Εκπαιδευτικό Σενάριο:

Θερμοκρασία –
Θερμότητα: Δύο έννοιες
διαφορετικές
 Εκπαιδευτικό Σενάριο:
Θερμοκρασία –
Θερμότητα: Δύο έννοιες
διαφορετικές
Περιεχόμενα

Πληροφορίες Υλοποίησης Σεναρίου 4

Βασική Ροή Σεναρίου 6
Πλαίσιο Υλοποίησης 7
Χρησιμοποιούμενα εργαλεία/μέσα 7
Χρονοπρογραμματισμός 9
Οδηγίες για την υλοποίηση του σεναρίου 12
Φάση 1: Παρουσίαση περιεχομένου στην ενότητα «Θερμοκρασία – Θερμότητα: Δύο
έννοιες διαφορετικές» 12
Φάση 2: Παρουσίαση του προβλήματος 12
Φάση 3: Επικοινωνία και συνεργασία 15
Φάση 5: Συζήτηση 16
Εναλλακτικοί τρόποι υλοποίησης – συζήτηση 18
Ερωτήσεις διερεύνησης - ασκήσεις 19
Βιβλιογραφία 20
 Πληροφορίες Υλοποίησης Σεναρίου

Τάξη: Ε’ Δημοτικού
Μάθημα: Θερμοκρασία – Θερμότητα: Δύο έννοιες
διαφορετικές (Ενότητα: Θερμότητα)
Στόχος του σεναρίου: Οι μαθητές να διαπιστώνουν
πειραματικά ότι όταν ένα σώμα απορροφά θερμότητα, η
θερμοκρασία του αυξάνεται και όταν αποδίδει
θερμότητα η θερμοκρασία του ελαττώνεται
Εκτιμώμενος χρόνος υλοποίησης: 1 ημέρα
Προαπαιτούμενες γνώσεις: Μεταφορά ενέργειας, Το
θερμόμετρο ως όργανο μέτρησης της θερμοκρασίας και
οι διαφορετικοί τύποι του.

Το σενάριο αποτελεί παράδειγμα για τη διδασκαλία

εννοιών της Φυσικής με τη χρήση πειραμάτων
επίδειξης και εικονικών εργαστηρίων αλλά και κατ’
οίκον πειραματισμό με απλά όργανα και υλικά στο
πλαίσιο της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης μέσω της
επίλυσης ενός καθημερινού προβλήματος. Οι
μαθητές θα εκτελέσουν ένα εικονικό πείραμα
θέρμανσης του νερού και θα παρακολουθήσουν ένα
βιντεοσκοπημένο πείραμα επίδειξης. Στη συνέχεια,
εργαζόμενοι σε ομάδες και αξιοποιώντας το σχολικό
βιβλίο, οι μαθητές θα προσπαθήσουν, με την
καθοδήγηση και την υποστήριξη των εκπαιδευτικών,
να επιλύσουν ένα πραγματικό καθημερινό πρόβλημα
σχετικά με τις θερμοκρασίες παρασκευής του τσαγιού,
με βάση τις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματά τους
από τα πειράματα, ώστε να συμμετέχουν στη
συγγραφή του επόμενου φύλλου της σχολικής
εφημερίδας που είναι αφιερωμένο στα μέτρα
πρόληψης από τις εποχικές ιώσεις και το κοινό
κρυολόγημα.
 Βασική Ροή Σεναρίου

Αναφερόμαστε στη χρήση του θερμομέτρου ως όργανο για τη μέτρηση της

θερμοκρασίας με βάση ένα καθημερινό παράδειγμα (θερμομέτρηση των
Παρουσίαση σχετικού
μαθητών κατά την υποδοχή τους στο σχολείο κατά τη διάρκεια της
περιεχομένου πανδημίας)

Παρουσιάζω το πρόβλημα στους μαθητές σχετικά με τη συγγραφή οδηγιών για τη σωστή

παρασκευή του τσαγιού . Ενημερώνω τους μαθητές για το υλικό που έχουν στη διάθεσή
τους (εικονικό πείραμα, πείραμα επίδειξης, σχολικό βιβλίο) ώστε να σχεδιάσουν την επίλυση
του προβλήματος. Συνδέω το πρόβλημα με την ύλη που έχουν διδαχθεί σχετικά με το
Παρουσίαση
προβλήματος θερμόμετρο, την αντικειμενική μέτρηση της θερμοκρασίας και τη θερμοκρασία βρασμού του
νερού.

Διαμοιρασμός των μαθητών σε ομάδες. Κάθε ομάδα θα λύσει ξεχωριστά το ίδιο πρόβλημα
εργαζόμενη πάνω στο ίδιο κοινό έγγραφο μέσω των εργαλείων για την επικοινωνία και τη
συνεργασία. Υποστηρίζω τους μαθητές κατά τη διαδικασία της επίλυσης προβλήματος ώστε
να διαμορφώσουν τη στρατηγική τους. Οι μαθητές μπορούν να επιμερίσουν τις απαραίτητες
Επικοινωνία και ενέργειες ή να κάνουν πολλαπλές μετρήσεις στις ομάδες τους ώστε να συζητηθούν οι
συνεργασία αποκλίσεις και η σημασία τους.

Η αξιολόγηση των εργασιών θα γίνει μέσω της επιλογής του καλύτερου

άρθρου προς δημοσίευση στην εφημερίδα. Σε ατομικό επίπεδο, αξιολογώ τη
συμμετοχή στον διάλογο, τις ερωτήσεις και απαντήσεις των
Αξιολόγηση μαθητών/μαθητριών, το βαθμό της εμπλοκής στο σχεδιασμό και την
εκτέλεση της ομαδικής εργασίας.

Δημιουργώ το κατάλληλο περιβάλλον για συζήτηση μεταξύ των μελών όλων

των ομάδων σχετικά με το πρόβλημα και τους τρόπους επίλυσής του.
Γενικεύω τα επιμέρους συμπεράσματα και επεκτείνω τη γνώση αυτή και σε
Συζήτηση άλλες μορφές της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Πλαίσιο Υλοποίησης
Οι μαθητές έχουν διδαχτεί σε προηγούμενες ενότητες
σχετικά με την ενέργεια, της διαφορετικές μορφές της, τη
μεταφορά και την αποθήκευσή της. Έχουν διδαχτεί στο
αμέσως προηγούμενο μάθημα σχετικά με την υποκειμενική
εκτίμηση της θερμοκρασίας με τις αισθήσεις και την
αντικειμενική εκτίμηση της θερμοκρασίας με το
θερμόμετρο, τη λειτουργία του, τη σωστή χρήση του, τους
διαφορετικούς τύπους θερμομέτρων και τη βαθμονόμησή
τους. Επίσης έχουν διαπιστώσει πειραματικά τη
θερμοκρασία τήξης του πάγου και τη θερμοκρασία βρασμού
του νερού μέσω ενός πειράματος επίδειξης.

Χρησιμοποιούμενα εργαλεία/μέσα
Παρουσιάζονται συνοπτικά τα χρησιμοποιούμενα εργαλεία/μέσα και ο ρόλος
τους στην υλοποίηση του σεναρίου.
Εργαλεία e-me
o E assignments: Ανάρτηση της εκφώνησης της
εργασίας, υποβολή του
τελικού εγγράφου από
τους μαθητές, διαχείριση
της προθεσμίας,
βαθμολόγηση.
o Τοίχος της Κυψέλης: Χρησιμοποιείται
για την ανάρτηση των συνδέσμων για τα
σχετικά βίντεο, τις προσομοιώσεις, τα
εικονικά εργαστήρια, την εργασία
αυτοαξιολόγησης και τα διδακτικά πακέτα
των Φυσικών.
o Ιστολόγιο της Κυψέλης: Υποστήριξη
ασύγχρονου διαλόγου ανάμεσα στα μέλη
της κάθε ομάδας κατά τη διαδικασία της
επίλυσης του προβλήματος.
Πραγματοποίηση του διαλόγου ανάμεσα
σε όλους τους μαθητές της τάξης κατά τη
φάση της συζήτησης.
Εξωτερικά εργαλεία:
o Μέρος του φύλλου εργασίας από την αντίστοιχη ενότητα του σχολικού βιβλίου
(τετράδιο εργασιών σελ. 74-77) καθώς και η αντίστοιχη ενότητα από το Βιβλίο
Μαθητή (σελίδες 40, 43, 45)
http://ebooks.edu.gr/ebooks/d/8547/628/10-0133-02_Fysika_E-
Dimotikou_Tetradio-Ergasion.pdf
http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2190/Fysika_E-Dimotikou_html-
empl/index_5.html
o Προσομοίωση της διαδικασίας εκχύλισης από το Φωτόδεντρο.
photodentro.edu.gr/photodentro/ekxylish_tsagiou/
o Εικονικό εργαστήριο σχετικό με τη θέρμανση και την άνοδο της θερμοκρασίας από
το πανεπιστήμιο του Colorado
https://phet.colorado.edu/sims/html/energy-forms-and-changes/latest/energy-
forms-and-changes_en.html
o Βίντεο με πείραμα επίδειξης σχετικό με την καμπύλη θέρμανσης του νερού
https://www.youtube.com/watch?v=Dz3nBMiuazU
o Προσομοίωση σχετικά με την Θερμική Ισορροπία
Φυσική και Φωτογραφία - Θερμική ισορροπία (seilias.gr)
o Δραστηριότητα αυτοαξιολόγησης από το Φωτόδεντρο
http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/10491?locale=el
 Χρονοπρογραμματισμός
Χρονο- Δραστηριότητα Περιγραφή Εκπαιδευτικά μέσα
προγραμματισμό
ς
Φάση 1. Συζήτηση σχετικά με την Συζητάμε με βάση ένα καθημερινό Σύγχρονη
Παρουσίαση μέτρηση της παράδειγμα (θερμομέτρηση των τηλεσυνεργασία με
σχετικού Θερμοκρασίας και τη μαθητών κατά την υποδοχή τους χρήση του Webex.
περιεχομένου φυσική σημασία της, στο σχολείο κατά τη διάρκεια της
(Διάρκεια 20 καθώς και με τους πανδημίας). Υπενθυμίζουμε στους Εργαλείο Τοίχος της
λεπτά). τρόπους θέρμανσης ενός μαθητές ότι μπορούν να ανατρέξουν Κυψέλης
σώματος. στις σχετικές εικόνες και κείμενα του
σχολικού βιβλίου μαθητή (σ. 40, 43,
45). Στους συνδέσμους αναρτάμε τη
διεύθυνση των διδακτικών πακέτων.

Φάση 2. Σύγχρονη παρουσίαση Παρουσιάζω το πρόβλημα κατά τη Σύγχρονη

Παρουσίαση του του πλαισίου και του σύγχρονη συνεδρία καθώς και το τηλεσυνεργασία με
προβλήματος. προβλήματος πάνω στο διαθέσιμο υλικό που θα έχουν στη χρήση του Webex.
Συζήτηση σχετικά οποίο θα καλεστούν να διάθεσή τους ώστε να
με το γνωστικό εργαστούν οι μαθητές. συμβουλευτούν για να επιλύσουν Εργαλείο e-me Τοίχος
περιεχόμενο που Διάλογος σχετικά με το ευκολότερα το πρόβλημα. Συζητάμε της Κυψέλης
σχετίζεται με το γνωστικό περιεχόμενο, για τους τρόπους θέρμανσης και
πρόβλημα. τις εικονικές ψύξης των σωμάτων και της σχέση
Ανάδειξη των πειραματικές διατάξεις της θερμικής ενέργειας με τη
ιδεών και των και τα πειράματα θερμοκρασία. Αναρτώ τους
προβλέψεων των επίδειξης. συνδέσμους με το υλικό που
μαθητών. σχετίζεται με τη θέρμανση των
Ανάθεση με τη σωμάτων (εικ. πειράματα και
μορφή εργασίας πειράματα επίδειξης)
(Διάρκεια 25
λεπτά). Ανάρτηση των σχετικών Αναρτώ στα έγγραφα το email της Εργαλείο e-me e-
εγγράφων με τις συντακτικής επιτροπής με τις Assignments
πληροφορίες και τις οδηγίες συγγραφής της συνταγής
οδηγίες για την και τις σχετικές πληροφορίες για τις Εργαλείο e-me Αρχεία
αναζήτηση και την θερμοκρασίες εκχύλισης. Αναρτώ
αξιοποίηση του στις εργασίες το φύλλο εργασίας Εργαλείο e-me Τοίχος
διαθέσιμου υλικού στο e- που θα πρέπει να συμπληρώσουν της Κυψέλης
me και να παραδώσουν οι μαθητές.
Κατανομή σε ομάδες Χωρίζω τους μαθητές σε ομάδες των Εργαλείο e-me Blog
3-4 μαθητών και δημιουργώ μία της κυψέλης
ανάρτηση στο Blog της κυψέλης για
κάθε ομάδα.
Ανάθεση ομαδικής Δημιουργώ ομαδική εργασία η Εργαλείο e-me e-
εργασίας οποία ανατίθεται στις ομάδες Assignments
μαθητών που έχουν δημιουργηθεί
Φάση 3. Ενημέρωση των μαθητών Ενημερώνω τους μαθητές για τη Εργαλείο e-me Blog
Επικοινωνία και για τη διαδικασία διαδικασία και την προθεσμία της της κυψέλης
συνεργασία υποβολής της εργασίας.
 επίλυσης του
προβλήματος
Εκτέλεση ομαδικής Οι μαθητές εργάζονται για την Εργαλείο e-me Blog
εργασίας. επίλυση του προβλήματος σε της κυψέλης
ομάδες. Καταγράφουν τις
παρατηρήσεις τους στο φύλλο
εργασίας καθώς και το τελικό
κείμενο προς δημοσίευση στην
εφημερίδα. Επικοινωνούν μέσω
των σχολίων στην ανάρτηση της
ομάδας τους στο Blog της κυψέλης.
Καθοδηγώ τους μαθητές ανάλογα
με τις δυνατότητες πειραματισμού,
τις αντιλήψεις τους και το βαθμό
συνεργασίας ανάμεσα στα μέλη των
ομάδων.

Φάση 4. Υποβολή εργασιών από Οι μαθητές υποβάλλουν τις Εργαλείο e-me e-

Αξιολόγηση τους μαθητές εργασίες τους. Assignments

Βαθμολόγηση των Οι εργασίες των μαθητών θα

εργασιών αξιολογηθούν στο πλαίσιο της Εργαλείο e-me e-
σειράς κατάταξης από τη συντακτική Assignments
επιτροπή της εφημερίδας του
σχολείου και της επιλογής του
καλύτερου άρθρου προς
δημοσίευση στην εφημερίδα.
Φάση 5. Συζήτηση Διατύπωση ερωτημάτων Συζητάμε για τις διαφορετικές Σύγχρονη
και συζήτηση στρατηγικές επίλυσης του τηλεσυνεργασία με
προβλήματος και τους χρήση του Webex.
διαφορετικούς τρόπους και τεχνικές
πειραματισμού ανάμεσα στις
ομάδες, σχετικά με τη σαφήνεια των
οδηγιών που θα συντάξουν οι
μαθητές και των επιμέρους
συμπερασμάτων που έβγαλαν.
Γενίκευση Θέτω ερωτήματα γενίκευσης των
επιμέρους συμπερασμάτων σε Σύγχρονη
σχέση με τη μεταφορά θερμότητας τηλεσυνεργασία με
και την θερμοκρασία. Επεκτείνουμε χρήση του Webex.
τα συμπεράσματα αυτά και σε άλλα
παραδείγματα της Εργαλείο e-me Τοίχος
καθημερινότητας. της Κυψέλης
Οι μαθητές αυτοαξιολογούνται με
βάση την αντίστοιχη εργασία από το
Φωτόδεντρο
 Οδηγίες για την υλοποίηση του σεναρίου
Φάση 1: Παρουσίαση περιεχομένου στην ενότητα «Θερμοκρασία –
Θερμότητα: Δύο έννοιες διαφορετικές»

Συζητάμε σχετικά με τη χρήση του θερμομέτρου και την αντικειμενική εκτίμηση της
θερμοκρασίας με βάση το καθημερινό παράδειγμα της θερμομέτρηση των μαθητών κατά
την υποδοχή τους στο σχολείο κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Υπενθυμίζουμε στους
μαθητές ότι μπορούν να ανατρέξουν στις σχετικές εικόνες και κείμενα του σχολικού
Βιβλίου Μαθητή (σ. 40, 43, 45) αλλά και στις δραστηριότητες του Τετραδίου Εργασιών (σ.
70-73) που έχουν διδαχθεί στην αμέσως προηγούμενη ενότητα. Στους συνδέσμους
αναρτάμε τη διεύθυνση των διδακτικών πακέτων.

Φάση 2: Παρουσίαση του προβλήματος

Κατά τη σύγχρονη συνεδρία παρουσιάζω στους μαθητές το πλαίσιο του προβλήματος:

Το επόμενο τεύχος της εφημερίδας του σχολείου είναι αφιερωμένο στην ενημέρωση
σχετικά με την αποτελεσματική προστασία από τις εποχικές ιώσεις και το κοινό κρυολόγημα.
Εκτός από τις οδηγίες ατομικής υγιεινής η συντακτική επιτροπή αποφάσισε να συμπεριλάβει
και οδηγίες για τη σωστή διατροφή που μπορεί να ενισχύσει το ανοσοποιητικό σύστημα. Για
αυτό λόγο η Ε’ τάξη έχει αναλάβει να διερευνήσει το σωστό τρόπο για την παρασκευή του
τσαγιού (ένα ρόφημα που έχει πολλά οφέλη για την υγεία μας) και να συντάξει μία συνταγή
ώστε να δημοσιευτεί στην εφημερίδα. Το email της συντακτικής επιτροπής με τη σχετική
ανάθεση θα εμπεριέχεται στα Αρχεία και θα αναρτηθεί στην αντίστοιχη ενότητα της
κυψέλης.
Για το σκοπό αυτό έχουμε συγκεντρώσει τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τις
θερμοκρασίες και τους χρόνους παρασκευής του τσαγιού οι οποίες και θα περιλαμβάνονται
στα Αρχεία της κυψέλης. Οι πληροφορίες αφορούν τις σωστή θερμοκρασία εκχύλισης του
τσαγιού για την διάλυση μόνο των επιθυμητών ουσιών καθώς και τη σωστή θερμοκρασία
για την προσθήκη του μελιού, ώστε να διατηρήσουμε αναλλοίωτα τα θρεπτικά του
συστατικά. Με βάση τις πληροφορίες αυτές οι μαθητές θα πειραματιστούν εικονικά και
πραγματικά ώστε να καταλήξουν στο βέλτιστο τρόπο για την παρασκευή του τσαγιού. Ο
πυρήνας της πειραματικής διαδικασίας είναι η καμπύλη θέρμανσης και ψύξης του νερού, η
καταγραφή δηλαδή της θερμοκρασίας σε συνάρτηση με το χρόνο, καθώς και η συσχέτιση
της θερμοκρασίας του βρασμού με τη μέγιστη θερμοκρασία που καταγράφουν κατά την
πειραματική διαδικασία. Δευτερευόντως θα αναγνωρίσουμε το ρόλο κάποιων μεταβλητών.
Ο εικονικός πειραματισμός περιλαμβάνει:

1. Μία προσομοίωση από το

πανεπιστήμιο του Colorado
στην οποία οι μαθητές
διαπιστώνουν με ποιοτικό
τρόπο την προσφορά
θερμότητας και την άνοδο της
θερμοκρασίας,

αλλά και την απόδοση θερμότητας και

την αντίστοιχη μείωση της
θερμοκρασίας

2. Ένα βίντεο πειράματος

επίδειξης που καταγράφει
την καμπύλη θέρμανσης του
νερού με βάση το οποίο
μπορούν να καταγράψουν τη
μέγιστη θερμοκρασία του
νερού (θερμοκρασία
βρασμού), τα μακροσκοπικά
χαρακτηριστικά και τη
συμπεριφορά του νερού που
βράζει, καθώς και το χρόνο
που χρειάζεται για να
θερμανθεί το νερό από τις κανονικές συνθήκες (25°C έως τη θερμοκρασία βρασμού)
3. Μία προσομοίωση που παρουσιάζει τη μεταφορά θερμότητας από ένα θερμό σε ένα
ψυχρότερο σώμα και τις αντίστοιχες αλλαγές στις θερμοκρασίες τους έως να φτάσουν σε
θερμική ισορροπία

4. Ενημερωτική προσομοίωση από το Φωτόδεντρο για τη διαδικασία της εκχύλισης

Οι μαθητές που διαθέτουν οικιακό θερμόμετρο μαγειρέματος για τη μέτρηση της

θερμοκρασίας θα αναλάβουν εκ μέρους της ομάδας τους να εκτελέσουν το πείραμα σε
πραγματικές συνθήκες και να καταγράψουν τις παρατηρήσεις τους. Οι ομάδες μπορούν να
κατανεμηθούν ανάλογα και με τη διαθεσιμότητα των θερμομέτρων.
Το Φύλλο Εργασίας που θα παρουσιαστεί στους μαθητές κατά τη διάρκεια της σύγχρονης
τηλεκπαίδευσης θα περιέχει την παρουσίαση του πλαισίου (οδηγίες συντακτικής
επιτροπής), τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τις θερμοκρασίες και τους χρόνους και
βοηθητικές ερωτήσεις που θα καθοδηγήσουν εννοιολογικά τους μαθητές στην καταγραφή
των παρατηρήσεων τους και την εξαγωγή των απαραίτητων συμπερασμάτων. Οι ερωτήσεις
θα συσχετίζονται με τις αντίστοιχες πειραματικές διαδικασίες, εικονικές ή πραγματικές.
▪ Παρέχω οδηγίες για την εκτέλεση της εργασίας. Περιγράφω τη διαδικασία της εργασίας
των μαθητών σε ομάδες. Κατά τη φάση της εκτέλεσης της εργασίας κάθε ομάδα εργάζεται
ανεξάρτητα από τις άλλες. Ιδιαίτερα, ενημερώνω τους μαθητές για την ημερομηνία
παράδοσης.
▪ Δημιουργία ομάδων. Δημιουργώ ομάδες στο e-me χρησιμοποιώντας μία ανάρτηση για
κάθε ομάδα στο Blog της Κυψέλης . Κατά τη δημιουργία των ομάδων ορίζω τον αριθμό
και τα μέλη της κάθε ομάδας και συζητάμε για τους ρόλους που έχει τη δυνατότητα να
αναλάβει κάθε μέλος της ομάδας (μέτρηση θερμοκρασιών και χρόνων, μέτρηση
ποσοτήτων, συγγραφή οδηγιών κλπ.). Τα μέλη της ομάδας και ο δάσκαλος επικοινωνούν
μεταξύ τους μέσω των σχολίων στην ανάρτηση της κάθε ομάδας.
▪ Ανάθεση ομαδικής εργασίας. Μετά τη δημιουργία των ομάδων, δημιουργώ μια εργασία
στο e - me. Κάθε ομάδα καλείται να παραδώσει το Φύλλο Εργασίας με τις απαντήσεις
στις ερωτήσεις που έχουν τεθεί, τις αντίστοιχες μετρήσεις, και τις τελικές οδηγίες για τη
συνταγή που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα πριν την καθορισμένη προθεσμία.

Φάση 3: Επικοινωνία και συνεργασία

Η επικοινωνία και η συνεργασία μεταξύ των μαθητών κατά την εκτέλεση της εργασίας
πραγματοποιείται του του εργαλείου Συζητήσεις και μέσω του Συστήματος Wiki.
Κάθε ομάδα έχει στη διάθεσή της ένα ξεχωριστό εργαλείο συζητήσεων ώστε να
εργάζεται ανεξάρτητα από τις άλλες ομάδες. Με την ολοκλήρωση της εργασίας, οι
μαθητές της κάθε ομάδας υποβάλλουν κοινό έγγραφο με τις απαντήσεις τους.
Η συζήτηση ανάμεσα στους μαθητές και το δάσκαλο μπορεί να αναδείξει μια σειρά
από ζητήματα που σχετίζονται με επιστημονικές διαδικασίες όπως η παρατήρηση, η
αναγνώριση και ο διαχωρισμός μεταβλητών, τα σφάλματα στη μέτρηση. Ερωτήσεις
που μπορούν να προκαλέσουν τέτοιες συζητήσεις είναι οι διαφορές στις μετρήσεις
των ομάδων, τα διαφορετικά σκεύη που μπορεί να χρησιμοποιηθούν, η ακρίβεια των
θερμομέτρων κ.α.
Ταυτόχρονα μπορούν να αναδειχτούν ζητήματα της Ιστορίας της Επιστήμης όπως η
συσχέτιση της θερμοκρασίας βρασμού και τήξης του νερού και η σχέση τους με την
κλίμακα Κελσίου.
Φάση 4: Αξιολόγηση

Η αξιολόγηση γίνεται σε δύο επίπεδα, στο επίπεδο της ομάδας και στο ατομικό
επίπεδο. Στο ατομικό επίπεδο θα υπάρχει μία διαδικασία
αυτοαξιολόγησης σχετικά με τη θερμική ενέργεια και τη
θερμοκρασία αλιευμένη από το Φωτόδεντρο.

Φάση 5: Συζήτηση

Στη φάση της συζήτησης συμμετέχουν όλοι οι μαθητές της τάξης, ανεξαρτήτως
ομάδας. Στη φάση αυτή θα προσπαθήσουμε να συνδέσουμε τις πειραματικές
παρατηρήσεις των μαθητών με γενικευμένα συμπεράσματα σχετικά με τη μεταφορά
της θερμότητας από τα θερμότερα στα ψυχρότερα σώματα και την άνοδο και την
πτώση της θερμοκρασίας. Θα προσπαθήσουμε να επεκτείνουμε τα συμπεράσματα
αυτά για να ερμηνεύσουμε και άλλα παραδείγματα μεταφοράς θερμότητας στην
καθημερινότητα δίνοντας βάρος στην αναγνώριση του θερμού και του ψυχρού
σώματος και την κατεύθυνση της μεταφοράς ενέργειας. Σε αυτή τη φάση μπορούμε
να διαπραγματευτούμε με βάση τις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματα των
μαθητών πιθανές εναλλακτικές αντιλήψεις σχετικά με μεταφορά θερμότητας κυρίως
σε σχέση με τη διαδικασία ψύξης ενός σώματος από άλλο ψυχρότερο σώμα.
Εναλλακτικοί τρόποι υλοποίησης –
συζήτηση
Το διδακτικό σενάριο θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί και με τη διενέργεια του
πειράματος επίδειξης σε πραγματικό χρόνο από το δάσκαλο και τη βιντεοσκόπηση
της τηλεσυνεργασίας ώστε οι μαθητές να μπορούν να εκφράσουν συγκεκριμένες
απορίες πάνω στην πειραματική διαδικασία, ή να αναδειχθούν πιθανές εναλλακτικές
ιδέες σχετικά με τη μεταφορά θερμότητας, τη θερμοκρασία βρασμού κ.α.
Με τη χρήση του κατάλληλου λογισμικού τα smartphones μπορούν να
χρησιμοποιηθούν ως εξωτερική webcam δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους
εκπαιδευτικούς να πραγματοποιήσουν πειράματα επίδειξης. Ταυτόχρονα μπορούν να
αποτελέσουν πολύτιμα εργαλεία πειραματισμού για τους μαθητές μέσα από μία
γκάμα εφαρμογών. Στη συγκεκριμένη διδακτική ενότητα μπορούν να αξιοποιηθούν
τόσο για τη φωτογραφική καταγραφή της διαδικασίας παρασκευής του τσαγιού, όσο
και ως σύνθετα χρονόμετρα για την καταγραφή των μετρήσεων της θερμοκρασίας.
Σε συνθήκες τηλεκπαίδευσης ο πειραματισμός στο σπίτι πρέπει να γίνεται χωρίς να
προκύπτουν ζητήματα ασφάλειας των μαθητών και να μπορεί να πραγματοποιηθεί
χρησιμοποιώντας απλά υλικά. Ειδικά σε σχέση με τη μέτρηση της θερμοκρασίας η
πιθανή έλλειψη θερμομέτρων μπορεί να υποκατασταθεί αν πραγματοποιηθεί το
σχετικό πείραμα του Τετραδίου Εργασιών (σελ. 89) σχετικά με τη θερμική διαστολή
των υγρών. Η διάταξη του πειράματος μπορεί να αξιοποιηθεί για τη μέτρηση της
θερμοκρασίας.

Το διδακτικό σενάριο μπορεί να πραγματοποιηθεί με διάφορες μορφές κλειστής ή

ανοιχτής διερεύνησης ανάλογα με το βαθμό της καθοδήγησης από την πλευρά του
εκπαιδευτικού.
Ερωτήσεις διερεύνησης - ασκήσεις
1. Ποια εναλλακτικά εργαλεία του e-me θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί κατά
τη φάση της αυτοαξιολόγησης στο παραπάνω σενάριο;

2. Σκεφτείτε ένα διαφορετικό πλαίσιο από αυτό της συγγραφής ενός άρθρου για την
εφημερίδα του σχολείου, το οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει ως προβληματική
κατάσταση για τη μελέτη της μεταφοράς θερμότητας.
3. Ένα από τα εξωτερικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται στο παρόν σενάριο δεν είναι
πλέον προσβάσιμο, φαινόμενο που συμβαίνει συχνά στο διαδίκτυο. Σχεδιάστε ένα
εναλλακτικό πείραμα με απλά όργανα και υλικά που να μπορεί να εκτελεστεί στο
σπίτι από τα παιδιά και συντάξτε τις κατάλληλες οδηγίες. Επιλέξτε με ποιο τρόπο
θα ενσωματώσετε τις οδηγίες αυτές στη πλατφόρμα e-me.
Βιβλιογραφία
Akcay, B. (2009). Problem-Based Learning in Science Education, Journal of
Turkish Science Education, 6.
Council of State Science Supervisors (2020). Supporting Equitable Home-Based
Science Teaching and Learning During Extended COVID-19 School Closures,
National Science Teaching Association ανακτημένο από
https://drive.google.com/file/d/1XVTwNr_z5DpWBrl-OSu-k_232dy7CoOA/view
Κουμαράς, Π. (2017). Διδάσκοντας Φυσική αύριο, Gutenberg, Αθήνα.
ΥΠΕΠΘ (2004). Φυσικά Ε Δημοτικού, Ερευνώ και Ανακαλύπτω, Βιβλίο
Δασκάλου, ΟΕΔΒ, Αθήνα.
Χαλκιά, Κ. (2012). Διδάσκοντας Φυσικές Επιστήμες, ΠΑΤΑΚΗ, Αθήνα.
ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ

Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike Greece 3.0

(http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/)

Το παρόν Μαθησιακό Αντικείμενο χορηγείται με άδεια 'Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike

Greece 3.0' (CC-BY-NC-SA v3.0 GR). Δηλαδή, αυτό διατίθεται για ελεύθερη χρήση, αναπαραγωγή, αναδιανομή,
παρουσίαση και αξιοποίηση, με την προϋπόθεση να μην υπάρχει πρόθεση εμπορικής εκμετάλλευσης. Απαιτείται
αναφορά του δημιουργού, ή του δικαιούχου της άδειας. Οποιοδήποτε παράγωγο έργο μπορεί να διανεμηθεί μόνο
με την ίδια ή παρόμοια άδεια.

Η Πράξη «Ταχύρρυθμη επιμόρφωση εκπαιδευτικών στην εφαρμογή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (ολιστική προσέγγιση)» με Κωδικό ΟΠΣ
5070524 ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ 2014-2020»
συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο).