
Sa pangungusap na "kapag tag-ulan ang dala ni Liza ay
kapote o payong sapagkat ayaw niyang magkasakit", and
pangatnig na pananhi a
A. kapag
B. AY
C. sapagkat
D. ang
3. Pang-angkop – na, ng, g (Hal, matalinong
bata, mataas na marka
4. Pananda/Pantukoy-ang, ang mga, si, sina
5. Pangawing – “ay” (katumbas ng Is at are
sa wikang Ingles)
C. Sintaks/Palaugnayan
Ito ay tumutukoy sa posisyon ng mga
salitang pangnilalaman at mga salitang
pangkayarian.
Pag-uugnay-ugnay rin ito ng mga salita at
pagsasama-sama nito para sa pagbubuo ng
mga pangungusap.
 SALITA, PARIRALA, PANGUNGUSAP -DISKURSO
*Parirala pangkat ng mga salita na walang buong diwa.
*Pangungusap - isang salita o lipon ng mga salita na may
buong diwa
*ang pangungusap ay maaaring may simuno at panag-uri at
maaari ring walang simuno o walang pang-uri ngunit
nagsasaad ng diwa.
*Diskurso – ito ay binubuo ng mga pangungusap na ginagamit
sa pagpapahayag na maaaring pasulat o pasalita.
Pangungusap Ayon sa Gamit
 Paturol/Pasalaysay – pangungusap na
nagsasalaysay o nagkukwento.
 Patanong pangungusap na nagtatanong
Pautos- pangungusap na nakikiusap o nag-
uutos
 Padamdam- pangungusap na nagsasaad ng
matinding damdamin
 Pangungusap Ayon sa Kayarian o
Istruktura
 Payak (simple sentence) - nagtataglay ng sugnay na
makapag-iisa, may simuno at panag-uri.
Halimawa: Si Neil ay maginoo.

 Tambalan (compound sentence) - binubuo ito g dalawang

sugnay na pawing makapag-iisa na pinag-uungay ng
pangatnig.
Halimbawa: Nagluluto ang nanay at nagsisibak ng kahoy ang
tatay.
 Hugnayan (complex sentence) – ito ay kumbinasyon ng sugnay na
makapag-iisa at sugnay na di makapag-iisa at ginagamitan ng pang-
ugnay na pangatnig.
Halimbawa: Nanonood ako ng telebisyon nang biglang lumindol.

 Langkapan (compound complex sentence)- Binubuo naman ito ng

dalawang makapag-iisang sugnay at isang di-makapag-iisang sugnay.
Halimbawa: Kung magsisipag ka lamang, ikaw ay magtatagumpay at
ikaw ay magkakaroon ng matatag na kinabukasan.
Bahagi ng Pangungusap
Karaniwan – nauuna ang
panaguri sa simuno.
Di-Karaniwan – nauuna ang
simuno sa panaguri.
Sa pangungusap sa "Matamang pag-iisipan ng
kalahok ang wastong kasagutan", and panaguri ay
A. kasagutan
B. matamang
C. kalahok
D. pag-iisipan
D. Semantika
- tumutukoy sa pag-aaral ng kahulugan
ng wika.
- Iniuugnay sa kahulugan ng mga
salitang madalas hinahanap sa
diksyunaryo.
Pagpapakahulugan
1.Konotasyon at Denotasyon
2.Ekstensyon at Intensyon
3.Semantik na relasyon ng kahulugan sa
salita o pangungusap
*Konotasyon at Denotasyon
Pagpapakahulugang Denotasyon - literal ang kahulugan.
Halimbawa: Nakakatakot ang buwaya sa ilog.

Pagpapakahulugang Konotasyon – hindi karaniwan, may

pag-uugnay ng kahulugan.
Halimbawa: Maraming buwaya sa kanilang tanggapan.
*Semantik na Relasyon ng Kahulugan ng Salita sa Pangungusap
Halimbawa: Nag-iwan ng marka ang kanyang halik sa aking
mukha.
*Batay sa gamit ng salitang marka sa pangungusap, ito ay
nangngahulugang bakas at hindi grado.

Sinonimi/Magkatulad – magbili/magtinda, irekord/itala

Antonimi /Kasalungat - malamig/mainit, mataas/mababa
Homofoni/Magkatunog – “bat” – paniki “bat” - Pamalo sa larong
baseball
E. Ang Pragmatiks
- pag-aaral kung paano
iniimpluwensyahan ng konteksto ang
paraaan ng paghahatid ng
impormasyon ng mga pangungusap.
- pag-aaral ng mga aktwal na pagsasalita
sa iba’t ibang konteksto.
 Pragmatik at Istratedyik sa
Komunikatibong Filipino
Pragmatik - tumutukoy sa mga kaalamang
EXTRALINGUISTIC
Kakayahang Estratidyik - paraan ng
paggamit ng mga coping/ survival
strategies.
Kakayahang Sosyolinggwistik
- ito ay pag-alam o pag-unawa kung
paano nagsasalita ang isang tao
- Ito din ay pagtukoy sa kung sino,
paano, kailan, saan at bakit nangyayari
ang sitwasyong komunikatibo.
ANG RETORIKA
- Ayon kay Aristotle, ito ay ang fakulti ng pagtuklas ng
lahat ng aveylabol na paraan ng panghikayat sa
anumang partikular na kaso (Bernales et. al., 2006)
- Para kay Cicero, ito ay isang pagpapahayag na
dinisenyo upang makapanghikayat (Bernales et. al.
2006) Ayon kay Quintillan, Ito ay ang sining ng
mahusay na pagsasalita (Bernales et. al., 2006).
 WASTONG GAMIT
1.Ang Ng at Nang

Gamit ng Ng
 Ginagamit bilang pananda sa mga tuwirang layon ng pandiwang
palipat. Halimbawa: Nagwalis ng bakuran si Chedeng.
 Ginagamit bilang pananda ng aktor o tagaganap ng pandiwa.
Halimbawa: Inalalayan ng binata ang dalaga.
 Ginagamit ang panandang ng kapag nagsasaad ng pagmamay-ari ng
isang bagay o katangian.
Halimbawa: Ang boses ng dalagita ay nakakabighani.
Gamit ng Nang
• Ginagamit bilang pangatnig sa mga hugnayang pangungusap:
katumbas ng "when" sa Ingles.
Haimbawa: Nagluluto pa ako nang dumating ang mga
bisita.
 Ginagamit sa mga salitang inuulit.
Halimbawa: kain nang kain
 Ginagamit sa pagitan ng pandiwa at pang-uri.
 Halimbawa: Nag-aral nang mabuti ang batang iyan kaya naging
Valedictorian.
 Ang May at Mayroon
Gamit ng May
 Ginagamit kapag sinusundan ng pangngalan.
Halimbawa May tao sa likod ng bahay.
 Ginagamit kapag sinusundan ng Pandiwa
Halimbawa. May nararamdaman ako para sa kanya.
 Ginagamit kapag sinusundan ng pang-uri
Halimbawa: May maganda siyang plano
 Ginagamit kapag sinusundan ng panghalip na Panao sa
kaukulang paari Halimbawa: Ang mga mag-aaral ay may kani-
kanilang presentasyon.
 Gamit ng Mayroon
 Ginagamit ang mayroon kapag may napapasingit na kataga
tulad ng po, pa din at Rin sa salitang sinusundan nito.
Halimbawa: Mayroon po akong nakikitang pag-asa na
malalampasan natin ito.
 Ginagamit bilang panagot sa tanong
Halimbawa: May pasok ka ba? Mayroon.
 Ginagamit din kung nangangahulugan ng pagka-maykaya o
mayaman. Halimbawa: Ang pamlyang Buena ay mayroon sa
kanilang probinsya.
 Ang Daw/Din at Raw/Rin
Gamit ng Daw/Din
 Ginagamit ang din at daw kung ang salitang
sinusundan ay nagtatapos sa katinig maliban sa w
at y.
Halimbawa: Hilig daw niyang sumayaw at
kumanta.
 Gamit ng Raw/Rin
 Ginagamit ang rin at raw kung ang sinusundang
salita ay nagtatapos sa patinig at Sa malapatinig na
w at y.
Halimbawa: Sanay raw siya sa mga gawaing bahay.
Masama rin sa kalusugan ang labis na
pagpapagod.
 Ang Sina at Sila
Ang sina ay panandang pangkayarian sa isang
pangalan.
Halimbawa. Sina Ryan at Jonas ay magkababayan.

Ang sila naman ay ginagamit bilang isang

panghalip panao; katumbas ng” they” Sa Ingles.
Halimbawa. Sila ay magkababayan.
 Ang Subukin at Subukan
Ang subukin ay nangangahulugan ng pagsusuri o pagsisiyasat sa uri, lakas at
kakayahan ng isang tao o bagay.
Haimbawa: 1. Subukin mong uminom ng sariwang gatas upang lumakas ka.
2. Susubukin nila ang galing mo sa Ahedres.

Ang subukan ay nangangahulugan ng pagtingin upang malaman ang

ginagawa ng isang tao o mga tao.
Halimbawa: 1. Subukan mo si Celia nang mabatid mo ang matagal na
niyang nililihim.
2. Subukan mo siya sa lugar na kanyang pinagtatambayan.
 PAGGAMIT NG BANTAS
Tuldok (.) – inilalagay sa hulihan ng mga pangungusap.
Kuwit (,) – ginagamit upang paghiwa-hiwalayin ang mga
salitang magkakaugnay.
Tuldok-kuwit(;)– nagsisilbing pamalit sa pangatnig.
Pinaghihiwalay nito ang mga sugnay na magkakaugnay.
Tutuldok (:) – bantas na ginagamit matapos maunang
maipakilala ang paksa sa mga sumusunod na paliwanag,
halimbawa, katuturan, banggit o talaan.
THANK YOU
Topnotchers 